SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Wykład o szkolnictwie wyższym w USA

W dniu 24 maja 2018 r. na spotkaniu zorganizowanym przez Zarząd Wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia w Sali Dziekańskiej Politechniki Wrocławskiej prof. Jan Puszyński, wiceprezydent South Dakota School of Mines and Technology (uhonorowany ostatnio Odznaką Wyróżnionego Absolwenta Politechniki Wrocławskiej), wygłosił referat pt. "Stan obecny i strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w USA". W referacie tym omówił on rodzaje uczelni amerykańskich i ich rangę, bazę techniczną i efektywność badań, zatrudnienie absolwentów i ich średnią [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Czytaj za darmo! »

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

"Młody chemik eksperymentuje"

W dniu 9 czerwca 2018 r. w Sali Wałbrzyskiej Wydziału Chemicznego Politechniki Wrocławskiej nastąpiło uroczyste podsumowanie 31. edycji projektu edukacyjnego "Młody chemik eksperymentuje", corocznie organizowanego przez Wydział Chemiczny P więcej »

Adsorpcja i desorpcja 2-metylofenolu, 4-chloro-2-metylofenolu i kwasu 4-chloro- -2-metylo-fenoksyoctowego na węglach aktywnych - DOI:10.15199/62.2018.7.25

Arkadiusz Białek Krzysztof Kuśmierek Andrzej Świątkowski

Herbicyd MCPA (kwas 4-chloro-2-metylofenoksyoctowy) w skali technicznej otrzymywać można kilkoma metodami. Pierwszą metodą technologiczną był proces oparty na reakcji Williamsona mieszaniny poreakcyjnej z chlorowania 2-metylofenolu (OC), zawierającej jako główny składnik 4-chloro-2-metylofenol (PCOC) (4-chloro-o-krezol) z kwasem 2-chlorooctowym (MCA)1) (rys. 1). Innym stosowanym aInstytut Przemysłu Organicznego, Warszawa; bWojskowa Akademia Techniczna, Warszawa Arkadiusz Białeka,*, Krzysztof Kuśmierekb, Andrzej Świątkowskib Adsorption and desorption of 2-cresol, 4-chloro-2-cresol and 2-methyl-4-chlorophenoxyacetic acid on activated carbons Adsorpcja i desorpcja 2-metylofenolu, 4-chloro-2-metylofenolu i kwasu 4-chloro- -2-metylo-fenoksyoctowego na węglach aktywnych DOI: 10.15199/62.2018.7.25 Dr Krzysztof KUŚMIEREK w roku 2002 ukończył studia na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. Jest adiunktem w Instytucie Chemii Wydziału Nowych Technologii i Chemii Wojskowej Akademii Technicznej. Specjalność - analiza chromatograficzna, chemia środowiska. Instytut Przemysłu Organicznego, ul. Annopol 6, 03-236 Warszawa, tel.: (22) 676-96-88, fax: (22) 811-07-99, e-mail: bialek@ipo.waw.pl Dr inż. Arkadiusz BIAŁEK w roku 1999 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, kierunek technologia chemiczna. Od 1998 r. pracuje w Instytucie Przemysłu Organicznego, obecnie na stanowisku zastępcy dyrektora ds. produktów biologicznie czynnych i bezpieczeństwa środowiskowego. Specjalność - technologia produktów lekkiej syntezy organicznej. * Autor do korespondencji: Fig. 1. Synthesis of MCPA by condensation of PCOC with MCA Rys. 1. Otrzymywanie MCPA przez kondensację PCOC z MCA OH CH3 + Cl2 OH Cl CH3 OH Cl CH3 + ClCH2COOH MCA O O OH Cl CH3 MCPA 97/7(2018) 1159 Prof. dr hab. inż. Andrzej ŚWIĄTKOWSKI w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Jest profeso więcej »

Aktualności

Orlen chce inwestować w petrochemię PKN Orlen rozpoczyna największe w swojej historii inwestycje w obszarze petrochemii. Ich wartość szacowana jest na ok. 8,3 mld zł. W ramach przyjętego programu rozwoju petrochemii do 2023 r. zrealizowane zostaną nowe inwestycje w Płocku i we Włocławku. - Nowe inwestycje w ramach programu rozwoju polskiej petrochemii pozwolą jeszcze bardziej zintegrować segment rafineryjny i petrochemiczny oraz w większym stopniu zdywersyfikować przychody Koncernu. Jest o co powalczyć, bo szacowana roczna EBITDA po zakończeniu projektów wzrośnie o 1,5 mld zł. Oznacza to zwrot z inwestycji w ciągu 5-6 lat i to jest bardzo dobra informacja dla naszych akcjonariuszy - podkreśla Daniel Obajtek, prezes zarządu PKN Orlen. Realizacja inwestycji wzmocni pozycję Koncernu na rynku europejskim oraz zapewni wymierne korzyści dla polskiej gospodarki, m.in. w zakresie zbilansowania handlu produktami petrochemicznymi, które będą wytwarzane w wyniku realizacji programu. Oznacza to, że Polska z importera stanie się eksporterem tych produktów. Nowy program inwestycyjny PKN Orlen obejmie budowę i zwiększenie mocy produkcyjnych w obszarze pochodnych aromatów, olefin oraz fenolu. Pozwoli też na znaczącą rozbudowę kompetencji Koncernu w zakresie B+R poprzez inwestycje w Centrum Badawczo Rozwojowe. - Wartość rynku petrochemikaliów i bazowych tworzyw sztucznych podwoi się do 2040 r. PKN Orlen chce i musi bardzo dobrze wykorzystać swój potencjał w tym obszarze działalności. Dlatego ostatnie tygodnie poświęciliśmy pracom nad wyborem optymalnej ścieżki rozwoju aktywów produkcyjnych. Realizacja inwestycji oznacza zwiększenie mocy produkcyjnych w segmencie petrochemii o ok. 30%. Co istotne, nowe produkty będziemy plasować na rynku lokalnym. To gwarantuje znaczącą poprawę bilansu handlowego Polski w obszarze petrochemikaliów - dodał Daniel Obajtek. Popyt na produkty petrochemiczne będzie rósł, napędzany rosnącą liczbą lud więcej »

Badania inżynieryjne nad bezpośrednią syntezą metylochlorosilanu w reaktorze fluidalnym wyposażonym w wielorurowy wymiennik ciepła z przegrodami segmentowymi - DOI:10.15199/62.2018.7.22

Wang Qiang Zhang Zhengwei Wang Xu Gao Lin

Silicone materials combine the dual properties of inorganic materials and organic materials, which are widely used in aerospace and medicine techniques, as well as in electrical and electronic, textile, construction and chemical industries. Methyl chlorosilane is the most important monomer for the preparation of silicone polymerization products (including silicone oil, silicone rubber, and silicone resins), and it is also the basic raw material for preparing other silicon-functional silanes. Industrial methyl chlorosilane products are mixtures of various functionalities, and dimethyl dichlorosilane is mostly used, accounting for about 90% (mass fraction) of methyl chlorosilane1). In 1941, the technology for the direct synthesis of methyl chlorosilanes from methyl chloride and silicon powders using copper catalysts was proposed by Rochow2). At present, the direct method for producing organic silicon monomers is commonly used in the industries, in line with the reaction (1): 3 3 2 2 (1) 2CH Cl + SiCu(CH ) SiCl 300°C 97/7(2018) 1145 Materiały krzemowe łączą w sobie właściwości nieorganicznych oraz organicznych materiałów stosowanych na szeroką skalę w lotnictwie oraz w medycynie, a także w przemysłach elektrycznym, elektronicznym, tekstylnym, budowniczym i chemicznym. Metylochlorosilan jest najistotniejszym monomerem w procesie wytwarzania polimerowych związków krzemu (w tym oleju silikonowego, gumy silikonowej oraz żywic silikonowych), a także podstawowym surowcem w wytarzaniu pozostałych silanów funkcjonalizowanych krzemem. Metylochlorosilany przemysłowe są mieszankami wykazującymi różnorakie właściwości. Najpowszechniej stosowany jest dimetylodichlorosilan, stanowiący ok. 90% mas. metylochlorosilanów1). W 1941 r. Rochow2) opracował metodę bezpośredniej syntezy metylochlorosilanów oraz proszków krzemu w obecności miedzi jako katalizatora. Obecnie w przemyśle powszechnie stosuje się bezpośrednią metodę wytwarzania monomerów więcej »

Badania wpływu zanieczyszczenia olejów napędowych benzynami na stabilność oksydacyjną tych olejów - DOI:10.15199/62.2018.7.3

Kamil Berdechowski

W ciągu ostatnich dziesięcioleci biodiesel FAME (fatty acid methyl esters), pomimo pewnych różnic w budowie chemicznej oraz właściwościach, zastępuje klasyczny olej napędowy stosowany w silnikach z zapłonem samoczynnym. Produkowany jest on z surowców tłuszczowych poprzez transestryfikację w obecności katalizatora. Podobnie jak tłuszcze, także pochodzący z ich przetwarzania biodiesel ulega przemianom podczas magazynowania. Dzieje się tak za sprawą obecności nienasyconych wiązań w cząsteczkach tego biopaliwa. Choć podatność na utlenianie jest pożądana z punktu widzenia ochrony środowiska1), to z punktu widzenia przemysłu paliwowego jest jedną z poważnych wad technicznych biodiesla, gdyż utrudnia handel tym paliwem oraz może negatywnie wpływać na silniki pojazdów. Ogólnie, biodiesel i jego mieszanki z olejem napędowym wykazują w trakcie przechowywania słabą stabilność oksydacyjną w porównaniu z czystym olejem napędowym2). Powszechnie wiadomo, że proces utleniania FAME zachodzący w trakcie przechowywania zmienia jego właściwości fizyczno-chemiczne oraz eksploatacyjne. Ze względu na wpływ degradacji oksydacyjnej na niektóre parametry fizyczno-chemiczne uzasadnione są obawy dotyczące także jakości paliw zawierających domieszkę bioestrów. Procesy te ostatecznie powodują powstawanie nierozpuszczalnych złogów i pogorszenie takich właściwości paliwa, jak liczba kwasowa, liczba nadtlenkowa, lepkość kinematyczna, gęstość oraz liczba jodowa3). W wyniku procesu utleniania biodiesel tworzy produkty przyczyniające się do poważnych problemów z silnikiem, takich jak gromadzenie się nadmiernej ilości osadów, zwiększona korozja oraz utrudniony wtrysk paliwa4). Jednak oksydacyjna niestabilność biodiesla może być skutecznie spowalniana poprzez eliminowanie środowiska przyspieszającego utlenianie i/lub domieszkowanie paliwa różnymi przeciwutleniaczami. FAME obecne w mieszance z tradycyjnym olejem napędowym są odpowiedzialne za pogorszenie odporności więcej »

Badanie charakterystyki spalania materiałów wysokoenergetycznych w laboratoryjnym silniku rakietowym przystosowanym do badań próbek węgla kamiennego - DOI:10.15199/62.2018.7.6

Kamil Hebda Łukasz Habera Antoni Frodyma Zenon Wilk Piotr Koślik Justyna Hadzik

Opracowanie skutecznej metody pozyskiwania metanu z pokładów węgla CBM (coalbed methane) korzystnie wpłynęłoby na 97/7(2018) 1065 Dr inż. Zenon WILK w roku 1983 ukończył studia z zakresu przetwarzania i użytkowania energii na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Stopień doktora uzyskał na Wydziale Mechatroniki Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. Jest adiunktem i kierownikiem Oddziału Instytutu Przemysłu Organicznego w Krupskim Młynie. Specjalność - technologia materiałów wybuchowych, mechanika i modelowanie zagadnień wybuchu, szczególnie zjawiska kumulacji. Mgr inż. Antoni FRODYMA ukończył studia z zakresu wiertnictwa naftowego na AGH Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Jest kierownikiem Zakładu Techniki Strzelniczej w Instytucie Nafty i Gazu - Państwowym Instytucie Badawczym. Specjalność - zagadnienia wykorzystania materiałów wybuchowych w pracach udostępniających, specjalnych i ratunkowych w otworach wiertniczych, w tym konstrukcje nowych urządzeń strzałowych i technologie ich stosowania. (i) bezpieczeństwo górników pracujących pod ziemią (metan z powietrzem w odpowiednim stężeniu tworzy mieszaninę wybuchową)1), (ii) stan środowiska naturalnego, poprzez ograniczenie jego emisji do atmosfery2), oraz (iii) bilans energetyczny podmiotu eksploatującego ten surowiec3). Występowanie złóż metanu pokładów węgla w Polsce związane jest głównie z utworami karbonu w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW)4). Zgodnie z bilansem złóż kopalin opracowanym w 2016 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny5) zasoby bilansowe metanu pokładu węgla w GZW dla 60 udokumentowanych złóż wynosiły 90,7 mld m3, z czego zasoby przemysłowe dla 27 złóż stanowiły 5,8 mld m3. CBM zalicza się do niekonwencjonalnych złóż węglowodorów, które ze względu na bardzo niską przepuszczalność wymagają specjalnych metod udostępniania6). Złoża niekonwencjonalne nie były w przeszłości komercyjnie eksploatowane ze względu na brak odpowi więcej »

