SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Potential application of polyhydroxyalkanoates as coatings of the packaging materials Możliwości wykorzystania polihydroksyalkanolanów jako powłoki materiałów opakowaniowych

DOI:10.15199/62.2016.9.29
Patrycja Sumińska Michał Jarosz Magdalena Ordon Filip Jędra Marcin Soból

Eight com. polyhydroxyalkanoates were used for coating packaging paper to decrease the water vapor permeability. The barrier properties of the coatings increased with increasing the thickness of the barrier layer. Zbadano możliwości wykorzystania polihydroksyalkanolanów (PHA) jako powłoki naniesionej na materiał opakowaniowy (papier). Podjęte badania stanowią wstępny etap weryfikacji przydatności PHA wyprodukowanego na bazie wody odpadowej pochodzącej z produkcji papieru (koncepcja zamkniętego obiegu w przemyśle papierniczym). Zastosowanie powłok PHA otrzymywanych metodą rozpuszczalnikową poprawia barierowość papieru niezależnie od jego gramatury. Barierowość powlekanego papieru wzrasta wraz z grubością naniesionej powłoki. Powlekany papier może być swobodnie poddany recyklingowi w każdej instalacji przetwórstwa papieru (kategoria A), co umożliwia zamknięcie obiegu w przemyśle papierniczym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.przemysłu 95/9(2016) 1803 Dr inż. Marcin SOBÓL w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Akademii Rolniczej w Szczecinie. W 2015 r. uzyskał stopień doktora nauk o żywności na Wydziale Nauk o Żywności i Rybactwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Obecnie pracuje w Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych na tym wydziale ZUT. Specjalność - bioenkapsulacja. Dr inż. Filip JĘDRA - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w numerze 6/2016, str. 1210. papierniczego koncepcji zrównoważonego rozwoju i zrównoważonego gospodarowania surowcem. Powlekane [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] Anonim, Unfold the future: The forest fibre industry. 2050 Roadmap to a low carbon bio-economy, CEPI 2011.
[2] A. Mafalda Gomez, S. Tiekstra, F. Jędra, S. Bousios, Mat. Projektu ProgRESS (Inicjatywa CORNET) 2014.
[3] Praca zbiorowa, Plastics from bacteria. Natural functions and applications, (red. G.Q. Chen), Springer, 2010.
[4] Praca zbiorowa, Current research, technology and education topics in applied microbiology and applied biotechnology, (red. A. Mendez- Vilas), Formatex, 2010.
[5] D. Queirós, S. Rossetti, L.S. Serafim, Biores. Technol. 2014, 157, 197.
[6] S. Bengtsson, J. Hallquist, A. Werkera, T. Welandera, Biochem. Eng. J. 2008, 40, 492.
[7] M. Vähä-Nissi, C. Laine, R. Talja, H. Mikkonen, S. Hyvärinen, A. Harlin, Mat. 2010 TAPPI Polymers Laminations Adhesives Coatings Extrusion (PLACE) Conf., Albuquerque 2010, http://www.tappi.org/content/events/ 10PLACE/Aqueous.pdf, dostęp 25 kwietnia 2016 r.
[8] I. Noda, M. Satkowski, Pat. USA 20030113564 A1.
[9] G. Eggink, M.D. Northolt, Pat. USA 6410096 B1.
[10] S.D. Waddington, Pat USA 6111006 A.
[11] M. Niaounakis, Biopolym. Process. Products 2014, 366.
[12] B.S. Kushwah, A.V.S. Kushwah, V. Singh, J. Polym. Res. 2016, 23, 153.
[13] www.wikipedia.org, dostęp 25 kwietnia 2016 r.
[14] Norma Aticelca MC 501-13, http://aticelca.sitonline.it/2/, dostęp 25 kwietnia 2016 r.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Adsorption-desorption studies of herbicides on granular activated carbon Badania adsorpcji-desorpcji herbicydów na granulowanym węglu aktywnym - DOI:10.15199/62.2016.9.37

Arkadiusz Białek Krzysztof Kuśmierek Andrzej Świątkowski

2,4-Dichlorophenoxyacetic (2,4-D) and 2-methyl-4-chlorophenoxyacetic (MCPA) acids were adsorbed from aq. solns. onto WG-12 granular activated C to study the adsorption kinetics and equils. MCPA was adsorbed faster than 2,4-D. The kinetics was fitted well to the pseudo-second order model. The expt. isotherms were well described by the Langmuir and Freundlich equations. The desorption of 2,4-D and MCPA with MeCN, MeOH and NaOH solns. was also studied. The best desorption efficiency was obsd. when MeCN was used. Zbadano kinetykę i adsorpcję równowagową kwasu 2,4-dichlorofenoksyoctowego (2,4-D) oraz kwasu 2-metylo-4-chlorofenoksyoctowego (MCPA) z roztworów wodnych na granulowanym węglu aktywnym WG-12. Badania kinetyczne pokazały, że MCPA adsorbował się szybciej niż 2,4-D. Kinetyka przebiegała zgodnie z równaniem pseudo II rzędu. Analizowano również wielkości adsorpcji w funkcji stężenia równowagowego. Uzyskane dane doświadczalne były dobrze opisane za pomocą równań izoterm Langmuira i Freundlicha. Zbadano również desorpcję 2,4-D i MCPA z użyciem acetonitrylu, metanolu i roztworów wodorotlenku sodu. Najlepszą wydajność procesu zaobserwowano w przypadku użycia acetonitrylu (po 8 h desorpcji uległo 29,6% 2,4-D i 27,0% MCPA).Herbicydy z grupy kwasów fenoksyalkanokarboksylowych są podstawowymi substancjami stosowanymi w ochronie zbóż przed chwastami dwuliściennymi. Dwie najważniejsze substancje z tej grupy to kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D) i kwas 2-metylo-4-chlorofenoksyoctowy (MCPA). Obydwa te herbicydy są obecne w portfolio największych światowych koncernów agrochemicznych, takich jak DowAgroSience i BayerCropScience, a także firm generycznych (Adama, Nufarm, Rainbow, Ciech). Polska ma istotny udział w światowym wolumenie produkcji tych związków. Poza Ciechem (Ciech Sarzyna) producentem MCPA i drugim na świecie graczem na rynku tej substancji, w Polsce w Brzegu Dolnym znajduje się największa fabryka 2,4-D izraelsko-ch więcej »

Aktualności

Wynik Grupy Azoty pod presją sytuacji rynkowej Dnia 24 sierpnia br. Grupa Azoty zorganizowała konferencję prasową, na której członkowie zarządu Grupy przedstawili wyniki osiągnięte przez Grupę w I półroczu br. i zaopatrzyli je odpowiednimi komentarzami. Ze strony Grupy w konferencji udział wzięli Panowie: Paweł Łapiński, wiceprezes GA, Krzysztof Homenda, wiceprezes GA ZA Puławy, Włodzimierz Zasadzki, wiceprezes zarządu GA ZCh Police, Leszek Jakubow, GA ZA Kędzierzyn, oraz Grzegorz Kulik, rzecznik prasowy GA. Przychody ze sprzedaży w Grupie Azoty wyniosły w I półroczu 2016 r. 4,63 mld zł wobec 5,11 mld zł w I półroczu 2015 r. Grupa zanotowała także zmniejszenie zysku netto, który wyniósł 356 mln zł wobec 458 mln zł w I półroczu 2015 r. W ujęciu kwartalnym II kw. 2016 r. zakończył się wynikiem EBITDA 178 mln zł (wobec 292 mln zł w analogicznym kwartale ub. roku) i zyskiem netto 49 mln zł (152 mln zł w II kw. 2015 r.) przy przychodach blisko 2,16 mld zł (wobec 2,28 mld zł w analogicznym kwartale ub. roku). - Obserwowana globalna nadpodaż nawozów oraz zmiany na rynku kluczowych surowców, w tym głównie gazu ziemnego znacząco wpływają na 95/9(2016) 1659 ceny amoniaku i mocznika, którego ceny spadły o ponad 30%. Konsekwencją tych spadków było dostosowanie naszych cenników, zarówno w nawozach saletrzanych, jak i wieloskładnikowych do sytuacji rynkowej. Korzystając z możliwości dywersyfikacji naszej bazy produktowej w II kw. kontynuowaliśmy strategię wykorzystania tańszego mocznika w produktach chemii (głównie melaminy) czym częściowo zredukowaliśmy spadkowe tendencje marż w segmencie nawozowym. Dzięki temu w ujęciu rok-do-roku zachowaliśmy porównywalne wskaźniki rentowności EBITDA dla całej Grupy - skomentował wyniki Paweł Łapiński, wiceprezes Grupy Azoty odpowiedzialny za finanse. - Świadomi wspomnianych zmian rynkowych i dalszej ograniczonej perspektywy realizacji premii surowcowej staramy się optymalnie budować n więcej »

Application of bioassays for estimation of an effect of addition of drilling cuttings to soils Wykorzystanie biotestów do oceny wpływu dodatku odpadów wiertniczych do gleb - DOI:10.15199/62.2016.9.7

Justyna Kujawska Małgorzata Pawłowska Aneta Czechowska-Kosacka

Drilling waste cuttings were added to soil (up to 50%) to evaluate their phytotoxicity and effect on the germination and root growth of Lepidium sativum L. A full inhibition of germination and root growth was obsd. only after addn. of more than 15% of the drilling waste. Celem badań była ocena fitotoksycznego oddziaływania dodatku do gleby zwiercin powstających w procesie poszukiwania gazu z łupków. Analizowano wpływ siedmiu dawek odpadów wiertniczych (2,5-50% mas.). Fitotoksyczność oceniano za pomocą standardowego testu biologicznego Lepidium. Zastosowanie żyznej gleby czarnoziemnej jako podłoża do wzrostu roślin testowych wykluczało negatywny wpływ składników gleby na rośliny i pozwalało na wyciąganie jednoznacznych wniosków odnośnie toksycznego oddziaływania dodatku odpadów. Zaobserwowano znaczące zahamowanie kiełkowania i wzrostu korzenia pieprzycy przy dodatku powyżej 15% odpadów wiertniczych. Dodatek tych odpadów w dawkach poniżej 5% nie miał działania toksycznego. W miarę wzrostu poszukiwań węglowodorów, zarówno konwencjonalnych, jak i niekonwencjonalnych, powstaje coraz większa ilość odpadów wiertniczych. Odpady te mogą wykazywać toksyczność w stosunku do organizmów glebowych oraz roślin, zróżnicowaną w zależności od rodzaju i właściwości formacji skalnej oraz składu płynu wiertniczego, i w różnym stopniu oddziaływać na środowisko gruntowo-wodne. Postępowanie z odpadami wiertniczymi w głównej mierze skupia się na ich magazynowaniu na terenach wiertni, a następnie składowaniu na składowiskach odpadów. Może to stanowić ryzyko dla zdrowia ludzkiego z powodu możliwości migracji zanieczyszczeń do wód podziemnych i roślin, z których mogą przechodzić do dalszych ogniw łańcucha troficznego. Z drugiej strony budowa mineralogiczna stałych odpadów wiertniczych, duża zawartość w nich pierwiastków, które mogą stanowić składniki odżywcze dla roślin powoduje, że odpady te mogłyby być wykorzystywane w rekultywacji terenów zdeg więcej »

Biomass accumulation by maize under differentiated fertilization and sowing Akumulacja biomasy przez kukurydzę w warunkach zróżnicowanego nawożenia i siewu - DOI:10.15199/62.2016.9.21

Monika Skowrońska Tadeusz Filipek Paweł Harasim Piotr Rusek Wojciech Stępień Piotr Ochal

A multicomponent N, P and S-contg. fertilizer, urea, and superphosphate were applied for silage maiz growing in field expts. An increase in biomass crop at various stages of development of plants was obsd. The biomass yield was strongly depended on the development stage of the plant and on the kind of the fertilization. The localized application of the multicomponent fertlizer had a significant positive impact on maize crop. Na podstawie doświadczenia polowego oceniono oddziaływanie zlokalizowanego nawożenia nawozem wieloskładnikowym NPS(M) aplikowanym łącznie z siewem nasion na akumulację biomasy przez kukurydzę kiszonkową. Stwierdzono, że proces ten zależał od fazy rozwojowej rośliny i nawożenia. Aplikacja nawozu NPS(M) miała istotny korzystny wpływ na plony kukurydzy kiszonkowej. Kukurydza charakteryzuje się znaczącym potencjałem plonotwórczym i w relatywnie krótkim okresie wegetacji gromadzi znaczną ilość suchej masy (s.m.), odznaczającej się dużą wartością energetyczną, co decyduje o jej dużych wymaganiach pokarmowych. W produkcji tej rośliny składnikiem w największym stopniu wpływającym na wielkość uzyskiwanej biomasy jest azot. Na wyprodukowanie 1 t s.m. kukurydza uprawiana w technologii kiszonkowej pobiera ok. 15 kg azotu. Pierwiastek ten oddziałuje zarówno na efektywność asymilacji ditlenku węgla, jak i dystrybucję asymilatów w organach kukurydzy podczas jej wegetatywnego i generatywnego wzrostu1-7). Niedostateczne zaopatrzenie roślin w azot w fazie 8. liścia powoduje nieodwracalne ograniczenie potencjalnej liczby zawiązków kolb i ziarniaków. Ponad 30% (w nowoczesnych odmianach nawet więcej) całkowitej zawartości azotu obecnego w roślinach pod koniec wegetacji jest pobierana już po okresie kwitnienia5-8). Określenie optymalnego poziomu nawożenia azotem, gwarantującego wykorzystanie potencjału produkcyjnego kukurydzy przy ograniczonym negatywnym wpływie na środowisko, stanowi istotne uwarunkowanie agrotechniczne w więcej »

Characteristics and possibilities of industrial use of castor oil Charakterystyka i możliwości przemysłowego wykorzystania oleju rycynowego - DOI:10.15199/62.2016.9.20

