SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Badanie antymikrobiologicznych właściwości folii otrzymanych w próbach przemysłowych
(ang. Estimation of the antimicrobial properties of the coatings from industrial trials)

DOI:10.15199/62.2017.6.20
Małgorzata Mizielińska Magdalena Ordona Jerzy Pankowski Grzegorz Bienkiewicz Michał Malka Sławomir Lisiecki Artur Bartkowiak

Streszczenie
Analizowano właściwości przeciwdrobnoustrojowe powlekanej folii opakowaniowej otrzymanej w próbach przemysłowych. Uzyskane w warunkach laboratoryjnych ekstrakty roślinne dodawano do lakieru nitrocelulozowego. Laminat folii PE/PET powlekano nośnikiem powłokotwórczym z ekstraktem w warunkach przemysłowych. Stwierdzono, że największą aktywnością względem komórek S. aureus charakteryzowała się powłoka zawierająca etanolowy ekstrakt z odpadu z kokosa. Dla pokrytego tą powłoką laminatu zaobserwowano spadek liczebności bakterii z 1,43E+04 do 1,95E+03 log jtk/mL. Najmniejszą aktywnością charakteryzowała się powłoka zawierająca ekstrakt z zielonej herbaty. Dla tego układu odnotowano wzrost ilości S. aureus z 1,43E+04 do 2,18E+04 log jtk/mL. Ekstrakty z zielonej herbaty znajdujące się w powłoce wykazywały najmniejszą aktywność także względem komórek E. coli. Liczba pałeczk spadła z 3,41E+06 do 6,40E+05 log jtk/mL. Najlepsze wyniki odnotowano dla ekstraktu z papryki, dla którego zaobserwowano spadek liczebności bakterii z 3,41E+06 do 3,95E+05 log jtk/mL. Żadna z powłok nie działała na B. cinerea.
Abstract
The plant exts. were prepd. in lab. scale, added to an nitrocelulose varnish and used for coating a polyethylene/ polyethylene terephatale film under industrial conditions (up-scaling). The coatings contg. an EtOH ext. of coconut waste showed an antimicrobial action against S. aureus cells. In contrary, the ext. of green tea supported the growth of Gram-positive cells. It showed only a low activity against E. coli. In the case of E. coli, the best results were obtained when a pepper ext. was used. The exts. were not active against B. cinerea cells.
Bardzo istotne znaczenie dla zapakowanej żywności ma termin przydatności do spożycia. Ważne jest, by był on jak najdłuższy. Niestety, namnażanie się mikroorganizmów odpowiedzialnych za psucie się produktów spożywczych powoduje jego skrócenie. Dlatego ważne jest wprowadzenie na rynek opakowań, które ograniczałyby wzrost niepożądanej flory bakteryjnej1). Rozwiązaniem może być zastosowanie opakowań aktywnych lub odpowiednich aZachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie; bDrukpol Flexo Sp. z o.o. Spółka Komandytowa, Nowy Dwór Mazowiecki Estimation of the antimicrobial properties of the coatings from industrial trials Badanie antymikrobiologicznych właściwości folii otrzymanych w próbach przemysłowych DOI: 10.15199/62.2017.6.20 Mgr inż. Magdalena ORDON - notkę biograficzną i fotografię wydrukowaliśmy w nr. 3/2017, str. 548. Mgr inż. Jerzy PANKOWSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1318. Dr inż. Grzegorz BIENKIEWICZ - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1325. Inż. Michał MALKA - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1319. Dr inż. Sławomir LISIECKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1319. Prof. dr hab. inż. Artur BARTKOWIAK - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. 2/2017, str. 377. Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych, Wydział Technologii Żywności i Rybactwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. Janickiego 35, 71-270 Szczecin, tel.: (91) 449-61-32, fax: (91) 449-65-32, e-mail: malgorzata.mizielinska@zut.edu.pl Dr inż. Małgorzata MIZIELIŃSKA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1317. * Autor do korespondencji: The plant exts. were prepd. in lab. scale, added to an nitrocelulose varnish and used for coating a polyethyl [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] L. Timofeeva, N. Kleshcheva, Appl. Microbiol. Biotechnol. 2011, 89, 475.
[2] Ł. Łopusiewicz, M. Mizielińska, Opakowanie 2016, 4, 57.
[3] T. Jin, H. Zhang, J. Food Sci. 2008, 73, 127.
[4] S. Moussa, A. Ibrahim, A. Okba, H. Hamza, K. Opwis, E. Schollmeyer, Int. J. Biol. Macromol. 2011, 48, 736.
[5] M. Mizielińska, S. Lisiecki, Przem. Chem. 2015, 94, nr 5, 752.
[6] F. Dunan, M. Sabol, K. Domaracká, D. Bujkáková, Toxicol. Vitro 2006, 20, 1435.
[7] J. Kaloustian, J. Chevalier, C. Mikail, M. Martino, L. Aboul, M.F. Vergnes, Phytotherapie 2008, 6, 160.
[8] J. Gutierrez, C. Barry-Ryan, P. Bourke, Food Microbiol. 2009, 26, 142.
[9] A.C. Souza, G.E.O. Goto, J.A. Mainardi, A.C.V. Coelho, C.C. Tadini, Food Sci. Technol. 2013, 54, 346.
[10] R. Jong-Wan, P. Hwan-Man, Progr. Polym. Sci. 2013, 38, 1629.
[11] J.W. Rhim, H.M. Park, Ch.S. Ha, Progr. Polym. Sci. 2013, 38, 1629.
[12] L. Incarnato, L. Di Maioa, E. Garofalo, P. Scarfato, Mat. V Intern. Conf. on Times of Polymers (TOP) and Composites, 23 czerwca 2010 r., 1255, 364.
[13] T. Jin, J. Food. Sci. 2010, 75, nr 2, 83.
[14] T. Jin, B.A. Niemira, J. Food. Sci. 2011, 76, nr 3, 184.
[15] P. Muranyi, C. Schraml, J. Wunderlich, J. Appl. Microbiol. 2010, 108, nr 60, 1966.
[16] M. Pereda, A.G. Ponce, N.E. Marcovich, R.A. Ruseckaite, Food Hydrocoll. 2011, 25, nr 5, 1372.
[17] P. Theinsathid, W. Visessanguan, J. Kruenate, Y. Kingcha, S. Keeratipibul, J. Food. Sci. 2012, 77, nr 2, 142.
[18] I.S. Čabarkapa, I.J. Sedej, M.B. Sakač, L.Ć. Šarić, D.V. Plavšić, Food Feed Res. 2008, 34, nr 4, 159.
[19] ASTM E 2180-01, Standard test method for determining the activity of incorporated antimicrobial agent(s) in polymeric or hydrophobic materials.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Aktualności

Dobre wyniki Grupy Ciech. Są pieniądze na inwestycje Grupa Ciech wypracowała solidne wyniki finansowe w I kw. 2017 r. Dzięki wsparciu inwestora strategicznego Grupa konsekwentnie realizowała swoją strategię opartą na wzroście organicznym, optymalizacji kosztowej oraz obniżaniu poziomu zadłużenia a także intensywnie rozwijała sprzedaż i umacniała swoją pozycję na rynkach międzynarodowych. Mimo trudniejszych warunków rynkowych (spadek cen sody kalcynowanej i wzrostu cen surowców) Grupa w I kw. 2017 r. uzyskała przychody 898 mln zł (wzrost o 8,7% w porównaniu z I kw. 2016 r.) i wypracowała zysk netto 78 mln zł (spadek o 23,6%). Wskaźnik długu netto do znormalizowanej EBITDA wyniósł 1,5 na koniec I kw. br. Zwiększone moce produkcyjne Grupy były wynikiem inwestycji zakończonych w 2016 r. Nastąpiła też specjalizacja i rozbudowa portfolio produktowego przy jednoczesnej dalszej ekspansji geograficznej. - I kw. 2017 r. był dla nas wymagający ze względu na otoczenie rynkowe, a jednocześnie niezwykle pracowity w obszarze planowania dalszego rozwoju i wzrostu wartości Grupy. Biorąc pod uwagę spadek cen sody kalcynowanej na rynkach globalnych, otoczenie konkurencyjne oraz wymagającą sytuację na rynku surowców, wyniki pierwszych trzech miesięcy 2017 r. są solidne. Kolejne kwartały upłyną nam pod znakiem realizacji planów inwestycyjnych, dalszej ekspansji geograficznej, utrzymania konkurencyjności kosztowej oraz dalszego wzrostu wydajności produkcji. W 2017 r. wyraźnie zwiększymy nasze wydatki na działalność R&D, nie tylko w biznesie AGRO, ale praktycznie w każdym obszarze działalności - powiedział Maciej Tybura, prezes zarządu Grupy. W tej chwili Ciech 85% swojej sprzedaży realizuje na terenie Unii Europejskiej, ale w Europie robi się zbyt ciasno dla Ciechu i szuka on klientów także na innych kontynentach, zwłaszcza w Afryce i Ameryce Południowej. Sodowy segment Grupy (w tym produkcja soli spożywczej znanej jako Sól Kujawsk więcej »

Badania przetopionego stopu na osnowie niklu w symulowanym środowisku chemicznym - DOI:10.15199/62.2017.6.22

Mariusz Walczak Jacek Caban Katarzyna Gałuszko

Według danych1) w latach 2009-2013, globalny popyt niklu wzrastał o 8,9% w skali roku. Wzrost popytu był bardzo silnie związany z konsumpcją gospodarek krajów azjatyckich, głównie napędzany konsumpcją chińskiej gospodarki, która wzrastała o 18% rocznie. Nikiel oraz jego stopy są używane w takich dziedzinach, jak przemysł lotniczy, stoczniowy i motoryzacyjny. Ponadto nikiel oraz jego stopy są używane przez sektor medyczny i elektrotechniczny. Dane szacunkowe wg USGS (United States Geological Survey)2) wskazują, że produkcja niklu od 2010 r. systematycznie i w szybkim tempie rośnie, osiągając rekordowy poziom ponad 2,5 mln t w 2013 r. Wynika to bezpośrednio ze światowego wzrostu produkcji stali nierdzewnej, stopów i superstopów niklu oraz ogniw stosowanych w elektronice. Według przytaczanych danych autorów3) obecne zasoby eksploatacyjne rud zawierających nikiel wystarczą na ok. 30-letni okres statycznej produkcji, a uwzględniając jeszcze niezagospodarowane złoża Ni, na 50-55 lat. W wielu wdrożeniach nadal brakuje substytutów niklu. Metale pochodzące z recyklingu stają się coraz ważniejsze dla gospodarki i środowiska naturalnego, ponieważ sektor przemysłowy reaguje na publiczne zapotrzebowanie, aby zasoby były szanowane a środowisko chronione4, 5). Recykling będący istotnym czynnikiem w dostawach wielu metali używanych w naszym społeczeństwie zapewnia korzyści dla środowiska pod postacią oszczędności energii, zmniejszonej ilości wytwarzanych odpadów, a także obniżenia emisji gazów wykorzystywanych podczas produkcji wyrobów4, 6). Według danych USGS w 2015 r. z zakupionego złomu odzyskano 101,9 tys. t niklu, co stanowiło ok. 45% całkowitej podstawowej konsumpcji za rok7). Złom wytwarzany w dziedzinie stomatologii jest czysty metalurgicznie z uwagi na fakt, że topienie tego metalu ma miejsce w warunkach kontrolowanych. W dziedzinie stomatologii ponowne wykorzystanie stopów wydaje się obiecujące w przypadku stopów NiCr oraz CoCr8, 9) więcej »

Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw - 70 lat w służbie branży i środków strzałowych

Julianna Strzelczuk Krystyna Pruchniak Maciej Kopczyk

Gospodarka polska była po II Wojnie Światowej niemalże całkowicie zrujnowana. Większość zakładów przemysłowych uległo zniszczeniu, wojna nie miała litości również wobec polskich miast i wsi. Obraz ten nie napawał optymizmem, jednakże chęć i zapał do odbudowania kraju były silniejsze niż sentymenty. Polski przemysł akumulatorów i baterii należało odtworzyć niemal od podstaw. Brakowało kadry i zaplecza naukowo-badawczego specjalizującego się w tej dziedzinie elektrotechniki. W lipcu 1947 r., jako odpowiedź na tę palącą potrzebę, zostało powołane w Poznaniu Centralne Laboratorium Zjednoczenia Przemysłu Akumulatorów i Ogniw, które obejmowało laboratoria chemiczne i elektryczne oraz Biuro Studiów z biblioteką (obecnie liczy ponad 3000 pozycji książkowych oraz ponad 7000 woluminów ze zbioru czasopism), sekcją technologiczną i biurem konstrukcyjnym. W styczniu 1949 r. nastąpiło scalenie obu ośrodków pod nazwą Biuro Konstrukcyjne Akumulatorów, którego ówczesnym dyrektorem został doc. dr hab. Kazimierz Appelt. W kolejnych latach Biuro Konstrukcyjne Akumulatorów zostało przeniesione na ulicę Forteczną i w 1953 r. włączone do Centralnego Biura Konstrukcji Kablowych jako samodzielnego Wydziału Akumulatorów i Baterii. Dnia 29 grudnia 1956 r. zarządzeniem Ministra Przemysłu Maszynowego powstało Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw (CLAiO) jako resortowe zaplecze naukowo-badawcze polskiego przemysłu chemicznych źródeł prądu (fot. 1). Została powołana Rada Naukowa, nastąpił także znaczący wzrost potencjału kadrowego i zakup nowego wyposażenia, które umożliwiło rozwój działalności badawczej i wdrożeniowej. W 1961 r. CLAiO uzyskało uprawnienia instytutu naukowo-badawczego. Wyłoniono kadrę pracowników naukowo- badawczych realizujących podstawowe zadania CLAiO, do których należało prowadzenie prac naukowo-badawczych i konstrukcyjno- doświadczalnych nad akumulatorami i bateriami pierwotnymi. W 1963 r. CLAiO stało się placó więcej »

Ciecze jonowe jako dodatek do masy elektrodowej akumulatorów kwasowo-ołowiowych - DOI:10.15199/62.2017.6.1

Włodzimierz Majchrzycki Ewa Jankowska Grzegorz Lota Juliusz Pernak Marek Baraniak Waldemar Rzeszutek

Przedstawiono wyniki badań eksploatacyjnych właściwości akumulatorów kwasowo-ołowiowych z cieczami jonowymi zastosowanymi jako dodatek do materiału elektrodowego płyt dodatnich w porównaniu z eksploatacyjnymi właściwościami ogniw o standardowym składzie. Przeprowadzone badania pozwoliły zaobserwować różnice w osiąganych wartościach pojemności rozładowania oraz samowyładowania po postoju w warunkach obwodu otwartego w zależności od składu materiału elektroaktywnego. Stwierdzono, że dodatek cieczy jonowej oznaczonej roboczo RG22 poprawia właściwości eksploatacyjne akumulatorów kwasowo-ołowiowych. Chemiczne źródła prądu odgrywają coraz większą rolę w wielu gałęziach przemysłu oraz w życiu codziennym. Coraz wyższe wymagania odnośnie parametrów pracy, względów ekonomicznych i ekologicznych wymuszają ciągły postęp technologiczny w zakresie budowy ogniw, baterii i akumulatorów. Akumulatory kwasowo-ołowiowe, pomimo swojej ponad 150-letniej historii, są nadal najczęściej stosowanym wtórnym chemicznym źródłem prądu. Szerokie wykorzystanie tego typu układu w praktyce ma związek ze stosunkowo dobrymi parametrami użytkowymi ogniw oraz atrakcyjnymi właściwościami ołowiu1-6). Dlatego też ciągle prowadzone są prace badawczo-rozwojowe nad ulepszeniem akumulatorów kwasowo-ołowiowych w celu poprawy ich właściwości eksploatacyjnych. Prace prowadzone obecnie są ukierunkowane na zwiększenie trwałości elektrod oraz podwyższenie wydajności elektrycznej, zwłaszcza akumulatorów do zastosowań w pojazdach z systemami start-stop7-10). Współczesne kierunki badań koncentrują się głównie wokół dodatków do mas aktywnych akumulatorów, a w szczególności wokół dodatków węglowych. Ciecze jonowe to jeden z najbardziej perspektywicznych kierunków rozwoju tzw. zielonej chemii ze względu na praktycznie nieograniczone możliwości modelowania właściwości fizykochemicznych i biologicznych. Mogą one znaleźć zastosowanie w akumulatorze kwasowo-ołowiowym, znacząco wpł więcej »