Controlling w procesie zarządzania chemicznym przedsiębiorstwem produkcyjnym - DOI:10.15199/62.2018.7.15

Henryk Dźwigoł Radosław Wolniak

Ciągłe doskonalenie oznacza dążenie w kierunku poszukiwania możliwości poprawy obecnych standardów produkcji. Kwestionowanie status quo jest podstawą do dalszego rozwoju i znalezienia nowych możliwości. Zasadniczym warunkiem w ciągłym doskonaleniu jest gotowość do zmian. Twórcze podejście jest źródłem lepszych pomysłów. Działalność produkcyjna powinna być oparta na podejściu, że wszystkie jednostki produkcyjne konsekwentnie spełniają standardy procesu stosowane w danym czasie. Klient i jego wymagania wytyczają działania podejmowane przez cały system produkcji1). Przemysł chemiczny odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce. Z uwagi na różnorodność procesów technologicznych branża chemiczna jest jedną z najbardziej wymagających gałęzi przemysłu. Niebezpieczne warunki pracy wymuszają zastosowanie nowoczesnych zautomatyzowanych i zrobotyzowanych linii produkcyjnych, stojących na straży bezpieczeństwa pracowników i zapewniających przewagę konkurencyjną2, 3). W tym kontekście można zadać pytanie: czy controlling jest w stanie wspomóc proces decyzyjny i bezpieczeństwo pracy w tym przemyśle? Controlling jest koncepcją zarządzania organizacjami gospodarczymi, ułatwiającą ich adaptację w konkurencyjnym i zmiennymotoczeniu4). Jest on systemem, narzędziem, metodą lub kompleksową funkcją. Oczywiście nie można go utożsamiać z kontrolą, która stanowi tylko jego część składową. Drugim ważnym wnioskiem jest to, że controlling nie zastępuje zarządzania, lecz wspierając na różne sposoby kierownictwo, czyni to zarządzanie możliwym. Dlatego w celu zdefiniowania pojęcia controlling i jego szczegółowych zadań rozpatruje się najpierw system zarządzania5-7). Controlling oznacza funkcję wewnątrz systemu zarządzania w takich przedsiębiorstwach, których system wykonawczy koordynowany jest poprzez plany. Jego zadaniem jest koordynowanie wszystkich podsystemów zarządzania8). Ma on do dyspozycji te same instrumenty i mechanizmy, które wykorzystywane są przez sy więcej »

Degradacja wodorowa stali o wysokiej wytrzymałości - DOI:10.15199/62.2018.7.24

Izabela Pietkun-Greber Maria Sozańska Adrian Mościcki

W praktyce przemysłowej degradacja konstrukcji stalowych pod wpływem zaabsorbowanego wodoru zachodzi z różną intensywnością i generuje ogromne straty finansowe w różnych gałęziach przemysłu (wydobywczy, stoczniowy, chemiczny). Liczne przykłady niszczenia wodorowego urządzeń odnotowuje się nie tylko podczas ich eksploatacji (ochrona katodowa, korozja), a także podczas ich wytwarzania (spawanie, trawienie, lutowanie). Do oceny stopnia zniszczenia wodorowego obok podstawowego kryterium związanego z pogorszeniem właściwości mechanicznych, stosowane są również kryteria strukturalne, obejmujące zmiany w mikrostrukturze i na powierzchni przełomów. Krzywe naprężenie-odkształcenie (statyczna próba rozciągania)1, 2) w połączeniu z analizą przełomów metodami fraktografii ilościowej prowadzą do pełniejszej charakterystyki zjawiska degradacji metali i stopów w środowiskach korozyjnych3). Zróżnicowanie koncentracji wodoru ma nie tylko odzwierciedlenie na powierzchni przełomów po statycznej próbie rozciągania (zmiana charakteru przełomów)4, 5) ale również w pogorszeniu właściwości korozyjnych6-9). Jednym z najczęściej stosowanych materiałów konstrukcyjnych jest stal niestopowa S355. Wykorzystywana jest do budowy statków, mostów, przybrzeżnych konstrukcji, spawanych zbiorników i rur ciśnieniowych oraz do elementów pracujących w obniżonych temperaturach. Badania niszczenia wodorowego stali S355 oraz jej złączy spawanych opisano w pracach10-12). Autorzy prac analizowali wpływ mikrostruktury stali (różne stany obróbki cieplnej) na przenikanie wodoru oraz zmianę właściwości mechanicznych pod wpływem zaabsorbowanego wodoru. Ze względu na brak informacji dotyczących oceny degradacji wodorowej stali S355J0 wg kryterium właściwości mechanicznych uzupełnionej o odporność korozyjną, zagadnienia te stały się tematem podjętych badań. Część doświadczalna Materia więcej »

Effect of addition of ethoxylated tallow amine and other adjuvants on the effectiveness of glyphosate - DOI:10.15199/62.2018.7.20

Łukasz Sobiech Grzegorz Skrzypczak Monika Grzanka

Glifosat został wprowadzony na rynek w 1974 r. i stał się najczęściej stosowanym herbicydem na świecie1). Jest jedyną substancją aktywną hamującą działanie syntazy 5-enolopirogronoszikimo-3-fosforanowej (enzymu EPSP). Zablokowanie tego enzymu uniemożliwia przekształcenie fosforanu szikimowego w tryptofan, tyrozynę oraz fenyloalaninę2). Cząsteczka glifosatu może mieć formę kwasu, soli sodowej, amonowej, izopropyloaminowej (rys. 1), potasowej (rys. 2), soli trimetylosiarczanu3). Fig. 1. Glyphosate in the form of isopropylamine salt Rys. 1. Glifosat w formie soli izopropyloaminowej Fig. 2. Glyphosate in the form of potassium salt Rys. 2. Glifosat w formie soli potasowej 1136 97/7(2018) Mgr inż. Monika GRZANKA w roku 2018 ukończyła studia na Wydziale Rolnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Jest doktorantką w Katedrze Agronomii tej samej uczelni. Specjalność - ochrona roślin, herbologia, herbicydy, adiuwanty. W celu poprawy skuteczności działania herbicydów wykorzystuje się adiuwanty. Mogą być one włączone w formulację środka ochrony roślin lub dodane do zbiornika opryskiwacza w trakcie przygotowywania cieczy opryskowej4). Jedną z substancji pomocniczych jest polietoksylowana amina tłuszczowa (nr CAS 61791-26-2), (rys. 3), która jest w wielu formulacjach glifosatu. Państwa członkowskie Unii Europejskiej zostały jednak zobowiązane do wycofania tego związku z preparatów zawierających glifosat5). Substancje pomocnicze przeznaczone do poprawy skuteczności działania herbicydów mogą mieć w swym składzie betainy. Są to związki amfoteryczne, zwykle otrzymywane w reakcji amin czwartorzędowych z chlorooctanem sodu16). Ważnym elementem mogącym wpłynąć na skuteczność działania glifosatu jest odczyn cieczy opryskowej17). Glifosat jest herbicydem powszechnie wykorzystywanym na całym świecie. Z opinii przyjętej przez Europejską Agencj więcej »

Granulacja 2018

Andrzej Jan Szyprowski

W dniach 9-11 maja br. w Centrum Szkoleniowo-Wypoczynkowym Energetyk w Nałęczowie odbyło się po raz dziewiąty Sympozjum Naukowo-Techniczne "Granulacja 2018", którego tematyka dotyczyła stanu techniki oraz nowych zastosowań procesów i aparatury do granulacji. Sympozjum zorganizowało Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego Oddział Puławski, Instytut Nowych Syntez Chemicznych w Puławach, Grupa Azoty Zakłady Azotowe Puławy SA oraz Biuro Projektów Prozap Sp. z o.o. z Puław. W Sympozjum uczestniczyło 105 osób z instytutów naukowo-badawczych i wyższych uczelni oraz zakładów przemysłowych. Sympozjum w imieniu organizatorów otworzyli Pan dr Janusz Kucharski, prezes Oddziału Puławskiego SITPChem, oraz Pani Henryka Bałabuch-Radke, przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Konferencji. Pierwszą sesję Sympozjum prowadził Pan prof. dr hab. inż. Andrzej Heim (Politechnika Łódzka), a pierwszym prele1032 97/7(2018) gentem był tradycyjnie Pan prof. dr hab. inż. Andrzej Biń (Politechnika Warszawska), który przedstawił najnowsze tendencje w zakresie badań nad procesami granulacji. Autor przeanalizował ok. 360 publikacji, głównie w języku angielskim z najważniejszych baz danych literaturowych (Google Scholar, Scopus) oraz czasopism (Powder Technology, Chemical Engineering Science, Drug Development & Industrial Pharmacy). Lista czasopism obejmowała 48 pozycji. Autor dokonał klasyfikacji metod granulacji i policzył ich udziały. Granulacja "na mokro" obejmuje granulację fluidyzacyjną, mechaniczną, rozpyłową oraz przez wytłaczanie. Może ona być prowadzona w sposób okresowy, półokresowy lub ciągły. Jedną z nowości jest granulacja w "odwróconej fazie", która polega na dodawaniu substancji granulowanej do jej roztworu. Inna nowość to granulacja wieloetapowa, realizowana w jednym aparacie. Rozwijane są metody modelowania procesów granulacji z użyciem komputerowych technik obliczeniowych, ale stosowane są więcej »

Identyfikacja substancji zapachowych w powietrzu atmosferycznym w pobliżu zakładów przemysłowych zlokalizowanych na obszarze Aglomeracji Trójmiejskiej - DOI:10.15199/62.2018.7.29

Paulina Kolasińska Anna Różańska Tomasz Dymerski Jacek Gębicki Jacek Namieśnik

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat emisja odorów, szczególnie na obszarach miejskich, stała się istotną kwestią dotyczącą problematyki ochrony środowiska. Osiągnięcie jak najlepszej jakości życia na tych obszarach jest przedmiotem dyskusji w środowisku akademickim oraz w środowisku gremiów odpowiedzialnych za zagospodarowanie przestrzenne obszaru, na którym występuje zjawisko uciążliwości zapachowej1). Na etapie planowania przestrzennego nowych obszarów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe konieczne jest uwzględnienie nie tylko aspektów urbanistycznych, ale także środowiskowych. W wielu krajach uwzględnia się aspekty prośrodowiskowe w strategii rozwoju miast. Jednoczesne uwzględnienie aspektów środowiskowych i urbanistycznych w procesie planowania przestrzennego 1178 97/7(2018) Dr hab. inż. Jacek GĘBICKI w roku 1997 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Od 2009 r. pracował na stanowisku adiunkta, a od 2017 r. jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Inżynierii Chemicznej i Procesowej na tym samym wydziale. Specjalność - czujniki chemiczne (elektrochemiczne) oraz technologia wytwarzania i eksploatacji elektronicznych nosów. Dr inż. Tomasz DYMERSKI w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Jest adiunktem w Katedrze Chemii Analitycznej na tym samym wydziale. Specjalność - nowoczesne techniki analityczne. jest często trudnym zadaniem, m.in. ze względu na zmienność emisji odorów w czasie2). Negatywne oddziaływanie odorów na zdrowie i życie człowieka jest powodem skarg ludności na jakość powietrza atmosferycznego. Odczuwanie nieprzyjemnego zapachu jest spowodowane interakcją lotnych cząsteczek odorantów z węchowymi neuronami czuciowymi usytuowanymi w górnym odcinku jamy nosowej3). W konsekwencji powstaje sygnał elektryczny, który jest przekazywany przez aksony komórek nerwowo-zmysłowych do opuszki węchowej. Następnie sygnał przekazywany jest z komórek nerwowo- więcej »

