SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Spotkanie z Przemysłem na Politechnice Warszawskiej

Jerzy Polaczek

Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej wspólnie z Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii (CZIiTT) Politechniki Warszawskiej zorganizował w dn. 8 marca br. konferencję "Spotkania z Przemysłem", stwarzając w ten sposób możliwość spotkania naukowców z przedsiębiorcami oraz transferu wiedzy między tymi grupami. Na tym spotkaniu naukowcy przekazali przedsiębiorcom wiedzę o dokonanych rozwiązaniach i wynalazkach oraz zdobyli informacje o aktualnych potrzebach badawczo-rozwojowych firm. Inicjatywa ta uzyskała wsparcie finansowe od PKN Orlen SA (sponsor platynowy), BASF Polska Sp. z o.o. (sponsor złoty), Topsil Global Sp. z o.o. (sponsor złoty) oraz Ceramika Paradyż Sp. z o.o. (sponsor srebrny). Na konferencji, którą prowadził dr Andrzej Plichta, pełnomocnik Dziekana ds. Współpracy z Przemysłem, najpierw dr hab. inż. Paweł Parzuchowski, prof. PW, przedstawił praktyczne osiągnięcia Katedry Chemii i Technologii Polimerów, związane głównie z technologią laktydu i polilaktydu (synteza, modyfikacja, przetwórstwo) oraz koncepcje wykorzystania surowców odnawialnych (skrobia) i polimerów odpadowych do otrzymywania materiałów polimerowych o ulepszonych właściwościach (nanonapełniacze, węglan glicerolu, kleje poliuretanowe) a także materiały polimerowe dla nowoczesnych źródeł energii. Następnie dr inż. Paweł Ruśkowski omówił badania aplikacyjne w Laboratorium Procesów Technologicznych, które w ramach projektu Lacman zbudowało wielkolaboratoryjną instalację wytwarzania laktydu, będącego surowcem do otrzymywania polilaktyd [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

70 lecie Oddziału Wrocławskiego SITPChem

Andrzej Puszyński

Dnia 15 marca 2018 r. w Domu Technika NOT we Wrocławiu świętowano jubileusz 70-lecia Wrocławskiego Oddziału SITPChem. Patronat Honorowy nad uroczystością objęli: prof. dr hab. Jacek Kijeński, prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, mgr inż. Tadeusz Nawracaj, prezes Wrocławskiej Rady Federacji Naukowych Organizacji Technicznych NOT, prof. dr hab. Andrzej Trochimczuk, prorektor Politechniki Wrocławskiej, prof. dr hab. Andrzej Ożyhar, dziekan Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej, prof. dr hab. Anna Maria Trzeciak, dziekan więcej »

70 lecie Oddziału Wrocławskiego SITPChem

Andrzej Puszyński

AKTUALNOŚCI

Połączenie Orlenu i Lotosu Zamierzona fuzja obu Grup budzie szerokie zainteresowanie mediów. - Przejęcie Lotosu przez Orlen wpisuje Polskę w międzynarodowy trend budowy dużej spółki paliwowej, która efektywnie rywalizuje z zagranicznymi konkurentami - oświadczył Daniel Obajtek, prezes PKN Orlen. Lotos pozostanie samodzielną spółką w ramach grupy PKN Orlen i wpływy podatkowe z Lotosu mają nadal wpływać do Gdańska. - Giełdowa kapitalizacja obu firm przekroczy 50 mld zł […] i powstanie jeszcze bardziej efektywny podmiot, który łatwiej sprosta wyzwaniom, jakie stoją przed polską branżą naftową, ale także zapewni stabilność na międzynarodowym rynku. […] Mamy szansę stworzyć spółkę z międzynarodowym potencjałem, której giełdowa wartość mogłaby, licząc najprościej, przekroczyć nawet 50 mld zł. Rynkowa siła przebicia byłaby znacząco większa, zapewniając mocniejszą pozycję w negocjacjach cenowych z kontrahentami z USA, z krajów Biskiego Wschodu czy Rosją - dodał D. Obajtek. Spółka zapewniła, że nie zdecydowałaby się na przeprowadzenie transakcji związanej z planowaną konsolidacją, gdyby zostały zidentyfikowane jakiekolwiek zagrożenia dla klientów czy lokalnych społeczności. Grupa Lotos jest spółką publiczną, co powoduje, że przejęcie nad nią kontroli kapitałowej wymaga wzięcia pod uwagę zapisów o ofercie publicznej. Pierwszym warunkiem do przeprowadzenia procesu jest zmiana ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym z 2016 r. Kluczowe będzie też stanowisko Komisji Europejskiej, związane z wymogami prawa antymonopolowego. Podejmując decyzję Komisja weźmie pod uwagę wpływ koncentracji na konkurencję na rynku, zarówno w Polsce, jak i w krajach ościennych, gdzie Lotos i Orlen prowadzą swoją działalność. Niezbędne będzie też uzyskanie zgód na poziomie korporacyjnym. Według wstępnych planów, transakcja zakłada nabycie przez płocki koncern akcji gdańskiej spółki od jej akcjonariuszy, w tym w szczególności od więcej »

Analiza składu chemicznego napojów energetycznych w zakresie związków pobudzających i wypełniających - DOI:10.15199/62.2018.4.9

Wioletta Żukiewicz-Sobczak Paweł Sobczak Marta Siłuch Marcin Weiner Ewa T. Pawłowicz-Sosnowska Paulina Wojtyła-Buciora Jarosław Chmielewski Ilona Żeber-Dzikowska Barbara Gworek Jerzy Zagórski

Napoje energetyzujące należą do środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które wg definicji powinny charakteryzować się korzystnym wpływem na jedną lub więcej funkcji ponad efekt odżywczy, polegający na poprawie stanu zdrowia lub samopoczucia czy też zmniejszeniu ryzyka chorób1, 2). Należy odróżnić napoje energetyczne od napojów energetyzujących, które są pojęciem szerszym. Według klasycznego podziału do napojów energetyzujących zaliczają się napoje energetyczne (ogólnie rozumiane i postrzegane jako energy drinks) oraz napoje izotoniczne. Napoje te (potocznie zwane "energetykami") mają za zadanie pobudzić zmęczony organizm do działania. Napoje izotoniczne (potocznie zwane "izotonikami") dostarczają organizmowi brakujących składników (np. soli mineralnych i witamin) po dużym wysiłku, np. sportowym, lub niedyspozycji fizjologicznej3). Dodatkowo napoje izotoniczne wg ich działania można podzielić na: izotoniczne (dostarczają energii w postaci węglowodanów i soli mineralnych), hipotoniczne (nawadniają organizm, mają małą zawartość węglowodanów) i hipertoniczne (wysokoenergetyczne i uzupełniające brakujące składniki po wyczerpującym wysiłku fizycznym)3-6). Napoje energetyczne pełnią funkcję psychostymulującą, pobudzającą i zwiększającą aktywność procesów wewnątrzkomórkowych. Są one Wioletta Żukiewicz-Sobczaka, Paweł Sobczakb, Marta Siłucha, Marcin Weinera, Ewa T. Pawłowicz-Sosnowskaa, Paulina Wojtyła-Buciorac, d, Jarosław Chmielewskie, Ilona Żeber-Dzikowskaf, Barbara Gworeke, Jerzy Zagórskia 97/4(2018) 561 Dr hab. Marcin WEINER, prof. nadzw., ukończył studia na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. W 2006 r. uzyskał stopień doktora nauk weterynaryjnych, a w 2013 r doktora habilitowanego nauk weterynaryjnych w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym - Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach. Jest dziekanem Wydziału Nauk o Zdrowiu i Nauk Społecznych w Państwowej Szkole więcej »

Aspekty zdrowotne w krótkookresowym narażeniu na ołów

Marta Boroń Michał Dobrakowski Jarosław Chmielewski Barbara Gworek Ilona Korzonek-Szlacheta Jacek Kiełtucki Monika Szpringer Sławomir Kasperczyk

Przewlekłe narażenie na ołów było przedmiotem wielu badań, jednak nie obejmowały one przypadków narażenia ostrego. Z uwagi na rozwój mechanizmów adaptacyjnych w narażeniu przewlekłym, analiza parametrów układu antyoksydacyjnego oraz wartości morfologii krwi w narażeniu ostrym jest uzupełnieniem obecnej wiedzy w tym zakresie. Ołów jest jednym z lepiej poznanych metali ciężkich pod względem zagrożenia, jakie stanowi na stanowisku pracy oraz dla środowiska aInstytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec, bŚląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, cInstytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, dSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa, eŚląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, fSamodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej, Staszów, gUniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce Health aspects of an acute exposure to lead Aspekty zdrowotne w krótkookresowym narażeniu na ołów DOI: 10.15199/62.2018.4.22 Dr hab. n. med. Michał DOBRAKOWSKI ukończył studia lekarskie, a następnie doktoranckie na Wydziale Lekarskim z Oddziałem Lekarsko- -Dentystycznym w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. W 2017 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk medycznych oraz specjalisty radiologii i diagnostyki obrazowej. Pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze i Zakładzie Biochemii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Specjalność - toksykologia, biochemia, radiologia i diagnostyka obrazowa. Dr n. o zdr. Jarosław CHMIELEWSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 562. Prof. dr hab. Barbara GWOREK - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 562. Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, ul. Kościelna 13, 41-200 Sosnowiec, tel.: (32) 634-12-95, e-mail: marta.boron@wp.pl Dr n. med. Marta BOROŃ więcej »

Bioakumulacja metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych w biomasie koniczyny łąkowej uprawianej na podłożach zawierających odpady wiertnicze - DOI:10.15199/62.2018.4.10

Justyna Kujawska Małgorzata Pawłowska

Prace wiertnicze i wydobywcze prowadzone przy poszukiwaniu i eksploatacji złóż węglowodorów mogą generować znaczne ilości substancji niebezpiecznych dla środowiska, co może prowadzić do skażenia gleby i roślinności na obszarze objętym działalnością górniczą i jego okolicy. Substancje toksyczne przenikają do gleby głównie z odpadów powstających w trakcie prac wydobywczych, zarówno w chwili ich wyprowadzania na powierzchnię, jak i przy składowaniu. Odpady wiertnicze to zużyte płuczki wiertnicze oraz zwierciny. Skład zwiercin zależy od rodzaju stosowanych płuczek wiertniczych oraz właściwości przewiercanej skały i wód podziemnych. Doniesienia literaturowe1, 2) wskazują, że z odpadów wiertniczych do środowiska przenikają głównie węglowodory oraz metale, dlatego też badania nad wpływem odpadów na środowisko skupiają się na tych składnikach3, 4). Jednak akty prawne dotyczące zagospodarowania odpadów wiertniczych5, 6) zwracają również uwagę na inne zagrożenia związane z ich obecnością w środowisku, w tym na zawartość substancji rozpuszczonych (TDS). Odpady te zawierają zwykle znaczne ilości metali alkalicznych lub metali ziem alkalicznych w formie niezwiązanej, które mogą stanowić związki decydujące o uznaniu odpadów za niebezpieczne7). W płuczkach jako środek obciążający stosowany jest baryt w formie siarczanu baru oraz sole potasu, sodu i wapnia, używane w celu regulowania odczynu płuczek i składu jonów wymiennych wysycających kompleks sorpcyjny przewiercanych formacji iłów8). Zawartość metali alkalizujących wpływa na wybór metody zagospodarowania odpadów wiertniczych. Składowanie, bezpośredni kontakt z gruntem lub wykorzystanie w formie dodatku do materiałów budowlanych może prowadzić do migracji tych metali do gleb, wód podziemnych i powierzchniowych. Kationy metali o charakterze alkalicznym, takich jak Ca, Mg, Na lub K, to najczęściej spotykane jony wymienne w glebach. Pomimo że ich obecność w podłożu zapewnia właściwy wzrost ro więcej »

