SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Studies removal of alpha and beta -acids from hop wastes with calcium acetate Badania nad zastosowaniem octanu wapnia do usuwania alfa - i beta -kwasów z odpadów chmielowych

DOI:10.15199/62.2017.2.32
Krystyna Hoffmann Marta Huculak-Mączka Ewelina Klem-Marciniak Maciej Kaniewski Dariusz Popławski Józef Hoffmann

Bitter substances (α- and β-acids) were removed from hop waste from the brewing industry by extn. with aq. Ca(OAc)2 solns. (1-5% by mass). The removal degree of α- and β-acids was 48-55% and that of their isomers was 49-79% by mass. The purified waste met the requirements for animal fodder. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych procesu usuwania substancji goryczkowych (α- i β-kwasów), z zastosowaniem octanu wapnia, z odpadów chmielowych z przemysłu browarniczego, tzw. wychmielin, powstałych po zastosowaniu procesów ekstrakcji w warunkach nadkrytycznych. Pozbawione tą metodą gorzkich kwasów wychmieliny mogą być wykorzystane w mieszankach paszowych. Na podstawie wyników badań doświadczalnych określono warunki prowadzenia procesu. Ze względów technologicznych i paszowych należy stosować roztwory octanu wapnia o stężeniu 1-3% mas. Chmiel należy do roślin od wieków wykorzystywanych w produkcji i przetwórstwie rolniczym. W Polsce używany jest od XI w.Związane jest to z jego unikatowymi właściwościami, powiązanymi głównie ze składem biochemicznym. Głównym odbiorcą chmielu jest przemysł browarniczy. Chmiel zawiera ok. 40,4% mas. celulozy i ligniny, 15% mas. żywic, 15% mas. białka, 10% mas. wody, 8% mas. popiołu, 3% mas. tłuszczu i wosków, 2% mas. pektyny, 2% mas. cukrów prostych, 0,5% mas. olejków eterycznych i 0,1% mas. aminokwasów. Dla celów browarnictwa w zbiorach chmielu mają znaczenie głównie szyszki i zawarte w lupulinie żywice chmielowe. We wczesnym etapie rozwoju rośliny, przez przylistki chmielu wytwarzane są mniej gorzkie β-kwasy (żółty, lepki proszek zawierający gorzkie żywice i olejki eteryczne), przemieszczające się do lupuliny-miseczki gruczołowej, która po napełnieniu pokrywa się membraną. W czasie wzrostu rośliny część β-kwasów przekształca się w bardziej gorzką odmianę α-kwasów, które mają największe znaczenie dla smaku piwa. Zawartość α- i β-kwasów jest [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] T. Pazera, T. Rzemiennik, Browarnictwo, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.
[2] W. Kunze, Technologia piwa i słodu, Wyd. Piwochmiel/VLB, Berlin 1999.
[3] B.U. Skorek, Z. Hubicki, E. Rój, Chemik 2011, 65, nr 3, 160.
[4] Najlepsze Dostępne Techniki (BAT), Wytyczne dla przemysłu piwowarskiego, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2005.
[5] K. Hoffmann, M. Huculak-Mączka, J. Skut, J. Hoffmann, 38th Intern. Conf. Slovak Society of Chemical Engineering, Tatranské Matliare, Słowacja, 23-27 maja 2011 r., 871.
[6] K. Hoffmann, M. Huculak-Mączka, J. Hoffmann, Pol. J. Chem. Technol. 2011, 13, nr 1, 35, DOI: 10.2478/v10026-011-0007-8.
[7] K. Hoffmann, J. Hoffmann, M. Huculak-Mączka, Przem. Chem. 2011, 90, nr 5, 788.
[8] K. Hoffmann, M. Huculak-Mączka, J. Hoffmann, Przem. Chem. 2012, 91, nr 5, 754.
[9] B. Skowroński, Z. Mordecka, Przem. Chem. 2001, 80, nr 11, 521.
[10] M. Anioł, A. Żołnierczyk, J. Am. Soc. Brew. Chem. 2008, 66, 208, DOI: 10.1094/ASBCJ-2008-0818-01.
[11] M. Anioł, A. Bartmańska, E. Huszcza, W. Mączka, A.K. Żołnierczyk, Przem. Chem. 2009, 88, nr 5, 392.
[12] E. Huszcza, A. Bartmańska, M. Anioł, W. Mączka, A. Żołnierczyk, C. Wawrzeńczyk, Waste Manage. 2008, 28, 1406. DOI: 10.1016/j. wasman.2007.06.014.
[13] W. Mączka, M. Anioł, E. Huszcza, A. Bartmańska, A.K. Żołnierczyk, C. Wawrzeńczyk, Przem. Chem. 2009, 88, nr 5, 509.
[14] A.K. Żołnierczyk, W.K. Mączka, M. Grabarczyk, K. Wińska, E. Woźniak, M. Anioł. Fitoterapia 2015, 103, 71, DOI: 10.1016.j.fitote.2015.03.007.
[15] M. Stompor, K. Dancewicz, B. Gabryś, M. Anioł, J. Agr. Food Chem. 2015, 63, 6749, DOI: 10.1021/acs.jafc.5b02025.
[16] PN-Z 15011-33:2001, Kompost z odpadów komunalnych. Oznaczanie: pH, zawartości substancji organicznej, węgla organicznego, azotu, fosforu i potasu.
[17] PN-Z 15011-1:2001, Kompost z odpadów komunalnych. Pobieranie próbek.
[18] M. Anioł, E. Huszcza, A. Bartmańska, A. Żołnierczyk, W. Mączka, C. Wawrzeńczyk, J. Am. Soc. Brew. Chem. 2007, 65, nr 4, 214, DOI: 10.1094/ASBCJ-2007-0820-01.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

About accuracy of the simultaneous measurement of temperature difference and average using transducers with Pt sensors O dokładności układów z czujnikami Pt do równoczesnych pomiarów różnicy temperatur i ich wartości średniej - DOI:10.15199/62.2017.2.20

Zygmunt Warsza Adam Idźkowski

The accuracy of elec. systems for measuring differential and average values of 2 temps. was described. Two-output measurement systems with Pt sensors were taken into account. The limited errors and std. uncertainties of lab. and industrial measurements of the temp. difference were estd. and compared for the cases when (i) the measuring system was initially calibrated, (ii) was no calibration or (iii) was necessary to replace the Pt sensor during continuous operation. Przedstawiono opis dokładności układów elektrycznych do pomiaru różnicy i średniej wartości dwóch temperatur. Omówiono podstawowe rozwiązania dwuwyjściowych układów pomiarowych z czujnikami Pt. Dokonano także analizy dokładności tych systemów pomiarowych. Błędy graniczne i niepewności standardowe laboratoryjnych i przemysłowych pomiarów różnicy temperatur oszacowano i porównywano dla niektórych przypadków: gdy system pomiarowy jest wstępnie skalibrowany, gdy jest bez kalibracji, a także gdy zachodzi konieczność wymiany czujnika podczas ciągłej pracy systemu pomiarowego. Przykłady liczbowe oszacowania przedziału niepewności rozszerzonej mierzonej różnicy temperatur zaprezentowano w tabeli. Temperatura w obiektach technologicznych, środowisku pracy i otoczeniu jest jednym z najczęściej mierzonych parametrów w praktyce większości branż przemysłowych, w tym w szczególności w przemyśle chemicznym. Zależą od niej właściwości i charakterystyki procesów produkcyjnych. W wielu przypadkach jest to najważniejszy parametr informacyjny, który wpływa bezpośrednio na jakość produkcji. Dlatego też dąży się do zwiększenia dokładności i niezawodności pomiarów temperatury, w których wykorzystuje się wiele różnych czujników, metod, przyrządów i systemów pomiarowych1). Zapewnienie dużej dokładności pomiarów temperatury w zastosowaniach przemysłowych jest trudne ze względu na występowanie błędów spowodowanych niezidentyfikowanymi oddziaływaniami zakłóceń z różnych źródeł oraz ws więcej »

Agrochemikalia w polskim rolnictwie w latach 1945-2010 - DOI:10.15199/62.2017.2.2

Adriana Merta-Staszczak Anna Zwyrzykowska Robert Kupczyński

Nawożenie oraz stosowanie środków ochrony roślin są podstawowymi zabiegami agrotechnicznymi zwiększającymi efektywność pracy w rolnictwie. Ich działanie jest wszechstronne, ponieważ wpływają na wszystkie właściwości gleby (fizyczne, chemiczne i biologiczne). Zapewniają żyzność ziemi, ale o ich skuteczności decyduje wiele czynników, takich jak warunki klimatyczne (opady i temperatura w okresie wegetacji roślin), właściwości gleby (decydują o sposobie nawożenia), rodzaj uprawianych roślin (zdolność wykorzystania składników nawozowych), płodozmian (rozmieszczenie nawozów), rodzaj stosowanych nawozów, a także poziom agrotechniczny gospodarstwa. Na ostatni z wymienionych aspektów wpływa stan melioracji, jakość uprawy roli, dobór roślin uprawnych, jakość nasion, pielęgnacja roślin i walka z chwastami1). Pośród nawozów rozróżnia się nawozy mineralne (nieorganiczne), powstałe dzięki przemianom chemicznym albo przerobowi surowców mineralnych, nawozy naturalne i organiczne (odchody zwierząt gospodarskich, kompost) oraz nawozy powstające z połączenia nawozów mineralnych i organicznych. Środki organiczne nie pokrywają całego zapotrzebowania nawozowego w gospodarstwach, dlatego uzupełniane są nawozami sztucznymi. Zawierają one zwykle jeden lub więcej skoncentrowanych składników pokarmowych w formie łatwo przyswajalnej dla roślin. Dzięki nawożeniu uzyskiwane są wyższe plony, co z kolei umożliwia rozszerzanie hodowli zwierząt. Przyczynia się to do uzyskiwania większej ilości nawozów organicznych, a to wpływa na jakość upraw. W opracowaniu wzięto pod uwagę nawozy sztuczne (mineralne), do których należą nawozy azotowe, fosforowe, potasowe i wieloskładnikowe. Stanowią one źródło składników mineralnych dla prawidłowego wzrostu roślin, a także wpływają na poziom plonów oraz wywołują zmiany w zasobności gleby i składzie chemicznym roślin. Pośród nawozów mineralnych zawierających azot rozróżnia się nawozy saletrzane, saletrzano- - więcej »

Aktualności

Spółki chemiczne radzą sobie dobrze na zmieniającym się rynku Analitycy giełdowi dobrze oceniają kondycję kilku działających w Polsce spółek chemicznych. Wymienia się tu takie spółki, jak Synthos, Polwax i PCC Rokita. Rosną ceny surowców chemicznych i ten wzrost stanowi poważne wyzwanie dla zarządów spółek, którym zależy na jak najlepszych wynikach finansowych. Przed Synthosem stoi zadanie skutecznego wchłonięcia biznesu styropianowego przejętego od giganta chemicznego Ineosa. Połączenie Ineos Styrenics z Synthos przyspieszy wzrost i zapewni dodatkowe korzyści klientom obydwu firm, dając im dostęp do dodatkowych technologii i rozszerzonego portfolio produktów. Powstaną również nowe możliwości dla pracowników, którzy staną się częścią firmy strategicznie skupionej na długoterminowej przyszłości rynku polistyrenu spienialnego. Synthos chce też zwiększyć innowacyjność firmy i rozszerzyć ofertę produktową o środki ochrony roślin. Ta aktywność sprawia, że kurs Synthosu znalazł się na "historycznym szczycie". W ostatnim półroczu na akcjach Synthosu można było zarobić prawie 65%! Polwax, producent wosków parafinowych, rozpoczyna swoją kluczową inwestycję, jaką jest budowa instalacji odolejania rozpuszczalnikowego. - Chcemy w najbliższych dwóch miesiącach zamknąć proces wyboru generalnego wykonawcy inwestycji - zapowiada Dominik Tomczyk, prezes Polwaksu. Nie ma co zwlekać. Szerokim frontem inwestycyjnym idzie PCC Rokita. W latach 2016-2018 chce wydać na inwestycje 440 mln zł. W trzech kwartałach 2016 r. nakłady wyniosły ponad 100 mln zł. W 2016 r. firma rozpoczęła budowę wytwórni polioli poliestrowych i systemów poliuretanowych. - Zamierzamy wprowadzić do oferty systemy poliuretanowe dla branży budowlanej oraz chłodnictwa. Rozruch instalacji planowany jest na początek 2017 r. - mówi Rafał Zdon, wiceprezes PCC Rokita. W budowie znajduje się uniwersalna wytwórnia związków fosforopochodnych. Nowe produkty znajdą zasto więcej »

Analiza zagrożenia bezpieczeństwa przeciwwybuchowego na stacji paliw ciekłych - DOI:10.15199/62.2017.2.5

Zbigniew Krzysiak Grzegorz Bartnik Waldemar Samociuk Janusz Zarajczyk Krzysztof Plizga Bartłomiej Rachwał Sławomir Wierzbicki Leszek Krzywonos František Brumerčík

Analiza bezpieczeństwa przeciwwybuchowego pozwala ocenić, czy stan bezpieczeństwa na danym stanowisku ma poziom akceptowalny, czy niezbędne jest podjęcie dodatkowych działań umożliwiających jego zwiększenie. Dokonano analizy bezpieczeństwa z uwzględnieniem wymagań dyrektywy1) oraz oceny ryzyka zawodowego dotyczącego pracownika stacji paliw na przykładzie małej stacji paliw. Przedstawiono również zagrożenia występujące na wybranej stacji paliw oraz zaproponowano zmiany poprawiające stan w zakresie bezpieczeństwa technicznego. Propozycje poprawiające system bezpieczeństwa technicznego mogą być odwzorowane i wdrożone na podobnych stacjach paliw. W ostatnich latach ze względu na dostosowywanie prawa polskiego do wymagań przepisów Unii Europejskiej duże znaczenie mają kwestie bezpieczeństwa technicznego w przemyśle, a w szczególności w przedsiębiorstwach przemysłu chemicznego1). Sprawy bezpieczeństwa zawsze były bardzo ważne w każdej dziedzinie produkcji i usług2, 3). Obecnie rola systemów bezpieczeństwa i procedur z nimi związanych została uwypuklona z uwagi na konieczność posiadania przez przedsiębiorców stosownej dokumentacji, która jest podstawą wszelkich kontroli i audytów4). Niezmiernie ważne są zagrożenia jakie mogą stwarzać przedsiębiorstwa produkujące substancje chemiczne lub pośrednio uczestniczące w ich obrocie5). Należy tu szczególnie dbać o urządzenia i systemy zabezpieczeń technicznych, aby nie doszło do poważnych awarii6, 7). Takie awarie mogą mieć fatalne skutki dla ludności i środowiska naturalnego. Stacje paliw też stwarzają podobne zagrożenia, szczególnie ze względu na ich usytuowanie w aglomeracjach miejskich lub na ich obrzeżach. Jednak najbardziej narażeni na ciągłe niebezpieczeństwo i zagrożenia są pracownicy stacji paliw. Obowiązkiem każdego właściciela stacji paliw jest zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków swoim pracownikom i klientom. Realizację tego obowiązku określają przepi więcej »