Jolanta Małajowicz Sabina Kuśmirek

A review, with 35 refs., of the oil properties, chem. compn. as well as its current and potential applications in the chem., pharmaceutical, cosmetics and food industries. Olej rycynowy uzyskiwany z nasion Rącznika pospolitego, mimo że nie należy do olejów jadalnych, jest cennym surowcem dla wielu gałęzi przemysłu. W jego składzie chemicznym dominuje kwas rycynolowy (kwas (R)-12-hydroksy- 9-oktadecenowy), który ze względu na obecność wiązania podwójnego i grupy hydroksylowej może być poddawany wielu reakcjom i modyfikacjom chemicznym. Dokonano krótkiej charakterystyki oleju rycynowego, z uwzględnieniem jego właściwości fizycznych i składu chemicznego oraz zaprezentowano możliwości przemysłowego zastosowania oleju rycynowego, m.in. w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym. Olej rycynowy, olej rącznikowy (łac. Oleum Ricini, Oleum Palmae Christi) otrzymywany jest z nasion rącznika pospolitego (łac. Ricinus communis), gatunku rośliny z rodziny wilczomleczowatych Euphorbiaceae. Rącznik pospolity w klimacie tropikalnym jest rośliną wieloletnią, dorastającą nawet do 12 m, w klimacie umiarkowanym jest to bylina jednoroczna o wysokości do 3 m. Nasiona rącznika zależnie od odmiany, warunków uprawy oraz terminu zbioru zawierają 40-60% mas. oleju. Olej wydobywany jest z nasion poprzez tłoczenie, ekstrakcję lub połączenie obu tych metod1, 2). Olej rycynowy obecnie uznawany jest za niejadalny. Jego produkcja, z uwagi na szeroki zakres zastosowań w przemyśle, stale wzrasta i w przyszłości olej ten zyska prawdopodobnie popularność porównywalną z olejami jadalnymi. Unikatowy skład oleju, wynikający m.in. z dużej zawartości kwasu rycynolowego sprawia, że znajduje on zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, począwszy od przemysłu farmaceutycznego, gdzie stosowany jest jako środek laksacyjny, kosmetycznego, w którym wykorzystywany jest jako składnik mydeł, szamponów, środków nawilżających, po przemysł spożywczy, w k więcej »

Chemical composition of Pinus sylvestris wood at various stages of natural degradation Skład chemiczny drewna sosny pospolitej (Pinus sylvestris L.) na różnych etapach naturalnej degradacji - DOI:10.15199/62.2016.9.11

Adrian Witczak Małgorzata Sławs ka Andrzej Radomski Anna Lewandowska

Twelve Scots pine wood samples collected from 0-25 years old stumps located in fresh coniferous and fresh forests, were studied for contents of cellulose, lignin and hemicelluloses. The contents of cellulose and hemicellulose decreased with the age of the stump, while the lignin content increased. The degrdn. of cellulose occurred quicker in the richer habitat. The habitat fertility had however no impact on the hemicellulose decompn. rate. Badano materiał pobrany z pniaków w wieku 5-25 lat znajdujących się w drzewostanach na siedlisku boru świeżego i lasu świeżego. Próbę odniesienia stanowił materiał pobrany ze świeżych pniaków. Metodami chemicznymi określono zawartość celulozy, ligniny i hemiceluloz. Zawartość celulozy oraz hemiceluloz malała wraz z wiekiem pniaka, a zawartość ligniny rosła. Degradacja celulozy następowała szybciej na żyźniejszym siedlisku. Żyzność siedliska nie miała wpływu na tempo degradacji hemiceluloz. Pniaki pozostałe w lesie po ścięciu drzew są cennym substratem pokarmowym dla wielu saprotroficznych mikroorganizmów, które są bezpośrednio zaangażowane w degradację składników strukturalnych drewna. Rozkład drewna jest wynikiem działania wielu czynników, m.in. temperatury, wilgotności, aktywności mikroorganizmów, jednak najistotniejszy wpływ na tempo rozkładu drewna ma jego kolonizacja przez grzyby1). Różnego rodzaju białka wydzielane do podłoża przez bytujące w nim bakterie i grzyby mają głównie naturę enzymów katalizujących degradację składników ścian komórkowych. Z uwagi na to, że główną masę pniaków, jak i obumarłych drzew i krzewów stanowią komórki ksylemu, enzymami zaangażowanymi w degradację drewna są hydrolazy w przypadku celulozy i hemiceluloz oraz oksydoreduktazy w przypadku ligniny. Na szczególną uwagę zasługują enzymy rozkładające ligninę, ponieważ w wyniku ich biodegradacji powstają kwasy humusowe, będące istotnym elementem decydującym o żyzności gleby. Powstające kwasy humusowe zwiększ więcej »

Chemical reactions in the phosphorite-sulfuric acid-urea-water system in relation to process safety and product quality. Part 2. System CO(NH2)2-H2SO4-H3PO4-CaSO4-Ca(H2PO4)2-CaHPO4-H2O Reakcje chemiczne w układzie: fosforyt-kwas siarkowy(VI)-mocznik-woda a bezpieczeństwo procesowe i jakość produktu. Cz. II**. Układ CO(NH2)2-H2SO4-H3PO4-CaSO4-Ca(H2PO4)2-CaHPO4-H2O - DOI:10.15199/62.2016.9.13

Sebastian Schab Andrzej Biskupski Henryk Górecki Mieczysław Borowik Piotr Rusek Przemysław Malinowski

The title system used for manufg. urea superphosphate fertilizers was studied for reaction of H3PO4 with Ca(H2PO4)2 and CaHPO4 and with urea-CaSO4 and urea-H3PO4 adducts. The presence of CaSO4 resulted in increasing the thermal stability of urea, while the presence of H3PO4 resulted in decreasing of its stability. Badając możliwości przebiegu reakcji ubocznych podczas wytwarzania nawozów typu USP (urea super phosphate) określono rodzaje i zakresy temperatury, w których mogą przebiegać przemiany kwasu ortofosforowego(V) i ortofosforanów jedno- i diwapniowego oraz adduktów mocznika z siarczanem wapnia i kwasem ortofosforowym(V). Stwierdzono, że siarczan wapnia podwyższa stabilność mocznika, a kwas ortofosforowy(V) silnie obniża jego stabilność termiczną w addukcie. Główna reakcja chemiczna wykorzystywana w procesie wytwarzania nawozu typu USP to reakcja kwasu siarkowego i mocznika z fosforytem (1), w wyniku której powstaje dihydrofosforan wapnia i addukt mocznika z siarczanem wapnia. Ca10(PO4)6F2 + 6[H2SO4 + 3,6CO(NH2)2] + 3H2O = 3Ca(H2PO4)2·H2O + + CaF2 + 5,4[CaSO4·4CO(NH2)2] + 0,6CaSO4 (1) W układzie tym mogą przebiegać także reakcje uboczne stwarzające zagrożenie bezpieczeństwa oraz powodujące obniżenie jakości produktu (2)-(4)1): C O(NH2)2 + H2SO4 + H2O = (NH4)2SO4 + CO2 (2) C O(NH2)2 + 2H2SO4 = 2NH2SO3H + CO2 + H2O (3) C O(NH2)2 + H2SO4 = NH2SO3NH4 + CO2 (4) Reakcje te mogą zachodzić praktycznie w każdym etapie procesu, począwszy od przygotowania roztworu mocznika w kwasie siarkowym(VI), poprzez etapy wytwarzania produktów pośrednich (półproduktu stałego w wariancie okresowym i pulpy procesowej Sebastian Schaba,*, Andrzej Biskupskia, Henryk Góreckib, Mieczysław Borowika, Piotr Ruseka, Przemysław Malinowskic 1722 95/9(2016) Dr inż. Przemysław MALINOWSKI, prof. PWSZ, w roku 1997 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Obecnie pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Studiu więcej »

Chemical reactions in the phosphorite-sulfuric acid-urea-water system in relation to process safety and product quality. Part 3. System CO(NH2)2-H3PO4-Ca(H2PO4)2-CaHPO4-H2O Reakcje chemiczne w układzie fosforyt-kwas siarkowy(VI)-mocznik-woda a bezpieczeństwo procesowe i jakość produktu. Cz. III**. Układ CO(NH2)2-H3PO4-Ca(H2PO4)2-CaHPO4-H2O - DOI:10.15199/62.2016.9.14

Sebastian Schab Andrzej Biskupski Henryk Górecki Mieczysław Borowik Piotr Rusek Przemysław Malinowski

The title system used for manufg. urea superphosphate fertilizer was studied for reaction of urea with H3PO4, Ca(H2PO4)2 and CaHPO4. The reactions resulted in losses of nutrients. The reactions of urea with H3PO4 and CaHPO4 created an explosion hazard. Badając możliwości przebiegu reakcji ubocznych podczas wytwarzania nawozów typu USP, określono rodzaje i zakresy temperatury, w których mogą przebiegać reakcje chemiczne między mocznikiem a kwasem ortofosforowym(V) i ortofosforanami jedno- i diwapniowymi.W wyniku poprzednio przeprowadzonych badań1) stwierdzono, że oprócz reakcji głównych2-6) wytwarzania nawozu typu USP w rozpatrywanym układzie mogą zachodzić także reakcje uboczne między kwasem siarkowym(VI) i mocznikiem stwarzające zagrożenie bezpieczeństwa procesowego oraz powodujące obniżenie jakości produktu. Są to egzotermiczne reakcje (1)-(3), w wyniku których powstają siarczan i wodorosiarczan amonu oraz kwas amidosulfonowy i amidosulfonian amonu2): 1730 95/9(2016) CO(NH2)2 + H2O + H2SO4 = (NH4)2SO4 + CO2 (1) CO(NH2)2 + 2H2SO4 = 2NH2SO3H + CO2 (2) CO(NH2)2 + H2SO4 = NH2SO3NH4 + CO2 (3) Czynnikami powodującymi zagrożenie bezpieczeństwa są duże ilości wydzielającego się ciepła oraz duże ilości produktów gazowych. Obniżenie jakości produktów polega natomiast na wytwarzaniu substancji szkodliwych dla roślin, którymi są związki amidosulfonowe oraz biuret1-7), a także na niepełnym przereagowaniu kwasu siarkowego( VI) z fosforytem wskutek jego zużycia w reakcjach ubocznych2). Poprzednio2) określono możliwości przebiegu reakcji ubocznych, którymi są reakcje rozkładu adduktów mocznika z siarczanem wapnia i z kwasem ortofosforowym(V) oraz reakcje dehydratacji i kondensacji ortofosforanów wapnia będących składnikami nawozów typu USP. Ponadto określono warunki dehydratacji siarczanów wapnia o różnym stopniu uwodnienia. W przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że w wyniku związania mocznika z siarczanem wapnia w addukt następuje więcej »

Comparison of selected antioxidant enzyme activities of Pinus sylvestris and Quercus robur trees to fungal pathogen infections Porównanie aktywności wybranych enzymów antyoksydacyjnych roślin drzewiastych Pinus sylvestris i Quercus robur na infekcje patogenami grzybowymi - DOI:10.15199/62.2016.9.31

Monika Skwarek Adrian Witczak Jacek Patykowski

2). 1812 95/9(2016) Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) jest najważniejszym gatunkiem lasotwórczym, zajmującym ok. 70% powierzchni lasów Polski, wskutek czego ma ona kluczowe znaczenie dla gospodarki leśnej3). Wiosenna osutka sosny jest chorobą o dużym znaczeniu gospodarczym. Znana jest od ponad 100 lat, występuje epidemicznie tylko na sośnie zwyczajnej, poraża igły drzew wszystkich klas wieku1). Objawem choroby są przebarwienia igieł oraz poszerzające się i żółknące plamy, co w konsekwencji prowadzi do zamierania i przedwczesnego opadu igieł. Przyczyną wystąpienia objawów choroby są grzyby Lophodermium pinastri i Lophodermium seditiosum. Choroba jest najgroźniejsza dla sosen 1-5-letnich, dlatego największe szkody powoduje w szkółkach i młodych uprawach4). Dąb szypułkowy (Quercus robur) to ważny pod względem gospodarczym i przyrodniczym liściasty gatunek lasotwórczy. Jednym z wielu gatunków grzybów odpowiedzialnych za pogarszanie się kondycji dębów jest Erysiphe alphitoides, sprawca mączniaka prawdziwego dębu. Mączniak prawdziwy dębu powoduje znaczne szkody w szkółkach i uprawach leśnych. Cechą charakterystyczną, świadczącą o porażeniu drzewa mączniakiem jest biały, mączysty nalot na zielonych organach roślin. Największe zmiany chorobowe obserwuje się na młodych liściach, rozwijających się wczesną wiosną. Podatność dojrzałych liści dębu na zakażenie patogenem jest zdecydowanie mniejsza5). Podstawę odpowiedzi roślin na kontakt z patogenami chorobotwórczymi stanowią biochemiczne reakcje odpornościowe. Pierwszą reakcją obronną komórek roślinnych, w odpowiedzi na czynniki związane zarówno ze stresem biotycznym, jak i abiotycznym, jest szybki wzrost generacji reaktywnych form tlenu (RFT). Konsekwencją tego jest wzrost aktywności enzymów antyoksydacyjnych, takich jak peroksydaza i dysmutaza ponadtlenkowa, bezpośrednio zaangażowanych w metabolizm RFT. Toksyczne działanie RTF polega na ich reakcji z takimi składnikami żywej komórki, więcej »

Effect of formulation on degradation rate and mobility of a herbicide in soil Wpływ formy użytkowej na rozkład i mobilność herbicydu w glebie - DOI:10.15199/62.2016.9.10