Dioksyny w kompostach wytworzonych z komunalnych i przemysłowych osadów ściekowych

Barbara Gworek Marta Zakrzewska Wojciech Stępień Marta Kijeńska Justyna Wrzosek

Dioksyny nie są związkami celowo wytwarzanymi. Powstają jako niepożądany produkt uboczny w procesach technologicznych. Związki te emitowane są głównie przez przemysł chemiczny, cementowy, produkcję żelaza i stali, metali nieżelaznych i przemysł celulozowo- -papierniczy. Poważnym źródłem emisji dioksyn do środowiska stały się spalarnie odpadów komunalnych, przemysłowych i szpitalnych, szczególnie w urządzeniach do tego nieprzystosowanych1). W bilansie uwalniania dioksyn do środowiska nie można pominąć ich naturalnych źródeł, którymi są wybuchy wulkanów i pożary lasów. Dioksyny obejmują dwie klasy związków: polichlorowane dibenzodioksyny (PCDD), stanowiące grupę 65 związków oraz polichlorowane dibenzofurany (PCDF). Teoretyczna liczba dioksyn (PCDD/F) wynosi 135. Charakteryzują się one wybitnie lipofilnymi właściwościami i charakteryzują się małą rozpuszczalnością w wodzie, co powoduje, że są to związki zdolne do kumulacji w organizmach żywych.W związku z przyrodniczym, w tym rolniczym, wykorzystaniem osadów ściekowych różnego pochodzenia do celów nawozowych bądź rekultywacyjnych, jak i kompostów z nich wytwarzanych, oznaczanie zawartości dioksyn w tym materiale stało się koniecznością związaną z uniknięciem ryzyka wprowadzania ich do środowiska. W trzecim projekcie dyrektywy dotyczącej przyrodniczego stosowania osadów ściekowych jest propozycja wyznaczenia dopuszczalnej zawartości dioksyn w osadach ściekowych przeznaczonych do wykorzystania w rolnictwie na poziomie ekwiwalentu toksyczności TEQ 100 ng/ kg suchej masy (s.m.) a odpady zawierające dioksyny w ilości TEQ powyżej 15 μg/kg s.m. wymagają unieszkodliwienia2, 3). Jako źródła pochodzenia PCDD i PCDF w osadach ściekowych opisuje się depozycję atmosferyczną suchą i mokrą, dopływ wraz ze ściekami i procesy zachodzące podczas oczyszczania ścieków, a także spływ powierzchniowy4, 5). Podobnie same osady mogą być źródłem dioksyn na skutek zachodzenia w nich procesów enzymatycz więcej »

Impact of silica nanoparticle modification on the selected properties of experimental dental composites - DOI:10.15199/62.2018.4.16

Agata Szczesio Jerzy Sokołowski Karolina Kałuzińska Klaudia Lauk Lidia Troć Kinga Bociong

Jednym z najważniejszych osiągnięć stomatologicznych w ostatnim stuleciu było wprowadzenie kompozytów o osnowie żywiczej jako materiał do wypełnień1). Organiczna matryca oparta jest na żywicach. dimetakrylanowych2, 3). Napełniaczami są głównie związki krzemu, kwarc, borokrzemiany, tlenki cyrkonu i glinu, które charakteryzują się różnym rozmiarem, kształtem oraz morfologią4, 5). W stomatologii, uzupełnienia tylne (klasa I lub II wg Blacka6)) wymagają kompozytów, które odznaczają się dobrymi właściwościami mechanicznymi, podczas gdy w wypełnieniach przednich (klasa IV-V) wykorzystuje się materiały o doskonałej estetyce. Jak do tej pory nie pojawił się na rynku kompozyt stomatologiczny, który spełnia wszystkie te wymagania7). Postępem w kompozytach stomatologicznych jest wykorzystanie nanotechnologii w produkcji napełniaczy8). Technologia ta umożliwiła produkcję nanokompozytów, które łączą estetyczne cechy kompozytów z mikronapełniaczem (0,01-0,05 μm) oraz wysoką wytrzymałość mechaniczną kompozytów hybrydowych (15-20 μm i 0,01-0,05 μm)7, 9, 10). Materiały te odznaczają się też wysoką odpornością na ścieranie11, 12), ulepszonymi właściwościami optycznymi13) oraz zmniejszonym skurczem polimeryzacyjnym14). Z drugiej strony, duży stosunek powierzchni do objętości w nanocząstkach wpływa na zwiększone wartości sorpcji wody, która może powodować degradację połączenia między matrycą a napełniaczem15). Obserwowane są również problemy z wprowadzaniem nanocząstek do monomerów żywicznych. Wynikają one z dużej powierzchni właściwej nanocząstek, która zawiera się w zakresie kilkuset m2/g. Powoduje ona powstanie agregatów lub/i aglomeratów, które odpowiadają za brak właściwej dyspersji cząstek w kompozycie. W strukturze może powstać wiele słabych punktów (miejsca koncentracji naprężeń), co może prowadzić do niepowodzenia wypełnienia16, 17). W celu uzyskania dobrej dyspersji nanocząstek nieorganicznych w matrycy polimerowej i poprawi więcej »

Kompaktowany ("ciężki") tripolifosforan sodu

Zygmunt Kowalski Marzena Smol Joanna Kulczycka

W technologiach produkcji proszków piorących w postaci tabletek, środków kompaktowych, koncentratów i superkoncentratów ważnym etapem stały się procesy służące zwiększaniu gęstości nasypowej gotowego produktu. Należą do nich kompaktowanie, granulacja na mokro oraz wytłaczanie lub kształtowanie. Obserwuje się także wyraźną tendencję doskonalenia metod produkcyjnych w celu uzyskiwania również półproduktów o zwiększonych gęstościach nasypowych. Tripolifosforan sodu (TPFS) ze względu na swoje właściwości (zdolność sekwestracji jonów wapnia i magnezu, deflokulacji i dyspersji cząstek brudu oraz emulgacji tłuszczu) znalazł zastosowanie jako komponent syntetycznych środków czyszczących, w tym nowoczesnych środków do prania typu compact1-3). Oprócz odpowiedniej zawartości faz krystalicznych (Faza I i Faza II), stopnia hydratacji, rozpuszczalności i granulacji, powinien on mieć dużą gęstość nasypową. TPFS otrzymywany jest w wyniku trzech procesów chemicznych, a ciąg technologiczny składa się z części mokrej i suchej1-3). W części mokrej kwas fosforowy neutralizowany jest sodą. Stosunek molowy Na2O:P2O5 (TM) dla procesu neutralizacji wynosi ok. 1,67. W wyniku tego procesu otrzymuje się mieszaninę ortofosforanów, w której na 1 mol fosforanu(V) sodu przypadają 2 mole fosforanu(V) disodu. W części suchej instalacji produkcyjnej ma miejsce suszenie i kalcynacja fosforanów. W czasie suszenia mieszanina fosforanów(V) sodu ulega kondensacji do pirofosforanów. Powstała mieszanina pirofosforanów sodu (diwodoropirofosforanu disodu i pirofosforanu tetrasodu) kondensuje w procesie kalcynacji tworząc tripolifosforan sodu (trifosforan(V) pentasodu, TPFS)3, 4). Parametry procesu suszenia i kalcynacji wpływają na właściwości fizykochemiczne otrzymanego produktu. Temperatura kalcynacji jest parametrem decydującym o stosunku masowym Fazy I do Fazy II w produkcie końcowym5-8). Tripolifosforan sodu wytwarzany jest najczęściej metodą rozpyłowo- piecową pole więcej »

Kompozyty na bazie nienasyconej o-ftalowej żywicy poliestrowej napełnione kruszywem szklanym z wyeksploatowanych bocznych szyb samochodowych - DOI:10.15199/62.2018.4.17

Bartosz Zegardło Tomasz Drzymała Jerzy Nitychoruk

Jednym z priorytetów obecnej gospodarki jest dbałość o tzw. bezpieczeństwo ekologiczne. Za terminem tym kryje się wiele działań, których celem jest zminimalizowanie występowania zagrożeń powodujących pogorszenie się stanu środowiska naturalnego. W tym aspekcie, coraz częściej pojawia się konieczność zagospodarowywania zużytych wyrobów. Ze względu na fakt podniesienia się komfortu życia oraz łatwą dostępność dóbr, wiele nowych wyrobów staje się odpadem jeszcze przed ich technicznym wyeksploatowaniem. Przyczynami są tu np. względy estetyczne. Przykładem tego rodzaju wyrobów są pojazdy samochodowe. Odzysk surowców wtórnych z pojazdów i zagospodarowanie ich jako surowców do produkcji nowych wyrobów koncentruje się głównie na materiałach metalowych. Stal i inne metale odzyskane w procesie demontażu pojazdów są ekonomicznie konkurencyjne wobec tych, wydobywanych ze złóż rud metali. Z tego powodu huty chętnie korzystają z materiałów odpadowych. Nie wszystkie jednak materiały używane w produkcji aut poddawane są wtórnemu wykorzystaniu. Na przykład recykling elementów ze szkła napotyka na pewne ograniczenia. Wyroby szklane są materiałem, który technologicznie dzięki swojej specyficznej budowie podlegać może wielokrotnemu wtórnemu wykorzystaniu. Proces przetapiania szkła prowadzony w odpowiednich warunkach nie prowadzi do pogorszenia właściwości materiału. Problem zagadnienia pojawia się jednak wówczas, gdy produkty szklane różnią się składem chemicznym i właściwościami. Procesy przetopu szkła z luster różnią się od tych, jakie prowadzi się dla szyb lub lamp, co wymaga prowadzenia przed przetapianiem bardzo szczegółowej segregacji. Technologia przygotowania szkła do recyklingu jest skomplikowana i obwarowana wieloma obostrzeniami. Wyróżnia się tu etapy czyszczenia wstępnego, segregacji ze względu na barwę, usuwania nadruków, rozdrobnienia oraz ponownego oczyszczenia. Dla uzyskania pełnej wartości produktu finalnego wymaga się, aby ilość więcej »

Modelowanie rozprzestrzeniania się amoniaku w powietrzu atmosferycznym wokół fermy drobiu - DOI:10.15199/62.2018.4.28

Łukasz Wlazło Bożena Nowakowicz-Dębek Marek Kułażyński Wioletta Wnuk Mateusz Ossowski