Jubileusz 50-lecia Wydziału Chemicznego Politechniki Rzeszowskiej

Andrzej Jan Szyprowski

W dniu 23 czerwca 2018 r. w Auli Głównej Politechniki Rzeszowskiej odbyły się uroczystości jubileuszu 50-lecia Wydziału Chemicznego Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza. W uroczystości uczestniczyło blisko 500 osób: pracownicy czynni zawodowo i emerytowani, absolwenci, studenci, władze województwa, sejmiku i miasta Rzeszów, naukowcy z zaprzyjaźnionych uczelni wyższych i instytutów naukowo- -badawczych, członkowie Rady Gospodarczej Wydziału Chemicznego, przedstawiciele otoczenia społeczno-gospodarczego (dyrektorzy szkół objętych patronatem Wydziału Chemicznego, przedstawiciele firm wspierających i współpracujących z Wydziałem i patroni medialni). Jubileusz uświetniły swoją obecnością Władze Uczelni, przedstawiciele władz województwa podkarpackiego - Wojewody, Marszałka, Sejmiku i Władz Miasta Rzeszowa. Uroczystość otworzył i powitał zebranych gości Pan prof. dr hab. inż. Grzegorz Budzik, prorektor Politechniki ds. nauki. Złożył On Pani prof. dr hab. inż. Dorocie Antos, dziekan Wydziału Chemicznego, i pracownikom Wydziału gratulacje z okazji Jubileuszu. Pani prof. D. Antos przywitała wszystkich gości obecnych na uroczystości, wymieniła też prestiżowe nagrody, jakie ostatnio uzyskali młodzi pracownicy Wydziału, którzy stanowią jego przyszłość. Pamięć wybitnych naukowców Wydziału, którzy już zmarli uczczono minutą ciszy. Wydział Chemiczny Politechniki Rzeszowskiej powstał 50 lat temu w ramach wówczas istniejącej w Rzeszowie Wyższej Szkoły Inżynierskiej. Kadrę dydaktyczną Wydziału stanowi dziś 10 profesorów tytularnych, 15 doktorów habilitowanych, 31 adiunktów, 4 starszych wykładowców i 15 asystentów (łącznie 110 pracowników). Na Wydziale studiuje 712 studentów i 25 doktorantów. Wydział kształci studentów na kieru więcej »

KONGRES Polska Chemia

Zofia Machowska

W dniach 13 i 14 czerwca 2018 r. w Hotelu Lenart w Wieliczce na V Kongresie "Polska Chemia", zorganizowanym przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego, spotkało się ok. 400 przedstawicieli rządu, posłów, ekspertów i przedsiębiorców z sektora chemicznego, przedstawicieli uczelni, instytutów naukowo- -badawczych i branżowych, a także podmiotów współpracujących z sektorem chemicznym. Witając zebranych, Pan dr inż. Tomasz Zieliński, prezes zarządu Izby, podkreślił, że siłę sektora chemicznego tworzą wspólnie wielcy i mali przedsiębiorcy, dla których Kongres będzie miejscem wymiany doświadczeń, rozmów o perspektywach, zagrożeniach i szansach. - Polska chemia jest strategiczną gałęzią polskiej gospodarki. Gałęzią, bez której większość sektorów przemysłu nie może istnieć. Dla nas to powód do dumy, ale przede wszystkim do ogromnego poczucia odpowiedzialności za całą gospodarkę, miejsca pracy, środowisko naturalne. Podążamy za światowymi trendami, rozwijamy się, inwestujemy. Na co dzień nie potrzebujemy pomocy, potrzebujemy wsparcia i partnerów do rozmowy, którzy rozumieją nasze znaczenie i razem z nami będą szukać rozwiązań korzystnych nie tylko dla polskiej chemii, ale też dla całego kraju - powiedział Tomasz Zieliński. W sesji otwierającej Kongres wystąpili Goście Specjalni. Witając uczestników Kongresu Pan Cezary Kochalski, doradca Prezydenta RP, nawiązując do 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, wspomniał, że przemysł chemiczny odegrał ważną rolę w procesie odbudowy Rzeczpospolitej. Branża chemiczna to sektor, w którym szczególne znaczenie ma postęp techniczny, a w ekonomii traktowany jest jako kluczowy czynnik rozwoju gospodarki narodowej. Postęp techniczny związany jest z innowacjami, a te zawsze i nieodzownie wiążą się z ryzykiem. Ważne jest, aby branża chemiczna umiejętnie zarządzała tym ryzykiem. Następnie głos zabrał Pan Paweł Gruza, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, który swoje krótk więcej »

Niebezpieczeństwo pożarowo-wybuchowe spowodowane przez butle z tlenem - DOI:10.15199/62.2018.7.5

Marzena Półka Szymon Ptak Bożena Kukfisz Marek Woliński

Tlen jest gazem utleniającym, często używanym w postaci sprężonej. Jest to gaz niepalny, bezbarwny, bez zapachu, o temp. wrzenia -183°C, temp. krytycznej -118°C i odpowiadającemu jej ciśnieniu krytycznemu 4,87 MPa. Tlen jest nieznacznie cięższy od powietrza i może gromadzić się w przestrzeniach zamkniętych na poziomie terenu lub poniżej. Jest gazem stabilnym w warunkach normalnych. Jego podwyższone stężenie powoduje rozszerzanie się granic palności gazów i par cieczy. Ciała stałe w otoczeniu tlenu spalają się z większą intensywnością, wytwarzając większe ilości ciepła i zwiększając temperaturę spalania. Zagrożenie spowodowane przez spalanie substancji w otoczeniu tlenu dotyczy nie tylko jego większej intensywności, ale również może spowodować, że substancje, które w normalnych warunkach użytkowania były trudno zapalne (np. tworzywa sztuczne, metale) w atmosferze tlenu stają się łatwo zapalne. Tlen może absorbować się (gromadzić się) w strukturze materiałów tekstylnych, z których wykonywane są ubrania robocze. Jeżeli przyjąć za jedność względną szybkość spalania materiału palnego w stężeniu tlenu wynoszącym 25%, dla stężeń tlenu 30, 35 i 40% szybkość spalania wyniesie odpowiednio 1,25, 1,7 i 3,331-6). Zgodnie z rozporządzeniem7) tlen sprężony należy do klasy "gazy utleniające", kategoria 1 (niebezpieczeństwo H270), gaz pod ciśnieniem. Wdychanie 100-proc. tlenu pod ciśnieniem atmosferycznym nawet przez 16 h dziennie przez kilka dni nie musi spowodować poważnych skutków dla zdrowia pracownika. Jednak ciągła praca w atmosferze tlenu, szczególnie pod ciśnieniem wyższym niż atmosferyczne, może niekorzystnie wpływać na koordynację ruchową oraz koncentrację pracowników. Magazynowanie i eksploatacja butli z tlenem Zbiorniki ze sprężonym tlenem przechowuje się w pomieszczeniach o temp. poniżej 50°C w dobrze wentylowanym miejscu z dala od łatwo palnych gazów i innych łatwo palnych materiałów. Pojemniki są przechowywane w pozycji pionowej więcej »

Nowy numer Magazynu Polska Chemia

Ukazał się nowy zeszyt Magazynu Polska Chemia (nr 2/2018 (8), czerwiec 2018 r.), w którym przybliżone zostały kluczowe wyzwania widziane oczami przedstawicieli różnych sektorów przemysłu chemicznego. I tak, o znaczeniu przemysłu chemicznego dla gospodarki z punktu widzenia odpowiedzialności za oddziaływanie na środowisko pisze Pan dr inż. Tomasz Ziel więcej »

Ocena potencjału rekultywacyjnego hybrydy Paulownia elongata × fortunei (Oxytree) na glebach zanieczyszczonych miedzią - DOI:10.15199/62.2018.7.27

Olga Zajączkowska Marcin Bortniak Mariusz Kucharski

Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, w tym także miedzią, jest zazwyczaj problemem lokalnym1). W przeciwieństwie do zanieczyszczeń organicznych, związki metali ciężkich w niewielkim stopniu ulegają rozkładowi, co powoduje, że raz wprowadzone do środowiska zostają w nim na długie lata. Dodatkowo pierwiastki te wykazują skłonność do migracji we wszystkich komponentach biosfery2, 3). Pod względem zasobności złóż miedzi Polska zajmuje 5. miejsce na świecie. Szczególnie bogatym w złoża rudy miedzi rejonem jest Dolny Śląsk, a zwłaszcza zajmujący powierzchnię 2,2 tys. km2 Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy (LGOM). Obecnie KGHM Polska Miedź SA produkuje 700 tys. t miedzi rocznie. Pomimo znaczącego zmniejszenia w ostatnich latach emisji zanieczyszczeń związanych z wydobyciem i przetwórstwem rud miedzi, nadal pozostaje problem tzw. zanieczyszczeń historycznych4, 5). W praktyce, przy ocenie zanieczyszczenia oraz przeznaczenia gleb zawierających metale ciężkie duże znaczenie ma zbiór wytycznych opracowanych przez IUNG6). Według danych GUS z 2015 r. wynika, że w Polsce rekultywacji wymaga ponad 63 tys. ha gruntów zdegradowanych i zdewastowanych. Szczególny udział w obszarach wymagających działań rekultywacyjnych mają grunty zanieczyszczone metalami ciężkimi. Postępowanie z gruntami zanieczyszczonymi metalami ciężkimi opiera się na dwóch głównych strategiach działania. Pierwsza z nich zakłada uruchomienie zanieczyszczeń i usunięcie ich z gleby, co często wiąże się z wysokimi kosztami, skomplikowaną logistyką i zagro97/ 7(2018) 1169 Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Orzechowa 61, 50-540 Wrocław, tel./fax: (71) 363-87-07, e-mail: m.kucharski@iung.wroclaw.pl Prof. dr hab. więcej »

Ocena wpływu niezbilansowanego nawożenia mineralnego na zawartość sodu i chloru w roślinach uprawnych - DOI:10.15199/62.2018.7.16

Marzena S. Brodowska Tadeusz Filipek Magdalena Kurzyna-Szklarek Małgorzata Haliniarz

Sód stanowi ok. 3% masy skorupy ziemskiej1) i gromadzi się głównie w górnej jej części. Procesy wietrzenia przyczyniają się do uwalniania sodu z minerałów. W efekcie tego przechodzi on do wód gruntowych2). W roztworze glebowym strefy umiarkowanej stężenie sodu zawiera się w przedziale 0,1-1 mM. Składowanie odpadów z przemysłu sodowego, ługowanie wodami opadowymi odpadów, stosowanie soli w postaci chlorku sodu do przeciwdziałania oblodzeniu na drogach komunikacyjnych, a także niewłaściwe zabiegi rolnicze, takie jak np. stosowanie wody morskiej do nawadniania, przyczyniają się do zwiększania zawartości jonów sodowych w glebach. Stanowi to jedną z przyczyn zasolenia gleb, które wpływa na zmniejszenie dostępności wody oraz składników pokarmowych dla roślin3). Ponadto zwiększona obecność jonów sodowych w glebie zwiększa dyspersję gleby oraz jej zdolność pęcznienia, a równocześnie obniża przepuszczalność i podsiąkliwość. Może również powodować zbyt duże pH gleby. Zwiększenie ilości sodu wymiennego w kompleksie sorpcyjnym może prowadzić również do wyparcia z niego jonów wapnia zgodnie z reakcją (1): C a + 2NaCl → 2Na + CaCl2 (1) Jony sodowe mogą również wchodzić w reakcję (2) z węglanem wapnia, w wyniku której tworzy się soda, mająca wpływ na alkalizację gleby 2): 2 Na + CaCO3 → Ca + Na2CO3 (2) Zawartość sodu w roślinach4) wynosi 0,01-2,5%. Jony sodowe (Na+) w niskim stężeniu praktycznie nie wykazują działania szko- Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Marzena S. Brodowska, Tadeusz Filipek, Magdalena Kurzyna-Szklarek*, Małgorzata Haliniarz Assessment of the influence of unbalanced mineral fertilization on the content of sodium and chlorine in crops Ocena wpływu niezbilansowanego nawożenia mineralnego na zawartość sodu i chloru w roślinach uprawnych DOI: 10.15199/62.2018.7.16 Prof. dr hab. Tadeusz FILIPEK w roku 1973 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. W 1980 r. uzyskał stopień więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Ustawa o reformie uczelni wyższych jest już w Sejmie po drugim czytaniu, a studenci na Uniwersytecie Warszawskim i w Białymstoku dopiero teraz rozpoczęli strajki, protestując przeciwko jej wprowadzeniu. Wspierani przez pracowników naukowych uczelni twierdzą oni, że nowe regulacje spowodują utratę przez uczelnie ich autonomii, zakres władzy rektora będzie zbyt wielki, a rada uczelni będzie miała zbyt duży wpływ na funkcjonowanie uczelni. Protestujący studenci żądają odrzucenia ustawy i zwiększenia nakładów na naukę. Szczególnie nie podoba się protestującym, że nowy organ uczelni będzie miał prawo przedstawiać kandydatów na rektorów i tylko z grona zaproponowanych kandydatów elektorzy będą mogli dokonywać wyboru. Władze Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego bronią projektu, bowiem senat i kolegium elektorów będą wybierane demokratycznie, a dopiero senat wybierze radę uczelni. Studenci sformułowali 11 postulatów, które dotyczą głównie zagwarantowania uczelni autonomii i demokratycznych reguł wybierania przedstawicieli wszystkich grup pracowników i studentów do organów uczelni. Protesty studentów wsparł swoim felietonem w Gazecie Wyborczej (8 czerwca 2018 r.) redaktor Jacek Żakowski, który wskazał, że autonomiczne uczelnie przetrwały w Polsce nawet czasy komunizmu. Uczelnie wyższe były wówczas w Polsce matecznikiem demokratycznej kultury i tożsamości społeczeństwa oraz ośrodkiem demokratycznej dyskusji i walki z systemem komunistycznym. Po transformacji ustrojowej przez dwie dekady III Rzeczpospolita głodziła uniwersytety i narzucała im wartości utylitarne, aż praktycznie zlikwidowała je jako ostoję rozumu i sumienia. Studia stały się nie tyle wyższe, co dłuższe, a studenci pr więcej »

