SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE

Miesięcznik ISSN 0043-5112, e-ISSN 2449-9560 - rok powstania: 1933
Czasopismo Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP)

Polemika do artykułu "Zabezpieczenie nadrzędne rozdzielni średniego napięcia" autorstwa M. Lizera i B. Sobczaka

W. Hoppel M. Lizer B. Sobczak

Szanowny Panie Doktorze, Jest nam niezmiernie miło, że tak doświadczony i ceniony (oczywiście również przez nas) specjalista w dziedzinie elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej zainteresował się naszym zgoła trywialnym i prostym artykułem. Celem artykułu, tak jak Pan słusznie zauważył, było przedstawienie możliwości, jakie niesie ze sobą rosnąca moc układów mikroprocesorowych stosowanych w automatyce elektroenergetycznej oraz rozszerzona komunikacja. W celu lepszego zobrazowania, jakie usprawnienia bądź też optymalizacje można osiągnąć, stosując opisywane przez nas rozwiązanie w dziedzinie EAZ sieci rozdzielczych, posłużyliśmy się prostymi (a w zasadzie uproszczonymi) przykładami. Ma Pan oczywiście rację, że pewne aspekty zostały w artykule strywializowane, ale naszym zdaniem pozwoliło to na prostsze zrozumienie zagadnienia osobom nie tak biegłym w tym temacie jak Pan. Wiele razy w artykule użyliśmy też określeń "żargonowych", co z jednej strony nie jest do końca prawidłowym (z punktu widzenia języka polskiego) posunięciem, ale z drugiej strony pozwala zwiększyć zrozumiałość artykułu dla mniej wykwalifikowanych Czytelników. Poniżej zawarliśmy krótkie odpowiedzi na Pana uwagi i sugestie. Z wyrazami szacunku, dr inż. Marcin Lizer dr inż. Witold Hoppel W numerze 5/2018 WE ukazał się artykuł panów Marcina Lizera i Błażeja Sobczaka "Zabezpieczenie nadrzędne rozdzielni średniego napięcia". Artykuł należy ogólnie uznać za interesujący, ponieważ zarysowuje pewną możliwą nową propozycję w zakresie zabezpieczeń sieci średnich napięć. W artykule jest jednak kilka uchybień. 1. Chodzi o używanie pojęcia "minimalne zwarcie dwufazowe" na rysunkach i w tekście. Dla każdego, kto się przez chwilę zastanowi nad tymi słowami, jest oczywiste, że takie coś nie istnieje i można w żartobliwy sposób je krytykować. "Zwarcie minimalne?". Autorom chodziło oczywiście o minimalny prąd zwarciowy, który praktycznie zawsze oblicza się dla zwa [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 516.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 464.40 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 426.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 213.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 106.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

40 lat Oddziału Elbląskiego SEP (1978-2018)

Dariusz Wołukanis

Początek działalności stowarzyszeniowej elbląskich elektryków datuje się na schyłek lat 50., kiedy to 8 grudnia 1959 r. w Elbląskiej Elektrociepłowni utworzono pierwsze koło SEP liczące wówczas 18 członków. Pierwszym przewodniczącym wybrano kol. Zbigniewa Milewskiego. Po blisko 10 latach, 4 września 1969 r., z inicjatywy kol. Marii Ebelt i kol. Pawła Łucewicza powstało koło SEP przy Zakładach Mechanicznych ZAMECH, natomiast w grudniu 1975 r. podjęło działalność trzecie koło przy Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego, w skład którego również weszli koledzy z elbląskiej telekomunikacji. Koła te działały w ramach Oddziału Gdańskiego SEP. Na wniosek elbląskich elektryków prezes Oddziału Gdańskiego kol. Henryk Bajduszewski 5 lipca 1977 r. powołał zespół organizacyjny, którego zadaniem było utworzenie nowego Oddziału SEP w Elblągu. W skład zespołu weszli koledzy: mgr inż. Zbigniew Lange - Wojewódzki Urząd Telekomunikacji, inż. Paweł Łucewicz - ZAMECH, mgr inż. Alojzy Beyer - BPBK, mgr inż. Waldemar Dunajewski - Elektrociepłownia, inż. Janusz Michałek - Wojewódzki Urząd Telekomunikacji, inż. Jan Wajda - BPBK. Po kilkumiesięcznych działaniach konsolidacyjno-organizacyjnych w grudniu 1977 r. zespół organizacyjny w imieniu środowiska elbląskich elektryków wystąpił z wnioskiem formalnym do Zarządu Głównego SEP w Warszawie o powołanie Oddziału Stowarzyszenia na terenie woj. elbląskiego z siedzibą władz w Elblągu. 16 marca 1978 r. Uchwałą nr 20-75/78 Zarządu Głównego SEP w Warszawie, po spełnieniu wszystkich statutowych warunków, powołany został Oddział Wojewódzki Stowarzyszenia Elektryków Polskich w Elblągu. W momencie powołania Oddział liczył 160 członków zwyczajnych więcej »

Aktualny system normalizacji w Polsce w obszarze elektryki

Janusz Nowastowski

W środowisku elektryków skupionych w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich, wyrażana jest opinia, że stan normalizacji w Polsce pozostawia sporo do życzenia. Opinie te mają źródło w przeszłości, gdy każdy kraj tworzył swój zbiór norm, dość luźno powiązany z normami innych krajów. Twórcy polskich norm sami decydowali o wzorowaniu się na normach niemieckich, francuskich, czy w latach 40-50. XX w. na normach radzieckich. W latach 20. ub.w. państwo polskie powierzyło sprawy normalizacji Stowarzyszeniu Elektryków Polskich. Polska w systemie normalizacji międzynarodowej Należy przeanalizować stan polskiej normalizacji w roku 2018, w momencie gdy jesteśmy od 14 lat członkiem Unii Europejskiej i od bardzo wielu członkiem światowych organizacji: - ISO (International Organization for Standardization) Światowa organizacja powstała w roku 1947, wśród założycieli był Polski Komitet Normalizacyjny (siedziba w Genewie), 162 członków krajowych. - Europejski Komitet Normalizacyjny CEN (Comité Européen de Normalisation) jest stowarzyszeniem skupiającym krajowe organy normalizacyjne z 34 krajów europejskich. CEN jest jedną z trzech europejskich organizacji normalizacyjnych (wraz z CENELEC i ETSI), które zostały oficjalnie uznane przez Unię Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) za odpowiedzialne za opracowanie i zdefiniowanie dobrowolnych standardów na poziomie europejskim. - IEC (International Electrotechnical Commission) - globalna organizacja opracowująca i publikująca międzynarodowe normy z zakresu technik elektrycznych i elektronicznych oraz dziedzin z nimi związanych, tworzy podstawy norm krajowych, zawiązana w 1906 r. w Londynie, obecnie siedziba w Genewie, afiliowana przy ISO, do której Polska należy od 1926 r. - wpis nastąpił jako Polski Komitet Elektrotechniki w ramach Stowarzyszenia Elektryków Polskich. - CENELEC (Comité Européen de Normalisation Electrotechnique - Europejski Komitet Normalizacyjny Elektr więcej »

Bezpieczeństwo elektryczne w elektromobilności - DOI:10.15199/74.2018.9.7

Anna Biłek

Zwiększona świadomość ekologiczna a także obecna polityka globalna sprawiły iż branża e-mobility, na przestrzeni kilku lat odnotowała niesamowity skok. Dookoła pojawia się coraz więcej pojazdów elektrycznych, głównie autobusów, jednak rozwój elektrycznych samochodów wydaje się nieunikniony. Główną barierę obecnie stanowi koszt zakupu auta a także problemy z jego późniejszą eksploatacją, w tym głównie ładowaniem baterii. Jednak zgodnie z polityką rządu, za sprawą ustawy o elektromobilności coraz większa grupa społeczeństwa skłania się do zamiany samochodu na elektryczny. Spowodowane jest to dużymi benefitami, które otrzymują kierowcy "elektryków". Jednak przy tak szybkim rozwoju branży należy zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo elektryczne w samym pojeździe jak i w infrastrukturze ładowania. Pojazdy elektryczne W pojazdach spalinowych biegun ujemny baterii 12 V lub 24 V połączony jest z konstrukcją samochodu, co spowodowane jest głównie względami ekonomicznymi, jednak ze względu na niskie napięcie stanowi to bezpieczne rozwiązania. Wykorzystanie podwozia jako uziemienia zasadniczo redukuje o połowę liczbę przewodów, a także wagę samochodu. Jeżeli instalacja zabezpieczona jest za pomocą bezpieczników, otrzymamy bardzo bezpieczny i wydajny system zasilania. Jednak w przypadku samochodów elektrycznych i hybrydowych napięcie sięga już 1000 V. Ponieważ mamy do czynienia z wysokim napięciem, niezbędne staje się zadbanie o odpowiedni poziom bezpieczeństwa elektrycznego. W przypadku baterii stosowanych w pojazdach elektrycznych czy hybrydowych nie możemy już uziemić baterii do podwozia z uwagi na bezpieczeństwo użytkowników. Teoretycznie znacznie zmniejsza to ryzyko porażenia prądem. W rzeczywistości jednak istnieje możliwość powstania ścieżki pomiędzy akumulatorem i innymi powierzchniami przewodzącymi, spowodowane: zanieczyszczeniami, solą, wilgocią, wadliwymi złączami lub problemami mechanicznymi, takimi jak zaciśnięty lub więcej »