Inwestycje związane z hodowlą zwierząt gospodarskich zasługują na szczególną uwagę ze względu na emisję substancji biogennych. Fermy drobiu, podobnie jak i innych gatunków zwierząt, wprowadzają do środowiska znaczne ilości zanieczyszczeń gazowych, głównie amoniaku. Roczna emisja azotu z hodowli ptaków wynosi 39 485 kg, w tym z postaci NH3 15 571 kg, a w postaci NO2 241 kg, co daje odpowiednio 78,2, 30,8 oraz 0,5 g azotu na 1 ptaka3). Wielkości te wskazują na konieczność kontroli warunków hodowli drobiu, jak i wykorzystania pomiotu drobiowego. W budynkach dla drobiu potrzebna jest sprawna wentylacja, która w okresie zimy odprowadza nadmiar zanieczyszczeń i wilgoci, a latem również nadwyżkę ciepła1-3). Zwiększone stężenie gazów jest miernikiem stanu zoohigienicznego i świadczy o mało sprawnej wentylacji lub nadmiernej liczbie ptaków w pomieszczeniu. W budynkach inwentarskich dla ptaków w największej ilości uwalniane są amoniak, siarkowodór, metan oraz tlenek azotu(I). Oprócz tych gazów wytwarzane są również dimetyloami.na i ditlenek węgla, a także ketony, aldehydy, kwasy organiczne i inne związki o charakterze odorów. Najbardziej uciążliwym dla środowiska gazem produkowanym przez fermy drobiu jest amoniak. Z ogólnej ilości azotu wydalanego przez ptaki, 13-20% dla brojlerów oraz 2-20% dla niosek, uwalniane jest z pomiotu do powietrza w postaci amoniaku. Dane statystyczne wskazują, że 1000 niosek emituje amoniak w ilości 42,9-54 kg/r2, 3). Właściwości fizykochemiczne tego gazu sprawiają, że jest to jedna z bardziej uciążliw więcej »

Możliwości otrzymywania stałego pentatlenku fosforu(V) wysokiej jakości z fosforu białego pochodzenia kazachskiego - DOI:10.15199/62.2018.4.8

Leszek Urbańczyk Damian Milde Marcin Figura Janusz Cholewa Agnieszka Kurzańska Michał Ochman Anna Milde Wojciech Piś

Pentatlenek fosforu(V) jest substratem szeroko stosowanym w przemyśle. Używany jest jako środek odwadniający, jak również do syntezy wielu związków chemicznych, m.in. kwasów polifosforowych. Otrzymywany jest przez spalanie fosforu w nadmiarze suchego powietrza. Pod względem rozpowszechnienia w skorupie ziemskiej fosfor zajmuje 11. miejsce1). Występuje w kilku odmianach alotropowych jako fosfor biały (in. żółty), czerwony oraz czarny. Z innymi pierwiastkami tworzy wiele związków organicznych i nieorganicznych, wśród których wyróżnić można pentatlenek fosforu(V) P2O5 otrzymywany poprzez spalanie fosforu w nadmiarze suchego powietrza lub tlenu. Ma postać białego proszku o silnych właściwościach higroskopijnych, dzięki którym znajduje zastosowanie jako środek odwadniający w reakcjach chemicznych2). Stosuje się go ponadto do otrzymywania związków fosforo-organicznych oraz kwasów polifosforowych2, 3). Każde z tych zastosowań wymaga stosowania surowca o dużej czystości chemicznej, celem uniknięcia zanieczyszczenia produktu. W zakładach chemicznych produkujących związki fosforu wyjściowymi surowcami są zazwyczaj naturalne fosforany, jakimi są apatyty pochodzenia wulkanicznego oraz fosforyty pochodzenia osadowego4). W Polsce zapotrzebowanie na surowce fosforonośne pokrywane jest w pełni importem koncentratów fosforytów (Algieria, Egipt, Maroko), a także fosforu pierwiastkowego (Chiny, Kazachstan)5). Podstawowym surowcem rynkowym wykorzystywanym przez producentów związków fosforowych jest fosfor biały pochodzący z Azji Wschodniej. Alternatywą dla tego fosforu jest surowiec pochodzenia kazachskiego, Leszek Urbańczyk*, Damian Milde, Marcin Figura, Janusz Cholewa, Agnieszka Kurzańska, Michał Ochman, Anna Milde, Wojciech Piś 558 97/4(2018) Table 1. Basic physicochemical properties of white P10, 11) Tabela 1. Podstawowe właściwości fizykochemiczne fosforu białego10, 11) Parametr Wielkość/opis Wygląd ciało stałe, "woskowate", o barw więcej »

Nowa strategia rozwoju sektorów nafty, gazu i chemii

Duże inwestycje, nowe technologie, rozwój innowacyjności i bezpieczeństwo to kilka z kluczowych tematów kształtujących strategie przedsiębiorstw z sektorów nafty, gazu i chemii. Sprawna realizacja tych zadań może wymagać zmian w strukturze sektorów z uwzględnieniem procesów konsolidacji. W tym też kierunku idą zmiany w sektorze paliwowym i energetycznym. Tematom tym poświęcone będzie jedno z najważniejszych dorocznych wydarzeń branży paliwowej i gazowej, jakim jest XVI Międzynarodowa Konferencja i Wystawa Nafta-Gaz-Chemia, która odbędzie się 26 września br. w Warszawie. Organizatorem tej konferencji jest Zarząd Targów Warszawskich. Przemysł Chemiczny po raz kolejny patronuje temu wydarzeniu, będąc jednocześnie jego partnerem merytorycznym. W ostatnich miesiącach pojawiały się głosy ze strony osób definiujących narodową strategię energetyczną co do tego, jakie kierunki są rozważane i czego można oczekiwać w ostatecznej wersji dokumentu. Cele zdefiniowane w strategii powinny być spójne z aktualną polityką Unii Europejskiej, ale najważniejsze jest to, aby polska wizja mogła być więcej »

Nowe podejście do budowania wartości w organizacji otwartej na innowacje - DOI:10.15199/62.2018.4.1

Zenon Pokojski

Zaprezentowano problematykę kreowania wartości w biznesie w warunkach dużej dynamiki zmian otoczenia w XXI w., poszukiwanie modeli biznesowych otwartych na innowacje oraz studium przypadku konsorcjum powołanego z inicjatywy Grupy Azoty Puławy. Studium to konfrontuje zachodzące rzeczywiste procesy z wiedzą teoretyczną. W Polsce jest coraz więcej literatury na temat wartości w biznesie i modeli otwartych innowacji, brakuje jednak opisu przypadków ich praktycznego zastosowania. W XXI w. przedsiębiorcy poddani są niezwykle dużej presji, wynikającej z dynamiki zmian. Dowodem tego mogą być istotne zmiany w sektorach, uważanych dotąd za relatywnie stabilne, gdzie bariery wejścia są bardzo duże, jak np. sektor bankowy lub transport lotniczy. W obu nastąpiły ogromne przeobrażenia układu sił. Korporacje azjatyckie wyparły dotychczasowych liderów z Unii Europejskiej i Ameryki Północnej i potrzebowały na to zaledwie kilkunastu lat. Obecnie największe banki ze Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej zostały zastąpione przez cztery banki chińskie. Turbulencje zmian otoczenia gospodarczego są dodatkowo potęgowane przez kryzys filozofii kapitalizmu wolnorynkowego niosącego wiele zagrożeń społecznych. Pojawiło się nawet pejoratywne określenie tego rodzaju działalności "kapitalizm kwartalny" (quarterly capitalism)1). Zdolność firmy do wytwarzania wartości i wartość firmy zostały sprowadzone do kategorii zysku, który z definicji jest rozliczany w krótkim okresie. Coraz częściej jednak presja na optymalizację wyników ekonomicznych w krótkim okresie zderza się z coraz większą siłą klientów, pracowników i lokalnych społeczności, zależnie od roli, jaką pełnią wobec firmy. Rozwija się drugi nurt zarządzania, oparty na budowaniu wartości nie tylko dla właścicieli przedsiębiorstwa, ale również dla jego podstawowych interesariuszy. Tym mianem w teorii zarządzania określa się te "podmioty (osoby, społeczności, instytucje, organizacje, ur więcej »

Ocena kulistości granul nawozów mineralnych metodą cyfrowej analizy obrazu - DOI:10.15199/62.2018.4.26

Norbert Leszczyński Adam Węgrzyn Sławomir Kocira Agnieszka Szparaga Janusz Zarajczyk

Bardzo ważnym problemem badawczym jest doskonalenie procesu aplikowania nawozów mineralnych na powierzchnie pól uprawnych, przede wszystkim w celu zapewnienia jak największej równomierności ich wysiewu. Wynika to głównie z konieczności zapewnienia efektywnego wykorzystania ich potencjału plonotwórczego, przy równoczesnym ograniczeniu do minimum niekorzystnego wpływu na stan środowiska przyrodniczego1). Nierównomierne rozmieszczenie na powierzchni pola granul nawozu zmniejsza bowiem plonowanie, a niewykorzystany przez rośliny nawóz może prowadzić do degradacji lub zanieczyszczenia środowiska naturalnego2, 3). Na równomierność aplikacji nawozów ma wpływ bardzo wiele czynników, które związane są z budową i parametrami pracy rozsiewaczy, właściwościami cząstek nawozu oraz warunkami zewnętrznymi panującymi podczas wysiewu. Potwierdzają to wyniki prowadzonych w tym zakresie badań4-6), które wykazały, że nie tylko konstrukcja rozsiewacza, niewłaściwy dobór łopatek tarczy, czy błędne ustawienie parametrów pracy maszyny, ale także warunki zewnętrzne oraz właściwości fizyczne granul nawozów mają wpływ na jakość ich aplikacji. Na równomierność wysiewu nawozów mineralnych mają wpływ7) takie ich cechy fizyczne, jak gęstość oraz właściwości aerodynamiczne poszczególnych cząstek. Jedną z tych właściwości jest współczynnik oporu aerodynamicznego, który jest zależny przede wszystkim od kształtu granul nawozów mineralnych. W teoretycznych modelach symulujących trajektorie ich ruch w powietrzu zakłada się najczęściej8-10), że mają one kształt sferyczny, a współczynnik oporu aerodynamicznego zależy jedynie od liczby Reynoldsa. Jednorodne oraz kuliste granule są równomierniej rozsiewane po polu, a w konsekwencji nawóz jest efektywniej wykorzystywany przez rośliny uprawne. Granule nawozu o niekulistym kształcie mają większy opór aerodynamiczny, a jego wzrost może być jeszcze silniejszy w przypadku cząstek chropowatych występujących np. w nawozach po więcej »

Ocena ryzyka związanego z występowaniem substancji chemicznych na stanowiskach pracy. Metody bezpomiarowe w bazie CHEMPYŁ - DOI:10.15199/62.2018.4.25