Dodatki do energetyzowanych płynów szczelinujących. Badania nad doborem biocydu - DOI:10.15199/62.2017.6.16

Klaudia Wilk Piotr Kasza Mateusz Masłowski

Hydrauliczne szczelinowanie jest jedną z najstarszych metod stymulacji złóż węglowodorowych1-3). Wprowadzone do praktyki przemysłowej w 1947 r. w USA, stało się jednym z powszechniej stosowanych zabiegów w słabo i bardzo słabo przepuszczalnych złożach. Jednak płyny szczelinujące na bazie wody mogą powodować pęcznienie minerałów ilastych, prowadząc do uszkodzenia przepuszczalności formacji złożowej, co jest niepożądane, ponieważ wyraźnie ogranicza dopływ mediów złożowych do odwiertu eksploatacyjnego. W celu minimalizacji tego uszkodzenia fazę wodną w płynie zastępuje się częściowo lub całkowicie gazami. Najczęściej stosowaną techniką jest użycie tzw. płynów szczelinujących energetyzowanych na bazie wody z dodatkiem ditlenku węgla lub azotu. Hydrauliczne szczelinowanie polega na utworzeniu w złożu podsadzonej szczeliny w celu udostępnienia części złoża położonych w większej odległości od odwiertu oraz zapewnienia większej powierzchni kontaktu odwiertu ze złożem2- 4). Powstanie szczeliny w złożu następuje w wyniku mechanicznego oddziaływania w caliźnie skał złożowych naprężeń rozrywających3, 5). Naprężenia te powstają w wyniku działania ciśnienia cieczy szczelinującej zatłaczanej do odwiertu. Oprócz szczelinowania hydraulicznego, które opiera się na wykorzystaniu wody jako cieczy bazowej, powstały także inne technologie szczelinowania, m.in. szczelinowanie bezwodne za pomocą gazu LPG (np. pentan w formie żelu) oraz z wykorzystaniem innych substancji, jak N2 lub CO2 6). Przy planowaniu i realizacji wszelkich prac związanych z poszukiwaniem i wydobyciem węglowodorów coraz częściej brane są pod uwagę kwestie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przemysłu bez szkody dla ekosystemu7, 8). Kontrola wzrostu bakterii w płynach do szczelinowania jest konieczna nie tylko ze względu na zagrożenie destrukcją wiązań polimeru stosowanego do żelowania płynu i zmniejszenia lepkości cieczy szczelinującej, ale także dlatego, że nadmierny wzros więcej »

Dzień Chemika w Warszawie

Dnia 22 maja br. w Sali Kominkowej restauracji Avangarda w Warszawskim Domu Technika NOT z okazji Dnia Chemika spotkali się członkowie Koła Seniorów i członkowie Warszawskiego Oddziału Stowarzyszenia, aby wysłuchać prelekcji więcej »

Elektroanaliza parabenów w kosmetykach - DOI:10.15199/62.2017.6.37

Sławomir Michałkiewicz Magdalena Jakubczyk

Substancje konserwujące to dodatki zapewniające utrzymanie wymaganej czystości mikrobiologicznej przez cały okres użytkowania kosmetyku. Według Food and Drug Administration (FDA)1), najczęściej stosowanymi konserwantami preparatów kosmetycznych na terenie USA i Kanady były do 2014 r. estry kwasu p-hydroksy-benzoesowego (PHB), zwane potocznie parabenami (rys. 1). Ich obecność w kosmetykach produkowanych na terenie Europy reguluje rozporządzenie UE 1223/2009 z późniejszymi zmianami2). Pozwala ono na stosowanie jedynie ściśle określonych parabenów (MP, EP, PP, BP). Ich wpływ na ludzkie zdrowie nie jest jednoznaczny. W literaturze przedmiotu można znaleźć informacje zarówno o ich niskiej toksyczności3, 4), jak i o działaniu alergizującym, estrogennym i kancerogennym5- 8). Szkodliwy wpływ parabenów (zwłaszcza tych z rozbudowaną grupą alkilową w cząsteczce estru) na organizm człowieka sprawia, że ich ilość musi być ściśle kontrolowana i w przeliczeniu na PHB nie powinna przekraczać 0,4% dla jednego estru oraz 0,8% dla ich mieszaniny2). Konieczne staje się więc rozwijanie i udoskonalanie metod oznaczania parabenów w produktach codziennego użytku. Najczęściej do tego celu służą techniki chromatograficzne, głównie wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC)9-13) oraz gazowa (GC)14-16). Popularność tych technik wynika z wysokiej selektywności, czułości oraz niskich granic wykrywalności i oznaczalności. Pomimo tych niekwestionowanych zalet, wymagają one kosztownej aparatury, a etap przygotowania próbki musi często uwzględniać wydzielenie parabenów metodą ekstrakcji lub/i derywatyzacji. Wydłuża to czas analizy oraz wprowadza potencjalne błędy wynikające ze straty analitów. HO C O O R gdzie R = -H (PHB), -CH3 (MP), -C2H5 (EP), -C3H7 (PP), -C4H9 (BP) Fig. 1. Chemical structures of PHB and their esters: methyl- (MP), ethyl- (EP), propyl- (PP) and buthylparaben (BP) Rys. 1. Struktury cząsteczek PHB oraz jego estrów: metylo- (MP), etylo- więcej »

Emisja gazów w cyklu życia biopaliwa HVO wytworzonego z oleju algowego - DOI:10.15199/62.2017.6.27

Tomasz Łaczek Kamil Berdechowski

Prace nad określaniem emisji CO2, N2O i CH4 w cyklu życia paliw, biopaliw i biopłynów prowadzone są od wielu lat. Dotychczas realizowane prace obejmowały swoim zakresem wyznaczanie rzeczywistych emisji tych gazów dla wybranego etapu produkcji w rafineriach oraz obliczanie ich emisji dla wybranych procesów produkcji biopaliw, wytwarzanych z surowców rolniczych, takich jak np. rzepak lub soja. Efektem tych prac są liczne dokumentacje z badań oraz opublikowane artykuły, przedstawiające sposób obliczania emisji GHG dla paliw konwencjonalnych1), paliw alternatywnych2), procesów hydrokonwersji bioolejów3), procesu transestryfikacji4) oraz co-processingu5). Praca stanowi rozszerzenie tej tematyki o zagadnienia związane z wykorzystaniem alg jako źródła odnawialnej energii.Polityka Unii Europejskiej zmierza w kierunku zwiększania udziału biopaliw w ogólnej ilości paliw kopalnych wykorzystywanych na terenie Wspólnoty. Spowodowane jest to względami ekologicznymi, jak również politycznymi. Stosowanie biopaliw przyczynia się do ograniczenia emisji CO2, N2O i CH4, a także zmniejsza potrzebę importu paliw kopalnych, takich jak ropa naftowa. W 2015 r. wprowadzono w życie nową dyrektywę6) zmieniającą dyrektywę7) w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Dyrektywa6) definiuje ograniczenie emisji CO2, N2O i CH4 w odniesieniu do odpowiednika kopalnego: (i) dla instalacji które rozpoczęły działalność po dniu 5 października 2015 r. ograniczenie powinno wynosić co najmniej 60%, (ii) dla instalacji które działały w dniu 5 października 2015 r. lub przed tą datą ograniczenie powinno wynosić co najmniej 35% do dnia 31 grudnia 2017 r. i co najmniej 50% od 1 stycznia 2018 r. Obecnie biopaliwa otrzymuje się z biomasy jadalnej, takiej jak zboża, trzcina cukrowa, rzepak lub olej palmowy oraz z surowców nie nadających się do spożycia, takich jak pozostałości lignocelulozowe, pozostałości organiczne, rośliny oleiste nie wykorzystywane do c więcej »

Europejski Kongres Gospodarczy 2017

Jerzy Polaczek

Tegoroczny IX Europejski Kongres Gospodarczy, który odbywał się Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach w dn. 10-12 maja 2017 r., wzbudził olbrzymie zainteresowanie. W 132 sesjach Kongresu wystąpiło ok. 700 prelegentów, a uczestniczyło w nich łącznie ponad 9 tys. specjalistów i ekspertów. Kongres był też przedmiotem szerokiego zainteresowania mediów, które obszernie informowały o przebiegu Kongresu, wystąpieniach działaczy gospodarczych i politycznych oraz o wynikach debat, które dotyczyły praktycznie biorąc wszystkich dziedzin gospodarczego życia kraju. Akredytacje prasowe uzyskało 660 przedstawicieli mediów. W towarzyszącej Kongresowi imprezie European Start-up Days wzięło udział ponad 2,5 tys. uczestników. Wśród gości Kongresu znaleźli się m.in. Maroš Šefčovič, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej ds. unii energetycznej; Jarosław Gowin, wiceprezes Rady Ministrów, minister nauki i szkolnictwa wyższego, Mateusz Morawiecki, wicepremier RP, minister rozwoju, Krzysztof Tchórzewski, minister energetyki oraz wiceministrowie RP, ministrowie i wiceministrowie zagranicznych rządów, prezesi, wiceprezesi największych firm, przedsiębiorstw i instytucji z całego świata. W inauguracji Kongresu wzięli udział m.in. Mikuláš Dzurinda, prezes Wilfried Martens Centre for European Studies, premier Słowacji w latach 1998-2006, Jan Fischer, czeski polityk, premier Republiki Czeskiej w latach 2009-2010, Andrius Kubilius, litewski polityk, premier Litwy w latach 1999-2000 oraz 2008-2012, Jos Delbeke, dyrektor generalny ds. działań w dziedzinie klimatu w Komisji Europejskiej; Christian Ehler, członek Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii w Parlamencie Europejskim, David Harmon, wiceprezes ds. globalnych public affairs, Huawei; Eugene Kandel, profesor ekonomii i finansów na Hebrew University of Jerusalem; Jaromír Kohlíček, poseł do Parlamentu Europejskiego, wiceprzewodniczący Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Ene więcej »

IV Międzynarodowa Konferencja ETICS

Justyna Kozińska-Górecka

W dniach 11 i 12 maja 2017 r. w Hotelu Mazurkas w Ożarowie Mazowieckim odbyła się IV Międzynarodowa Konferencja ETICS (external thermal insulation composite system), która zgromadziła 155 uczestników związanych z branżą ociepleń i chemii budowlanej. Organizatorem Konferencji było Stowarzyszenie na Rzecz Systemów Ociepleń (SSO), branżowa reprezentacja producentów systemów ETICS i ich komponentów. W roku jubileuszu 60-lecia technologii ociepleń środowiskowy dialog koncentrował się wokół odpowiedzi na rosnące wymogi stawiane budownictwu oraz dróg dalszego rozwoju branży, jednej z najsilniejszych w Europie. Do 60-lecia ociepleń nawiązał Pan Ralf Pasker, szef European Association for ETICS (EAE), prezentując na konferencji wyniki monitoringu ocieplonych fasad kilkudziesięciu obiektów w Niemczech. To w tym kraju, w Berlinie, w 1957 r. zastosowano tę metodę po raz pierwszy na budynku mieszkalnym. Dyrektor EAE pokazał dowody długowieczności ocieplonych elewacji, które więcej »

Kondensator asymetryczny typu C/MnO2 - DOI:10.15199/62.2017.6.7

Katarzyna Lota Agnieszka Sierczyńska Ilona Acznik Maciej Kopczyk Grzegorz Lota

Kondensatory elektrochemiczne, nazywane często superkondensatorami, należą do wysokomocowych urządzeń do magazynowania energii. Charakteryzują się długim cyklem życia oraz bardzo krótkim czasem ładowania/wyładowania. Kondensatory elektrochemiczne wykorzystywane są jako dodatkowe źródła energii przede wszystkim w urządzeniach wymagających wysokiego piku mocy. Dlatego też znajdują zastosowanie np. w systemach hybrydowych dla zasilania samochodów elektrycznych, komputerów przenośnych, UPS i w pulsowej technice laserowej1-3). Jako materiały elektrodowe do kondensatorów elektrochemicznych wykorzystywane są przede wszystkim węgle o rozwiniętej powierzchni rzeczywistej4), a także materiały wykazujące pseudopojemnościowy charakter, np. polimery przewodzące lub tlenki metali5-13). W celu poprawy przewodnictwa takich materiałów, a także uzyskania lepszych właściwości mechanicznych niezbędnych przy wytwarzaniu materiałów elektrodowych, stosuje się nanostrukturalne węglowe dodatki, takie jak nanorurki węglowe lub grafen6, 14, 15). Celem prowadzonych prac było połączenie materiałów o różnych mechanizmach magazynowania energii, a zwłaszcza węgli, których pojemność wynika przede wszystkim z wykorzystania podwójnej warstwy elektrycznej na granicy faz elektroda/elektrolit oraz tlenków metali charakteryzujących się szybkimi i odwracalnymi reakcjami redoks, w układzie kondensatora asymetrycznego. Pseudopojemnościowy charakter tlenku manganu wynika z zachodzących reakcji redoks polegających na wymianie protonów lub kationów wg schematu (1)16): MnOa(OH)b + δH+ + δe- ↔ MnOa - δ(OH)b + δ (1) w którym MnOa(OH)b i MnOa - δ(OH)b + δ odpowiadają utlenionemu i zredukowanemu hydratowanemu tlenkowi. Asymetryczna budowa kondensatora elektrochemicznego, gdy sposób magazynowania energii w materiale elektrody dodatniej oraz ujemnej oparty jest na różnych mechanizmach, pozwala na rozszerzenie napięciowego przedziału pracy kond więcej »

Kserożele węglowe jako składnik katody siarkowej w ogniwach litowo-siarkowych - DOI:10.15199/62.2017.6.5