Applicability of some mining wastes for construction purposes Ocena przydatności niektórych odpadów górniczych do celów budowlanych - DOI:10.15199/62.2017.2.28

Paweł Lejwoda Paweł Pogoda Piotr Radomski Zbigniew Wzorek

A waste from coal mining was analyzed for chem. and phase compn. (SiO2 9-98% by mass, C 0.09-10%, Ca 0.01- 8%, Fe 0.19-37%, K 0.1-0.4%, Na 0.1-0,3%, Cu 0.7-4%) and added to concrete (1:1 or 1:2 mass ratio). The product had compressive strength 33-47 MPa. The concretes produced under addn. of wastes from the prodn. of paving stones and granite processing showed substantially higher compressive strength. Przedstawiono wyniki badań zastosowania wybranych odpadów pochodzących z wydobycia i przetwórstwa węgla kamiennego w obszarze aglomeracji górnośląskiej do celów budowlanych. Określono skład fazowy oraz chemiczny z uwzględnieniem zawartości węgla, krzemionki oraz wybranych metali ciężkich. Wykonano kompozyty cementowe z analizowanego materiału oraz przeprowadzono próby wytrzymałościowe. W celach porównawczych zastosowano inny materiał pochodzenia odpadowego, jak kruszywo granitowe oraz odpad z produkcji kostki brukowej. Otrzymane kompozyty charakteryzowały się wytrzymałością na ściskanie 33-47 MPa. Intensywne wydobycie węgla kamiennego na obszarze Górnego Śląska pociąga za sobą generowanie dużych ilości odpadów, które stanowią ok. 25% urobku wydobywanego na powierzchnię. Wielkość wydobycia stawia Polskę w czołówce producentów węgla kamiennego na świecie, chociaż jego produkcja maleje i w 2013 r. wynosiła ok. 65 mln t, w porównaniu z początkiem lat dziewięćdziesiątych XX w., kiedy to wydobycie węgla energetycznego przekraczało 110 mln t1). Spadające wydobycie węgla związane jest ze zmniejszającą się liczbą zakładów wydobywczych pomimo światowego wzrostu ilości wydobywanych węgli energetycznych. Odpady górnicze w dużej mierze są składowane na hałdach znajdujących się w pobliżu kopalni, gdzie zalegają w ilościach kilkudziesięciu mln t. Część z odpadów wykorzystywana jest jako podsypka przy budowie dróg oraz jako materiał do niwelacji terenu. Materiał, który zawiera w sobie ponad 10% węgla (głównie czarny łupek przywęglowy) s więcej »

Application of a biequational bioheat transfer model in the skin for assessment of thermal characteristics of protective garments Zastosowanie dwurównaniowego modelu transportu ciepła w skórze do oceny charakterystyk cieplnych ubrań ochronnych - DOI:10.15199/62.2017.2.13

Piotr Łapka Piotr Furmański

Energy transfer in protective clothing and in superficial skin tissue was math. and numerically modeled assuming assuming heat conduction and non-gray thermal radiation in the porous textile layers and air gaps accompanied by water vapor diffusion in pores and air spaces as well as sorption and desorption of liq. water from fabric fibers. Non-equil. heat transfer between the tissue and arterial blood as well as variable blood perfusion rate were simulated in the skin and muscle applying two-equation bioheat transfer model. The results were used to access influence of the heat flux changes and exposition time on degree of skin burns and protective performance of garments. Przedstawiono zaawansowany model matematyczny i numeryczny transportu energii przez ubrania ochronne oraz przez wierzchnie warstwy tkanki. Model uwzględniał przekazywanie ciepła przez przewodzenie oraz promieniowanie w porowatych warstwach tekstylnych o spektralnych właściwościach optycznych oraz szczelinach powietrznych, któremu towarzyszył transport dyfuzyjny wilgoci przez pory i przestrzenie powietrzne oraz procesy sorpcji i desorpcji ciekłej wody przez włókna tkaniny.Z kolei w skórze i mięśniach zasymulowano nierównowagowy transport ciepła pomiędzy tkanką i krwią tętniczą za pomocą modelu dwurównaniowego oraz zmienną prędkość perfuzji krwi. Otrzymane wyniki posłużyły do oceny wpływu wielkości strumienia ciepła oraz czasu ekspozycji na stopień oparzenia skóry oraz właściwości ochronne ubrań. Modelowanie transportu energii w ubraniach ochronnych i w tkankach ludzkich oraz przewidywanie stopnia oparzenia skóry jest istotne ze względu na projektowanie ochron osobistych oraz przewidywanie ich charakterystyk cieplnych i właściwości ochronnych. Tego typu ubrania mają zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu (ciężki, chemiczny, metalurgiczny, wydobywczy), sportach motorowych, na polu walki czy w gaszeniu pożarów, gdzie pracownicy mogą być narażeni na kontakt więcej »

Application of calcium propionate and ammonia water in simultaneous denitrification and desulfurization of the flue gases Zastosowanie propionianu wapnia i wody amoniakalnej w procesie jednoczesnego odazotowania i odsiarczania spalin - DOI:10.15199/62.2017.2.11

Ewa Chmiel Jarosław Hercog Mirosław Malinowski

Flue gases from coal combustion were denitrificated and desulfurized with NH3 water (concn. 3%) and Ca propionate soln. (concn. 20%). The simultaneous use of both reagents enhanced the NO redn. efficiency under minimization of unreacted NH3 in flue gas and fly ash. Use of Ca propionate increased the NO redn. up to 82% and SO2 redn. up to 80%. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych procesu jednoczesnego odazotowania i odsiarczania zapylonych spalin z użyciem reagentów w postaci wodnych roztworów amoniaku i propionianu wapnia. Potwierdzono, że zastosowanie obydwu reagentów podnosi skuteczność redukcji NO przy jednoczesnej minimalizacji zawartości nieprzereagowanego amoniaku w spalinach i popiele lotnym. Zastosowanie propionianu wapnia zwiększyło redukcję NO o 10 punktów procentowych do poziomu 82%. Maksymalna redukcja SO2 wyniosła 80%. Tlenki azotu (NOx) i ditlenek siarki (SO2), powstające w dużej ilości podczas spalania węgla, wykazują toksyczne działanie na środowisko i organizmy żywe. Z tego powodu ich emisja jest limitowana i stale monitorowana. Według najnowszego raportu przygotowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego, emisja NOx i SO2 w 2014 r. w Polsce wyniosła odpowiednio 22 480 t oraz 38 980 t1). Przedstawione dane pochodzą jedynie z 20 ankietowanych przedsiębiorstw chemicznych oraz firm ściśle współpracujących z sektorem chemicznym. Problem w skali całego kraju jes więcej »

Assessment of groundwater pollution with heavy metals (Cu, Ni, Cd, Pb) in the area of copper ore tailing pond Ocena zanieczyszczenia wód podziemnych metalami ciężkimi (Cu, Ni, Cd, Pb) w rejonie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych rud miedzi - DOI:10.15199/62.2017.2.14

Magdalena Domańska Justyna Kubicz Wiesław Fiałkiewicz Maciej F. Gruszczyński Stanisław Czaban Tomasz Tymiński

Groundwater samples collected in 2000-2012 from 136 piezometers situated around the Cu ore tailing pond in Lower Silesia, Poland, were studied for content of the title heavy metals. Statistical anal. showed no significant changes in concns. of the elements. The element concns. exceeded the current stands. only periodically in samples taken up to 25 m deep. Przedstawiono wyniki badań zawartości metali ciężkich w wodach podziemnych pobranych ze 136 piezometrów rozmieszczonych wokół obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych rud miedzi, zlokalizowanego w województwie dolnośląskim. Przeprowadzono analizy statystyczne dynamiki stężeń kadmu, miedzi, niklu i ołowiu w latach 2000-2012. Wyniki badań nie wykazały znacznych zmian badanych pierwiastków w analizowanym okresie, a występujące okresowo przekroczenia w stosunku do obowiązujących norm miały charakter losowy. Zaobserwowano, że podwyższone zawartości metali występowały głównie do głębokości 25 m. Poziom stężenia substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, specyficznych (miedź) i priorytetowych (kadm, nikiel i ołów) jest ważnym elementem oceny jakości środowiska. Substancje te stanowią jednocześnie zagrożenie dla zdrowia człowieka1). Skutki ich działania nie są natychmiastowe, często ujawniają się po wielu latach i nie są w pełni poznane2). Negatywne oddziaływanie metali ciężkich poprzez kontakt z zanieczyszczoną wodą oraz jej spożycie stwarza niebezpieczeństwo dla zdrowia a niekiedy nawet życia ludzi. Metale ciężkie zawarte w wodzie wykazują wyraźne właściwości toksyczne, ujawniające się już na poziomie stężeń naturalnie występujących w przyrodzie. Ponadto wykazują wyjątkową podatność na bioakumulację w organizmach żywych3). Kadm wprowadzony do środowiska nie podlega degradacji i pozostaje w ciągłym obiegu. Jego długi okres połowicznego rozpadu przekłada się bezpośrednio na gromadzenie tego pierwiastka w organizmach roślin, zwierząt i ludzi4). Narażenie ś więcej »

Barrier nanopigments protecting leather against UV radiation Nanopigmenty barierowe chroniące skóry przed promieniowaniem nadfioletowym - DOI:10.15199/62.2017.2.15

Joanna Alvarez Krzysztof Zwierzyński

Ten white and light cow hide samples were finished with a fluorescent brighthening agent-contg. nanopigment (0.3-0.5 μm) and studied for resistance against UV irradn. 2,5-Thiophenodiylbis(5-tert-butyl)-1,3-benzoxazole was prepd. according to Z. Hu at al. (2008) and used as the agent. W celu poprawienia funkcjonalności i walorów estetycznych wyrobów skórzanych zastosowano eksperymentalną formę rozjaśniacza optycznego, stanowiącą środek o silnej błękitnej fluorescencji i właściwościach bielących, pochłaniający promieniowanie z zakresu UV-A i UV-B. Zastosowany środek jest wodną dyspersją neutralnego mikropigmentu o rozdrobnieniu 0,3-0,5 μm oraz bardzo wysokiej fluorescencyjnej bieli WI = 165 (wg CIE) i może być wprowadzany bez ograniczeń do kompozycji wykończalniczych na podłoża o różnym charakterze, do których nie musi wykazywać własnego powinowactwa fizykochemicznego. Przy użyciu spektroreflektometru z kulą całkującą przeprowadzono ocenę barwometryczną dyspersji nanopigmentu. Wstępne badania wykazały, że nowy produkt daje dobre efekty wizualne w wykończeniach powierzchni skór naturalnych białych, nie powodując pogorszenia ich właściwości fizykomechanicznych. Zdobyte doświadczenie jest podstawą do kontynuacji prac w kierunku poprawy jakości, funkcjonalności oraz walorów estetycznych białych lub jasnych wykończeń materiałów przemysłu lekkiego za pomocą kompozycji zawierających wielofunkcyjne substancje o rozdrobnieniu nanostrukturalnym. Badania literaturowe i doświadczenia producentów skór naturalnych wskazują na degradację kolagenu indukowaną przez promieniowanie UV1-4). Cząstki substancji o wielkości "nano" zawieszone w substracie lub naniesione na materiał nadają mu zupełnie nowe powierzchniowe właściwości. Wykorzystanie nanotechnologii stwarza nowe możliwości wytwarzania materiałów o wielofunkcyjnych właściwościach ochronnych i jest przedmiotem coraz większego zainteresowania wielu dziedzin nauki i przemysłu więcej »

Changes in dental ceramic surface structure and their influence on the bond strength to composite material Zmiany struktury powierzchni ceramik dentystycznych oraz ich wpływ na wytrzymałość połączenia z materiałem kompozytowym - DOI:10.15199/62.2017.2.18

Barbara Łapińska Małgorzata I. Szynkowska Jacek Rogowski Joanna Nowaka Grzegorz Sokołowski Jerzy Sokołowski Monika Łukomska-Szymańska

Microcryst. aluminosilicate and Li disilicate ceramic cylinders (diam. 5 mm) were surface-treated by sandblasting with air-borne Al2O3 (diam. 50 μm or 110 μm), etching with HF (9%) or by combination of both methods, and then studied for chem. compn. of the surface and then for bond strength to a dental composite. Both, HF etching and tribochem. surface treatment resulted in an increase in the bonding strength. Przedstawiono wyniki badania zmian składu chemicznego oraz morfologii powierzchni ceramik dentystycznych po zastosowaniu różnych metod jej obróbki. W celu modyfikacji powierzchni ceramiki zastosowano obróbkę strumieniowo- -ścierną z użyciem korundu szlachetnego o wielkości ziaren 50 μm, trawienie kwasem fluorowodorowym (HF) oraz kombinację tych metod lub obróbkę tribochemiczną systemem Rocatec®. Zarówno trawienie HF, jak i obróbka tribochemiczna umożliwiły uzyskanie znaczących zmian w morfologii powierzchni badanych ceramik oraz najwyższej wytrzymałości połączenia z materiałem kompozytowym. Największy spadek wytrzymałości połączenia ceramika-kompozyt w czasie zaobserwowano w przypadku stosowania obróbki tribochemicznej. Obróbka powierzchni ceramiki dentystycznej stosowana w procedurze adhezyjnego cementowania stałych uzupełnień protetycznych ma na celu uzyskanie trwałego połączenia ceramiki z tkankami zęba zapomocą cementu kompozytowego. Połączenie to zależy w dużej mierze od możliwości chemicznego wiązania ceramiki z żywicą za pośrednictwem silanu oraz uzyskania mikroretencyjnej struktury powierzchni ceramiki. Sposób obróbki powierzchni ceramiki dentystycznej może zmieniać jej strukturę, a tym samym wpływać na wytrzymałość połączenia ceramika-kompozyt. Różnorodność dostępnych obecnie ceramik dentystycznych stwarza konieczność stosowania odpowiednich dla danego typu ceramiki metod adhezyjnego przygotowania jej powierzchni. W piśmiennictwie opisywanych jest kilka metod przygotowania wewnętrznej p więcej »

Changes in the rate of linuron herbicide degradation in copper and zinc-containing soils Zmiany szybkości degradacji herbicydu linuron w glebach zawierających jony miedzi i cynku - DOI:10.15199/62.2017.2.8