Elżbieta Dobrzyńska Małgorzata Pośniak

Celem oceny ryzyka zawodowego jest przeprowadzenie szczegółowej analizy procesu pracy, która pozwoli na rozpoznanie istniejących niebezpieczeństw i wprowadzenie środków poprawiających warunki tej pracy. Ocena ryzyka zawodowego jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy, nadal jednak brak jest praktycznych przepisów wykonawczych w zakresie stosowania metod służących do identyfikacji zagrożeń i szacowania ryzyka1). W przypadku substancji chemicznych ich wchłanianie w warunkach narażenia zawodowego zachodzi głównie przez drogi oddechowe, ale również przez skórę i z przewodu pokarmowego. W Polsce, zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem, podstawową metodą oceny narażenia zawodowego na substancje chemiczne jest wykonywanie ich oznaczeń w powietrzu w odniesieniu do obowiązujących prawnie normatywów higienicznych substancji w powietrzu środowiska pracy2). Dla 524 substancji chemicznych i 19 pyłów, dla których wartości te są obecnie ustalone, strategia pomiarowa została sformalizowana i opracowana w postaci polskich norm3). Tymczasem substancji chemicznych jest w środowisku pracy znacznie więcej. Jeśli chodzi o narażenie dermalne, ocena ryzyka z nim związanego praktycznie nie jest uregulowana prawnie3). Dane charakteryzujące kontakt ze skórą są trudniej dostępne, co wynika z braku danych na temat wielkości narażenia zawodowego pochodzących z pomiarów stężeń chemikaliów. Sporadycznie wykorzystywaną metodą oceny narażenia zawodowego na substancje chemiczne jest monitoring biologiczny. Jest to pomiar stężeń substancji chemicznych lub ich metabolitów w materiale biologicznym. Pojawia się także problem oceny ryzyka związanego z występowaniem nowych technologii, takich jak wytwarzanie substancji chemicznych i ich mieszanin w postaci nanomateriałów. Stan wiedzy na temat toksycznego działania tych czynników jest ograniczony i brak jest kompleksowych danych na temat zagrożeń dla zdrowia pracowników i użytkowników wyrobów zawierających na więcej »

OD REDAKCJI

Andrzej Jan Szyprowski

Opinia publiczna na całym świecie została poruszona zamordowaniem młodego, zaledwie 28-letniego, słowackiego dziennikarza Jána Kuciaka i jego narzeczonej. Dziennikarz od kilku lat prowadził śledztwo w sprawie powiązań słowackich polityków z włoskimi organizacjami przestępczymi (mafią). Artykuły na temat tych powiązań J. Kuciak publikował od kilku lat. Mordercy dziennikarza i ich polityczni protektorzy nie zamknęli jednak dziennikarzom ust w tej sprawie. W całej Słowacji odbyły się wielotysięczne demonstracje, a premiera Roberta Fico, głównego podejrzanego w śledztwie o zamordowanie J. Kuciaka, zmuszono do ustąpienia ze stanowiska. Ustąpił też ze stanowiska minister kultury Słowacji. Wygląda na to, że Słowację czekają przyspieszone wybory parlamentarne, a partia SMER premiera R. Fico chyba nie obroni pozycji najważniejszej partii politycznej Słowacji. Na tle tych wydarzeń przypomina się niezwykle ważną społeczną rolę dziennikarzy i wolnej prasy, o której często pisze się, że jest "czwartą władzą" (po władzach formalnych: parlamentarnej, rządowej i sądowej). Nie bez kozery też uważa się, że muchę i polityka można "zabić" gazetą. Polityk musi mieć kryształowy życiorys i działalność, bowiem wszelkie plamy na tym życiorysie czy działalności mogą być pożywką dla dziennikarzy i podstawą publikacji o niechlubnych aspektach poczynań polityka, co może zakończyć jego polityczną karierę. Takimi sztandarowymi przykładami dziennikarskich śledztw były powszechnie znane afery, takie jak Watergate wykryta przez dziennikarzy Washington Post oraz afera pedofilska w kościele katolickim Bostonu wykryta przez dziennikarzy The Boston Globe. W przypadku pierwszej z nich przeciwnikiem dziennikarz więcej »

Parametry emisyjne na przykładzie spalania odpadów gumowych, węgla i biomasy - DOI:10.15199/62.2018.4.24

Jerzy Baron Przemysław Migas

Jedną z powszechnie stosowanych metod zagospodarowania odpadów gumowych jest odzysk energii. Może on być realizowany w sposób pośredni, po uprzedniej pirolizie1, 2), w wyniku której otrzymuje się gaz opałowy lub poprzez spalenie odpadu w specjalnie przystosowanych do tego procesu paleniskach. Odpady gumowe ze względu na swoją wartość opałową sięgającą 38 MJ/kg oraz niską cenę (zależną jednak od takich czynników jak transport lub koszt przygotowania paliwa)3, 4), mogą stanowić atrakcyjne źródło energii. Dodatkowo wykorzystaniu tego rodzaju odpadów mogą sprzyjać odpowiednie regulacje prawne5). Najczęściej proces spalania odpadów gumowych prowadzony jest w trakcie wypalania klinkieru przy produkcji cementu. Takiej operacji poddaje się 91% opon poddawanych odzyskowi energii5). Zastosowanie alternatywnego paliwa w postaci opon umożliwia obniżenie kosztów produkcji cementu, a ponadto niektóre substancje niepalne (np. tlenki metali z utylizowanych opon) wchodząc w skład powstającego klinkieru, poprawiają jego jakość. Jest to proces bezodpadowy umożliwiający jednoczesny odzysk termiczny i recykling materiałowy odpadów. Wadą pieców cementowych jest ich lokalizacja w odległych regionach, co zwiększa koszty transportu. Innym przykładem mało rozpowszechnionej, aczkolwiek zyskującej coraz większe zainteresowanie metody utylizacji opon, jest spalanie fluidalne. Światowym liderem w termicznej utylizacji gumy w złożu fluidalnym jest Japonia, w której w latach 2005-2010 uruchomiono 9 instalacji fluidalnych spalających odpady gumowe6). Dużą zaletą palenisk fluidalnych jest możliwość spalania i współspalania odpadów we wszystkich stanach skupienia7). Paleniska takie charakteryzują się dużą burzliwością w strefie reakcyjnej, co zapewnia jednorodne warunki termiczne oraz dobre wymieszanie w układzie paliwo- -utleniacz. Podstawową wadą procesów fluidalnych w kontekście spalania ciała stałego jest konieczność odpowiedniej granulacji paliwa. Najstarsz więcej »

PERSONALIA

Dr hab. Przemysław DOROŻYŃSKI otrzymał nominację Ministra Rozwoju na stanowisko dyrektora Instytutu F a r m a c e u t y c z n e g o w Warszawie. Pan P. Dorożyński w roku 1992 ukończył studia farmaceutyczne na Akademii Medycznej im. Mikołaja Kopernika w Krakowie (obecnie Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego). Stopień doktora i doktora habilitowanego uzyskał na tej samej uczelni. Doświadczenie zawodowe: w latach 1992-1994 był stażystą w aptece, w latach 2003-2010 pełnił funkcję specjalisty ds. innowacji w Chemiczno-Farmaceutycznej Spółdzielni Pracy Espefa, w latach 2010-2015 był kierownikiem ds. regulacji w EuroPharma Alliance Sp. z o.o., w latach 2010-2014 zajmował stanowisko kierownika ds. regulacji w ImmuPharma AG, w latach 2014-2016 pełnił funkcję członka zarządu MadoPharma Sp. z o.o., od czerwca do grudnia 2015 r. był też członkiem zarządu AccessPharma Sp. z o.o., od 2003 r. jest adiunktem w Katedrze Technologii Postaci Leku i Biofarmacji na Wydziale Farmaceutycznym Collegium Medicum UJ, a od stycznia 2017 r. był zastępcą dyrektora Instytutu Farmaceutycznego. www.ifarm.eu, dostęp 15 marca 2018 r. www.goldenline.pl/przemyslaw-dorozynski, dostęp 15 marca 2018 r. Dr Bogdan TOMASZEK od dnia 1 marca 2018 r. został deleg więcej »

Pochodne indenochinoksaliny jako barwnikowe fotoinicjatory polimeryzacji rodnikowej triakrylanu trimetylolopropanu. Efekt podstawnika w parze fotoredoks - DOI:10.15199/62.2018.4.7

Ilona Pyszka Zdzisław Kucybała

Fotoinicjowana polimeryzacja rodnikowa jest popularną metodą utwardzania z dużą szybkością kompozycji zawierających wielofunkcyjne akrylany, nawet w temperaturze otoczenia. Dodatkowe zalety tak prowadzonej polireakcji to małe zużycie energii oraz produkcja materiałów o zaprojektowanych kształtach i właściwościach. Ograniczeniem metody jest polimeryzowanie jedynie cienkich warstw ze względu na absorpcję światła podczas przechodzenia przez naświetlaną warstwę. Polimeryzacja monomerów przy użyciu światła znalazła zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Opracowane systemy są szeroko stosowane w technologii powłok ochronnych, w przemyśle graficznym, mikroelektronice, produkcji dysków optycznych oraz w stereolitografii1, 2). Wytwarzanie rodników w układach polimeryzacyjnych może odbywać się przeważnie w obecności inicjatorów, które ulegają dysocjacji fotolitycznej np. komercyjny Irgacure 651 (Ciba-Geigy). Jest liczna grupa fotoinicjatorów, które podczas naświetlania generują z koinicjatora (para fotoredoks) rodniki inicjujące polimeryzację. Proces polega na międzycząsteczkowym przeniesieniu elektronu a następnie protonu lub dodatkowo dekarboksylacji oraz oderwaniu atomu wodoru w reakcjach (1-3): - H+ polimer . monomer RXCHR .+ -+RXCH2R . FI*+RXCH2R FI h FI (1) - H+, - CO2 . RXCHCOOH -H+ polimer monomer . RXCH2 .+ -+ RXCH2COOH . FI*+ RXCH2COOH FI h FI (2) FI D h FI *+DH FIH .+ . monomer polimer (3) w których FI oznacza fotoinicjator, (RXCH2R) donor elektronu: amina, sulfid, (cyklosulfid-tritian), DH donor atomu wodoru (np. 2-merkaptobenzimidazol) a (RXCH2COOH) donor elektronu: kwas fenoksyoctowy, kwas tiofenoksyoctowy, N-fenyloglicyna i kwas N-fenyloiminodioctowy. Cały czas trwają poszukiwania skutecznych kompozycji fotoinicjujących polimeryzację opartych na nowych strukturach barwników. Jako przykład z ostatnich kilku lat można wymienić prace3-19). Modyfikacje struktury fotoinicjatorów prowadzone są poprz więcej »

Poliolefiny i woski polietylenowe Cz. I. Właściwości reologiczne - DOI:10.15199/62.2018.4.11