Bezpieczne zasilanie urządzeń w rozdzielnicy - rozwiązania Klippon® Connect firmy Weidmüller do efektywnej dystrybucji napięcia

Im większa liczba odbiorników w rozdzielnicy, tym bardziej złożone ich zasilanie i zabezpieczenie. Wcześniej bloki zaciskowe do dystrybucji potencjałów oraz do monitorowania obciążeń były instalowane osobno. Firma Weidmüller rewolucjonizuje ten proces za pomocą zintegrowanych produktów łączących te dwie funkcje w jednym kompletnym rozwiązaniu dystrybucji zasilania: o napięciu 240 V lub 400 V z wykorzystaniem Klippon® Connect APP, a o napięciu 24 V z wykorzystaniem maxGUARD. Połączenie to pozwala przyspieszyć instalację, zwiększyć niezawodność oraz zredukować wymaganą przestrzeń na listwie zaciskowej nawet do 50%. Kompaktowe rozwiązanie dystrybucji potencjałów Jedna konstrukcja, dwa układy połączeń: bloki zaciskowe Klippon ® Connect AAP można skonfigurować w układzie naprzem więcej »

Doświadczenia z automatyczną izolacją zwarć w sieciach SN przy zastosowaniu systemu restytucyjnego Self Healing Grid - DOI:10.15199/74.2018.9.10

Bogdan Grabarczyk

Schneider Electric Polska aktywnie włączył się w problematykę obniżania współczynników SAIDI/SAIFI przez zakłady elektroenergetyczne w Polsce. Od kilku lat współczynniki te są wliczane do wskaźników jakościowych dostarczanej przez zakłady energii elektrycznej do klientów. W swojej ofercie Schneider Electric ma wiele urządzeń umożliwiających obniżanie tych wskaźników, np.: wskaźniki przepływu prądów zwarciowych, sterowniki telemechaniki z automatyką sekcjonującą oraz innowacyjny system przywracania zasilania po awarii (restytucji) - Self Healing Grid. Jest to system rozproszony i pracuje bez udziału systemu nadrzędnego SCADA, dzięki czemu czasy restytucji zasilania po zwarciu są bardzo krótkie w porównaniu z wymaganymi przez URE 180 s (po tym czasie naliczane są wskaźniki SAIDI/SAIFI). Realizacje SHG w Polsce W ostatnich kilku latach firma Schneider Electric zrealizowała kilka projektów automatyzacji sieci dystrybucyjnej średniego napięcia na podstawie swojej technologii Self Healing Grid. Chronologicznie wyglądało to następująco: ● 2015 r. - TAURON Dystrybucja Oddział Wrocław (1 pętla SHG obejmująca 15 stacji SN/nn, 1 pętla SHG obejmująca 7 stacji SN/nn). ● 2016 r. - PGE Dystrybucja Oddział Białystok (1 pętla w RE Ełk obejmująca 21 stacji SN/nn, 1 pętla w RE Łomża obejmująca 27 stacji SN/nn), TAURON Dystrybucja Oddział Wrocław (1 pętla SHG Pilczyce obejmująca 57 stacji SN/nn). ● 2017 r. - TAURON Dystrybucja Oddział Wrocław (1 pętla SHG Walecznych obejmująca 33 stacje SN/nn, 1 pętla SHG Wieczystych obejmująca 25 stacji SN/nn). Słowa kluczowe: obniżanie współczynników SAIDI/SAIFI, system restytucyjny SN W artykule opisano doświadczenia z realizacji i eksploatacji innowacyjnego systemu restytucyjnego Self Healing Grid wdrożonego w kilku miejscach w Polsce, który umożliwia obniżenie wskaźników SAIDI/SAIFI. Keywords: lowering SAIDI/SAIFI coefficients, Feeder Automation, Self Healing Grid, FDIR The więcej »

Dr inż. Jan Zgaiński - wspomnienie (1927-2018)

Ryszard Migdalski

27 lutego 2018 r. odszedł od nas dr inż. Jan Zgaiński. Nie zdążyliśmy Go pożegnać, gdyż od ponad dwóch lat ciężko chorował i kontakt z Nim był praktycznie niemożliwy. Urodził się 31 lipca 1927 r. w Poznaniu, gdzie tuż przed wybuchem II wojny światowej ukończył szkołę powszechną. W czasie okupacji pracował przymusowo jako elektryk w niemieckiej firmie elektroinstalacyjnej. W tym czasie samodzielnie przerobił program gimnazjum i liceum humanistycznego i w 1945 r. zdał egzamin dojrzałości w Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Podjął studia na Wydziale Elektrycznym Szkoły Inżynierskiej w Poznaniu, a po uzyskaniu dyplomu inżyniera w 1949 r. został inspektorem nadzoru i projektantem instalacji elektrycznych w obiektach kinowych, pracując jednocześnie (1952-1965) jako nauczyciel elektrotechniki w technikum. W 1965 r., po ukończeniu studiów magisterskich na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej, jako starszy specjalista Biura Studiów i Projektów Energetycznych ENERGOPROJEKT w Poznaniu, przystąpił do organizowania Wydziału Produkcji Filmów o tematyce elektroenergetycznej, którym kierował do 1979 r., kiedy wydział został przeniesiony do Warszawy. Jako twórca filmów dydaktycznych (autor scenariuszy i reżyser) zrealizował m.in. 52 filmy instruktażowe krótko- i średniometrażowe z zakresu budowy i eksploatacji obiektów energetycznych ze szczególnym uwzględnieniem problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy. Wiele z tych filmów uzyskało wyróżnienia i nagrody na przeglądach i festiwalach krajowych i zagranicznych. Jednym z najpopularniejszych był film "Rato więcej »

Innowacyjna metoda minimalizacji czasów wyłączeń zwarć doziemnych w głębi sieci SN na podstawie urządzenia MiROD-6 - DOI:10.15199/74.2018.9.8

Dariusz Sajewicz Emil Tomczak

Sieci elektroenergetyczne średniego napięcia (SN) w polskim systemie elektroenergetycznym charakteryzują się nieskutecznie uziemionym punktem neutralnym, ale również różnym charakterem pracy linii elektroenergetycznych tworzących te sieci. Sieci SN to sieci odbiorcze jednostronnie zasilane, w których linie pracują przede wszystkim w układzie promieniowo-odbiorczym. Niektóre fragmenty sieci SN pracują w układzie pierścieniowym lub tylko zachowują możliwość dwustronnego zasilania. Różnią się sposobem pracy punktu neutralnego, czego konsekwencją są odmienne zjawiska towarzyszące zwarciom doziemnym w tych sieciach, co pociąga za sobą potrzebę stosowania innych nastaw zabezpieczeń oraz innych kryteriów działania funkcji od zwarć doziemnych. Stały wzrost mocy przesyłanej i rozdzielanej sieciami SN, spowodowany zwiększaniem się zapotrzebowania na energię elektryczną oraz dużą koncentracją odbiorników, szczególnie w aglomeracjach i w ich otoczeniu wymusza rozbudowę sieci SN o nowe odcinki. Sytuacja taka na przestrzeni lat powoduje, że linia SN wychodząca z GPZ-tu rozrasta się powierzchniowo i staje się silnie rozgałęziona. Konieczność minimalizacji zasięgu awarii i czasów wyłączeń podczas zakłóceń wymusza na dostawcach energii stosowanie urządzeń montowanych w głębi sieci napowietrznej, które mogą spełniać funkcje łączników wyposażonych w automatykę zabezpieczeniową analogicznie jak na stacjach elektroenergetycznych. Obecnie stosowane są dwa rozwiązania w postaci reklozerów i sekcjonalizerów. Reklozery są urządzeniami całkowicie niezależnymi i są równoznaczne z przesunięciem rozdzielni SN głęboko w sieć. Mają wbudowany układ zabezpieczeń nadprądowych (od zwarć jedno- i wielofazowych) oraz układ automatyki SPZ i wyłącznik mocy. Sekcjonalizery są to napowietrzne rozłączniki otwierające się automatycznie w przerwie beznapięciowej po wyłączeniu linii przez wyłącznik (pole w GPZ lub reklozer) pracujący w cyklu SPZ. Po wyizolowaniu pr więcej »