Mariusz Kucharski Olga Kalitowska Barbara Wujek

3-(3,4-Dichlorophenyl)-1-methoxy-1-methylurea herbicide (linuron) was applied to soils with significantly diversified Cu and Zn ion contents to study the microbial activity and herbicide decay in soil. Half-degrdn. time was 29-43 days. The linuron degrdn. increased with the increasing concns. of Cu and Zn ions. Przedstawiono wyniki badań wpływu miedzi i cynku na rozkład linuronu w glebie. Doświadczenia prowadzono w warunkach kontrolowanych. Linuron aplikowano na gleby o zbliżonych parametrach fizykochemicznych, ale znacząco zróżnicowanej zawartości Cu i Zn. Próbki gleb do analiz pobierano 1 h po opryskiwaniu (stężenie początkowe), a następne po 4, 8, 16, 32, 64 i 96 dniach po aplikacji herbicydu. Pozostałości linuronu oznaczano metodą chromatografii cieczowej HPLC/UV. Aktywność mikrobiologiczną gleb oceniano poprzez analizę stężenia dehydrogenaz. Czas połowicznego rozkładu DT50 linuronu wyniósł 29-43 dni. Obecność Cu i Zn, niezależnie od źródła skażenia modyfikowała rozkład linuronu w glebie. W początkowym okresie powodowała przyspieszenie jego rozkładu. Aplikacja herbicydu zmniejszała aktywność mikroorganizmów glebowych. Efekt ten był bardziej widoczny w glebach skażonych metalami.Miedź (Cu) i cynk (Zn) to pierwiastki, które naturalnie (zwykle w niewielkich ilościach) występują w glebach, a ich obecność jest niezbędna do prawidłowego rozwoju roślin i tym samym do uzyskania odpowiedniej wysokości i jakości plonów. W przypadku niedoboru tych pierwiastków w glebie należy je dostarczyć roślinom w postaci nawozów mikroelementowych. Z drugiej strony Cu i Zn zaliczane są do metali ciężkich i w nadmiarze mogą powodować skażenia gleb. Za główne antropogeniczne źródła metali ciężkich w glebie uważa się przemysł wydobywczy, przetwórstwo metali, produkcję energii, procesy spalania oraz wprowadzanie do gleby niewłaściwie przygotowanych osadów ściekowych i nawozów. Tereny rolnicze w pobliżu zakładów metalurgicznych i hut cechuje z r więcej »

Corrosion resistance of coatings obtained in ZnAl bath with Mg addition Odporność korozyjna powłok otrzymanych w kąpieli ZnAl z dodatkiem Mg - DOI:10.15199/62.2017.2.39

Henryk Kania

Low-Si steel samples were coated with Zn-Al and Zn-Al-Mg layers (Mg content 3 or 6% by mass) by dipping at 450°C and studied for corrosion resistance sep. under action of neutral salt spray and moist SO2-contg. atm. according to the resp. stds. The corrosion resistance of ZnAlMg coatings was higher than that of ZnAl coatings. Przedstawiono wyniki badań odporności korozyjnej powłok otrzymanych w kąpielach Zn-Al oraz Zn-Al z dodatkiem Mg. Zawartość Al w kąpieli wynosiła 7 i 15% a zawartość magnezu 3 i 6%. Ujawniono strukturę oraz określono grubości powłok. Odporność korozyjną powłok określono porównawczo w standardowych testach korozyjnych w obojętnej mgle solnej oraz w wilgotnej atmosferze zawierającej SO2. Badania w komorze solnej i w komorze Koesternicha prowadzono zgodnie z obowiązującymi normami. Stwierdzono, że powłoki ZnAl7Mg odznaczają się bardzo dobrą odpornością korozyjną w badanych środowiskach, wyższą od powłok ZnAl bez dodatku magnezu. Proces cynkowania zanurzeniowego pomimo prawie 150-letniej tradycji przemysłowej ulega ciągłemu rozwojowi. Badania koncentrują się głównie na wyjaśnieniu zjawisk i mechanizmu tworzenia powłoki1, 2) a także na doborze składników stopowych do kąpieli, mających na celu ograniczenie niekorzystnego oddziaływania Si3), poprawę tech-nologiczności procesu4, 5) oraz opracowaniu technologii cynkowania materiałów o złożonym składzie chemicznym, w tym żeliw6) oraz wysokowytrzymałych stali7). Kierunkiem rozwoju technologii jest również poszukiwanie możliwości zwiększenia odporności korozyjnej powłok. Na podniesienie odporności korozyjnej pozwala zastosowanie do wytwarzania powłok procesu wysokotemperaturowego8). Wysoką odporność korozyjną, znacznie lepszą od powłok cynkowych wykazują powłoki Zn-Al. Szacuje się, że odporność korozyjna powłok typu Galfan (Zn-5Al) i Galvalume (Zn-55Al-1,6Si) jest 2-4-krotnie lepsza od tradycyjnych powłok cynkowych9, 10). Dodatkowe podniesienie odporności korozyj więcej »

Cr(VI) sorption on surface-modified natural zeolites Sorpcja jonów Cr(VI) na powierzchniowo modyfikowanych zeolitach naturalnych - DOI:10.15199/62.2017.2.10

Maria Chojnacka Paulina Sobolewska Roman Petrus Jolanta Warchoł

A review, with 69 refs., of methods for modifying zeolites with cationic surfactants and methods used for anal. of modified materials. An impact of the modifications on sorption efficiency was also presented. Dokonano przeglądu literatury na temat modyfikacji naturalnych zeolitów kationowymi surfaktantami organicznymi i ich zastosowań w procesie sorpcji jonów Cr(VI). Omówiono mechanizm sorpcji HDTMA na materiałach zeolitowych oraz metody analizy modyfikowanych powierzchni. Dyskusję efektywności modyfikacji oparto na analizie termicznej (DTA, TG) oraz widm FTIR i FT Ramana. Omówiono mechanizm sorpcji jonów Cr(VI) na modyfikowanych zeolitach oraz metody analizy (XRD, spektrofotometria MID). Porównano efektywności sorpcji jonów chromu(VI) na modyfikowanych naturalnych zeolitach. Obecność chromu w środowisku naturalnym jest najczęściej skutkiem zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego. Źródłem emisji jest przemysł obróbki metali, garbarstwo, galwanizacja, produkcja farb i wyrobów chemicznych, przemysł fotograficzny, lotniczy i samochodowy. Chrom jest uwalniany pod postacią odpadów, ścieków i zanieczyszczeń gazowych1-3). W roztworach wodnych chrom występuje na III i VI stopniu utlenienia. W niskich stężeniach Cr(III) jest pierwiastkiem niezbędnym do funkcjonowania organizmów żywych. W wyższych stężeniach może wywołać poważne zmiany immunologiczne4, 5). Z kolei Cr(VI) cechuje się dużą toksycznością, wykazuje też działania mutagenne, teratogenne i kancerogenne, najczęściej powoduje raka płuc6). Konwencjonalne metody oczyszczania wody nie zapewniają całkowitego usunięcia chromu. Ponadto w warunkach tlenowych, przy podwyższonym pH lub temperaturze zachodzi utlenienie Cr(III) do Cr(VI). Najbardziej efektywną metodą usuwania Cr(VI) jest sorpcja. Komercyjnie dostępnymi materiałami są syntetyczne żywice jonowymienne i węgle aktywne7, 8). Jednak ich zastosowanie do usuwania chromu ze ścieków z tzw. procesów pomocniczych, oczyszczan więcej »

Densimetric method for determination of potassium sulphate aqueous solutions saturation point Densymetryczna metoda wyznaczania punktu nasycenia wodnych roztworów siarczanu(VI) potasu - DOI:10.15199/62.2017.2.37

Wojciech Bogacz Marcin Lemanowicz Aleksandra Obara

The d. of satd. aq. solns. of K2SO4 with concns. 10.7-14.5% by mass was measured sep. under thermostatic conditions at temps. near their satn. The d. of soln. in unsatn. range was described as a linear function of temp. Furthermore, the results revealed existence a sp. point with allows calcn. of satn. temp. of soln. based on a single d. measurement at any temp. below the satn. point. Przedstawiono wyniki eksperymentalnych badań dotyczących gęstości wodnych roztworów siarczanu(VI) potasu oraz punktu ich nasycenia. Pomiary wykonano w zakresie stężeń 10,7-14,5% mas. Wykazano, że dla zakresu nienasycenia gęstość roztworu można opisać liniową funkcją temperatury. Ponadto udowodniono, że istnieje specyficzny punkt (gęstość, temperatura), który pozwala na wyznaczenie temperatury nasycenia roztworu na podstawie pomiaru gęstości w punkcie nienasycenia. Precyzyjna kontrola stężenia w trakcie krystalizacji jest niezbędna w osiągnięciu więcej »

Effect of chlorine dioxide and hydrogen peroxide on elimination of Listeria monocytogenes in wastewater from fruit and vegetable industry Wpływ ditlenku chloru i nadtlenku wodoru na eliminację Listeria monocytogenes w ściekach z przemysłu owocowo-warzywnego - DOI:10.15199/62.2017.2.36

Katarzyna Budzińska Natalia Pawlicka Bożena Szejniuk Adam Traczykowski Magdalena Michalska Krzysztof Berleć Robert Kupczyński

Survival times of the title bacteria at 4°C and 20°C as well as effectiveness of their removal by treatment of the wastewater with ClO2 or H2O2 were detd. Total disinfection of wastewater was reached after application of ClO2 or H2O2 doses of 7.39 g/L or 10.34 g/L of wastewater, resp. W ściekach z przemysłu owocowo-warzywnego często występują bakterie patogenne, w tym Listeria monocytogenes. Drobnoustroje te wykazują zdolność do długiego przeżywania w środowisku wodnym, co stwarza zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne. Przeprowadzone badania dotyczyły ustalenia czasu przeżycia L. monocytogenes w ściekach z przemysłu owocowo-warzywnego, a także określenia efektywności działania ditlenku chloru i nadtlenku wodoru na te bakterie. Wyniki badań dowiodły, że w celu całkowitej inaktywacji bakterii L. monocytogenes w ściekach należy zastosować duże dawki ClO2 i H2O2. Obliczone z równań regresji optymalne dawki gwarantujące pełną eliminację tych patogenów ze ścieków wynoszą dla ClO2 7,39 g/L, a dla H2O2 10,34 g/L. W zakładach przetwórstwa owocowo-warzywnego obowiązują wysokie standardy sanitarne, co wiąże się z dużą ilością powstających ścieków, które pochodzą głównie z mycia surowców, aparatury i urządzeń produkcyjnych. Ścieki te charakteryzują się zróżnicowanym składem fizykochemicznym i mikrobiologicznym wynikającym z sezonowości procesów produkcyjnych. Z uwagi na fakt, że zawierają one dużo zawiesin, mają wysokie wskaźniki BZT5 i ChZT oraz charakteryzują się wysoką kontaminacją drobnoustrojami chorobotwórczymi, nie mogą być bezpośrednio odprowadzane do środowiska bez uprzedniego oczyszczenia i dezynfekcji1). Na owocach i warzywach identyfikuje się liczne mikroorganizmy chorobotwórcze, w tym bakterie Listeria monocytogenes2), które należą do drobnoustrojów psychrofilnych, dobrze rozwijających się w żywności przechowywanej w niskich temperaturach, co wydłuża ich czas generacji. Bakterie te często są główną mikroflorą w żywności więcej »

Effect of emulsification parameters on the product quality Wpływ parametrów emulgowania na jakość produktu - DOI:10.15199/62.2017.2.23

Olga Shtyka Mariola Błaszczyk Jerzy Sęk Łukasz Przybysz

Size distribution of com. vegetable oil droplets dispersed in aq. phase (oil content 5-40% by vol., stirring rate 12 000 rpm at 23°C, stirring time 10-180 s) was studied by optical microscopy (magnification ×40) coupled with digital camera. The increasing stirring time resulted in decreasing droplet size. The emulsions with higher oil concns. showed a larger diameter of the droplets. Wytwarzanie emulsji powinno być tak zoptymalizowane, by przy zadanych parametrach emulgacji (czas, energia mieszania) uzyskać układy o określonych właściwościach. Szczególnie istotnym parametrem określającym jakość emulsji jest rozkład rozmiarów kropel wewnętrznej fazy emulsji oraz średnia średnica kropel reprezentująca ten rozkład. Dokonano analizy zależności pomiędzy rozkładem rozmiarów kropel fazy wewnętrznej emulsji typu olej w wodzie a ilością energii zużytej w procesie emulgowania. Na podstawie własnych rozważań teoretycznych oraz danych eksperymentalnych zaproponowano zależność modelową pozwalającą przewidzieć nakłady energetyczne konieczne do uzyskania emulsji o określonych właściwościach, udziale cieczy wewnętrznej i ciągłej oraz wymaganym średnim rozmiarze kropel oleju. Analizie poddano pięć emulsji o różnym stężeniu przy pięciu różnych czasach homogenizacji. Określono także zależność średniej średnicy kropel olejowych od czasu trwania tego procesu. Układy emulsyjne są wytwarzane i przetwarzane w wielu gałęziach przemysłu, m.in. w przemyśle petrochemicznym, farbiarskim,spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym. Emulsje są to układy dwufazowe, w których jedna ciecz jest rozproszona w drugiej w formie kropel1-4). Określono5), że wielkość takich kropel nie powinna przekraczać 50 μm. Na jakość emulsji wpływa m.in. stopień homogeniczności kropel fazy wewnętrznej. Z praktycznego punktu widzenia istotne jest wytworzenie emulsji o pożądanym rozkładzie rozmiarów kropel przy określonej średniej średnicy reprezentującej ten rozkład. N więcej »

Effect of mineral fillers and biodegradable polymers on selected properties of polylactide Wpływ dodatku napełniaczy mineralnych oraz polimerów biodegradowalnych na wybrane właściwości polilaktydu - DOI:10.15199/62.2017.2.19

Jacek Frydrych Monika Kaczmarczyk Alicja Kaszuba Alicja Mężykowska Agnieszka Romanowska-Osuch Artur Bartkowiak

Polylactide (PLA) film was studied for O2 and CO2 permeability. The PLA pellet was modified by blending with other biodegradable polymers or by adding mineral fillers. The packaging film was found suitable for packaging fresh cut fruits and vegetables. The incorporation of 10% bentonite into PLA matrix and prepn. of a blend of PLA with poly(1,4- -butylene-co-terephthalate-1,4-butylene adipate) (50/50) resulted in a significant increase in gas permeability. Przeprowadzono próby zwiększenia przenikalności tlenu i ditlenku węgla folii z polilaktydu (PLA). Granulat modyfikowano poprzez mieszanie PLA z polimerami biodegradowalnymi lub wprowadzanie napełniaczy mineralnych. Badania miały na celu otrzymanie materiału opakowaniowego, który pozwoli wydłużyć czas przechowywania produktów oddychających, np. świeżych, krojonych owoców i warzyw. Wykazano znaczny wzrost przenikalności gazów dla folii otrzymanej z PLA, do której wprowadzono 10% bentonitu oraz dla blendy polimerowej PLA/PBAT (50/50). Rozwój wiedzy na temat ochrony środowiska naturalnego przyczynił się do obserwowanego w ostatnich latach wzrostu zainteresowania materiałami biodegradowalnymi1). Opakowania przeznaczone do kontaktu z żywnością należą do jednego z tych sektorów opakowalnictwa, które wykazują największy potencjał pod względem zastosowania tworzyw biodegradowalnych. Najbardziej rozpowszechnionym polimerem naturalnym jest poli(kwas mlekowy), polilaktyd (PLA)2). Jest on przezroczystym materiałem termoplastycznym, o gładkiej błyszczącej powierzchni, odpornym na działanie środków chemicznych oraz promieniowania UV. Właściwości mechaniczne i przetwórcze PLA są porównywalne z polistyrenem (PS) lub poli(tereftalanem etylenu) (PET)3). W porównaniu z typowymi polimerami ropopochodnymi PLA charakteryzuje się wysoką barierowością dla tlenu i ditlenku węgla (tabela 1). Polilaktyd w warunkach przemysłowego kompostowania podlega całkowitej biodegradacji z wydzieleniem nietoksy więcej »