Barbara Wujek Olga Kalitowska Mariusz Kucharski

4-Amino-6-tert-butyl-3-methylsulfonyl-1,2,4-triazin-5-one (metribuzin) herbicide was used as water-dispersible granules and as a suspension conc. to study the degrdn. rate and mobility into the soil in aq. solns. under lab. conditions. The suspension conc. was more stable than the dispersible granules but was decomd. faster and was less mobile in the soil. Przedstawiono wyniki badań wpływu formy użytkowej herbicydu (granule do sporządzania zawiesiny wodnej i koncentrat zawiesinowy do rozcieńczania wodą) na stabilność roztworów wodnych oraz szybkość rozkładu i mobilność metrybuzyny w glebie. Badania prowadzono w warunkach kontrolowanych. Herbicyd w koncentracie był bardziej stabilny w rozworze wodnym, natomiast metrybuzyna w nim zawarta wolniej się rozkładała, a zarazem była bardziej mobilna w glebie. Podstawowym składnikiem środka ochrony roślin (ś.o.r) jest substancja aktywna (s.a.), która sama, jako związek chemiczny, na ogół nie ma zastosowania praktycznego. W większości przypadków s.a. to związki organiczne nierozpuszczalne w wodzie, charakteryzujące się ograniczoną trwałością w środowisku. Ważnym etapem w procesie produkcji ś.o.r jest nadawanie im odpowiedniej formy użytkowej (formulacji). Proces ten polega na tworzeniu rozpuszczalnych w wodzie pochodnych w postaci soli lub estrów, łączeniu s.a. z nośnikami, stabilizatorami i emulgatorami, które umożliwiają tworzenie jednorodnej i stabilnej cieczy, nadającej się do zastosowania w praktyce rolniczej. Składniki zastosowanej mieszaniny decydują o formie użytkowej preparatu, który najczęściej występuje w postaci proszku, granul, płynnego koncentratu, zawiesiny lub emulsji. Wszystkie te formy muszą zapewniać możliwość tworzenia cieczy opryskowej, która jest aplikowana za pomocą opryskiwaczy na polu (zabiegi doglebowe i nalistne). Obecnie bardzo powszechną praktyką stosowaną przez producentów ś.o.r jest tworzenie formulacji zawierających w swym składzie adiuwanty. Rolą tych więcej »

Effect of the amorphous nanoparticles of silica in aqueous dispersion on self-adhesive and compatibility properties of water-borne acrylic pressure-sensitive adhesives Wpływ wodnej dyspersji nanocząstek amorficznej krzemionki na właściwości samoprzylepne oraz kompatybilność poliakrylanowych dyspersji samoprzylepnych - DOI:10.15199/62.2016.9.36

Zbigniew Czech Zbigniew Maciejewski Krystyna Kondratowicz-Maciejewska

Aq. dispersions of amorphous nanoparticles of SiO2 were added to com. water-borne acrylic pressure-sensitive adhesives to improve their the self-adhesive properties and compatibility. The filler addn. (3-5% by mass) resulted in decreasing tack and compatibility of the adhesive systems. Zbadano poliakrylanowe wodne dyspersyjne kleje samoprzylepne zawierające amorficzne, zdyspergowane w wodzie nanocząstki krzemionki, określając właściwości warstwy samoprzylepnej kleju poliakrylanowego. Przetestowano wpływ dodatku wodnych dyspersji nanocząstek krzemionki (1, 2, 3, 4 oraz 5% mas.) na takie właściwości klejów lepnych, jak kleistość oraz kompatybilność nanocząstek z badanymi klejami, badając jednorodność otrzymanych dyspersji. Kleistość badano wg międzynarodowej normy AFERA 4015, obowiązującej w przemyśle materiałów samoprzylepnych. Najlepszą kleistość zaobserwowano dla nanokleju na bazie Acronalu CR052 modyfikowanego dodatkiem 1 oraz 2% mas. amorficznej nanokrzemionki. Większy dodatek nanocząstek krzemionki pogorszył kleistość oraz wpłynął na ograniczenie kompatybilności badanych układów samoprzylepnych. 95/9(2016) 1839 Kleje samoprzylepne PSA (pressure-sensitive adhesives) to grupa klejów na bazie wielkocząsteczkowych amorficznych polimerów o niskiej temperaturze zeszklenia (przeważnie niżej niż -25°C), cechujących się odpowiednio wysoką adhezją oraz kohezją. Podstawową różnicą pomiędzy PSA a innymi rodzajami klejów są niezmienne właściwości klejące w szerokim zakresie temperatur w trakcie użytkowania, doskonała odporność na starzenie, niszczące działanie UV oraz wilgoci1-3). W porównaniu z nieusieciowanymi klejami samoprzylepnymi, kleje usieciowane wykazują większą kohezję przy jednoczesnym zmniejszeniu wartości adhezji oraz kleistości (tack). Właściwości fizykomechaniczne i mechaniczne samoprzylepnej usieciowanej warstwy kleju, takie jak kleistość, kohezja oraz adhezja zależą w dużej mierze od rodzaju i stężenia zastosowa więcej »

Enantioselective reduction of β-tetralone derivatives by Coryneum betulinum KCh 6534 and Chaetomium sp. KCh 6651 cultures Enancjoselektywna redukcja pochodnych β-tetralonu w kulturze szczepów Coryneum betulinum KCh 6534 i Chaetomium sp. KCh 6651 - DOI:10.15199/62.2016.9.15

Tomasz Janeczko Alina Świzdor Jadwiga Dmochowska-Gładysz Ewa Kozłowska Monika Dymarska Edyta Kostrzewa-Susłow

Two of Coryneum betulinum KCh 6534 and Chaetomium sp. KCh 6651 strains were used for redn. of 6-, 7- and 8-methoxy-β-tetralones and 6-chloro-β-tetralone. An efficient enantioselective redn. resulted in formation of resp. tetralols consistently with the Prelog rule. Zbadano aktywność katalityczną dwóch szczepów Coryneum betulinum KCh 6534 i Chaetomium sp. KCh 6651 względem pochodnych β-tetralonu. Cztery pochodne (6-, 7- i 8-metoksy- oraz 6-chloro-β-tetralon) spośród pięciu zastosowanych ulegały efektywnej enancjoselektywnej redukcji do zgodnych z regułą Preloga S-alkoholi. Synteza optycznie czystych związków cieszy się coraz większym zainteresowaniem ze strony przemysłu farmaceutycznego, chemicznego i agrotechnicznego1). Zapotrzebowanie to wynika z coraz głębszego poznania różnic w aktywności biologicznej dwóch enancjomerów jednego związku2, 3). Biotransformacje są dogodną metodą otrzymywania chiralnych związków organicznych, które mogą być wykorzystane jako substancje czynne leków lub syntony bioaktywnych związków4). Zastosowanie biotransformacji wykorzystującej całe komórki jest korzystne ze względów ekonomicznych (temperatura pokojowa, pH naturalne dla katalizatora, warunki wodne oraz powszechna dostępność składników pożywki). Żywe organizmy posiadają wiele enancjospecyficznych dehydrogenaz, które są w stanie przekształcać bardzo wiele naturalnych i syntetycznych substratów. Ponadto wszystkie enzymy i kofaktory są stabilne w ich naturalnym środowisku komórkowym5). Prezentowane wcześniej enancjospecyficzne procesy redukcji alifatyczno- aromatycznych ketonów (α-tetralonu, acetofenonu oraz jego pochodnych) w kultu więcej »

Europejskie Dni Krzemu

Jerzy Polaczek

Już po raz ósmy spotkali się specjaliści z zakresu chemii krzemu na sympozjum zorganizowanym tym razem w Polsce w Poznaniu w dn. 28-31 sierpnia 2016 r. staraniem Wielkopolskiego Centrum Zaawansowanych Technologii (WCZT), Wydziału Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza (UAM) oraz Poznańskiego Parku Naukowo- Technologicznego. Poprzednie Dni Krzemu odbywały się w Monachium (2001, 2003), Wurzburgu (2005), Bath (2007), Wiedniu (2009), Lyonie (2012) i Berlinie (2014). W tym roku w Dniach Krzemu uczestniczyło ponad 250 naukowców i praktyków z 19 krajów, którzy wysłuchali 5 referatów plenarnych oraz 47 referatów (wygłaszanych w 2 sekcjach), a także zapoznali się z ponad 110 doniesieniami plakatowymi. Otwarcia Sympozjum dokonał prof. dr hab. Bogdan Marciniec, podkreślając konieczność ścisłej współpracy między nauką i przemysłem. Chwilą milczenia uczestnicy Sympozjum uczcili pamięć zmarłych ostatnio profesorów Roberta Corriu z Uniwersytetu Montpellier (Francja) i Manfreda Weidenbrucha z Uniwersytetu Carla von Ossietzky’ego w Oldenburgu (Niemcy). W trakcie otwarcia Sympozjum głos zabrali prof. dr hab. Jerzy Błażejowski, prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego, i prof. dr hab. Bronisław Marciniak, rektor UAM, który w skrócie przedstawił tradycję akademicką Poznania oraz pochwalił się nowym kampusem uniwersyteckim Morasko. Pierwszą sesję plenarną poprowadził prof. Herbert Roesky z Uniwersytetu w Getyndze. W ramach tej sesji referaty wygłosili prof. Matthias Driess z Politechniki w Berlinie oraz prof. Krzysztof Matyjaszewski z Uniwersytetu Carnegie Mellon w Pittsburghu (USA). Prof. M. Driess przedstawił podstawy chemii kompleksów krzemu na zerowym stopniu utlenienia (sililonów), znanych od 1963 r., ale słabo zbadanych. S. Herzog i F. Krebs (Naturwissenschaften 1963, 50, 330) opisali kompleksy bipirydylu z krzemem. Pojawiły się jednak prace, w których wyjaśniona została struktura kompleksów krzemu(0) z organicznym więcej »

Evaluation of the geranyl esters-containing pheromone traps used for monitoring Elateridae family beetles in crops Ocena pułapek feromonowych zawierających estry geranylu stosowanych do monitorowania chrząszczy z rodziny Elateridae w uprawach - DOI:10.15199/62.2016.9.8

Magdalena Jakubowska Jan Bocianowski

Three pheromone prepns. with geranyl octanoate, butanoate or hexanoate as a dominant component were used to assess the effectiveness of trapping the Agriotes lineatus L, A. obscurus L. and A. sputator L. beetles on agriculture fields located in Great Poland and Masuria regions. In 2011-2015, six traps with pheromones were placed at 1-week intervals on tested plantations of crops (size about 1 ha) to det. the no. of trapped beetles. Tests showed more effective trapping the beetles in Great Poland compared to Masuria. In both locations, A. lineatus L. and A. obscurus L. were trapped more efficiently than A. sputator L. Przedstawiono wyniki badań oceny selektywności trzech mieszanin feromonów płciowych do odłowu chrząszczy osiewnika rolowca (Agriotes lineatus L.), osiewnika skibowca (Agriotes sputator L.) i osiewnika ciemnego (Agriotes obscurus L.) w różnych uprawach. Komponentami zapachowymi (płciowymi) dla samców A. lineatus była mieszanina składników, w której składnikiem dominującym był geranial. Wabiące właściwości stwierdzono również dla (E,E)-octanu farnesylu, izowalerianianu geranylu, 6-(E)-octanu farnesylu, izowalerianianu nerylu, metyloheptadienonu, geraniolu, oktanianu (2,3)-epoksygeranylu i oktanianu (6,7)-epoksygeranylu. Dla gatunku A. sputator mieszanina składała się z butynianu (maślanu) geranylu, butynianu (6,7)-epoksygeranylu, geraniolu, butynianu (maślanu) nerylu, geranylu i heksanianu (E,E)-farnesylu. Dominującymi składnikami mieszaniny dla chrząszczy A. obscurus były heksanian geranylu oraz oktanian geranylu. Na liczebność odłowionych trzech gatunków dorosłych chrząszczy z rodzaju Agriotes istotny wpływ, oprócz warunków meteorologicznych oraz doboru odpowiednich komponentów feromonowych, mogły również mieć odległości ustawienia pułapek feromonowych pomiędzy sobą, jak również pomiędzy gatunkami. Drutowce są larwalną postacią chrząszczy z rodziny sprężyków (Coleoptera: Elateridae), stadium szkodliwym d więcej »

Evaluation of the protective effect of different doses of alpha-tocopherol on calcium and magnesium content in bone tissue of rats treated with 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin Ocena protekcyjnego wpływu różnych dawek alfa-tokoferolu na poziom wapnia i magnezu w tkance kostnej szczurów poddanych działaniu 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksyny - DOI:10.15199/62.2016.9.27

Maciej Dobrzyński Mariusz Korczyński Katarzyna Herman Ireneusz Całkosiński

potomstwa. Maciej Dobrzyńskia,*, Mariusz Korczyńskia,b, Katarzyna Hermana, Ireneusz Całkosińskia 1794 95/9(2016) Dr hab. n. wet. Ireneusz CAŁKOSIŃSKI, prof. nadzw., w roku 1976 ukończył studia na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Stopień doktora nauk przyrodniczych uzyskał w 1982 r., natomiast stopień naukowy doktora habilitowanego nauk weterynaryjnych w zakresie patofizjologii w 2008 r. Zawodowo związany z Akademią Medyczną im. Piastów Śląskich we Wrocławiu; był pracownikiem Katedry i Zakładu Fizjologii, Katedry i Zakładu Biochemii Lekarskiej oraz Zakładu Chorób Układu Nerwowego. Od 2010 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Jest twórcą oraz obecnym kierownikiem Samodzielnej Pracowni Neurotoksykologii i Diagnostyki Środowiskowej Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Specjalność - diagnostyka laboratoryjna, fizjologia człowieka, patofizjologia, toksykologia środowiskowa. Dr n. med. Katarzyna HERMAN w roku 1996 ukończyła studia na Oddziale Stomatologicznym Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. W 1998 r. uzyskała specjalizację pierwszego stopnia z zakresu stomatologii ogólnej. Stopień doktora nauk medycznych w zakresie stomatologii uzyskała w 2006 r., natomiast tytuł specjalisty stomatologii dziecięcej w 2008 r. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze i Zakładzie Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Specjalność - stomatologia ogólna i stomatologia dziecięca. Dioksyny są grupą związków chemicznych zaliczanych do tzw. trwałych zanieczyszczeń organicznych, występujących w środowisku naturalnym głównie z powodu działalności człowieka. Za najbardziej toksyczną uznaje się 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksynę (TCDD), stanowiącą wzorzec, do którego porównuje się właściwości pozostałych związków z tej grupy. Głównym źródł więcej »