Paulina Półrolniczak Krzysztof Wasiński Magdalena Przybylczak Mariusz Walkowiak

Baterie litowo-jonowe są od ponad dwóch dekad powszechnym źródłem zasilania dla przenośnych urządzeń elektronicznych oraz pojazdów elektrycznych, z uwagi na większą gęstość energetyczną w porównaniu z pozostałymi chemicznymi źródłami prądu.Mechanizm działania baterii litowo-jonowych opiera się na mechanizmie odwracalnej insercji jonów litu, a pojemność ogniwa i gęstość energetyczna zależy od zastosowanych materiałów elektrodowych. Wydajność katodowych materiałów tlenkowych osiągnęła limit 250 mAh/g, a pojemność grafitowej anody jest ograniczona do 370 mAh/g. Rosnące zapotrzebowanie energetyczne rynku zmusza do poszukiwania rozwiązań technologicznych oferujących wyższą gęstość energii1-3). W przypadku zasilania samochodów hybrydowych i elektrycznych bateria litowo-jonowa ważąca 200 kg o gęstości energetycznej 140 Wh/kg pozwala na przejechanie dystansu 150 km na jednym ładowaniu. Aby uzyskać 500 km z jednego ładowania baterii, należy opracować technologię o gęstości energetycznej przekraczającej 500 Wh/kg4). Metaliczny lit jest uważany za najlepszą anodę ze względu na małą gęstość i największą pojemność teoretyczną wynoszącą 3860 mAh/g. Dobrą elektrodą przeciwną dla litu jest siarka, która jest tania, dostępna i nietoksyczna. Jej pojemność teoretyczna jest o rząd wielkości wyższa od pojemności tlenków metali przejściowych. Układ litowo-siarkowy pozwala, w porównaniu z innymi układami, osiągnąć gęstość energetyczną 2600 Wh/kg przy niższym napięciu pracy i mniejszym koszcie wytworzenia baterii5, 6). Mechanizm działania baterii litowo-siarkowych opiera się na reakcji redoks. W procesie rozładowania elementarna siarka w reakcji z litem ulega redukcji do polisiarczków litu. Polisiarczki litu rozpuszczają się w elektrolicie i krążą między anodą i katodą. Na anodzie ulegają dalszej redukcji do polisiarczków litu o krótszych łańcuchach, a na katodzie ponownie utleniają się do polisiarczków o dłuższych łańcuchach. Jest to tak zwany mechani więcej »

Mezoporowate zeolity. Między zeolitami a uporządkowanymi materiałami mezoporowatymi - DOI:10.15199/62.2017.6.38

Karolina Jaroszewska

Materiały porowate wg terminologii Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) klasyfikuje się na podstawie wielkości porów. Klasyfikacja ta jest oparta na różnicach w zachowaniu adsorpcyjnym porów o rozmiarach (i) mikroporów, czyli porów o szerokości mniejszej niż 2 nm, (ii) mezoporów, czyli porów o szerokości mieszczącej się w zakresie 2-50 nm i (iii) makroporowów, czyli porów o szerokości większej niż 50 nm. Wśród materiałów mikroporowatych bardzo liczną grupę stanowią zeolity, których strukturę tworzą określone i indywidualne dla danego typu zeolitu systemy komór i kanałów. Zeolity są krystalicznymi, porowatymi oraz uwodnionymi glinokrzemianami metali grup I i II układu okresowego (Na, K, Ba, Sr). Ich strukturę można opisać za pomocą uproszczonego wzoru (1): M 2/n·Al2O3·ySiO2·zH2O (1) w którym M oznacza kation pozasieciowy, n ładunek kationu pozasieciowego, y przyjmuje wartości 2-10, a z jest liczbą cząsteczek wody. Podstawowymi jednostkami budulcowymi struktury zeolitu PBU (primary building units) są tetraedry krzemowotlenowe [SiO4] i tetraedry glinowotlenowe [AlO4], które są połączone wspólnymi jonami tlenowymi (rys. 1a). Tetraedr, w centrum którego znajduje się atom glinu (lub innego pierwiastka o wartościowości niższej niż 4) jest naładowany ujemnie, a jego ładunek jest kompensowany przez pozasieciowe kationy zlokalizowane w mikroporach. Większe powtarzalne geometryczne formy, to jest poliedry utworzone poprzez przestrzenne rozmieszczenie tetraedrów, stanowią drugorzędowe jednostki budowy SBU (secondary building units). Ich połączenia tworzą trójwymiarową (3D) strukturę zeolitu. Liczba opisanych struktur zeolitowych przekroczyła już 200 i obejmuje nie tylko tradycyjne krystaliczne materiały glinokrzemianowe, ale również liczne rodziny materiałów zeolitopodobnych o różnorodnym składzie chemicznym szkieletu1). Najważniejsze właściwości zeolitów to krystaliczna struktura, jednorodny rozmiar mik więcej »

Modyfikacja matryc polimerowych nanozwiązkami węglowymi. Otrzymywanie produktów o cennych właściwościach ekologicznych i konstrukcyjnych - DOI:10.15199/62.2017.6.34

Ewa Kicko-Walczak Grażyna Rymarz Izabela Gajlewicz

Nanomateriały coraz częściej znajdują się w obszarze zainteresowań producentów materiałów dla budownictwa oraz transportu (drogowego, wodnego i powietrznego). Nanocząstki są efektywnymi modyfikatorami materiałów polimerowych, pozwalającymi na korzystną zmianę ich właściwości, zwłaszcza przy konstruowaniu struktur lżejszych, a jednocześnie bardziej wytrzymałych na oddziaływania termiczne i obciążenia mechaniczne. Dotyczy to również takich polimerów konstrukcyjnych, jak żywice chemoutwardzalne. Szeroko zakrojone badania podejmowane w ostatnich latach w wielu ośrodkach naukowych nad użyciem nanozwiązków węglowych, głównie grafitu ekspandowanego, grafenu i nanorurek węglowych, uwidaczniają coraz szersze zastosowania tych modyfikatorów umożliwiających istotne wzmocnienie odporności termicznej nienasyconych żywic poliestrowych i żywic epoksydowych, pozwalając na rozszerzenie obszarów ich aplikacji1, 2). Grafen stanowi alotropową odmianę węgla, która w postaci pojedynczej warstwy znana jest od dziesięcioleci, a pierwszy raz została fizycznie otrzymana w 2004 r. To osiągnięcie uznano za przełomowe w dziedzinie fizyki i chemii i w 2010 r. przyznano za nie Nagrodę Nobla. Grafen charakteryzuje się unikatowymi parametrami fizycznymi. Jest znakomitym przewodnikiem ciepła (przewodność cieplna 5000 W/(m·K)) oraz równie znakomitym przewodnikiem prądu (ruchliwość elektronów 20 000 cm²/V∙s, rezystywność rzędu 10ˉ6 Ω·cm, prędkość elektronów w grafenie wynosi 106 m/s). Dodatkowo właściwości grafenu można modyfikować np. poprzez relatywnie łatwe łączenie go z innymi pierwiastkami3). Ponadto grafen może być otrzymywany zarówno w postaci monowarstw na krzemie lub innych powierzchniach, jak również w postaci płatków w zawiesinach. Dołączone atomy tlenu do płatków grafenu tworzą tzw. tlenek grafenu GO (graphene oxide). Płatki grafenu można łączyć ze sobą tak, by ich płaszczyzny były zorientowane w jednym kierunku i wówcz więcej »

Możliwości wykorzystania w praktyce analitycznej sorbentów polimerowych z odciskiem molekularnym do wyodrębniania i/lub wzbogacania analitów z grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych z próbek środowiskowych - DOI:10.15199/62.2017.6.24

Mariusz Marć Jacek Namieśnik Piotr P. Wieczorek

Sorbenty typu MIP Według informacji opublikowanych przez ekspertów z Komisji Sztokholmskiej substancje chemiczne z grupy TZO definiowane są jako związki, które po wprowadzeniu do środowiska pozostają niezmienione przez długi czas, ulegają akumulacji w organizmach żywych (głównie w tkankach tłuszczowych) oraz wykazują toksyczne działanie na te organizmy, w tym na ludzi i zwierzęta1, 2). W celu uzyskania miarodajnej informacji analitycznej na temat związków chemicznych zaliczanych do grupy TZO, takich jak polichlorowane bifenyle, pestycydy, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, polibromowane etery difenylowe i krótkołańcuchowe chlorowane parafiny, stosowane są wieloetapowe procedury badawcze3, 4). Najbardziej czasochłonny, pracochłonny oraz wymagający największych nakładów sprzętowych jest etap prawidłowego przygotowania próbek środowiskowych do analizy. Najczęściej jest on związany z (i) wyodrębnianiem i/lub wzbogaceniem zdefiniowanego związku chemicznego lub grupy związków chemicznych z określonej próbki środowiskowej oraz z (ii) usunięciem lub znacznym zmniejszeniem wpływu matrycy na wynik analizy poprzez obniżenie zawartości związków w znaczny sposób utrudniających uzyskanie wyniku, który będzie źródłem miarodajnej informacji analitycznej5). W codziennej praktyce laboratoryjnej na etapie przygotowania próbek środowiskowych do analizy (włączając w to etap wydzielania i/lub wzbogacania analitów) wykorzystuje się m.in. (i) ekstrakcję rozpuszczalnikową w układzie ciało stałe-ciecz lub ciecz-ciecz, (ii) ekstrakcję z wykorzystaniem aparatu Soxhleta, (iii) ekstrakcję rozpuszczalnikową wspomaganą ultradźwiękami lub promieniowaniem mikrofalowym oraz (iv) przyspieszoną ekstrakcję za pomocą rozpuszczalnika (ASE). Ponadto, coraz częściej na tym etapie stosowane są różnego typu rozwiązania aparaturowe w dziedzinie techniki SPE. Każda z tych technik ma zarówno zalety, jak i ograniczenia6, 7). Ważne jest, aby zgodnie z filozofią zie więcej »

Nanokompozyty tlenków metali przejściowych z grafenem jako materiały anodowe dla wysokoenergetycznych ogniw litowych - DOI:10.15199/62.2017.6.4

Mariusz Walkowiak Paulina Półrolniczak Krzysztof Wasiński Magdalena Przybylczak

Akumulatory litowo-jonowe (Li-ion), będące przedmiotem dynamicznego rozwoju od czasu ich pierwszej komercjalizacji przez firmę Sony w 1991 r., osiągnęły status dominującej technologii chemicznych źródeł prądu stosowanych do zasilania przede wszystkim przenośnych urządzeń elektronicznych, takich jak laptopy, smartfony i aparaty fotograficzne. W ostatnich latach obserwuje się również dynamiczny proces adaptowania akumulatorów Li-ion do zastosowań w technologiach medycznych, wojskowych, w urządzeniach magazynujących energię, aInstytut Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw, Poznań Mariusz Walkowiaka, Paulina Półrolniczaka, Krzysztof Wasińskia, Magdalena Przybylczaka Nanocomposites of transition metal oxides with graphene as anode materials for high-energy lithium batteries Nanokompozyty tlenków metali przejściowych z grafenem jako materiały anodowe dla wysokoenergetycznych ogniw litowych DOI: 10.15199/62.2017.6.4 Dr Paulina PÓŁROLNICZAK - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1222. Dr inż. Krzysztof WASIŃSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1236. Mgr inż. Magdalena PRZYBYLCZAK - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1236. Instytut Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw, ul. Forteczna 12, 61-362 Poznań, tel.: (61) 279-78-20, fax: (61) 279-78-97, e-mail: mariusz.walkowiak@claio.poznan.pl Dr hab. inż. Mariusz WALKOWIAK w roku 1997 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej, kierunek technologia chemiczna nieorganiczna W 2006 r. uzyskał stopień doktora nauk chemicznych w zakresie technologii chemicznej, a w 2017 r. stopień doktora habilitowanego na tej samej uczelni. Jest kierownikiem Zakładu Zaawansowanych Materiałów w Instytucie Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Labora więcej »

Nowe substancje aktywne fungicydów stosowanych w Polsce - DOI:10.15199/62.2017.6.39

Ewa Matyjaszczyk Joanna Sobczak

Środki ochrony roślin mogą być toksyczne dla określonych grup organizmów żywych. Jednocześnie są one w sposób celowy uwalniane do środowiska. Zarówno ze względu na przesłanki merytoryczne, jak i na presję opinii publicznej sprzedaż i stosowanie środków ochrony roślin zostały bardzo ścisłe obwarowane przepisami prawa. Ich wprowadzanie do obrotu odbywa się po wielostronnych badaniach i ocenie bezpieczeństwa1). Jednostką odpowiedzialną za dopuszczanie środków ochrony roślin do obrotu i stosowania w Polsce jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dostępność środków ochrony roślin na rynku ulega nieustannym zmianom. Zmiany te wynikają zarówno z inicjatyw firm agrochemicznych, które poszukują preparatów skuteczniejszych i lepiej odpowiadających potrzebom rolnictwa, jak i ze względów regulacyjnych, gdyż środki niespełniające ciągle rosnących kryteriów bezpieczeństwa są stopniowo wycofywane ze stosowania. Rosną także możliwości wykrywania pozostałości środków ochrony roślin w zebranym materiale roślinnym oraz glebie2-4). Od strony chemicznej każdy środek ochrony roślin jest mieszaniną wielu różnych związków. Głównym składnikiem, odpowiedzialnym za działanie preparatu jest substancja aktywna (substancja czynna). Celem opracowania było przedstawienie zmian w dostępności substancji aktywnych będących podstawowymi składnikami fungicydów, czyli środków przeznaczonych do zwalczania chorób grzybowych roślin, w Polsce w XXI w. Analizując dostępność fungicydowych substancji aktywnych posłużono się metodyką zastosowaną wcześniej przez Matyjaszczyk i Sobczak5, 6) dla analizy zmian dostępności herbicydów (środków chwastobójczych) oraz insektycydów (środków służących zwalczaniu szkodników). Analiza objęła okres od stycznia 2001 r. do stycznia 2017 r. Przeanalizowano ponadto rynek polski pod kątem dostępności fungicydowych substancji aktywnych z końcem XX w. (czyli w 2000 r.). Sporządzono wykaz wszystkich substancji aktywnych fungicydów, które w X więcej »

Nowe substancje aktywne insektycydów stosowane w Polsce - DOI:10.15199/62.2017.6.30

Ewa Matyjaszczyk Joanna Sobczak

Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin jest ściśle regulowane przepisami zarówno unijnymi, jak i polskimi. Jednostką odpowiedzialną za ich dopuszczanie do stosowania w Polsce jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). Dostępność środków ochrony roślin na rynku ulega nieustannym zmianom. Zmiany te wynikają zarówno z inicjatywy firm agrochemicznych, które poszukują preparatów skuteczniejszych i lepiej odpowiadających potrzebom rolnictwa, jak i ze względów regulacyjnych, gdyż środki niespełniające kryteriów bezpieczeństwa, a także środki, na które organizmy szkodliwe się uodporniają są stopniowo wycofywane z użycia. Od strony chemicznej każdy środek ochrony roślin jest mieszaniną wielu różnych związków. Głównym składnikiem odpowiedzialnym za działanie preparatu jest substancja aktywna (substancja czynna). Celem badań było przedstawienie zmian liczebności oraz mechanizmów działania substancji aktywnych insektycydów w Polsce na przełomie XX i XXI w. Insektycydy to preparaty do zwalczania szkodników, głównie owadów. Ze względu na różnice w interpretacji pojęcia insektycydy w pracy przyjęto, że należą do nich środki owadobójcze oraz preparaty przeznaczone do zwalczania pajęczaków (akarycydy) i nicieni (nematocydy). Nie uwzględniono natomiast rodentycydów przeznaczonych do zwalczania gryzoni i moluskocydów stosowanych przeciw ślimakom. Analiza objęła tylko i wyłącznie środki ochrony roślin stosowane w rolnictwie. Nie uwzględniono preparatów stosowanych w Polsce poza rolnictwem (np. muchozol, produkty do ochrony mebli przeciw kornikom), wprowadzanych do obrotu na mocy odrębnych przepisów.Analizując dostępność insektycydowych substancji aktywnych posłużono się metodyką zastosowaną w więcej »

Ocena uciążliwości zapachowej powietrza atmosferycznego na obszarach przyległych do oczyszczalni ścieków komunalnych z zastosowaniem olfaktometrii terenowej - DOI:10.15199/62.2017.6.31