Justyna Kowalska Krystyna Czaja

Przetwórstwo tworzyw sztucznych polega na nadaniu polimerowi odpowiedniej postaci użytkowej oraz wytworzenie wyrobu spełniającego pewne wymogi i nadającego się do zastosowania w określonych warunkach. W trakcie procesów przetwarzania w materiale polimerowym zachodzą złożone przemiany fizyczne i chemiczne, które są wynikiem działania sił mechanicznych (naprężeń), ciepła i ruchu w różnych elementach maszyn przetwórczych. Końcowe właściwości tworzywa zależą od procesów zachodzących w trakcie jego upłynniania oraz wymuszonego płynięcia stopu podczas mieszania i kształtowania wyrobu. Zatem bardzo istotne jest poznanie zjawisk reologicznych w upłynnionym polimerze podczas przepływu1). Reologia jest gałęzią wiedzy w sposób szczególny przeznaczoną i wykorzystywaną w badaniach materiałów polimerowych, w tym głównie polimerów oraz różnego rodzaju kompozytów na ich osnowie2). Dla tworzyw termoplastycznych szczególnie istotne jest określenie ich zdolności do płynięcia. Ta właściwość stanowi parametr decydujący w procesie wytwarzania różnego rodzaju wyrobów z tworzyw sztucznych, a także o możliwościach ich zastosowania i warunkach eksploatacji. Znajomość właściwości reologicznych materiałów polimerowych jest szczególnie przydatna przy doborze odpowiednich maszyn i urządzeń przetwórczych3, 4). Umożliwia to dobór warunków w procesach obróbki, przetwórstwa i modyfikacji tworzyw sztucznych5). W praktyce przemysłowej oraz w badaniach jakości tworzyw sztucznych podstawowym parametrem charakteryzującym tworzywa sztuczne jest wskaźnik szybkości płynięcia MFR (melt flow rate) lub MFI (melt flow index)1). Wartość tego wskaźnika zależy od rodzaju i właściwości tworzywa, głównie od średniej masy molowej i jej dyspersji oraz od stopnia usieciowania, a także od zastosowanych parametrów pomiarowych m.in. od użytego obciążenia oraz temperatury pomiaru, kształtu i rozmiaru dyszy6). Znając wartość MFR polimeru, możliwe jest określenie lepkości materiału, lep więcej »

Powlekany papier opakowaniowy. Cz. I. Właściwości mechaniczne i antybakteryjne - DOI:10.15199/62.2018.4.29

Małgorzata Mizielińska Urszula Kowalska Michał Jarosz Katarzyna Sobecka Patrycja Sumińska

Tektura i papier są bardzo często wykorzystywane w opakowalnictwie. Do ich zalet należy podatność na biodegradację oraz biozgodność, a do wad słabe właściwości barierowe względem pary wodnej, które wymagają obróbki powierzchni prowadzącej do nadania tym materiałom nowych właściwości1, 2). Modyfikację można prowadzić na wiele sposobów. Powszechnie stosowane jest pokrywanie ich powłokami. Powłoki nadają pokrywanemu materiałowi takie cechy, które są niezbędne do przechowywania konkretnych produktów wprowadzanych do opakowania. Powłoki te powinny jak najdłużej utrzymać świeżość i wysoką jakość żywności. Dlatego bardzo istotne jest, by dokonać wyboru odpowiedniego nośnika powłokotwórczego1, 3, 4). Powlekanie papieru może mieć na celu poprawę właściwości barierowych względem pary wodnej lub gazów. Zastosowanie nośników hydrofobowych, takich jak Eurocryl 2080, Exceval HR 3010 lub Ecroprint RA 112 może poprawić barierowość materiałów względem pary wodnej1). Oprócz poprawy właściwości barierowych powłoki mogą chronić produkty spożywcze przed wzrostem mikroorganizmów powodujących ich psucie się. Aktywna powłoka o właściwościach antymikrobiologicznych stanowi warstwę zewnętrzną, a tworzący ją 97/4(2018) 649 Dr inż. Katarzyna SOBECKA w roku 2007 ukończyła studia na Wydziale Nauko o Żywności i Rybactwa Akademii Rolniczej w Szczecinie (obecnie Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie). W 2012 r. uzyskała stopień doktora nauk rolniczych w dyscyplinie technologia żywności i żywienia na Wydziale Nauko o Żywności i Rybactwa ZUT w Szczecinie. Jest pracownikiem naukowo-technicznym w Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych ZUT tej uczelni. Specjalność - enkapsulacja bakterii, bioprocesy pozyskiwania odbakteryjnych substancji aktywnych, badanie właściwości antymikrobiologicznej substancji aktywnych. Mgr Michał JAROSZ w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Biotechnologii i Hodowli Zwierząt na Akade więcej »

Powlekany papier opakowaniowy. Cz. II. Wpływ starzenia się powłok na ich właściwości przeciwbakteryjne - DOI:10.15199/62.2018.4.30

Małgorzata Mizielińska Urszula Kowalska Michał Jarosz Katarzyna Sobecka Patrycja Sumińska

Przeprowadzone poprzednio badania1) wykazały, że hydrofobowe powłoki Exceval, Ecroprint i Eurocryl pozwoliły uzyskać papier opakowaniowy o zwiększonej barierowości względem pary wodnej, a dodatkowe pokrycie powłokami MerthocelTM z polilizyną (2%) lub z PSP (2%) umożliwiło uzyskanie materiału hamującego wzrost szczepów S. aureus i E. coli. Powlekanie papieru zwiększyło też siłę przebicia i maksymalną siłę przy zerwaniu. Uwzględniając właściwości barierowe oraz antymikrobiologiczne uzyskanych materiałów, stwierdzono, że powłoka Eurocryl pokryta warstwą zawierającą polilizynę okazała się najlepszym rozwiązaniem i zalecono jej wykorzystanie w opakowalnictwie jako powłoki aktywnej. Nośnikami powłokotwórczymi są też emulsje parafinowe i kopolimery na bazie poliuretanu lub styrenu2). Przykładem takich nośników są komercyjne emulsje woskowe Aquacer 2650 (Byk, Niemcy) i Ultralub (Keim Additec Surface, GmbH, Niemcy). Nanoszone na materiały opakowaniowe powłoki ulegają starzeniu podczas przechowywania. Istotne jest, by zachowały one wszystkie nadane im właściwości po procesie starzenia. Podjęto wiele prób zbadania wpływu przyspieszonego starzenia na antymikrobiologiczne właściwości powłok. Badano, czy przyspieszone promieniowanie UV-A oraz Q-Sun ograniczy aktywność powłok, czy doprowadzi więcej »

Reforming biomasy w fazie wodnej - DOI:10.15199/62.2018.4.3

Tadeusz Borowiecki Marcin Cichy Paweł Kowalik

Procesy pozyskiwania gazów syntezowych są stale obiektem dużego zainteresowania z powodu rosnącego zapotrzebowania na wodór, amoniak i metanol1, 2). Gaz syntezowy może być również wykorzystany w nowych procesach, w których otrzymuje się różne rodzaje związków organicznych3). Wodór (z ograniczoną zawartością CO <10 ppm) to paliwo dla ogniw paliwowych lub nośnik energii w koncepcji tzw. gospodarki wodorowej (hydrogen economy)4-7). Wadami najważniejszych obecnie metod pozyskiwania wodoru są wysokie koszty, jak też współobecność w produktach reakcji tlenku węgla(II)2 ,8). Ostatnie lata przyniosły bardzo duże zainteresowanie otrzymywaniem wodoru w procesie reformingu w fazie wodnej APR (aqueous phase reforming) z surowców pochodzenia biologicznego (np. węglowodany czy glicerol). Reforming w fazie wodnej zaproponowany w 2002 r. przez zespół J. Dumesica z Uniwersytetu Wisconsin w Madison (USA)9) prowadzony był w temp. 220-270°C, pod ciśnieniem 2,5-5 MPa w obecności katalizatorów heterogenicznych. Proces może przebiegać w nieobecności9, 10) lub obecności wodoru11, 12). Przy wprowadzaniu wodoru razem z roztworem substratu proces określany jest jako APD/H (aqueous phase dehydration- -hydrogenation)13). Największymi zaletami APR są łagodne warunki jego prowadzenia, stosowanie ciekłej wody (nie jest konieczne kosztowne generowanie pary) oraz produkt jedynie w niewielkim stopniu jest zanieczyszczony tlenkiem węgla(II)10, 14). Surowce pochodzenia biologicznego otrzymywane np. z ligninocelulozy mogą być przetwarzane w obecności katalizatorów również w paliwa transportowe i chemikalia15-20). Ogromne światowe zainteresowanie procesem APR, poparte stwierdzeniem wybitnego uczonego G.A. Somorja`a21) Two commercially viable routes to generate hydrogen are methanol steam reforming (MSR; CH3OH + H2O → CO2 + 3H2) and aqueous-phasereforming (APR; ethanol, sugars, sugar alcohols, polyols, hemicellulose, and cellulose → xCO2 + yH2), nie znalaz więcej »

SOSEXPO 2018

Jerzy Polaczek

Dnia 1 lutego 2018 r. w warszawskim hotelu Novotel Airport odbyło się zorganizowane przez Zarząd Targów Warszawskich VII Międzynarodowe Forum Gospodarki Odpadami SOSEXPO, połączone z VII Ogólnopolską Konferencją Samorządową. Otwarcia Forum dokonała Pani Grażyna Karłowska, prezes ZTW, wraz z Panem Kazimierzem Barczykiem, Przewodniczącym Federacji Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP, Wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Małopolskiego, a następnie Pan Sławomir Mazurek, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska, przedstawił strategię rządową w zakresie gospodarki odpadami w aspekcie gospodarki w obiegu zamkniętym (GOZ). Wystąpień wprowadzających dokonali Pan Andrzej Maciejewski, Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej w Sejmie RP, oraz Pan Jan Staniłko z Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii (MPiT). Pierwsza debata dotyczyła krajowych i unijnych rozwiązań na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym. Jakie są ich cele i co one oznaczają dla Polski? Debatę moderował Pan Mariusz Przybylik, ekspert w obszarze użyteczności publicznej, a udział w niej wzięli: Panowie Kazimierz Barczyk, przewodniczący Federacji Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP, wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego, Wojciech Konecki, wiceprezes Krajowej Izby Gospodarczej, dyrektor w Związku Producentów AGD, przewodniczący Rady Nadzorczej ElektroEko SA, Piotr Kuszewski, Instytut Bankowości, Szkoła Główna Handlowa, zajmujący się finansowaniem projektów innowacyjnych w gospodarce odpadami, i Kestutis Sadauskas, dyrektor Dyrektoriatu "Circular Economy & Green Growth" w Dyrekcji Generalnej ds. Środowiska w Komisji Europejskiej, oraz Panie Magdalena Dziczek, członek zarządu w Związku Pracod więcej »

System fotokatalityczny oparty na żelu krzemionkowym i magnez(II)-2,3-bis(1-adamantylosulfanylo) ftalocyjaninie i generujący tlen singletowy - DOI:10.15199/62.2018.4.18

Ftalocyjaniny należą do heterocyklicznych związków aromatycznych, które są syntetycznymi analogami występujących w przyrodzie porfiryn. W strukturze cząsteczki ftalocyjaniny występują cztery pierścienie izoindolowe, połączone mostkami azametinowymi. W przemyśle i technice są wykorzystywane m.in. jako pigmenty, warstwy światłoczułe w ogniwach słonecznych oraz jako katalizatory1, 2). Szczególną właściwością fotochemiczną ftalocyjanin jest zdolność generowania pod wpływem światła reaktywnych form tlenu, w tym tlenu singletowego (1O2), który jest wykorzystywany w procesach katalitycznej syntezy związków organicznych. Zdolność do generowania tlenu singletowego przez ftalocyjaniny stwarza m.in. możliwość praktycznego zastosowania ich w celu usuwania zanieczyszczeń chemicznych w procesie uzdatniania wody. Tlen singletowy jako substancja spełnia założenia tzw. green chemistry, promującej ograniczenie ilości powstających odpadów i zużycia energii3, 4). Jego właściwości utleniające są wykorzystywane w wielu reakcjach utleniania ponieważ jest substancją uniwersalną i bezpieczną dla środowiska. Reaguje szybko ze związkami zawierającymi nienasycone wiązania pomiędzy atomami węgla, a także bierze udział w reakcjach cykloaddycji [4+2] i [2+2] oraz utleniania heteroatomów3, 5). W piśmiennictwie dostępne są doniesienia, dotyczące 602 97/4(2018) Prof. dr hab. Jadwiga MIELCAREK w roku 1972 ukończyła studia na Wydziale Farmaceutycznym Akademii Medycznej w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu). Od tego czasu pracuje w Katedrze i Zakładzie Chemii Nieorganicznej i Analitycznej tej uczelni. Specjalność - ocena właściwości fotochemicznych modyfikowanych porfirynoidów o potenc więcej »