Kinetics of the growth of polycrystalline diamond layers produced by chemical vapor deposition Kinetyka wzrostu polikrystalicznych warstw diamentowych otrzymanych metodą chemicznego osadzania z fazy gazowej - DOI:10.15199/62.2016.9.38

Agnieszka Banaszak-Piechowska

Polycryst. diamond layers were deposited by hot-fiber CVD (MeOH) on Si substrate. Properties of the layers and their growth kinetics were studied by scanning electron microscopy and Raman spectroscopy to explain the structural transformations. Warstwy diamentowe są materiałem o dużym potencjale aplikacyjnym ze względu na ich specyficzne właściwości. Jakość polikrystalicznych warstw diamentowych zależy od wielkości mikrokrystalitów i zawartości fazy węgla amorficznego. W ogólności w mikrokrystalitach o małych rozmiarach mogą występować zniekształcenia wiązań sp3 oraz zerwane wiązania na granicach ziaren, jak również naprężenia, zarówno ściskające, jak i rozciągające, powstające podczas procesu wzrostu. Właściwości strukturalne oraz kinetyka wzrostu warstw była badana techniką elektronowej mikroskopii skaningowej oraz spektroskopii Ramana. Technologia wytwarzania polikrystalicznych warstw diamentowych metodą chemicznego osadzania z fazy gazowej CVD (chemical vapor deposition) wymaga poznania kinetyki i mechanizmu procesu wzrostu takich warstw. Uzyskana wiedza umożliwia optymalizację warunków technologicznych syntezy, czyli uzyskanie warstw o ściśle określonej grubości i morfologii. Szybkość wzrostu warstwy zależy od parametrów procesu osadzania oraz od geometrii reaktora. Badania szybkości wzrostu warstw w warunkach CVD prowadzi się zwykle eksperymentalnie, gdyż teoretyczne jej oszacowanie jest bardzo trudne ze względu na złożoność równań opisujących zjawiska transportu masy i energii oraz procesy chemiczne, na które składają się reakcje homo- i heterogeniczne na powierzchni ciała stałego1, 2). W procesie syntezy diamentu metodą chemicznego osadzania z fazy gazowej w mechanizmie wzrostu warstwy diamentowej szczególną rolę odgrywa atomowy wodór3). Jest on otrzymywany w wyniku dysocjacji na powierzchni gorącego włókna, jak również w wyniku dysocjacji spowodowanej zderzeniami molekuł wodoru H2 z elektronami. Aby mógł nastąpić więcej »

Koncepcja bańki jako odmienne podejście do zintegrowanego zarządzania środowiskowego w rafineriach - DOI:10.15199/62.2016.9.1

Arkadiusz Kamiński

Konkluzje dotyczące BAT dla przemysłu rafineryjnego, opublikowane w październiku 2014 r. jako Decyzja Komisji Europejskiej, pozwalają na wykorzystanie zintegrowanego systemu zarządzania emisjami w rafinerii, tzw. koncepcji bańki. W USA była ona znana już w latach 70. XX w., jednak w Europie trudno znaleźć literaturę objaśniającą koncepcję bańki w praktyce. W artykule przedstawiono historię rozwoju tej koncepcji, jej podstawowe zasady i korzyści potencjalnie osiągalne przez operatorów instalacji. W celu zilustrowania funkcjonowania bańki, podano przykłady jej użycia w celu obliczenia faktycznych i dopuszczalnych wartości emisji SO2 i NOx. W Polsce dotychczas nie analizowano w szczegółach tej koncepcji w odniesieniu do rafinerii. Przedstawione propozycje mogą być przydatne zarówno dla operatorów instalacji, jak i dla właściwych organów wydających pozwolenia zintegrowane. Dla firm może to być cenna wskazówka w podejmowaniu decyzji, w jaki sposób zarządzać emisjami do powietrza, zaś właściwe organy mogą tu znaleźć dodatkowe wyjaśnienia, w jaki sposób interpretować przepisy europejskiego prawa ochrony środowiska w zakresie bańki. Produkcja przemysłowa, a w szczególności działalność związana z wytwarzaniem energii cieplnej i elektrycznej oraz przerobem ropy naftowej, nieodłącznie wiąże się z problemem emisji zanieczyszczeń do środowiska. Procesy rafineryjne, począwszy od destylacji rurowo-wieżowej, poprzez krakowanie, reformowanie, po głęboką przeróbkę z wykorzystaniem wodoru, wymagają istotnych nakładów energetycznych. Ze względu na fakt, iż zapotrzebowanie to jest duże oraz stałe w czasie, najbardziej racjonalnym sposobem pozyskania energii jest energetyka konwencjonalna oparta na paliwach stałych, ciekłych lub gazowych, z wykorzystaniem własnych paliw z destylacji i konwersji w procesie rafinacji ropy naftowej. Warunki prowadzenia procesu spalania oraz zawartość związków siarki, azotu i składników mineralnych powoduj więcej »

Material recycling of some automobile plastics waste Materiałowy recykling niektórych samochodowych odpadów polimerowych - DOI:10.15199/62.2016.9.12

Lucia Knapčíková Michal Balog Jozef Husár Erik Szilágyi

Opracowano nową metodę wykorzystania tkanin zawartych w zużytych oponach przez ich wspólny przerób z odpadowym poli(winylobutyralem) (PVB) do wytwarzania materiałów kompozytowych. Materiały te badano metodą różnicowej kalorymetrii skaningowej DSC (differential scanning calorimetry) w celu określenia charakterystyk cieplnych, a zwłaszcza temperatury zeszklenia i temperatury mięknienia.Recykling odpadów tworzyw sztucznych jest obecnie szczególnie ważny w kontekście wypełnienia stawianych przez Unię Europejską celów w zakresie wykorzystania surowców wtórnych do zmniejszenia zużycia energii i wytwarzania nowych materiałów1, 2). Obecnie stosowane metody recyklingu odpadów są znacznie korzystniejsze pod względem ekonomicznym i w znacznie większym stopniu ograniczają wpływ odpadów na środowisko niż metody dawniej stosowane. Poszczególne składniki zużytych opon samochodowych są stale traktowane jako wartościowe źródło surowców wtórnych, a ich przerób stwarza dobrą okazję do osiągnięcia zrównoważonego wzrostu i rozwoju3). Znanych jest wiele sposobów przerobu zużytych opon. Są one rozdrabniane na małe kawałki lub ziarna i wykorzystywane jako dodatki Polyamides-contg. fabrics were sepd. from used tire rubber fines on a vibrational screen and compounded with waste poly(vinyl butyral) by kneading to composite materials. Their glass transition and melting temps. were detd. by differential scanning calorimetry. The recycling of plastics plays actually an important role in meeting the objectives of the European Union as far as the use of secondary raw materials to reduce energy consumption and develop new material1, 2). The actual methods for utilization of wastes are significantly more economical and contributed to a higher extent to reduction of the environmental impact of the wastes than the conventional ones. Individual components of the waste tires are still considered as a valuable source of raw materials as well as a viable mean to więcej »

Modeling electrostatic separation of mixtures of poly(ε-caprolactone) with poly(vinyl chloride) or poly(ethylene terephthalate) Modelowanie procesów separacji elektrostatycznej mieszanin poli(ε‑kaprolaktonu) z poli(chlorkiem winylu) lub poli(tereftalanem etylenu) - DOI:10.15199/62.2016.9.6

Marian Żenkiewicz Tomasz Żuk Jacek Pietraszek

Effect of mass fractions of the individual components of the polymer mixt., electrification time of fluidized bed, potential difference between the electrodes and rotational speed of the cylindrical electrode on course of polymer sepn. was detd. The exptl. data were used to elaborate math. models of the process. Przedstawiono wyniki badań procesów separacji elektrostatycznej mieszanin poli(ε‑kaprolaktonu) (PCL) z poli(chlorkiem winylu) (PVC) lub poli(tereftalanem etylenu) (PET). Zbadano cztery wielkości wejściowe tych procesów (i) udział masowy poszczególnych składników mieszaniny, (ii) czas elektryzowania fluidyzacyjnego, (iii) różnicę potencjałów między elektrodami separatora oraz (iv) prędkość obrotową elektrody walcowej. Wygenerowano oraz przeanalizowano modele matematyczne procesów separacji elektrostatycznej mieszanin PCL/PVC i PCL/PET. Stwierdzono poprawność procesu separacji badanych mieszanin oraz możliwość praktycznego wykorzystania otrzymanych modeli matematycznych. Wzrost zapotrzebowania na wysokiej jakości dobra konsumpcyjne wymusza konieczność poszukiwania nowych oraz udoskonalania istniejących materiałów, w tym tworzyw polimerowych. Wpływa to na rozwój gospodarski światowej, a tym samym stymuluje rozwój cywi1688 95/9(2016) Dr hab. inż. Jacek PIETRASZEK w roku 1989 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej. W 1993 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a w 2014 r. doktora habilitowanego na tym samym wydziale. Jest kierownikiem Zakładu Inżynierii Oprogramowania i Statystyki Stosowanej na Politechnice Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki. Specjalność - budowa i eksploatacja maszyn. lizacyjny. Światowa produkcja tworzyw polimerowych, wynosząca w 2014 r. ok. 311 mln t, świadczy o dużym zapotrzebowaniu na tego typu materiały. Wykorzystywane są one głównie w budownictwie, medycynie, motoryzacji, opakowalnictwie, a także do produkcji wielu przedmiotów użytku powszechneg więcej »

New surfactants as potential components of washing liquids Nowe surfaktanty jako potencjalne składniki płynów do prania - DOI:10.15199/62.2016.9.17

Marian W. Sułek Wiesław Hreczuch Jolanta Janiszewska Katarzyna Kurzepa Bożenna Mirkowska Renata Dudek

Three new 2-ethylhexanol alkoxylate surfactants were studied in aq. solns. for stability, d., viscosity, wettability, surface tension, foamability, emulsifiability, emulsion stability and washing power. The results were compared with those of 2 com. surfactants. The studied surfactants showed lower foamability but also lower washing power in comparison to com. ones. W opracowaniu nowych środków do prania można wskazać na tworzenie nowych postaci znanych produktów oraz wprowadzanie nowych surowców. W zakresie formy wyraźną tendencję wzrostową wykazują płyny, które z powodzeniem zastępują proszki. Formulacje te pozwalają na wprowadzenie szerokiej gamy nowych, efektywnych surowców, które nie mogą być składnikami proszków. Wśród nowych surowców duże znaczenie mają surfaktanty. Badano wybrane aktywne powierzchniowo oksyalkilaty 2-etyloheksanolu. Przedmiotem badań był wpływ rodzaju i stężenia tych związków na wytypowane właściwości fizykochemiczne i użytkowe modelowych roztworów piorących. Największą grupę produktów chemii gospodarczej stanowią środki piorące, występujące w postaci proszków, płynów, saszetek i tabletek. Ich udział w rynku Unii Europejskiej wynosi 49%1). Udział Polski.w całej produkcji unijnej wynosi ponad 4%, co daje jej 6. miejsce wśród krajów wspólnoty. W Polsce płyny do prania w 2011 r. stanowiły 15,8% wszystkich środków do prania2). Ich udział rośnie, gdyż forma ta pozwala na stosowanie wielu składników, których nie można wprowadzić do formy proszkowej. Poza tym zostały opracowane nowe technologie, które pozwalają na otrzymywanie płynów o wysokim stężeniu (koncentraty) i na ograniczenie kosztów transportu3). Usuwanie zabrudzeń jest wynikiem różnych procesów fizycznych i chemicznych przebiegających w maszynach pralniczych w kąpieli piorącej. Przełom w środkach do prania nastąpił w XIX w., gdy wprowadzono do nich surfaktanty4) (surface active agents). Polskim odpowiednikiem jest pojęcie "związek powierzchnio więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

W kilku moich ostatnich felietonach, zafascynowany doniesieniami prasowymi, podałem przykłady nowych osiągnięć nauki i techniki w Polsce i na świecie. Kolejnej inspiracji dostarczył mi artykuł w Pulsie Biznesu (17 sierpnia 2016 r.) pt. "Roboty przymierzają się do pióra". Redaktor Mirosław Konkel podaje w tym artykule informacje o Agencji Informacyjnej 18 Havas Warsaw, polskim oddziale międzynarodowej korporacji Havas Media Group, która powstała w 1835 r. w Paryżu. Obecnie zajmuje się ona marketingiem i komunikacją i zalicza się w swojej specjalności do wiodących firm światowych. Nowa, warszawska jednostka firmy ma za zadanie współpracować z polskimi firmami typu start-up oraz ośrodkami akademickimi i technologicznymi przy opracowywaniu innowacyjnych rozwiązań komunikacyjnych. Jako przykład stosowania takich nowych rozwiązań podano wykorzystanie komputera ("bota") do pisania tekstów. Jest to zupełnie nowy obszar zastosowania technologii, niezwiązany z urządzeniami technicznymi, o których ostatnio pisałem. Zastosowanie automatyki do pisania książek, malowania obrazów lub uczestniczenia z ludzkim partnerem w grach zbliża się do definicji "sztucznej inteligencji", w której maszyny zaczynają zastępować człowieka nie tylko przy prostych, powtarzalnych czynnościach typu montażu samochodu na taśmie produkcyjnej przez roboty. W artykule jako przykład podano napisany przez komputer jednostronicowy tekst na temat "rewolucji informacyjnej oczami robota". Korzystając z zasobów informacyjnych Internetu, robot napisał całkiem sensowny artykuł o tym, że tak jak analiza naszych śmieci pozwala poznać nasze upodobania żywnościowe i inne wybory konsumpcyjne, tak analizując przeglądane przez nas strony internetowe i transakcje dokonywane za pomocą naszej komórki, można poznać nasze preferencje. Te informacje mogą być wykorzystane do tego, by nam zaproponować przez komórkę jakiś więcej »

