SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Zastosowanie kopolimerów octanu winylu i akrylanów alkilowych do powlekania organicznych materiałów zmiennofazowych
(ang. Use of copolymers of vinyl acetate and alkyl acrylates for coating organic phase change materials)

DOI:10.15199/62.2018.11.7
Lech Lichołai Michał Musiał

Streszczenie
Zaprezentowano wyniki badań trzech organicznych materiałów zmiennofazowych PCM (phase-change material), które poddane zostały cyklicznym zmianom temperatur. Celem badań było określenie zmian wartości entalpii przemian fazowych i temperatur, w których przemiany zachodzą pod wpływem wielu cykli topnienia i krzepnięcia. Badania objęły PCM zarówno w stanie wolnym, jak i szczelnie zamkniętych w przezroczystych powłokach kopolimerowych. Zamknięcie organicznych PCM w szczelnych kapsułkach spowodowało ograniczenie parowania bardziej lotnych składników, takich jak alkany alifatyczne, alkohole i estry. Wyniki wskazały na zmiany właściwości fizykochemicznych badanych PCM, będących mieszaniną alkanów alifatycznych w stanie wolnym, w przeciwieństwie do badanej mieszaniny estrów. Nie odnotowano jednak zmian właściwości badanych PCM powleczonych kopolimerami.
Abstract
Two new org. phase-changing materials were prepd. by mixing Pr palmitate with Bu stearate (1:1 or 3:17 by mass), capsuled in a com. CH2=CHOAc/alkyl acrylate copolymer and studied for stability of melting enthalpy and temp. after 2200 melting and solidification cycles in temp. range 10–50°C. A com. alkane-based phase-changing material was used for comparison. The capsulation did result neither in any significant changes of enthalpy nor melting and solidification temps. of the new phase-changing materials studied but substantially contributed to stabilization of the com. phase-changing material.
Wśród materiałów PCM wykorzystywanych w budownictwie, stosowane są zarówno związki organiczne (alkany, estry, alkohole i polimery), związki nieorganiczne (sole i ich hydraty) oraz mieszaniny eutektyczne. Biorąc pod uwagę ceny PCM, ich właściwości oraz możliwość łączenia z innymi materiałami budowlanymi, najczęściej stosowane są organiczne PCM. Ich zalety i wady opisano w pracach1-4). Często napotykanym problemem, przy stosowaniu PCM w budownictwie jest ich sposób aplikacji. Najczęściej materiały te stosowane są w postaci mikrokapsułek, wykorzystywanych jako dodatek do mieszanki betonowej, bloczków betonowych lub płyt kartonowo- -gipsowych1). Kapsułki te stosowane są w wolnych przestrzeniach ceramiki drążonej, w oknach i elementach z nimi współpracującymi, w podziemnych akumulatorach ciepła lub ścianach kolektorowo- -akumulacyjnych jako alternatywa dla ich masywnych warstw akumulacyjnych5). W stanie wolnym są one rzadko stosowane, np. jako wypełnienie szczelnych elementów lub w akumulatorach ciepła. Jako duże stabilne pakiety stosowane są w bezpośrednim kontakcie 97/11(2018) 1853 Fig. 2. Samples with molten and solidified phase-change material coated with copolymer Rys. 2. Próbki z roztopionym i skrzepniętym PCM, pokryte powlokami kopolimerowymi Fig. 3. Capsule of copolymers of vinyl acetate and acrylate, containing the orginal phase change material, during glazing Rys. 3. Kapsułka z osłoną kopolimerową octanu winylu i akranów alkilowych, zawierają [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] N. Soares, J.J. Costa, A.R. Gaspar, P. Santos, Energ. Build. 2013, 59, 82.
[2] M. Musiał, Izolacje, Budownictwo, Przem., Ekol. 2015, 4/2015, 42.
[3] M Musiał, E3S Web of Conferences, 2018, 49, 00074.
[4] M. Musiał, E3S Web of Conferences, 2018, 49, 00073.
[5] J. Szyszka, E3S Web of Conferences, 2018, 49, 00114.
[6] S. Behzadi, M.M. Farid, App. Energ. 2014, 122, 11.
[7] N. Şahan, H. Paksoy, Sol. Energ. Mat. Sol. C. 2018, 174, 380.
[8] L. Lichołai, B. Dębska, Arch. Civil Mech. Eng. 2014, 14, 466.
[9] B. Dębska, L. Lichołai, Period. Polytech. Civ. Eng. 2016, 60, 281.
[10] B. Dębska, L. Licholai, J. Szyszka, E3S Web of Conferences, 2018, 44, 00031.
[11] K.R.S. Kumara, R. Parameshwaran, S. Kalaiselvama, Sol. Energ. Mat. Sol. C. 2017, 171, 148.
[12] L. Bianco, I. Vigna, V. Serra, Energ. Build. 2017, 150, 608.
[13] C. Liu, Y. Wu, D. Li, Y. Zhou, Z. Wang, X. Liu, J. Build. Eng. 2017, 11, 87.
[14] S. Li, G. Sun, Y. Zhou, X. Zhang, Cit. Soci. 2016, 27, 15.
[15] K.A.R. Ismail, J.R. Henriequez, Int. J. Energ. Res. 1997, 21, 124.
[16] S. Grynning, F. Goia, E. Rognvik, Int. J. Sustain. Buil. Environ. 2013, 2, 56.
[17] M. Esam, E.M. Alawadhi, Energ. Build. 2012, 47, 421.
[18] Zgł. pat. pol. P425190 (2018).

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Adsorpcja 4-chlorofenolu na nanomateriałach węglowych i ich zastosowanie w mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej - DOI:10.15199/62.2018.11.13

Krzysztof Kuśmierek Monika Borucka Ludwika Lipińska Joanna Jagiełło Andrzej Świątkowski

Oznaczanie analitów w próbkach o złożonych matrycach przy użyciu popularnych metod analitycznych jest często trudnym zadaniem. Ze względu na niskie poziomy stężeń oznaczanych substancji oraz możliwość wystąpienia interferencji, przed właściwą analizą należy wyodrębnić z matrycy anality oraz zatężyć je do poziomu umożliwiającego oznaczenie. Proces przygotowania próbki jest wstępnym i jednym z najważniejszych etapów procedury analitycznej, przez co znacząco wpływa na uzyskany wynik. W ostatnim 25-leciu szczególne znaczenie wśród technik przygotowywania próbek zyskała opracowana przez Arthura i Pawliszyna1) mikroekstrakcja do fazy stacjonarnej SPME (solid phase microextraction). Jest to prosta, szybka i bezrozpuszczalnikowa metoda łącząca w jednym etapie proces pobierania próbki, izolacji i zatężania analitów oraz dozowania do chromatografu. Istota SPME polega na podziale analitu między fazą gazową lub ciekłą próbki a fazą stacjonarną pokrywającą włókno. Po procesie akumulacji, anality ulegają termicznej desorpcji bezpośrednio w dozowniku chromatografu gazowego (GC) lub są eluowane odpowiednim rozpuszczalnikiem dla dalszej analizy metodą chromatografii cieczowej (LC). Głównym elementem odgrywającym kluczową rolę w omawianej technice jest włókno SPME z naniesioną powłoką sorpcyjną (fazą stacjonarną), w której zachodzi proces sorpcji wybranych substancji organicznych. Obecnie na rynku dostępne są różne powłoki włókien SPME. Niestety często mają one wady ograniczające ich stosowanie m.in. do bezpośredniej analizy związków polarnych. Ponadto komercyjne włókna SPME charakteryzują się stosunkowo niską temperaturą roboczą, są niestabilne w rozpuszczalnikach organicznych oraz są drogie, przy jedno97/ 11(2018) 1879 Prof. dr hab. inż. Andrzej ŚWIĄTKOWSKI w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Jest profesorem zwyczajnym w Zakładzie Chemii Wydziału Nowych Technologii i Chemii Wojskowej Akademii Techni więcej »

Akryloamid w żywności dla dzieci jako realne zagrożenie dla zdrowia - DOI:10.15199/62.2018.11.22

Sylwia Zimny Agnieszka Piekara Monika Kaczmarczyk Małgorzata Krzywonos

Chemiczne bezpieczeństwo żywności to temat budzący niepokój, mimo że dzięki obecnym procedurom zarządzania ryzykiem poważne zachorowania spowodowane przez zanieczyszczenia chemiczne są bardzo rzadkie. Zainteresowanie budzą konsekwencje wynikające z kumulacji związków toksycznych i wywoływane przez nie potencjalne objawy. Zawartość zanieczyszczeń chemicznych w żywności może być etiologicznym czynnikiem wielu chorób (np. raka). Oprócz zanieczyszczeń pierwotnych (środowiskowych i agrochemicznych), coraz większym problemem stają się zanieczyszczenia powstające podczas przetwarzania lub przechowywania żywności, takie jak akryloamid lub furany1). Akryloamid (2-propenoamid, CH2=CHCONH2, CAS nr 79-0601) jest organicznym związkiem chemicznym należącym do amidów (amid kwasu akrylowego). Występuje on w wielu produktach spożywczych, takich jak kawa, herbatniki, chleb, przekąski ekstrudowane, chipsy, olej rzepakowy i niestety również w żywności dla niemowląt. Akryloamid powstaje przede wszystkim w procesach termicznych (smażenie, pieczenie, gotowanie) w wyniku rozpadu asparaginy w obecności cukrów redukujących jako pośredni etap reakcji Maillarda2, 3). Uproszczony schemat powstawania akryloamidu z aminokwasów i lipidów przedstawiono na rysunku. Fig. Acrylamide formation in vegetable oils and animal fats during heat treatment2) Rys. Powstawanie akryloamidu podczas obróbki termicznej olejów roślinnych i tłuszczy zwierzęcych2) Obecnie prowadzone są badania dotyczące toksykologicznych właściwości akryloamidu oraz jego powszechnego występowania w żywności. Wskazuje się trzy rodzaje szkodliwego działania akryloamidu i jego pochodnych: genotoksyczność (toksyczność reprodukcyjna), neurotoksyczność (toksyczne oddziaływanie na komórki nerwowe) oraz kancerogenność4). Związek ten został zaklasyfikowany przez Międzynarodową Agencję Badającą Raka (International Agency for Research on Cancer) jako substancja prawdopodobnie kancerogenna dla ludzi oraz ja więcej »