Technika oceny cyklu życia jako narzędzie wsparcia do określenia wpływu wytwarzania energii cieplnej na środowisko - DOI:10.15199/62.2018.4.14

Maciej Dzikuć

Ostatnie lata przyniosły w Polsce znaczne ograniczenie szkodliwych emisji do powietrza, których źródłem był przemysł1, 2). Jednak nadal nie rozwiązano problemu nadmiernej ilości zanieczyszczeń, która dostaje się do powietrza podczas ogrzewania budynków. Istnieje wiele narzędzi, które są pomocne podczas wyboru kotłów, które mają służyć do ogrzewania budynków. Na uwagę zasługuje technika oceny cyklu życia LCA3, 4), która pozwala na ocenę technologii, produktów i usług za pomocą procedur opisanych w normach5, 6). Głównym celem artykułu było zaprezentowanie techniki LCA, która jest skutecznym narzędziem wspomagającym kompleksową ocenę poszczególnych sposobów wytwarzania energii cieplnej służącej do ogrzewania budynków. Opisano również procedurę realizacji LCA7), uwzględniając charakterystykę poszczególnych jej etapów. Zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi substancjami podczas ogrzewania budynków Podczas spalania paliw w kotłowniach przydomowych do powietrza dostaje się wiele szkodliwych substancji8), takich jak ditlenek siarki (SO2), metale ciężkie, niemetanowe związki organiczne (NMLZO), pyły PM10 i PM2,5, tlenki azotu (NOx), tlenki węgla (np. CO) oraz trwałe związki organiczne (TZO). Zanieczyszczenia powstające podczas spalania paliw znacząco różnią się między sobą9, 10). Najbardziej szkodliwe dla środowiska i zdrowia ludzi jest spalanie paliw stałych, w tym niskiej jakości węgla kamiennego i brunatnego, a także odpadów11, 12). Dodatkowym czynnikiem wpływającym na ilość szkodliwych substancji dostających się do powietrza jest klasa energetyczna kotła. Wybór bardziej przyjaznego środowisku kotła wspomaga technika LCA. Dzięki niej już na etapie przygotowywania inwestycji możliwy jest wybór ekologicznej instalacji, która przy odpowiednim doborze pozostałych parametrów związanych z zapotrzebowaniem na energię danego budynku (takich jak izolacja termiczna przegród zewnętrznych) może okazać się również bardziej ekonomiczna od doty więcej »

Technologia wytwarzania bezwodnego octanu sodu - DOI:10.15199/62.2018.4.6

Katarzyna Stanek Karolina Krupa

Octan sodu jest związkiem chemicznym o bardzo szerokim zastosowaniu. Może być wykorzystany w produkcji farmaceutyków, kosmetyków, chemikaliów, żywności, nanomateriałów, biomateriałów i urządzeń elektronicznych1). Przede wszystkim jest dodawany do żywności jako konserwant oraz regulator kwasowości. Może być także stosowany jako wzmacniacz smaku2). Jest też odczynnikiem powszechnie wykorzystywanym m.in. w laboratoriach biologii molekularnej oraz w biochemii. W przemyśle octan sodu jest często dodawany do kwaśnych odpadów w celu ich neutralizacji. Poza tym pomaga usuwać zanieczyszczenia, plamy, rdzę lub kamień z powierzchni metalowych. Octan sodu występuje w postaci dwóch form krystalicznych. Do temp. 58°C występuje w postaci trihydratu, a w temperaturach wyższych w postaci bezwodnej. W temperaturze przejścia uwodniona sól częściowo rozpuszcza się we własnej wodzie krystalizacyjnej i tworzy się mieszanina roztworu octanu sodu oraz jego bezwodnej soli. Entalpia przemiany jednej formy w drugą wynosi 264,0 kJ/kg3). Trójwodny octan sodu jest zaliczany do grupy materiałów zmiennofazowych PCM (phase change materials). Są to substancje skłonne do absorbowania, akumulowania lub uwalniania dużej ilości energii w trakcie przemiany fazowej. Obecnie poszukuje się takich PCM, które charakteryzowałyby się dużym ciepłem przemiany fazowej, dużą przewodnością cieplną, odpowiednią temperaturą topnienia, stabilnością chemiczną, niską ceną oraz brakiem toksyczności i działania korozyjnego. Takimi właściwościami odznaczają się często sole uwodnione4). Ograniczeniem w stosowaniu trihydratu octanu sodu jako PCM jest wytrącanie się fazy stałej w temperaturze topnienia. Hydrat tej soli zawiera 60,28% mas. octanu sodu i 39,72% mas. wody5). Trihydrat octanu sodu rozkłada się, rozpuszcza się częściowo w wodzie uwalnianej ze struktury krystalicznej, a c więcej »

Teoretyczne i praktyczne wyzwania dla przemysłu nawozowego związane z niskoemisyjną gospodarką - DOI:10.15199/62.2018.4.2

Arkadiusz Piwowar

Termin gospodarka niskoemisyjna nie ma jednolitej definicji. Najczęściej utożsamia się go z kierunkiem rozwoju gospodarki, w którym minimalizuje się uzależnienie od paliw kopalnych, a tym samym ogranicza się emisję szkodliwych gazów i pyłów. Istotny w tej koncepcji jest wzrost efektywności energetycznej. Ten model gospodarki zakłada optymalnie ukształtowane relacje pomiędzy wzrostem gospodarczym, dbałością o środowisko oraz jakością życia. W polityce klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej na pierwszy plan wysuwa się postulat ograniczenia emisji ditlenku węgla1). Jest to istota polityki oraz wielu strategii UE, m.in. Strategii Europa 2020. Przyjęcie przez Polskę zobowiązań w tym zakresie pociąga za sobą transformację gospodarczo-energetyczno-ekologiczną we wszystkich sektorach gospodarki narodowej. Stopień rozwoju gospodarki niskoemisyjnej to nie tylko ważny element postrzegania państwa w środowisku międzynarodowym, ale istotne są również aspekty mezoekonomiczne (na poziomie branż) i mikroekonomiczne (na poziomie podmiotów gospodarczych). W ramach rozważań mikroekonomicznych działalność ta wpisuje się w nurt współczesnego zarządzania środowiskowego. Rozwój gospodarki niskoemisyjnej to jedno z kluczowych wyzwań polskiej gospodarki w każdym sektorze i w każdej branży. Gospodarka niskoemisyjna to także jeden z podstawowych elementów zrównoważonego rozwoju przemysłu chemicznego w Polsce. Oddziaływanie zanieczyszczeń emitowanych w wyniku realizacji procesów produkcyjnych w zakładach przemysłu chemicznego może powodować znaczne zmiany chemiczne i biologiczne w atmosferze oraz środowisku glebowym i wodnym. Do degradacji środowiska naturalnego przyczynia się też przemysł chemiczny, będący głównym emiterem pierwiastków toksycznych do środowiska, w tym metali ciężkich2). Bardzo ważne z punktu widzenia gospodarki niskoemisyjnej są także zagrożenia środowiska na skutek stosowania agrochemikaliów w praktyce rolniczej więcej »

Właściwości morfologiczne materiałów wybuchowych ANFO otrzymanych z użyciem ciekłych substancji palnych - DOI:10.15199/62.2018.4.15

Andrzej Biessikirski Łukasz Kuterasiński

ANFO (ammonium nitrate fuel oil) ze względu na właściwości detonacyjne, prostotę wykonania oraz koszt produkcji to obecnie jeden z najczęściej stosowanych materiałów wybuchowych (MW) w przemyśle górniczym. Produkcja ANFO polega na zmieszaniu azotanu(V) amonu ze składnikiem palnym w odpowiedniej proporcji masowej (przeważnie 94:6). Ze względu na to, że azotan(V) amonu jest głównym składnikiem ANFO, właściwości sporządzonego MW są ściśle związane z właściwościami saletry amonowej (SA)1). Składnikiem palnym jest najczęściej olej napędowy, niemniej istnieje możliwość zastosowania innych związków, takich jak np. nitrometan2). Właściwości ANFO były przedmiotem badań opublikowanych w licznych pracach naukowych. Clark3) przedstawił wpływ średnicy ładunku, gęstości MW, zawartości wilgoci, wielkości ziarna azotanu(V) amonu oraz zawartości oleju w składzie ANFO na jego prędkość detonacji. Buczkowski i Zygmunt4) oraz Maranda i współpr.5, 6) zajmowali się wpływem sproszkowanego glinu oraz materiałów inertnych (tlenku wapnia, dolomitu, anhydrytu) na właściwości ANFO. Buczkowski i Zygmunt4) stwierdzili, że dodanie materiału inertnego będzie zmniejszało m.in. prędkość detonacji oraz ciepło wybuchu. Spadek wartości ciepła pochodzącego ze strefy reakcji jest spowodowany jego absorpcją przez materiał inertny. Maranda i współpr.5) zauważyli, że zwiększenie dodatku sproszkowanego glinu z 3,64% mas. do 12,12% mas. powoduje podwójne obniżenie zawartości toksycznych tlenków w gazach postrzałowych oraz zwiększenie zdolności do wykonania pracy. Dobór składnika palnego był przedmiotem prac7, 8). Sinditskii i współpr.7) stwierdzili, że obecność węgla drzewnego, trinitrotoluenu, oleju napędowego i nadsiarczku żelaza(II) jest konieczna do zajścia przemiany wybuchowej. Uzyskane wnioski są zgodne z historycznymi pracami9, 10). Ponadto Gunawan i Zhang8) stwierdzili, że obecność pirytu w składzie ANFO powoduje katalizowanie reakcji rozkładu MW. Morfologia A więcej »

Wpływ emulgatorów na trwałość matryc wykorzystywanych do produkcji materiałów wybuchowych emulsyjnych - DOI:10.15199/62.2018.4.21

Andrzej Biessikirski Łukasz Kuterasiński Jolanta Biegańska Karolina Nikolczuk Michał Dworzak