PERSONALIA

Prof. dr hab. inż. Jacek NAMIEŚNIK dnia 31 marca 2016 r. decyzją Kolegium Elektorów został wybrany na stanowisko Rektora Politechniki Gdańskiej na kadencję 2016-2020. Prof. J. Namieśnik w roku 1972 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. W 1978 r. uzyskał stopień doktora, a w 1985 r. stopień doktora habilitowanego. W 1995 r. uzyskał tytuł profesora nauk chemicznych, a w 1997 r. tytuł profesora zwyczajnego. Jest specjalistą z zakresu chemii analitycznej i chemii środowiska, głównie nowych rozwiązań aparaturowych i metodycznych w zakresie przygotowania próbek do analizy. Prof. J. Namieśnik to jeden z najbardziej aktywnych polskich chemików, zarówno pod względem naukowym, dydaktycznym, kształcenia młodej kadry, jak i organizacji życia akademickiego. Jest autorem lub współautorem 653 artykułów notowanych na liście filadelfijskiej, licznych publikacji i 13 patentów, wypromował 59 doktorów (13 jako współpromotor), obecnie jest promotorem lub współpromotorem w 11 otwartych przewodach doktorskich. Doświadczenie zawodowe: od 1972 r. jest związany zawodowo z Politechniką Gdańską, w latach 1990-1996 był prodziekanem Wydziału Chemicznego, w latach 1996-2002 i 2005-2012 był dziekanem tego wydziału, od 1995 r. jest kierownikiem Katedry Chemii Analitycznej, od 5 kadencji jest członkiem Komitetu Chemii Analitycznej PAN, a od 2007 r. jego przewodniczącym, od 2007 r. jest także członkiem Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów, w latach 2002-2005 oraz ponownie od 2012 r. jest kierownikiem Studium Doktoranckiego na Wydziale Chemicznym PG. Prof. J. Namieśnik jest aktywnym członkiem wielu redakcji czasopism naukowych i naukowo-technicznych oraz rad i komitetów naukowych, m.in. Rady Naukowej Instytutu Oceanologii PAN (II kadencja), Rady Naukowej Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie (I kadencja), Komitetu Badań Morza PAN (III kadencja), Extended Executive Committee of International Association więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część LXXVIII

V.Viva S.J. ul. Klonowa 17 62-002 Suchy Las tel./fax: (61) 811 51 95, 811 53 66, 811 53 67 marketing@viva.net.pl viva@viva.net.pl www.viva.net.pl Vobri S.C. ul. Szytki 12 21-200 Parczew tel./fax: (83) 354 12 13 tel. kom.: 509 083 472, 505 431 699 vobri@wp.pl formularz na st więcej »

Possibility of utilizing waste phosphogypsum in the conversion of calcium sulfate(VI) to calcium carbonate and recovery of rare earth elements from the process Możliwość zagospodarowania odpadu fosfogipsowego przez konwersję siarczanu(VI) wapnia do węglanu wapnia oraz odzysk pierwiastków ziem rzadkich z procesu - DOI:10.15199/62.2016.9.16

Kinga Podbiera-Matysik Katarzyna Gorazda Zbigniew Wzorek Oleg Akajev

Phosphogypsum and CaSO4 were converted to CaCO3 in reaction with (NH4)2CO3, carried out at 37-50°C for 2 h. The conversion degree was 90-100%. The optimum process temp. was 50°C, the phosphogypsum:(NH4)2CO3 ratio 1:2.5 and concn. of (NH4)2CO3 14%. A presence of La+3 compds. was evidenced. As a by-product, (NH4)2SO4 was produced. Zaprezentowano wyniki badań procesu konwersji siarczanu(VI) wapnia do węglanu wapnia z zastosowaniem odczynników cz.d.a., a następnie z wykorzystaniem fosfogipsu pobranego z hałdy w Wizowie. Badania wstępne posłużyły do wyznaczenia najkorzystniejszych parametrów procesu, które zostały zastosowane podczas badań na materiale odpadowym. Uzyskane wyniki w postaci stopnia konwersji sięgającego 100% dowodzą, że zaproponowana metoda daje realne możliwości zagospodarowania odpadu fosfogipsowego przy jednoczesnym odzysku zawartych w nim związków metali ziem rzadkich, których koncentracja w zależności od parametrów procesu wzrastała o 60-90%. Efektem kilkudziesięcioletniej działalności Grupy Azoty Zakłady Chemiczne Police SA, Zakładów Chemicznych Wizów SA oraz Gdańskich Zakładów Nawozów Fosforowych Fosfory Sp. z o.o. są znaczne ilości fosfogipsu ulokowanego na składowiskach. Roczny przyrost odpadów fosfogipsowych w Polsce oszacowano na 2,2-2,6 mln Mg. Problem zagospodarowania odpadu dotyczy nie tylko Polski, lecz wielu innych państw wytwarzających kwas fosforowy metodą mokrą1). Odpad fosfogipsowy zawiera w swoim składzie głównie fosforany i wodorofosforany(V) wapnia, związki fluoru, nieodmyty kwas fosforowy, siarczany, metale ciężkie oraz związki lantanowców, których obecność obserwowana jest jedynie w fosfogipsie poapatytowym2, 3). 95/9(2016) 1741 Prof. dr hab. Oleg AKAJEV był pracownikiem naukowym Kostromskiego Państwowego Uniwersytetu N.A. Nekrasova w Kostromie (Rosja). Był twórcą i kierownikiem Katedry Chemii. Wieloletni współpracownik i przyjaciel Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Polit więcej »

Precipitation of calcium carbonate from waste distillation residue and sodium bicarbonate solution in presence of disodium versenate Strącanie węglanu wapnia z płynu podestylacyjnego i roztworu wodorowęglanu sodu z metody Solvaya w obecności wersenianu disodu - DOI:10.15199/62.2016.9.9

Urszula Kiełkowska Przemysław Kuchnicki Sebastian Drużyński

CaCO3 was pptd. from the waste distn. liq. from Solvay process by addn. of satd. soln. of NaHCO3 in a lab. reactor at 20-90oC and varying dosing rate in presence of Na2 versenate and studied for bulk and packing d., cryst. structure and H2O, paraffinic oil and Bu2 phthalate absorption capacity. The addn. of Na2 versenate at 90oC resulted in an increase in the d. of CaCO3 crystals. At 90oC, the calcite and aragonite crystals were formed. At lower temps., formation of calcite crystals was also obsd. Przedstawiono wyniki badań otrzymywania węglanu wapnia z płynu podestylacyjnego DS i nasyconego roztworu wodorowęglanu sodu z metody Solvaya w obecności wersenianu disodu. Badania prowadzono w temp. 20, 50 i 90°C. Roztwory dozowano w stosunku stechiometrycznym, stosując szybkości dozowa-nia 23,6 oraz 95 cm3/min. Stosowano wersenian disodu o stężeniu 1 i 10 g/dm3 płynu DS. Dla otrzymanych prób CaCO3 oznaczano gęstość nasypową i utrząsową, chłonność wody, oleju parafinowego i ftalanu dibutylu, oraz formę krystalograficzną otrzymanych kryształów. Węglan wapnia jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych minerałów spotykanych w przyrodzie. Występuje w wielu postaciach, z których trzy główne to kalcyt, aragonit i mniej powszechny wateryt. Węglan wapnia1) jest szeroko stosowanym surowcem w rozlicznych gałęziach przemysłu, od produkcji farb dyspersyjnych i papieru przez przetwórstwo polimerów po przemysł farmaceutyczny oraz kosmetyczny2, 3). Każda z tych rozwijających się nieustannie dziedzin przemysłu ma inne oczekiwania dotyczące właściwości CaCO3. Chemiczna czystość, powierzchnia właściwa, wielkość cząstek, chłonność wody i oleju oraz morfologia 1706 95/9(2016) determinują możliwości jego wykorzystania4). Kontrolowana synteza materiałów nieorganicznych o swoistych kształtach, rozmiarach i morfologii jest punktem wyjścia dla rozwoju nowych tworzyw sztucznych5). W związku z tym nieustannie prowadzi się prace nad modyfikacją właściwośc więcej »

Products of thermal degradation and combustion of selected polyester resins Produkty termicznego rozkładu i spalania wybranych żywic poliestrowych - DOI:10.15199/62.2016.9.39

Monika Sankowska Maciej Celiński Agnieszka Gajek Kamila Sałasińska

Two com. phthalic acids-based unsatd. polyester resins were studied for thermal decompn. and combustion to det. the thermal properties of the resins and the compn. of gaseous products of decompn. During thermal degradn. at low temp (300°C), large amts. of toxic styrene were released in both cases. At 600°C and 900°C, mostly CO2, phthalic acids and anhydrides were found. The isophthalic acid-based resin showed lower flammability but higher fire development coeff. (21 kW/(m2s) than the o-phthalic acidbased one. Zidentyfikowano główne związki chemiczne, które mogą powstawać podczas termicznego rozkładu i spalania wybranych żywic poliestrowych otrzymanych na bazie kwasów o-ftalowego oraz izoftalowego. Rozkład termiczny i spalanie materiałów prowadzono w piecu Pursera. Próbki powietrza zawierające powstające substancje pobierano, wykorzystując technikę mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej i analizowano za pomocą chromatografu gazowego sprzężonego ze spektrometrem mas. Głównymi zidentyfikowanymi substancjami były styren oraz bezwodnik kwasu ftalowego. Dodatkowo przeprowadzono badania palności z wykorzystaniem kalorymetru stożkowego w celu uzyskania pełnej charakterystyki palności badanych żywic poliestrowych. Żywice poliestrowe są jedną z najczęściej stosowanych grup materiałów konstrukcyjnych ze względu na doskonałe właściwości i wszechstronność. Niestety, ich duża łatwopalność znacznie ogranicza zakres ich stosowania1). Podczas termicznego rozkładu i spalania zdecydowanej większości materiałów palnych wydziela się mieszanina gazów, pari aerozoli. Toksyczność produktów obecnych w tych mieszaninach jest główną przyczyną większości wypadków śmiertelnych w środowisku pożarowym. Jednocześnie badania związane z analizą produktów termicznego rozkładu i spalania materiałów polimerowych wyraźnie wskazują, że rodzaj i ilość emitowanych substancji chemicznych zależą od składu chemicznego materiału, który ulega spaleniu, jego masy, fo więcej »

Quercetin-metal complexes as potential drugs with anticancer activity. The structure, activity and bioavailability Kompleksy kwercetyny z metalami jako potencjalne leki o aktywności przeciwnowotworowej. Struktura, aktywność i biodostępność - DOI:10.15199/62.2016.9.24

Aleksandra Golonko Renata Świsłocka Włodzimierz Lewandowski

A review with 59 refs. Brak uniwersalnych leków o aktywności przeciwnowotworowej powoduje, że obecnie wiele badań skupia się poszukiwaniu nowych związków chemicznych o aktywności antyoksydacyjnej i cytotoksycznej. W praktyce klinicznej stosuje się wiele terapeutyków, ale ich toksyczne działania uboczne, takie jak zahamowanie czynności szpiku zmuszają naukowców do syntezy leków o zredukowanym działaniu niepożądanym. Kwercetyna jest flawonoidem, który sam w sobie wykazuje aktywność przeciwnowotworową, a dodatkowo jej struktura umożliwia łatwe tworzenie związków chelatowych z metalami. Kompleksy związków bioaktywnych i jonów metali często wykazują silne właściwości cytotoksyczne i przeciwnowotworowe. Dokonano przeglądu literatury podsumowującej dotychczasowe badania aktywności biologicznej kompleksów kwercetyny z metalami na wybrane linie komórkowe.różnych 95/9(2016) 1775 Zakład Chemii, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45 E, 15-351 Białystok, kom.: +48 797-995-972, fax: (85) 746-95-59, e-mail: w-lewando@wp.pl Prof. zw. dr hab. Włodzimierz LEWANDOWSKI w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1978 r. uzyskał stopień doktora, a w 1988 stopień doktora habilitowanego na tej samej uczelni. Pracę habilitacyjną obronił w 1988 r. także na Uniwersytecie Warszawskim. Z nadania Prezydenta RP posiada tytuł naukowy profesora nauk chemicznych. Od 1998 r. jest zatrudniony na Politechnice Białostockiej, aktualnie na stanowisku kierownika Zakładu Chemii i profesora zwyczajnego. Specjalność - chemia bionieorganiczna, chemia środowiska i chemia koordynacyjna. * Autor do korespondencji: Table. Quercetin content in selected food products13) Tabela. Zawartość kwercetyny w wybranych produktach spożywczych13) Źródło kwercetyny Ilość, mg/100 g Kapary surowe 233,84 Koncentrat soku z bzu 108,16 Liście rzodkiewki 70,37 Liście kolendry 52,90 Czerwona cebula 33,43 Szczypior 18,33 Świeży sok z żurawiny 1 więcej »

Removal of carbon dioxide in packed column sprinkled with ionic liquids Pochłanianie ditlenku węgla w kolumnie wypełnionej zraszanej cieczą jonową - DOI:10.15199/62.2016.9.34

Zenon Ziobrowski Adam Rotkegel

CO2 was absorbed from its mixt. with N2 in 1-ethyl - and 1-butyl-3-methylimidazilium acetates in a lab. sprinkled column packed with Rashig rings. The applicability of both ionic liqs. for sepn. of CO2 from flue gases instead of NH2(CH2)2OH was confirmed. Przedstawiono wyniki badań pochłaniania CO2 w cieczach jonowych [Emim][Ac] i [Bmim][Ac] pod ciśnieniem atmosferycznym, w kolumnie wypełnionej. W badaniach eksperymentalnych określono wpływ zawartości CO2 w gazie wlotowym i temperatury absorpcji na sprawność usuwania CO2 z gazu. Wyniki doświadczalne porównano z obliczeniami wykonanymi na podstawie zaprezentowanego modelu procesu. Badania pokazały, że pojemności sorpcyjne CO2 zastosowanych cieczy jonowych i roztworów amin są porównywalne, jednak w przypadku cieczy jonowych potrzebny jest znacznie dłuższy czas kontaktu (większa powierzchnia wymiany masy) do usunięcia tej samej ilości CO2. W związku z rosnącym zużyciem paliw kopalnych i wzrostem emisji ditlenku węgla podejmowane są prace mające na celu opracowanie efektywnych i ekonomicznie opłacalnych technologii wychwytywania i składowania dużych ilości ditlenku węgla1). Najczęściej stosowane w przemyśle metody usuwania ditlenku węgla z gazów spalinowych (post-combustion gases) to procesy absorpcji MEA. 95/9(2016) 1829 Istnieje kilka instalacji pilotowych testujących możliwość wykorzystania IL, jednak brak jest danych dotyczących ich działania12-14). Zastosowanie IL może być alternatywą dla powszechnie stosowanych amin. Wciąż jednak brak jest jednoznacznych danych doświadczalnych pozwalających na wybór opartej na aminach lub IL bardziej wydajnej technologii usuwania CO2 z gazów spalinowych. W pracy przedstawiono wyniki badań pochłaniania ditlenku węgla w octanie 1-etylo-3-metylimidazolowym ([Emim][Ac]) i octanie 1-butylo-3-metylimidazolowym ([Bmim][Ac]), pod ciśnieniem atmosferycznym, w kolumnie wypełnionej, co pozwoli ocenić możliwość zastosowania IL w przypadku proces więcej »