AKTUALNOŚCI

PKN Orlen pracuje nad bioolejem napędowym Kłopoty z produkcją i praktycznym wykorzystywaniem estrów wyższych kwasów tłuszczowych jako biokomponentów oleju napędowego już kilkanaście lat temu doprowadziły do opracowania procesu bezpośredniego wytwarzania biowęglowodorów HVO (hydrogenated vegetable oil) przez uwodornienie olejów roślinnych i tłuszczów zwierzęcych, korzystnie wspólnie z olejem napędowym pochodzenia naftowego, w instalacjach do hydroodsiarczania oleju napędowego HON. Instalacją taką dysponuje płocka rafineria PKN Orlen, w związku czym ostatnio w ramach programu Innochem została tam przeprowadzona we współpracy z Instytutem Chemii Przemysłowej pełnoskalowa próba jednoczesnego przerobu (współuwodornienia) frakcji ropy z olejami roślinnymi. Obok biowęglowodorów w procesie powstaje również propan, który zapewne będzie wykorzystywany do produkcji propylenu. Głównym celem realizowanego projektu jest opracowanie i wdrożenie własnej, innowacyjnej technologii jednoczesnego przetwarzania destylatów ropy naftowej i olejów roślinnych lub tłuszczów zwierzęcych. Dzięki zastosowaniu tego procesu można będzie wyeliminować konieczność dodawania estrów kwasów tłuszczowych do oleju napędowego w bazach magazynowych i na terminalach. - Wyniki i wnioski są bardzo obiecujące, co pozwala nam z optymizmem oceniać prawdopodobieństwo wdrożenia w niedalekiej przyszłości tej technologii w naszych zakładach produkcyjnych. Oczywiście musimy jeszcze wykonać pracę nad wyeliminowaniem ograniczeń i dostosowaniem warunków prowadzenia produkcji w sposób ciągły, ale to naturalne, choć czasochłonne etapy opracowywania nowych technologii. Dziś możemy stwierdzić, że efektywna współpraca polskiej nauki z biznesem przybiera realne, nie tylko laboratoryjne, kształty i z sukcesem zmierza do budowania innowacyjności polskiego przemysłu - powiedział Zbigniew Leszczyński, członek zarządu PKN Orlen ds. Rozwoju. Próbę poprzedziły badania mik więcej »

Analiza rynku myjni i procesu czyszczenia cystern w transporcie substancji chemicznych zgodnie z wymaganiami EFTCO - DOI:10.15199/62.2018.11.4

Monika Stoma Agnieszka Dudziak Tomasz Słowik Andrzej Kuranc Grzegorz Zając Joanna Szyszlak-Bargłowicz

Przedstawiono klasyfikację substancji, które są transportowane specjalnymi kanałami dystrybucji. Różnego rodzaju substancje (ciecze, pasty, materiały sypkie i ciała stałe) wypełniające kontenery, beczki, cysterny oraz wszelkie inne typy zbiorników, podlegających obsłudze, służących do przechowywania lub transportowania, pozostawiają po sobie zanieczyszczenia, które należy regularnie usuwać. Niezwykle istotną kwestią staje się zatem poprawa bezpieczeństwa transportu towarów niebezpiecznych (zwłaszcza substancji chemicznych), a w konsekwencji ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków z tym związanych. W pracy zwrócono uwagę na problematykę mycia cystern przewożących substancje chemiczne. Wraz z dynamicznym rozwojem całej gospodarki niebezpieczne substancje chemiczne stały się niezbędne dla funkcjonowania wielu branż: przemysłu, rolnictwa, obrony narodowej, a nawet codziennego życia ludzi1, 2). Są to różnego rodzaju substancje stałe, ciecze lub gazy, takie jak materiały wybuchowe, łatwo palne ciecze, gazy lub ciała stałe, substancje utleniające i nadtlenki organiczne, substancje toksyczne, zakaźne i trujące, materiały radioaktywne, substancje żrące (kwasowe lub zasadowe), wydzielające trujące pary oraz różne inne substancje i preparaty niebezpieczne, np. substancje duszące lub uczulające3). Substancje te są podzielone zgodnie z modelem ONZ na 9 klas w zależności od stwarzanych zagrożeń (F - zapalne, T - trujące, C - żrące). Do przewozu substancji chemicznych i innych materiałów niebezpiecznych wykorzystywane są różne rodzaje pojazdów, najczęściej cysterny (z uwagi na przewóz tych substancji w postaci płynnej). Aby cysterna mogła przewozić materiały niebezpieczne, musi mieć odpowiednie wyposażenie i być technicznie przystosowana do przewozu danego towaru niebezpiecznego. W konsekwencji tego rodzaju środki transportowe są jednostkami o złożonej konstrukcji (np. jednokomorowe, jednokomorowe z falochronami, wiel więcej »

Badania nad Radix Sophorae Subprostratae za pomocą techniki nieliniowych fingerprintów chemicznych (pełne spektrum) - DOI:10.15199/62.2018.11.14

Feng Ding Yuanyuan She Xuanqi Fang Shanshan Li Yizeng Liang Taiming Zhang Shihui Si

W chemicznych reakcjach oscylacyjnych (oscylatorach chemicznych) stężenia produktów przejściowych zmieniają się okresowo w czasie (oscylują). Te oscylacje stężeń można obserwować makroskopowo w postaci okresowych zmian m.in. potencjału, absorbancji, barwy mieszaniny reakcyjnej i objętości. Niektóre z tych parametrów można dokładnie zmierzyć za pomocą przyrządów analitycznych1). To szczególne zjawisko chemiczne było przez środowisko naukowe ignorowane aż do lat 60. i 70. XX w. (naukowcy wykluczali możliwość występowania oscylacji stężeń w czasie). Aby stworzyć fizykochemiczne podstawy do wyjaśnienia chemicznych reakcji oscylacyjnych, proponowano różne teorie, takie jak struktury dysypatywne lub mechanizm FKN (model Fielda, Körösa i Noyesa, naukowców z University of Oregon)2), zw. też oregonatorem. W ostatnich latach The chemical oscillating reaction refers to a chemical system in which the concentration of each chemical component changes periodically over time. The apparent characteristics include periodic changes of potential, absorbance, color, shape and volume. Some of them can be accurately measured with analytical instruments1), so as to reflect the changing process of the chemical system. This peculiar chemical phenomenon was neglected for a long time, until the 1960s and 1970s. A variety of theories was proposed to explain the chemical nature of this phenomenon, such as dissipative structure and FKN (Field, Körös, Noyes)2) mechanism (Oregonator model) to make a basis for research. In recent years, some scientists have suggested that results of the complex reaction mechanism of chemical oscillation, the non-imitating reaction conditions, the sensitivity to the change of external conditions and the linear correlation between chemical composition and reaction can be used in chemical analysis3). In a specific reaction system, different substances or their different amounts will have an impact on the reaction system, resulting więcej »

Bilans składników pokarmowych w warunkach zróżnicowanego nawożenia i siewu kukurydzy - DOI:10.15199/62.2018.11.33

Monika Skowrońska

Zrównoważone nawożenie powinno bilansować składniki pokarmowe, aby ich obieg w układzie nawóz-gleba-roślina był w jak największym stopniu zamknięty. Jest to możliwe m.in. dzięki sporządzaniu bilansów, które różnią się między sobą granicami systemu i uwzględnianymi elementami bilansowymi. Spośród nich powszechnie uznany jest tzw. bilans brutto (gross nutrient balance) sporządzany zgodnie z metodyką OECD, który po stronie przychodów uwzględnia wnoszone ilości składników pokarmowych (inputs) w postaci przede wszystkim nawozów, materiału siewnego i opadu z atmosfery (depozycji), a po stronie rozchodów ilości tych składników wynoszone (outputs) w zbieranych z użytków rolnych plonach1, 2). Dodatnie saldo wyliczonego w ten sposób bilansu, związane np. ze stosowaniem zbyt wysokich dawek nawozów mineralnych, wskazuje na potencjalne ryzyko rozpraszania składników w środowisku (wymywanie, emisje gazowe) oraz możliwość ich nagromadzania w glebie. Jego ujemne wartości z kolei mogą prowadzić do obniżenia żyzności i degradacji gleby oraz spadku plonów1-4). Kwestie te nabierają istotnego znaczenia w agroekosystemach kukurydzy, gatunku o wysokich wymaganiach pokarmowych, którego uprawa może nasilać mineralizację glebowej substancji organicznej5-7). Dlatego też w tym przypadku należy zwrócić szczególną uwagę na zrównoważone zarządzanie azotem (N), fosforem (P) i potasem (K), uwzględniające regulację zasobności gleby oraz aplikację nawozów zwiększającą wykorzystanie z nich składników pokarmowych7). Celem badań było określenie wpływu zlokalizowanego nawożenia nawozem wieloskładnikowym NPS(M) aplikowanym łącznie z siewem nasion kukurydzy na saldo bilansu i zawartość azotu, fosforu i potasu w glebie. Część doświadczalna Materiał Dwuletnie badania polowe przeprowadzono w układzie losowanych bloków w trzech powtórzeniach w Go więcej »

Chemiczne właściwości oleju z nasion tytoniu - DOI:10.15199/62.2018.11.18

Agata Blicharz-Kania Anna Pecyna Marta Krajewska Dariusz Andrejko Marek Szmigielski Kazimierz Zawiślak Paweł Sobczak Apoloniusz Berbeć