Opracowanie receptury i technologii wytwarzania mikroemulsyjnego, wielofunkcyjnego ekopreparatu przeznaczonego do mycia twardych powierzchni - DOI:10.15199/62.2018.7.14

Anita Bocho-Janiszewska Katarzyna Sarna Tomasz Wasilewski Artur Seweryn Jolanta Jasińska Monika Pęksa

Uniwersalne preparaty myjące stosowane są do utrzymywania higieny powierzchni spotykanych w gospodarstwach domowych, takich jak podłogi, parapety, blaty kuchenne, a także powierzchni wyposażenia kuchni, garaży i łazienek. Podstawową funkcją tego typu preparatów jest usuwanie delikatnych zanieczyszczeń, głównie pochodzenia Anita Bocho-Janiszewskaa,b, Katarzyna Sarnaa,*, Tomasz Wasilewskia,b, Artur Seweryna,b, Jolanta Jasińskab, Monika Pęksab 1110 97/7(2018) Dr hab. inż. Tomasz WASILEWSKI, prof. ndzw. UTH Rad. - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1088. Dr inż. Artur SEWERYN - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 1088. Mgr Jolanta JASIŃSKA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1089. Mgr inż. Monika PĘKSA - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 1089. spożywczego (resztki jedzenia) oraz środowiskowego (pyły, kurz, błoto). Uniwersalne preparaty myjące muszą charakteryzować się dobrą zwilżalnością mytych powierzchni i dużą zdolnością do penetracji i rozpulchniania zabrudzeń. Ponadto, z racji stosowania tych preparatów zazwyczaj w dość dużych rozcieńczeniach, muszą one posiadać także dużą zdolność dyspergowania i solubilizowania oraz uniemożliwiać ponowne osadzanie usuwanych zabrudzeń na mytych powierzchniach1-4). Środki myjące, oprócz odpowiedniego działania detergencyjnego, muszą charakteryzować się także wysokim bezpieczeństwem stosowania. Ich składniki muszą być łagodne względem oczyszczanych powierzchni oraz w żadnym przypadku nie mogą ich uszkadzać. Ze względu na szeroką gamę materiałów, do których mycia są one przeznaczone, nie powinny zawierać środków ściernych, wspomagających w sposób mechaniczny usuwanie zabrudzeń oraz mogących powodować zarysowania powierzchni mytych przedmiotów1, 4). W ostatnich latach obserwuje się coraz bardziej rosnące zainteresowanie preparatam więcej »

Optymalizacja zawartości substancji aktywnych w celu poprawy jakości ekologicznych środków do mycia podłóg drewnianych - DOI:10.15199/62.2018.7.11

Tomasz Wasilewski Artur Seweryn Anita Bocho-Janiszewska Jolanta Jasińska Monika Pęksa

Środki do mycia podłóg są zaliczane do grupy produktów chemii gospodarczej. Przeznaczone są one do domowego użytku i nie wymagają stosowania specjalistycznego sprzętu ani wykwalifikowanego personelu. Tego typu produkty powinny charakteryzować się odpowiednią funkcjonalnością i bezpieczeństwem stosowania. Pierwszy parametr jest związany głównie z łatwością w dozowaniu, odpowiednią rozpuszczalnością w wodzie (w celu uzyskania kąpieli myjącej), skutecznością usuwania zabrudzeń, tworzeniem dość stabilnych dyspersji zabrudzeń w kąpieli myjącej, działaniem pielęgnacyjnym względem mytych powierzchni, zdolnością do tworzenia warstwy ochronnej na tych powierzchniach oraz nadawaniem im połysku. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo stosowania, to produkty do mycia podłóg nie mogą być toksyczne oraz nie mogą powodować podrażnień w przypadku kontaktu użytkownika z preparatem, kąpielą oraz z umytą powierzchnią1-4). Skład produktu przeznaczonego do mycia podłóg musi uwzględniać rodzaj mytej powierzchni. Wynika to z różnic w strukturze materiałów, z których są wykonane podłogi oraz ich odporności chemicznej i fizycznej na różne czynniki. W gospodarstwach domowych najczęściej spotykane są podłogi wykonane z kamienia, ceramiki, tworzyw sztucznych, betonu i drewna. Szczególnie drewno wymaga specjalnego traktowania. Powierzchnia drewniana ma zazwyczaj strukturę dość chropowatą i porowatą. W pory mogą wnikać różnego rodzaju zabrudzenia. Ponadto jest ona także podatna na chłonięcie wilgoci. Od preparatów przeznaczonych do utrzymywania czystości podłóg drewnianych, oprócz działania myjącego, wymagane jest także działanie ochronne. Warstwa ochronna tworzona przez preparat ma na celu stworzenie fizycznej bariery zapobiegającej wnikaniu niepożądanych substancji w strukturę materiału podłogi oraz zabezpieczenie powierzchni podłogi przed uszkodzeniami. Ponadto, powinna zmniejszyć chropowatość drewna, gdyż gładkie powierzchnie wykazują mniejszą zdolność do przyc więcej »

Otrzymywanie, spektroskopia i biologiczna aktywność kompleksów Cu(II) i Zn(II) z pochodnymi 1,3,4-tiadiazolu - DOI:10.15199/62.2018.7.12

Dariusz Karcz Karolina Starzak Arkadiusz Matwijczuk Ewa Ciszkowicz Katarzyna Lecka-Szlachta Alicja Matwijczuk Anna Ciupak Bożena Gładyszewska Andrzej Niewiadomy

Obecność śladowych ilości pierwiastków metalicznych jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Spośród licznych przykładów korzystnego działania jonów metali na organizm do najbardziej reprezentatywnych zaliczyć można chociażby funkcje pełnione przez jony Fe(II) i Fe(III)1), wpływ jonów Zn(II) na procesy związane z prawidłowym wzrostem i rozwojem fizycznym2) czy też wpływ jonów Cu(II) na mechanizmy zapewniające prawidłową pracę serca3). Procesy z udziałem śladowych ilości jonów metali przebiegają w organizmie właściwie tylko w przypadku prawidłowej ich homeostazy. Zaburzenie gospodarki jonami metali w organizmie może prowadzić do licznych niepożądanych procesów, których konsekwencją jest rozwój wielu jednostek chorobowych. Przykładowo, niedobór żelaza może prowadzić do anemii, a niedobór miedzi powoduje choroby układu krążenia1). Z kolei nadmierna akumulacja w tkankach takich metali, jak miedź lub cynk może powodować zaburzenia neurodegeneracyjne, np. chorobę Alzheimera lub Parkinsona4, 5). Ponadto, wiele substancji zawierających jony Ni(II), Co(II) lub różnorakie związki chromu uznaje się za rakotwórcze6-8). Ogólnie znany jest również szkodliwy wpływ, Dariusz Karcza,*, Karolina Starzaka, Arkadiusz Matwijczukb, Ewa Ciszkowiczc, Katarzyna Lecka-Szlachtac, Alicja Matwijczukb, Anna Ciupakb, Bożena Gładyszewskab, Andrzej Niewiadomyb, d 1096 97/7(2018) Dr inż. Ewa CISZKOWICZ ukończyła studia na kierunku biologia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 2014 r. uzyskała stopień doktora na Wydziale Biologiczno-Rolniczym Uniwersytetu Rzeszowskiego. Obecnie pracuje na stanowisku asystenta w Zakładzie Biotechnologii i Bioinformatyki na Wydziale Chemicznym Politechniki Rzeszowskiej. Jest stypendystką Podkarpackiego Funduszu Stypendialnego dla doktorantów i laureatką Indywidualnej Nagrody III stopnia Rektora Politechniki Rzeszowskiej. Specjalność - badanie właściwości antybakteryjnych więcej »

Palność wybranych silikonowych klejów samoprzylepnych - DOI:10.15199/62.2018.7.23

Adrian K. Antosik Marzena Półka Zbigniew Czech Marta Piątek-Hnat Karolina Mozelewska

Silikonowe kleje samoprzylepne (Si-PSA) to grupa klejów na bazie wielkocząsteczkowych polimerów, charakteryzująca siędobrą adhezją, kohezją i kleistością oraz spełniająca wymogi przemysłowe. Cechuje je doskonała adhezja do materiałów dehezyjnych o niskiej energii powierzchniowej oraz dobre właściwości użytkowe w podwyższonych temperaturach. Wykazują one dużą elastyczność, małe napięcie powierzchniowe, doskonałą stabilność termiczną oraz transparentność dla promieniowania UV oraz dużą odporność chemiczną i na warunki atmosferyczne. Kleje Si-PSA są używane do specjalnych zastosowań1-3). Samoprzylepne kleje (w tym Si-PSA) wchodzą w skład tworzyw polimerowych zaliczanych do najbardziej rozpowszechnionych materiałów syntetycznych i znajdują wszechstronne zastosowanie zarówno w przemyśle, jak i w gospodarstwie domowym. Niejednokrotnie "wąskim gardłem" dla zastosowań klejów jest ich palność, będąca wypadkową kilku cech związanych z właściwościami dymotwórczymi i termokinetycznymi, które to właściwości przekładają się bezpośrednio na możliwość zastosowania materiałów. Materiały samoprzylepne, zwłaszcza na bazie polimerów węglowych, są często modyfikowane pod względem ogniochronności, przy czym szczególną uwagę kładzie się na takie właściwości użytkowe, jak adhezja, kohezja oraz kleistość4-6). W pracy opisano palność wybranych samoprzylepnych klejów silikonowych. Kryterium doboru do badań palności Si-PSA były najlepsze właściwości użytkowe (adhezja, kohezja, kleistość) kompozycji określone na podstawie wcześniejszych badań1-3). Dla tych próbek określono term więcej »

PERSONALIA

Dnia 30 maja 2018 r. Rada Nadzorcza Grupy Azoty Police SA powołała do składu zarządu Wojciecha Wardackiego jako prezesa, Włodzimierza Zasadzkiego i Tomasza Panasa jako wiceprezesów oraz Annę Tarocińską jako członka zarządu wybieranego przez pracowników. VIII wspólna kadencja rozpoczęła się 4 czerwca 2018 r., w dniu odbycia Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Spółki zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy 2017, i potrwa do 2020 r. Źródło: www.zchpolice.grupaazoty.com, 30 maja 2018 r. Dr Robert SOBKÓW dnia 6 czerwca 2018 r. decyzją Rady Nadzorczej Spółki został powołany na stanowisko wiceprezesa ds. finansowych Grupy Lotos SA z dniem 11 czerwca. Pan R. Sobków ukończył studia ekonomiczne na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, gdzie uzyskał także stopień doktora nauk ekonomicznych. Doświadczenie zawodowe: karierę zawodową rozpoczął w 1991 r. jako dyrektor Zakładu Analiz Ekonomicznych w "Eureka Consulting", wykonując i nadzorując szerokie spektrum opracowań strategicznych, finansowych i operacyjnych, takich jak wyceny projektów inwestycyjnych czy plany restrukturyz więcej »

Preparaty zawierające tytan, krzem, bor, cynk i molibden w uprawie łubinu białego i grochu siewnego - DOI:10.15199/62.2018.7.30

Hanna Sulewska Karolina Ratajczak Alicja Niewiadomska Wiesław Koziara Katarzyna Panasiewicz Agnieszka Faligowska