Removal of zinc from the blast-furnace process Usuwanie cynku z procesu wielkopiecowego - DOI:10.15199/62.2016.9.19

Petr Besta

Monitorowano zawartość cynku w surowcach i w produktach przemysłowego wielkopiecowego procesu produkcji surówki żelaznej. Określano także zawartość cynku w wymurówce wielkiego pieca. Przedyskutowano możliwości usuwania cynku z procesu wielkopiecowego. Zn content was monitored in the input raw materials and output products of the industrial blast-furnace process for Fe prodn. The content of Zn in the blast furnace lining was also detd. The possibilities for removing Zn from the blastfurnace process were discussed. Wiele pierwiastków zawartych w rudzie żelaza (siarka, ołów, fosfor, kadm, chrom, cynk) może wywierać niekorzystny wpływ na przebieg procesu technologicznego produkcji surówki żelaznej i na jakość końcowego wyrobu1). Dokładne zdefiniowanie szkodliwości poszczególnych substancji jest jednak trudne. Każde z zanieczyszczeń może być szkodliwe w pewnych postaciach, a nie działać szkodliwie w innych. Każde też może w inny sposób oddziaływać w różnych fazach procesu przemysłowego (np. węglany alkaliczne oddziałują niszcząco na wymurówkę pieca, ale z drugiej strony obniżają lepkość żużla)2). Niektóre substancje nie utrudniają procesu produkcyjnego surówki (np. fosfor), ale są odpowiedzialne na zaburzanie procesu wytwarzania stali3). Szkodliwość poszczególnych pierwiastków i związków w procesie wielkopiecowym powinna być zatem oceniana rozważnie i oparta na znajomości teoretycznych podstaw procesu wytwarzania surówki. Substancje szkodliwie oddziałujące na proces wielkopiecowy można ogólnie podzielić na 3 grupy obejmujące (i) pierwiastki, takie jak cynk, które oddziałują niekorzystnie na przebieg procesu (powodując np. uszkodzenia wymurówki pieca lub odkładanie się osadów i związane z tym problemy technologiczne), (ii) pierwiastki i związki, takie jak siarka, które mogą pogorszyć jakość produktu poprzez zmianę składu chemicznego surówki lub żużla oraz zmianę ich lepkości lub temperatur topnienia, oraz (iii) substancje, takie j więcej »

Separation of carbon dioxide from flue gases in hollow-fiber commercial membrane modules Wydzielanie ditlenku węgla ze spalin energetycznych w komercyjnych modułach membranowych z włóknami pustymi - DOI:10.15199/62.2016.9.35

Aleksandra Janusz-Cygan Manfred Jaschik Marek Tańczyk Krzysztof Warmuziński Artur Wojdyła Ryszard Pawełczyk

Three com. membrane modules were used for sepn. of CO2/N2 mixts. (10, 40 and 70 vol. % CO2 in N2, gas flow rate 0.05 kmol/h and feed pressure 1.2-7.5 bar). The modified polyimide-based membrane gave the highest efficiency of CO2 recovery. The process was also simulated by using a math. model verified on exptl. data. The model can be used for both process design and optimization. Przeprowadzono badania rozdzielania mieszanin CO2/N2 (10%, 40% i 70% CO2 w N2) w trzech komercyjnych modułach membranowych. Badania wykazały przydatność tych modułów do wydzielania CO2 ze spalin energetycznych. Przedstawiono również wyniki obliczeń procesu wydzielania CO2 z mieszanin dwuskładnikowych (CO2/N2). Wykorzystany model matematyczny został pozytywnie zweryfikowany w wyniku badań doświadczalnych procesu. Opisany i zastosowany model może być używany zarówno do projektowych, jak i optymalizacyjnych obliczeń układów do rozdzielania mieszanin gazowych w przetestowanych modułach.W ostatnich latach stale rośnie zainteresowanie technikami membranowymi rozdzielania mieszanin gazowych, które stopniowo wypierają metody tradycyjne1). Za separacją membranową przemawia m.in. zwarta zabudowa modułów membranowych, łatwe powiększanie skali, prowadzenie procesu w sposób ciągły oraz brak konieczności stosowania dodatkowych sorbentów2-5). Na świecie istnieje wiele przemysłowych instalacji membranowych do rozdzielania gazów, m.in. do odzyskiwania wodoru po syntezie amoniaku, uzyskiwania czystego azotu z powietrza, usuwania CO2 z gazu ziemnego i biogazu lub wychwytu lotnych związków organicznych6). Nad zastosowaniem procesów separacji membranowej do wydzielania CO2 w energetyce pracują takie firmy i ośrodki naukowo-badawcze, jak Membrane Technology & Research Inc., National Energy Technology Laboratory, TNO, RITE oraz New Mexico Institute of Mining and Technology2). Większość badań jest poświęcona nowym materiałom membranowym lub procesom, np. absorpcji membr więcej »

Some developments in polymer chemistry and technology Wybrane rozwiązania z chemii i technologii polimerów - DOI:10.15199/62.2016.9.3

Zygmunt Wirpsza

A review, with 62 refs., of author's own papers and patents concerning the use of urea and waste materials in polymer chemistry. Dokonano przeglądu prac Autora i jego współpracowników, opublikowanych w latach 1967-2011, z zakresu wykorzystania mocznika w chemii polimerów. Z mocznika otrzymywano nie tylko żywice i tworzywa mocznikowo- -formaldehydowe, ale także melaminę, a z niej żywice melaminowo-formaldehydowe, karbaminiany i poliuretany bezizocyjanianowe, cyjanamid i policyjanamid, kwas izocyjanurowy oraz kwas izocyjanowy i cyjaniany metali, a z nich z kolei izocyjaniany bezfosgenowe. Przedstawiono też reakcje karbidu oraz wykorzystanie tworzyw skóropodobnych i odpadów skór, frakcji glicerolowej z produkcji biodiesla, odpadów poliuretanów oraz skrobi. Alifatyczne izocyjaniany bezfosgenowe z kwasu izocyjanowego i związków nienasyconych1-8). Kwas izocyjanurowy otrzymany z mocznika termolizowano do kwasu izocyjanowego, który następnie przez telomeryzację kationową z izobutylenem wobec TiCl4 w temp. z zakresu od -80 do -180°C przeprowadzano w izocyjanian oligoizobutylenowy. Otrzymano ok. 300 g produktu, który nadawał m.in. hydrofobowość i niezwilżalność materiałom bawełnianym, reagując z ich aktywnymi atomami wodoru. Zaletą procesu było otrzymywanie tanich izocyjanianów bez użycia fosgenu oraz łatwa hydrofobizacja bawełny. Izocyjaniany bezfosgenowe z cyjanianów metali i aromatów chlorometylowych9, 10). Z ksylenu, formaldehydu i chlorowodoru otrzymywano pochodne di(chlorometylowe), poddawane dalszej reakcji z cyjanianem sodu (otrzymywanym z mocznika i węglanu sodu) prowadzącej do nowych pochodnych di(izocyjanianometylowych). Uzyskano 1 kg di(izocyjanianometylo)ksylenu, który wykorzystano do otrzymywania powłok lakierniczych. Zaletą także tego procesu było otrzymywanie izocyjanianów bez użycia fosgenu. Bezizocyjanianowe poliuretany kondensacyjne11-23). Z oligoeteroli i mocznika otrzymano dikarbaminiany oligoeterowe, zw więcej »

Study on the impact of free steryl glucosides on the low temperature parameters of biofuels for diesel engines Badania nad wpływem wolnych glukozydów steroli na niskotemperaturowe parametry biopaliw do silników o zapłonie samoczynnym - DOI:10.15199/62.2016.9.33

Zygmunt Burnusa Janusz Jakóbiec

Free steryl glucosides were added to fatty acid Me esters and the biofuel-gas oil mixts. to study their low-temp. parameters (cloud point, cold filter plugging point and cold soak filtration time). The addn. of free steryl glucosides (10-40 mg/kg) resulted in an increase in cold soak filtration time from 200 s up to 700 s. Zbadano wpływ dodatku wolnych glukozydów steroli na niskotemperaturowe parametry mieszanin bazowego oleju napędowego z estrami metylowymi kwasów tłuszczowych z pakietem dodatków uszlachetniających. Wyznaczono temperaturę mętnienia, temperaturę blokady zimnego filtru oraz czas filtracji na zimno. Dodatek wolnych glukozydów steroli miał największy wpływ na czas filtracji na zimno, zróżnicowany w zależności od rodzaju paliwa. Wyniki pracy określają znaczenie problemu wolnych glukozydów steroli w warunkach polskiego rynku paliw. Estry metylowe kwasów tłuszczowych, zwane potocznie FAME (fatty acid methyl esters), stanowią bardzo złożoną mieszaninę związków organicznych. Są one wytwarzane najczęściej przez transestryfikację olejów 2). 95/9(2016) 1823 W olejach roślinnych występują obie formy glukozydów steroli, jednak w przeważającej części obecna jest w nich forma ASG. Jej przemiana do formy FSG podczas transestryfikacji FAME prowadzi do wzbogacenia produktu o FSG. Forma ASG jest dobrze rozpuszczalna w FAME, a nieco gorzej rozpuszczalna w mieszaninach oleju napędowego z FAME. W przypadku FSG stwierdzono bardzo słabą rozpuszczalność w FAME i jeszcze gorszą rozpuszczalność w mieszaninach oleju napędowego z FAME. Reakcja transestryfikacji powoduje znaczne zmniejszenie rozpuszczalności struktur glukozydów steroli w FAME, a szczególnie we frakcjach naftowych. W wyniku tego w produkcie stanowiącym blending oleju napędowego z FAME wystąpi mętność oraz wytrącanie tych struktur, pomimo że nie obserwuje się mętności czystych FAME. Efekt taki po raz pierwszy zaobserwowano w USA, gdzie do produkcji FAME jest stosowan więcej »

Technical and technological aspects of pretreatment of raw materials for the methane fermentation Techniczno-technologiczne aspekty wstępnej obróbki surowców dla procesu fermentacji metanowej - DOI:10.15199/62.2016.9.26

Grzegorz Wałowski Barbara Łaska-Zieja Łukasz Aleszczyk Andrzej Myczko

mieszanymi. 95/9(2016) 1789 Prof. dr hab. inż. Andrzej MYCZKO w roku 1974 ukończył studia na Wydziale Zootechnicznym Akademii Rolniczej w Poznaniu. W 1980 r. uzyskał stopień doktora nauk rolniczych w Akademii Rolniczej w Poznaniu, Wydział Rolniczy, Mechanizacja i organizacja produkcji zwierzęcej. W 2000 r. został doktorem habilitowanym (inżynieria rolnicza) w Instytucie Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie. Od 2008 r. jest profesorem (inżynieria rolnicza) w Instytucie Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie. Obecnie jest dyrektorem naukowym ds. inżynierii rolniczej w Instytucie Technologiczno- Przyrodniczym. Specjalność - zootechnika. Mgr inż. Łukasz ALESZCZYK w roku 2012 ukończył studia na Wydziale Rolnictwa i Biotechnologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Pracuje na stanowisku inżyniera w Zakładzie Odnawialnych Źródeł Energii w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach, oddział w Poznaniu. Specjalność - biotechnologia. Fermentacja metanowa jest procesem biologicznym, w którym bakterie metanowe rozkładają materię organiczną w warunkach beztlenowych, a produktem końcowym tego procesu jest biogaz zawierający CH4 (50-75%) i CO2 (25-50%)3, 5). Fermentacja metanowa przebiega w czterech etapach (rysunek), obejmujących hydrolizę (enzymy wytwarzane przez bakterie hydrolityczne rozkładają białka, lipidy i węglowodany do aminokwasów, kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach i cukrów), zakwaszanie (bakterie kwasotwórcze ze związków powstałych podczas hydrolizy wytwarzają kwas masłowy, octowy i propionowy oraz ditlenek węgla, wodór i etanol), acetogenezę (przy udziale bakterii kwasotwórczych powstaje kwas octowy, wodór i ditlenek węgla) oraz metanogenezę (z kwasu octowego i wodoru wytwarzany jest biogaz). (stopień rozdrobnienia, jednorodność wymieszania, obecność dodatków w postaci ściółki i niestrawionej paszy), (ii) cechy konstrukcyjne urządzeń (cechy geometr więcej »

The effect of composition of syngas supplying the spark-ignition engine on the exhaust gas toxicity Wpływ składu syngazu zasilającego silnik o zapłonie iskrowym na toksyczność spalin - DOI:10.15199/62.2016.9.5