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) to grupa związków, które nie są syntezowane w organizmie człowieka. Niedobór ich powoduje choroby skóry, upośledzenie pracy nerek i serca, a także zwiększa ryzyko choroby nadciśnieniowej. Stąd też konieczne jest dostarczanie NNKT w codziennej diecie. Cennym źródłem tej grupy związków są oleje roślinne. W polskim przemyśle olejarskim najczęściej wykorzystuje się nasiona rzepaku i słonecznika. Jednak stale prowadzone są badania nad możliwością wykorzystania innych surowców roślinnych1). Rapp i współpr.2) już w I połowie XX w. udowodnili wysoką wartość odżywczą oleju z nasion tytoniu, zwłaszcza pod względem zawartości NNKT. Tytoń (Nicotiana tabacum L.) to rodzaj roślin zielnych z rodziny psiankowatych stosowany głównie do wyrobu produktów tytoniowych. Pękające na szczycie rośliny torebki nasienne zawierają wyjątkowo dużą ilość owalnych nasion o bardzo małych rozmiarach. Średnia masa 1000 nasion wg różnych źródeł2-4) mieści się w zakresie 0,04-0,220 g. Największą liczbę torebek (ponad 300 szt.) oraz największy plon nasion (do 50 g z jednej rośliny) otrzymano z odmiany Machorka5) (tabela 1).Nasiona tytoniu są w zasadzie wolne od nikotyny. W odpowiednich warunkach mogą być przechowywane przez długi czas2, 3). Istotnym składnikiem nasion tytoniu jest białko, którego zawartość wynosi 97/11(2018) 1907 Prof. dr hab. Dariusz ANDREJKO w roku 1989 ukończył studia na Wydziale Techniki Rolniczej Akademii Rolniczej w Lublinie. Jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Biologicznych Podstaw Technologii Żywności i Pasz Wydziału Inżynierii Produkcji Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Specjalność - budowa i eksploatacja maszyn, technika rolnicza, specjalności: agrofizyka, inżynieria i aparatura przemysłu spożywczego. Mgr Marta KRAJEWSKA w roku 2013 ukończyła studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Obecnie jest doktorantką na Wydziale Inżynie więcej »

II Debata Kampanii "Polska Chemia"

Dnia 29 października 2018 r. w sali konferencyjnej Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii w Warszawie odbyła się II Debata Kampanii "Polska Chemia", przeprowadzona pod hasłem "Odpowiedzialnie za środowisko, odpowiedzialnie za gospodarkę". W debacie uczestniczyło ok. 30 ekspertów, reprezentujących krajową administrację, chemiczne przedsiębiorstwa produkcyjne, instytuty naukowe oraz kancelarie prawne. Uczestników debaty powitał dr inż. Tomasz Zieliński, prezes Izby, oraz Pani Beata Lubos, zastępca dyrektora Departamentu Innowacji w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii. We wprowadzeniu do debaty dr T. Zieliński przedstawił stan polskiego przemysłu chemicznego. W 2017 r. produkcja sprzedana przemysłu chemicznego mi więcej »

Kinetyka estryfikacji kwasu lewulinowego n-heksanolem, n-oktanolem i 2-etyloheksanolem w obecności kwasu metanosulfonowego jako katalizatora - DOI:10.15199/62.2018.11.28

Łukasz Hamryszaka Mirosław Grzesik

Wprowadzenie Lewuliniany alkoholi są estrami kwasu lewulinowego (kwasu 4-oksopentanowego), γ-ketokwasu posiadającego funkcyjną grupę karbonylo wą i karboksylową. Źródłem kwasu lewulinowego jest biomasa ligninocelulozowa1). Estry kwasu lewulinowego znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle paliwowym, polimerowym, kosmetycznym, spożywczym i są ważnymi półproduktami w syntezie organicznej2-4). Lewuliniany heksylu i 2-etyloheksylu są dodawane do benzyn i olejów napędowych, poprawiając ich stabilność zapłonu, lepkość, gęstość i smarowność2, 5). Dodatkowo lewulinian oktylu ma bardzo niską lotność6). Synteza lewulinianów alkoholi przebiega wg reakcji (1): (1) w której R oznacza łańcuch alifatyczny C6 lub C8. Kwas metanosulfonowy (MSA) może być użyty jako katalizator homogeniczny w procesie estryfikacji ze względu na jego wysoką aktywność i mniejszą korozyjność w porównaniu z mocniejszymi kwasami mineralnymi, takimi jak kwas siarkowy(VI) i kwas solny. Ponadto zmniejsza on degradację niektórych produktów zapewniając im jaśniejszą barwę7). W dostępnej literaturze brak jest wystarczających danych dotyczących badań kinetycznych procesu estryfikacji katalizowanej kwasem metanosulfonowym. Prowadzone dotychczas badania dotyczyły estryfikacji wolnych kwasów tłuszczowych FFA (free fatty acids) metanolem i etanolem oraz bezwodnika ftalowego n-butanolem, izo-butanolem, n-heksanolem i 2-etyloheksanolem8- 12). W każdym przypadku badania prowadzono w reaktorze okresowym i zakończono je wyznaczeniem równania kinetycznego i jego parametrów. Stwierdzono, że szybkość reakcji estryfikacji FFA alkoholami z udziałem katalizatora MSA jest porównywalna do tej jaką osiąga się 1950 97/11(2018) w obecności kwasu siarkowego(VI), chociaż synteza ftalanów alkoholi przebiegała szybciej z udziałem H2SO4. Żadne z tych badań nie dotyczyło jednak syntezy lewulinianów n-heksylu, n-oktylu i 2-etyloheksylu. W literaturze przedmiotu można znaleźć informacje na temat więcej »

Kompozytowe termoplastyczne uszczelniacze butylowe o zwiększonej odporności na wysoką temperaturę - DOI:10.15199/62.2018.11.31

Jakub Czakaj Maria Rajkiewicz

Materiałem tradycyjnie stosowanym w uszczelnieniach połączeń dachowych, takich jak połączenia świetlików, kominów lub okien dachowych jest ołów. Ze względu na swoją plastyczność i łatwą obróbkę, uszczelnienia wykonane z niego bardzo dobrze dopasowują się do uszczelnianych powierzchni, osłaniają dodatkowo przed warunkami atmosferycznymi oraz nie odkształcają się pod wpływem temperatury. Niestety, kontakt z ołowiem jest szkodliwy dla zdrowia. Przedłużona lub powtarzająca się ekspozycja prowadzi do uszkodzenia systemu nerwowego, nerek i krwi oraz może powodować raka1). Z tego powodu poszukuje się nowych rozwiązań, które pozwoliłyby zastąpić ołów w pokryciach dachowych. Istnieją na rynku kołnierze dachowe, w których warstwa ołowiu zastąpiona została warstwą aluminium2) lub rozwiązania bazujące na metalowej siatce pokrytej od wierzchniej strony tworzywem polimerowym3, 4) lub metalizowaną folią5). Chociaż materiały zastępujące ołów mają do pewnego stopnia właściwości zbliżone do uszczelnień wykonanych z ołowiu, zazwyczaj ustępują mu plastycznością i zdolnością do dopasowania się do powierzchni. W przypadku zastosowania uszczelniacza butylowego z taśmą ołowianą, po dopasowaniu taśmy do powierzchni, materiał uszczelnienia nie jest narażony na naprężenia, zapobiega wyłącznie przedostawaniu się wody. W przypadku pokryć elastycznych, jak np. aluminium lub siatka metalowa, uszczelniacz narażony jest na naprężenia. Szczególnie w miesiącach letnich, gdy temperatura pokrycia dachu może osiągać 90-100°C, mięknienie uszczelniacza może powodować zniszczenie połączenia między materiałem wierzchnim a pokryciem dachowym. Jednym z rozwiązań tego problemu jest zwiększenie odporności uszczelniacza na działanie temperatur w tym zakresie. W ramach projektu opracowano termoplastyczne, samoprzylepne mieszanki uszczelniające mogące mieć zastosowanie w aplikacjach o ciągłej temperaturze pracy sięgającej 80-100°C. Część doświadczalna Surowce Do przygotowan więcej »

Koncepcja odzysku pierwiastków ziem rzadkich z kwaśnych wód kopalnianych z zastosowaniem sekwencyjnego strącania - DOI:10.15199/62.2018.11.20

Dariusz Zdebik Henryk Świnder Barbara Białecka Maciej Thomas

Pierwiastki ziem rzadkich (REE) to grupa 14 lantanowców o liczbie atomowej od 57 (La) do 71 (Lu), które charakteryzują się bardzo podobnymi właściwościami fizykochemicznymi. Do grupy tej dodatkowo należą skand (Sc) oraz itr (Y). REE są szeroko stosowane w wielu procesach przemysłowych, m.in. przy produkcji nadprzewodników, magnesów, pigmentów, katalizatorów i tworzyw sztucznych1-3). W literaturze stosuje się różne podziały REE, przy czym najczęściej dzieli się je na 2 lub 3 grupy. Podział REE na dwie grupy obejmuje lekkie ziemie rzadkie LREE (light rare earth elements) od La do Gd oraz ciężkie ziemie rzadkie HREE (hard rare earth elements) od Tb do Lu łącznie z Y. Podział REE na 3 grupy obejmuje lekkie ziemie rzadkie LREE (od La do Nd z wyjątkiem Pr), średnie lub środkowe ziemie rzadkie MREE (medium rare earth elements) od Nd do Dy lub Ho oraz ciężkie ziemie rzadkie HREE (od Dy lub Ho do Lu). Niezależnie od tych podziałów REE funkcjonuje w literaturze również podział na grupę cerową, itrową i terbową4-7). W środowisku naturalnym, czternaście spośród REE występuje na trzecim stopniu utlenienia, z wyjątkiem ceru, samaru, europu i iterbu, które dodatkowo w zależności od wartości potencjału oksydacyjno-redukcyjnego środowiska, mogą występować również na drugim i czwartym stopniu utlenienia. Przykładowo, w środowisku wodnym jony ceru(III) mogą być utlenione do jonów ceru(IV), a jony europu(III) mogą być zredukowane do jonów europu(II)6, 7). Pomimo znacznego rozproszenia REE, ich średni udział w skorupie ziemskiej wynosi ok. 0,018% i dorównuje zawartością takim metalom nieżelaznym jak Cu, Zn, Ga, Ge, As, Cd, In, Sn, 97/11(2018) 1917 Dr inż. Maciej THOMAS w roku 2013 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, a w 2012 r. studia na Wydziale Technologii Żywności Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. W 2016 r. uzyskał stopień doktora więcej »