Evaluation of functional properties of suspension ash phosphorus biofertilizer. Part 2. Impact on biomass accumulation and physiological attributes of spring wheat Ocena właściwości użytkowych zawiesinowego bionawozu fosforowego z popiołu. Cz. II. Wpływ na akumulację biomasy i cechy fizjologiczne pszenicy jare - DOI:10.15199/62.2017.2.24

Marta K. Kostrzewska Magdalena Jastrzębska Wiesław P. Jastrzębski Kinga Treder Przemysław Makowski

Suspension P biofertilizer made of sewage sludge ash (enriched with Bacillus megaterium) was tested in a field expts. involving spring wheat and compared to conventional fertilizers (superphosphate, phosphorite). Three levels of P2O5 dosis (40, 60 and 80 kg/ha) and 2 levels of plant protection (without protection, full plant protection) were used. Ash-based biofertilizer was equally effective in plant biomass accumulation as the com. one. Przedstawiono wpływ zawiesinowego bionawozu fosforowego z popiołu stosowanego w ilościach odpowiadających wprowadzeniu P2O5 w dawkach 40, 60 i 80 kg/ha na gromadzenie biomasy oraz wybrane cechy fizjologiczne pszenicy jarej. Odniesieniem dla bionawozu były nawozy standardowe (superfosfat, fosforyt) oraz obiekt kontrolny bez nawożenia fosforem. Analizowano także wpływ pełnej ochrony chemicznej pszenicy przed patogenami na tle obiektów niechronionych. Działanie bionawozu na produkcję biomasy nadziemnej pszenicy było porównywalne z nawozami standardowymi. Intensywność fotosyntezy (A) i transpiracji (E) u roślin były bardzo zróżnicowane, chociaż bionawóz z dawką P2O5 80 kg/ha zazwyczaj warunkował ten sam poziom lub podwyższał A i zwiększał E w relacji do nawozów standardowych w analogicznej dawce. Wpływ wzrastających dawek fosforu w bionawozie na te parametry nie był jednoznaczny. Rośliny zasilane bionawozem w dawkach P2O5 60 i 80 kg/ha gospodarowały wodą (od fazy strzelania w źdźbło) podobnie do nawożonych nawozami standardowymi wnoszącymi P2O5 w ilości 40 kg/ha. Ochrona chemiczna zazwyczaj znacząco zmieniała biomasę i wymianę gazową u roślin pszenicy jarej. Marta K. Kostrzewska*, Magdalena Jastrzębska, Wiesław P. Jastrzębski, Kinga Treder, Przemysław Makowski 96/2(2017) 401 Dr inż. Kinga TREDER w roku 2002 ukończyła studia na Wydziale Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. W 2006 r. uzyskała stopień doktora nauk rolniczych. Od 2007 r. jest więcej »

Fuels' Zoom 2016. Zrównoważony rozwój a jakość paliw

Anna Skurzewska

W dniach 16-17 listopada 2016 r. w hotelu Qubus w Krakowie odbyła się VII edycja Konferencji Naukowo-Technicznej poświęconej problematyce paliw silnikowych Fuels’ Zoom 2016 pt. "Zrównoważony rozwój a jakość paliw". Organizatorem Konferencji był Pion Technologii Nafty Instytutu Nafty i Gazu - Państwowego Instytutu Badawczego oraz CEC Polska - Stowarzyszenie Współpracy Przemysłu Naftowego i Samochodowego. Patronat Honorowy nad Konferencją objęło Ministerstwo Energii oraz Krajowa Izba Biopaliw. Tegoroczne spotkanie poświęcone było jakości paliw w aspekcie wymagań zrównoważonego rozwoju. Wypracowane i przyjęte zasady polityki Unii Europejskiej, w tym jej państw członkowskich stanowią, że wprowadzanie paliw na rynki uwzględniać będzie kryteria zrównoważonego rozwoju, obejmujące poszczególne sektory gospodarki. Wdrożenie do polskiego systemu prawnego dyrektywy ILUC oraz dyrektywy AFID będzie wyznaczać kierunki rozwoju polskiego rynku paliwowego i nie pozostanie bez wpływu na jakość paliw. Szczególne miejsce w konferencji poświęcone zostało także certyfikacji KZR i jej wpływom na rynek paliw. Uroczystego otwarcia konferencji dokonała Pani mgr inż. Wiesława Urzędowska, zastępca dyrektora INiG-PIB ds. Technologii Nafty, która przywitała zgromadzonych gości i prelegentów, przypomniała historię poprzednich konferencji oraz przedstawiła zarys tematyczny obrad. Program obejmował pięć sesji. Pierwszą sesję, "Kształtowanie polityki zrównoważonego rozwoju", rozpoczęło wystąpienie Pani Marty Czopek z Departamentu Energii Odnawialnej Ministerstwa Energii. Było ono poświęcone projektowi ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw. Prelegentka opowiedziała o nowych regulacjach z zakresu biokomponentów, biopaliw ciekłych i paliw ciekłych. Ustawa o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw była procedowana bardzo szybko, w trybie odrębnym, ponieważ jest więcej »

Impact of composts produced on the basis of sewage sludge on the zinc and cadmium contents in the soil reclaimed Wpływ kompostów wytworzonych na bazie osadu ściekowego na zawartość cynku i kadmu w rekultywowanej glebie - DOI:10.15199/62.2017.2.6

Anna Wójcikowska-Kapusta Grażyna Żukowska Stanisław Baran Leonid Kopiy Sylwia Wesołowska Marta Bik-Małodzińska Łukasz Dobrowolski Magdalena Myszura

A degraded soil was reclaimed by addn. of lime and composts (3-9%) consisting of sewage sludge and power plant ash. The soil was studied twice for Zn, Cd and org. C content directly and after 10 years. The av. metal contents 45.12 and 0.313 mg/kg, resp., met the environmental requirements for workable soils. The org. matter-coupled metal fractions prevailed in both cases. Przedstawiono wyniki badań całkowitej zawartości cynku i kadmu oraz ich form w glebach rekultywowanych zróżnicowanymi dawkami kompostu wytworzonego na bazie komunalnego osadu ściekowego oraz osadu ściekowego z dodatkiem 20 i 30% popiołu z elektrowni. Analizy obejmowały glebę po założeniu doświadczenia oraz po 10 latach. Zawartość cynku i kadmu w wytworzonych kompostach nie przekraczała wartości referencyjnych dla przyrodniczego zagospodarowania osadów ściekowych. Udział popiołu w kompostach znacznie zmniejszył zawartość form rozpuszczalnych (I i II) tych metali w glebie, a zwiększył zawartość formy związanej z materią organiczną (III) i formy rezydualnej (IV) silnie związanej z mineralną fazą gleby, w porównaniu z wariantami pozostałymi i glebą kontrolną. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nałożyło obowiązek wprowadzenia od dnia 31 grudnia 2015 r. przepisów prawnych Unii w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych, a także gospodarki osadami ściekowymi. Według danych GUS1) ilość wytworzonych osadów ściekowych w ciągu 14 lat wzrosła z 360 tys. t s.m. (2000 r.) do 556 tys. t s.m (2014 r.). Osady te są zasobne w substancję organiczną i składniki nawozowe (azot, fosfor, magnez, wapń), co upoważnia, by je oraz wytworzone na ich bazie komposty wykorzystywać jako nawozy2, 3). Osady ściekowe, w zależności od genezy oczyszczanych ścieków, mogą zawierać również składniki szkodliwe, takie jak metale ciężkie4, 5). Zawartość metali ciężkich jest Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Impact of composts produced on the basis of sewage sludge on t więcej »

Impact of E20 fuel treating on engine deposits formation tendency Wpływ uszlachetniania paliwa E20 na tendencję do tworzenia osadów w silniku - DOI:10.15199/62.2017.2.26

Zbigniew Stępień Grażyna Żak Michał Wojtasik Martynika Pałuchowska

EtOH and detergent-dispersant additive packages were added to com. gasoline used then as a motor fuel to study deposit formation in inlet valves, combustion chamber and injectors. Addn. of detergents resulted in limiting the deposit formation. Przedstawiono wyniki badań wpływu składu paliw E20 na wielkość tworzenia osadów na różnych elementach silnika w testach symulacyjnych. Badaniom poddano paliwa etanolowe zawierające różne pakiety dodatków detergentowo- dyspergujących. Konieczność dywersyfikacji paliw wynika ze zmniejszających się zasobów ropy naftowej przy równoczesnym wzroście zapotrzebowania na paliwa i z coraz ostrzejszych wymagań w zakresie ograniczenia emisji CO2 i innych składników szkodliwych zawartych w gazach wylotowych tłokowych silników spalinowych. W rezultacie paliwa alternatywne nabierają coraz większego znaczenia. Zasadniczym kryterium decydującym o możliwości stosowania paliwa jako alternatywnego do obecnie stosowanych jednostek napędowych pojazdów samochodowych są jego właściwości proekologiczne, a takimi charakteryzują się m.in. paliwa etanolowe1-4). Obowiązująca w Polsce ustawa5) wdraża postanowienia dyrektywy6), która jako jedną z dróg do ograniczania emisji pozostawia wzrost udziału biokomponentów w paliwach. Przykładem jest tu paliwo E10+, zawierające powyżej 10% obj. bioetanolu. Współczesne wymagania minimalizacji szkodliwego wpływu transportu drogowego na jakość powietrza wynikają z prowadzonych w świecie badań w tym zakresie. Wiedza o zanieczyszczeniach powietrza i szkodliwych osadach na elementach silnika powstających w procesie spalania paliw silnikowych jest już w dużej mierze ugruntowana dla paliw tradycyjnych2, 4, 7-9). Krytycznymi obszarami tworzenia się osadów w silniku są zawory dolotowe, komory spalania i wtryskiwacze paliwa. Osady te wpływają na właściwości eksploatacyjne. Osady na zaworach dolotowych zakłócają proces ilościowego i jakościowego tworzenia mieszanki palnej w komorach sp więcej »

Improvement of properties of carbonizate from waste tyre pyrolysis by mechanical methods Waloryzacja metodami mechanicznymi karbonizatu z pirolizy zużytych opon samochodowych - DOI:10.15199/62.2017.2.34

Roman Krzywda Tomasz Wąsowski Bogumiła Wrzesińska Leon Gradoń

Carbonizate from rubber tyre pyrolysis was characterized by detn. of grain size distribution (sieve anal.), grinded in a lab. ball planetary mill and in jet and impact mills, pelletized optionally in presence of pyrolytic residue, sepd. into fine and coarse fractions and then demineralized with HCl soln. The size classification of raw carbonizate was found as a cheap and efficient method for the redn. of mineral contaminants in the bulk product. Zastosowanie karbonizatu z odpadów gumowych jako substytutu sadzy technicznej do napełniania elastomerów wymaga jego rozdrobnienia do rozmiarów ziaren poniżej 45 μm. We wstępnych badaniach mielenia wykorzystano laboratoryjny młyn kulowy, następnie przemysłowy młyn udarowy z klasyfikatorem pneumatycznym oraz młyn strumieniowy. Stwierdzono, że rozdrabnianie karbonizatu do zastosowania go jako napełniacza elastomerów można z powodzeniem przeprowadzić, wykorzystując młyn udarowy z wbudowanym klasyfikatorem. Jest to rozwiązanie bardziej ekonomiczne niż użycie młyna strumieniowego. Przedstawiono również wyniki brykietowania zmielonej sadzy popirolitycznej z wykorzystaniem jako lepiszcza ciężkich frakcji oleju popirolitycznego. Istotnym problemem w zagospodarowaniu karbonizatu z pirolizy opon jest wysoka zawartość siarki oraz innych zanieczyszczeń mineralnych. W badanej sadzy popirolitycznej stwierdzono nierównomierną dystrybucję tych zanieczyszczeń pomiędzy frakcje drobnoi gruboziarnistą. Klasyfikacja sadzy wg rozmiarów ziaren może tym samym być potencjalnym sposobem usunięcia z niej części domieszek mineralnych. Jednym z produktów powstających w procesie pirolizy odpadów gumowych jest frakcja stała nazywana karbonizatem lub sadzą popirolityczną. Wydajność wytwarzania silnie zależy od składu chemicznego opon poddawanych obróbce, zastosowanych aparatów oraz parame- XXII Ogólnopolska Konferencja Inżynierii Chemicznej i Procesowej Spała, 5-9 września 2016 r. 96/2(2017) 445 Prof więcej »

Industrial use of ferrofluids Przemysłowe zastosowanie cieczy ferromagnetycznych - DOI:10.15199/62.2017.2.33

Michał Wojtasik Grażyna Żak Jarosław Markowski

A review, with 29 refs., of methods for prepn. and uses. Przedstawiono przegląd literatury na temat sposobu otrzymywania oraz przemysłowego zastosowania cieczy ferromagnetycznych. Pomimo potencjalnych możliwości szerokiego zastosowania ciekłych substancji o właściwościach ferromagnetycznych nie ma możliwości wykonania takich materiałów, wykorzystując stałe ferromagnetyki. Związane jest to z wyższą temperaturą topnienia wszystkich znanych stałych ferromagnetyków od temperatury Curie, czyli takiej wartości temperatury, po przekroczeniu której następuje zanik właściwości ferromagnetycznych materiałów. Substancje ciekłe o właściwościach ferromagnetycznych odkryto w latach 40. XX w.1, 2). Od tamtego czasu przeprowadzono wiele prac nad syntezą oraz badań struktury i właściwości różnego typu cieczy ferromagnetycznych. Otrzymywanie ferrocieczy Ciecze ferromagnetyczne składają się z cząstek paramagnetycznych zawieszonych w cieczy dyspersyjnej. Istnieje kilka różnych metod otrzymywania ferrocieczy. Sposób otrzymywania takiej cieczy bardzo często zależy od jej przyszłego zastosowania. Inną metodą otrzymuje się te ciecze, w których nośnikiem jest woda, a inną, gdy jako ciecz dyspersyjną wykorzystuje się substancję organiczną. Najprostszą metodą otrzymywania ferrocieczy jest dyspergowanie cząstek paramagnetycznych. W pierwszym etapie takiego procesu rozdrabnia się cząstki magnetytu do uzyskania jednolitego proszku o wielkości cząstek poniżej 10 nm, a w kolejnym mechanicznie lub ultradźwiękowo dysperguje się cząstki w ciekłym nośniku3). Taką metodą otrzymuje się głównie ferrociecze zawierające wodę jako ciecz dyspersyjną. Duże rozdrobnienie oraz monodyspersyjność cząstek magnetytu są tu niezbędne, ale ich osiągnięcie wymaga dużych nak więcej »

Jubileusz 100-lecia Miesięcznika "Przemysł Chemiczny"