Światowy popyt na produkty rolne wciąż wzrasta i istnieje zapotrzebowanie na nowe perspektywiczne rozwiązania w produkcji bezpiecznej żywności. Aby produkować żywność dla rosnącej populacji świata poszukuje się i bada różne metody zwiększania skuteczności nawozów chemicznych. Jednym ze sposobów zwiększania produktywności roślin przy zachowaniu dbałości o środowisko naturalne jest tworzenie nowych produktów nazywanych biostymulatorami, które aktywizują wzrost roślin1). Pojęcie "biostymulator" nie posiada jednoznacznej definicji. Według Posmyk i Szafrańskiej2) biostymulatorami określa się różne nietoksyczne substancje, głównie pochodzenia naturalnego, które poprawiają i stymulują procesy życiowe roślin w sposób odmienny niż nawozy mineralne lub fitohormony, a ich wpływ na rośliny nie jest konsekwencją ich bezpośredniej zdolności do regulowania metabolizmu i ich działanie może być wielokierunkowe. Jankowski i Dubis3) podają, że biostymulatory to substancje biologicznie czynne, zawierające w swym składzie hormony, enzymy, białka, aminokwasy, mikroelementy i inne związki, które stosowane (najczęściej) w małych dawkach uaktywniają procesy przemiany materii, głównie w kierunku wzmożenia rozwoju i wzrostu całej rośliny. Ich podstawowym zadaniem jest uczestniczenie w regulacji procesów życiowych na poziomie komórki, organu lub całego organizmu. W praktyce producenci nawozów oferują coraz częściej nawozy określane mianem stymulatorów wzrostu lub odporności, zawierające w składzie mikroelementy, które działają na procesy metaboliczne, zwiększają wydajność fotosyntetyczną i pobieranie składników mineralnych z gleby oraz odporność roślin na choroby. Aby zapewnić wysoką skuteczność nawozów wprowadza się także do ich składu aminokwasy, surfaktanty oraz inne związki organiczne, które obniżają napięcie powierzchniowe cieczy roboczej, powodując wzrost efektywności pokrycia blaszki liściowej podczas oprysku oraz zwiększenie szybkości i przyswaja więcej »

Przemysł Chemii Gospodarczej

Zofia Machowska

W dniu 8 maja 2018 r. w Pulawska Residence Hotel w Warszawie odbyła się 8. Międzynarodowa Konferencja Przemysłu Chemii Gospodarczej (VIII International Conference for Household Industry) zorganizowana przez EPS Media, wydawcę m.in. kwartalnika Chemia i Biznes. Rynek Kosmetyczny i Chemii Gospodarczej. W Konferencji uczestniczyło ok. 200 osób, wśród których byli właściciele, prezesi, dyrektorzy zarządzający, menedżerowie marketingu i sprzedaży w firmach produkcyjnych i dystrybucyjnych z branży chemii gospodarczej, pracownicy działów R&D tych firm oraz przedstawiciele nauki. Uczestnicy Konferencji wysłuchali 16 ok. 20-minutowych prezentacji zebranych w 4 panelach tematycznych, dotyczących zarówno zmian prawnych, jak też innowacji produktowych i technologicznych spotykanych w przemyśle detergentowym. Panel pierwszy, prowadzony przez Panią Ewelinę Płońską-Sepulak (właścicielka, redaktor naczelna Chemia i Biznes. Rynek Kosmetyczny i Chemii Gospodarczej), dotyczył problemów legislacyjnych. Jako pierwsza wystąpiła Pani Agata Jurek-Iwińska z Polskiego Stowarzyszenia Przemysłu Kosmetycznego i Detergentowego (PSPKiD), które zrzesza małe, średnie i duże firmy z sektorów kosmetycznego i detergentowego (od producentów do dystrybutorów). Prelegentka omówiła szanse i zagrożenia dla przemysłu związane z pracami Komisji Europejskiej w zakresie oceny funkcjonowania Rozporządzenia nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 marca 2004 r. w sprawie detergentów. Uwypukliła ona znaczną intensyfikację działań prawnych i legislacyjnych UE oraz wprowadzonych w ostatnim czasie restrykcyjnych wymagań (m.in. w zakresie związków fosforu), które w konsekwencji stanowić będą duże obciążenie dla polskich przedsiębiorstw (szczególnie MŚP). Podsumowaniem prac związanych z rozporządzeniem detergentowym jest raport RPA, w którym zawarto propozycje zmian, w tym również działania zgodnego z planem gospodarki o obiegu zamkniętym. PSPKiD uważ więcej »

Rola i wyzwania dla przemysłu chemicznego w kontekście niskoemisyjnej produkcji zwierzęcej - DOI:10.15199/62.2018.7.1

Arkadiusz Piwowar

Produkty chemiczne są nieodzownym elementem intensywnej produkcji rolnej nie tylko w zakresie produkcji roślinnej (nawozy mineralne, chemiczne środki ochrony roślin), ale i produkcji zwierzęcej. W literaturze przedmiotu, w kontekście efektów ekonomicznych i ekologicznych, dość często podkreśla się znaczenie agrochemikaliów wykorzystywanych w polowej uprawie roślin. Celem pracy było wskazanie znaczenia produktów chemicznych wykorzystywanych w toku produkcji zwierzęcej, które są istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój niskoemisyjnej gospodarki rolnej. Należy podkreślić, że chów oraz hodowla zwierząt, w tym gospodarowanie odpadami organicznymi z tej produkcji, stanowią poważny problem ekologiczny i ekonomiczny1, 2). Dotyczy to m.in. emisji amoniaku i metanu, a także odorów w budynkach inwentarskich i ich otoczeniu3, 4). W tym kontekście nakreślono w pracy wyzwania dla przemysłu chemicznego, będące próbą określenia głównych aspektów w zakresie technologii, ekologii oraz ekonomii. Produkty chemiczne stosowane w produkcji zwierzęcej W nowoczesnych technologiach produkcji zwierzęcej w rolnictwie stosuje się wiele produktów chemicznych. Obszary ich stosowania zaprezentowano na rys. 1. Stosowanie produktów chemicznych w obszarze produkcji zwierzęcej jest istotne z punktu widzenia efektów produkcyjnych, ochrony środowiska przyrodniczego i zapewnienia dobrostanu zwierząt. W celu poprawy efektywności chowu konieczne jest dostarczenie pasz o właściwym (optymalnym) składzie ze względu na gatunek oraz grupę użytkową i wiek zwierząt. Zbilansowanie dawek pokarmowych z uwzględnieniem potrzeb pokarmowych zwierząt przyczynia się do zmniejszenia obciążenia środowiska wydalanymi w odchodach niestrawionymi składnikami, głównie azotowymi oraz fosforowymi5, 6). Składniki mineralne o znaczeniu pokarmowym dzieli się na makro- i mikroelementy. Do pierwszej grupy zalicza się wapń, fosfor, magnez, sód, potas, chlor i siarkę. Do mikroelemen więcej »

Stan i perspektywy rozwoju rynku aptecznego w Polsce - DOI:10.15199/62.2018.7.28

Waldemar Izdebski Mariusz Szymanek Wioleta Kulgawiuk Maciej Sprawka Wojciech Tanaś

Wartość sprzedaży polskiego rynku aptecznego od kilku lat ciągle wzrasta, w maju 2017 r. wyniosła prawie 2,7 mld zł, co oznacza wzrost o prawie 10% w stosunku do maja roku poprzedniego. Od początku 2017 r. liczba aptek z ważnym zezwoleniem wzrosła o 250 przedsiębiorstw, tendencję wzrostową przedstawiono na rys. 1. Dynamika zmian na rynku aptecznym w ostatnich latach wykazuje stabilny wzrost. Jest to skutek m.in. starzenia się społeczeństwa. Według prognozy GUS, w 2035 r. co czwarty mieszkaniec Polski będzie miał 60 lat lub więcej2). Oznacza to, że w najbliższych latach systematycznie będzie wzrastać zapotrzebowanie na leki i produkty farmaceutyczne. Analizując wartość sprzedaży (rys. 2) na rynku aptecznym, widać sezonowe wahania w okresie jesienno-zimowym, tzn. największego zapotrzebowania na farmaceutyki. Prowadzenie apteki wiąże się z wieloma ograniczeniami natury prawnej. Pomimo to, przedsiębiorca prowadzący działalność apteczną staje się bardzo niezależny. Produkty sprzedawane w aptece w dużej mierze nie mogą być sprzedawane np. w sklepie spożywczym, klient musi w wielu przypadkach posiadać receptę. Miejsce sprzedaży i preskrypcja produktu sprawiają, że apteka może być przedsiębiorstwem monopolowym na swoim obszarze działania3).W czerwcu 2017 r. Prezydent podpisał nowelizację Prawa farmaceutycznego. Dla aptek oznacza to bardzo wiele zmian, które mogą mieć wpływ na przyszły rynek branży aptecznej. Celem tej regulacji było ustanowienie zasad dotyczących równomiernego rozmieszczenia aptek i zagwarantowanie równego dostępu do usług farmaceutycznych. Najważniejsza regulacja, jaka wynika z nowelizacji ustawy to zmiana sposobu rozmieszczenia aptek. Liczba osób przypadających na jedną aptekę to 3 tys., dodatkowo odległość jednej apteki od drugiej to min. 0,5 km4). Biorąc pod uwagę skupienie wielu aptek w małych miejscowościach szczególnie w centrum, wydaje się, że rozwiązanie to powinno stymulować otwieranie aptek na obrzeżach miast, więcej »

Test inhibitorów obniżających temperaturę wytrącania parafiny z ropy naftowej - DOI:10.15199/62.2018.7.10

Dariusz Bęben

Parafina jest mieszaniną stałych węglowodorów nasyconych otrzymywanych z ropy naftowej. Jest to biała lub bezbarwna masa, bez zapachu i smaku, nierozpuszczalna w wodzie i etanolu, natomiast rozpuszczalna w benzenie, chloroformie i eterze.Ropa naftowa jest mieszaniną parafin, aromatów, naftenów, asfaltenów i żywic1, 2). Parafiny o dużej masie cząsteczkowej (n-parafiny i izoparafiny) oraz asfalteny są odpowiedzialne za problemy związane z zapewnieniem przepływu przez rurociąg parafinowej ropy naftowej3, 4). Podczas przepływu ropy naftowej następuje zmiana warunków ciśnienia i temperatury, wówczas to cząsteczki parafiny krystalizują i stają się ciałem stałym łączącym się w większe aglomeraty, które przylegają do ścianek rurociągu, powodując zmniejszenie przepływu. Powstawanie parafiny w rurociągu n-Parafiny (C12-C35) występują w złożu w postaci ciekłej. Podczas wydobycia następuje obniżenie temperatury poniżej temperatury początku wytrącania się osadów parafinowych WAT (wax appearance temperature). Powstawanie kryształów parafiny następuje w etapach obejmujących (i) nukleację (zarodkowanie), czyli tworzenie małych cząstek skrystalizowanego materiału, z którego wyrosną pierwsze kryształy parafiny, (ii) wzrost polegający na transporcie masy roztworu w kierunku jąder powstałych podczas etapu zarodkowania oraz (iii) aglomerację, w ramach której rosnące kryształy łączą się ze sobą, dzięki czemu powstają większe kryształy. W zależności od składu ropy naftowej oraz towarzyszącej jej wody złożowej, jak i składu gazu, podczas wydobycia, w wyniku oddawania ciepła do środowiska zewnętrznego temperatura ropy spada i zmienia się rozpuszczalność olejów lekkich, wykrapla się woda oraz powstają pęcherze gazu. Takie warunki wydobycia powodują wzrost lepkości ropy naftowej, co prowadzi do powstawania hydratów, wytrącania się parafin oraz tworzenia emulsji. Powstawanie hydratów jest uwarunkowane składem gazu, ilością wody oraz zmianami temperatury więcej »

Testy linii technologicznej do produkcji paliwa alternatywnego - DOI:10.15199/62.2018.7.9

Marek Szmigielski Janusz Zarajczyk Adam Węgrzyn Norbert Leszczyński Józef Kowalczuk Dariusz Andrejko Zbigniew Krzysiak Waldemar Samociuk Karol Zarajczyk

Zwiększająca się ilość odpadów należy do najistotniejszych problemów cywilizacyjnych. Jednym z bezpiecznych ekologicznie sposobów zagospodarowania odpadów jest wykorzystanie ich palnych frakcji jako paliw w procesach wysokotemperaturowego spalania. Zrównoważona gospodarka odpadami i jej rozwój wpływają istotnie na rozwój recyklingu, a co za tym idzie, i na koniunkturę produkcji paliw1). Podstawowym działaniem mającym na celu zmniejszenie wydatków na produkcję jest obniżenie kosztów energii poprzez zastąpienie części paliw konwencjonalnych paliwami alternatywnymi2, 3). Dla paliwa alternatywnego, wytworzonego zarówno z odpadów przemysłowych, jak i komunalnych stosowana jest nazwa RDF (refused derived fuel). Paliwo to jest określane jako odpowiednio przygotowane odpady spełniające wymagania stawiane przez odbiorców, głównie w zakresie zachowania dużej wartości opałowej. W skład paliwa RDF wchodzą m.in. palne frakcje odpadów, łatwo palne odpady z handlu i przemysłu, niebezpieczne odpady przemysłowe oraz odpady biomasy2-5). Wraz z wejściem nowych uwarunkowań prawno-ekonomicznych dotyczących posługiwania się odpadami wysokokalorycznymi (RDF) pojawiło się zapotrzebowanie na technologie umożliwiające przetwarzanie tego surowca w pełnowartościowe paliwo spełniające kryteria kwalifikujące je do wykorzystania w energetyce zawodowej (granulat) 3-7). Według Krajowego planu gospodarki odpadami8) mechaniczno- biologiczne przetwarzanie odpadów jest lub będzie preferowane w regionach obejmujących powyżej 120 tys. mieszkańców7, 9, 10). Szacuje się, że polskie cementownie wykorzystują ok. 1000 Gg paliw alternatywnych rocznie i mogą zwiększyć ich ilość o ok. 400 Gg11). Możliwości współspalania odpadów w tym sektorze są ograniczone. Cementownie nie będą w stanie zagospodarować wszystkich wytworzonych w kraju paliw alternatywnych. Można postawić tezę, że część wytwórców RDF w kraju nie znajdzie odbiorców na wyprodukowane paliwo, chyba że otworzą się więcej »