Materiały wybuchowe i ich wpływ na środowisko - DOI:10.15199/62.2018.11.30

Paulina Flasińska Andrzej Maranda Bożena Kukfisz

Toksykologiczne i ekotoksykologiczne konsekwencje użycia wojskowych MW, a zarazem ich negatywny wpływ na środowisko przez lata nie były tematem rozważań naukowych, ze względu na ich zastosowanie w konfliktach wojennych. Postrzeganie tego tematu zaczyna się drastycznie zmieniać, gdyż MW i amunicja w niewielkim stopniu są wykorzystywane w trakcie wojen, a ich przeważające ilości są używane podczas ćwiczeń i szkoleń wojskowych. Użycie amunicji i MW w tego typu działaniach znacząco wpływa na zanieczyszczenie wód, gleby i powietrza1, 2). Aby dokonać analizy środowiskowej na każdym etapie życia MW, należy dokładnie poznać ich specyfikację oraz proces produkcji. Wśród MW nadal najbardziej powszechne są trotyl (TNT), heksogen (RDX) i w mniejszym stopniu oktogen (HMX). Stanowią one także składniki kompozycji mieszanin MW (np. kompozycja B, C-4). W produkcji TNT bardzo toksyczny dla gleby i wód gruntowych jest etap oczyszczania, ze względu na zanieczyszczenie produktu niesymetrycznymi trinitrotoluenami. Po procesach oczyszczania w wodach odpadowych mogą występować w wysokich stężeniach związki nitroaromatyczne, takie jak 1,3,5-trinitrobenzen, 1-metylo-2,4-dinitrobenzen, 1-metylo-2,6-dinitrobenzen i 2-metylo-3,5-dinitrobenzoamina3, 4). Ze względu na małą lotność toksycznych składników odpad jest suszony, a następnie spalany. Ostatnio coraz częściej pojawiają się wyniki pomiarów emisji metali ciężkich i materiałów energetycznych, związanych z używaniem amunicji oraz wyniki oznaczania ilości tych zanieczyszczeń w glebie i wodzie1, 5-7). Pomiary te obejmują także ilość ołowiu pobieranego przez ptaki oraz narażenie ludzi na obecność ołowiu poprzez bezpo1958 97/11(2018) Dr inż. Bożena KUKFISZ - notkę biograficzną i fotografię Autorki wydrukowaliśmy w numerze 5/2018, str. 1096. Table 1. Mass of explosive materials (MW) deposited as a result of high-order type of detonation10, 11) Tabela 1. Masa MW zdeponowanych w wyniku detonacji typu high-or więcej »

Model branżowej grupy zakupowej w przemyśle chemicznym - DOI:10.15199/62.2018.11.3

Grzegorz Zimon

W przemyśle chemicznym, który charakteryzuje się wytwarzaniem produktów i oferowaniem usług o wysokiej jakości, rywalizacja o klienta jest mocno skomplikowana. Przedsiębiorstwa nie mogą sobie pozwolić na wykorzystanie najprostszych strategii zarządzania, do których należą strategie cięcia kosztów i niskich cen, gdyż działania takie bardzo szybko obniżają jakość wytwarzanych produktów i usług. Największe firmy chemiczne, takie jak Grupa Azoty, słusznie wprowadzają inną skuteczną strategię zarządzania. Jest to strategia zakupów grupowych, która ma na celu obniżenie kosztów związanych z zakupem surowców i materiałów strategicznych dla produkcji. Rozwiązaniem, które przynosi jeszcze więcej korzyści i jest możliwe do zastosowania w mikro, małych i dużych przedsiębiorstwach działających w przemyśle chemicznym jest stworzenie branżowej grupy zakupowej. Przedstawiono model branżowej grupy zakupowej dla przedsiębiorstw, który jest rozwiązaniem pozwalającym na skuteczną obniżkę kosztów, poprawę warunków finansowych i poprawę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku. Przedsiębiorstwa funkcjonujące w każdej branży spotykają się z agresywną konkurencją. Obsesyjna walka z odwiecznymi rywalami sprawia, że liderzy nie dostrzegają zagrożenia ze stron mniejszych firm, które burzą istniejący porządek, czyli przedsiębiorstw konkurujących niskimi kosztami (low-cost competitiors). Bardzo często przedsiębiorstwa w walce o kontrahenta stosują strategię opartą tylko na agresywnym obniżaniu kosztów. Są takie branże, gdzie strategia ta może przynieść efekty, np. branża odzieżowa, i takie, w których istotna jest jakość oferowanych usług oraz sprzedawanych produktów. Niska jakość może wręcz wykluczyć z rynku dane przedsiębiorstwo. Do takiej branży należy zaliczyć przemysł chemiczny. Przedsiębiorstwa działające w tej branży muszą dbać o jakość oferowanych produktów i usług. Ponoszą wydatki, aby stworzyć odpowiednie systemy zarządzan więcej »

Nafta Gaz Chemia 2018

Małgorzata Jamróz Jerzy Polaczek

W dniu 26 września 2018 r. w Hotelu Novotel Warszawa Airport odbyła się XVI Międzynarodowa Konferencja i Wystawa Nafta-Gaz-Chemia zorganizowana przez Zarząd Targów Warszawskich Sp. z o.o. pod honorowym patronatem Pana Krzysztofa Tchórzewskiego, Ministra Energii. Partnerami konferencji były firmy Cisco Polska Sp. z o.o., lider w dziedzinie rozwiązań sieciowych, Gaz-System SA, strategiczna spółka polskiej gospodarki, będąca operatorem gazociągów, PERN SA, krajowy lider logistyki naftowej, oraz PGNiG SA zajmująca się poszukiwaniem i wydobywaniem gazu ziemnego i ropy naftowej. Uczestników konferencji powitała Pani Grażyna Karłowska, prezes Zarządu Targów Warszawskich, a otwarcia Konferencji dokonał Pan Krzysztof Tchórzowski, który powiedział, że podstawą rozwoju gospodarczego państwa jest bezpieczeństwo energetyczne i jego zapewnienie oznacza suwerenność energetyczną. Bezpieczeństwo jest zatem elementem wszystkich podejmowanych projektów i wysiłków inwestycyjnych, takich jak budowa gazociągu bałtyckiego, połączenia energetycznego Gdańsk-centrum Polski oraz rozbudowa terminalu LNG (liquefied natural gas) w Świnoujściu. Jest już decyzja rządu o rozwoju energetyki odnawialnej, co związane jest z ponoszeniem większych kosztów inwestycyjnych na budowę nowych instalacji. Polska dąży do tego, aby być liderem rozwoju paliw alternatywnych. Ważnym kierunkiem jest też rozwój elektromobilności. W tym zakresie uchwalono przepisy, które obecnie są poddane pod dyskusję w UE. Do 2021 r. powstaną liczne punkty ładowania baterii samochodowych. Obecnie punkty doładowań są sponsorowane, a do budowy komercyjnych punktów (ok. 6 tys.) uruchomione zostanie od 1 stycznia 2019 r. wsparcie finansowe w ramach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska. W Polsce bardzo szybko rośnie liczba samochodów, na co wskazują statystyki ostatnich 10 lat i co jest wyzwaniem dla przemysłu paliwowego. Wzrost zużycia paliw powoduje, że w kraju występują braki więcej »

Nowy środek do zmniejszenia palności drewna sosnowego - DOI:10.15199/62.2018.11.6

Waldemar Jaskółowski

Drewno to naturalny i odnawialny surowiec towarzyszący człowiekowi od niepamiętnych czasów. Posiada dobre właściwości wytrzymałościowe, jest bardzo estetyczne, dlatego stanowi niezastąpiony materiał budowlany, m.in. do wielkowymiarowych konstrukcji szkieletowych oraz do aranżacji i wystroju wnętrz mieszkań. Jednakże, ze względu na swoją nieodłączną wadę, jaką jest łatwa podatność na zapalenie, drewno często przyczynia się do niepożądanych pożarów. W wyniku procesu spalania drewna emitowane jest promieniowanie cieplne, produkowany jest dym i produkty toksyczne. Czynniki te utrudniają ewakuację oraz powodują zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Przepisy bezpieczeństwa pożarowego często ograniczają stosowanie naturalnego drewna. Dlatego istnieje konieczność podda-wania wyrobów budowlanych z drewna impregnacji ogniochronnej, której celem jest ograniczenie szeroko pojętej palności1-3). Zgodnie z definicją, preparat (środek) ogniochronny powinien wydłużać czas zapalenia drewna, spowalniać rozprzestrzenianie się płomieni po jego powierzchni, zmniejszać intensywność wydzielania ciepła oraz ograniczać wydzielanie dymu1-8). Najbardziej popularne i zarazem dostępne w handlu są preparaty zawierające mieszaninę różnych związków chemicznych, najczęściej soli nieorganicznych na bazie fosforu, azotu, boru i krzemu. Ze względu na mechanizm działania środki ogniochronne dzieli się na aktywne oraz pasywne1-3). Pomimo ciągłego postępu technologicznego nie udało się dotychczas opracować receptury preparatu ogniochronnego, który byłby pozbawiony wad. Można do nich zaliczyć m.in. łatwą wymywalność i nietrwałość. Ze względu na skład chemiczny, środki ogniochronne przyczyniają się niejednokrotnie do zwiększenia toksyczności produktów spalania, szczególnie w przypadku gdy w swoim składzie zawierają brom i chlor4, 6, 9). Obecnie stosowanych jest bardzo wiele preparatów zabezpieczających drewno przed niszczącym działaniem ognia. W ich skład wchodzą zaró więcej »