Paulina Kolasińska Bartłomiej Cieślik Tomasz Dymerski Jacek Namieśnik

Emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego jest związana z funkcjonowaniem różnych obiektów przemysłowych, rolnych i komunalnych, wśród których istotną rolę odgrywają oczyszczalnie ścieków komunalnych1). Postępujący rozwój cywilizacyjny jest przyczyną powstawania coraz większej ilości ścieków. Ścieki dopływające do każdej oczyszczalni mogą znacznie różnić się właściwościami fizycznymi i chemicznymi, co definiuje stosowaną technologię. To powoduje, że na każdym etapie procesów oczyszczania ścieków i zagospodarowania osadów ściekowych mogą być wytwarzane różne grupy zanieczyszczeń powietrza. Alkohole, lotne kwasy tłuszczowe, aldehydy i ketony są produktami rozkładu węglowodanów. Amoniak powstaje na skutek rozkładu tłuszczów i białek. Siarkowodór generowany jest podczas beztlenowego rozkładu białek zawierających siarkę. Procesy gnilne warzyw mogą powodować emisję disiarczku węgla i merkaptanów. Procesy gnilne ryb, mięsa oraz ostre przyprawy mogą przyczyniać się do emisji etyloaminy oraz amin indolowych2). Jakość powietrza atmosferycznego ma duży wpływ na komfort i zdrowie społeczeństwa3). U ludzi odnotowano liczne objawy psychosomatyczne, takie jak nudności, bóle głowy, uczucie dyskomfortu, choroby układu oddechowego i alergie4-6). Nieprzyjemne wrażenie zapachowe wywołane na skutek emisji odorów z terenów oczyszczalni ścieków komunalnych jest przyczyną wzrastającej liczby skarg lud96/ 6(2017) 1371 Prof. dr hab. inż. Jacek NAMIEŚNIK - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1340. Dr inż. Tomasz DYMERSKI w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Od 2013 r. jest adiunktem w Katedrze Chemii Analitycznej na tym samym wydziale. Specjalność - rozwój technologii elektronicznych nosów i ich zastosowań, analiza złożonych matryc (przede wszystkim żywności i środowiskowych) z wykorzystaniem dwuwymiarowej chromatografii gazowej. ności zamieszkującej pobliskie ter więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Zeszyt czerwcowy naszego czasopisma otwiera, podobnie jak było to w kwietniu i maju, wkładka na jubileusz kolejnej polskiej instytucji naukowej. Tym razem świętujemy jubileusz 70-lecia Centralnego Laboratorium Akumulatorów i Ogniw (CLAiO), będącego obecnie oddziałem Instytutu Metali Nieżelaznych. Jest ono w zasadzie jedynym polskim ośrodkiem badawczym, który zajmuje się tylko tematyką chemicznych źródeł prądu. Na uczelniach tym obszarem nauki zajmują się: Zakład Elektrochemii Stosowanej na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej (kierownik Pani prof. dr hab. inż. Elżbieta Frąckowiak), Pracownia Elektrochemicznych Źródeł Prądu na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego (kierownik Pan prof. dr hab. Andrzej Czerwiński) oraz Zakład Elektrochemii w Instytucie Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego (kierownik Pan dr hab. inż. Przemysław Łoś, prof. IChP). Laboratorium jest w tym zestawieniu instytucją o największych tradycjach i doświadczeniu we współpracy z przemysłem, a z wymienionymi uczelniami realizowało lub realizuje różne projekty badawcze. Laboratorium dysponuje aparaturą pozwalającą na wszechstronne badanie właściwości akumulatorów i ogniw, ich odporności na wstrząsy, korozję, zmiany klimatyczne oraz na wielokrotne ładowanie i rozładowanie. Laboratorium utrzymuje też bliskie kontakty ze wszystkimi producentami akumulatorów i ogniw w Polsce, ma wieloletnie doświadczenie we współpracy z nimi i doskonałe rozeznanie w technologiach i rozwiązaniach technicznych stosowanych w przemyśle. Tematyka chemicznych źródeł prądu jest mi osobiście bliska i od lat z zainteresowaniem obserwuję jej rozwój. W dobie wielkiego postępu w konstrukcji samochodów elektrycznych, produkowanych już w skali dziesiątków tysięcy rocznie (w USA, Tesla Motors Elona Muska), si więcej »

Odzysk cyny z osadów galwanicznych powstających w procesie oczyszczania stężonych ścieków pochodzących z cynowania elektrochemicznego - DOI:10.15199/62.2017.6.15

Maciej Thomas Dariusz Zdebik Henryk Świnder

Woda występująca w przyrodzie stanowi naturalne środowisko, w którym przebiega wiele procesów fizycznych i chemicznych. Ponieważ znaczna ilość substancji nieorganicznych i organicznych charakteryzuje się dobrą rozpuszczalnością w wodzie, jest ona wykorzystywana jako rozpuszczalnik i środowisko wielu procesów chemicznych. Generuje to powstawanie ścieków, które ze względu na często obecne w nich substancje niebezpieczne nie mogą być wprowadzane bezpośrednio do urządzeń kanalizacyjnych. Ścieki te są poddawane procesom oczyszczania najczęściej w zakładowych oczyszczalniach, celem usunięcia niebezpiecznych związków chemicznych, np. metali ciężkich. Coraz częściej prowadzi się jednocześnie odzyskiwanie Główny Instytut Górnictwa, Katowice Maciej Thomas, Dariusz Zdebik*, Henryk Świnder Recovery of tin from electroplating sludges generated in the treatment of the concentrated wastewater from electrochemical tin plating Odzysk cyny z osadów galwanicznych powstających w procesie oczyszczania stężonych ścieków pochodzących z cynowania elektrochemicznego DOI: 10.15199/62.2017.6.15 Pracownia Technologii Wody i Ścieków, Zakład Ochrony Wód, Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, tel.: (32) 259-24-80, fax: (32) 259-65-33, e-mail: dzdebik@gig.eu Dr inż. Maciej THOMAS w roku 2013 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, a w 2012 r. studia na Wydziale Technologii Żywności Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. W 2016 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych w dyscyplinie inżynieria środowiska. Specjalność - technologia uzdatniania wody i oczyszczania ścieków przemysłowych, chemia i mikrobiologia wody i ścieków, procesy przygotowania wody na cele przemysłowe oraz ochrona przed korozją elektrochemiczną i mikrobiologiczną przemysłowych układów wodnych. Dr inż. Dariusz ZDEBIK w roku 1998 ukończył studia na Wydziale Mechaniki i Robotyk więcej »

Ograniczanie wzrostu Colletotrichum lupini przy użyciu wybranych substancji czynnych fungicydów w warunkach in vitro - DOI:10.15199/62.2017.6.29

Joanna Horoszkiewicz-Janka Agnieszka Perek Marek Korbas Ewa Jajor Jakub Danielewicz Łukasz Sobiech

Antraknoza łubinu, powodowana przez grzyb Colletotrichum lupini, to ważna choroba wielu gatunków łubinu1). Jest szczególnie groźna w uprawach łubinu żółtego (Lupinus luteus) i białego (L. albus). Porażone przez patogena rośliny mają zniekształcone pędy i strąki, na których występują charakterystyczne jasnobrunatne lub łososiowe plamy. Nasiona, jeśli zostaną wytworzone, są drobne, często również porażone przez tego patogena łubinu. Pojawienie się choroby na plantacji w sprzyjających dla patogena warunkach pogodowych (duża wilgotność oraz umiarkowana temperatura) może powodować straty plonu o znaczeniu gospodarczym2, 3). Najskuteczniejszą metodą walki z antraknozą łubinu jest stosowanie odpowiednich fungicydów. Przez lata jedyne dostępne środki chemiczne przeznaczone do stosowania przeciwko antraknozie łubinu były oparte na chlorotalonilu, substancji czynnej z grupy ftalanów. W grudniu 2016 r. zarejestrowano również środek zawierający tiofanat metylowy, należący do benzymidazoli4). W związku z możliwością uodpornienia się grzybów na stosowanie tej samej substancji czynnej przez dłuższy czas, zwraca się uwagę na możliwość wykorzystania substancji z różnych grup chemicznych. Chlorotalonil jest substancją, która charakteryzuje się małym ryzykiem powstania odporności populacji grzybów patogenicznych5), jednak w celu uzyskania pełnej ochrony roślin należy stosować go łącznie z fungicydem o działaniu układowym ze względu na działanie powierzchniowe substancji czynnej. Takim działaniem charakteryzuje się tiofanat metylowy, jednak w jego przypadku ryzyko pojawienia się odpornych populacji patogenów jest wysokie6). Joanna Horoszkiewicz-Jankaa,*, Agn więcej »

Parametry wybuchowości mieszanin izomerów ksylenu w powietrzu w różnych temperaturach początkowych - DOI:10.15199/62.2017.6.17

Marcin Grabarczyk Piotr Lesiak Damian Bąk Alina Wolańska

Postępujący rozwój przemysłu stawia coraz wyższe wymagania inżynierii bezpieczeństwa procesowego i pożarowego. Niestety, najsilniejszymi bodźcami rozwoju obu tych dziedzin były zdarzenia niepożądane, awarie, wypadki oraz katastrofy w przemyśle rafineryjnym, chemicznym i petrochemicznym, a także lotniczym1). Niezwykle ważnymi narzędziami pracy inżynierów tych dyscyplin są parametry wybuchowości, czyli wielkości, które charakteryzują substancje palne pod katem ich zdolności wybuchowych. Są one stałym elementem dobrze sporządzonych kart charakterystyk substancji niebezpiecznych2). Idea parametrów wybuchowości jeszcze 100 lat temu nie była tak dobrze znana jak dzisiaj. Chociaż pierwsze wzmianki o badaniach nad nimi pochodzą z początku XIX w. (badania Humboldta i Gay- Lusasaca3) oraz prace prof. Davy’ego4)), to dopiero prace wykonane w amerykańskim instytucie naukowym US Burea of Mines5-7) w połowie XX w. ugruntowały wiedzę na ten temat. W ostatnim czterdziestoleciu dużym krokiem naprzód w rozumieniu zagrożeń stawianych przez substancje niebezpieczne były prace dokonane przez Eckhoffa z University of Bergen oraz Siwka, założyciela FireEx Group GmbH. W dziedzinie bezpieczeństwa przeciwwybuchowego prace tych badaczy (podręczniki, publikacje, patenty) osiągnęły rangę kultowych8-12). Cenne wydają się być także prace Razus13-15), di Benedetto16-18), van der Schoora19-21), Cashdollara22-24) i Kondo25-27), a także prace przeglądowe, np. artykuły typu state-of- -art, różnych autorów28-30). Wraz z rosnącą świadomością zagrożeń powodowanych przez substancje niebezpieczne, zwłaszcza wśród ich odbiorców i producentów, pojawiła się potrzeba ujednolicenia przepisów. Odpowiedzią na te wymagania zdają się być odpowiednie regulacje prawne, w tym rozporządzenia (np. REACH), dyrektywy (np. ATEX, Seveso), normy (np. ASTM, DIN, EN), a także sprawdzone metodologie analizy zagrożeń i zdolności operacyjnych (np. HAZOP). W rezultacie inżynieria bezp więcej »

PERSONALIA

Prof. dr hab. inż. Waldemar KAMRAT dnia 8 maja 2017 r. został powołany przez Radę Nadzorczą Spółki na stanowisko prezesa zarządu Centrum Diagnostyki Rurociągów i Aparatury Sp. z o.o. (CDRiA), spółki z grupy kapitałowej PERN SA. Pan prof. W. Kamrat w roku 1977 ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej, a w 1982 r. na Wydziale Ekonomiki Produkcji Uniwersytetu Gdańskiego. W 1989 r. uzyskał stopień doktora, w 1999 r. stopień doktora habilitowanego, a w 2001 r. tytuł profesora nadzwyczajnego na Politechnice Gdańskiej. Jest profesorem tytularnym w dziedzinie nauk technicznych (2006 r.) i specjalistą w zakresie energetyki kompleksowej. Ukończył także studia specjalistyczne z polityki i efektywności energetycznej w USA, uzyskując Certificate of the Institute for Young Investigators in Energy Efficiency w Berkeley/Washington DC. Jest profesorem zwyczajnym Katedry Elektroenergetyki na Wydziale Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej. Doświadczenie zawodowe: przez wiele lat pracował na stanowiskach kierowniczych w przemyśle, budując obiekty energetyczne w kraju i za granicą, jest dyrektorem generalnym I więcej »

Płyny do odladzania i zabezpieczenia przed oblodzeniem samolotów, bazujące na trójskładnikowym ekologicznym układzie glikoli propylenowych i glicerolu - DOI:10.15199/62.2017.6.14

Marzena Dzida Stefan Krakowiak Karolina Czerniejewska Paulina Matusiak Anna Wawryniuk

Warunki zimowe, szczególnie temperatura utrzymująca się poniżej 0°C, wymagają stosowania na lotniskach odpowiednich procedur bezpieczeństwa. Samoloty muszą przed startem zostać odśnieżone, odlodzone i odszronione, aby siła nośna płatów oraz właściwości aerodynamiczne całego samolotu nie uległy pogorszeniu. W Polsce, w zależności od warunków pogodowych, do odladzania samolotów stosuje się 3000-4000 t/r tych środków. Ilość płynu potrzebna do odlodzenia samolotu typu Boeing 737 wynosi 300-500 L. Rynek środków do odladzania szacowany jest obecnie na ok. 50 mln zł netto1). Wiodącymi producentami tych produktów są takie firmy, jak Clariant Produkte GmbH oraz Kilfrost Limited. Opracowane płyny oparte zostały na surowcach otrzymywanych ze źródeł odnawialnych, charakteryzują się wysoką biodegradowalnością, niskimi wartościami chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT) oraz niską ceną. W trakcie opracowywania składów nowych środków do odladzania samolotów (typ I) i zabezpieczenia ich przed oblodzeniem (typ II), kluczowe było równoczesne zapewnienie wysokiej skuteczności odladzania i ochrony przed ponownym oblodzeniem, zachowanie ochrony antykorozyjnej odladzanych powierzchni, zapewnienie wysokiej biodegradowalności (poprzez obniżenie wartości ChZT w porównaniu z produktami konkurencji), niskiej toksyczności i ceny. W skład dostępnych na rynku środków odladzających (typ I) i zabezpieczających przed oblodzeniem (typ II) wchodzą wodne roztwory polioli, w tym głównie glikolu propylenowego lub etylenowego wzbogacone o inhibitory korozji i odpowiednie dodatki zmieniające Chemical Advisory Sp. z o.o., ul. Meksykańska 6/108, 03-984 Warszawa, tel.: + 48 661-667-941, e-mail: k.czerniejewska@chemadr.pl * Autor do korespondencji: 96/6(2017) 1289 Mgr Paulina MATUSIAK w roku 2013 ukończyła studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Obecnie jest zatrudniona jako specjalista ds. badań w Chemi więcej »

Polskie firmy chemiczne w I nternecie Część LXXXVII Z

Zakład Narzędziowy Narmod Sp. z o.o. ul. Narutowicza 72 99-320 Żychlin tel.: (24) 285 47 89 fax: (24) 285 47 87 narmod@narmod.pl www.narmod.pl Zakład Naukowo-Techniczny Eko - Lab ul Sądecka 3, Jasień 32-800 Brzesko tel.: (14) 68 67 523 tel./fax: (14) 68 67 522 ekolab@ekolab.com.pl www.ekolab.com.pl Zakład Obrotu Towarowego Siarkopol Sp. z o.o. ul. Chemiczna 11 39-400 Tarnobrzeg tel.: (15) 855 48 91 fax: ( więcej »

Powlekanie folii polietylenowej w celu nadania jej właściwości przeciwbakteryjnych - DOI:10.15199/62.2017.6.19

Małgorzata Mizielińska Urszula Kowalska Jerzy Pankowski Grzegorz Bienkiewicz Michał Malka Sławomir Lisiecki