Anna Skurzewska

W dniach 18-19 stycznia 2017 r. w Hotelu Król Kazimierz w Kazimierzu Dolnym odbyła się Konferencja Naukowa z okazji 100-lecia istnienia miesięcznika Przemysł Chemiczny. Organizatorami Konferencji były redakcja Miesięcznika i Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMANOT, wydawca czasopisma, a Patronat Honorowy nad wydarzeniem objęły Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Polska Izba Przemysłu Chemicznego. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał dr Andrzej J. Szyprowski, redaktor naczelny Miesięcznika, który powitał wszystkich zgromadzonych gości, wśród których znaleźli się m.in. mgr Ewa Mańkiewicz-Cudny (prezes FSNT NOT), prof. dr hab. inż. Jacek Kijeński (prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, a także przewodniczący Rady Programowej Miesięcznika), dr Andrzej Kusyk (prezes Wydawnictwa SIGMA-NOT), mgr Anna Rybacka-Dybcio (członek zarządu Wydawnictwa SIGMA-NOT), dr inż. Tomasz Zieliński (prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego), Pan Piotr Chełmiński (członek zarządu ds. rozwoju i energetyki PKN Orlen SA), Pan Adam Gąsiorowski (wiceprezes zarządu Grupy Azoty ZAK SA), Pan Zbigniew Warmuz (prezes zarządu Synthos SA) oraz władze największych uczelni i instytutów naukowych. Pan redaktor A. Szyprowski podziękował wszystkim autorom publikującym na łamach Miesięcznika i gorąco zachęcał do prenumerowania czasopisma. Wspominał czasy, kiedy w zakładach przemysłowych na każdej sterowni leżał egzemplarz miesięcznika i wszyscy inżynierowie mogli go przeczytać. Konferencja obejmowała dwie sesje merytoryczne, podczas których zaproszeni prelegenci wygłosili referaty przygotowane specjalnie na tę okazję. Konferencję prowadziła mgr Ewa Skupińska, redaktor naczelna Miesięcznika Gospodarka Wodna, która na początku przywołała kilka kluczowych faktów z 1917 r., w któ- WYDARZENIA Jubileusz 100-lecia Miesięcznika "Przemysł Chemiczny" Fot. 1. Widok hotelu "Król Kazimierz" z reklamowym więcej »

Konferencja Nafta/chemia

Jerzy Polaczek

Dnia 6 grudnia 2016 r. w warszawskim hotelu Sheraton odbyła się doroczna Konferencja Nafta-Chemia, która zgromadziła ok. 150 przedstawicieli czołowych krajowych firm branży naftowej i chemicznej oraz ekspertów i polityków zaangażowanych w tworzenie i realizację polityki gospodarczej Państwa. W trakcie opiniotwórczej debaty omówiono przeobrażenia sektora chemicznego, jego rozwojową wizję i perspektywy na globalnym rynku, które mogą utorować polskiej chemii drogę na światowe rynki, a także strategie wydobywcze polskich spółek naftowych w kontekście sytuacji na rynku ropy oraz kwestie związane z bezpieczeństwem surowcowym i paliwowym kraju. Pod hasłem "Dobre praktyki - biznes, szkolnictwo, nauka" wyróżniono też programy i projekty, które w branży naftowej i chemicznej są przykładami dobrze przemyślanej, prawidłowo zorganizowanej i efektywnej współpracy przemysłu, nauki i szkolnictwa. Debata inaugurująca Konferencję odbywała się pod hasłem "Czas przeobrażeń w polskiej chemii" i poświęcona była innowacjom i inwestycjom w przemyśle chemicznym. Udział w niej wzięli: Sławomir Brzeziński, wiceprezes zarządu Grupy Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA, Piotr Chełmiński, członek zarządu ds. rozwoju i energetyki PKN Orlen SA, Andreas Gietl, dyrektor zarządzający BASF Polska, Igor Korczagin, dyrektor R&D PCC Rokita SA, i Tomasz Zieliński, prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Debatę moderował Wojciech Kuśpik, prezes zarządu PTWP SA, wydawca Miesięcznika Nowy Przemysł oraz portalu wnp.pl. Uczestnicy debaty koncentrowali się na sytuacji w branży chemicznej w Polsce i na świecie (rosnące ceny surowców, spadki wartości przedsiębiorstw, przemiany strukturalne i technologiczne), inwestycjach i innowacjach oraz współpracy przemysłu z nauką. W celu poprawy konkurencyjności zmieniamy podejście koncernu do badań i rozwoju. Jest to dla nas forma ucieczki do przodu, którą będziemy chcieli niebawem ogłosić wraz z nową strategią na l więcej »

LCA w produkcji agrochemikaliów. Procedura, kategorie wpływu, możliwości wykorzystania - DOI:10.15199/62.2017.2.3

Arkadiusz Piwowar Maciej Dzikuć

Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy oraz odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw chemicznych jest istotnym elementem poprawy jakości życia oraz zharmonizowanego rozwoju społecznego, gospodarczego i ekologicznego. W tym kontekście problematyka zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw chemicznych wytwarzających środki produkcji rolnej nabiera dodatkowego znaczenia, z uwagi na występujące negatywne następstwa ekologiczne podczas ich produkcji, stosowania i utylizacji1). Należy przy tym podkreślić problematykę kosztów zewnętrznych związanych z agrochemikaliami, które nie powstają jedynie podczas produkcji w zakładach chemicznych ale i w procesach przedprodukcyjnych i poprodukcyjnych. Z uwagi na złożone interakcje, jakie występują pomiędzy produktem agrochemicznym a środowiskiem, w tym potencjalnie negatywny wpływ na jakość ekosystemu i skutki dla zdrowia ludzkiego, należy dokonywać ocen produktów, technologii i procesów w kierunku minimalizacji zagrożeń. Specyfika branżowa przemysłu chemicznego w zakresie agrochemikaliów stanowi zróżnicowane pod względem uciążliwości źródło zagrożeń dla poszczególnych elementów środowiska naturalnego. Niemniej jednak problematyka ta obejmuje m.in. gospodarkę wodno-ściekową, odpadami i produktami ubocznymi, użytkowanie nośników energii, ochronę powietrza i gleby. Wśród wielu narzędzi zarządzania środowiskiem na szczególną uwagę w przemyśle chemicznym zasługuje technika oceny cyklu życia LCA (life cycle assessment)2). Obejmuje ona ekologiczną ocenę technologii, produktów i usług wspartą określonymi procedurami opisywanymi w normach ISO 14040 i 14044, rozwijana i popularyzowana od końca lat dziewięćdziesiątych XX w. Opisano zasady i procedurę LCA w kontekście wykorzystania jej w przemyśle chemicznym. Motywatorem zastosowań LCA w przemyśle chemicznym, oprócz wymagań prawnych, mogą być: zdobycie wiedzy na temat produktów, jego cech i efektów stosowania, a także opracowanie i sto więcej »

Levulinic esters. Production, application and kinetic studies Estry kwasu lewulinowego. Otrzymywanie, zastosowanie oraz badania kinetyczne - DOI:10.15199/62.2017.2.9

Łukasz Hamryszak Mirosław Grzesik

A review, with 62 refs., of methods for synthesis of levulinic acid by conversion of various raw materials and of catalysts used. Omówiono metody otrzymywania i zastosowanie lewulinianów alkoholi. Dokonano przeglądu literatury pod kątem badań kinetycznych procesu estryfikacji kwasu lewulinowego różnymi alkoholami. Estry kwasu lewulinowego to związki chemiczne o dużym potencjalnym znaczeniu w wielu gałęziach przemysłu, ze względu na specyficzne właściwości fizykochemiczne. Do najważniejszych z nich z przemysłowego punktu widzenia należą lewuliniany: metylu, etylu, n-butylu i n-heksylu. Wobec ciągłego wzrostu zainteresowania wykorzystaniem przemysłowym tego typu estrów warto dokonać przeglądu nie tylko prac dotyczących ich syntezy i związanych z tym uwarunkowań technologicznych, ale także prac obejmujących badania kinetyczne procesu estryfikacji kwasu lewulinowego alkoholami, zarówno w układach homogenicznych, jak i heterogenicznych. Otrzymywanie Podstawowym źródłem estrów kwasu lewulinowego jest biomasa ligninocelulozowa składająca się z celulozy, hemicelulozy i ligniny (polisacharydy o strukturze polimerowej)1). Innymi źródłami lewulinianów alkoholi są wyodrębnione substraty, jakimi są kwas lewulinowy i alkohol furylowy, powstające w wyniku rozkładu biomasy ligninoce-lulozowej2) (rys. 1). Niezależnie od źródła kwasu lewulinowego użytego do otrzymania lewulinianów alkoholi każda synteza wymaga obecności odpowiedniego alkoholu i katalizatora o charakterze kwasowym. Synteza z kwasu lewulinowego Klasyczny proces syntezy lewulinianów alkoholi opisany ponad 150 lat temu polega na bezpośredniej reakcji oczyszczonego kwasu Fig. 1. Sources of levulinic esters Rys. 1. Źródła lewulinianów alkoholi 328 96/2(2017) lewulinowego z odpowiednim alkoholem. Proces przebiega wg równania stechiometrycznego (1): (1) W ten sposób po raz pierwszy otrzymano m.in. lewuliniany metylu i propylu z bardzo dużą selektywnością3). Badania nad otrzymani więcej »

Lithium silicate ceramic surface properties after surface treatment Właściwości ceramiki litowo-silikatowej po obróbce jej powierzchni - DOI:10.15199/62.2017.2.22

Barbara Łapińska Małgorzata I. Szynkowska Agata Szczesio Monika Domarecka Jerzy Sokołowski Monika Łukomska-Szymańska

ZrO2-reinforced Li silicate ceramic surface was treated by sandblasting with air-borne 50 μm Al2O3 particles, etching with 9% HF, and by combination of both methods. All treatments resulted in increasing bond strength to composite material. Prolonged HF etching did not change significantly surface morphol. The highest bond strength was achieved after sandblasting with Al2O3 and 60 s long HF etching of ceramic surface. Przedstawiono wyniki badania struktury powierzchni ceramiki krzemianu litu wzmocnionej tlenkiem cyrkonu oraz zmian składu chemicznego jej powierzchni po zastosowaniu obróbki strumieniowo-ściernej korundem szlachetnym o wielkości ziaren 50 μm, trawienia kwasem fluorowodorowym oraz kombinacji tych metod. Zastosowane metody znacząco wpłynęły na strukturę powierzchni ceramiki oraz wytrzymałość jej połączenia z materiałem kompozytowym. Wydłużenie czasu trawienia nie wpłynęło znacząco na rozwinięcie badanej powierzchni. Największą wytrzymałość połączenia ceramika-kompozyt uzyskano po piaskowaniu i trawieniu jej powierzchni 9-proc. kwasem fluorowodorowym przez 60 s. Wprowadzenie na rynek ceramiki szklanej na bazie dikrzemianu litu (LDC) pozwoliło na poszerzenie wskazań do jej stosowania w wykonawstwie pełnoceramicznych uzupełnień protetycznych. Sukces kliniczny tych uzupełnień zależy od dobrych właściwości mechanicznych, ale także od uzyskania trwałego adhezyjnego połączenia z tkankami zęba. Sposób kondycjonowania powierzchni ceramiki dentystycznej może zmieniać jej strukturę, a tym samym wpływać na wytrzymałość połączenia ceramika-kompozyt. Najnowsza generacja ceramik na bazie krzemianu litu została wzmocniona tlenkiem cyrkonu (ZLS). Niewiele jest jednak informacji dotyczących właściwego przygotowania adhezyjnego powierzchni tej ceramiki do połączenia jej z materiałem na bazie żywic. Celem pracy była ocena zmian struktury powierzchni oraz wytrzymałości połączenia ceramiki dentystycznej na bazie dikrzemi więcej »

New precautionary statistical criteria for monitoring quality of technological processes Nowe statystyczne kryteria ostrożności do monitorowania jakości procesów technologicznych - DOI:10.15199/62.2017.2.21

Eugenij Volodarsky Zygmunt Warsza Larysa Kosheva

The Shewhart control cards were used for assessing the stability of prodn. processes. The criteria were established and the algorithm was developed to identify the perturbation of a technol. process at an early stage. Omówiono podstawowe rodzaje kart kontrolnych Shewharta i zasady ich stosowania do zarządzania jakością produkcji. Zaproponowano też nowy sposób wykorzystania tych kart. Dotyczy on kontroli procesu produkcji, w przypadku gdy brakuje próbki wzorcowej ze znormalizowaną wartością monitorowanego parametru. Pozostaje tylko wymóg stabilności badanego procesu technologicznego w czasie. Jest to też istotne w monitorowaniu jakości badań prowadzonych przez laboratoria, których dokładność i stabilność w dużym stopniu wpływa na jakość produkcji lub usług. Zgodnie z regułą "trzech sigma" z uzyskanej w kontroli sekwencji wyników badań można określić prawdopodobieństwo wskazujące na zaburzenie procesu. Dzięki temu już na bardzo wczesnym etapie pojawiania się nieprawidłowości można wprowadzać działania korygujące monitorowany proces technologiczny. Jakość produktów zależy od stabilności i braku niepożądanych zakłóceń procesu ich wytwarzania. Należy więc na bieżąco prowadzić identyfikację możliwości pojawienia się symptomów dysfunkcji procesu i analizę ich przyczyn. Jeżeli proces przebiega prawidłowo, to rozrzuty wartości danych charakteryzujących właściwości produktu lub usług i służących ocenie ich jakości są jedynie losowe. Dla znamionowych procedur i warunków prowadzenia procesu parametry statystyczne tych danych (np. odchylenia standardowe) są zwykle znormalizowane. Kontrola stabilności procesu oparta jest na wynikach serii przeprowadzanych pomiarów kontrolnych. Zaleca się, by na podstawie przewidywanych prędkości zmian charakterystyk statystycznych pomiarów zachodzących pod wpływem różnych zmiennych losowych, określić odpowiednią liczbę obserwacji i ich częstość dla każdego rodzaju pomiarów. Powinno się to zrealizowa więcej »

Nowoczesne metody instrumentalne w analizie śladowej

Rajmund Michalski

W dniach 8-9 grudnia 2016 r. w Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się kolejne spotkanie z serii "Zastosowanie metod AAS, ICP-OES i ICP-MS w analizie środowiskowej". Była to już XXI konferencja pod nieco zmienionym tytułem. Gdy w latach 90. XX w. mówiono o analizie śladowej, to znaczyło to coś innego niż obecnie. Dzisiaj nawet laboratoria wykonujące rutynowe analizy dysponują metodami i technikami instrumentalnymi, o których 20 lat temu niewielu słyszało, a jeszcze mniej widziało na własne oczy. Tak jak przeobraża się pojęcie analizy śladowej i metod instrumentalnych, tak dopasowano pod aktualne potrzeby tytuł konferencji. Jej organizatorami w tym roku były Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechniki Łódzkiej, Zakład Higieny Środowiska Narodowego Instytutu Zdrowia Pub więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Nasza konferencja z okazji 100-lecia Przemysłu Chemicznego była bardzo dobrze przyjęta, w czym upewniają nas liczne wyrazy uznania przekazywane mailami i telefonicznie. Dla naszej Redakcji taka konferencja to dodatkowy wysiłek obok normalnej "produkcji", która jak pisałem w tym miejscu w grudniu była w 2016 r. rekordowa. Pewnie dla kolegów, którzy corocznie organizują konferencje, to już rutyna, ale dla nas tak nie było i bardzo się denerwowaliśmy, czy dopisze frekwencja, czy pogoda nie będzie zbyt trudna dla dojazdu uczestników, czy wpływy pokryją koszty konferencji i czy wszystko "zagra" jak należy. Dla mnie osobiście była to druga w życiu konferencja, której organizacją kierowałem, stąd pewnie widoczne w moim zachowaniu emocje. Właściwie to nawet dziwne, że się denerwowaliśmy skoro sami co roku bywamy wszyscy na kilku konferencjach naukowo-technicznych, których organizacja przebiega bardzo sprawnie i które co roku gromadzą liczne grono uczestników. Np. na dorocznych Zjazdach Polskiego Towarzystwa Chemicznego bywa po ok. 1000 uczestników, na konferencjach "Chemistry for Agriculture" w Karpaczu czy "Nauka i Przemysł" w Lublinie po dwieście kilkadziesiąt a na konferencjach Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego w Ustroniu-Jaszowcu po ok. 100 osób na trzech różnych konferencjach w roku. Do Kazimierza Dolnego na naszą konferencję jubileuszową przyjechało 121 osób, w tym większość s więcej »