Obieg pierwiastków w przyrodzie: bioakumulacja, toksyczność, przeciwdziałanie

Małgorzata Jamróz

W dniu 27 września 2018 r. w Centrum Konferencyjnym Wojska Polskiego w Warszawie odbyła się XII Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna "Obieg pierwiastków w przyrodzie: bioakumulacja, toksyczność, przeciwdziałanie". Konferencja ta zorganizowana została przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy przy współpracy z Departamentem Infrastruktury Ministerstwa Obrony Narodowej. Zgromadzonych gości i uczestników powitała Pani prof. dr hab. inż. Barbara Gworek, przewodnicząca komitetu naukowego konferencji i złożyła gratulacje Panu gen. bryg. Dariuszowi Ryczkowskiemu, współpracującemu przy organizacji konferencji, z okazji nowoprzyjętego awansu generalskiego. Przywitał on wszystkich zgromadzonych z ramienia gospodarza obiektu, w którym odbywała się konferencja i wyraził nadzieję, że trwająca od 6 lat dobra współpraca będzie nadal kontynuowana. Następnie słowa powitania wygłosił i otwarcia konferencji dokonał Pan dr inż. Krystian Szczepański, dyrektor IOŚ-PIB, który podkreślił ważność problematyki będącej przedmiotem konferencji, wynikającą ze szkodliwości wielu pierwiastków i substancji toksycznych dla człowieka i jego środowiska, a także z unijnych regulacji, które wymuszają kontrolę zanieczyszczeń i opracowanie nowych technologii ich usuwania z otoczenia. Tematyka konferencji obejmowała dwie główne grupy zagadnień, jakimi jest identyfikacja występowania pierwiastków i substancji toksycznych w środowisku oraz sposoby ich usuwania. Pierwszy referat wygłosiła Pani dr hab. Anna Pasieczna (Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy). Tematem wystąpienia była kartografia geochemiczna w Warszawie. W IG-PIB został opracowany "Atlas geochemiczny Warszawy i okolic", przedstawiający aktualny stopień zanieczyszczenia gleb pobranych z dwóch zakresów głębokości, osadów oraz wód powierzchniowych. Metoda kartografii geochemicznej w odniesie- Obieg pierwiastków w przyrodzie: bioakumulacja, toksyczność więcej »

Ocena atrakcyjności zatrudnienia w czeskim przemyśle chemicznym - DOI:10.15199/62.2018.11.27

Hana Lostakova Martina Jelinkova Vladimira Vlckova

Rynek pracy w Republice Czeskiej stoi w obliczu długotrwałego niedoboru osób z wykształceniem technicznym. Pomimo spadku liczby ludności, wsparcie edukacji technicznej prowadzone przez ministerstwo spowodowało w ostatnich latach wzrost zainteresowania kierunkami technicznymi w szkołach średnich. Aż 20-40% absolwentów kierunków technicznych pracuje jednak w innej dziedzinie niż ta, którą studiowali1). Jest to oczywisty rezultat niedostatecznego akcentowania korzyści płynących z zawodów technicznych, niedostatecznego wykrywania talentów i pracy nad nimi, a często także złej opinii o branżach technicznych i związanego z daną pracą niewielkiego prestiżu w postrzeganiu społecznym. Ponadto trudna sytuacja branży technicznych na rynku pracy jest potęgowana przez obecnie powszechne w Czechach niskie bezrobocie (2,8% w maju 2018 r.) oraz równocześnie wzrost gospodarczy (o 1,4% w maju 2018 r., wzrost rok do roku)2). Taka sytuacja jest powodem walki o pracowników. Problemy te w znacznym stopniu dotyczą przemysłu chemicznego. Niedobór pracowników nasili się również przy założeniu, że do 2025 r. zatrudnienie w przemyśle chemicznym, farmaceutycznym i rafineryjnym w Czechach zwiększy się o ok. 5 tys. miejsc pracy, a prawie 12 tys. miejsc pracy będzie musiało zostać obsadzonych przez nowych pracowników, głównie z powodu przechodzenia obecnie zatrudnionych na emeryturę3). Obecne warunki skłaniają firmy chemiczne do większej aktywności w poszukiwaniu sposobów skuteczniejszego kształcenia oraz sposobów na przyciąganie i utrzymywanie wysoko wykwalifikowanych pracowników. Podstawą efektywnych decyzji w sprawie środków, jakie należy tu podjąć jest świadomość sposobu postrzegania atrakcyjności zatrudnienia w firmach chemicznych w społeczeństwie. Jest to warunek wstępny do zwiększenia wydajności przedsiębiorstw, wzmocnienia ich pozycji w sektorze, lecz także pozycji sektora w gospodarce narodowej. Potwierdzają to również priorytety europejskich partn więcej »

Ocena możliwości wtórnego wykorzystania odpadów ogrodniczej wełny mineralnej do produkcji podłoży ogrodniczych - DOI:10.15199/62.2018.11.16

Krystyna Hoffmann Sławomir Rudowicz Jerzy Rudowicz Dorota Pokusa Radosław Szymczak Marta Huculak-Mączka Józef Hoffmann

Według Instytutu Gleboznawstwa Uprawy i Nawożenia oraz danych z GUS w Polsce powierzchnia upraw bezglebowych wynosi ok. 7500 ha1, 2). Z tego 1608 ha przypada na rośliny ozdobne, a 4891 ha na uprawy warzyw2, 3). Z danych3) wynika, że największe zbiory warzyw z upraw pod osłonami, co w założeniu przekłada się na wielkość powierzchni upraw w danym regionie, uzyskuje się w województwach mazowieckim, wielkopolskim i lubelskim (rys. 1). W Wielkopolsce rolnictwo pod osłonami skupione jest w powiecie kaliskim. Areał ten wynosi ok. 800 ha i ciągle wykazuje tendencję wzrostową. Według informacji nadesłanych od użytkowników złóż torfu4) w 2009 r. wydobycie wyniosło ok. 1152 tys. m3 i wzrosło o 85 tys. m3. Większość czynnych torfowisk znajduje się na północy kraju, w województwach: warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim oraz mazowieckim. Wełna mineralna ze względu na swoje właściwości fizyczno- -chemiczne jest uniwersalnym produktem mającym wiele zastosowań. Powszechnie jest wykorzystywana (prawie 70% mas. produkcji) w budownictwie i jako materiał izolacyjny. Duża porowatość i stabilność chemiczna powoduje, że jest to materiał o bardzo dobrych Krystyna Hoffmanna,*,Sławomir Rudowiczb, Jerzy Rudowiczb, Dorota Pokusab, Radosław Szymczaka, Marta Huculak-Mączkaa, Józef Hoffmanna Fig. 1. Share of individual provinces in the production of vegetables under covers3) Rys. 1. Udział województw w produkcji warzyw pod osłonami3) 97/11(2018) 1895 Inż. Dorota POKUSA w swojej pracy dyplomowej zajmowała się problematyką wpływu ściółkowania gleby na wzrost i rozwój krzewów ozdobnych. Obecnie pracuje w Przedsiębiorstwie Oczyszczania Miasta EKO w Kaliszu. Jerzy RUDOWICZ jest członkiem zarządu Przedsiębiorstwa Oczyszczania Miasta EKO w Kaliszu. Pełni także funkcję dyrektora ds. logistyki. właściwościach termicznych, wygłuszających i ognioodpornych. Maty z wełny mineralnej są stosowane do wykładania ścian w budynkach mieszkalnych i użytkowych. Nieorganiczn więcej »

OD REDAKCJI

Andrzej Jan Szyprowski

Reforma nauki w postaci tzw. ustawy Gowina weszła w życie, a dyskusje nad jej skutecznością i nad słabościami polskiej nauki wciąż trwają. Jeden z ostatnich ważnych głosów w tej dyskusji to wypowiedź dr. hab. n. med. Marka Wrońskiego, który w wywiadzie dla TOK FM (www.gazeta.pl, 3 listopada 2018 r.) wypowiedział się o wpływie rozwiązań ustawy na walkę z plagiatami w polskiej nauce. Dr M. Wroński jest ekspertem w zakresie patologii w nauce, ściga je w Polsce od ponad 20 lat i udokumentował ok. 9 tys. przypadków, w tym tak głośne, jak w 1997 r. 50 plagiatów prof. Andrzeja Jendryczki, ówczesnego rektora Akademii Medycznej w Katowicach. Dr M. Wroński wskazuje, że wiele przepisów i artykułów poprzedniej ustawy dotyczących plagiatów i karania za ich popełnienie nie zostało uwzględnionych. Zniknął przepis o tym, że można odbierać tytuł profesora uzyskany dzięki plagiatom oraz przepis umożliwiający odebranie uzyskanego dzięki nim stopnia naukowego. Problem plagiatów w polskiej nauce jest nadal bardzo aktualny. Dr M. Wroński otrzymuje tygodniowo po kilka sygnałów w tej sprawie, a z plagiatami walczy jako dziennikarz na łamach miesięcznika Forum Akademickie. Polscy naukowcy "nakryci" na plagiacie najczęściej tłumaczą się, że po prostu "zapomnieli zacytować" odpowiednią publikację lub umieścić dany fragment publikacji w cudzysłowie. Dla dr. M. Wrońskiego takie tłumaczenie jest podobne do tłumaczenia chirurga, że zapomniał umyć ręce przez operacją. Nasi naukowcy wykazują wielką tolerancję dla osób posługujących się plagiatem w zdobywaniu szczebli kariery, a ta "epidemia" się nasila. Wykładowcy kradną prace swoich studentów, bowiem oni po dyplomie często odchodzą z uczelni i nie śledzą dziedziny, w której pisali pracę, a jeśli zostają na uczelni, to boją się wnieść zarzut wobec osoby stojącej wysoko w uczelnianej hierarchii. Dochodzi do tak zdumiewających sytuacji, że recenzentka doktoratu przejęła z niego 10 stron teks więcej »

Odpady komunalne po procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania jako źródło wodorozpuszczalnej frakcji wybranych pierwiastków - DOI:10.15199/62.2018.11.21

Monika Tabak Aneta Bobowiec Marta Bik-Małodzińska Barbara Filipek-Mazur Patrycja Gruszka

Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych (z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji) oraz odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na właściwości są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych1). W 2016 r. na jednego mieszkańca Polski przypadały 303 kg zebranych odpadów komunalnych2). W skali kraju, w 2016 r. zebrano o 7,3% więcej odpadów niż w 2015 r. i o 16,0% więcej niż w 2010 r.2, 3). Choć w ciągu ostatnich lat zwiększeniu uległ udział odpadów zbieranych selektywnie (z 8,6% w 2010 r. do 23,4% w 2015 r. i 25,2% w 2016 r.2, 3)), to wciąż duża cześć odpadów komunalnych nie podlega Seven municipal wastes after mech. and biol. stabilization (grain size up to 20 mm) were dried, mech. disintegrated and extd. with redistd. H2O. The exts. were studied for pH, elec. condy., and contents of org. C and 13 elements. The results were compared with only mech. treated wastes and composts. The stabilized wastes had medium salinity and lowest content of water-soluble fraction of org. C. The contents of P, K, Ca, Mg, Na, Fe, Zn, Mn, Cr and Ni in the exts. were lower by 27-81% in relation to the only mech. treated waste but higher (by 0.3-464%) contents of Ca, Mg, Na, Zn, Cu, Mn, C and Ni than the exts. obtained from compost. The stabilized waste had also lower content of H2O-sol. fraction of P, K and Fe (by 56-85%) than the compost. Przeprowadzono badania właściwości chemicznych wodnych wyciągów pozyskanych ze stabilizatów otrzymanych w procesie mechaniczno- biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Porównanie stanowiły wyciągi uzyskane z odpadów po mechanicznym przetworzeniu i z kompostów. Wszystkie odpady wykazywały alkaliczny charakter. Stabilizaty wykazywały średnie zasolenie w porównaniu z pozostałymi materiałami. Stabilizaty cechoaUniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie; bUniwersytet Przyrodniczy więcej »

Ogólne zasady postępowania z dokumentacją w chemicznym laboratorium badawczym z uwzględnieniem wymogów ochrony danych osobowych - RODO - DOI:10.15199/62.2018.11.2

Andrzej Wyciślik Bożena Gajdzik

Do planowania, realizacji i potwierdzenia wykonania różnych projektów instytucje przygotowują odpowiednie dokumenty. Laboratoria rejestrują, dokumentują, potwierdzają, informują, kontrolują i rozliczają przebieg działań, czynności i zrealizowanych badań oraz prac ekspertowych i usługowych. Dokumenty w różnej postaci i formie są nośnikami podstawowych informacji o funkcjonowaniu placówki. Dokumenty w laboratorium badawczym są stosowane do dyscyplinowania i sprawnego trybu działania organizacji i/lub do rejestracji i zapisywania poszczególnych etapów cyklu badawczego oraz osiągniętych wyników działalności laboratorium. Wszystkie dokumenty mają wpływ na jakość funkcjonowania organizacji, pod warunkiem że zawierają pełne, niezbędne, sprawdzone, zatwierdzone i aktualne informacje, a także gdy są odpowiednio przygotowywane, stosowane, nadzorowane oraz przechowywane. Forma dokumentów może być papierowa lub elektroniczna. Liczba i rodzaj dokumentów w laboratorium badawczym zależy od zakresu działania placówki oraz jej wielkości. Zawartość metodologiczna dokumentów będzie nieco zróżnicowana po uwzględnieniu specyfiki badań w chemicznych laboratoriach badawczych, obejmujących różne branże (dziedziny działalności), np. analityczne, medyczne, metalurgiczne lub toksykologiczne, a także zależy od specyfiki placówki (wzorcujące lub pomiarowe). Każda placówka laboratoryjna przestrzega określonych uregulowań prawnych, a także wymagań i zaleceń zawartych w procedurach wewnętrznych, które są obowiązujące dla poszczególnych tematycznych segmentów dokumentów. Sposób zarządzania dokumentacją nie może powodować niezgodności, pojawienia się ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa pracy lub straty finansowej w działalności laboratorium, dlatego niezbędne są procedury nadzoru nad dokumentacją systemową, metodyczną i pozostałą. Dokumenty stosowane w laboratorium muszą mieć jednoznaczny system identyfikacji. Każda placówka posiada wewnętrzy sy więcej »

Otrzymywanie i właściwości lakierów uretanoakrylanowych otrzymywanych metodą fotopolimeryzacji w masie - DOI:10.15199/62.2018.11.11

Paulina Bednarczyk Konrad Gziut Agnieszka Kowalczyk

Fotopolimeryzacja, nie bez powodu, już od wielu lat stanowi obszar wielkiego zainteresowania naukowców1, 2). Reakcje polimeryzacji wywoływane promieniowaniem elektromagnetycznym posiadają wiele zalet,do których należy wzrost szybkości przebiegu reakcji, obniżenie kosztów energii oraz możliwość prowadzenia procesu bez użycia rozpuszczalników. Dzięki reakcji fotopolimeryzacji (lub fotosieciowania) płynna żywica (lub kompozycja składników reaktywnych) może być niemal natychmiast zmieniona w nierozpuszczalne ciało stałe o zaprojektowanych właściwościach. Korzyści te powodują, że reakcje fotopolimeryzacji uchodzą za proekologiczne i są chętnie stosowane w przemyśle lakierniczym i farbiarskim, w technologii klejów i w stomatologii3-6). Typowe fotoutwardzalne kompozycje lakierowe składają się zazwyczaj z: (i) oligomerów, związków o dużej lepkości, które nadają gotowym wyrobom podstawowe właściwości fizykomechaniczne, (ii) monomerów o małej lepkości, zawierających jedno lub więcej wiązań podwójnych, których zadaniem jest rozcieńczenie układu i zwiększenie gęstości usieciownia, (iii) fotoinicjatora lub układu fotoinicjatorów oraz różnego rodzaju dodatków. Właściwości produktów fotopolimeryzacji/ fotosieciowania można w szerokim zakresie projektować m.in. poprzez dobór oligomerów lub monomerów o sprecyzowanych właściwościach. Oligomery uretanoakrylanowe posiadają wiele doskonałych właściwości aplikacyjnych, dzięki czemu są coraz częściej stosowanymi oligomerami również do tworzenia wysokiej jakości powłok lakierowych. Uretanoakrylany, w porównaniu z innymi oligomerami akrylanowymi, charakteryzują się najlepszym balansem pomiędzy twardością, wytrzymałością i odpornością chemiczną, przy zachowaniu jednocześnie wyso97/ 11(2018) 1871 Dr inż. hab. Agnieszka KOWALCZYK w roku 2007 ukończyła studia na Politechnice Szczecińskiej, w roku 2011 ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwer więcej »

PERSONALIA

Dr inż. Adam TARNIOWY dnia 27 września 2018 r. decyzją XXXI Walnego Zjazdu Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego obradującego w Ustroniu- Jaszowcu został wybrany na wiceprezesa Zarządu Głównego SITPChem w kadencji 2018-2022. Pan A. Tarniowy w roku 1991 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki (WIMiC) AGH w Krakowie, a w 1996 r. uzyskał stopień doktora na tym samym wydziale. Doświadczenie zawodowe: od 1996 r. był asystentem w Zakładzie Chemii Nieorganicznej WIMiC AGH w Krakowie, w latach 1996-2008 pracował jako technolog w Zakładzie Kauczuków w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Kauczuków i Tworzyw Winylowych (OBR KiTW) w Oświęcimiu, w latach 2007-2008 był pełnomocnikiem dyrektora ds. naukowo-badawczych w OBR KiTW, a w latach 2008- 2009 pełnił funkcję dyrektora w Oddziale Zamiejscowym Kauczuków i Tworzyw Winylowych w Oświęcimiu Instytutu Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu, w latach 2009-2011 zajmował stanowisko dyrektora ds. naukowych Centrum Badawczego Technologia Kopolimerów w Profarb I Sp. z o.o., od 2010 r. jest wykładowcą w Wyższej Szkole Biznesu w Dąbrowie Górniczej, gdzie prowadzi wykłady z zakresu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie, maszynoznawstwa, nauki o materiałach i metrologii, a od 2014 r. jest wykładowcą w Instytucie Zarządzania i Inżynierii Produkcji Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu, w latach 2004-2005 był kierownikiem Zespołu Specjalistów redagującego przewodnik metodyczny Najlepsze dostępne techniki (BAT). Wytyczne dla branży chemicznej w Polsce. Przemysł polimerów, w ramach projektu realizowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego na zamówienie Ministerstwa Środowiska. Pan A. Tarniowy do oświęcimskiego oddziału SITPChem przystąpił w 1997 r., od 1998 był przewodniczącym Koła Badawczego, od 2002 r. prezesem Zarządu Oddziału Oświęcim, od 2006 r. członkiem Zarządu Główne więcej »

Perspektywa wspólnego podejmowania decyzji oparta na przetwarzaniu danych w chmurze w przedsiębiorstwach petrochemicznych - DOI:10.15199/62.2018.11.9

Guosen Wei Yijie Bian

Technologie informacyjne wspierają rozwój organizacji gospodarczych na całym świecie. Środowisko big data oznacza, że ilość danych odbieranych przez aktualne główne oprogramowanie jest zbyt duża do ich gromadzenia, analizy, przetwarzania lub przekształcania w określo- Information technologies promote development of economic organizations around the world. Big data means that the amount of data involved is too large for current mainstream computer software to achieve collection, analysis, processing or transformation in a certain time which make decision makers too hard to make decisions by that information1). In big data environment, data space becomes extremely complex. Petrochemical companies are also facing the challenge of big data brought by multiple systems. A petrochemical enterprise may have dozens of systems. For example, petrochemical enterprises use distributed control systems (DCS) to integrate computer technology, system control technology, network communication technology and multimedia technology to meet the needs of the combination of information and industrialization. The petrochemical enterprise's production process monitoring system conducts daily data collection, data remote transmission, alarm, storage, analysis, and linkage work under emergency conditions. It produces hundreds of millions of data items every day. The data also comes from other systems, such as enterprise resource planning (ERP), customer relationship management (CRM), supply chain management (SCM), and data analysis applications through centralized databases. These systems bring a huge amount of data to petrochemical enterprises. In order to improve the efficiency of data analysis, the ability to make the right decisions by seeking out critical variables from big data is essential for the decision makers in a petrochemical enterprise. However, with increasing data processing capability requirements, it becomes more difficult for decision m więcej »

Porównanie efektywności nawozowej saletry amonowej granulowanej metodą mechaniczną i wieżową oraz mocznika w warunkach suszy i optymalnej wilgotności gleby - DOI:10.15199/62.2018.11.34

Ewa Stanisławska-Glubiak Jolanta Korzeniowska Bartosz Moszowski Andrzej Biskupski Tomasz Krawczyński Konrad Żak