Bardzo istotnym zagrożeniem dla pakowanych produktów spożywczych jest obecność mikroorganizmów odpowiedzialnych za ich psucie się. Dlatego wprowadzenie na rynek opakowań, które charakteryzowałby się właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi staje się coraz częściej przedmiotem badań1). Innowacyjnym rozwiązaniem jest stosowanie opakowań aktywnych lub odpowiednich systemów pakowania żywności. Jednym z rozwiązań decydujących o tym, czy opakowanie zostanie zakwalifikowane do opakowań aktywnych jest pokrywanie materiałów opakowaniowych powłokami zawierającymi substancje aktywne, które działają bakteriobójczo lub bakteriostatycznie na bakterie powodujące zatrucia pokarmowe2). Obecnie najczęściej wykorzystywanymi w opakowalnictwie związkami aktywnymi są Małgorzata Mizielińskaa,*, Urszula Kowalskaa, Jerzy Pankowskia, Grzegorz Bienkiewicza, Michał Malkab, Sławomir Lisieckia 1318 96/6(2017) Dr inż. Grzegorz BIENKIEWICZ - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1325. Mgr inż. Jerzy PANKOWSKI w roku 2013 ukończył studia na Wydziale Nauk o Żywności i Rybactwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Jest pracownikiem naukowo-technicznym/starszym referentem technicznym w Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych tej uczelni. Specjalność - modyfikacja materiałów opakowaniowych stosowanych w przemyśle poligraficznym. bakteriocyny, ekstrakty z przypraw, olejki eteryczne, enzymy oraz kwasy organiczne. Substancje te powinny być efektywne w unieszkodliwianiu mikroorganizmów, ale bezpieczne dla ludzi i przyjazne środowisku3-5). Ekstrakty roślinne wykazują zróżnicowany poziom właściwości przeciwdrobnoustrojowych6-9). Rodzaj zastosowanego czynnika antymikrobiologicznego zależy przede wszystkim od pakowanych produktów, ponieważ różnią się one między sobą rodzajem występującej w nich mikroflory. Równie istotne są warunki (temperatura, wilgotność, dostęp światła) wp więcej »

Prezes Izby w Radzie Krajowej Izby Gospodarczej

Dnia 25 maja br. w Warszawie odbyło się Walne Zgromadzenie Krajowej Izby Gospodarczej. Podczas spotkania wybrano władze organizacji na kadencję 2017-2021, a także dyskutowano z Mateuszem Mora więcej »

Program ChemHR na Politechnice Śląskiej

Dnia 24 maja br. w Centrum Innowacji i Transferu Technologii Politechniki Śląskiej w Gliwicach w ramach prowadzonego przez Izbę Programu ChemHR odbyło się spotkanie pt. "Perspektywy przemysł więcej »

Przegląd metod ekstrakcyjnego oddzielania tantalu od niobu - DOI:10.15199/62.2017.6.40

Magdalena Turkowska Marek Smolik

Niob, jak również jego stopy, związki międzymetaliczne oraz kompozyty, charakteryzuje się znakomitymi właściwościami fizycznymi oraz chemicznymi (wysoka temperatura topnienia, duża odporność chemiczna, wysoka przewodność cieplna i elektryczna) i są wykorzystywane w wielu dziedzinach, m.in. do wytwarzania kondensatorów, nadprzewodzących cewek magnetycznych stosowanych w akceleratorach cząstek, reaktorach termojądrowych, jak również do produkcji węglików spiekanych, cermetali, materiałów na narzędzia do obróbki, materiałów na implanty. Parlament Europejski w swoim opracowaniu na temat dostępu do surowców mineralnych na terenie Unii, aż 14 spośród nich, w tym surowce mineralne niobu i tantalu, określił mianem "kluczowe"1). W wykorzystywanych surowcach niob występuje zawsze z tantalem oraz kilkoma innymi pierwiastkami (m.in. Ti, W, Zr, Hf, Mo, Y). Obecność tych pierwiastków wpływa na właściwości mechaniczne metalicznego niobu, a w przypadku specjalistycznych nierdzewnych stali niobowych stosowanych jako tworzywa konstrukcyjne reaktorów jądrowych, obecność tantalu charakteryzującego się ponad dwudziestokrotnie większym od niobu przekrojem czynnym na wychwyt neutronów termicznych (181Ta:21.3 barn) może być przyczyną tworzenia się niekorzystnych długożyciowych izotopów radioaktywnych. Z tego względu konieczne jest obniżenie zawartości Ta oraz innych domieszek w materiałach niobowych do zawartości poniżej 100 ppm (tzw. czystość reaktorowa). Największy problem stanowi jednak oddzielenie niobu od tantalu, gdyż oba pierwiastki należące do V grupy mają (wskutek kontrakcji lantanowcowej) niemal identyczne promienie atomowe oraz jonowe i dlatego na ogół zachowują się podobnie2). W niektórych przypadkach wykazują jednak subtelne różnice właściwości, które można wykorzystać do ich rozdzielenia różnymi metodami. Ze względu na wysoką selektywność oraz dobre właściwości recyklingowe ekstrakcja rozpuszczalnikowa w układzie ciecz-ciecz LLE (liquid więcej »

Przydatność oleju lnianego jako substancji modelowej do testowania barierowości UV folii opakowaniowych - DOI:10.15199/62.2017.6.21

Grzegorz Bienkiewicz Agnieszka Hrebień-Filisińska Marta Weronis Małgorzata Mizielińska Agnieszka Krudos Jerzy Pankowski Michał Malka Sławomir Lisiecki Artur Bartkowiak

Tłuszcze jadalne, a szczególnie oleje roślinne, różnią się składem kwasów tłuszczowych (KT) (różne proporcje KT nasyconych, jedno- i wielonienasyconych z n-6 i n-3), obecnością wiązań sprzężonych oraz zawartością antyoksydantów. Sumaryczna zawartość nienasyconych KT jest największa w olejach rzepakowym i lnianym (odpowiednio 92,05 i 91,21%). Jednak głównym składnikiem oleju lnianego jest kwas linolenowy n-3 (ponad 55%), który jest bardziej podatny na utlenianie niż kwas oleinowy. Podatność na utlenianie rośnie w postępie geometrycznym proporcjonalnie do liczby wiązań nienasyconych w poszczególnych kwasach tłuszczowych1). Olej lniany ze względu na specyficzną budowę chemiczną, zwłaszcza bardzo wysoki poziom nienasycenia kwasów tłuszczowych i małą zawartość witaminy E stanowiącej naturalny przeciwutleniacz, jest produktem bardzo podatnym na utlenianie katalizowane temperaturą i dostępem tlenu, a przede wszystkim działaniem promieniowania świetlnego aktywującego procesy autooksydacji. Absorpcja promieniowania UV przez cząsteczki prowadzi do ich wzbudzenia lub rozpadu na wolne rodniki, które są indywiduami bardzo reaktywnymi2). Na podatność na utlenianie, poza właściwościami chemicznymi samego produktu, wpływ mają również czynniki zewnętrzne, takie jak dostęp tlenu, światła, rodzaj opakowania i warunki przechowywania3). Obecnie 1326 96/6(2017) Dr inż. Małgorzata MIZIELIŃSKA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1317. Mgr inż. Marta WERONIS jest absolwentką Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (kierunek inżynieria chemiczna i procesowa, specjalność inżynieria procesowa). Od 7 lat jest pracownikiem naukowo- technicznym w Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych tej samej uczelni. Specjalność - analiza zmian jakościowych frakcji lipidowych, praca z układami wielofazowymi, w szczególności z emu więcej »

Rola węgla w ogniwach litowo-siarkowych - DOI:10.15199/62.2017.6.12

Paulina Półrolniczak Andrzej Świątkowski

Ogniwa litowo-jonowe od czasu ich pierwszej komercjalizacji ponad 20 lat temu zdominowały rynek chemicznych źródeł prądu dla przenośnych urządzeń elektronicznych. Jednakże ograniczona gęstość energii i pojemność teoretyczna baterii litowo-jonowych (Li-ion) oraz rosnące zapotrzebowanie i wymagania rynku sprzyjają poszukiwaniu innych rozwiązań1). Metaliczny lit posiadający spośród metali najmniejszą gęstość i najwyższą pojemność teoretyczną (3861 mAh/g) jest uważany za najlepszą anodę dla akumulatora. Elementarna siarka z pojemnością teoretyczną 1673 mAh/g wydaje się korzystną elektrodą przeciwną dla litu. Bateria litowo-siarkowa w takim układzie może charakteryzować się gęstością energetyczną sięgającą 2500 Wh/kg, prawie 5-krotnie wyższą od energii standardowego akumulatora Li-ion2). Niski koszt, nietoksyczność oraz naturalne występowanie siarki w środowisku również sprzyja zainteresowaniu środowiska naukowego ogniwami Li-S3). Mimo postępujących prac, komercjalizacja baterii Li-S ciągle napotyka poważne problemy, do których zaliczyć należy małą wydajność ładowania, słabą stabilność cykliczną i dużą wartość samorozładowania4). Wady baterii Li-S wynikają z kilku powodów. Siarka wykazuje słabe przewodnictwo elektryczne, a więc komponując katodę, należy zaplanować dostateczną ilość dodatku przewodzącego, co z kolei obniża zawartość samej siarki i zmniejsza gęstość energetyczną ogniwa. Drugim poważnym problemem jest rozpuszczalność tworzących się w czasie reakcji elektrodowej polisiarczków w organicznych elektrolitach i ich migracja w kierunku anody, gdzie następuje reakcja z litem prowadząca do powstania nierozpuszczalnych i nieprzewodzących Li2S2 i Li2S. Siarczki te odkładając się na anodzie, powodują jej korozję oraz polaryzację, a tym samym zmniejszają ilość masy czynnej katody. Jednocześnie redukcja siarki i powstawanie polisiarczków w procesie elektrodowym jest kluczową reakcją ogniwa Li-S5). Mechanizm działania ogniwa litowo- więcej »

Seminarium "Bezpieczna Chemia"

Zofia Machowska

W dniu 19 kwietnia 2017 r. w Airport Hotel Okęcie w Warszawie spotkało się po raz czwarty ponad 50 osób na seminarium zorganizowanym przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego w ramach autorskiego projektu Programu "Bezpieczna Chemia". Partnerami Strategicznymi wydarzenia byli PKN Orlen SA, Grupa Azoty SA i BASF Polska Sp. z o.o. Partnerzy Główni to PCC Rokita SA i Anwil SA, a Partnerem Technicznym była Dräger Safety Polska Sp. z o.o. Zebranych powitał Pan dr inż. Tomasz Zieliński, prezes Izby, a rolę gospodarza Seminarium pełnił Pan Paweł Zawadzki, kierownik projektu “Bezpieczna Chemia". Przedstawiono 9 prezentacji dotyczących promowania najlepszych praktyk związanych z bhp, bezpieczeństwem procesowym i uregulowaniami prawnymi. Jako pierwszy wystąpił Pan dr hab. inż. Andrzej Wolff, ekspert ds. bezpieczeństwa wybuchowego i procesowego w Grupie Wolff, który omówił problemy wynikające z nieprecyzyjnych zapisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dn. 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Atex 137). Prelegent ustosunkował się do tego rozporządzenia, zarówno krytycznie, jak i z akceptacją. Szczegółowo poddał on interpretacji §4.4. Rozporządzenia dot więcej »

Skład chemiczny wybranych preparatów wspomagających rozwój roślin oraz ocena ich działania w uprawie soi - DOI:10.15199/62.2017.6.26

Hanna Sulewska Karolina Ratajczak

Coraz powszechniejsze stosowanie w praktyce rolniczej i zwiększający się asortyment środków wspomagających rozwój roślin, biostymulatorów i biopestycydów, wymaga równoległych badań nad ich skutecznością i technikami optymalnego stosowania1). Związki organiczne lub mineralne, a także ich mieszaniny, wpływające korzystnie na rozwój roślin lub ich inne procesy życiowe, z wyłączeniem regulatorów wzrostu, będących środkami ochrony roślin w rozumieniu przepisów o ochronie roślin, zalicza się do stymulatorów wzrostu zgodnie z definicją zawartą w ustawie o nawozach i nawożeniu2). Obowiązek stosowania zasad integrowanej ochrony roślin wymusił na polskich producentach rolnych zainteresowanie preparatami bezpiecznymi dla produkowanej żywności i środowiska naturalnego. Tego typu preparaty określane są jako "biostymulatory", choć w krajowym ustawodawstwie wciąż brakuje ich definicji prawnej, a co za tym idzie, ścieżki rejestracji dla tej grupy produktów, dlatego obecnie wciąż rejestrowane są jako środki ochrony roślin albo nawozy, wśród których wyróżnia się "stymulatory wzrostu" lub "środki poprawiające właściwości gleb". Producenci takich preparatów składają wniosek o wydanie pozwolenia na wprowadzenie do obrotu do ministra właściwego do spraw rolnictwa, poparty wynikami badań właściwości fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych wprowadzanych środków wraz z opinią o spełnianiu wymagań jakościowych, a także o przydatności do ich stosowania w rolnictwie. Na polskim rynku zarejestrowanych jest obecnie 28 stymulatorów wzrostu, a wśród środków poprawiających właściwości gleb 147 (stan na grudzień 2016 r.), zatem polski producent rolny ma dość szeroki wybór. Wśród grupy stymulatorów wzrostu roślin na liście zarejestrowanych preparatów znajdują się m.in. takie, które zawierają w swoim składzie pierwiastki naturalnie występujące w roślinach w śladowych ilościach (tytan i krzem), działające głównie na procesy fizjologiczne przebiegające w roś więcej »

Strategie syntez tafluprostu - DOI:10.15199/62.2017.6.23

Małgorzata Krupa Michał Chodyński Anna Ostaszewska Piotr Cmoch Iwona Dams

W lipcu 1998 r. japońskie firmy Asahi Glass Co. Ltd. oraz Santen Pharmaceuticals Co. Ltd. ujawniły w opisie patentowym1) grupę difluorowanych w pozycji C-15 szkieletu węglowego pochodnych prostaglandyny F2α (PGF2α, 1) (rys. 1) oraz ich soli, sposób ich wytwarzania i zastosowanie w leczeniu chorób oczu. Jedną z opisanych pochodnych jest (5Z)-7-{(1R,2R,3R,5S)- -2-[(1E)-3,3-difluoro-4-fenoksy-1-butenylo]-3,5- -dihydroksycyklopentylo}-5-heptenian izopropylu, czyli ester izopropylowy 15-deoksy-15,15-difluoro- -16-fenoksy-17,18,19,20-tetranorprostaglandyny F2α, o nazwie zwyczajowej tafluprost (6). Tafluprost jest piątym, po unoprostonie izopropylu (2), latanoproście (3), trawoproście (4) i bimatoproście (5), najnowszej generacji syntetycznym analogiem PGF2α obniżającym podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, ze wska-zaniem rejestracyjnym do stosowania w leczeniu jaskry z otwartym kątem przesączania i nadciśnienia ocznego2-6). Po podaniu do worka spojówkowego przenika on przez rogówkę, w której ester izopropylowy szybko ulega hydrolizie pod wpływem esteraz do biologicznie aktywnego metabolitu, wolnego kwasu tafluprostu, który stanowi postać aktywną leku. Tafluprost jest silnym i selektywnym agonistą ludzkiego receptora prostaglandynowego FP7, 8). Jego powinowactwo do tego receptora jest 12-krotnie wyższe niż powinowactwo latanoprostu. Obniżanie ciśnienia ś ródgałkowego rozpoczyna się po 2-4 h od pierwszego podania, a najsilniejsze działanie występuje po ok. 12 h od wkroplenia. Działanie utrzymuje się przez co najmniej 24 h9). Leczenie jaskry polega na długotrwałym podawaniu do worka spojówkowego leków obniżających ciśnienie ś ródgałkowe, co naraża spojówkę i śluzówki na długotrwały kontakt z konserwantem zawartym w produkcie leczniczym. Ponieważ wszystkie leki okulistyczne stosowane lokalnie w jaskrze zawierają konserwanty, rozwój nietolerancji na konserwanty bardzo utrudnia leczenie10). Tafluprost (6) więcej »