Optimization of flow indices by response surface methodology in high-energy mixing of powders Optymalizacja parametrów sypkości metodą powierzchni odpowiedzi w procesie wysokoenergetycznego mieszania materiałów proszkowych - DOI:10.15199/62.2017.2.40

Karolina Leś Sylwia Kozdra Ireneusz Opaliński

Potato starch and foamed SiO2 nanopowder were mixed in a planetary ball mill to study the cohesive powder flowability of the mixt. The effect of mixing time, mixing speed and SiO2 amount on flow indices (angle of repose, compressibility index) was detd. by using response surface methodology based on central composite rotatable design. The mechanochem. method of powders treatment was an efficient tool for improvement of cohesive powder flowability and the process optimization. Zoptymalizowano proces mieszania wysokoenergetycznego w młynie planetarno-kulowym, stanowiący nowoczesną metodę mechanochemicznej poprawy sypkości materiałów proszkowych. W badaniach stosowano silnie kohezyjną skrobię ziemniaczaną, którą domieszkowano nanocząstkami Aerosilu. Analizowano wpływ głównych parametrów procesu (czas mieszania, prędkość obrotowa, ilość dodanego Aerosilu) na wartości wskaźników sypkości proszku (kąt nasypu, ściśliwość), stosując metodę powierzchni odpowiedzi i centralny rotalny plan kompozycyjny. Wykazano, że zaproponowana metoda wysokoenergetycznego mieszania w połączeniu z metodą powierzchni odpowiedzi stanowi efektywne narzędzie poprawy sypkości materiałów proszkowych i optymalizacji parametrów procesu mieszania. Materiały proszkowe (MP) o dużym stopniu rozdrobnienia (dp < 100 μm) znajdują zastosowanie jako komponenty wysokoprzetworzonych wyrobów przemysłu farmaceutycznego (leki o kontrolowanym działaniu), spożywczego (funkcjonalizowane artykuły żywnościowe) i chemicznego (fine chemicals). Operowanie takimi materiałami z reguły napotyka jednak na trudności związane z ich kohezyjnym charakterem przejawiającym się m.in. w tendencji do zbrylania, adhezji do elementów aparatury, słabej kompakcji i trudności wypełniania form. Efektywnym środkiem zaradczym pozwalającym uniknąć występowania tych trudności jest osłabienie oddziaływań kohezyjnych wiążących cząstki złoża i uzyskanie w ten sposób lepszej sypkości (zdolności pł więcej »

PERSONALIA

Mgr Zbigniew WARMUZ dnia 9 stycznia 2017 r. został powołany przez Radę Nadzorczą Spółki na stanowisko prezesa zarządu Synthos SA. Pan mgr Z. Warmuz jest absolwentem Technikum Chemicznego w Gliwicach i Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Doświadczenie zawodowe: W latach 1984-2006 pracował w POCH SA zaczynając od stanowiska aparatowego, w 1999 r. został kierownikiem odpowiedzialnym za sprzedaż grupy produktów dla przemysłu ciężkiego i galwanizerni, do 2002 r. pracował na stanowisku kierownika Działu Sprzedaży i Marketingu, a następnie został głównym inżynierem i dyrektorem produkcji, pełnił również funkcję prokurenta w tej Spółce, od 2007 r. pracuje w Grupie Kapitałowej Synthos, gdzie zarządzał m.in. Spółkami produkcyjnymi w Polsce i w Czechach oraz bezpośrednio nadzorował największe procesy inwestycyjne. www.wnp.pl, 9 stycznia 2017 r. www.synthosgroup.com, dostęp 24 stycznia 2017 r. Mgr Marcin JASTRZĘBSKI wygrał postępowanie konkursowe i dnia 12 stycznia 2017 r. został powołany przez Radę Nadzorczą Spółki na stanowisko prezesa zarządu Grupy Lotos SA. Pan M. Jastrzębski w skład zarządu Lotosu wchodzi od 13 maja 2016 r., a od 9 listopada pełnił obowiązki prezesa tej spółki. Od 31 maja 2016 r. jest również prezesem spółki Lotos Petrobaltic. Pełną sylwetkę Pana M. Jastrzębskiego wydrukowaliśmy w Przem. Chem. 2016, 95, nr 6, 1074. wnp.pl, 12 stycznia 2017 r. Dr inż. Jarosław KAWULA dnia 12 stycznia 2017 r. został powołany przez Radę Nadzorczą Spółki na stanowisko wiceprezesa ds. produkcji Grupy Lotos SA. Pan J. Kawula ukończył studia na Wydziale Chemicznym oraz na Wydziale Zarządzania i Marketingu Politechniki Gdańskiej, a także MBA w Gdańskiej Fundacji Kształcenia Menadżerów. Doświadczenie zawodowe: od początku kariery pracuje w gdańskiej rafinerii Grupy Lotos, a przez ostatnie 10 lat zajmował stanowiska kierownicze związane z przerobem ropy naftowej oraz kontrolą produkcji. wnp.pl, 12 stycznia 2017 więcej »

Physical properties of kaolin clay-containing pectin gels Właściwości fizyczne żeli pektynowych zawierających glinkę kaolinową - DOI:10.15199/62.2017.2.29

Siemowit Muszyński Anita Kwaśniewska Bartosz Sołowiej Agnieszka Tomczyk Agnieszka Leus Mariusz Szymanek Karolina Siedliska Bożena Gładyszewska

Low-ester pectin was mixed with various amts. of kaolin clay to obtain hydrous gels. The addn. of clay resulted in an alteration of phys. parameters of gels, esp. d. and colour. Performed texture profile anal. revealed an increase of hardness, adhesiveness and flexibility of the kaolin- -enriched gels. Zaprezentowano wyniki eksperymentalnych badań cech fizycznych żeli otrzymanych z mieszanki pektyny z nanododatkiem w postaci gliny kaolinowej. Badania przeprowadzono dla 6 różnych kombinacji, wyznaczając podstawowe parametry fizyczne (gęstość, aktywność wody, barwa, zwilżalność) termiczne (analiza DSC) oraz reologiczne (profilowa analiza tekstury TPA). Stwierdzono istotny wpływ zarówno zawartości pektyny, jak i dodatku kaolinu. Wykonana analiza korelacji wykazała istnienie związku pomiędzy zmierzonymi parametrami fizycznymi a wyznaczonymi cechami TPA. Pektyny to polisacharydy występujące w ścianach komórkowych wielu roślin. Są to przede wszystkim poliuronidy składające się z połączonych ze sobą wiązaniami α-(1,4)-glikozydowymi resztkami kwasu D-galakturonowego. W zależności od stopnia estryfikacji grup karboksylowych reszt kwasu galakturonowego grupami metylowymi wyróżnia się pektyny wysokometylowane (stopień estryfikacji powyżej 50% grup karboksylowych) oraz niskometylowane (stopień estryfikacji poniżej 50%)1). Bogate w pektyny są owoce, zwłaszcza takie jak jabłka, brzoskwinie, śliwki i cytrusy. Pod względem odżywczym nie są trawione przez organizm ludzki, stanowią zatem jako ciała balastowe jedną z frakcji błonnika. Wiele mikroorganizmów ma jednak zdolność rozkładu pektyn. Z powodu swojej szerokiej dostępności i obfitości, biozgodności i stosunkowo niskiej ceny są powszechnie stosowane jako środek zagęszczający i stabilizator, nie tylko w przemyśle spożywczym, ale też w farmaceutycznym i tekstylnym. W ostatnich latach pektyny znajdują również zastosowanie jako baza do wytwarzania aerożeli i filmów zawierających różne więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część LXXXIII W

WW Ekochem Sp. z o.o. ul. Akacjowa 1 Głogowo 87-123 Dobrzejewice tel.: (56) 674 20 05 do 06, 678 63 07 fax: (56) 674 20 07 biuro@wwekochem.com www.wwekochem.com WWM S.C. E. Wiśniewska, A. Wawrzeńczyk ul.Owocowa 1 Zagościniec 05-200 Wołomin tel./fax: (22) 776 44 24 tel. kom.: 696 479 726, 505 036 685 biuro@wwm.waw.pl www.wwm.waw.pl Wytwarzanie Artykułów Kosmetycznych i Perfumeryjnych Elissa ul. J. Michałowic więcej »

Quality evaluation of modified plastics of a controlled rheology Koncepcja oceny jakości modyfikowanych tworzyw sztucznych o kontrolowanej reologii - DOI:10.15199/62.2017.2.27

Andrzej Pacana Ryszard Radwański Artur Woźny Marek Śmiechowski

A formalized scaring (1-5) was used for assessing quality (flow melt index) of com. polypropylene after modification with 2,5-dimethyl-2,5-di(tert-butylperoxy)-hexane. The optimum amt. of modificators added was 0.1%. Przeanalizowano proces produkcji tworzyw sztucznych przeznaczonych do wytłaczania i formowania wtryskowego. Celem było wykorzystanie metody oceny jakości do wyboru najkorzystniejszego wariantu produktu do rozszerzenia gamy wyrobów. Chciano wprowadzić produkty o kontrolowanej reologii. Wynikało to z licznych zapytań klientów o dostępność produktów o masowym wskaźniku szybkości płynięcia (MFR) wyższym niż 15 g/10 min. Aby uzyskać taki MFR dla wyrobu zawierającego 30% włókna szklanego i więcej, jako bazę polimerową zastosowano polimer o MFR >70 g/10 min. Po przeprowadzeniu testów zwiększenia wskaźnika poprzez dodatek 2,5-dimetylo-2,5-di(tert- -butyloperoksy)-heksanu wytypowano do dalszej produkcji mieszaninę zawierającą 0,03% substancji aktywnej. Zaobserwowano wzrost sztywności materiału (efekt pożądany dla aplikacji konstrukcyjnych) nawet do 50% bez jednoczesnego pogorszenia pozostałych parametrów mechanicznych (udarność, naprężenie przy Fmax). Dodatek nie miał negatywnego wpływu na zwiększenie liczby operacji zdefiniowanych w procesie produkcyjnym. Zaobserwowano jedynie zmniejszenie obciążenia ekstrudera podczas produkcji wyrobów z dodatkiem 2,5-dimetylo-2,5-di(tert-butyloperoksy)- heksanu o 20%, co stanowiło pozytywny efekt i obniżyło zużycie prądu oraz mechaniczne zużycie elementów mieszających. W związku z coraz większymi wymaganiami rynku oraz wciąż zwiększającą się konkurencją przedsiębiorstwa starają się sprostać ocz więcej »

Selected chemical and physical properties of Spanish sage seeds (Salvia hispanica L.) Skład chemiczny i właściwości fizyczne nasion szałwii hiszpańskiej (Salvia hispanica L.) - DOI:10.15199/62.2017.2.17

Beata Zdybel Agnieszka Sagan Artur Przywara

Spanish sage seeds (chia) were studied for mass of 1000 seeds, angle of repose, chute angle, bulk and shaken d., size and shape of seeds, and their compressive strength. The chem. compn. of the seeds was also detd. (protein, fat, ash, amino acid content and fatty acid composition of the lipid fraction). The seeds showed high protein and fat contents (19.09% and 27.26%, resp.). The main acid of the lipid fraction was alpha-linolenic acid (62.3%). Zbadano wybrane właściwości fizyczne i skład chemiczny nasion szałwii hiszpańskiej. Oznaczono masę 1000 ziaren, kąt zsypu i usypu, gęstość utrzęsioną i usypową, określono wielkość i kształt ziaren oraz ich wytrzymałość na ściskanie. Oznaczono również podstawowy skład chemiczny badanego materiału: zawartość białka, tłuszczu, popiołu, aminokwasów i skład kwasów tłuszczowych frakcji lipidowej. Nasiona charakteryzowały się dużą zawartością białka (19,09%) i tłuszczu (27,26%). Głównym kwasem frakcji lipidowej nasion był kwas alfa-linolenowy (62,3%). Szałwia hiszpańska (Salvia hispanica L.) to pochodząca z Meksyku i Gwatemali roślina o szerokich liściach i niedużych fioletowych lub białych kwiatach. Jej owoce zawierają dużą ilość owalnych nasion, nazywanych nasionami chia. Swoją popularność szałwia hiszpańska zawdzięcza wyjątkowym wartościom odżywczym i prozdrowotnym nasion. W czasach prekolumbijskich nasiona szałwii były jednym z podstawowych pokarmów kilku cywilizacji Ameryki Środkowej, mniej ważnym niż kukurydza i fasola, ale ważniejszym niż amarantus. Nasionami chia był płacony podatek dla kapłanów i szlachty azteckiej przez podbite narody oraz oddawano nimi hołd azteckim bogom1, 2). Religijne wykorzystanie nasion spowodowało zakaz uprawy szałwii hiszpańskiej na 500 lat. Dopiero w 1990 r. odkryto ją na nowo w Argentynie jako alternatywną uprawę dla tego regionu2, 3). Obecnie szałwia hiszpańska jest uprawiana w celach handlowych (dla nasion) w centralnej i południowej części Meksyku, w więcej »

Studies on sewage sludge gasification Badania zgazowania osadów ściekowych - DOI:10.15199/62.2017.2.12

Danuta Król Grzegorz Gałko

Dried sewage sludge from a wastewater treatment plant was air-gasified at 700-800°C in a 5 kW gas generator. The syngas had a calorific value up to 3.98 MJ/m3 and contained H2 (4.01-5.22%), CH4 (2.81-4.22%) and CO (14.28-17.58%). The results agreed with those described by J.W. Judex et al. (2012). Wysuszony osad ściekowy pochodzący z oczyszczalni ścieków został zgazowany powietrzem w temp. 700-800°C w gazogeneratorze o maksymalnej mocy 5 kW. Wytworzony gaz syntezowy miał kaloryczność 3,98 MJ/m3 i zawierał H2 (4,01-5,22%), CH4 (2,81-4,22%) oraz CO (14,28-17,58%). Osady ściekowe, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem, zalicza się do 19. grupy odpadów, do których należą odpady z oczyszczania wód i ścieków1). Ze względu na ich skład osady traktuje się jako odpad niebezpieczny. Oznacza to, że należy je unieszkodliwiać do produktów obojętnych. Sposobem zapewniającym spełnienie tych zamierzeń są procesy termiczne. Jednym z rozwiązań wykorzystujących taki proces, a zarazem pozwalających na wytworzenie gazu palnego (do dalszego wykorzystania) jest zgazowanie. Proces ten umożliwia wytworzenie palnego gazu syntezowego w wyniku kontaktu osadu ściekowego (będącego m więcej »