Inteligentna rozdzielnica Schneider Electric typu SM6 z funkcją monitoringu temperatury, wyłącznika oraz środowiska

Schneider Electric od ponad 40 lat rozwija swoje technologie dotyczące zabezpieczeń, monitoringu i sterowania, głównie przeznaczonych do sieci SN. Przy wykorzystaniu tych wieloletnich doświadczeń zaprojektowano inteligentną rozdzielnicę SM6, łączącą niezawodną konstrukcję rozdzielnicy SN z nowatorskimi rozwiązaniami poprawiającymi ciągłość pracy i bezpieczeństwo obsługi. Kompleksowe rozwiązanie SM6 to rozdzielnica średniego napięcia o budowie modułowej przeznaczona do wtórnego rozdziału energii elektrycznej. To znane i cenione od przeszło 25 lat urządzenie zwyczajowo wyposażane jest w inteligentne komponenty produkcji Schneider Electric zapewniające ochronę rozdzielnicy i podłączonych do niej urządzeń, tj.: - wielofunkcyjnych przekaźników zabezpieczeniowych typu Sepam, MiCOM oraz autonomicznych przekaźników nowej generacji VIP4X, - analizatorów parametrów sieci PowerMeter, - wskaźników przepływu prądu zwarciowego typu Flair. Dzisiaj, aby dodatkowo poprawić bezpieczeństwo, niezawodność oraz wygodę użytkowania, rozdzielnica SM6 została wzbogacona o dodatkowe funkcje. Ciągły monitoring temperatury Połączenia obwodów prądowych w urządzeniach SN są jednymi z najbardziej newralgicznych miejsc w stacji SN, szczególnie jeśli zostały wykonane na obiekcie, dotyczy to głównie: - przyłączy kabli SN, - połączeń śrubowych szyn. Luźne lub uszkodzone połączenia skutkują zwiększeniem rezystancji przejścia, która prowadzi do niekontrolowanej reakcji termicznej aż do całkowitego uszkodzenia połączenia. Konserwacja zapobiegawcza tych połączeń może być skomplikowana, więcej »

Jak zbudować bezpieczniejszą, bardziej energochłonną baterię litowo-jonową?

Ashok L., Nirav S., Cameron D.: How to Build a Safer, More Energy-Dense Lithium-ion Battery. Chipmaking techniques contribute to a three-dimensional battery design that outperforms today’s best cells, http://www.ieee. spectrum.com. 2018 March Opracował - Witold Bobrowski.W styczniu 2017 r., po wielu miesiącach spekulacji, Samsung ogłosił, że dwa oddzielne problemy projektowe spowodowały awarię baterii, która przyczyniła się do przegrzania niektórych urządzeń. To, że różne wady konstrukcyjne mogą sprawiać ten sam katastroficzny wynik, uwidacznia problem z dzisiejszymi akumulatorami litowo-jonowymi. Każdy produkt mobilny, który je ma, jest potencjalnie niebezpieczny. Zagrożenia (zapalenie się baterii litowo-jonowych) są wynikiem decyzji w zakresie projektowania i produkcji, które zostały podjęte ćwierć wieku temu, kiedy początkowo skomercjalizowano ten typ baterii. Decyzje te nabrały sensu w owym czasie, ale dziś możemy produkować baterie o wiele lepiej, przede wszystkim dzięki wykorzystaniu technik produkcyjnych udoskonalonych przez branżę chipów. Firma Enovix Corp, w Fremont w Kalifornii właśnie to zrobiła i wykazaliśmy, że można produkować akumulatory litowo-jonowe, które są mniejsze, tańsze i zasadniczo bezpieczniejsze niż wszystkie inne, obecnie dostępne na rynku. Na początku tego roku rozpoczęliśmy produkcję pilotażową naszej baterii w filii, Enovix na Filipinach. Uważamy, że możemy zwiększyć skalę produkcji, a przy masowej produkcji koszty jednostkowe spadną do poziomu zbliżonego do osiągniętego w branży ogniw słonecznych. Dwa kluczowe wyzwania stały przed Sony Corp., kiedy zdecydowano się na komercjalizację baterii litowo-jonowej w 1991 r. Jego ręczna kamera - zwiastun wielu przenośnych urządzeń, potrzebowała baterii o bardzo dużej pojemności w zwartej konstrukcji. Kasety audio szybko ustępowały wówczas płytom kompaktowym. To ostatnie ma znaczenie, ponieważ magnetyczna taśma rejestrująca kasety zosta więcej »

LUDZIE POLSKIEJ ELEKTRYKI Doc. dr inż. Jerzy Kulikowski (1927 - 2018)

Sylwia Wróblewska Daniela Demjaniuk

11 czerwca br. zmarł doc. dr inż. Jerzy Kulikowski, wybitny specjalista w dziedzinie maszyn elektrycznych i transformatorów, wieloletni pracownik Instytutu Energetyki. Jerzy Kulikowski urodził się 12 października 1927 r. w Kolnie. Jego ojciec Franciszek był urzędnikiem państwowym. W 1932 r. wraz z rodziną zamieszkał w Ostrołęce, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej. W 1938 r. zmarł Jego ojciec, osierocając czworo dzieci. Po wybuchu II wojny światowej matka z dziećmi zamieszkała w Ostrowi Mazowieckiej. W latach 1942-1944 Jerzy Kulikowski pracował w Nadleśnictwie w Ostrowi Mazowieckiej jako robotnik leśny i jednocześnie - wobec braku możliwości uczęszczania do szkoły - uczył się samodzielnie, przerabiając materiał klas gimnazjalnych. Po zakończeniu wojny, w 1945 r., został przyjęty do IV klasy Ogólnokształcącego Gimnazjum i Liceum w Ostrowi Mazowieckiej, gdzie uzyskał w lipcu więcej »

Modernizacje obiektów a ograniczniki przepięć SEC: typu 1, typu 2, kombinowane, typu 3 firmy Phoenix Contact

Nowe wymagania - nie tylko w świecie elektryki - napędzają rozwój produktów. Firmy ubezpieczeniowe, chroniąc swoje interesy, zaostrzają kryteria wypłaty odszkodowań. Normy techniczne mają bardzo istotny wpływ, jednak jest to pole bitew sprzecznych interesów. Często jednak niedocenianą kwestią jest spełnianie prostych wymagań przy modernizacjach działających instalacji czy linii technologicznych. Tutaj zawsze brakuje miejsca. Nowa rodzina ograniczników przepięć z rodziny Safe Energy Control łączy w sobie najostrzejsze wymagania norm z wyszukanymi wymaganiami firm ubezpieczeniowych. Modernizacje to proces długotrwały w wielu gałęziach przemysłu. Jednak niektóre branże szczególnie nie mogą sobie pozwolić na postój. Praktycznie wszystkie procesy technologiczne wymagają włączania i wyłączania urządzeń i aparatów, więcej »

Monitorowanie i diagnozowanie mechaniczne wyłączników próżniowych średniego napięcia – problemy i rozwiązania - DOI:10.15199/74.2018.9.3