Tlenek manganu-sodu jako materiał aktywny katody ogniwa sodowo-jonowego - DOI:10.15199/62.2017.6.8

Krzysztof Wasiński Magdalena Przybylczak Paulina Półrolniczak Mariusz Walkowiak

W ostatnich latach odnotowano znaczący postęp w opracowaniu nowych materiałów elektrodowych do ogniw sodowo-jonowych (Na-ion). Rozwój technologii Na-ion podyktowany jest bardzo szerokim (w przeciwieństwie do litu) rozpowszechnieniem sodu w przyrodzie oraz tym, że ogniwa tego typu mogą pracować na zasadzie bardzo podobnej do zasady pracy ogniw litowych. Do tej pory zidentyfikowano podstawowe grupy materiałów anodowych, katodowych oraz elektrolity. Celem badań naukowych pozostaje nadal wyjaśnienie złożonych procesów elektrochemicznej (de)insercji sodu w materiałach elektrodowych. Materiał katodowy ogniwa Na-ion powinien charakteryzować się potencjałem wyższym niż 2 V względem elektrody sodowej Na|Na+.Struktura krystaliczna materiału musi umożliwiać efektywny proces insercji oraz deinsercji sodu podczas pracy ogniwa i jednocześnie nie ulegać zmianom. Dodatkowo wymagane jest zapewnienie przewodnictwa elektronowego oraz kompatybilności z elektrolitem. Preferowane są tanie i nietoksyczne materiały. Wymagania te spełniają tlenki o wzorze ogólnym NaxMeOy, w którym Me oznacza metal (najczęściej kobalt, mangan lub nikiel), a x i y określają liczbę poszczególnych atomów metali w tlenku. W literaturze opisano także połączenia mieszane zawierające dwa lub więcej atomów metali przejściowych. Pod względem struktury dominują dwa charakterystyczne układy: P2 i O3. Oznaczenia literowe wskazują, które miejsca w sieci krystalicznej są obsadzone przez kationy sodu. Cyfra określa liczbę warstw MeOy. Zarówno NaxMeOy, jak i mieszane tlenki zawierające dwa lub więcej różnych atomów metali przejściowych mogą być łatwo syntezowane w atmosferze powietrza w fazie stałej lub poprzez współstrącanie lub też hydrotermalnie1). Syntezę hydrotermalną krystalicznego połączenia tlenków o wzorze NaxMnO2 opisano już w 1981 r.2). Wykazano, że struktura kryształu, w tym stosunek x/y, ma decydujący wpływ na chemiczne i fizyczne właściwości tlenków manganu-sodu. Syntezy więcej »

Uwalnianie azotu i fosforu z osadów dennych Zbiornika Dobczyckiego na skutek zmian dynamicznych w obszarze cofkowym - DOI:10.15199/62.2017.6.35

Monika Szlapa Paweł S. Hachaj Małgorzata Kryłówa Ewa Szalińska

Jako obszar analizy wybrano cofkę zaporowego Zbiornika Dobczyckiego. Akwen położony jest w województwie małopolskim, w sześćdziesiątym kilometrze biegu Raby. Powierzchnia zbiornika dla warunków normalnych to 9,8 km2. Rozciąga się on na długości 10 km.Początkowe 4 km to strefa depozycji większości osadu dostarczanego przez Rabę (obszar cofki)1). Jedną z najważniejszych ról zbiornika jest zaopatrzenie w wodę aglomeracji krakowskiej. Dlatego dbałość o dobry stan ekologiczny rezerwuaru i jakość wody jest tu kwestią priorytetową. Cofka zbiornika retencyjnego to strefa nagłego spowolnienia prędkości płynącej wody na skutek zwiększenia pola przekroju koryta. Spadek prędkości poniżej wartości wystarczającej do unoszenia cząstek zawiesiny powoduje ich depozycję w tym rejonie. Dlatego też obszar cofkowy pełni funkcję osadnika wstępnego1), w którym zatrzymywane jest ok. 95% osadu przyniesionego przez Rabę. Z uwagi na rolniczy charakter zlewni, w której ok. 50% całkowitej powierzchni stanowią użytki rolne, oraz nieuporządkowany charakter gospodarki wodno-ściekowej2, 3) związki biogenne stanowią główny rodzaj zanieczyszczeń dostarczanych przez Rabę do zbiornika. Pod względem wnoszonych ładunków poszczególnych związków (2003-2005) dominuje NO3 - z wielkościami 480-1395 kg/d, w zależności od wysokości opadu/przepływu w ciągu danego roku. W przypadku fosforu całkowitego ładunki kształtowały się w granicach 19-128 kg/d 4). Proces depozycji materiału wnoszonego przez Rabę jest sukcesywny. Średnioroczną wartość odkładanego w cofce Dobczyc materiału1) szacuje się na ok. 185 tys. m3. Powoduje to powstawanie wypłyceń, a w dłuższym horyzoncie czasowym nawet zalądowienie początkowych (zachodnich) rejonów zbiornika. W obszarze samego 96/6(2017) 1387 Dr hab. inż. Ewa SZALIŃSKA w roku 1991 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Krakowskiej. W 2002 r. uzyskała stopień doktora, a w 2012 r. stopień doktora habilitowanego na tym s więcej »

Właściwości strukturalne i barierowe folii polilaktydowych z bakteriocynami po biodegradacji w ekstrakcie z kompostu - DOI:10.15199/62.2017.6.18

Agnieszka Richert

Polilaktyd (PLA) jest jednym z najbardziej cenionych materiałów biodegradowalnych. Jego właściwości stwarzają możliwość wykorzystania go jako materiału do różnych zastosowań. Dwa główne obszary zastosowania PLA obejmują wyroby powszechnego użytku, a także sprzęt medyczny. Produktami powszechnego użytku są głównie pojemniki oraz folie opakowaniowe. Sprzęt medyczny to m.in. bioresorbowalne implanty, nici chirurgiczne, odzież medyczna, a także materiały higieniczne i opatrunki. Jednym z pierwszych obszarów zastosowań PLA były kapsułki służące powolnemu uwalnianiu leków1). PLA bardzo często poddaje się modyfikowaniu. Jeden ze sposobów jego modyfikowania polega na wprowadzaniu do osnowy polimerowej lub nanoszeniu na jego powierzchnię substancji o różnym charakterze, w tym bakteriocyn. Związki bakteriobójcze wprowadzane podczas przetwórstwa do osnowy polimerowej muszą być odporne na wysoką temperaturę i cechować się małą lotnością. Niektóre z nich, takie jak pochodne poli(heksametylenoguanidyny)2, 3) są syntezowane z myślą o wysokiej temperaturze przetwarzania. Istnieją również możliwości, dzięki którym mniej odporne substancje mogą być wbudowywane w polimery. Do takich związków można zaliczyć bakteriocyny. Ich aktywność bakteriobójcza może ulec pogorszeniu (destabilizacji) pod wpływem takich czynników, jak wysoka temperatura, pH, ciśnienie lub siły ścinające, dlatego aby temu zapobiec, stosuje się m.in. wiedzę know how w zakresie technologii i procesu produkcyjnego dla określonego wyrobu. Wprowadzenie związków o charakterze antybakteryjnym do PLA w procesie wytłaczania granulatu, a później folii, powoduje, że związki te (nawet w niskich stężeniach) zostają równomiernie rozprowadzone w osnowie polimerowej. Ponadto wytłaczanie materiałów polimerowych o charakterze bakteriobójczym jest jednym z najbardziej preferowanych metod w przetwórstwie i przemyśle. Bakteriocyny to grupa antybakteryjnych peptydów, które różnią się między sobą właśc więcej »

Wpływ dodatków węglowych na pojemność elektrod typu AB5 - DOI:10.15199/62.2017.6.6

Agnieszka Sierczyńska Katarzyna Lota Rafał Mańczak Ilona Acznik Maciej Kopczyk Grzegorz Lota

Wieloskładnikowe stopy odwracalnie absorbujące wodór wykorzystywane są przede wszystkim jako materiały elektrody ujemnej w ogniwach niklowo-wodorkowych. Akumulatory niklowo-wodorkowe (Ni-MH) są z powodzeniem stosowane w wielu przenośnych urządzeniach, takich jak kamery cyfrowe czy też wiertarko-wkrętarki, a ze względów ekologicznych stanowią alternatywę dla ogniw niklowo- kadmowych1-3). Możliwość magazynowania wodoru w stopach sprawia, że częściowo rozwiązany zostaje problem z jego przechowywaniem, a stopy znajdują zastosowanie w technologiach elektrodowych związanych z ogniwami paliwowymi4-6). Oczywiście, prowadzone są intensywnie badania związane ze stosowaniem różnych dodatków mające na celu zwiększenie uzyskiwanych pojemności, zmniejszenie kosztów magazynowania i uwalniania wodoru7-9). Jedną z możliwych modyfikacji stopów wodorochłonnych jest dodatek materiału węglowego. Rozważane są zarówno drogie materiały, takie jak grafen10) czy nanorurki węglowe11-13), jak i tańsze dodatki, np. grafit14) lub węgiel aktywny15). Udowodniono, że stosowanie dodatku materiałów węglowych pozytywnie wpływa na szybkość uzyskiwania maksymalnych wartości pojemności, a także na możliwość stosowania większych obciążeń prądowych. Wykazano, że materiały elektrodowe pokryte depozytem węglowym o odpowiedniej grubości wykazują efektywne zmniejszenie oporu związanego z przeniesieniem ładunku16). Część doświadczalna Materiały Stop typu AB5 o wzorze stechiometrycznym MmNi3,55Al0,3Mn0,4Co0,75, w którym składnik A stanowił Mm (Mm - Mischmetal: La 29,7% 96/6(2017) 1227 Dr inż. Ilona ACZNIK w roku 2008 ukończyła studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. W 2012 r. uzyskała stopień doktora nauk chemicznych w zakresie technologii chemicznej w Zakładzie Chemii Fizycznej tej uczelni. Obecnie pracuje w Instytucie Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw. Specjalność - chemiczne źródła prądu, więcej »

Wpływ dodatku perowskitu La0,8Sr0,2CoO3 do elektrody powietrznej na odwracalność układu Zn-powietrze - DOI:10.15199/62.2017.6.9

Magdalena Błażejczak Sławomir Styczyński Karol Kopciuch Włodzimierz Majchrzycki Ewa Jankowska

Względy ekonomiczne i daleko posunięty rozwój technologiczny, a także aspekty środowiskowe stawiają coraz wyższe wymagania chemicznym źródłom prądu. Zapotrzebowanie na tanie i jednocześnie przyjazne środowisku źródła energii charakteryzujące się dużą gęstością energii spowodowały wzrost zainteresowania ogniwami typu metal-powietrze. Gęstość energii tych układów wynosi ok. 200 Wh/kg, co stanowi 4-5-krotność wartości uzyskiwanej w przypadku akumulatorów kwasowo-ołowiowych1). Obecnie prowadzone są intensywne badania nad układami typu Li-O2 oraz Zn-O2, które mają charakteryzować się długą żywotnością i cyklicznością pracy2, 3).Spośród ogniw metal-powietrze najpowszechniejszym jest ogniwo pierwotne z anodą cynkową. Współcześnie produkowane ogniwa pierwotne tego typu można podzielić na dwie grupy: ogniwa z elektrolitem solnym i ogniwa z elektrolitem alkalicznym. W pierwszych elektrolit stanowi roztwór ZnCl2, CaCl2 i NH4Cl, a anoda ma postać blachy cynkowej. W drugich anoda ma postać pasty wykonanej z pyłu cynkowego, a elektrolit stanowi zżelowany roztwór KOH. W obu tych układach elektrody powietrzne bazują na mieszaninie materiałów węglowych i elektrolitu, często spotykane są też dodatki materiałów katalizujących. Istnieją również komercyjne wersje akumulatorów Zn-powietrze jednak ich odwracalność polega na wymienności anody4, 5). W pełni odwracalnym ogniwie cynkowo-powietrznym reakcje przebiegają wg (1)-(8)6): Wyładowanie elektroda ujemna: e OH Zn OH Zn 2 ) ( 4 24 + - - + - (1) Zn(OH) - ZnO+ H O + 2OH- 2 24 (2) elektroda dodatnia: O + H O + 2e- 2OH- 2 1 2 2 (3) reakcja sumaryczna: 2Zn O 2ZnO 2 + (4) Ładowanie katoda: - - + + 24 2 ZnO H O 2OH Zn(OH) (5) - - - + + OH Zn e OH Zn 4 2 ) ( 24 (6) anoda: OH- O + H O + 2e- 2 2 1 2 2 (7) reakcja sumaryczna: 2 2ZnO2Zn+O (8) 96/6(2017) 1241 Dr inż. Włodzimierz MAJCHRZYCKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1204. Dr inż. Ewa więcej »

Wpływ dodatku polimerowych cieczy jonowych na właściwości korozyjne akumulatora kwasowo-ołowiowego - DOI:10.15199/62.2017.6.2

Grzegorz Lota Marek Baraniak Agnieszka Gabryelczyk Kacper Kopczyński Bartosz Łęgosz Juliusz Pernak Ewa Jankowska Włodzimierz Majchrzycki Waldemar Rzeszutek

Akumulatory kwasowo-ołowiowe są wykorzystywane na szeroką skalę w przemyśle motoryzacyjnym, w zasilaczach awaryjnych i jako akumulatory trakcyjne. Wykazują szeroką gamę zalet, do których należy niski koszt wytwarzania, prosta konstrukcja i dobre parametry elektrochemiczne w porównaniu z innymi ogniwami1). Pomimo wielu lat obecności akumulatorów kwasowo-ołowiowych na rynku problem utraty pojemności spowodowany korozją kolektora prądowego jest ciągle aktualny. W celu ograniczenia tego niepożądanego zjawiska zaczęto stosować m.in. inhibitory korozji jako dodatki do elektrolitu. Wśród substancji wykazujących pozytywny wpływ aPolitechnika Pozanańska; bInstytut Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw, Poznań; cPPUH Autopart Jacek Bąk Sp. z o.o., Mielec Effect of polymeric ionic liquids on the corrosion properties of lead-acid battery Wpływ dodatku polimerowych cieczy jonowych na właściwości korozyjne akumulatora kwasowo-ołowiowego DOI: 10.15199/62.2017.6.2 Dr inż. Marek BARANIAK - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1206. Instytut Chemii i Elektrochemii Technicznej, Politechnika Poznańska, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań, tel.: (61) 665-21-58, fax: (61) 665-25-71, e-mail: grzegorz.lota@put.poznan.pl Dr hab. inż. Grzegorz LOTA w roku 2001 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. W 2005 r. uzyskał stopień doktora nauk chemicznych w zakresie technologii chemicznej, a w 2012 r. stopień doktora habilitowanego na tym samym wydziale. Jest zatrudniony w Instytucie Chemii i Elektrochemii Technicznej Politechniki Poznańskiej oraz w Instytucie Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw. Specjalność - materiały elektrodowe do chemicznych źródeł prądu, kondensatory elektrochemiczne, ogniwa litowo-jonowe, ogniwa wodorkowe oraz ogniwa paliwowe. * Autor do korespondencji: Mgr inż. A więcej »