Nasilające się w ostatnich latach zmiany klimatu polegają na wzroście temperatury oraz zwiększeniu się częstości występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak huragany, powodzie i susze. Zmiany te oddziałują silnie na rolnictwo, a pośrednio również na przemysł nawozowy. O ile ogólne ocieplenie klimatu może okazać się korzystne i pozwolić na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych z niektórych nawozów dzięki większej aktywności mikroorganizmów glebowych1-4), to występowanie przedłużających się okresów suszy prowadzi do zmniejsza skuteczności działania nawozów mineralnych, a tym samym ograniczenia plonowania roślin. Niedostatek wody spowalnia rozpuszczanie wysianych na polu nawozów, a tym samym ogranicza przemieszczanie się składników pokarmowych do strefy korzeniowej, skąd mogłyby być one pobrane przez rośliny. Największe straty występują przy braku możliwości pobrania azotu, który jest głównym składnikiem plonotwórczym. Jednym z najpopularniejszych nawozów azotowych jest azotan amonu, nazywany również saletrą amonową. Wytwarzana przez polski przemysł nawozowy saletra jest nawozem granulowanym zawierającym 30-34% azotu. Azotan amonu jest bardzo dobrym źródłem azotu dla roślin, ale charakteryzuje się możliwością niekontrolowanego egzotermicznego rozkładu zagrażającego bezpieczeństwu produkcji, transportu i przechowywania oraz ograniczoną stabilnością właściwości fizycznych i skłonnością do zbrylania się w czasie przechowywania. W celu zmniejszenia tych niekorzystnych właściwości stosuje się w procesie produkcji różne dodatki, zależnie od metody granulacji. Obecnie dominują dwie metody granulacji saletry: wieżowa i mechaniczna. Granulacja wieżowa polega na wytworzeniu kropel ze stopu azotanu amonu, a następnie ich zestaleniu w wieży przy użyciu powietrza, a granulacja mechaniczna polega na kilkakrotnym nakładaniu warstw surowców (stopu azotanu amonu i mączki dolomitowej) na mniejsze cząstki produktu, nazywane nawro więcej »

Przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym w Polsce - DOI:10.15199/62.2018.11.1

Agnieszka Gajek

krótką charakterystykę przepisów dotyczących przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym i ograniczania ich skutków, począwszy od braku jednolitych, kompleksowych wymagań w latach osiemdziesiątych XX w., poprzez wprowadzenie wymagań odnoszących się do nadzwyczajnych zagrożeń środowiska wprowadzonych w 1997 r., a zakończywszy na podejściu mającym na celu przeciwdziałanie poważnym awariom i ograniczaniu ich skutków wprowadzonym w 2001 r. Opisano wpływ dyrektyw Unii Europejskiej na kształt przepisów polskich w ostatnich 18 latach, a także zmiany w liczbie zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii w ostatnich latach. W 1996 r. Polska została członkiem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Oznaczało to, że w Polsce powinny mieć zastosowanie zasady zapobiegania awariom chemicznym, przygotowanie na wypadek awarii oraz zasady działań ratowniczych i ograniczania lub likwidacji skutków awarii ustanowione przez Radę OECD w zaleceniach, decyzjach i wytycznych. Jednakże wówczas brak było w Polsce spójnego, jednolitego aktu prawnego oraz przepisów wykonawczych regulujących obszar przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym. Niektóre kwestie były częściowo ustanowione w różnych przepisach prawa polskiego, m.in. kwestie bezpieczeństwa technicznego i procesowego były uregulowane w aktach prawnych dotyczących Urzędu Dozoru Technicznego, w normach przywołanych w ustawach, w rozporządzeniach szczegółowych dotyczących bezpieczeństwa instalacji i bezpieczeństwa pracy, w Kodeksie pracy (dział X) oraz w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r. Ogólne zasady polityki państwa dotyczące ochrony środowiska były sformułowane m.in. w Polityce ekologicznej Państwa przejętej przez Radę Ministrów w 1990 r. oraz zaakceptowanej przez Sejm i Senat w 1991 r., w uchwale Sejmu RP z dnia 24 maja 1991 r. w sprawie polityki ekologicznej Polski i w uchwale Senatu RP z dnia 24 maja 1991 r. w s więcej »

Sieci neuronowe jako narzędzie wyszukujące źródło pochodzenia benzyn silnikowych - DOI:10.15199/62.2018.11.5

Bogusław Haducha Ryszard Tadeusiewicz

Postawione w Unii Europejskiej cele ograniczania emisji zanieczyszczeń z sektora transportu zakładają stałą konieczność oceny realizacji tego zadania przez poszczególne kraje europejskie. Ustawa1) wdrażająca postanowienia dyrektywy2) określa, że paliwa wprowadzane do obrotu powinny spełniać wymagania jakościowe ustanowione w dyrektywie2) w celu ochrony zdrowia ludzi i środowiska. Z teoretycznego punktu widzenia jest to słuszne i ze wszech miar celowe. Jednak praktyczne przestrzeganie tej ustawy jest utrudnione przez fakt, że jakość paliw obniżają działania "szarej strefy", która ciągle dostarcza na rynek substytuty paliw, wykorzystując produkty niepełnowartościowe lub wytworzone w sposób nielegalny, z ominięciem systemu podatkowego. W celu zwalczenia tej prawnej, gospodarczej i środowiskowej patologii od wielu lat podejmuje się próby identyfikacji źródeł pochodzenia paliw silnikowych pojawiających się na polskim rynku oraz stworzenia systemu bazującego na narzędziach sztucznej inteligencji (sieci neuronowe), wspomagającego te prace. Na rynku paliw płynnych od lat istnieje poważny problem z występowaniem "szarej strefy"3). Nieuczciwa konkurencja i niemoc organów państwowych powodowały przez wiele lat ogromne straty finansowe i jakościowe. Po 2016 r. rozpoczęto działania4) mające na celu uszczelnienie systemu podatków związanych z obrotem paliwami (VAT, akcyza). Nie wykluczało to jednak niebezpieczeństwa pojawienia się na rynku substytutów tych paliw, gorszej jakości. Z wieloletnich obserwacji rynku paliw ciekłych wynika, że "szara strefa" potrafi przystosować się do nowych warunków, co może wskazywać na to, że ma dostęp do wiedzy specjalistycznej, która pozwala jej uzyskiwać paliwa spełniające wymagania określane przez najczęściej badane standardowe parametry, co niestety nie oznacza jednak, że są to paliwa pełnowartościowe. W celu całkowitego ukrócenia procederu fałszowania paliw należało zatem, oprócz znakowania paliw i działa więcej »

Sprawność biofiltracji lotnych związków organicznych powstających w oczyszczalni ścieków - DOI:10.15199/62.2018.11.32

Anna Chmielowiec-Korzeniowska Leszek Tymczyna Piotr Bartecki Bożena Nowakowicz-Dębek Agata Drabik

W Polsce w ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost inwestycji w obszarze infrastruktury sanitarnej. Według danych GUS w 2016 r. długość sieci kanalizacyjnej osiągnęła ponad 154 tys. km, przy liczbie przyłączy do budynków ok. 3,2 mln szt. Pozytywną tendencją jest również notowany stały wzrost liczby osób, których zabudowania są przyłączone do sieci kanalizacyjnej oraz liczby budowanych i modernizowanych oczyszczalni ścieków. Ministerstwo Środowiska podaje, że w latach 2004-2016 powstało prawie 400 nowych komunalnych oczyszczalni ścieków, a prawie 1,5 tys. zostało rozbudowanych i zmodernizowanych. Niestety, mimo stale podnoszonych nakładów na modernizację instalacji obiekty te są wciąż istotnym obciążeniem dla środowiska naturalnego. Ścieki transportowane zamkniętą siecią kanalizacyjną dopływając do oczyszczalni ścieków, uwalniają z otwartych zbiorników zawarte w nich gazy. Oprócz typowo odorogennych gazów, takich jak amoniak czy związki siarki, emitują całą gamę lotnych związków organicznych (LZO), powstałych w procesie beztlenowego rozkładu substancji organicznych zawartych w ściekach, w tym amin alifatycznych i aromatycznych, aldehydów, ketonów oraz kwasów karboksylowych1). Biodegradacja materii organicznej zawartej w ściekach jest również uważana za jedno z antropogenicznych źródeł emisji gazów cieplarnianych2). Miąsik i współpr.3) zauważają, że rozwój wysokosprawnych technologii oczyszczania ścieków oraz realizacja założeń Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych pozwalają na zmniejszenie negatywnego oddziaływania ścieków na środowisko wodne, jednak nie eliminują emisji gazów cieplarnianych, głównie ditlenku węgla, metanu i tlenku azotu (I). Według El-Fadel i współpr.4) emisja metanu z oczyszczalni ścieków stanowi aż 5% globalnej emisji tego gazu ze wszystkich źródeł (antropogenicznych i naturalnych). Ze względu na wzrost liczby powstających oczyszczalni Gupta i Singh5) szacują, że do 2020 r. udział ten moż więcej »

Trudnopalne kompozyty polimerowe na osnowie żywic termoutwardzalnych modyfikowanych hybrydowym układem mikrosfer borokrzemianu sodu wraz z intumescencyjnymi antypirenami fosforowymi - DOI:10.15199/62.2018.11.15