Zbigniew Pochanke Waldemar Chmielak

Analiza potrzeb i możliwości diagnozowania wyłączników wysokiego napięcia wskazała jako główne i aktualne zagadnienia w tej dziedzinie: diagnozowanie stanu komory gaszeniowej, ocenę stanu mechanizmu napędowego oraz diagnostykę wyzwalaczy elektromagnetycznych [1]. Doświadczenia eksploatacyjne, zbierane głównie dla urządzeń najwyższych napięć, wskazują, że najbardziej zawodnymi elementami wyłączników są napędy oraz wyzwalacze [2-4]. Do badań użyto wyłącznika próżniowego typu e2BRAVO firmy ELEKTROMETAL ENERGETYKA SA. Monitorowanie i diagnozowanie mechaniczne wyłączników Przez monitorowanie i diagnozowanie mechaniczne napędów wyłącznika rozumie się zwykle weryfikację jego funkcjonalności. W aspekcie mechanicznym realizuje się to dzięki: rejestracji przemieszczenia styków, sygnałów prądów w cewkach wyzwalaczy oraz stan położenia styków - zamknięte/otwarte. Poprawne działanie wyłącznika zależy od ruchu jego styków, który to ruch jest definiowany przez specyficzne parametry przebiegu czasowego przemieszczenia styków (tzw. charakterystyki ruchu). Najprostszym sposobem uzyskiwania informacji o ruchu styków wyłącznika jest wykorzystanie przetwornika drogi przymocowanego do elementów ruchomych napędu (cięgła poruszającego styk ruchomy lub do wału napędowego). W tym celu wykorzystuje się głównie potencjometry lub enkodery w wykonaniu liniowym lub obrotowym. Najlepsze odwzorowanie przemieszczenia uzyskuje się, mocując przetwornik drogi najbliżej styku ruchomego, co nie zawsze jest możliwe. W miarę oddalania się z pomiarem od styku ruchomego, wprowadzane są zniekształcenia ruchu styków wynikające z charakteru przełożenia ruchu danego elementu mechanizmu napędowego na ruch styków. Pomiar bezpośrednio na cięgle napędowym również może nie w pełni odwzorowywać ruch styków, gdyż w cięgle może być wmontowana sprężyna dociskowa. Pomiar przemieszczenia pozwala na wyznaczenie prędkości przez zróżniczkowanie przebiegu drogi. Wiąże się to jednak z p więcej »

Niskostratne wysokotemperaturowe przewody o małym zwisie ACMCC® oszczędzające środowisko naturalne oraz redukujące koszty budowy i eksploatacji linii - nowe podejście do modernizacji i budowy energetycznie efektywnych linii WN o obniżonych stratach, wysokich zdolnościach przesyłowych i wydłużonych przęsłach - DOI:10.15199/74.2018.9.5

Wojciech Sokolik

Niskostratne wysokotemperaturowe przewody o małym zwisie - HTLLSS (High Temperature Low Loss Small Sag) to przewody, które mając zdolność do pracy w wysokich temperaturach (≥150°C), mają rezystancję mniejszą o 25-30% od tradycyjnych przewodów AFL (ACSR) o takiej samej średnicy. W literaturze na przestrzeni ostatnich lat pojawiło się wiele przekłamań, dlatego warto niektóre sprawy wyjaśnić. Z wyjątkiem nielicznych przypadków, nie jest prawdą, że straty energii w liniach z przewodami wysokotemperaturowymi przekraczają kilkakrotnie straty w liniach dotychczas pracujących [1], chyba że np. w akademicki sposób analizuje się linię 220 kV, na której "wiesza się" przewód AFL-6 150 lub AFL-185 [1], co jest zupełną teorią w żaden sposób nieprzystającą do rzeczywistości. Sam fakt zainstalowania wysokotemperaturowych przewodów o małym zwisie na linii WN nie spowoduje, że straty przesyłowe generowane w tej linii wzrosną. Wręcz przeciwnie mogą one zmniejszyć się, wszystko zależy od doboru odpowiedniej konstrukcji przewodów i od umiejętnej ich eksploatacji. Poza nielicznymi przypadkami, wysokotemperaturowe przewody o małym zwisie są mniej lub bardziej niskostratne, a zbliżony do ideału przewód ACMCC® jest przykładem połączenia "ognia z wodą", tzn. zdolności do pracy w wysokich temperaturach (w sposób ciągły maksymalnie 180°C) i generowania niskich strat przesyłowych - rezystancja przewodu ACMCC® pracującego w temperaturze 180°C jest niewiele większa od rezystancji przewodu AFL (ACSR) o tej samej średnicy, pracującego w temperaturze 80°C. A rezystancja przewodu ACMCC® pracującego w temperaturze 80°C jest dużo mniejsza (o 25-30%) od rezystancji przewodu AFL (ACSR) o tej samej średnicy, pracującego w temperaturze 80°C. Przewód ACMCC® (Aluminium Conductor Multistrand Carbon fiber Core) ACMCC® to przewody z trapezoidalnymi wyżarzonymi drutami z aluminium o podwyższonej czystości (99,7%) i z wieloprętowym (odpornie więcej »

Nowe możliwości rozwiązań obwodów wtórnych stacji elektroenergetycznych - DOI:10.15199/74.2018.9.13

System zabezpieczeń i układów automatyki na stacjach elektroenergetycznych jest oparty na: - cyfrowych zespołach zabezpieczeniowych, - cyfrowych modułach wyłącznikowych, - cyfrowych sterownikach polowych, - urządzeniach telezabezpieczeń do przesyłania sygnałów binarnych. Urządzenia te mogą zbierać wprowadzone na wejścia binarne sygnały stanu położenia łączników WN pola, sygnały ostrzegawcze, czy sygnały o zadziałaniu, np. zabezpieczeń firmowych transformatora. Zgromadzone w ten sposób informacje mogą być retransmitowane do systemów SCADA i dalej do ośrodków nadzoru. Odwrotnie z centrów nadzoru mogą być przekazywane na stację polecenia sterownicze do łączników WN czy układów automatyki (np. załączenie/ odstawienie automatyki SPZ, układów synchronizacji czy sterowania przełącznikiem zaczepów). W stacjach 110/SN funkcja sterownika polowego realizowana jest przez zabezpieczenie, a w stacjach NN instalowane są odpowiednie sterowniki polowe połączone siecią światłowodową ze sterownikami stacyjnymi, tworząc SSiN. Aparatura ta (szczególnie zainstalowana w ostatnich latach) ma możliwość transmisji danych w protokole zgodnym z IEC 61850, jednak zastosowanie tego protokołu zamyka się najczęściej w obrębi więcej »

Nowości w ofercie napędowej firmy Danfoss

Falowniki VLT i VACON przeznaczone do systemów windowych, mobilna aplikacja MyDrive Connect, a także zintegrowany sterownik ruchu IMC to tylko niektóre propozycje z bogatego portfolio światowego lidera w dostarczaniu rozwiązań i technologii dla różnych branż przemysłowych. Aplikacja mobilna MyDrive Connect, dostępna dla systemów iOS oraz Android, służy do uruchamiania i serwisowania napędów VLT HVAC, VLT AQUA oraz VLT AutomationDrive przy użyciu łatwego połączenia za pomocą wstępnie zdefiniowanego uwierzytelniania połączenia indywidualnego opartego na Wi-Fi (IEE 802.11). MyDrive Connect - szybkie uruchomienie napędu VLT Konfiguracja napędu nigdy dotąd nie była tak wygodna, wystarczy się podłączyć. Bezprzewodowy panel zastępuje klasyczny panel LCP. Nie jest wymagane podłączenie przez kabel lub adapter RS-485. Znika więc konieczność ciągłego przełączania się między u więcej »

Poprawa jakości energii elektrycznej przez przekształcanie sieci dystrybucyjnej do sieci typu smart grid