Synthesis of new 1,3-oxazolidines and determination of their activity as repellents and acaricides Synteza nowych 1,3-oksazolidyn i zbadanie ich aktywności repelencyjnej i roztoczobójczej - DOI:10.15199/62.2017.2.30

Iwona Połeć Karolina Świech

PhNH2 was o-substituted with styrene oxide or cyclohexenoxide to PhCH(NHPh)CH2OH (2) or o-PhNHC6H10OH (trans-4), resp., condensed then with citronellal (5) or hydrocynamic aldehyde (6) at b.p. in presence of p-tosyl acid to resp. 1,3-oxazolidines (7) or (8). The alc. 4 showed a trans-configuration. Its isomerization to cis-4 was carried out by diacetylation, selective hydrolysis of the AcO group with K2CO3 in MeOH/H2O, transfer of Ac group from NH to OH and simultaneous change of the OH group configuration from trans to cis in presence of mesyl chloride and Et3N and final hydrolysis of AcO group with K2CO3 in MeOH (yield about 20%). The cis-4 was also condensed with 5 or 6 to resp. 12 or 13. All intermediates and products were studied for repelling and acaricidic activities against housefly (Musca domestica) and 2-spotted spider mite (Tetranychus urticae). The alcs. 2, trans-4 and cis-4 showed low repellent efficiency (below 40%) while the oxazolidines 7 and 8 were more efficient 96.8% and 61.3%, resp. The aldehydes 5 and 6 used for the synthesis showed also repellent activity 97.5% and 54.8%, resp. The repellent activity of geraniol used for comparison was 100%. The 12 and 13 isomers were found even attractant of the housefly (repellent activity - 2.5%, and - 34.8%, resp.). Neither the intermediates nor products did show any remarkable acaricidic activity, but showed some repellent activity (trans-4 55%, 2 35%, 12 32.5% and 13 30%) lower however than that of m-MeC6H4NEt2 used for comparison (60%). W reakcji tlenku styrenu lub tlenku cykloheksenu z aniliną zsyntezowano 2-aminofenylo--2-fenyloetanol oraz trans-2-aminofenylo-cykloheksanol, który w 4-etapowej sekwencji reakcji przekształcono w odpowiedni izomer cis. 2-Aminofenylo-2-fenyloetanol oraz cis- -2-aminofenylo-cykloheksanol poddano reakcji kondensacji z cytronellalem i aldehydem hydrocynamonowym, otrzymując cztery nowe 1,3-oksazolidyny. Strukturę i czystość otrzyman więcej »

The effect of pencycuron on health of potato tubers Wpływ pencykuronu na zdrowotność bulw ziemniaka - DOI:10.15199/62.2017.2.25

Ewa Moszczyńska Maria Pytlarz-Kozicka

Three species of potato cultivated with or without pencycuron, an active substance of a com. seed treatment agent, were tested in 2011-2013 to assess their resistance against diseases of potato tubers induced by Rhizoctonia solani fungus and Streptomyces scabiei bacterium. Efficiency of the product was detd. by a standardized visual assessment of size damaged area. A significant decrease in damage of tubers induced by fungi was obsd. No protecting effect against the bacterium was however found. W latach 2011-2013 badano wpływ pencykuronu, substancji aktywnej zaprawy Prestige 290 FS, na porażenie bulw 3 odmian ziemniaka przez grzyb Rhizoctonia solani i bakterię Streptomyces scabiei. Doświadczenie przeprowadzono metodą losowanych podbloków (split-plot), w 3 powtórzeniach. Zastosowanie zaprawy Prestige 290 FS wpłynęło istotnie na zmniejszenie liczby bulw z objawami w postaci sklerot oraz zmniejszenie stopnia porażenia bulw przez R. solani. Porażenie bulw przez S. scabiei kształtowało się na tym samym poziomie dla bulw zaprawionych i niezaprawionych. Trzy badane odmiany ziemniaka nie były zróżnicowane pod względem porażenia przez R. solani oraz S. scabiei. W Polsce wzrasta zapotrzebowanie na ziemniaki przetworzone dobrej jakości (chipsy, frytki, susze, mrożonki). Bulwy do tego typu produkcji powinny być wyrównane i bez objawów chorobowych na skórce. Bardzo ważne choroby ziemniaka powodujące obniżenie wartości towarowej, nasiennej i przetwórczej bulw to rizoktonioza ziemniaka, wywoływana przez grzyb Rhizoctonia solani Kühn1), oraz parch zwykły ziemniaka, wywoływany głównie przez bakterie Streptomyces scabiei i S. acidiscabies2). Rizoktonioza ziemniaka występuje jako zgorzel kiełków, próchnienie podstawy łodyg oraz ospowatość (skl więcej »

The possibilities of using technical glycerol as an additive in the production of briquettes from plant biomass and its impact on the combustion products Możliwości wykorzystania glicerolu technicznego jako domieszki przy produkcji brykietów z biomasy roślinnej oraz jego wpływ na produkty spalania - DOI:10.15199/62.2017.2.16

Artur Kraszkiewicz Magdalena Kachel-Jakubowska Artur Przywara Milan Koszel Ignacy Niedziółka

Briquettes were prepd. sep. from various species of straw and sawdust, with 5% or 10% addn. of glycerol or without glycerol. The addn. of glycerol resulted in 5% increase of calorific value of briquettes and in 12% redn. of the ash content in the combustion products. Dokonano oceny możliwości wykorzystania glicerolu technicznego jako dodatku zmniejszającego tarcie przy produkcji brykietów z biomasy roślinnej oraz jego wpływu na produkty spalania brykietów. Nie zaobserwowano, by domieszka glicerolu technicznego zmniejszała jednostkową energochłonność brykietowania. Na ten parametr wywierała wpływ niewielka wydajność brykietowania, ze względu na sklejanie się i utrudnione podawanie surowca do komory zgęszczającej brykieciarki. Dodatek ten powodował również zmniejszenie gęstości oraz trwałości mechanicznej brykietów. Domieszka glicerolu sprzyjała jednak poprawie parametrów termofizycznych aglomeratu, bowiem uzyskano zwiększenie wartości opałowej o 5% oraz zmniejszenie zawartości popiołu o 12%. Dbałość o zdrowie i jakość środowiska zmobilizowała ludzi do poszukiwania nowych, alternatywnych paliw oraz nowatorskich rozwiązań w celu ograniczenia zanieczyszczenia powietrza poprzez zmniejszenie emisji siarki, cząstek stałych, węglowodorów i tlenku węgla(ii ), a także ograniczenia zużycia paliw kopalnych i zapewnienia lepszego bilansu obiegu CO2 w środowisku1, 2). Dlatego też w ciągu ostatnich dziesięcioleci energia ze źródeł odnawialnych (wśród których dominujący udział ma biomasa) znajduje się w sferze badań i stanowi siłę napędzającą innowacji. OZE, w porównaniu z surowcami konwencjonalnymi, stanowią jeden, ściśle ze sobą powiązany sektor branżowy, który jest silnie wspierany przez politykę światową, jak również krajową3). Jednym z głównych produktów ubocznych konwersji olejów i tłuszczów jest glicerol techniczny. W ciągu ostatniej dekady jego podaż wzrosła, a tym samym cena spadła ze względu na wzrost pro362 96/2(2017) Dr i więcej »

The urea superphosphate based NPS(M) fertilizer production technology. Part 2. The effectiveness of nitrogen-phosphorus fertilization in winter rape cultivation Technologia wytwarzania nawozów NPS(M) na bazie superfosfatu mocznikowego. Cz. II. Efektywność działania nawozu w uprawie rzepaku ozimego - DOI:10.15199/62.2017.2.38

Piotr Rusek Monika Karsznia Urszula Sienkiewicz-Cholewa Janusz Igras Marzena S. Brodowska Lech Schimm elpfennig Sebastian Schab Marcin Konkol

A new NP fertilizer NPS(Mikro) was prepd. by wet granulation of components and tested in field expts. to det. its influence on yield size and quality of winter rape. The field expts. included tested product and a std. one (conc. of superphosphate with urea) applied in 2 doses. The effect of N and P contained in both fertilizers on yield size was equivalent. Reduced dose of the fertilizers showed a similar efficacy as the optimum one. The NPS(Mikro) fertilizer improved the fat content in winter rape grains. Przedstawiono wyniki badań granulacji nawozu NPS(Mikro). Proces prowadzono, stosując surowce w postaci stałej. Jako czynnik granulacyjny zastosowano parę wodną oraz wodę, wprowadzane do złoża materiału na talerzu granulacyjnym. Podano charakterystykę nowego wieloskładnikowego na wozu mineralnego NPS(Mikro), o nazwie roboczej UreaPhoS(Micro), z wykorzystaniem techniki XRD oraz jego wpływ na wielkość i jakość plonów rzepaku ozimego. W doświadczeniach polowych oprócz nawożenia badanym produktem zastosowano porównawczo nawozy konwencjonalne w postaci superfosfatu CSP i mocznika w dwóch dawkach nawozowych. Plonotwórcze działanie azotu i fosforu w NPS(Mikro) oraz w nawozach pojedynczych CSP z mocznikiem było równorzędne. Obniżona dawka nawozowa wykazała zbliżoną skuteczność do dawki optymalnej. Nawożenie NPS(Mikro) wpłynęło na poprawę zawartości tłuszczu w nasionach rzepaku. Piotr Ruseka,*, Monika Karszniab, Urszula Sienkiewicz-Cholewa c, Janusz Igrasa, Marzena S. Brodowskad, Lech Schimm elpfennigb, Seba stian Schab a, Marcin Konkola 96/2(2017) 461 Prof. dr hab. inż. Janusz IGRAS - notę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. 1/2017, str. 110. Dr inż. Urszula SIENKIEWICZ-CHOLEWA ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest starszym specjalistą badawczo-technicznym w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - PIB, w Zakładzie Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu. więcej »

Thermogravimetric study of the impact of additives on the biomass combustion process Badania termograwimetryczne wpływu dodatków na proces spalania biomasy - DOI:10.15199/62.2017.2.31

Leszek Ziemiański Anna Duda Grażyna Żak Michał Wojtasik Wojciech Krasodomski Jarosław Markowski Łukasz Jęczmionek

Three Fe, K or Mg-contg. additives were prepd. and added to sawdust to improve its combustibility. The K-contg. additive was the most efficient in the thermodynamic tests carried out in air. Zaprezentowano wyniki termograwimetrycznych badań próbek trocin nieuszlachetnionych i uszlachetnionych dodatkami poprawiającymi spalanie. W charakterze dodatków poprawiających spalanie biomasy stosowano 3 opracowane substancje, zawierające związki żelaza, potasu i magnezu. Zarówno wyczerpywanie się paliw kopalnych, jak i ograniczona zdolność środowiska naturalnego do absorbowania zanieczyszczeń pochodzących ze spalania, zachęca społeczeństwo do zastępowania ich odnawialnymi źródłami energii1). Jednym z substytutów paliw kopalnych jest biomasa, trzecie największe naturalne źródło energii na świecie. Najbardziej popularnym paliwem odnawialnym spalanym na świecie jest drewno, chociaż inne rodzaje biomasy, takie jak kora drzew, słoma, trociny, odpady drzewne, drewno z rozbiórki budowlanej oraz rośliny z plantacji energetycznych (np. wierzba energetyczna) są coraz częściej stosowane2-5). Niezależnie od stosowanych technologii, spalanie biomasy zamiast paliw kopalnych znacząco obniża emisję ditlenku siarki i tlenków azotu, które są odpowiedzialne za występowanie kwaśnych deszczy, jak i zanieczyszczeń organicznych, w tym policyklicznych węglowodorów aromatycznych6, 7). Emisja CO2 przy spalaniu biomasy jest równoważna jego absorpcji w procesie fotosyntezy węglowodanów, stanowiących główny składnik biomasy. Węgiel i biomasa mają taki sam podstawowy skład pierwiastkowy lecz różnią się zawartością głównych pierwiastków (węgiel, wodór,azot, tlen, siarka). W porównaniu z węglem energetycznym biomasa zawiera średnio 4-krotnie więcej tlenu, dwukrotnie mniej węgla, a także 5-10 razy mniej siarki, azotu i popiołu w zależności od rodzaju biomasy. Właściwości fizykochemiczne biomasy powodują, że surowa biomasa jest paliwem trudnym technologicznie, znaczni więcej »

Trwały jak metan. Przemysł Chemiczny. Narodowa kronika chemików i przemysłu chemicznego - DOI:10.15199/62.2017.2.1

Jacek Kijeński

Dla potęgi Ojczyzny, która miała się odrodzić (Fot. 1) Dokładnie 100 lat temu, dnia 30 listopada 1916 r., z inicjatywy prof. Ignacego Mościckiego powstała we Lwowie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością o nazwie Instytut Badań Naukowych i Technicznych Metan. Głównymi animatorami powstania pierwszego na zniewolonych ziemiach polskich instytutu naukowo-badawczego, obok Prezydenta RP, byli: inż. Marian Wieleżyński, entuzjasta i pionier nowoczesnego wydobywania gazu ziemnego (założyciel pierwszej fabryki gazoliny w Małopolsce Wschodniej), i Władysław Szaynok, działacz gospodarczy, twórca spółek z zakresu przemysłu gazowego na terenie Galicji. Świadomi nieuchronności powstania na terenie zaboru austriackiego co najmniej częściowej autonomii polskiej, wszyscy oni widzieli gwarancje niezależności, bezpieczeństwa i rozwoju przyszłego państwa w stworzeniu dla niego silnego przemysłu. Prof. Ignacy Mościcki, słynny już uczony, Europejczyk, praktyk z zakresu elektrochemii, był przekonany, na podstawie obserwacji powstawania potęgi gospodarczej (słabego przecież politycznie i ciągle rozbitego wewnętrznie państwa niemieckiego!), zademonstrowanej na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 r., że o potędze tej decyduje ogromny potencjał przemysłu chemicznego (Fot. 2). Przekonanie to ugruntowały sła- Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, ul. Rydygiera 8, 01-793 Warszawa, tel.: (22) 568-22-13, fax: (22) 568-22-33, e-mail: jacek.kijenski@ichp.pl Prof. dr hab. inż. Jacek A. KIJEŃSKI w roku 1973 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Od 1991 r. jest profesorem nauk chemicznych w dziedzinie technologii chemicznej. Pracuje jako profesor zwyczajny Politechniki Warszawskiej oraz jako profesor w Instytucie Chemii Przemysłowej im. Profesora Ignacego Mościckiego. Od 2002 r. jest prezesem Zarządu Głównego SITPChem, członkiem Prezydium Komitetu Chemii PAN (od 2003 r.), w latach 2007-2012 był wiceprzew więcej »

Ultrafiltration in the treatment of 17Beta-estradiol and bisphenol A-containing wastewaters through modified membranes Ultrafiltracja przez modyfikowane membrany w oczyszczaniu ścieków zawierających 17Beta-estradiol i bisfenol A - DOI:10.15199/62.2017.2.35