Wpływ dodatku silseskwioksanów o budowie klatkowej na elektrochemiczne właściwości membran opartych na kopolimerze poli(fluorek winylidenu)/heksafluoropropylen - DOI:10.15199/62.2017.6.11

Monika Osińska-Broniarz Agnieszka Martyła Agnieszka Sierczyńska Bogdan Marciniec Robert Przekop

Membrany polimerowe znajdują coraz szersze zastosowanie w obszarze chemicznych źródeł prądu jako jedne z głównych elementów składowych ogniw elektrochemicznych. Pełnią one funkcję zarówno separatorów, jak i coraz częściej stanowią integralną część elektrolitu polimerowego. Elektrolity polimerowe w ogniwach zapobiegają kontaktowi elektrycznemu pomiędzy elektrodami, zapewniając jednocześnie odpowiedni poziom wymiany jonowej, co umożliwia gromadzenie i oddawanie ładunku przy jednoczesnym zmniejszeniu masy i modyfikacji kształtu ogniwa. W zależności od sposobu wytwarzania i wprowadzania jonów przewodzących do struktury membrany polimerowej rozróżnia się żelowe i stałe elektrolity polimerowe1-6). W przypadku żelowych elektrolitów polimerowych w specjalnie wytworzonych porach membran zostaje uwięziony ciekły elektrolit, tworząc swoistą gąbczastą strukturę zdolną do pełnienia jednocześnie funkcji separacyjnej i przewodzącej dla wędrujących jonów w ogniwie. Pozbawione fazy ciekłej membrany polimerowe, do których w trakcie procesu wytwarzania wprowadza się związki zdolne do przewodzenia jonów (np. sole metali) oraz membrany zbudowane ze związków o budowie jonowej (np. cieczy jonowych) nazywa się stałymi elektrolitami polimerowymi7-11). Obecnie najczęściej używanymi na świecie chemicznymi źródłami prądu są baterie litowo-jonowe. Powszechność stosowania wynika z wielu ich zalet. Ogniwa litowo-jonowe charakteryzują się dużą gęstością energii, wysokim napięciem pojedynczego ogniwa oraz praktycznie nieobserwowalnym samorozładowaniem. Tego typu akumulatory są stosowane do zasilania urządzeń przenośnych oraz do zasilania różnego typu pojazdów elektrycznych. Zasilanie drobnego sprzętu elektronicznego niewymagającego zbyt dużych prądów pracy odbywa się z wykorzystaniem akumulatorów litowo-polimerowych, do których produkcji zamiast ciekłego elektrolitu wykorzystuje się elektrolit polimerowy, jak ma to miejsce w akumulatorach litowo-jonowych. To wł więcej »

Wpływ nawożenia siarką i azotem na azotowo-fosforową gospodarkę kukurydzy - DOI:10.15199/62.2017.6.32

Anna Podleśna Janusz Podleśny Hanna Klikocka

W Polsce obserwuje się systematyczny wzrost powierzchni uprawy kukurydzy, która jest zaliczana do najbardziej wydajnych roślin zbożowych. To powoduje, że ma ona duże wymagania pokarmowe. Ze względu na znaczną masę organów wegetatywnych i generatywnych kukurydza wymaga dużych dawek wszystkich składników pokarmowych, w tym również odpowiedniego zaopatrzenia w siarkę. Nawożenie roślin jako element produkcji integrowanej musi jednak uwzględniać cele plonotwórcze i środowiskowe. Przyjmuje się, że rozwój rolnictwa nie powinien naruszać środowiska życia człowieka i prowadzić do degradacji biosfery1). W praktyce zdarza się jednak,że intensyfikacja rolnictwa, obok zwiększenia wydajność produkcji, prowadzi do niepożądanych skutków ubocznych, do których należą straty finansowe rolnika oraz zanieczyszczenie środowiska1). Problem ten dotyczy głównie azotu i fosforu, które są składnikami biogennymi, inicjującymi eutrofizację wód powierzchniowych. Zbyt wysokie, względem potrzeb roślin uprawnych, nawożenie azotem może prowadzić do jego niecałkowitego pobierania, co powoduje nadmierne gromadzenie się tych związków w glebie. Forma azotanowa azotu, jeśli nie zostanie pobrana przez roślinę, ulega wymyciu w głąb profilu glebowego i przenika do wód gruntowych jako najbardziej labilna, słabo sorbowana forma tego składnika1). W ostatnich latach większą uwagę zwraca się także na znaczny wzrost ilości fosforu pochodzenia obszarowego, przede wszystkim z rolnictwa, jako potencjalnego źródła zanieczyszczenia wód gruntowych2). Fosforany są bowiem drugim po azocie, istotnym składnikiem biogennym decydującym o jakości wód. Te niekorzystne zjawiska są uwarunkowane także wieloma innymi czynnikami, takimi jak typ gleby lub wielkość i rozkład opadów atmosferycznych2). Jednak ważne jest takie ustalenie wysokości dawek składników pokarmowych, aby były w największym stopniu pobierane przez rośliny, a w najmniejszym tracone do wód glebowych. Wydaje się także zasadne więcej »

Wpływ niemodyfikowanej neuburskiej glinki krzemianowej na właściwości przetwórcze i granulometryczne polietylenu dużej gęstości - DOI:10.15199/62.2017.6.25

Karolina Głogowska Janusz W. Sikora

W ostatnich latach, obok intensywnych prac związanych z badaniami nowych konstrukcji maszyn przetwórczych i procesów przetwórczych1-3) coraz więcej uwagi poświęca się polimerom modyfikowanym różnymi napełniaczami, które zmieniają właściwości tworzyw i znacząco poszerzają obszar ich zastosowań4, 5). Kompozycje polimerowe w postaci ich najróżniejszych modyfikacji fizycznych i chemicznych zdobywają coraz większe uznanie wśród przetwórców, a przede wszystkim użytkowników wyrobów z tworzyw. Do modyfikacji fizycznej tworzyw polimerowych stosuje się najczęściej substancje stałe o odpowiednim stopniu rozdrobnienia, którymi są przede wszystkim napełniacze organiczne i nieorganiczne oraz materiały wzmacniające, najczęściej typu włóknistego 1348 96/6(2017) Table 1. Basic properties of the tested polymer as given by the manufacturer Tabela 1. Podstawowe właściwości tworzywa stosowanego w badaniach wg danych producenta Nazwa właściwości Jednostka Wartość Gęstość normalna Masowy wskaźnik szybkości płynięcia (190 oC; 2,16 kg) Masowy wskaźnik szybkości płynięcia (230 oC; 5,0 kg) Moduł elastyczności przy rozciąganiu Naprężenie na granicy plastyczności Wydłużenie na granicy plastyczności Udarność wg Charpy z karbem przy 23oC, Typ 1, karb A Twardość oznaczana metodą wciskania kulki, (H 132/30) Twardość Shore’a kg/m3 g/10 min g/10 min MPa MPa % kJ/m2 MPa oSh D 955 4 11 1180 27 8 4 52 60 Table 2. Selected properties of the untreated types of NSE Tabela 2. Wybrane właściwości niemodyfikowanych odmian NGK Nazwa właściwości Jednostka Neuburska glinka krzemianowa Silitin Z86 Silitin V88 Gęstość normalna kg/m3 2600 Przewodność elektryczna μS/cm 80 Temperatura topnienia oC 1600 Odczyn pH - 6-8 Rozmiar ziarna μm 2-9 4-18 Powierzchnia właściwa m2/g 11 8 Absorpcja oleju g/100 g 55 47 Współczynnik załamania światła - 1,55 i proszkowego6-8). Dodatek modyfikatorów poprawia pewne właściwości fizykochemiczne, a i więcej »

Wpływ pyłu z tworzyw sztucznych na działanie zabezpieczeń przeciwpożarowych - DOI:10.15199/62.2017.6.13

Waldemar Wnęk

Zabezpieczenia przeciwpożarowe w obiektach budowlanych kojarzone są z czynnymi i biernymi technicznymi środkami przeciwpożarowymi rozumianymi jako urządzenia, sprzęt, instalacje i rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów. W przypadku urządzeń i instalacji do wykrywania pożaru, sygnalizowania stanu zagrożenia pożarowego, gaszenia lub odprowadzania dymu i ciepła mamy do czynienia ze środkami czynnymi. Z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej system zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu może zakończyć się na doborze prostych urządzeń przeciwpożarowych lub gaśnic, ale także na potrzebie zastosowania bardzo rozbudowanego systemu integrującego wiele urządzeń, jak system sygnalizacji pożarowej, dźwiękowy system ostrzegawczy, system oddymiania lub zapobiegania zadymieniu oraz stałych urządzeń gaśniczych. Niewątpliwe jest to, że wczesne wykrycie pożaru będzie miało wpływ na skuteczność zastosowanych rozwiązań. Aby sprostać wymaganiom odpowiedniego zadziałania systemów zabezpieczeń, określa się zadania do spełnienia przez systemy sygnalizacji pożarowej. Dobiera się odpowiedni system, wariant alarmowania i odpowiednie czujki pożarowe biorąc pod uwagę rozwój pożaru w początkowej fazie rozwoju, wysokość pomieszczeń oraz warunki otoczenia panujące w zabezpieczanym pomieszczeniu, a następnie projektuje się odpowiednie rozmieszczenie czujek pożarowych. Po wykonaniu instalacji cały system podlega konserwacji. Okazuje się, że nawet nowoczesne rozwiązania nie są w stanie sprostać wpływowi środowiska na efektywność działania systemów1). Jednym z tych czynników jest pył pochodzenia np. drzewnego, z tworzyw sztucznych, celulozowy lub aerozole i para wodna. Cząstki pyłu dostają się do komór czujek pożarowych i układów detekcyjnych czujek linowych dymu, co doprowadza do zadziałania systemów zabezpieczeń. Są to fałszywe alarmy spowodowane czynnikami podobnymi do produktów powstających w czasie pożaru, więcej »

Wpływ zachowania łańcucha chłodniczego na wartość odżywczą mleka spożywczego, w tym zawartość składników bioaktywnych - DOI:10.15199/62.2017.6.33

Aneta Brodziak Jolanta Król Zygmunt Litwińczuk Bożena Nowakowicz-Dębek Tomasz Czernecki

Mleko spożywcze jest jednym z najpopularniejszych artykułów spożywczych. Na rynku występuje najczęściej w postaci mleka pasteryzowanego (poddawanego obróbce w temp. poniżej 100°C) oraz mleka UHT (ultra high temperature) poddanego obróbce w temp. 132-134°C. Stosunkowo nowym produktem dostępnym w Polsce jest mleko spożywcze produkowane przy zastosowaniu technologii ESL (extended shelf life), polegającej na połączeniu procesu mikrofiltracji i pasteryzacji w temp. nie wyższej niż 75°C. Stosowanie obróbki cieplnej ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego produktu i zwiększenie jego trwałości. Istotnym elementem jest przy tym również zapewnienie łańcucha chłodniczego podczas obrotu. Pasteryzacja wydłuża termin przydatności mleka spożywczego o kilka dni, a technika ESL o ok. 21 dni, przy czym w przypadku zastosowania tych technologii wymagane jest przechowywanie produktu w warunkach chłodniczych. Największą trwałość wykazuje mleko UHT, które przed otwarciem można przechowywać nawet kilka miesięcy i jako jedyne nie wymaga zachowania łańcucha chłodniczego podczas obrotu1-5). Celem pracy było określenie wpływu warunków (z zachowaniem i bez łańcucha chłodniczego) i czasu przechowywania mleka spożywczego (pasteryzowanego, mikrofiltrowanego i UHT) na jego wartość odżywczą, ze szczególnym uwzględnieniem zawartości składników bioaktywnych, czyli niezdenaturowanych białek serwatkowych i kwasów tłuszczowych. Część doświadczalna Materiał badawczy Przedmiotem badań było mleko spożywcze utrwalone różnymi metodami obróbki cieplnej, znajdujące się w obrocie towarowym. Ogółem badaniami objęto 42 próbki mleka spożywczego o deklarowanej zawartości tłuszczu 2%, w tym 14 próbek mleka pasteryzowanego, 14 próbek mleka mikrofiltrowanego (ESL) i 14 próbek mleka UHT. 96/6(2017) 1379 Prof. dr hab. Bożena NOWAKOWICZ-DĘBEK w roku 1995 ukończyła studia na Akademii Rolniczej w Lublinie (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie). Jest profesorem w więcej »

Wybrane właściwości mechaniczne eksperymentalnego kompozytu stomatologicznego. Cz. I - DOI:10.15199/62.2017.6.28

Kinga Bociong Joanna Nowak Agata Szczesio Krzysztof Sokołowski Jerzy Sokołowski

Popularność kompozytów stomatologicznych na bazie światłoutwardzalnych żywic dimetakrylanowych, z których wykonuje się ponad 70% wszystkich wypełnień, wynika przede wszystkim z łatwości ich aplikacji i formowania, szybkiego utwardzania, bardzo dobrych właściwości użytkowych oraz estetyki rekonstrukcji. Charakterystyczne cechy tych materiałów wynikają ze składu kompozytów: organicznej osnowy (polimerowa matryca, w skład której wchodzą najczęściej żywice dimetakrylanowe lub dimetakrylanowo- -uretanowe) oraz nieorganicznego napełniacza (przede wszystkim związki krzemu, takie jak ditlenek (krzemionka amorficzna, kwarc), borokrzemiany, szkła litowo-, strontowo- i barowo-glinowe oraz tlenki cyrkonu i glinu)1-5). Od rodzaju i ilości składników tych faz oraz ich efektywnego połączenia zależą właściwości kompozytu. Jedną z kluczowych właściwości, decydujących o praktycznym zastosowaniu jest wytrzymałość mechaniczna. Dąży się do osiągnięcia takich parametrów wytrzymałościowych, jakie posiada szkliwo ludzkiego zęba, najtwardsza tkanka organizmu (tabela 1). Amalgamaty, stosowane wcześniej w roli wypełnienia, charakteryzują się dobrą wytrzymałością mechaniczną, znacznie wyższą niż wytrzymałość kompozytów z żywic dimetakrylanowych7-10). Jednak pod względem estetyki odbudowy zniszczonych tkanek zębów przegrywają z kompozytami. Wymogi stawiane polimerowym materiałom do wypełnień zostały opisane w normie11). Norma ta uwzględnia m.in. badania biozgodności, głębokości utwardzania, odcienia barwy, transparencji (przezierności), wrażliwości na światło i trwałości barwy po naświetlaniu, chłonności wody i rozpuszczalności w wodzie. Z właściwości mechanicznych norma ta uwzględnia jedynie wytrzymałość 96/6(2017) 1361 Dr hab. n. med. prof. nadzw. Jerzy SOKOŁOWSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. 2/2017, str. 393. Lek. dent. Krzysztof SOKOŁOWSKI w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Lekarsko- -Dentystycznym Uniwersytetu więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego nr 5 i 6 z 2017 r.)