Anna Janicka Ewelina Kot Maria Skrętowicz* Radosław Włostowski Maciej Zawiślak

Three MeH, H2, CO2 and CO-contg. syngas mixts. were prepd. and used for supplying the engine to study the toxicity of exhaust gases. The combustion of the studied mixts. resulted in substantially lower contents of CO and hydrocarbons than the combustion of a com. gasoline (comparison test). The content of hydrocarbons in the exhaust gas increased with increasing the MeH content in the syngas. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w celu oceny możliwości zastosowania syngazu do napędzania silnika spalinowego oraz ocenę wpływu jego spalania w silniku na emisję toksycznych składników spalin. W badaniach zastosowano gazy techniczne, z których tworzono mieszanki metanu, tlenku węgla(II), ditlenku węgla i wodoru o różnym składzie ilościowym. Wyeliminowano w ten sposób zmienność parametrów biomasy oraz zanieczyszczenia biogazu. Oceniono jaki skład syngazu jest dla silnika spalinowego najkorzystniejszy z punktu widzenia zarówno pracy silnika, jak również emisji spalin. Zbadano łącznie trzy różne mieszaniny oraz dla porównania przeprowadzono takie same pomiary dla benzyny. Mimo że w ostatnich latach można zaobserwować wzrost udziału alternatywnych źródeł zasilania pojazdów silnikowych, to jednak paliwa kopalne nadal stanowią główne źródło zasilania silników samochodowych. Poszukiwania nowych systemów napędowych, czy też nowoczesnych paliw silnikowych wymuszane są wieloma aspektami gospodarczymi, społecznymi i ekologicznymi. Szacuje się, że zasoby ropy naftowej wykorzystywanej do produkcji benzyny i oleju napędowego wystarczą jeszcze na kilkadziesiąt lat. Oprócz tego, konwencjonalne paliwa silnikowe powodują wysoką emisję toksycznych substancji stanowiących składniki spalin, jak np. tlenki azotu, tlenek węgla(II) lub węglowodory1). Od wielu lat jako paliwa alternatywne do zasilania pojazdów silnikowych stosowane są takie gazy, jak LPG (liquefied petroleum gas) lub więcej »

The efficiency of physical-chemical pretreatment of sorghum and miscanthus biomass in the production of 2nd generation bioethanol Wydajność fizyczno-chemicznej obróbki biomasy sorgo i miskanta w produkcji bioetanolu II generacji - DOI:10.15199/62.2016.9.4

Jolanta Batog Aleksandra Wawro Dominika Pieprzyk-Kokocha

Sorghum and miscanthus biomass was disintegrated and then subjected to chem. pretreatment (satn. with dil. H2SO4 and lactic acids, pressure steam explosion). The optimum value of grain size was below 1.8 mm, H2SO4 concn. 2%, acidic treatment time 10 min, steam treatment temp. 134°C and time 60 min. Przeprowadzono badania nad wpływem fizyczno- chemicznej obróbki surowców lignocelulozowych (sorgo, miskant) na proces produkcji bioetanolu. Surowce poddano rozdrobnieniu, a następnie obróbce polegającej na nasyceniu rozcieńczonymi kwasami i działaniu pary pod ciśnieniem w autoklawie. Określono wpływ kwasu siarkowego i mlekowego (stężenie, czas inkubacji) oraz procesu autoklawowania (temperatura, czas) na zawartość uwolnionych cukrów redukujących. Zarówno rozdrabnianie, jak i chemiczna obróbka wpływały na wydajność produkcji etanolu z surowców lignocelulozowych. Etanol wytwarzany z surowców organicznych jest odnawialnym i czystym źródłem energii. Jest on używany jako paliwo, a także jako surowiec chemiczny, kosmetyczny i farmaceutyczny. Wytwarza się go z ziaren zbóż i kukurydzy, ziemniaków oraz buraków cukrowych. Użycie tych surowców na cele bioenergetyczne jest jednak sprawą kontrowersyjną, gdyż powoduje zmniejszenie areału ziemi uprawnej pod produkcję żywności i paszy. Roślinami alternatywnymi dla produkcji bioetanolu mogą być inne rośliny, takie jak sorgo i miskant. Ich duża wartość kaloryczna i wysokie plony suchej biomasy sprawiają, że stanowią one odpowiedni surowiec do produkcji biopaliw (rys. 1). Sorgo jest jednoroczną rośliną osiągającą wysokość 4 m. Jej wartość odżywcza jest mniejsza niż kukurydzy, ale jest ona lepiej przystosowana do uprawy na glebach słabej jakości, a także w rejonach suchych o niskim poziomie opadów atmosferycznych (poniżej 550 mm). Biomasa sorgo zawiera znaczną ilość monosacharydów (głównie fruktozy 9,75%) i charakteryzuje się wysokimi plonami suchej masy (28 t/ha) w tzw. mleczno-woskowej fazie nas więcej »

The impact of the raw material composition on fermentation kinetics and the yield of biogas and methane Wpływ składu surowców na kinetykę fermentacji stacjonarnej oraz uzysk biogazu i metanu - DOI:10.15199/62.2016.9.30

Józef Szlachta Małgorzata Fugol Hubert Prask

Mixts. of maize silage, beet pulp and cattle slurry were fermented under anaerobic conditions to biogas and MeH. The highest efficiency of biogas prodn. was 747.88 m3/Mg of dry organic matter. In the case of maize silage and cattle slurry, the biogas yield was much lower and ranged in 488.03-476.80 m3/Mg of dry mass. It was achieved when a mixt. of maize silage and cattle slurry (9:91 and 13:87 by mass) was used as raw material. Przedstawiono wyniki badań wpływu wsadu złożonego z kiszonki z kukurydzy, wysłodków buraczanych i gnojowicy na kinetykę fermentacji beztlenowej oraz uzysk biogazu i metanu w warunkach fermentacji stacjonarnej. Przy wsadzie kiszonki z kukurydzy i wysłodków w proporcjach 75:25, 50:50 i 25:75 uzyskano największe wydajności biogazu, odpowiednio 747,88, 716,74 i 701,88 m3/t s.m.o. W przypadku kiszonki z kukurydzy i gnojowicy wydajności biogazu były znacznie mniejsze i wynosiły 488,03 i 476,80 m3/t s.m.o. dla proporcji kiszonka z kukurydzy + gnojowica odpowiednio 9:91 i 13:87. Proces fermentacji beztlenowej to proces biotechnologiczny, który polega na biochemicznym rozkładzie surowca dostarczonego do złoża surow1806 95/9(2016) Dr inż. Hubert PRASK w roku 2009 ukończył studia na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym Politechniki Wrocławskiej. Obecnie jest zatrudniony w Instytucie Inżynierii Rolniczej na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Specjalność - biogazownie rolnicze, odnawialne źródła energii. Table 1. Raw materials in the digester Tabela 1. Udział masowy surowców w komorze fermentacyjnej Wsad Udział mas. surowców Struktura wsadu do fermentora, g Kukurydza + inoculum 100 100:900 Wysłodki buraczane + inoculum 100 100:900 Kiszonka z kukurydzy + wysłodki z buraków + inoculum 75:25 75:25:900 Kiszonka z kukurydzy + wysłodki z buraków + inoculum 50:50 50:50:900 Kiszonka z kukurydzy + wysłodki z buraków + inoculum 25:75 25:75:900 Gnojowica bydlęca 100 1000 Kiszonka z kukurydzy + gnojowica więcej »

The main reactions occurring during production of Bisphenol A Główne reakcje zachodzące w procesie produkcji bisfenolu A - DOI:10.15199/62.2016.9.25

Maciej Kiedik Arkadiusz Chruściel Wiesław Hreczuch

A review, with 11 refs., of the side reactions and by-products of Bisphenol A. Bisfenol A (BPA) zaliczany jest do grupy kluczowych, wielkotonażowych półproduktów przemysłowej syntezy organicznej. Pomimo względnej prostoty głównej reakcji kondensacji fenolu i acetonu wobec katalizatora kwasowego, realizacja technologii produkcji w skali wielkoprzemysłowej wykazuje znaczny stopień chemicznej złożoności. Przedstawiono najważniejsze z kilkudziesięciu zidentyfikowanych reakcji chemicznych zachodzących podczas realizacji technologii produkcji bisfenolu A, które rzutują na jego jakość i konkurencyjność opracowanego procesu. Prezentowany materiał stanowi podstawy technologii BPA w skali 100 tys. t/r, oferowanej na rynku międzynarodowym przez MEXEO, Instytut Technologiczny z Kędzierzyna-Koźla. Bisfenol A (BPA) zaliczany jest do grupy kluczowych, wielkotonażowych półproduktów przemysłowej syntezy organicznej. Rozwój technologii wytwarzania tego surowca o istotnym znaczeniu dla przemysłu tworzyw sztucznych (poliwęglany, żywice epoksydowe) ma w Polsce wieloletnią tradycję, czego wymiernym efektem są liczne kontrakty na sprzedaż polskiej technologii wytwarzania bisfenolu A, zawarte z wieloma kontrahentami zagranicznymi (Tajwan, Chiny, Indie, Korea, Iran, Rosja), jak i realizacja produkcji BPA w Zakładach Chemicznych "Blachownia" (później PCC Synteza SA) w Kędzierzynie-Koźlu, w latach 1978-2010. Zagadnienia rozwo-wiedzy 1782 95/9(2016) Dr hab. inż. Wiesław HRECZUCH - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1744. w tym zakresie6-8). Wiele z tych reakcji, półproduktów i produktów stanowiło na przestrzeni lat oddzielne problemy technologiczne wymagające wyjaśnienia, opisania i rozwiązania, w celu doskonalenia technologii wytwarzania, jej wskaźników materiałowych i energetycznych oraz w celu uzyskania możliwie najwyższej wydajności i czystości produktu końcowego. Na rys. 2 przedstawiono instalację lab więcej »

The properties of photoreactive pressure-sensitive adhesives with various adhesion promoters Właściwości fotoreaktywnych klejów samoprzylepnych zawierających różne promotory adhezji - DOI:10.15199/62.2016.9.18

Jagoda Kowalska Zbigniew Czech

The effect of N-vinylpyrrolidone (3% by mass) was compared with those of com. adhesion promoters on shear strength (cohesion), peel adhesion, tack (stickiness), and shrinkage of the pressure-sensitive adhesives (PSA) produced by radical copolymerization of an EtOAc-dild. mixt. of 2-ethylhexyl acrylate, Bu acrylate and acrylic acid at boiling. The PSA composition with N-vinylpyrrolidone promotess showed the higher adhesion and tack than that with com. promoters at optimum shrinkage and cohesion values. Przedstawiono wyniki badań wpływu promotora adhezji N-winylopirolidonu oraz handlowych promotorów adhezji Byk 4510, Dynasylan UN3265 oraz Momentive A1130 na kohezję, adhezję, kleistość i skurcz klejów samoprzylepnych. Badania przeprowadzono na 5 kompozycjach ze stałym udziałem promotora adhezji o stężeniu 3% mas. Wartość skurczu kompozycji z dodatkiem promotora adhezji uległa zahamowaniu po 7 dniach. Kompozycja zawierająca N-winylopirolidon wykazywała najlepsze właściwości: wyższe wartości adhezji oraz kleistości przy zachowaniu optymalnych wartości skurczu oraz kohezji. Samoprzylepne kleje stosowane jako materiały do produkcji taśm montażowych, samoprzylepnych etykiet, foli ochronnych oraz foli dekoracyjnych są klejami, które poprzez swoje lepko-sprężyste właściwości mogą być użyte do połączeń, w których istotną rolę spełnia samoprzylepność, zarówno w trakcie aplikacji, jak i w gotowym połączeniu1). Fotoreaktywne poliakrylany należą do najmłodszej grupy surowców w sektorze klejów samoprzylepnych2). Coraz częściej obserwuje się zastosowani więcej »

The resistance of airflow through the layer of granular material in the vibratory dryer operated with a synchronical rolling-screw system Opory przepływu strumienia powietrza przez warstwę materiału ziarnistego w suszarce wibracyjnej pracującej w układzie zataczającym-śrubowym współbieżnym - DOI:10.15199/62.2016.9.22

Wojciech Poćwiardowski Joanna Kaniewska Marek Domoradzki

A rolling-screw system was used as a drive for a vibratory dryer between a tank dryer and a fluidized bed dryer to change the drying process from a periodic to a continuous one. The air flow resistance through urea pellet layer in a periodical screw drier was studied as a function of the air flow rate to det. the circuital speed of the urea layer necessary to mixing the deposit. The circuital speed of the urea deposit submitted to vibrations was higher than that of stationary deposit and depended on the deposit mass. The unitary pressure decrease along the urea layer depended on the air flow speed through the deposit and was accurately described by the Ergun equation. The resistance coeff. of the air flowing through the urea layer inside the vibratory dryer was lower than that of flowing through the stationary deposit. The decrease in unitary resistance and in the resistance coeff. of the air flowing through the vibrating deposit resulted from the vibrationsdependent deposit loosening. Zastosowano układ zataczająco-śrubowy do napędu suszarki wibracyjnej. Rozwiązanie to jest elementem pośrednim między suszarką zbiornikową a suszarką fluidalną. Suszarka wibracyjna, podobnie jak suszarka fluidyzacyjna, pozwala na zmianę procesu suszenia z okresowego na ciągły. Celem pracy było określenie oporów przepływu strumienia powietrza przez warstwę granulatu mocznika w złożu wibrującym suszarki okresowej w zależności od prędkości przepływu powietrza oraz wyznaczenie średniej prędkości obwodowej warstwy mocznika dla zapewnienia mieszania złoża. Prędkość obwodowa złoża mocznika poddanego wibrowaniu jest większa niż złoża stacjonarnego i zależy od masy złoża. Jednostkowy spadek ciśnienia wzdłuż warstwy mocznika zależy od natężenia przepływu powietrza przez złoże i jest dobrze opisany równaniem Erguna. Współczynnik oporu 1766 95/9(2016) Dr hab. inż. Marek DOMORADZKI w roku 1968 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódz więcej »

The sugars isolated from fast-growing poplar biomass (Populus sp.) as a raw material for production of bioethanol Cukry wyodrębnione z biomasy szybko rosnących topoli (Populus sp.) jako surowiec do otrzymywania bioetanolu - DOI:10.15199/62.2016.9.23

Andrzej Antczak Kamila Ziętek Monika Marchwicka Beata Tylko Artur Gawkowski Jakub Gawron Michał Drożdżek Janusz Zawadzki