Matryca materiału wybuchowego emulsyjnego (MWE) jest niewybuchowym produktem pośrednim, który po uczuleniu fizycznym lub chemicznym nabiera właściwości wybuchowych. Niezależnie od typu emulsji (W/O lub O/W), matryca składa się z fazy dyspersyjnej oraz zdyspergowanej. MWE stosowane w górnictwie są najczęściej emulsją typu W/O, której matryca zbudowana jest z wodnego roztworu soli o właściwościach utleniających (azotan(V) amonu) stanowiący fazę nieciągłą oraz paliwa organicznego (faza ciągła). Stabilizację układu W/O uzyskuje się poprzez zastosowanie odpowiednio dobranego emulgatora (wytwarzanie na powierzchni kropli stabilnego amfifilowego filmu) lub innych związków powierzchniowo czynnych. Obecnie najczęściej stosowanym emulgatorem do produkcji matryc MWE jest monooleinian sorbitanu (SPAN-80) lub bezwodnik poliizobutylenobursztynowy (PIBSA)1, 2). W odróżnieniu od innych materiałów wybuchowych (MW) mieszaninowych, MWE wykazują dużą powierzchnię międzyfazową, co pozwala na uzyskanie niemal idealnych warunków detonacji3, 4). Wykazano, że istnieje kilka czynników wpływających na stabilność matrycy typu W/O1). Jednym z najważniejszych jest rodzaj stosowanego emulgatora oraz jego udział w mieszaninie emulgującej5). Właściwości reologiczne MWE stabilizowanych za pomocą różnych typów emulgatorów przedstawiono w pracach6-8). Mudeme i współpr.9) przeprowadzili badanie właściwości reologii MWE stabilizowanych za pomocą PIBSA, połączonego z różnymi typami podstawników. Tian i współpr.2) badali możliwość oznaczenia pozostałości po detonacji 24 różnych preparatów MWE (emulgowanych z zastosowaniem SPAN-80) za pomocą metody chromatografii gazowej2). Wang i współpr.10) badali wpływ emulgatorów na stopień odczulenia MWE. Stwierdzili oni, że ulega on zmniejszeniu wraz ze wzrostem zawartości emulgatora w składzie MW10). W pracach11- 13) stwierdzono, że HLB ma kluczowe znaczenie przy wytwarzaniu stabilnej i trwałej emulsji. Noor El-Din i współpr.11) więcej »

Wpływ kompresji postaci leku na uwalnianie substancji czynnej - DOI:10.15199/62.2018.4.5

Andrzej Pacana Dominika Siwiec Halina Chłodnicka Marcin Pociecha

Zasługą farmaceutów jest formowanie leków w postać tabletek. Produkcja leku może odbywać się na różne sposoby, jednak w każdym z tych procesów produkcji istotne jest to, aby stworzyć lek o jak najlepszej postaci1). Produkt leczniczy musi charakteryzować się odpowiednią jakością, która jest gwarancją bezpieczeństwa podczas stosowania oraz zapewnia skuteczność działania. Jakość leków determinowana jest również przez takie kryteria, jak identyczność, czystość, ilość substancji czynnej, szybkość i miejsce jej uwalniania oraz stosowalność określona przez farmakopeę2, 3). Trudności w poszukiwaniu nowych i zarazem bezpiecznych substancji czynnych, a tym samym wymagania stawiane przez organy zajmujące się bezpieczeństwem zażywanych leków, sprawiają, że w celu poprawy farmakoterapii modyfikuje się technologię dotyczącą postaci leku. Badanie postaci leku jest idealnym instrumentem optymalizacji4-6) farmakoterapii, która może być realizowana z wykorzystaniem obecnych na rynku substancji aktywnych. Zastosowanie właściwych substancji pomocniczych lub użycie stosownego procesu technologicznego umożliwia modyfikowanie uwalniania substancji czynnej z postaci leku. Pozwala to na otrzymanie leków o działaniu szybkim i jednocześnie długotrwałym7). Na uwalnianie substancji czynnej z leku mają wpływ m.in. takie czynniki, jak temperatura, pH oraz wykorzystywana metoda8), a także stopień kompresji tabletek, czyli parametr technologiczny, który bezpośrednio wpływa na ich twardość. Wpływ ten był przedmiotem przeprowadzonych więcej »

Wpływ procesu toryfikacji na jakość biomasy - DOI:10.15199/62.2018.4.4

Anna Duda Łukasz Jęczmionek

Stosowanie biomasy w procesach współspalania z węglem pociąga za sobą techniczne komplikacje w postaci konieczności stosowania oddzielnych młynów, palników a czasami nawet kotłów. Biomasa jest paliwem odmiennym od węgla ze względu na inną charakterystykę spalania, w tym inną skłonność do dymienia, niższą wartość opałową, znaczną wilgotność wynikającą z higroskopijności, wyższą zawartość części lotnych oraz chloru i potasu, a także wysoki stosunek O/C1). Z tego względu udział biomasy w procesie współspalania nie przekracza zazwyczaj 10%. Stąd toryfikacja rozpatrywana jest często jako korzystna opcja umożliwiająca zwiększenie udziału biomasy (w tym przypadku biomasy przetworzonej) we współspalaniu. Biomasa toryfi-kowana posiada doskonałe właściwości przemiałowe. Zużycie energii na mielenie jest podobne jak dla węgla i niższe niż dla biomasy surowej. Toryfikaty nie mają ponadto właściwości higroskopijnych, co jest bardzo istotną cechą z punktu widzenia magazynowania i transportu. Wykazują one również obniżoną zawartość prekursorów substancji smolistych w stosunku do biomasy surowej. W procesie toryfikacji biomasa surowa ogrzewana do temp. 200-300°C w atmosferze gazu obojętnego przekształca się w biowęgiel z zachowaniem 50-90% masy i 60-95% energii surowca. W zależności od wielkości cząstek biomasy, czas trwania procesu jest bardzo zróżnicowany i wynosi od 10 min dla drobnych ziaren, do kilku godzin dla grubych cząstek2). Składowe biomasy lignocelulozowej (hemiceluloza, celuloza i lignina) różnią się strukturą chemiczną, a co za tym idzie mają różne temperatury termicznej degradacji. Najbardziej reaktywna jest hemiceluloza, która ulega termicznej degradacji w zakresie temp. 190-320°C, celuloza w zakresie 280-400°C, a lignina 320-450°C3). Według niektórych danych, dla ligniny jako najbardziej złożonej chemicznie zakres temperatur rozkładu jest szeroki i zawiera się w przedziale 160-900°C4). W wyniku rozkładu hemicelulozy powstaje mni więcej »

Wpływ rodzaju rozpuszczalnika na właściwości spektroskopowe ksantohumolu

Marta Arczewska Barbara Gieroba Bożena Gładyszewska Edward Rój Mariusz Gagoś

W ostatnich latach przemysł farmaceutyczny i browarniczy ponownie zaczyna interesować się roślinami leczniczymi i zawartymi w nich związkami poprzez badanie ich działania zarówno in vitro, jak i na poziomie molekularnym1, 2). Uzyskanie maksymalnego prozdrowotnego efektu przy minimalnych skutkach ubocznych możliwe jest jedynie poprzez zastosowanie izolowanych, stężonych substancji aktywnych występujących w roślinach. Wśród tej grupy roślin ważne miejsce zajmuje chmiel zwyczajny (Humulus lupulus L.), który stanowi cenne źródło naturalnych substancji aktywnych o wszechstronnym pozytywnym działaniu na organizm człowieka2-4). Chmiel jest bogatym źródłem flawonoidów, olejków eterycznych, żywic, terpenów oraz garbników odpowiedzialnych za kształtowanie smaku i aromatu piwa5). Podstawowym materiałem wykorzystywanym w przemyśle browarniczym są żeńskie kwiatostany szyszek chmielu2). Na największą uwagę, ze względu na interesujące właściwości prozdrowotne i znaczenie dla przemysłu browarniczego, zasługuje prenyloflawonoid 2’,4’,4-trihydroksy-6’-metoksy-3-(3-metylo-but-2-en- -1-yl)chalkon (ksantohumol, XN), który stanowi aż 80-90% całkowitej masy polifenoli zawartych w chmielu6-8). Pod względem strukturalnym należy on do grupy chalkonów, będących produktami pośrednimi w biosyntezie flawonoidów. Szkielet strukturalny związku stanowią dwa pierścienie aromatyczne (A i B) połączone poprzez łańcuch trzech węgli z nienasyconym wiązaniem oraz podstawiona w pierścieniu A jednostka prenylowa w pozycji 3` (rys. 1). Dotychczas bardzo intensywne badania nad zastosowaniem XN w lecznictwie wskazują na szerokie spektrum jego aktywności biologicznej. Wykazuje on działanie antynowotworowe9, 10), antyangiogenne11), przeciwwirusowe12), a także ochronne przed uszkodzeniami oksydacyjnymi w DNA13). Przy niskich stężeniach (1-50 μM) wykazuje działanie przeciwnowotworowe na wszystkich etapach procesu nowotworzenia, w fazie inicjacji, promocj więcej »

Wpływ właściwości fizykochemicznych substancji aktywnych środków ochrony roślin na ich los i zachowanie w środowisku oraz profil ekotoksykologiczny - DOI:10.15199/62.2018.4.20