Właściwości oraz zastosowanie pochodnych układów 1H-pirazolo[3,4-b]chinoksalin - DOI:10.15199/62.2018.7.2

Katarzyna Wojtasik

Azotowe związki heterocykliczne, takie jak pochodne pirazolu, chinoliny, chinoksaliny lub benzoksazolu budzą duże zainteresowanie ze względu na biologiczne i fotofizyczne właściwości. 1H-pirazolo[3,4-b]chinoksaliny (PQX) są układami heterocyklicznymi, znanymi od ponad stu lat. Pierwsze związki uzyskali Sachs i Becherescu1) w 1903 r. Od tamtego czasu prowadzono wiele badań nad metodami syntezy oraz właściwościami pochodnych PQX, a także możliwościami ich zastosowań. Najwięcej wyników uzyskano w zakresie właściwości biologicznych oraz ich wykorzystania w urządzeniach elektroluminescencyjnych i fotowoltaicznych. Metody syntezy układów PQX Najstarszą metodą syntezy układu PQX jest kondensacja 1,2-diaminobenzenu z 2,5-difenylo-3,4-dionem, opracowana przez Sachsa i Becherescu1) (rys. 1). Ta jednoetapowa metoda jest ograniczona do przypadków z niepodstawionym lub symetrycznie 4,5 - i 3,6-dipodstawionym 1,2-diaminobenzenem. W pozostałych przypadkach reakcja prowadzi do powstania mieszaniny izomerów, których rozdział jest bardzo trudny lub wręcz niemożliwy do przeprowadzenia, ze względu na bardzo zbliżone wartości czasów retencji.Inna najczęściej wykorzystywana synteza została zaproponowana przez Sallama i współpr.2) w 2000 r. Polega ona na ogrzewaniu 1,2-diaminobenzenu z nadmiarem fenylohydrazyny i cukru redukującego. Wynikiem tej reakcji są pochodne 1-fenylo-1H-pirazolo[3,4-b] chinoksaliny zmodyfikowane w pozycji 3, otrzymywane z wydajnościami ok. 45% (rys. 2). Sardonick i Linker3) w 2001 r. opracowali NH2 NH2 R CH3 + OH O H OH HO H H OH H OH + NH NH2 N N N N O CH3 HO OH O R NH2 R = H, Cl, Me Fig. 2. PQX synthesis method by Sallam et al.2) Rys. 2. Metoda syntezy PQX wg Sallam i współpr.2) metodę syntezy układów PQX wychodząc z oksymu 2-acetylochinoksalinowego i hydrazyny (wydajności 36-81%). Innym sposobem otrzymania układów PQX z bardzo dobrymi wydajnościami (80-98%) jest dobudowanie pierścienia pirazolowego do więcej »

Wpływ azbestu stosowanego w przemyśle budowlanym na jakość powietrza - DOI:10.15199/62.2018.7.21

Daniela Špirkova Sona Hurna Dagmar Caganova

Air pollution is a major environmental health problem affecting both developed and developing countries. It concerns not only the ambient air quality in cities, but also the quality of indoor air at home and at work. The indoor air is significantly affected by the type of materials used in constructions in general and especially by ACM1). 97/7(2018) 1139 Dagmar Caganova, assoc. prof. in Industrial Engineering, acts as Vice dean for International Projects at the Faculty of Materials Science and Technology in Trnava, the Slovak University of Technology in Bratislava, Slovakia. She is also the co - founder of the European Alliance for Innovation in Slovakia, management committee member of E-COST (European Collaboration in Science and Technology) TN 1301 Sci Generation, the executive committee member in Danubius Academic Consortium (academic network for Integral Innovation), steering committee member of Danube strategy PA 7 Knowledge society- science, research, innovation and ICT for the Slovak Republic. Dagmar Caganova, profesor nadzwyczajny w dziedzinie inżynierii przemysłowej, pełniąca funkcję prodziekan ds. projektów międzynarodowych Słowackiego Uniwersytetu Technologii w Bratysławie na wydziale Inżynierii Materiałowej i Technologii w Trnavie. Współzałożycielka Europejskiego Sojuszu na Rzecz Innowacji w Słowacji, członek komitetu zarządzającego E-COST (Europejski Program Współpracy w Dziedzinie Badań Naukowo-Technicznych) w ramach sieci TN 1301 Sci Generation, członek komitetu wykonawczego Akademickiego Konsorcjum Danubius (akademicka sieć na rzecz innowacji intergralnej), członek komitetu sterującego ds. Strategii Unii Europejskiej dla regionu Dunaju w zakresie obszaru priorytetowego nr 7 (rozwijanie społeczeństwa wiedzy poprzez badania, edukację oraz technologie informacyjne w Republice Słowackiej). Obecność azbestu w budynkach użyteczności publicznej była jednym z tematów programu "Inteligentna Energia - Europa" w więcej »

Wpływ czasu naświetlania lampą LED na właściwości mechaniczne wypełnień stomatologicznych - DOI:10.15199/62.2018.7.18

Jolanta Świderska Waldemar Świderski Adrian K. Antosik

Początki wypełnień stomatologicznych odnotowuje się w starożytnym Rzymie, gdzie do wypełnienia ubytków stosowany był ołów. Przez wiele lat oprócz niego stosowano również złoto, różne cementy i amalgamat. W II połowie XX w. jako wypełnienia stomatologiczne wprowadzono kompozyty. Materiały te składały się z matrycy polimerowej, wypełniacza oraz związków utwardzających. Cechowała je złożona mikrostruktura. Żywica stosowana jako osnowa polimerowa w kompozytach przeznaczonych na stałe wypełnienia stomatologiczne powinna charakteryzować się dobrymi właściwościami mechanicznymi i małą ścieralnością. Drugim ważnymi czynnikiem decydującym o mechanicznych właściwościach kompozytów jest rodzaj, ilość i postać wypełniacza1-3). Ze względu na sposób utwardzania, materiały kompozytowe do wypełnień stomatologicznych można podzielić na utwardzalne chemicznie oraz światłoutwardzalne. Utwardzanie obecnie używanych w stomatologii materiałów kompozytowych następuje po naświetleniu skupioną wiązką światła o długości fali potrzebnej do zainicjowania reakcji utwardzania. W ma więcej »

Wpływ dodatku adiuwantów na skuteczność fungicydów w ograniczaniu wzrostu patogenów w warunkach in vitro - DOI:10.15199/62.2018.7.19

Ewa Jajor Ilona Świerczyńska Agnieszka Perek Joanna Horoszkiewicz-Janka Łukasz Sobiech Jakub Danielewicz Marek Korbas Grzegorz Skrzypczak

W celu ograniczania strat plonu w uprawie rzepaku, w okresie wegetacji konieczna jest jego ochrona za pomocą fungicydów. Poza dobrze znanymi substancjami czynnymi z grup strobiluryn, triazoli, benzimidazoli i imidazoli, do zwalczania S. sclerotiorum w rzepaku rekomendowane są karboksyamidy z grupy SDHI (succinate dehydrogenase inhibitors), np. pirydynyloetylobenzamidy i orto-fenyloamidy. Możliwość wykorzystania w ochronie fungicydów bazujących na substancjach z nowej grupy chemicznej ma istotne znaczenie w przeciwdziałaniu i ograniczaniu pojawienia się odpornych populacji grzybów patogenicznych, w tym również S. sclerotiorum1-6). Substancje czynne fungicydów charakteryzują się różnymi mechanizmami działania w stosunku do grzybów chorobotwórczych. Four adjuvants were added to azoxystrobin, fluopyram, and isopyrazam fungicides applied to protect rapeseed from Sclerotinia sclerotiorum to improve their efficiency. The adjuvants based on mixed ethoxylated isodecyl and fatty alcs. were the most effective. Azoxystrobin was the least effective in limiting the growth of the fungi but when it was applied in combination with adjuvants, the highest fungistatic activity was obsd. Ethoxylated isodecyl and fatty alcs. were the most efficient adjuvants of the fungicides used. Oceniano skuteczność działania substancji czynnych (azoksystrobina, fluopyram, izopirazam) stosowanych w ograniczaniu wzrostu kolonii grzyba Sclerotinia sclerotiorum w zależności od właściwości fizykochemicznych roztworu modyfikowanego wybranymi adiuwantami. Badania wykazały istotny wzrost skuteczności działania substancji czynnych w ograniczaniu wzrostu grzybni po zmianie właściwości fizykochemicznych roztworu. Najsilniejsze działanie wykazały substancje w mieszaninie z etoksyaInstytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy, Poznań bUniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Effect of adjuvants added to fungicides on the effectiveness of in vitro fungi grow control więcej »

Wpływ dodatku siarczanu magnezu na właściwości fizyczne granul i efektywność rolniczą kędzierzyńskich nawozów saletrzanych. Cz. I. Wpływ na wytrzymałość i rozpuszczalność granul - DOI:10.15199/62.2018.7.7

Ewa Stanisławska-Glubiaka Jolanta Korzeniowska Andrzej Biskupski Bartosz Moszowski Ryszard Grzybek Konrad Żak

Większość produktów nawozowych ma tendencję do formowania aglomeratów (zbrylania) podczas przechowywania. Zdolność Ewa Stanisławska-Glubiaka,*, Jolanta Korzeniowskaa, Andrzej Biskupskib, Bartosz Moszowskic, Ryszard Grzybekc, Konrad Żakc 97/7(2018) 1069 Mgr inż. Bartosz Moszowski w roku 2005 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Ponadto ukończył studia podyplomowe na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu w zakresie "Zarządzania jakością w przedsiębiorstwie" oraz Wyższą Szkołę Biznesu w Nowym Sączu w zakresie "Nowoczesne Zarządzanie Przedsiębiorstwem". Od 2008 r. jest zatrudniony w Grupie Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn SA, obecnie na stanowisku Kierownika Wydziału Amoniaku. Specjalność - technologia nawozów azotowych. Dr inż. Andrzej BISKUPSKI, prof. INS, w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Obecnie pracuje w Instytucie Nowych Syntez Chemicznych w Puławach na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Specjalność - technologia nieorganiczna. do zbrylania zwykle zależy od ich składu chemicznego, struktury cząstek, wilgotności, właściwości higroskopijnych, wytrzymałości mechanicznej, temperatury produktu, ciśnienia oraz czasu przechowywania1). Saletra amonowa, obok tak niekorzystnej cechy jak możliwość niekontrolowanego egzotermicznego rozkładu, charakteryzuje się również ograniczoną stabilnością właściwości fizycznych i skłonnością do zbrylania wraz z upływem czasu. W celu zwiększenia bezpieczeństwa procesowego i poprawienia jakości granul saletry, stosuje się różne dodatki jako tzw. napełniacze, np. węglan wapnia (wapień), węglan wapnia i magnezu (dolomit) lub siarczan wapnia (gips lub anhydryt)2-7). Prowadzone są również badania nad możliwością dodawania innych związków wpływających korzystnie na stabilizację właściwości saletry amonowej. Celem badań było sprawdzenie działania dodatku bezwodnego siarczanu magnezu do 3 standardowych nawozów saletrzanych, więcej »

Wpływ dodatku siarczanu magnezu na właściwości fizyczne granul i efektywność rolniczą kędzierzyńskich nawozów saletrzanych. Cz. II**. Wpływ na pH, zawartość Mg, S i Ca w glebie oraz plonowanie roślin - DOI:10.15199/62.2018.7.8

Jolanta Korzeniowska Ewa Stanisławska-Glubiak Andrzej Biskupski Ryszard Grzybek Bartosz Moszowski