Mariusz Dudziak Edyta Burdzik-Niemiec

17 Beta -Estradiol and bisphenol A were removed from their aq. solns. by nanofiltration through a carbon nanotubes-modified membrane. The modification resulted in an increase in their sepn. efficiency esp. in case of bisphenol A. The fouling of the modified membrane was more expressed than that of the com. one. Porównano procesy ultrafiltracji prowadzone z wykorzystaniem membrany komercyjnej i modyfikowanej nanorurkami węglowymi w oczyszczaniu ścieków zawierających 17β-estradiol i bisfenol A. Proces filtracji membranowej prowadzono w zakresie ciśnień transmembranowych 0,1-2,0 MPa, w zależności od rodzaju badanej membrany. Ponadto udokumentowano fouling membrany towarzyszący tym procesom. W obliczu wzrastającej urbanizacji i ciągłego rozwoju przemysłu coraz większym problemem jest skuteczne oczyszczanie ścieków. Po oczyszczaniu mechanicznym i biologicznym nadal zawierają one wiele małocząsteczkowych mikrozanieczyszczeń organicznych, w tym substancje endokrynnie czynne EDC (endocrine disrupters compound). Selektywna aktywność biologiczna tych związków, w tym również toksyczność oraz duża odporność na biodegradację, stwarza konieczność prowadzenia badań nad ich usuwaniem w konwencjonalnych i niekonwencjonalnych procesach oczyszczania ścieków. W tym zakresie rozpatrywany jest głównie proces doczyszczania odpływów z oczyszczalni ścieków. W związku z tym coraz większym zainteresowaniem cieszą się ciśnieniowe techniki membranowe, wśród których wymienić można mikrofiltrację, ultrafiltrację, nanofiltrację i odwróconą osmozę. Zasadnicza różnica pomiędzy tymi procesami polega na zatrzymywaniu składników różniących się rozmiarem cząsteczek. Różnicuje je także ciśnienie transmembranowe, którego wartość jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości porów membrany. Najwyższe ciśnienia stosowane są w przypadku zwartych membran do odwróconej osmozy. Wybór rodzaju procesu ciśnieniowego uwarunkowany jest głównie charakterem zanieczyszczeń więcej »

Use of the water-silicagel sorption set in a refrigeration unit Wykorzystanie zespołu sorpcyjnego woda-żel krzemionkowy w adsorpcyjnych urządzeniach chłodniczych - DOI:10.15199/62.2017.2.7

Andrzej Grzebielec Adam Szelągowski

An adsorption thermal wave type refrigerating unit with H2O-SiO2 gel adsorption set was constructed and tested for cooling efficiency. The efficiency was 0.09 at evaporating temp. 10°C. The unit was recommended for air conditioning systems. Przedstawiono wyniki badań adsorpcyjnego urządzenia chłodniczego typu thermal wave, wykorzystującego zespół sorpcyjny woda-żel krzemionkowy. Stwierdzono, że umożliwia ono osiągnięcie w parowniku temp. ok. 10°C, co pozwala na wykorzystanie zaproponowanego układu w systemach klimatyzacji. W ostatnich latach urządzenia chłodnicze rozwijają się w dwóch kierunkach. W wyniku działań legislacyjnych na terenie Unii Europejskiej zakazano stosowania wielu czynników chłodniczych wykorzystywanych do tej pory powszechnie w chłodnictwie sprężarkowym1). Z tego też powodu stosowane są tu takie czynniki chłodnicze, jak izobutan, propan lub ditlenek węgla2). Z drugiej strony coraz częściej odchodzi się od stosowania urządzeń sprężarkowych, a stosuje m.in. urządzenia strumienicowe2) i termoelektryczne3), urządzenia współpracujące z ogniwami paliwowymi4, 5) lub urządzenia sorpcyjne6-8). Chłodnicze urządzenie sorpcyjne oparte jest na zjawisku absorpcji lub adsorpcji. Ze względu na fakt, że adsorpcja zachodzi na powierzchni ciał stałych9, 10), a absorpcja w cieczy, konstrukcje tych dwóch rodzajów urządzeń są całkowicie różne. Adsorpcyjne urządzenia chłodnicze zbudowane są z co najmniej jednego adsorbera6), przy czymnajczęściej spotykane konstrukcje dysponują dwoma adsorberami11-13), co wynika z chęci utrzymania w miarę stałej mocy chłodniczej w czasie. Ze względu na stosunkowo więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego nr 23 i 24 z 2016 r.)

Zgł. nr 412398; A01N 31/08 UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań Konecka E., Kazanowski A., Grochowska J. Kompozycja owadobójcza Przedmiotem wynalazku jest kompozycja owadobójcza zawierająca kryształy białka bakterii Bacillus thuringiensis przeznaczona do zwalczania owadów, w szczególności owadów z rzędu Lepidoptera. Zawiera mieszaninę kryształów białkowych B. thuringiensis i tymolu, w której kryształy białka stanowią do 20% mieszaniny, korzystnie 0,2-5%, najkorzystniej 0,4-4%. Kompozycja charakteryzuje się efektem synergicznym, gdyż aktywność mieszaniny kryształów białkowych B. thuringiensis i tymolu jest większa niż suma aktywności obu składników mieszaniny. Ujawniono również zastosowanie kompozycji owadobójczej zawierającej mieszaninę do zwalczania owadów, w szczególności owadów z rzędu Lepidoptera. (7 zastrzeżeń) Zgł. nr 412243; A01N 33/12 UNIWERSYTET WROCŁAWSKI, Wrocław; POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław Krasowska A., Suchodolski J., Feder-Kubis J. Zastosowanie chiralnych cieczy jonowych zawierających pochodną (1R,2S,5R)-(-)-mentolu Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie chiralnych cieczy jonowych zawierających pochodną (1R,2S,5R)-(-)-mentolu o wzorze 1, w którym R oznacza grupę alkilową CnH2n+1, gdzie n wynosi 10-12, jako środka o działaniu przeciwgrzybicznym, w szczególności wobec Candida albicans. (4 zastrzeżenia) O N+ R Cl wzór 1 Zgł. nr 412174; B01J 19/26 ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin Rakoczy R., Kordas M., Fijałkowski K., Konopacki M., Żywicka A., Peitler D. Dwukomorowy reaktor do magnetycznego wspomagania procesów chemicznych i układ z tym reaktorem Przedmiotem zgłoszenia jest dwukomorowy reaktor do magnetycznego wspomagania procesów chemicznych, w których mogą brać udział gazy, ciecze i ciała stałe oraz reakcji chemicznych lub biochemicznych prowadzonych z zastosowaniem mikroorganizmów, wyposażony w dwie komory mieszania, generator więcej »

Wykaz listów gratulacyjnych i upominków otrzymanych przez naszą redakcję podczas konferencji z okazji 100-lecia Miesięcznika "Przemysł Chemiczny"

1. Polski Koncern Naftowy Orlen SA, Prezes Zarządu, Dyrektor Generalny Pan Wojciech Jasiński - list gratulacyjny oraz tabliczka gratulacyjna 2. Naczelna Organizacja Techniczna, Prezes Zarządu Głównego, Pani Ewa Mańkiewicz-Cudny - tabliczka gratulacyjna 3. Politechnika Warszawska, Filia W Płocku, Prorektor, Dziekan Wydziału Budownictwa i Petrochemii, prof. dr hab. inż. Janusz Zieliński - tabliczka gratulacyjna 4. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, Zarząd Główny, Wiceprezes Anna Czumak-Bieniecka, Sekretarz Generalny - list gratulacyjny 5. Anwil SA, Członek Zarządu, Dyrektor Operacyjny, Jarosław Ptaszyński - list gratulacyjny, obraz wykonany pastelami 6. Instytut Nowych Syntez Chemicznych, Dyrektor dr inż. Cezary Możeński, prof. INS, Dyrektor ds. Naukowych prof. dr hab. inż. więcej »

Z półki księgarskiej - Praca zbiorowa (red. Wiesław Górski) PRZETWORY NAFTOWE I PŁYNY EKSPLOATACYJNE. LEKSYKON

Czesław Bugaj

Wydawnictwo Instytutu Nafty i Gazu - Państwowego Instytutu Badawczego, Kraków 2016,Ukazanie się Leksykonu jest bez wątpienia znaczącym wydarzeniem na rynku wydawnictw technicznych, obejmujących tematykę przetwórstwa ropy naftowej i właściwości produktów naftowych. Dotychczas na rynku polskim nie było tego typu wydawnictwa, które z dużym zadowoleniem zostanie przyjęte przez liczne grono użytkowników zainteresowanych branżą naftową. Niekoniecznie tylko tych, którzy pracują w tej branży, ale także osób, które mają sporadyczny kontakt z więcej »

Z prasy zagranicznej

Artur Witowski

Prototypowe ogniwo solarne do aplikacji w medycynie Annals Biomed. Eng. 3 I 2017 Wall Street J. (Online), New York 5 I 2017 Zespół szwajcarskich lekarzy ze szpitala uniwersyteckiego w Bernie kierowany przez dr. Lukasa Bereutera poinformował o wynikach testu z wykorzystaniem prototypowego ogniwa solarnego jako potencjalnego źródła zasilania elektronicznych implantów w ludzkim ciele. Naukowcy opracowali przenośne zestawy składające się z ultracienkiego, elastycznego solarnego ogniwa o powierzchni ok. 3,6 cm2 i sprzęgniętego z nim przyrządu pomiarowego oceniającego wielkość wytworzonej energii elektrycznej. Zewnętrzna powierzchnia ogniw pokryta była warstwą filtra optycznego symulującego przepuszczalność światła przez ludzką skórę. Zestawy te były umieszczane na "rzepach" na wierzchniej odzieży 32-osobowej grupy wolontariuszy pochodzących z centralnego regionu Szwajcarii i testowane przez nich w okresach tygodniowych we wszystkich porach roku. Uczestnicy testu na bieżąco rejestrowali wykonywane przez siebie czynności życiowe zarówno na otwartej przestrzeni, jak i wewnątrz domu, a także panujące warunki pogodowe. Badania wykazały, że z jednostkowej powierzchni ogniwa solarnego uzyskiwano średnio 19 μW energii. Jest to wartość energii dwukrotnie większa od tej wymaganej do zasilania typowego rozrusznika serca. Wyniki testów wykazały ponadto, że w nasłonecznionych dniach ogniwa słoneczne mogą wytworzyć wystarczającą ilość energii do pracy rozrusznika serca przez kilka miesięcy. Kierujący badaniami dr Lukas Bereuter, relacjonując wyniki zakończonych testów z użyciem prototypowych ogniw solarnych, powiedział: Implant zasilany energią słoneczną nie wymaga zastosowania akumulatora podstawowego, a zatem nie będzie musiał być zastępowany po kilku latach eksploatacji, a wielkość implantu może być w znaczący sposób zmniejszona. Oznacza to dla pacjentów brak stresu związanego z zabiegiem chirurgicznym i ewentualnymi p więcej »

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

kolejna edycja Programu chemHR zakończona.Dnia 18 stycznia 2017 r. odbyło się ostatnie seminarium w ramach Programu ChemHR. Prelekcję pt. "Funkcjonowanie PKN Orlen z perspektywy służb utrzymania ruchu" wygłosił Robert Wudecki, dyrektor Wydziału Inżynierii Utrzymania Ruchu PKN Orlen SA. Prelekcja ta zamknęła cykl siedmiu seminariów w semestrze zimowym 2016/2017. W 2017 r. Polska Izba Przemysłu Chemicznego planuje rozwinąć Program ChemHR i zorganizować cykl seminariów, których uczestnikami będą studenci i pracownicy licznych wydziałów chemicznych uczelni wyższych w Polsce. Izba dziękuje uczestnikom zakończonego cyklu oraz Partnerom, przedstawicielom Podmiotów zrzeszonych w Izbie oraz pracownikom Izby, którzy zgodzili się wygłosić prelekcje (Renata Auchimik z Izby, Robert Chrobak z Dow Sp. z o.o., Marcin Koziorowski z Ylia Sp. z o.o więcej »

Z ŻYCIA STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

Spotkanie Noworoczne w Oddziale Wrocławskim.W dniu 19 stycznia 2017 r. w restauracji "Polskie Smaki" w zabytkowym budynku NOT we Wrocławiu odbyło się Spotkanie Noworoczne członków Stowarzyszenia oraz zaproszonych gości. W spotkaniu uczestniczyli m.in. prof. Anna Trzeciak, dziekan Wydziału Chemii Uniwersytetu we Wrocławiu, mgr inż. Anna Czumak-Bieniecka, wiceprezes Zarządu Głównego więcej »

Zużycie energii i energochłonność w przemyśle chemicznym w polsce - DOI:10.15199/62.2017.2.4

Tadeusz Skoczkowski Sławomir Bielecki

Przemysł chemiczny w Polsce jest gałęzią o dużym znaczeniu gospodarczym, lecz działa w warunkach ostrej konkurencji na rynkach międzynarodowych. Zwiększenie konkurencyjności poprzez obniżenie energochłonności jest więc szczególnie istotne dla tego przemysłu. Wynika to m.in. z wysokich kosztów dostosowania się do wymogów ochrony środowiska w Unii Europejskiej (UE) oraz możliwych konsekwencji wynikających z negocjowanego układu handlowego USA- -UE wobec znacznych różnic w cenach podstawowych surowców, w tym energetycznych w USA i UE (np. gaz ziemny). W artykule przedstawiono zużycie energii w przemyśle chemicznym w Polsce na tle przemysłu w UE oraz analizę energochłonności produkcji w tym przemyśle. Udział przemysłu w całkowitym zużyciu energii w UE w 2013 r. wynosił 25% (277 Mtoe), dla porównania w Polsce 24% (15 Mtoe*). Maleje udział przetwórstwa przemysłowego w tworzeniu PKB, w UE obniżył się z 15,4% w 2012 r. do 15,1% w 2013 r. Komisja Europejska (KE) dąży jednak do zwiększenia udziału przemysłu w PKB do 20% do 2020 r. Udział zużycia energii elektrycznej w przemyśle UE wzrósł z 27% w 1990 r. do 31% w 2012 r., udział ciepła i biomasy wzrósł o 3% dla każdego, zmalał udział gazu i węgla (o 2% każde) i produktów ropopochodnych (5%). Zgodnie z obowiązującą w Polsce klasyfikacją PKD (Polska Klasyfikacja Działalności), przemysł chemiczny obejmuje trzy działy o numerach 20 (chemikalia i wyroby chemiczne), 21 (farmacja) i 22 (wyroby z gumy i tworzyw). Wytwarzanie paliw oraz wyroby petrochemiczne znalazły się w dziale 19. PKD. Metodologia Eurostatu (NACE Rev. 2) obejmuje w grupie Chemical industry działy: 20 Manufacture of chemicals and chemical products, 21 Manufacture of basic pharmaceutical products and pharmaceutical preparations, 22 Manufacture of rubber and plastic products. W USA sektor przemysłu chemicznego klasyfikowany jest przez North American Industry Classification System (NAICS) jako NAICS 325. Różnice więcej »