Barbara Baprawska Paweł Bielenica Łukasz Siara

W klasycznym ujęciu przepływ energii w systemie elektroenergetycznym odbywa się w kierunku od elektrowni zawodowych przez sieć przesyłową do sieci dystrybucyjnej, skąd trafia do odbiorców końcowych. Sieć dystrybucyjna jest siecią o topologii otwartej, gdzie przepływ energii elektrycznej jest jednokierunkowy - z części systemu o wyższych poziomach napięcia (stacje GPZ WN/SN) przez stacje transformatorowe SN/nn do odbiorców końcowych przyłączonych na poziomie niskiego napięcia. Większa część sieci dystrybucyjnej, poza głównymi stacjami zasilającymi, nie jest wyposażona w telemechanikę i systemy pomiarów wielkości elektrycznych, co przekłada się na niski poziom obserwowalności i kontroli. Sterowanie siecią dystrybucyjną w jej głębi (przełączenia) odbywa się dzięki służbom dyspozytorskim, które muszą dotrzeć do łącznika i zmienić jego pozycję ręcznie. Aktualnie sieć dystrybucyjna musi sprostać wyzwaniom przystosowującym ją do efektywnej pracy z [2]: - generacją rozproszoną (DG), - rozproszonymi źródłami energii (DER), - rozproszonymi zasobnikami energii (DES), - mechanizmami odpowiedzi strony popytowej, - stacjami ładowania samochodów elektrycznych, - zasobnikami energii. AUTOMATYKA ELEKTROENERGETYCZNA Oprócz powyższych wyzwań w sieci dystrybucyjnej ważne jest, aby drogie aktywa były lokowane w optymalny sposób [3], energia była oszczędzana (minimalizacja strat), a jakość usług jak najwyższa [5]. W Polsce nacisk na poprawę jakości usług przejawia się m.in. w regulacjach prezesa URE mówiących o konieczności poprawy wskaźników niezawodnościowych SAIDI i SAIFI o 50% do roku 2020 względem roku 2015 dla operatorów sieci dystrybucyjnej, co stanowi wyzwanie dla OSD do podjęcia skutecznej i konsekwentnej polityki zarządzania siecią dystrybucyjną. Dodatkowo coraz większy udział generacji rozproszonej i pojawianie się prosumentów wymusza zwiększenie obserwowalności i sterowalności sieci. Wszystkie te czynniki, jak też dostępność nowych więcej »

Próżniowe wyłączniki generatorowe SN zgodne z normą IEC/IEEE 62271-37-013:2015 dla bloków o mocy do 450 MVA

Marcin Spinczyk

Polski rynek wyłączników generatorowych SN kilkadziesiąt lat temu został zdominowany rozwiązaniami opartymi na gaszeniu łuku elektrycznego w atmosferze gazu SF6. Produkty te obecne są w wielu polskich elektrowniach i elektrociepłowniach, a większość użytkowników przyzwyczaiło się już do wysokich kosztów obowiązkowych, przeglądów oraz remontów. Konieczność stałego monitorowania stanu styków, szczelności, temperatury oraz codziennej eksploatacji urządzeń z produktami rozpadu gazu SF6 w wielu przypadkach zaczyna jednak budzić wątpliwości i motywuje użytkowników do rozważenia wymiany wyeksploatowanych urządzeń na nowocześniejsze. Biorąc pod uwagę ww. informacje, w niniejszym artykule chcielibyśmy omówić korzystną, pod względem technicznym i ekonomicznym, alternatywę dla dotychczas stosowanej na naszym rynku technologii wyłączników z gazem SF6. Wyłączniki generatorowe są urządzeniami pełniącymi w sieci elektroenergetycznej bardzo ważną rolę. Zapewniają bezpieczną pracę całego układu wyprowadzenia moc więcej »

Realizacja półautomatycznego rozruchu kotłów w automatyce blokowej i ocena jej skuteczności na przykładzie kotła wodnego WP-120 - DOI:10.15199/74.2018.9.4

Maciej Kielian Piotr Niemiec

W publikacjach w literaturze przedstawiono sposób realizacji półautomatycznego rozruchu kotła wodnego WP-120 w EC Gdyńskiej ze szczegółowym opisem działania automatycznej sekwencji przewietrzania kotła. Poniższy artykuł jest kontynuacją przedstawionych rozwiązań i w sposób szczegółowy ilustruje skuteczność działania algorytmów półautomatycznego rozruchu kotła po sekwencji przewietrzania przez załączenia rozpałkowych palników olejowych oraz procedury wygrzewania kotła aż po sekwencje wygrzewania zespołów młynowych i ich automatycznego załączania. Algorytmy półautomatycznego rozruchu kotła są bezpośrednio sprzężone z układami automatyki blokowej. Biorą pod uwagę zabezpieczenia kotła i limitujące wartości sygnałów pomiarowych parametrów technologicznych. Dopiero kiedy warunki technologiczne są spełnione, automatycznie wykonywane są kolejne etapy uruchomienia kotła. Sekwencje rozruchowe nie są więc prowadzone w otwartej pętli sterowania, lecz nieustannie obserwują aktualny stan parametrów kotła i dostosowują się do nich, tak by zapewnić bezpieczną eksploatację elementów technologicznych. W celu przeprowadzenia półautomatycznego rozruchu kotła wymagane jest wprowadzenie odpowiednich parametrów określających wybór palników i młynów mających brać udział w procedurze rozruchowej. Dokonuje się tego dzięki odpowiednim wpisom na specjalnie zmodyfikowanych synoptykach procesowych. Dodatkowo, stworzono nową, ergonomicznie dostosowaną synoptykę procesową, ukazującą wszystkie istotne elementy i grupy technologiczne dla potrzeby rozruchu kotła wodnego. Można dzięki niej na bieżąco weryfikować postęp procedury rozruchu oraz stan istotnych urządzeń i parametrów dla każdego z trzech głównych etapów rozruchowych. Niniejszy artykuł koncentruje się na przedstawieniu półautomatycznej sekwencji rozruchowej kotła wodnego z podziałem na trzy główne etapy rozruchu, stanowiące odrębne pakiety algorytmów automatyzacji rozruchu. Dla każdego z etapów przed więcej »

Regulacja cewek Petersena z zastosowaniem metody wtrysku prądowego CF

Leszek Witkowski

Artykuł ten przedstawia nową metodę badania aktualnego dostrojenia gaszonej sieci przez zasilenie prądem o częstości nierównej 50 Hz oraz doświadczenia eksploatacyjne z takiego systemu. Obliczenie przestrojenia następuje tu bez przestawiania cewki Petersena. W wielu krajach UE kompensacja zwarć doziemnych jest jednym z najważniejszych aspektów w planowaniu elektrycznych sieci rozdzielczych dla optymalizacji jakości zasilania. Główną zaletą tego rodzaju rozwiązania jest to, że w czasie zwarcia do ziemi zasilanie energią zostaje utrzymane. Redukuje to znacznie liczbę przerw zasilania. Dalszymi istotnymi zaletami gaszenia zwarcia do ziemi są: - redukcja prądu w miejscu zwarcia, - redukcja zniszczeń w miejscu zwarcia, - redukcja napięcia dotykowego i krokowego w otoczeniu miejsca zwarcia, - wolny powrót napięcia linii, - ziemia po zgaszeniu łuku, - gaszenie łuku w sieciach napowietrznych, - poprawa jakości zasilania (Power-Quality) przez redukcję liczby i czasu przerw w zasilaniu, - redukcja zagrożenia przepię więcej »

Rozdzielnice niskiego napięcia firmy ELSTEEL

Jan Czubaszek

Firma ELSTEEL jest światowym liderem w: projektowaniu, rozwoju i produkcji systemów rozdzielnic niskiego napięcia. Zakres oferty obejmuje od niewielkiej stalowej obudowy zaciskowej przez pulpity oraz obudowy specjalne po największe rozdzielnice i centra sterowania silnikami, zasilające: stadiony olimpijskie, browary światowych marek, rafinerie, szpitale, lotniska, dworce, elektrownie, przemysł motoryzacyjny aż po rozdzielnicę zasilającą główną kwaterę NATO. Firma ELSTEEL dostarcza rozwiązania systemów rozdzielczych do każdego zastosowania dla budynków użyteczności publicznej, energetyki - po rozwiązania przeznaczone dla różnych gałęzi przemysłu. Ciągłe inwestycje w badania i rozwój w 30-letniej działalności pozwalają dostarczać klientom zawsze nowoczesny produkt. Dział R&D firmy ELSTEEL ściśle współpracuje z klientem, aby w jak największym stopniu spełnić jego oczekiwania. Znakiem rozpoznawczym firmy jest wysoka jakość produktów oraz dbałość o szczegóły. Flagowym produktem, jaki oferowany jest klientom, są rozdzielnice niskiego napięcia oparte na systemie Techno ModuleTM.System Techno ModuleTM System Techno ModuleTM to same zalety, które użytkownik może optymalnie wykorzystać. Techno ModuleTM jest opatent więcej »