Nawozy saletrzane są powszechnie stosowanym, wysokoskoncentrowanym bardzo dobrym źródłem azotu dla roślin. Produkt ten, pomimo jego niekwestionowanych właściwości nawozowych, charak- Jolanta Korzeniowskaa,*, Ewa Stanisławska-Glubiaka, Andrzej Biskupskib, Ryszard Grzybekc, Bartosz Moszowskic ** Cz. I1) 97/7(2018) 1075 Table 2. Cultivars and dates of cultivation treatments Tabela 2. Odmiany i terminy zabiegów uprawowych Wyszczególnienie Kukurydza Jęczmień jary Owies Pszenica jara Odmiana Farmezzo Soldo Gniady Tybald Siew 14.04 1.04 23.03 1.04 Wschody 24.04 6.04 30.03 6.04 Przerywka 10.05 12.04 8.04 12.04 Liczba roślin w wazonie 2 17 17 17 Nawożenie pogłówne 10.05 5.05 6.05 5.05 Zbiór 31.08 18.07 20.07 25.07 teryzuje się jednak skłonnością do zbrylania i ograniczoną stabilnością właściwości fizycznych wraz z upływem czasu2, 3). W celu poprawienia jakości granul stosuje się w procesie produkcyjnym różne dodatki4). Jednym z takich dodatków może być bezwodny siarczan magnezu wprowadzany bezpośrednio do węzła granulacji. W Zakładach Azotowych w Kędzierzynie wyprodukowano próbne partie ZAKsanu, Salmagu i Salmagu z siarką zmodyfikowane dodatkiem MgSO4, z zamiarem przeprowadzenia badań sprawdzających skuteczność zastosowanego dodatku. Poprzednio1) przedstawiono pomiary wytrzymałości granul nawozów standardowych i nawozów z wprowadzonym dodatkiem MgSO4. Poza zbadaniem w warunkach laboratoryjnych wpływu zastosowanego dodatku na wytrzymałość granul nie mniej ważne było sprawdzenie jego działania bezpośrednio na rośliny w doświadczeniach rolniczych. Zmiana wytrzymałości granul może mieć bowiem wpływ na tempo uwalniana azotu z nawozów w glebie. Ponadto, zastosowany dodatek MgSO4 może modyfikować właściwości gleby i być dodatkowym źródłem siarki i magnezu dla roślin, a tym samym mieć wpływ na ich plonowanie. W ostatnich latach coraz więcej mówi się o niedoborach siarki w naszych glebach wynikających z niewystarczającego stosowania obor więcej »

Wpływ ozonowania na zawartość olejku eterycznego i aktywność biologiczną surowca Mentha × piperita L. - DOI:10.15199/62.2018.7.4

Agnieszka Najda Kamila Klimek Sebastian Balant Grzegorz Maj Wiesław Piekarski Paweł Krzaczek

Zachowanie właściwości antyoksydacyjnych, stabilności przechowywania i standardów bezpieczeństwa ma ogromne znaczenie w produkcji przetworzonej żywności. Ozonowanie było postrzegane jako alternatywna technologia dezynfekcji w procesie pozyskiwania produktów spożywczych. Zioła i przyprawy są stosowane nie tylko jako konserwanty żywności, środki aromatyzujące i kosmetyczne, ale przede wszystkim jako tradycyjne leki1-6). Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że w krajach rozwijających się najczęstszą formą stosowanych medy1056 97/7(2018) Dr inż. Grzegorz MAJ - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. 3/2018, str. 377. Prof. dr hab. inż. Wiesław PIEKARSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. 3/2018, str. 378. Dr inż. Paweł KRZACZEK - notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr. 3/2018, str. 378. Mgr inż. Sebastian BALANT jest absolwentem studiów I stopnia na Wydziale Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, a w 2018 r. ukończył studia magisterskie na Wydziale Agrobioinżynierii tej samej uczelni. Specjalność - wpływ procesu stabilizacji surowca roślin leczniczych na zawartość substancji czynnych. kamentów są leki tradycyjne oparte na ziołach7, 8). Zainteresowanie produktami ziołowymi rośnie w związku z coraz lepszym poznaniem mechanizmów działania substancji pochodzenia roślinnego oraz określeniem standardów bezpieczeństwa, jakości a także niezawodności ich stosowania9, 10). Potencjalne znaczenie produktów pochodzenia roślinnego dla zdrowia ludzi w skali całego świata zachęca do przeprowadzania badań klinicznych na tych produktach oraz do podwyższenia standardów uprawy i przygotowywania surowca. Z ziół wytwarza się nie tylko herbatki i leki roślinne, ale produkuje się również kosmetyki i produkty spożywcze11-15). Badania naukowe potwierdzają potencjalne korzyści zdrowotne będące efektem stosowania ziół i ekstraktów roślinnych wykazu więcej »

Wpływ podwyższonej temperatury na maksymalne ciśnienie wybuchu par alkoholu etylowego, metylowego i izoamylowego - DOI:10.15199/62.2018.7.31

Marzena Półka

Priorytetem w optymalizacji procesów technologicznych jest bezpieczeństwo pożarowo-wybuchowe, które najczęściej zapewnia się poprzez zwiększanie jakości oraz dobór technologii. Jest to niezbędne m.in. podczas użytkowania surowców, przechowywania czy etapów produkcji. Bezpieczeństwo technologiczne zapewnia się poprzez tworzenie odpowiednich przepisów związanych z powstawaniem atmosfer wybuchowych1-7). Szkoła Główna Służby Pożarniczej, Warszawa Marzena Półka* Impact of elevated temperature on the maximum explosion pressure of vapor of ethanol, methanol and isoamyl alcohols Wpływ podwyższonej temperatury na maksymalne ciśnienie wybuchu par alkoholu etylowego, metylowego i izoamylowego DOI: 10.15199/62.2018.7.31 Szkoła Główna Służby Pożarniczej, ul. Słowackiego 52/54, 01-629 Warszawa, tel.: (22) 561-77-12, fax: (22) 833-07-24, e-mail: mpolka@sgsp.edu.pl Dr hab. Marzena PÓŁKA,Jednak nawet najnowocześniejsze systemy bezpieczeństwa nie są w stanie całkowicie wyeliminować możliwości powstania atmosfery wybuchowej, będącej wynikiem ludzkiej nieuwagi. Z tego względu przy projektowaniu urządzeń i systemów zabezpieczeń większą uwagę skupia się na rozwiązaniach, które mają za zadanie zmniejszyć skutki powstałej eksplozji dla ludzi, urządzeń i obiektów budowlanych. Uzyskuje się to poprzez np. zmiany warunków technologicznych, zastąpienie powietrza gazem obojętnym, zmianę stężenia materiału palnego lub też eliminację źródła zapłonu. Niestety, ze względów technologicznych mających na celu zwiększenie efektywności produkcji oddziaływanie w tych obszarach jest często utrudnione lub niemożliwe. Dodatkowo, liczne badania eksperymentalne wykazały, że parametry charakteryzujące wybuchowość (wartość maksymalnego ciśnienia wybuchu i maksymalnej szybkości przyrostu ciśnienia) zależą od wielu czynników, takich m.in. jak temperatura i ciśnienie początkowe mieszaniny oraz objętość zbiornika. Znajomość wpływu tych czynników na parametry wybuchowe poz więcej »

Wpływ zanieczyszczeń komunikacyjnych na zawartość wybranych substancji w drewnie i korze morwy białej (Morus alba L.) - DOI:10.15199/62.2018.7.13

Donata Krutul Tomasz Zielenkiewicz Jakub Gawron Andrzej Radomski Andrzej Antczak* Michał Drożdżek Janusz Zawadzki

Rola substancji ekstrakcyjnych w drzewach jest różnorodna i zależy od ich składu chemicznego. Mosedale i współpr.1) stwierdzili, że drewno twardzieli dębu bezszypułkowego (Quercus petraea Liebl.) i dębu szypułkowego (Quercus robur L.) zawiera ok. 10% substancji ekstrakcyjnych (rozpuszczalnych w mieszaninie etanol-benzen 1:1) i są to głównie ellagotaniny. Duża zawartość ellagotanin chroni drewno twardzieli przed rozkładem wywołanym grzybami i bakteriami2). Z danych Krutul i współpr.3) wynika, że drewno dębowe (Quercus robur L.) pozyskane ze środowiska skażonego, w części odziomkowej pnia charakteryzowało się większą zawartością substancji ekstrakcyjnych w strefie twardzieli graniczącej ze strefą bielu i w strefie twardzieli w stosunku do drewna pozyskanego ze środowiska nieskażonego Donata Krutul, Tomasz Zielenkiewicz, Jakub Gawron, Andrzej Radomski, Andrzej Antczak*, Michał Drożdżek, Janusz Zawadzki 97/7(2018) 1103 Dr inż. Andrzej RADOMSKI w roku 1995 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Od 2005 r. jest adiunktem na Wydziale Technologii Drewna Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Specjalność - techniki chromatograficzne i chemia drewna. Dr inż. Jakub GAWRON w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Technologii Drewna Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Od 2013 r. jest adiunktem na Wydziale Inżynierii Produkcji tej uczelni. Specjalność - produkcja biopaliw transportowych z surowców lignocelulozowych. o odpowiednio 13,4% i 27,2%. W części środkowej i wierzchołkowej pnia drewno strefy twardzieli odznaczało się większą zawartością substancji ekstrakcyjnych niż drewno strefy twardzieli pozyskane ze środowiska nieskażonego o odpowiednio 21,5% i 26,2%. Z danych Krutul i współpr.4) wynika, że w drewnie brzozy (Betula pendula Roth.) pozyskanym w odległości 21 km od elektrociepłowni Kozienice zawartość substancji ekstrakcyjnych była 10-45% większa w drewnie strefy przyrdzeni więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego nr 7 i 8 z 2018 r.)

Zgł. nr 418796; B05B 1/02 POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa Fabianowski W., Gliński J., US; Markowski L., Zadrożna-Wróbel I. Sposób długoterminowego zabezpieczania przed wpływem środowiska wyrobów z tworzyw sztucznych, zwłaszcza z poli(chlorku winylu) Przedmiotem zgłoszenia jest sposób długoterminowego zabezpieczania przed wpływem środowiska wyrobów z tworzyw sztucznych, zwłaszcza z poli(chlorku winylu), który polega na tym, że zabezpieczany wyrób pokrywa się cienką warstwą fosfolipidów naniesionych metodą sprajowania z układów wodnych lub cienką warstwą betuliny lub pochodnych betuliny, korzystnie oleinianu betuliny, naniesionych metodą sprajowania z układów acetonowych. W przypadku potrzeby długotrwałego przechowywania w magazynach muzealnych dodatkowo zabezpieczany wyrób po pokryciu cienką warstwą wskazaną powyżej zamyka się w torebce poliamidowej i zanurza w żelu poliizobutylenowym, zawierającym olej parafinowy w stosunku masowym w zakresie 10:1-50:1. (2 zastrzeżenia) Zgł. nr 418656; C01B 32/186 INSTYTUT MECHANIKI PRECYZYJNEJ, Warszawa Żółciak T., Buczko Z., Orzechowski D., Okurowski W. Sposób i urządzenie do wytwarzania grafenu płatkowego Sposób składa się z kolejnych etapów: 1) reaktor zawierający wewnątrz powierzchnie katalizujące ze stopu niklowo-chromowego zawierającego do 80% niklu i do 20% chromu i ewentualnie przynajmniej jeden metal z grupy obejmującej żelazo, kobalt i molibden, nagrzewa się w atmosferze powietrza do temp. 780-800°C i wygrzewa w tej temperaturze przez 10-15 min, 2) z reaktora usuwa się powietrze za pomocą azotu o czystości co najmniej N 4.0, 3) reaktor dogrzewa się do temperatury osadzania grafenu 810-870°C i przez reaktor przepuszcza się propan wraz z azotem przez co najmniej 30 min, po czym wyłącza się dopływ propanu, przy czym przez cały czas przepuszczania propanu przez reaktor spala się gazy wylotowe z reaktora, 4) po wyłączeniu dopływu propanu studzi się reaktor w atmos więcej »

X Europejski Kongres Gospodarczy

Jerzy Polaczek

W dniach 14-16 maja 2018 r. w Katowicach obradował jubileuszowy Europejski Kongres Gospodarczy ECE (European Economic Congress), który zgromadził w tym roku rekordową liczbę 11 tys. uczestników. Organizatorem Kongresu była Grupa PWTP S.A. Kongres otworzyli przedstawiciele władz regionalnych: Wojciech Saługa, marszałek województwa śląskiego, Jarosław Wieczorek, wojewoda śląski i Marcin Krupa, prezydent Katowic oraz Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Marcin Krupa nawiązał do swojego ubiegłorocznego powitania gości na Kongresie. Na Śląsku słowa się dotrzymuje. Dziś witam Państwa już w dwumilionowej metropolii, której dynamicznym sercem są Katowice - powiedział, zwracając uwagę na fakt, że w międzyczasie powstała Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, w której działa 240 tys. przedsiębiorstw i 28 uczelni, na których studiuje 100 tys. studentów. W wystąpieniu inaugurującym Kongres Wojciech Kuśpik, prezes Grupy PTWP i inicjator Kongresu zwrócił uwagę, że jest on ważnym i wciąż potrzebnym miejscem dialogu o teraźniejszości i przyszłości Europy. W otwierającej Kongres plenarnej sesji "Nasza nowa Europa", moderowanej przez prof. Jerzego Buzka, posła do Parlamentu Europejskiego, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego w latach 2009-2012, prezesa Rady Ministrów RP w latach 1997-2001 i przewodniczącego Rady EEC, udział wzięli: Jacek Czaputowicz, minister spraw zagranicznych w Rządzie RP, George A. Papandreu, premier Grecji w latach 2009-2011, Iveta Radičová, premier Słowacji w latach 2010- 2012, Herman Van Rompuy, emerytowany przewodniczący Rady Europejskiej i premier Belgii w latach 2008-2009, oraz Alexander Stubb, premier Finlandii w latach 2014-2015, minister finansów w latach 2015-2016 i wiceprezes zarządu Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Ci wybitni eksperci wymieniali się poglądami na temat przyszłości kontynentu, podkreślając potrzebę solidarności europejskiej wobec więcej »