Wood, bark and leaves of Populus deltoides × maximowiczii and Populus trichocarpa were hydrolyzed with H2SO4 (72%) to monosaccharides to compare the profile of sugars. The wood was the best raw material to EtOH prodn., and the leaves were the worst one. The xylose and glucose content in hydrolyzates of wood of Populus deltoides × maximowiczii were 15.6% and 48.6%, while the contents of sugars from wood of Populus trichocarpa were 18.2% and 51.3%. Regardless of the studied biomass type, the contents of monosaccharides from Populus trichocarpa were higher than that from Populus deltoides × maximowiczii. A fairly high glucose content (31.1%) in hydrolyzate of the Populus trichocarpa bark was obsd. Przedstawiono wyniki badania kwasowej hydrolizy biomasy (drewna, kory i liści) pochodzącej z szybko rosnących odmian topoli. Stwierdzono, że drewno charakteryzuje się największym potencjałem do produkcji bioetanolu. Do wykorzystania kory i liści należałoby opracować metodę wstępnego oczyszczania biomasy w celu przeprowadzenia procesu hydrolizy z dużą większą wydajnością, ze względu na obecność bardzo dużych ilości substancji inhibitujących.poli- Andrzej Antczak*, Kamila Ziętek, Monika Marchwicka, Beata Tylko, Artur Gawkowski, Jakub Gawron, Michał Drożdżek, Janusz Zawadzki 95/9(2016) 1771 Beata TYLKO w latach 2011-2015 studiowała na Wydziale Technologii Drewna Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Od 2015 roku pracuje w DPD Polska Sp. z o.o., na stanowisku młodszego konsultanta ds. obsługi klienta. Specjalność naukowa - konserwacja drewna zabytkowego. Mgr inż. Monika MARCHWICKA w roku 2012 ukończyła studia na Wydziale Technologii Drewna Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na specjalizacji konserwacja drewna zabytkowego. Od 2013 r. jest uczestnikiem Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich na tej uczelni. Specjalność - modyfikacja drewna oraz hydroliza enzymatyczna drewna. sacharydów otrzymywane więcej »

Use of algae in agriculture and food industry Wykorzystanie glonów w rolnictwie i przemyśle spożywczym - DOI:10.15199/62.2016.9.28

Łukasz Biłos Sabina Golla Agnieszka Patyna

A review, with 41 refs., of methods for algae biomass prodn., and their uses in food prodn. (functional food, diet supplements), in agriculture (fodder, fertilizers) and in fish farming. Rosnąca tendencja do poszukiwania coraz nowszych rozwiązań umożliwiających osiągnięcie celów zarówno ekologicznych, jak i ekonomicznych spowodowała zwrócenie uwagi na materiał biologiczny, jakim jest biomasa glonowa. Glony, jako jedne z najprostszych organizmów roślinnych, zamieszkują wodne i glebowe środowisko Ziemi od miliardów lat. Spożywane pod różnymi postaciami były źródłem białka i składników odżywczych dla ludzi i zwierząt. W miarę postępu technologicznego wzrastało wykorzystanie alg zarówno w branży spożywczej, jak i w rolnictwie, gdzie organizmy te są stosowane jako pasze, a także jako nawozy. Algi to organizmy beztkankowe (plechowe), należące do jednokomórkowców lub prostych wielokomórkowców. Wśród nich są zarówno prokariotycze mikroalgi (cyjanobakterie, zwane niebieskozielonymi algami), jak i organizmy eukariotyczne, np. algi zielone (Chloroxybacteria), algi czerwone (Rhodophyta) oraz okrzemki (Bacillariophta). Algi mogą rozmnażać się płciowo lub bezpłciowo1-3). Syntetyzują węglowodany, białka i lipidy (naturalne oleje). Dzięki dużemu współczynnikowi wzrostu są powszechnie znane z syntetyzowania i akumulacji zdecydowanie większych ilości lipidów niż rośliny lądowe4). Uważane są za najbardziej odporne organizmy na Ziemi, zdolne do wzrostu w różnych warunkach. Można je znaleźć w wilgotnych miejscach oraz na powierzchniach wód. Zamieszkują wody słodkie i ekstremalnie zasolone, praktycznie każde środowisko z wystarczającym dostępem do światła. Są również szeroko rozpowszechnione na lądzie. Z roślinami wyższymi łączy je tylko fotosyntetyzującym jest potrzebna do produkcji biomasy. To składnik, którego nie 1798 95/9(2016) Mgr Agnieszka PATYNA w roku 2015 ukończyła studia z zakresu biotechnologii w rolnictwie i produkcji żywności ora więcej »

Utilization of waste Li-ion batteries in Poland Przerób zużytych baterii litowo-jonowych (Li-jon) w Polsce - DOI:10.15199/62.2016.9.32

Agnieszka Sobianowska-Turek Stefania Wasiewska Weronika Wierzbicka

Legal regulations concerning management of Li-ion battery waste in Poland as well as statistical data for future Li-ion waste stream up to 2020 were given. A review of recycling technols. was also included. Przedstawiono podstawy formalnoprawne oraz analizę ilościowo-jakościową zużytych baterii litowo-jonowych w Polsce w latach 2010-2014 oraz szacunkowe ich ilości na rynku do 2020 r. Dodatkowo zaprezentowano światowe technologie recyklingu oraz polskie procesy, w których przetwarzane są chemiczne źródła energii. Litowo-jonowe źródła energii zdominowały rynek akumulatorów. Prawie wszystkie telefony komórkowe i komputery przenośne zasilane są właśnie takimi ogniwami. Dodatkowo nową dziedziną generującą zapotrzebowanie na akumulatory litowo-jonowe (Li-jon) jest rozwijający się przemysł samochodów elektrycznych i hybrydowych. Pozostałe zastosowania to m.in. kamery, aparaty fotograficzne, rowery elektryczne i narzędzia elektryczne. Akumulatory Li-jon zawierają wiele cennych metali, takich jak kobalt, miedź, lit, nikiel i mangan oraz glin i żelazo. Kobalt jest jednym z rzadziej występujących metali, stąd jego wartość rynkowa jest wysoka, a odzysk opłacalny. Odzysk litu jest istotny w perspektywie rozwoju produkcji samochodów elektrycznych. Masowa produkcja pojazdów zasilanych akumulatorami Li-jon spowoduje zwiększenie popytu na lit, więc jego cena wzrośnie, a odzysk będzie opłacalny. Innym argumentem przemawiającym za recyklingiem akumulatorów jest potrzeba ochrony środowiska przed zanieczyszczeniem metalami ciężkimi i złożonymi związkami organicznymi, wchodzącymi w skład akumulatorów.od 1816 95/9(2016) Mgr inż. Weronika WIERZBICKA w roku 2014 ukończyła studia I stopnia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej, a w 2015 r. ukończyła studia magisterskie na tym samym wydziale. Od października 2015 r. jest doktorantką na rodzimym wydziale. Specjalność - technologie procesów dotyczących unieszkodliwiania oraz z więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 410582; B01D 53/68 POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź; ANWIL SPÓŁKA AKCYJNA, Włocławek Kaźmierczak M., Gorzka Z., Łączkowski A., Żarczyński A., Zaborowski M., Ciesielski R., Kędziora A. Sposób unieszkodliwiania odpadów zawierających organiczne związki chloru Sposób unieszkodliwiania odpadów zawierających organiczne związki chloru, metodą utleniania powietrzem lub tlenem, polegający na wstępnym utlenieniu odpadów w temp. 250-1000°C, a następnie dalszemu ich utlenieniu w obecności katalizatora stanowiącego złoże stacjonarne, ruchome lub fluidalne i odzyskiwaniu powstającego w wyniku utleniania chlorowodoru, charakteryzuje się tym, że utlenianie wstępne odpadów gazowych oraz ciekłych całkowicie odparowujących prowadzi się przez 0,2-100 s, zaś odpadów stałych i pozostałych ciekłych w czasie do 1 h, natomiast dalsze utlenianie prowadzi się w temp. 250-700°C przez 0,1-5 s w obecności katalizatora tlenkowego w postaci tlenku lub mieszaniny tlenków metali, ewentualnie zawierającego dodatek co najmniej jednego składnika nieaktywnego. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 410488; B01J 20/30 ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin Michalkiewicz B., Sreńscek-Nazzal J., Morawski A.W., Narkiewicz U. Sposób wytwarzania węgli aktywnych o podwyższonej adsorpcji CO2 Sposób wytwarzania węgli aktywnych o podwyższonej adsorpcji CO2, charakteryzuje się tym, że węgiel aktywny miesza się z roztworem modyfikatora lub mieszaniną modyfikatorów w stosunku masowym węgiel: modyfikator 1:0,5-8, przy czym modyfikatorami są: KOH, NaOH, ZnCl2, Na2CO3, K2CO3, NaHCO3, KHCO3, i pozostawia na 1-6 h. Z kolei odparowuje się wodę, wygrzewa materiał w atmosferze gazu obojętnego chemicznie, a po ochłodzeniu traktuje wodą destylowaną oraz roztworem HCl, następnie wodą destylowaną do usunięcia modyfikatora i suszy w temp. 50-250°C. Materiał wygrzewa się w piecu w temp. 400-1000°C. Jako gaz obojętny chemicznie stosuje się azot, argon l więcej »

Wymagania dotyczące zawartości metali w wyrobach użytkowych w świetle obowiązujących przepisów - DOI:10.15199/62.2016.9.2

Dorota Kolasa Katarzyna Samsonowska

Zgodnie z obowiązującymi w Unii Europejskiej przepisami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, wszystkie wprowadzane na rynek produkty muszą spełniać wymagania bezpieczeństwa. Regulacją prawną o charakterze ogólnym w tym zakresie jest dyrektywa1) (GPS), która określa ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów przeznaczonych dla konsumentów oraz ustanawia obowiązki podmiotów gospodarczych (producentów i dystrybutorów), związane z wprowadzaniem na rynek produktów bezpiecznych, niestwarzających zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Przepisy dyrektywy1) mają zastosowanie w przypadku braku szczegółowych rozporządzeń regulujących bezpieczeństwo określonych kategorii produktów lub gdy w rozporządzeniach sektorowych występują luki prawne (dyrektywę GPS stosuje się w takich przypadkach wyłącznie w zakresie, w jakim nie regulują tego przepisy odrębne). Do prawodawstwa polskiego postanowienia unijnej dyrektywy GPS wdraża ustawa2) o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Określa ona obowiązki producentów i dystrybutorów w ramach zapewnienia bezpieczeństwa wprowadzanych do obrotu produktów oraz podaje zasady i tryb sprawowania nadzoru nad ogólnym bezpieczeństwem produktów w celu uniknięcia lub eliminacji ewentualnych zagrożeń dla zdrowia i życia ludzkiego, związanych z użytkowaniem wprowadzanych na rynek wyrobów. Wprowadzone do obrotu produkty muszą, w związku z powstającymi z nich odpadami, spełniać także określone wymagania z punktu widzenia ochrony środowiska. Tworzące podstawy prawne dla określenia tych wymagań przepisy w dziedzinie ochrony środowiska3-18), w tym w zakresie gospodarki odpadami11-18), zakładają całkowite wyeliminowanie lub ograniczenie negatywnego oddziaływania wytwarzanych odpadów na środowisko naturalne i zdrowie człowieka poprzez działania zmniejszające zawartość niebezpiecznych substancji (w tym szkodliwych metali) w materiałach i produktach oraz przyjazny dla środowiska odzys więcej »

Z prasy zagranicznej

Firma Galvani Bioelectronics oferuje niekonencjonalne terapie chorób przewlekłych PNAS 2016, 113, 29, 8284 Wall Street J. 2016, 2 sierpnia, B.5 Pharma Business Week 2016, 22 sierpnia, 708 Brytyjski gigant farmaceutyczny działający na rynku globalnym GlaxoSmithKline oraz firma technologiczna Verily (dawniej Google Life Science) poinformowały o utworzeniu wspólnego przedsięwzięcia typu joint venture nazwanego Galvani Bioelectronics. Nazwa firmy jest związana z postacią włoskiego lekarza i fizyka Luigi Galvani, który jako pierwszy zaobserwował i opisał zjawisko bioelektryczności, przykładając elektrody do mięśni martwej żaby obserwował ruchy jej kończyn. Nowoutworzona spółka zajmuje się opracowaniem metod leczenia chorób przewlekłych przy wykorzystaniu bioelektronicznej medycyny, metod opartych na stosowaniu zminiaturyzowanych urządzeń elektronicznych wszczepianych do organizmu pacjenta. Implanty te zapewniać mają współpracę między obwodowym układem nerwowym i narządami pacjenta. Interakcja obejmować będzie odczyt i rejestrację sygnałów a także generowanie impulsów elektrycznych wspomagających terapie przy leczeniu przewlekłych schorzeń. W utworzonej spółce koncern GlaxoSmithKline posiada 55% udziałów i odpowiedzialny jest za opracowanie niezbędnych procedur medycznych, a firma Verify posiadająca resztę udziałów, odpowiedzialna jest za opracowanie elektronicznego implantu oraz jego oprogramowanie. Spółka Galvani Bioelectronics rozlokowana jest w dwóch siedzibach położonych odpowiednio na terenie należącego do GlaxoSmithKline, ośrodka badawczego w miejscowości Stevenage (Wlk. Brytania) oraz w centrali firmy Verify, znajdującej się w San Francisco (USA). Spółką zarządza Kris Famm, a dotychczasowy wiceprezes ds. rozwoju i badań bioelektroniki w koncernie GlaxoSmithKline, a dotychczasowy szef firmy Verily pełni funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej. Obie firmy wchodzące w skład spółki Galvani Bioelectronics zamierza więcej »

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

Drugi numer Magazynu "Polska Chemia".Ukazał się kolejny numer Magazynu Izby Polska Chemia, w którym zamieszczono interesujące artykuły i wywiady poruszające tematykę strategii i perspektyw rozwoju sektora chemicznego w Polsce i na świecie, oraz kwestie związane z finansowaniem inwestycji, zmianami prawnymi i poprawą bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa procesowego. Na szczególną uwagę zasługuje wywiad z dr. inż. Tomaszem Zielińskim, prezesem zarządu Izby, w którym ocenił on bieżącą sytuację branży. Powiedział on m.in., że - silny przemysł chemiczny to podstawa n więcej »