Dorota Sobczak Igor Kondzielski Marta Kijeńska Barbara Gworek

Substancje aktywne środków ochrony roślin trafiają do wszystkich komponentów środowiska (woda, gleba i powietrze) i podlegają tam rozmaitym procesom chemicznym, biologicznym i biochemicznym, których przebieg zależy od wielu czynników. Do najważniejszych z nich, obok sposobu ich stosowania (rodzaj formulacji, dawka, liczba zabiegów, odstępy pomiędzy aplikacjami, termin i rodzaj uprawy) należą właściwości fizykochemiczne substancji aktywnej. Mają one duży wpływ zarówno na los i zachowanie substancji aktywnych w środowisku, jak również na wielkość narażenia i profil ekotoksykologiczny tych substancji. Do fizykochemicznych właściwości substancji aktywnych środków ochrony roślin, najważniejszych z punktu widzenia oceny losu i zachowania w środowisku oraz ekotoksykologii należy zaliczyć: strukturę związku, rozumianą jako przestrzenne ukształtowanie cząsteczki oraz obecność zróżnicowanych wiązań i grup funkcyjnych decydujących także o izomerii molekuły, masę cząsteczkową molekuły, tożsamą z masą molową związku, rozpuszczalność w wodzie powiązaną z mobilnością i biodostępnością determinującą w znacznym stopniu zarówno trwałość w środowisku, jak i profil toksykologiczny danej substancji, lotność substancji, wyrażoną za pomocą prężności par nasyconych i stałej Henry’ego, mogącą mieć istotny wpływ na oszacowaną wielkość narażenia, hydrofilowość/hydrofobowość związku, wyrażoną przez współczynnik podziału oktanol/woda (log Pow), wpływającą w sposób istotny na profil ekotoksykologiczny danej substancji aktywnej, trwałość związku w środowisku, definiowaną jako szybkość jego degradacji lub przemiany, związaną ze strukturą cząsteczki oraz mobilność w środowisku, najczęściej wyrażoną parametrami adsorpcji. W procesie oceny losu i zachowania w środowisku, a w szczególności w modelowej ocenie narażenia, wynikiem której jest wyliczenie przewidywanych stężeń środowiskowych (PEC) w różnych komponentach środowiska, ani trwałość związku w środow więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 417607; A01N 43/653 INSTYTUT OCHRONY ROŚLIN - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, Poznań Pernak J., Rzemieniecki T., Łączna M., Marcinkowska K., Gwiazdowski R., Praczyk T. Dwufunkcyjne ciecze jonowe z kationem cyprokonazolu i anionem pochodzącym od fenoksykwasu, sposób ich otrzymywania oraz zastosowanie jako fungicydy i herbicydy Przedmiotem zgłoszenia są dwufunkcyjne ciecze jonowe z kationem cyprokonazolu i anionem pochodzącym od fenoksykwasu, o wzorze ogólnym 1, w którym A oznacza anion 2,4-dichlorofenoksyoctanowy o wzorze 4A albo 4-chloro-2-metylofenoksy-octanowy o wzorze 4B albo 2-(4-chloro-2-metylofenoksy) propionianowy o wzorze 4C, zaś R oznacza atom wodoru, grupę etylową lub grupę propylową. Przedmiotem zgłoszenia jest też sposób ich otrzymywania, który polega na tym, że cyprokonazol rozpuszcza się w metanolu lub etanolu i poddaje reakcji chemicznej z kwasem 2,4-dichlorofenoksyoctowym albo 4-chloro-2-metylofenoksyoctowym albo 2-(4-chloro-2-metylofenoksy) propionowym w temp. 20°C i w czasie co najmniej 60 min, następnie odparowuje się rozpuszczalnik, a pozostałość suszy w warunkach obniżonego ciśnienia w temp. 30-50°C, korzystnie 40°C, do otrzymania gotowego produktu. Zgłoszenie zawiera też zastosowanie dwufunkcyjnych cieczy jonowych z kationem cyprokonazolu i anionem pochodzącym od fenokykwasu jako fungicydy albo herbicydy. (8 zastrzeżeń) Zgł. nr 417743; B09B 33/00 INSTYTUT CERAMIKI I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH, Warszawa Gebel R., Synowiec B., Chmielewska D., Witek A., Łosiewicz A., Jegerman Z., Ducka A. Sposób wytwarzania płytek szklanych okładzinowych lub elewacyjnych z odpadowego szkła kineskopowego (CRT) oraz płytka szklana z CRT Zgłoszenie dotyczy sposobu wytwarzania płytek szklanych okładzinowych lub elewacyjnych z odpadowego szkła kineskopowego (CRT), który obejmuje zmieszanie masy podstawowej zawierającej co najmniej 95% mas. odpadowego szkła CRT oraz nie więcej niż 5% mas. lepiszcza mine więcej »

Z PÓŁKI KSIĘGARSKIEJ - Giorgia Caruso, Luciana Bolzoni, Caterina Barone, Izabela Steinka, Salvatore Parisi, Angela Montanari CHEMIA MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH

Jerzy Polaczek

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017, ISBN 978-83-01-19175-7, 166 stron, cena 49, - zł Problematyka materiałów opakowaniowych cieszy się Polsce olbrzymim zainteresowaniem, o czym świadczy fakt, że w ciągu ostatnich 20 lat wydano tu ponad 30 (tak!) książek dotyczących tej tematyki. Nie jest to nic dziwnego, jeśli się weźmie pod uwagę, że polscy wytwórcy opakowań zyskali wysoką pozycję na międzynarodowym rynku tych produktów. Licząc na pewny sukces wydawca zdecydował się, zatem, przetłumaczyć na polski wydaną przez szwajcarski oddział Springera książkę Food packaging hygiene, stanowiącą zbiór sześciu luźno związanych ze sobą artykułów, napisanych przez ekspertów przemysłowych z Palermo i Parmy (Włochy). Autorką jednego z rozdziałów jest prof. Izabela Steinka z Wydziału Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa Akademii Morsk więcej »

Z prasy zagranicznej

Nowe inwestycje w europejskiej chemii CHEManager 2018, nr 3-4, 2 i 3 Przemysł chemiczny w krajach rozwiniętych charakteryzuje się bardzo dużą intensywnością inwestowania, mającego na celu zarówno zaspokajanie rosnącego zapotrzebowania klientów na produkty dotychczas wytwarzane, jak również generowanie nowych kierunków rozwoju w innych dziedzinach przemysłu (elektronika, inżynieria materiałowa). Stąd też w prasie fachowej stale pojawiają się informacje o budowie nowych wytwórni różnorodnych chemikaliów. Ostatnio prasa doniosła, że firmy Shell Manufacturing i ITM Power rozpoczynają budowę wytwórni wodoru Refhyne, opartej po raz pierwszy na procesie elektrolizy wody, prowadzonej w technologii PEM (polymer- -electrolyte-membrane). Wytwórnia ta została zlokalizowana w Wesseling (Nadrenia, Niemcy) i będzie dostarczała wodór do rafinerii ropy naftowej Shell Rheinland, zaspokajając częściowo jej zapotrzebowanie na wodór, które wynosi 180 tys. t/r. Wytwórnia będzie zasilana prądem elektrycznym pochodzącym ze źródeł odnawialnych (10 MW) i jej produkt można będzie określać jako "zielony wodór". Nakłady inwestycyjne wyniosą ok. 20 mln euro. Wytwórnia rozpocznie pracę w 2020 r. Firma Arlanxeo rozbudowuje swoją wytwórnię kauczuku chloroprenowego w Dormagen (Niemcy). W I kw. 2019 r. jej produkcja powinna osiągnąć 70 tys. t/r. Światowe zapotrzebowanie na kauczuk chloroprenowy rośnie rocznie o 4%. Produkty Arlanxeo trafiają na rynek pod marką Baypren i są wykorzystywane do produkcji odpornych na promieniowanie nadfioletowe i oleje osłon kablowych, taśm przenośnikowych, odzieży przeciwdeszczowej oraz klejów lateksowych. Wzrośnie również podaż metylenodifenylodiizocyjanianu (MDI), surowca do produkcji poliuretanów. Firma Covestro zamierza do 2022 r. kosztem 200 mln euro zwiększyć zdolność produkcyjną swojej wytwórni MDI w Tarragonie (Hiszpania) z 50 tys. t/r do ok. 220 tys. t/r. W planie firmy jest również zwiększenie zdolności więcej »

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

Nowy numer Magazynu Polska Chemia Ukazał się pierwszy tegoroczny numer Magazynu Polska Chemia (marzec 2018 r., nr 7), poświęcony Jubileuszowi 30-lecia Izby. W numerze tym redakcja przedstawiła obszernie historię i osiągnięcia Izby a także liczne notatki zawierające wspomnienia, gratulacje i życzenia, których autorami byli m.in. Jadwiga Emilewicz, minister Przedsiębiorczości i Technologii, Daniel Obajtek, prezes PKN Orlen SA, dr Alicja Adamczak, prezes Urzędu Patentowego RP, prof. Jerzy Buzek, b. premier RP, przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Piotr Cieśliński, poseł na Sejm RP, przewodniczący Zespołu Parlamentarnego ds. Przemysłu Chemicznego, dr Wojciech Wardacki, prezes zarządu Grupy Azoty SA, Zbigniew Warmuz, prezes zarządu Synthos SA, Grzegorz Czul, dyrektor generalny Fluor SA, Marco Mensink, dyrektor generalny Cefic, Andreas Gietl, dyrektor zarządzający BASF Polska, dr Andrzej Krueger, dyrektor ICSO Blachownia, dr Paweł Bielski, dyrektor IChP, prof. Maciej Chorowski, dyrektor Narodowego centrum Badań i Rozwoju, oraz Czesław Bugaj i Konrad Jaskóła, honorowi członkowie Izby. Szczególne wrażenie robi porównanie dwóch tekstów zamieszczonych w numerze: referat Konstantego Chmiel więcej »

Zastosowanie kart kontrolnych Hotellinga w kontroli jakości wieloparametrowego procesu technologicznego - DOI:10.15199/62.2018.4.13

Eugenij Volodarsky Zygmunt Warsza Larysa Kosheva Marina Dobrolyubova

Statystyczna kontrola procesu technologicznego stanowi jedno z głównych zastosowań statystyki matematycznej w przemyśle i w wielu innych dziedzinach gospodarki. Na podstawie monitorowania wybranych parametrów, stanowiących statystyczne wskaźniki przebiegu procesu technologicznego, wykrywa się, czy sterowanie tym procesem zapewnia, że wytwarzane produkty spełniają wymagania norm, czy też zmiany niektórych z tych wskaźników dają podstawę przypuszczać o powstawaniu niedopuszczalnych zakłóceń o charakterze deterministycznym. Może to doprowadzić do znacznych nieprawidłowości w procesie technologicznym i w konsekwencji do spadku jakości lub wadliwości wytwarzanych produktów1, 2). Głównym narzędziem stosowanym w praktyce przemysłowej do wykrywania konieczności interwencji w przebieg procesu jest karta kontrolna parametru zaproponowana przez Shewharta. Sygnałem o nieprawidłowości jest wyjście monitorowanego parametru procesu poza dopuszczalny dla niego przedział wartości. Pomysł ten znalazł szerokie uznanie ze względu na jego prostotę i dosyć dużą uniwersalność. Stanowił on podstawę utworzonej normy międzynarodowej3), która zawiera też różne modyfikacje tego sposobu. Propozycje udoskonalenia kryteriów opartych na kartach kontrolnych Shewarda autorzy przedstawili już poprzednio4, 5). W praktyce stosuje się obecnie trzy główne metody prowadzenia statystycznej kontroli procesów oraz ich różne modyfikacje6). Pierwsza z nich, oparta na kryteriach Neumanna i Pearsona, stosuje kartę kontrolną Shewharta. Jest to historycznie najstarsza metoda 580 97/4(2018) Doc. dr inż. Marina V. DOBROLYUBOVA w roku 2000 ukończyła studia na Narodowym Technicznym Uniwersytecie Ukrainy - Politechnice Kijowskiej "KPI". W 2012 r. uzyskała stopień kandydata nauk technicznych, a w 2013 r. stopień docenta. Pracuje w Katedrze Automatyki Badań Eksperymentalnych KPI. Jest członkiem Akademii Metrologii Ukrainy. Specjalność - przetwarzanie danych statystycznych. Pr więcej »

Zastosowanie metody badania zaburzeń w przedsiębiorstwach na przykładzie przemysłu chemicznego - DOI:10.15199/62.2018.4.27

Mariusz J. Ligarski

Organizacje poszukują różnorodnych możliwości poprawy skuteczności funkcjonowania i zapewnienia jakości swoim wyrobom. Na świecie i w Polsce rozpowszechniły się systemy zarządzania jakością wg wymagań normy1). Jednak pomimo posiadania certyfikowanych systemów zarządzania jakością, część organizacji boryka się z różnego rodzaju problemami2, 3). Autor publikacji od wielu lat prowadzi kompleksowe badania dotyczące systemów zarządzania jakością w różnych grupach organizacji4-6). Otrzymane wyniki zainspirowały go do opracowania nowatorskiej metody badania zaburzeń7, 8). Zaburzenia nie są badane, jak to zwykle bywa, z wnętrza organizacji, ale na podstawie danych uzyskanych z audytów trzeciej strony. Audyty te prowadzone są przez profesjonalnych audytorów jednostek certyfikujących i powinny dostarczać obiektywnych danych. Istnieje jednak duży problem z dostępem do tego typu danych. Autorowi udało się przepro więcej »