Z półki księgarskiej Marek Wierzbicki JAN PROT (1891-1957). Z POLSKĄ POD RĘKĘ I ODBUDOWA NIEPODLEGŁEGO PA ŃSTWA POLSKIEGO

Michał S. Balasiewicz

Pisząc biografię Jana Prota, Autor przyjął szczegółowo przedstawioną we wstępie metodę oceny faktów na postawie analizy dokumentów mających wpływ na sytuację społeczną i polityczną w kraju, a związanych z działalnością Jana Prota i jego motywacjami. Ponieważ Jan Prot wywodził się z rodziny polskich Żydów z rodu Berlinerblauów, to już w pierwszym rozdziale Autor wprowadza Czytelników w świat Żydów warszawskich, sięgając okresu rozbiorów Polski i walk o prawa obywatelskie i niezależność państwową. Nie ogranicza się on do podania informacji ogólnych, ale dokładnie opisuje mało znany przebieg walki ludności żydowskiej o własne prawa obywatelskie w Polsce, zarówno w okresie rozbiorów, jak i przez cały XIX w. Kolejne zbrojne powstania przeciwko władzy carskiej spowodowały wzmocnione represje połączone z totalną rusyfikacją ludności polskiej. W tej walce z caratem w powstaniach i w manifestacjach wspólnie z Polakami występowali także Żydzi. Krytycznym wydarzeniem stał się strajk szkolny w 1905 r., którego przyczyny i rozległość Autor omawia obszernie. W strajku tym brał również udział jako uczeń gimnazjalny Jan Berlinerblau ze swoim bratem Kazimierzem. Obydwaj zostali, tak jak i inni uczestnicy strajku, usunięci z gimnazjum z wilczymi biletami zakazu nauki w szkołach państwowych. W ten sposób Jan wszedł w środowisko rewolucyjne, które działało w Warszawie. W 1907 r. wstąpił do gimnazjum im. J. Kreczmara, o kierunku filologicznym, które jako pierwsze rozp więcej »

Z prasy zagranicznej

Magazynowanie wodoru w kwasie mrówkowym Eur. J. Inorg. Chem. 2018, nr 20/21, 2125, 2247 ACS Catal. 2017, 7, nr 12, 8139 Inorg. Chem. 2017, 56, nr 1, 438 Dalton Trans. 2017, 46, nr 5, 1670 Beilstein J. Nanotechnol. 2018, 9, 30 Chem. Eur. J. 2017, 23, nr 55, 13617 Do zasilania ogniw paliwowych potrzebny jest wodór o dużej czystości. Niewyczerpalnym jego źródłem jest oczywiście woda, którą można rozkładać na wodór i tlen przez elektrolizę prądem pochodzącym z ogniw słonecznych. Konwencjonalnym magazynem wodoru jest też metan (gaz ziemny), z którego można go łatwo odzyskać przez reforming parą wodną. Jest to reakcja bardzo wydajna, gdyż wytworzony wodór pochodzi nie tylko z cząsteczki metanu, ale również z cząsteczki wody. Niekorzystny jest tu jednak fakt, że w procesie reformingu oprócz wodoru powstaje również tlenek węgla(II), który stanowi zanieczyszczenie końcowego produktu. Wprawdzie w procesach przemysłowych dokonuje się dodatkowej konwersji tego tlenku do wodoru, ale nie usuwa to konieczności dodatkowego oczyszczania wodoru od tlenku węgla(II) do zawartości poniżej 10 ppm, co wymaga stosowania dość złożonych metod. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku metanolu, który jest mniej stabilny niż metan i można go również łatwo rozłożyć do gazu syntezowego (mieszanina wodoru i tlenku węgla), ale otrzymany wodór musi być również oczyszczany ze śladowych ilości tlenku węgla(II). Jednym z półproduktów organicznych dostępnych w procesie fotosyntezy jest kwas mrówkowy, który wprawdzie zawiera mniej wodoru niż metan i metanol, ale bardzo łatwo ulega katalitycznemu rozkładowi do mieszaniny wodoru i ditlenku węgla, którą można rozdzielić i zawrócić ditlenek węgla do obiegu, konwertując go ponownie do kwasu mrówkowego w zamkniętym cyklu. Otrzymany w ten sposób wodór nie wymaga oczyszczania, gdyż ditlenek węgla w nim zawarty nie dezaktywuje ogniw paliwowych. W krańcowym przypadku mieszanina H2/CO2 (stosunek molowy 1:1) moż więcej »

Zagrożenia zdrowotne związane z zanieczyszczeniami wody pitnej. Zalety i wady doczyszczania - DOI:10.15199/62.2018.7.17

Ewa Ochwanowska Małgorzata Czarny-Działak Edyta Laurman-Jarząbek Magdalena Florek-Łuszczki Barbara Gworek Jarosław Chmielewski

Woda jest najcenniejszym bogactwem naturalnym, czynnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest środowiskiem, w którym przebiegają wszystkie procesy życiowe, służy do transportu składników odżywczych i metabolitów, jest nośnikiem i rozpuszczalnikiem składników mineralnych, bierze udział w procesach termoregulacji. Dorosły człowiek może przeżyć bez wody zaledwie od 3 do 5 dni, bowiem dla zapewnienia prawidłowego przebiegu procesów życiowych niezbędne jest stałe dostarczanie płynów do organizmu na poziomie co najmniej 1,5 L dziennie. Szczególną wartością żywieniową charakteryzują się naturalne wody mineralne, stanowiąc cenne źródło makro- i mikroskładników mineralnych. Coraz więcej konsumentów wybiera wody butelkowane, w przekonaniu, że zawierają niezbędne dla organizmu związki mineralne, oraz że ich jakość i walory smakowe nie budzą tylu wątpliwości co woda wodociągowa. Intensywny rozwój cywilizacji, postępująca degradacja środowiska naturalnego, w tym ekosystemów wodnych, oraz wzrost zanieczyszczeń fizycznych, chemicznych i mikrobiologicznych, przyczyniają się do obniżenia walorów użytkowych wody w codziennym życiu człowieka, w tym również wody pitnej. Następstwem zanieczyszczenia wody jest obecność w jej składzie różnych związków chemicznych (metali ciężkich i związków organicznych) jak również wirusów, zarodników patogennych grzybów, zjadliwych bakterii i form inwazyjnych pasożytniczych pierwotniaków. Pogorszenie walorów użytkowych wody wodociągowej, czyli jej smaku, zapachu, barwy i stopnia twardości może być spowodowane wieloma czynnikami i często Ewa Ochwanowskaa,*, Małgorzata Czarny-Działaka, Edyta Laurman-Jarząbekc, Magdalena Florek- -Łuszczkid, Barbara Gworekb, Jarosław Chmielewskib 1124 97/7(2018) Dr hab. n. o zdr. Magdalena FLOREK-ŁUSZCZKI ukończyła studia z zakresu socjologii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, tam też uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych. W 2016 r. więcej »

Zastosowanie chemisorpcji transmembranowej w procesie intensyfikacji produkcji biogazu - DOI:10.15199/62.2018.7.26

Marta Bojarska Zuzanna Bojarska Justyna Leszczyńska Ryszard Wasiak

W Polsce istnieje wiele oczyszczalni ścieków komunalnych produkujących znaczne ilości osadów, które mogą stanowić podstawę do produkcji biogazu. Duża zawartość związków organicznych w suchej masie oraz brak substancji toksycznych pozwala na przeprowadzenie wydajnej fermentacji anaerobowej osadów ściekowych1). Obecnie trwają badania nad zwiększeniem wydajności procesu fermentacji anaerobowej opartej na osadach ściekowych z jednostki objętości wydzielonej komory fermentacyjnej (WKF) poprzez wprowadzanie dodatkowej biodegradowalnej biomasy (proces kofermentacji)2). Jednakże dostępność łatwo biodegradowalnej biomasy jest ograniczona. Potencjalnie prawie nieograniczonym i łatwo dostępnym źródłem mogłaby być frakcja podsitowa, zwana też mokrą frakcją odpadów komunalnych (MFOK). Poza odpadami kuchennymi często zawiera ona odpady roślinne lub drewno i związaną z tym dużą zawartość trudno biodegradowalnych ligninoceluloz, co stanowi największe ograniczenie w szerokim stosowaniu MFOK w procesie fermentacji anaerobowej. Aby MFOK nadawała się do produkcji biogazu, należy poddać ją wstępnej obróbce, która ma na celu ułatwienie przebiegu hydrolizy polisacharydów oraz ewentualnie innych wielkocząsteczkowych związków nie podlegających biodegradacji (np. przefermentowanych komunalnych osadów ściekowych) oraz usunięcie ewentualnych metali ciężkich. Istnieje wiele metod hydrolizy trudno biodegradowalnych związków organicznych, takich jak metody biologiczne, chemiczne (rozpuszczalniki organiczne, kwasy), ozonoliza, eksplozja parowa lub hydroliza3, 4). Bardzo obiecującą metodą wstępnej obróbki MFOK, a co za tym idzie dezintegracji osłon ligninowych i hemicelulozowych jest zastosowanie hydrolizy amoniakalnej5, 6). Hydroliza amoniakalna MFOK charakteryzuje się dużą selektywnością wobec lignin, jednocześnie nie dezaktywuje ona cukrów zawartych w materiałach ligninocelulozowych. Jej dodatkową zaletą jest pełna dezynfekcja hydrolizowanej próbki, co ma i więcej »

Zastosowanie konsorcjów mikrobiologicznych do biologicznego oczyszczania ścieków pofermentacyjnych po biometanizacji osadów ściekowych i gnojowicy świńskiej - DOI:10.15199/62.2018.7.32

Małgorzata Hałat-Łaś Paweł Jedynak Przemysław Malec Jan Burczyk Alba Iglesias Vilches Paweł Kaszycki

Funkcjonowanie biogazowni wiąże się z powstawaniem dużej ilości masy pofermentacyjnej. Jej objętość, w zależności od wielkości biogazowni, może dochodzić do kilkudziesięciu tys. m3 rocznie1). Szczególna uciążliwość tego odpadu wiąże się z dużą zawartością azotu, występującego głównie w postaci jonu amonowego powstającego podczas amonifikacji w silnie alkalicznym i redukującym środowisku charakterystycznym dla procesu biometanizacji2, 3). Poferment, wylewany bezpośrednio z komór fermentacyjnych, charakteryzuje się niską zawartością suchej masy (3-6%)4). Wysokie uwodnienie masy pofermentacyjnej powoduje wzrost nakładów inwestycyjnych, związanych z koniecznością budowy zbiorników przeznaczonych na jej składowanie. Dlatego często stosowanym rozwiązaniem jest separacja wytworzonego odpadu na frakcję ciekłą i stałą5). Właściwości fizykochemiczne wydzielonych produktów różnią się między sobą. Znaczna część azotu przechodzi do frakcji ciekłej, co jest związane z wysoką rozpuszczalnością formy amonowej. Występujący w formie jonowej potas również dominuje w fazie ciekłej, natomiast magnez i fosfor, jako pierwiastki obecne głównie w połączeniach z materią organiczną, pozostają przede wszystkim we frakcji stałej6). Oddzielona część stała może zostać poddana spalaniu, procesowi suszenia, lub wykorzystana do użytkowania przyrodniczego jako odpad ekologicznie użyteczny (kod odpadu 19 06)7), a w szczególności do biologicznej rekultywacji terenów zdegradowanych i zamkniętych składowisk8, 9). Małgorzata Hałat-Łaśa, Paweł Jedynakb, Przemysław Malecb, Jan Burczykc, Alba Iglesias Vilchesa, Paweł Kaszyckia, * 1190 97/7(2018) Prof. dr hab. n. farm. Jan BURCZYK w latach 1965-1990 był pracownikiem naukowym Pracowni Biochemii Stosowanej w Instytucie Zootechniki w Gumnach koło Cieszyna, a w latach 1985-2009 pełnił funkcję kierownika Katedry i Zakładu Farmakognozji i Fitochemii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Wydziału Farmaceutycznego więcej »