Zgł. nr 413874; A01N 43/40 INSTYTUT AGROFIZYKI IM. BOHDANA DOBRZAŃSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Lublin Rudko T., Compa M. Zastosowanie preparatu zawierającego nikotynę jako środka chroniącego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem Zastosowanie nikotyny jako środka chroniącego przed szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem poprzez opryskiwanie charakteryzuje się tym, że stosuje się 5-10-proc. wodny roztwór preparatu o składzie: nikotyna 4,5-5,5%, glikol etylenowy 65-75% oraz gliceryna 23-27%, przy czym roztwór wodny ma stężenie nikotyny od 0,23% dla młodych drzew do 0,55% dla drzew starszych. Oprysku dokonuje się wczesną wiosną tuż po wykształceniu się liści. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 413675; B01D 53/14 INSTYTUT CIĘŻKIEJ SYNTEZY ORGANICZNEJ BLACHOWNIA, Kędzierzyn-Koźle; INSTYTUT CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA, Zabrze; TAURON POLSKA ENERGIA SPÓŁKA AKCYJNA, Katowice; TAURON WYTWARZANIE SPÓŁKA AKCYJNA, Katowice Budner Z., Ładak T., Sobolewski A., Ściążko M., Tatarczuk A., Tchórz J., Tokarski S., Więcław-Solny L., Wilk A., Wójcik J. Sposób usuwania ditlenku węgla z gazów spalinowych Sposób usuwania ditlenku węgla z gazów spalinowych polega na tym, że wstępnie oczyszczone gazy spalinowe zawierające 10-30% mol. CO2 wprowadza się do kolumny absorpcyjnej zaopatrzonej w wypełnienie lub półki, a w przeciwprądzie wprowadza się roztwór zawierający N-metylopirolidon i/lub N-formylomorfolinę jako rozpuszczalnik organiczny, wodę, trzeciorzędową alkanoloaminę, pierwszorzędową alkanoloaminę, aktywator organiczny charakteryzujący się małymi wartościami różniczkowych i całkowych zmian entalpii absorpcji ditlenku węgla i małymi wartościami stałej Henry’ego oraz dużymi wartościami współczynnika przyspieszenia absorpcji z reakcją chemiczną w fazie ciekłej, przy czym proces prowadzi się w temp. 0-60°C i pod ciśnieniem 90-300 kPa absolutnych; nasycony ditlenkiem węgla roztwór absorpcyjny ogrzewa się do temp. 80-150°C; z nasyconego więcej »

Wydzielanie jonów wanadu z roztworu po ługowaniu zużytego katalizatora wanadowego - DOI:10.15199/62.2017.6.36

Krzysztof Mazurek Piotr Grzesiak

Wykorzystywany w technologicznym procesie utleniania SO2 do SO3 katalizator wanadowy traci z czasem swoje właściwości katalityczne ze względu na zachodzące w jego strukturze zmiany i staje się niebezpiecznym odpadem przemysłowym. Do odpadów katalizatora wanadowego należy zaliczyć również odsiewy powstające przy każdorazowym jego przesiewaniu oraz depozyt katalizatora z tych instalacji przemysłowych, które zostały zatrzymane z powodu osłabienia aktywności katalitycznej1-5). Zagospodarowanie odpadów katalizatora wanadowego stanowi jeden z podstawowych problemów współczesnego przemysłu kwasu siarkowego(VI), który wymaga kompleksowego rozwiązania. Wcześniejsze prace autorów wskazały na kilka technologicznych możliwości rozwiązania tego problemu6-11). Jednym z zaproponowanych sposobów utylizacji jest ługowanie katalizatora w środowisku alkalicznym8, 11). Stosowanie roztworów wodorotlenku (sodu lub potasu) jako czynnika ługującego ma wiele zalet. Przede wszystkim do roztworu przechodzi minimalna ilość zanieczyszczeń znajdujących się w zużytych katalizatorach wanadowych8). Ponadto roztwór zawierający w składzie wyłącznie jony wanadowe, sodowe, potasowe, siarczanowe i wodorotlenkowe może być wykorzystany bezpośrednio do produkcji świeżych mas wanadowych po korekcie składu i pH oraz po odparowaniu części wody. Krzemionka odzyskana z katalizatorów po procesie ługowania może być przerabiana na kruszywo przemysłowe lub materiał podsadzkowy. Z roztworu po ługowaniu alkalicznym można również wydzielić związki wanadu, które mogą stać się produktem handlowym lub substratem do korekty składu roztworu przeznaczonego do produkcji świeżych mas wanadowych. W pracy zaprezentowano wyniki badań dotyczących możliwości wydzielenia jonów wanadu z roztworu po ługowaniu zużytego katalizatora wanadowego za pomocą 10-proc. roztworu KOH poprzez wytrącanie więcej »

Wytwarzanie powłok z użyciem organofunkcyjnych silanów - DOI:10.15199/62.2017.6.10

Agnieszka Martyła Monika Osińska-Broniarz Maciej Kopczyk Bogna Sztorch Aleksandra Jarmołowicz Robert E. Przekop

Interesującym sposobem wykorzystania organicznych połączeń krzemu1-5) jest proces hydrofobizacji6), czyli nadawania powierzchniom, a niekiedy całym strukturom wewnętrznym, właściwości hydorofobowych, celem ochrony materiałów przed wnikaniem wody w głąb ich struktury. Zjawisko hydrofilowości i hydrofobowości jest powiązane z oddziaływaniem materii z wodą7). Hydrofilowość jest to podatność materiału na zwilżanie wodą, wynikająca z dużego momentu dipolowego cząsteczek. Kąt zwilżenia dla oddziaływania takiej powierzchni z wodą jest nie większy niż 90° (rys. 1).Hydrofobowość powierzchni to brak podatności na zwilżanie przez wodę, wynikająca z apolarnego charakteru tej powierzchni. Kąt zwilżania dla tego rodzaju oddziaływania powierzchni z wodą jest większy od 90o. Miarą stopnia hydrofobizacji jest zwilżalność. Im mniejszy kąt oddziaływania między materiałem a wodą, tym mniej zabezpieczony materiał chętniej wchłania wodę. Wyróżnia się też superhydrofilowość, jako szczególną skłonność do zwilżania wodą8). Kropla naniesiona na powierzchnię TiO2 (jako powierzchnię superhydrofilową) będzie miała kąt zwilżenia ok. 0o, co powoduje jej natychmiastowe rozmycie na powierzchni nośnika. Superhydrofobowość jest szczególnym przypadkiem hydrofobowości, gdzie kąt zwilżenia wynosi ponad 120° (rys. 1). Kropla jest trwała, sztywna, a po jej przemieszczeniu nie pozostaje mokry film. Na powierzchni hydrofilowej kropla jest nietrwała, nie ma zdolności do utrzymania się na powierzchni. W skrajnych przypadkach, gdy kąt zwilżenia jest bliski 0°, kropla od razu się rozmywa i jest wchłaniana przez materiał. Powierzchnie hydrofobowe pozwalają na utrzymanie stabilnej kropli, która ma kształt kuli i utrzymuje się w zadanej pozycji. Właściwości materiałów, które mogą znaleźć zastosowanie jako powłoki zależą m.in. od ich energii powierzchniowej, temperatury rozkładu (węglowodory < silany < fluorowęglowodory), właści- Agnieszka Martyłaa,*, Monika Osińska-Broniarza więcej »

Wywiad z Panem dr. inż. Maciejem Kopczykiem, prof. Instytutu Metali Nieżelaznych, dyrektorem Centralnego Laboratorium Akumulatorów i Ogniw w Poznaniu

Redaktor Andrzej J. Szyprowski: Panie Dyrektorze, okazją do przeprowadzenia z Panem wywiadu jest jubileusz 70-lecia Centralnego Laboratorium Akumulatorów i Ogniw w Poznaniu, obecnie oddziału Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Zacznijmy od tego, że poproszę, by nam Pan przedstawił obecny potencjał Laboratorium, liczbę jego pracowników, wielkość rocznej sprzedaży, liczbę uzyskiwanych patentów oraz publikacji. Dyrektor Maciej Kopczyk: Trafiłem do CLAiO w 1991 r., tuż po zmianie ustrojowej. Pamiętam wiele zmian restrukturyzacyjnych, które dotknęły Laboratorium. Był to bardzo trudny czas. W 1995 r. zamknięto Wydział Budowy Maszyn, który budował całe linie półautomatyczne do produkcji baterii pierwotnych i prawie kompletne wyposażenie fabryk akumulatorów ołowiowo-kwasowych. Proces likwidacji trwał ok. 3 lat. Kiedy zaczynałem pracę w Laboratorium, było tu zatrudnionych 230 osób, a zmiany doprowadziły do tego, że po kilku latach poziom zatrudnienia zmniejszył się do ok. 100 osób. W ciągu ostatnich 8 lat Laboratorium zatrudniało 70-80 osób. W chwili obecnej w Laboratorium funkcjonuje 7 jednostek organizacyjnych: Zakład Nowych Technologii Magazynowania Energii, Zakład Elektrochemii Przemysłowej, Zakład Zaawansowanych Materiałów, Samodzielna Pracownia Cienkich Warstw i Analityki, Zakład Produkcji Specjalnej, Zakład Certyfikacji oraz akredytowane przez PCA Laboratorium Badań Chemicznych Źródeł Prądu. Mamy bardzo szeroką gamę działalności, począwszy od badań i analiz, testowania wyrobów, skończywszy na produkcji specjalnej, konkretnie wojskowej. AJS: Czy tak jak inne instytuty bardzo ograniczyliście swoją samowystarczalność? W instytutach, w których ja pracowałem, po transformacji ustrojowej praktycznie zanikły warsztaty elektryczne i mechaniczne, gdyż te usługi są dostępne na wolnym rynku. MK: Laboratorium, wykorzystując potencjał polskich i zagranicznych przedsiębiorców, stopniowo zaczęło korzystać z usług zewnę więcej »

Z prasy zagranicznej

Czy nanomateriały mogą być niebezpieczne? Chem. Ing. Tech. 2017, 89, nr 3, 215, 224, 232 www.nanopartikel.info Nanomateriały są coraz częściej wykorzystywane w wielu dziedzinach życia (powłoki, kosmetyki, kompozyty, elektronika, cementy) i od wielu lat są przedmiotem prac badawczych, jednak do dziś brak jest jednoznacznej odpowiedzi na postawione w tytule pytanie. W literaturze często można spotkać się jednak z opiniami, że nanocząstki mogą łatwo, ze względu na swe małe rozmiary, przenikać przez błony komórkowe i zakłócać procesy życiowe przebiegające w komórkach. W latach 1980-2003 w literaturze pojawiało się co roku po kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt prac z zakresu nanotoksykologii, ale w 2004 r. liczba tych prac wzrosła do 144 i dalej lawinowo rosła osiągając liczbę 3874 prac w 2015 r. Wydawać by się mogło, że wszystkie problemy związane z toksycznym oddziaływaniem nanocząstek na organizmy żywe zostały już wyjaśnione, ale niestety wciąż pojawiają się coraz to nowe znaki zapytania, gdyż wiarygodność wyników prowadzonych badań pozostawia bardzo wiele do życzenia. W wielu przypadkach badania prowadzone są w celu potwierdzenia tez stawianych przez różne organizacje pozarządowe, które mają swój interes w uzyskaniu określonych wyników badań, a w wielu przypadkach badania były prowadzone bez zachowania "zasad dobrej praktyki laboratoryjnej" wobec braku w wielu ośrodkach wystarczającej liczby ekspertów z dziedziny nanotoksykologii. Prof. Harald Krug ze Szwajcarskiego Ośrodka Badań Materiałów w St. Gallen oraz dr Katja Nau z Technologicznego Instytutu w Karlsruhe dokonali krytycznej oceny kilkudziesięciu wybranych prac badawczych z tego zakresu. Realizując w ponad dwudziestoosobowym zespole rządowy projekt DaNa 2.0 (Niemieckie Ministerstwo Nauki i Badań) autorzy ci określili kryteria oceny danych literaturowych i skatalogowali dane dotyczące nanomateriałów stosowanych w różnych dziedzinach życia i gospodarki ( więcej »

Z półki księgarskiej Witold M. Lewandowski, Ewa Klugmann-Radziemska Proekologiczne odnawialne źródła energii. Kompendium

Jerzy Polaczek

Witold M. Lewandowski, Ewa Klugmann-Radziemska Proekologiczne odnawialne źródła energii. Kompendium Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017, ISBN 978-83-01-19067-5, 488 stron, cena 73 zł (w księgarni internetowej).Recenzowane Kompendium doczekało się już piątego wydania, które ukazuje się w znacznie zmienionej (rozszerzonej) postaci i cały jego nakład prawdopodobnie rozejdzie się bardzo szybko (tak jak nakłady poprzednich wydań) ze względu na wagę tematyki. Odnawialne źródła energii stanowią bowiem obecnie bardzo modny temat doniesień prasowych, dyskusji naukowych, rozważań przedsiębiorców (mających zamiar inwestować w tym zakresie) oraz administracji państwowej i unijnej, która stara się objąć ten obszar regulacjami prawnymi, a także subwencjonować działania uznane za priorytetowe. Autorzy dołożyli starań, aby zaktualizować poprzednie wydanie (pierwsze wydanie ukazało się w Wydawnictwach Naukowo-Technicznych w 2000 r., wydanie czwarte w 2007 r.), j więcej »

Zastosowanie kompozytowych materiałów polimerowo-metalicznych jako materiału elektrodowego w ogniwach niklowo-metalowodorkowych - DOI:10.15199/62.2017.6.3

Paweł Swoboda Grzegorz Lota Katarzyna Lota Magdalena Przybylczak Rafał Mańczak Piotr Bakiera Agnieszka Sierczyńska

Związki międzymetaliczne mające zdolność do elektrochemicznej absorpcji/desorpcji wodoru znane są od lat1, 2). Materiały tego typu znalazły zastosowanie w odwracalnych układach elektrochemicznych. Są to przede wszystkim wieloskładnikowe stopy typu AB, AB/A2B, AB2 i AB5. Stopy tego typu otrzymuje się najczęściej w wyniku częściowego podstawienia metali grupy A (np. La, Ti, Zr) lub grupy B (np. Ni) przez małe dodatki metali i innych pierwiastków3, 4). Dużą grupę związków międzymetalicznych, które znalazły zastosowanie jako elektrodowy materiał elektrod ujemnych w ogniwach niklowo-metalowodorkowych (Ni-MH), stanowią stopy o wzorze ogólnym AB2 i AB5, które zapewniają dużą pojemność elektrochemiczną, dużą aktywność katalityczną i wytrzymałość na utlenianie w stężonym środowisku zasadowym oraz nie wpływają negatywnie na środowisko5-8). Typowe Paweł Swobodaa,*, Grzegorz Lotab, Katarzyna Lotaa, Magdalena Przybylczaka, Rafał Mańczaka, Piotr Bakieraa, Agnieszka Sierczyńskaa 96/6(2017) 1213 Dr inż. Agnieszka SIERCZYŃSKA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1226. Mgr inż. Piotr BAKIERA w roku 2014 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej, kierunek technologia chemiczna. Od 2015 r. pracuje na stanowisku technologa w Instytucie Metali Nieżelaznych Oddział w Poznaniu, Centralne Laboratorium Akumulatorów i Ogniw. Specjalność - ekspertyzy i projekty wojskowe. procesy zachodzące podczas ładowania i wyładowania elektrody ujemnej ogniwa Ni-MH w środowisku alkalicznym można zobrazować za pomocą reakcji5, 9) (1): M + H2O + e- →← MH + OH- (1) W ogniwach tych stosowane są duże gęstości prądu ładowania i wyładowania. Dlatego też reakcja absorpcji i desorpcji wodoru oraz dyfuzja wodoru i jonów hydroksylowych z granicy więcej »

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Badanie antymikrobiologicznych właściwości folii otrzymanych w próbach przemysłowych (ang. Estimation of the antimicrobial properties of the coatings from industrial trials)

Prenumerata

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Badanie antymikrobiologicznych właściwości folii otrzymanych w próbach przemysłowych
(ang. Estimation of the antimicrobial properties of the coatings from industrial trials)