Rozwój firmy dostosowany do rosnących wymagań inwestorów - DOI:10.15199/74.2018.9.9

Lesław Komendera Marek Rutka

Na przykładzie firmy ZPrAE postaramy się przedstawić, jak niewielka spółka produkująca aparaturę zabezpieczeniową, wywodząca się z dawnych warsztatów Wydziału Zabezpieczeń ZEOPd, stopniowo przekształcała się w średniej wielkości przedsiębiorstwo.W firmę, która stara się kompleksowo spełniać rosnące wymagania (formalne, organizacyjne i techniczne) inwestorów. Firmę, która w zakresie dostaw aparatury obwodów wtórnych, projektowania, prac montażowych na obiekcie, uruchomień i serwisu, stara się skutecznie konkurować z podobnymi firmami krajowymi, a także może być partnerem dużych koncernów działających na rynku energetyki. Poniżej przedstawiono najważniejsze warunki, jakie naszym zdaniem dla osiągnięcia tego celu musiały zostać spełnione. Dostosowywanie procedur i infrastruktury firmy do potrzeb i wymagań energetyki, wymagało m.in. realizacji następujących działań ● zatrudnienia i wykształcenia odpowiedniej kadry technicznej i niezbędnego personelu pomocniczego, ● zapewnienia wymaganych szkoleń i uprawnień pracowników, ● spełnienia wymagań BHP - np. system zarządzania HSEQ, ● wdrożenia ochrony danych osobowych RODO, ● stworzenia niezbędnej infrastruktury, bazy lokalowej i technicznej w tym: - wyodrębnienia pomieszczeń z wyposażeniem i zapleczem socjalnym dla uruchamiania produkowanych systemów, - wyposażenia obiektów w niezbędne media oraz gwarantowane zasilania AC i DC, - zakupu niezbędnego oprzyrządowania, maszyn i urządzeń produkcyjnych, - zgromadzenia potrzebnej aparatury laboratoryjnej i pomiarowej, - wyposażenia stanowisk pracy w wysokiej jakości sprzęt komputerowy i niezbędne specjalistyczne oprogramowanie, - systematycznej legalizacji aparatury pomiarowej, aktualizacji oprogramowań i odnawiania licencji. Pozyskiwanie zamówień, udział w przetargach, zawieranie umów Każdorazowy udział w pr więcej »

Skalowalny system z aktywnymi sensorami do zarządzania stacjami elektroenergetycznymi

Aleksander Lisowiec Paweł Michalski Piotr Prystupiuk Krzysztof Broda

Kontrola procesu przesyłania i rozdzielania energii elektrycznej przez sterowanie aparaturą łączeniową i zabezpieczanie elementów systemu elektroenergetycznego stawia przed konstruktorami tych elementów nowe wymagania do spełnienia. Urządzenia tego typu muszą pozyskiwać dane pomiarowe pochodzące z odpowiednich lokalizacji w systemie elektroenergetycznym w sposób zapewniający ich poprawność. Pozyskiwanymi danymi są informacje na temat wartości płynących prądów czy wartości napięć obecnych w węzłach pomiarowych, uzupełnione o inne wartości fizyczne, takie jak temperatura elementów łączeniowych lub innych wrażliwych elementów systemu przesyłu energii. Pozyskane za pomocą urządzeń wartości fizyczne mogą posłużyć do oceny niezawodności węzła systemu elektroenergetycznego, do oceny zużycia energii czy do zabezpieczenia obiektów elektroenergetycznych. Od elementów pomiarowych wymaga się wysokiej niezawodności w całym okresie eksploatacji, a także stabilnej pracy niezależnej od czynników środowiska zewnętrznego. Urządzenia te pracują zwykle w przemysłowym środowisku elektromagnetycznym, gdzie występują duże wartości natężenia prądów i towarzyszących im pól magnetycznych oraz załączanie obwodów o dużej indukcyjności i pojemności. Przewody pomiarowe narażane są w takich miejscach na wysokie natężenia pól elektromagnetycznych, co może być przyczyną błędów pomiarowych. Niezwykle istotną kwestią jest prawidłowość przesyłania danych pomiarowych, zwłaszcza w instalacjach, gdzie sensory pomiarowe są oddalone od urządzeń konsumujących dane.Skalowalny system przez zastosowanie innowacyjnych rozwiązań, polegających m.in. na: synchronizacji czasowej komponentów systemu, cyfrowym przesyłaniu danych oraz zastosowaniu światłowodów jako medium transmisyjnego, może stanowić istotny przyczynek zwiększenia efektywności, bezpieczeństwa i niezawodności obiektów energetycznych. Zadania systemu Podstawowe zadania skonstruowanego systemu do e-zarządzania s więcej »

System CZIP-PRO nowe rozwiązania - DOI:10.15199/74.2018.9.11

Beata Zięba Władysław Sieluk

Cyfrowe zabezpieczenia CZIP-PRO są polskim produktem opracowanym przez konstruktorów firmy Relpol S.A. przy współpracy z Instytutem Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej. W urządzeniu zaimplementowane zostały niezawodne algorytmy i kryteria zabezpieczeniowe, w tym unikalne algorytmy zabezpieczeń ziemnozwarciowych. CZIP-PRO - co nas wyróżnia? Na szczególną uwagę zasługują dwa nowe rozwiązania, tzn. adaptacyjne zabezpieczenie konduktancyjne, pozwalające na skuteczne wykrywanie zwarć doziemnych o rezystancji przejścia na poziomie do 8 kΩ oraz selektywne zabezpieczenie ziemnozwarciowe w polu transformatora uziemiającego. Polska myśl techniczna oraz wieloletnie doświadczenie na rynku zabezpieczeń pozwalają na bardzo dobre rozumienie potrzeb oraz bliską współpracę z krajowymi operatorami sieci energetycznych. Jesteśmy gotowi sprostać indywidualnym rozwiązaniom, zapewniamy bezpośredni kontakt z konstruktorami, własny serwis oraz pełen zakres konsultacji i szkoleń. Rozwój produktu we współpracy z polskimi jednostkami badawczymi zapewnia aplikowanie nowoczesnych rozwiązań i unikalnych patentów. Jesteśmy liderem na polskim rynku w zakresie jakości tych urządzeń zarówno pod względem sprzętowym, jak i tym najważniejszym dla tego typu aparatury, czyli zapewnienia bezpieczeństwa i spełnienia wszelkich wymagań i kryteriów zabezpieczeniowych. Cechą wyróżniającą CZIP-PRO jest z pewnością również intuicyjność i łatwość obsługi. Jednym z podstawowych założeń cyfrowego zabezpieczenia CZIP-PRO (rys. 1) było zaprojektowanie jednego urządzenia dla wszystkich pól w rozdzielniach średnich napięć (z wyjątkiem automatyki SZR). Wyboru kompletnego pakietu funkcji przeznaczonych dla konkretnego pola dokonuje się z poziomu graficznego interfejsu użytkownika. W jednym urządzeniu CZIP-PRO zostały predefiniowane nastawy pól i oprogramowanie dla wszystkich pól rozdzielni. Takie podejście w bardzo dużym stopniu skraca czas i upraszcza proces uruchomi więcej »

Wspomaganie bezpiecznej pracy linii napowietrznych najwyższych napięć w warunkach granicznej obciążalności linii - DOI:10.15199/74.2018.9.2

Adam Babś Tomasz Samotyjak

Cechą współczesnych systemów przesyłu energii elektrycznej jest ich praca w pobliżu ograniczeń technicznych. W przypadku linii energetycznych najwyższych napięć ich praca w pobliżu tych ograniczeń wynika z występowania nie w pełni przewidywalnych zjawisk pogodowych, takich jak wzrost generacji odnawialnej o dużej zmienności wynikającej z prędkości wiatru i natężenia promieniowania słonecznego, zmian układu sieci spowodowanych awariami linii będących wynikiem ekstremalnych warunków pogodowych czy też wymuszania kierunku przepływu mocy i jej wielkości, zgodnie z wymogami handlowymi. Dopuszczalna obciążalność linii wynikająca z dopuszczalnej w danym segmencie linii odległości przewodu roboczego do obiektu krzyżowanego zmienia się wraz z warunkami atmosferycznymi panującymi w tym segmencie. Zarządzenie systemem przesyłowym z liniami pracującymi w pobliżu ograniczeń wymaga bieżącej znajomości dopuszczalnego prądu obciążenia zwanego obciążalnością dynamiczną. Bieżące wyznaczanie dynamicznej obciążalności linii jest jednym z elementów wdrażanej od kilku lat w systemach dyspozytorskich funkcji określanej jako uświadamianie zagrożeń na zarządzanym obszarze (WASA - Wide Area Situational Awareness). Wdrożony w większości spółek dystrybucyjnych system dynamicznej obciążalności linii (system DOL) jest właśnie narzędziem dla poprawy świadomości zagrożeń i wspomagania podejmowania właściwego działania w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa systemu. Efektywne wykorzystanie systemu DOL uwarunkowane jest następującymi czynnikami: ● wiarygodnością wyznaczanych dopuszczalnych obciążalności, włączając w to wiarygodność poziomu ryzyka często wyrażanego w wielkościach liczbowych, tj. wielkości przekroczenia dopuszczalnych granic zbliżenia przewodu roboczego do ziemi lub obiektów krzyżowanych wraz ze znajomością miejsca zbliżenia (pole, droga, itp.), ● możliwością wykorzystania wyników obliczeń do wspomagania prowadzenia ruchu tj. pode więcej »

Współczesne wyzwania i rozwiązania stosowane w automatyce dystrybucji

Jose Antonio Lozano Janusz Dembski

Pojawienie się nowych obiektów, takich jak: pojazdy elektryczne i stacje ich ładowania, magazyny energii w rozproszonych lokalizacjach, odnawialne źródła energii OZE, wprowadza zmiany w branży dystrybucji energii elektrycznej zarządzających sieciami dystrybucyjnymi SN/nn. Równolegle i niejako w odpowiedzi na zapotrzebowanie, wdrażane są nowe czynniki umożliwiające regulację parametrów w sieciach. Tymi czynnikami są np. inteligentne liczniki (AMI) czy jednoczesne zwiększenia jakości i ciągłości dostaw energii elektrycznej. Nowe zjawiska zwiększają zapotrzebowanie poszczególnych OSD na znajomość i kontrolę systemu elektroenergetycznego położonego bliżej konsumenta końcowego. OSD w krajach rozwiniętych2) mają już dużo doświadczeń w implementacji systemów telekontroli. Do tej pory kluczowym zagadnieniem dla telekontroli były koszty komunikacji. Obecnie OSD sygnalizują potrzeby wdrożenia sieci komunikacyjnej funkcjonującej niejako równolegle z siecią dystrybucyjną energii elektrycznej. Inteligentne liczniki zainstalowane u użytkowników końcowych muszą komunikować się z OSD, w celu raportowania danych z tych liczników. Analizy zebranych w ten sposób danych pozwalają i ułatwiają zarządzanie siecią dystrybucyjną. Rozwój technologii komunikacyjnych (PLC/BPL, GSM, GPRS, 3G i 4G, światłowody, radio cyfrowe itp.) sprawia, że jest to możliwe nawet w najbardziej odległych miejscach od centrum zbierania danych. Niektóre technologie, np. wykorzystujące transmisję PLC/BPL, umożliwiają używanie sieci SN nie tylko jako sieci zasilającej, ale również jako sieci komunikacyjnej. Technologia ta w niektórych przypadkach umożliwia większą niezależność użytkownika oraz zmniejszenie jego kosztów operacyjnych. Komunikacja w sieciach inteligentnych będzie kombinacją różnych technologii mogących zape więcej »

WYDAWNICTWA

Kazimierz Tadeusz Szpotański Jerzy Hickiewicz (red.): Kazimierz Tadeusz Szpotański (1887-1966). Wyd. II, Stowarzyszenie Elektryków Polskich Centralny Ośrodek Szkolenia i Wydawnictw, Warszawa 2018. Monografię wydano dla uczczenia 130. rocznicy urodzin K.T. Szpotańskiego i 100. rocznicy założenia FAE oraz 100-lecia Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Książka ta inauguruje jubileuszowy cykl wydawniczy "100 książek na 100-lecie SEP". (…) W naszej serii wydawniczej nieprzypadkowo monografia wybitnego prezesa i członka honorowego Stowarzyszenia otrzymała nr 1. To świadectwo ogromnego szacunku współczesnych dla dzieła Kazimierza Szpotańskiego, jego wkładu w rozwój przemysłu elektrotechnicznego międzywojennej Polski i Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Książka ma następujące rozdziały: - Przedmowę do drugiego wydania, - Słowo wstępne prezesa Stowarzyszenia Elektryków Polskich dr. inż. Piotra Szymczaka, - Słowo wstępne prezesa Oddziału Warszawskiego SEP - Miłosławy Kujszczyk -Bożentowicz, - Słowo wstępne do pierwszego wydania prezesa Stowarzyszenia Elektryków Polskich - prof. Jerzego Barglika, - Słowo wstępne do pierwszego wydania przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej - prof. dr. hab. inż. Krzysztofa Kluszczyńskiego, - Wstęp, - Idea. Część 1. Życiorys Kazimierza Tadeusza Szpotańskiego - studia i okres I wojny światowej, rozpoczęcie samodzielnej działalności, zarządzanie fabryką, zdobywanie kapitału, syn Jacek, światowy kryzys, bujny rozwój fabryki i działalność społeczna, więcej »

Wykorzystanie farm wiatrowych do operatywnej kontroli parametrów stanów pracy sieci dystrybucyjnej 110 kV - DOI:10.15199/74.2018.9.1

Ireneusz Grządzielski Krzysztof Marszałkiewicz Bogumiła Strzelecka Czesław Kolterman Janusz Budzyń

Współczesne farmy wiatrowe (FW) o zainstalowanych mocach znamionowych rzędu 15-60 MW przyłączane do sieci dystrybucyjnej 110 kV wyposaża się w bardzo zaawansowane nadrzędne systemy sterowania i regulacji. Umożliwiają one realizację złożonych zadań regulacyjnych zgodnych z wymogami IRiESP [3], IRiESD [4] a także NC RfG [6]. Zadania te mogą być realizowane w trybie automatycznym oraz w trybie operatywnym do zadawania nastawy punktów pracy farmy SP (Set Point). Dr inż. Ireneusz Grządzielski (ireneusz.grzadzielski@pbiat.pl), dr inż. Krzysztof Marszałkiewicz - Instytut Elektroenergetyki Politechniki Poznańskiej, mgr inż. Bogumiła Strzelecka, mgr inż. Czesław Kolterman, mgr inż. Janusz Budzyń - CDM ENEA Operator Sp. z o.o., Poznań Wykorzystanie farm wiatrowych do operatywnej kontroli parametrów stanów pracy sieci dystrybucyjnej 110 kV The usage of the wind farms for operable control of 110 kV distribuation network parameters Ireneusz Grządzielski, Krzysztof Marszałkiewicz, Bogumiła Strzelecka, Czesław Kolterman, Janusz Budzyń Słowa kluczowe: farmy wiatrowe, regulacja mocy biernej i współczynnika mocy Farmy wiatrowe, przyłączone do sieci dystrybucyjnej 110 kV, umożliwiają realizację zadań zgodnych z wymogami IRiESP/IRiESD. Farmy te mogą zatem regulować poziom generowanej mocy czynnej, generowanej lub pobieranej mocy biernej, utrzymywać stałą wartość współczynnika mocy a także napięcia w punkcie przyłączenia. Powyższe właściwości farm są już i powinny być w przyszłości coraz częściej wykorzystywane przez operatorów sieciowych (OSP, OSD) w różnych stanach pracy krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). W artykule zostały zaprezentowane aktualne możliwości sterowania farmami wiatrowymi z CDM ENEA Operator przyłączonymi do sieci dystrybucyjnej 110 kV w zakresie regulacji mocy biernej i stałego współczynnika mocy. Przedstawiono przykłady praktycznego zastosowania tych trybów regulacji farmą. Keywords: wind farms, reactive power więcej »

Wymagania funkcjonalne testowania zabezpieczeń odległościowych zgodnie z normą IEC 60255-121 - część 1. testy statyczne/dokładnościowe - DOI:10.15199/74.2018.9.12

Tomasz Bednarczyk Mirosław Branczewski

Wykorzystanie techniki cyfrowej przez producentów EAZ spowodowało znaczący rozwój funkcjonalności zabezpieczeń. Obecnie zabezpieczenie nie pełni już pojedynczej funkcji kryterialnej, np. różnicowo-prądowej czy odległościowej, ale wiele z nich. W przypadku kryterium podimpedancyjnego technika cyfrowa daje możliwość łatwiejszego tworzenia zasięgów impedancyjnych stref pomiarowych i rozruchowych stosowanych przez różnych producentów. Dotąd brakowało zdefiniowanej procedury testowej, która dałaby możliwość porównywania działania zabezpieczeń. Ten i wiele innych powodów przyczyniło się do powołania specjalnej grupy roboczej komitetu technicznego o numerze IEC TC 95 MT4: Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczeniowe. Jej członkowie składający się z 43 delegacji z 14 różnych krajów zajęli się opracowaniem normy IEC 60255, której celem było stworzenie wytycznych dotyczących procesów testowania układów EAZ. Norma obejmuje ściśle określone wymagania procedur testowych oraz raportowania wyników pomiarów. Dzięki standaryzacji rodzajów wykonywanych testów oraz raportów możliwe ma być porównywanie zabezpieczeń różnych producentów stosujących np. różne kształty stref pomiarowych. Struktura standardu (rys. 1) składa się z ogólnych zapisów, gdzie zawarte są stosowane definicje (rozdział 1). Kolejne cyfry 1xx oznaczają opis wymagań adresowanych do konkretnej funkcji zabezpieczeniowej np. 121 dla zabezpieczeń odległościowych, 187 - dla zabezpieczeń różnicowoprądowych. W artykule omówione zostaną wybrane zagadnienia związane z normą IEC 60255 część 121, dotyczącą zabezpieczeń odległościowych. Ponieważ pewne funkcje zabezpieczeniowe nie wchodzą w skład wymagań standardu (np.: blokada od kołysań mocy, automatyka załącz na zwarcie czy automatyka SPZ), opisane wymagania skupiają się jedynie na samej funkcji odległościowej. Testy zgodnie z wymaganiami normy IEC 60255-121 Oprócz podstawowych definicji oraz używanych oznaczeń norma definiuje dw więcej »

Wyzwania związane z realizacją nowoczesnej infrastruktury smart grid w sieciach dystrybucyjnych - DOI:10.15199/74.2018.9.6

Roman Jałoza

Urząd Regulacji Energetyki cyklicznie definiuje długofalowe strategie dotyczące jakości i niezawodności w dostawach energii, które prawnie wymuszają poprawę aktualnego stanu technicznego instalacji elektroenergetycznej. Dodatkowo gwałtowny rozwój i globalna popularność elektromobilności, a także ciągła integracja rozproszonych źródeł energii opartych na zasobach odnawialnych (OZE) powodują trudności w optymalnym zarządzaniu i eksploatacji tak dużym i złożonym systemem nieliniowym, jakim jest sieć dystrybucyjna. Wraz ze wzrostem złożoności i charakterystyki systemu zwiększa się również jego podatność na kaskadowe awarie spowodowane pojedynczymi uszkodzeniami w liniach przesyłowych i dystrybucyjnych. Przeciążenia i niekontrolowane przepływy mocy grożą destabilizacją znacznej części systemu elektroenergetycznego. W celu zapewnienia wysokiej odporności na podobne zagrożenia, operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) w roku 2017 przeznaczyli łącznie ponad 420 mln zł (PTPiREE, 2018 r.) na inwestycje związane z wdrożeniem innowacyjnych rozwiązań zapewniających ciągłą dostępność świadczonych usług dla coraz bardziej świadomych i wymagających odbiorców. Pomimo wysokich nakładów finansowych w obszarze innowacyjności należy zdać sobie sprawę, że nie można efektywnie zminimalizować liczby występujących awarii bez dogłębnego poznania specyfiki procesów występujących we wszystkich elementach sieci. Smart grid - koncepcja inteligentnej sieci energetycznej Powszechnie stosowana definicja technologii smart grid określa: Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE), jako kompleksowe rozwiązania energetyczne, pozwalające na łączenie, wzajemną komunikację i optymalne sterowanie rozproszonymi dotychczas elementami sieci energetycznych - zarówno po stronie producentów, jak i odbiorców energii (Billewicz, 2012 r.). Wdrożenie ISE w polskiej energetyce rozpoczęto od zdefiniowania i stworzenia infrastruktury pomiarowej bliskiej odbiorcy końcowemu przez inst więcej »

Zdalny wskaźnik przepływu prądu zwarcia w sieci SN z komunikacją do systemu SCADA - rozwiązanie WAGO do redukcji współczynników SAIDI/SAIFI

Adrian Dałek

Kluczowym wyzwaniem dla wszystkich operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD) jest niezawodność oraz ciągłość dostaw energii elektrycznej do klienta. Ciągłość zasilania definiowana za pomocą współczynników niezawodnościowych SAIDI/SAIFI/MAIFI stanowi jeden ze wskaźników jakościowych pracy sieci dystrybucyjnej. Sposobem poprawy jakości dostaw energii jest inwestowanie w infrastrukturę dystrybucyjną i urządzenia wspomagające. Do tych działań zalicza się projekty automatyzacji stacji transformatorowych SN/nn. W poprawę parametrów pracy sieci SN idealnie wpisuje się zdalny wskaźnik zwarcia firmy WAGO stanowiący jeden z elementów kompleksowego systemu automatyzacji pracy sieci i obsługi awarii. Redukcja SAIDI/SAIFI dla każdego rodzaju sieci SN Detektor zwarć WAGO WE SG 750 to w pełni skalowalne i wielofunkcyjne urządzenie montowane na szynie TH 35. Urządzenie przystosowane jest do pracy w trudny więcej »

Zintegrowane rozwiązania dla kilkupolowych rozdzielni SN/nn - DOI:10.15199/74.2018.9.14

Andrzej Juszczyk

Stacje GPZ w sieci dystrybucyjnej zasilają liczne rozdzielnie SN/nn. W zależności od poboru mocy oraz ważności odbioru rozdzielnie te mają jeden albo dwa transformatory. Wyposażone są w bezpieczniki SN lub przekaźniki zabezpieczeniowe. Aby spełnić restrykcyjne wymogi SAIFI/SAIDI powinny mieć koncentrator/RTU, łączący rozdzielnię z SSiN. Jedno urządzenie typu Multilin może zintegrować obwody wtórne maksymalnie z 4 pól rozdzielni, tzn. obiekty pierwotne: wyłączniki, łączniki, PP i PN oraz zapewnić interfejsy Ethernet do komunikacji z SSiN ulokowanym poza rozdzielnią. Takie rozwiązanie redukuje w znaczący sposób koszty inwestycji (sprzęt + robocizna), eksploatacji obwodów wtórnych rozdzielni oraz zwiększa w znaczący sposób wskaźniki pewności i niezawodności działania. Do dyspozycji są dwa rozwiązania oparte na Multilin: kompaktowej serii 8 - przekaźnik 850D i 850P oraz modułowej serii F35. Nie zawsze na takich rozdzielniach są tradycyjne przekładniki napięciowe. Aby ten problem rozwiązać, Multilin 850P umożliwia podłączenie niekonwencjonalnych niskoenergetycznych przekładników napięciowych typu LEA (np. pojemnościowe) stosowanych coraz częściej w urządzeniach typu Recloser. Wówczas podczas konfiguracji 850P w nastawach związanych z przekładnikami typu LEA wprowadza się współczynniki korekcyjne (dostarczane z urządzeniami LEA) dla kalibracji ich amplitudy i fazy, aby w ten sposób zwiększyć dokładność pomiaru. Realizacja centralnego wielofunkcyjnego urządzenia automatyki obwodów wtórnych przy wykorzystaniu Multilin 850 Do realizacji zabezpieczenia centralnego rozdzielni SN/nn może być wykorzystany przekaźnik Multilin 850D lub 850P. Przykład aplikacji opartej na tych urządzeniach pokazano na rys. 1. Cechy wyróżniające 850D i 850P to: wyciągalny moduł elektroniki z obudowy, swobodnie konfigurowalna sygnalizacja centralna dostępna na wyświetlaczu. Ma ona 4 swobodnie definiowalne ekrany, na których podświetlają się kolorowe opisy uży więcej »