Ewa Kicko-Walczak Grażyna Rymarz Izabela Gajlewicz

Ważną i efektywną grupę modyfikatorów ograniczających palność konstrukcyjnych żywic termoutwardzalnych stanowią związki fosforu, 1890 97/11(2018) Mgr inż. Izabela GAJLEWICZ w roku 2003 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach, kierunek technologia chemiczna. Pracuje w Oddziale Farb i Lakierów Instytutu Materiałów Polimerowych i Barwników w Gliwicach. Specjalność - technologia farb i lakierów. które znajdują zastosowanie jako składniki powłok intumescencyjnych (pęczniejących), pełniąc rolę powłok ochronnych a także jako napełniacze ograniczające palenie w tworzywach chemoutwardzalnych. W literaturze ostatniego dziesięciolecia związki fosforu stosowane są wspólnie z azotowymi środkami uniepalniającymi1-5). W badaniach potwierdzono, że inhibitowanie spalania polimerów przez układ azot/fosfor jest zjawiskiem efektywnym. Zależy jednak od rodzaju związku azotowego i towarzyszącego mu związku fosforowego, budowy chemicznej i struktury fizycznej tworzywa oraz ilości domieszkowanych inhibitorów. Efekt działania układu N/P zależy ponadto od rodzaju grupy zawierającej wiązanie NH. Wydajność inhibitowania przez różne związki fosforowe z grupami aminowymi jest więc znacznie zróżnicowana. Jak podaje literatura6-8) i potwierdzają badania własne autorek wniosku9), atomy azotu wzmacniają wiązanie fosforu z polimerem i nie pozwalają na jego usuwanie. Uwalnianie azotu może powodować również rozcieńczanie palnych produktów gazowych. Ponadto związki azotowe pod wpływem temperatury ulegają rozkładowi na produkty gazowe i mogą działać w fazie gazowej, pełniąc funkcję "zmiataczy" rodników oraz w fazie skondensowanej, uczestnicząc w tworzeniu pęczniejących, protekcyjnych warstw zwęglonych. Związki, które posiadają w swojej budowie wiązanie N/P przyspieszają fosforylację grup hydroksylowych w polimerze. Obecnie największą rolę wśród tej grupy uniepalniaczy przypisuje się polifosforanowi amonu i polifosforanowi melam więcej »

Uroczysty koncert ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego i Jego żołnierzy

Janusz M. Kowalski

Wprzygotowanym przez środowiska techniczne sfederowane w NOT bogatym programie obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości, dominuje przypomnienie i duma z wkładu polskich inżynierów i techników w budowę polskiej państwowości. Takie dokonania jak budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego, portu i miasta Gdyni, magistrali węglowej, przemysłu chemicznego i lotniczego do dziś budzą podziw. Postacie wybitnych inżynierów, a zarazem działaczy państwowych, aby wymienić tylko Gabriela Narutowicza, Ignacego Mościckiego, Eugeniusza Kwiatkowskiego czy Tadeusza Wendę, zapisały się złotymi zgłoskami w najnowszej historii naszej Ojczyzny. Ale nie samym życiem zawodowym inżynierowie żyją więcej »

Utlenianie alkilobenzenów ozonem w fazie ciekłej - DOI:10.15199/62.2018.11.24

Andrew Galstyan Halyna Marshalok Genry Galstyan Olha Marshalok

Obecnie znaczna część zawierających tlen pochodnych alkilobenzenów, takich jak nadtlenki, alkohole benzylowe, benzaldehydy, ketony i kwasy benzoesowe, jest syntezowana przez bezpośrednie utlenianie związków wyjściowych za pomocą tlenu cząsteczkowego1-5). Tlen cząsteczkowy ma stosunkowo niski potencjał redoks, a co za tym idzie potrzebne są ostre warunki syntezy a selektywność procesu jest względnie niska. W takich przypadkach do wytwarzania pochodnych zawierających tlen powszechnie stosowane są wielostopniowe syntezy chemiczne lub drogie i deficytowe utleniacze, takie jak nadmanganiany, dichromiany, nadsiarczany i podchloryny. Jednak z praktyki wynika, że większość tych procesów nie ma przyszłości ze względu na wieloetapowość, złożoność technologiczną, trudne warunki przetwarzania odczynników i tworzenie zmineralizowanych odpadów, które trudno utylizować6, 7). Rozwiązanie tych problemów nie jest możliwe bez nowoczesnych opracowań naukowych, mających na celu opracowanie nowych skuteczniejszych metod syntezy tlenopochodnych alkilobenzenów. Jednym z najbardziej obiecujących utleniaczy jest ozon, alotropowa modyfikacja tlenu8-19). Czystość ekologiczna ozonu i największy wśród znanych utleniaczy potencjał redoks (2,07 V) przyczyniają się do stopniowego wprowadzania go do laboratoryjnej i przemysłowej praktyki w chemii organicznej. Szczególne miejsce wśród reakcji ozonu z arenami zajmuje jego reakcja z alkilobenzenami. Jako modelowe produkty wyjściowe są one od dawna używane do badania ogólnego mechanizmu reakcji ozonu ze związkami organicznymi, możliwości praktycznego zastosowania tej reakcji oraz perspektyw ich wykorzystania w przemyśle. Pierwsze prace były poświęcone głównie reaktywności benzenu i jego pochodnych w reakcji z ozonem8). Mechanizm reakcji nie był szczegółowo badany i zakładano, że jest on podobny do mechanizmu oddziaływania ozonu z alkenami20). W większości przypadków identyfikowano tylko produkty ozonolitycznej deg więcej »

Właściwości paliwowe wybranych frakcji palnych pochodzących z pojazdów wycofanych z eksploatacji - DOI:10.15199/62.2018.11.23

Wojciech Hryb

W 2016 r. światowa produkcja samochodów wyniosła 72 mln i była o 5% większa od produkcji w 2015 r.1). Na tle innych krajów europejskich Polska ma najstarsze samochody, bo w 2016 r. 20% z nich było w wieku do 9 lat, a 80% w wieku 10-31 lat i starsze2). Napływ używanych samochodów nadal rośnie i wg Instytutu Samar3) w styczniu 2018 r. w Polsce zarejestrowano rekordową liczbę 77 557 sprowadzonych z zagranicy używanych samochodów osobowych i dostawczych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t. Jest bardzo prawdopodobne, że w 2018 r. zostanie sprowadzonych z zagranicy ponad 1 mln używanych samochodów. Średni wiek sprowadzonych aut w styczniu 2018 r. wyniósł 11 lat i 5 miesięcy. Dlatego można się spodziewać, że w Polsce w najbliższym czasie znaczna liczba samochodów zostanie wyłączona z eksploatacji, co powinno skłaniać do rozwoju technologii ich recyklingu i odzysku. W Polsce w 2016 r. przekazano do stacji demontażu 365 301 samochodów, a w 2015 r. aż 465 052 samochody wycofane z eksploatacji2). Na przestrzeni lat zmieniał się skład morfologiczny pojazdów. Samochody produkowane w 1965 r. zawierały ok. 76% stali, 2% tworzyw sztucznych i 2% aluminium, a produkowane w 2000 r. już tylko 61% stali. Znacznie zwiększył się natomiast udział tworzyw sztucznych (14% masy) i aluminium (7,5%)4). Samochody produkowane współcześnie zawierają znacznie więcej tworzyw sztucznych i aluminium, co przyczynia się do mniejszej masy samochodu, mniejszego zużycia paliwa i większej odporności na korozję. Zwiększenie udziału tworzyw sztucznych w masie samochodu wynika z ich niskiej ceny, ale także wytrzymałości i trwałości wykonanych z nich elementów. Skład tworzyw sztucznych z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedstawiono na rys. 1. Z zamieszczonych danych wynika bardzo 1930 97/11(2018) duża różnorodność stosowanych rodzajów tworzyw, wśród których największy udział mają PU i PP (ok. 40%), a następnie PVC, termoutwardzalne kompozyty, ABS, PA i PE. Pod więcej »

Wpływ dodatku oregano na właściwości chemiczne oleju rzepakowego tłoczonego na zimno - DOI:10.15199/62.2018.11.29

Marta Krajewska Beata Ślaska-Grzywna Marek Szmigielski

Polifenole to wtórne metabolity roślinne, które odgrywają istotną rolę w kształtowaniu cech sensorycznych żywności. Jest to grupa związków bardzo zróżnicowana pod względem chemicznym, której skład zależy przede wszystkim od gatunku rośliny, jej odmiany oraz warunków klimatycznych uprawy. Najszerszą grupą naturalnych polifenoli są związki fenolowe, których cząsteczki składają się z pierścienia aromatycznego połączonego z grupą hydroksylową oraz karboksylową lub metoksylową. Do grona tych związków zalicza się flawonoidy, kwasy fenolowe oraz taniny. Jedną z najważniejszych funkcji polifenoli jest stabilizacja tłuszczów, a w tym opóźnianie jełczenia oksydacyjnego. Jest to obecnie najlepiej przebadana grupa związków, pełniąca funkcję naturalnych przeciwutleniaczy1, 2). Ze względu na wyniki badań toksykologicznych, stosowanie antyoksydantów syntetycznych jest bardzo ograniczone. Bogatym źródłem antyoksydantów są zioła i rośliny przyprawowe, takie jak rozmaryn, tymianek, majeranek oraz szałwia. Ich działanie antyoksydacyjne jest porównywalne, a niejednokrotnie nawet wyższe niż przeciwutleniaczy syntetycznych. Ponadto korzystny wpływ dodatków ziołowych jest połączony z sensorycznym wzbogaceniem żywności3, 4). Oregano to potoczna nazwa lebiodki pospolitej (Origanum vulgare L.). Ziele lebiodki jest bogatym źródłem substancji biologicznie aktywnych o właściwościach antyoksydacyjnych, do których należą fenole (1406-2221 mg/100 g), kwas L-askorbinowy (4,2-23,1 mg/100 g) oraz karotenoidy (25,5-51,0 mg/100 g). Ilość tych związków zależy od postaci surowca. W suchym materiale jest więcej związków fenolowych, zaś w świeżym dominują kwas L-askorbinowy oraz karotenoidy5- 7). Dominującym związkiem fenolowym lebiodki pospolitej jest kwas rozmarynowy (0,12-6,8%), którego zawartość w ekstrakcie z kwiatów wynosi 0,99-9,65 mg/g, z liści 1,11-7,42 mg/g, a z łodyg 0,53-0,77 mg/g. Ponadto w surowcu lebiodki wykazano obecność kwasu ursolowego (3,80 mg/g), więcej »

Wpływ metody ekstrakcji na właściwości ekstraktów bulw karczocha jerozolimskiego (Helianthus tuberosus L.) - DOI:10.15199/62.2018.11.12

Zofia Nizioł-Łukaszewska Dominika Furman-Toczek Martyna Zagórska-Dziok Tomasz Bujak

W ostatnim czasie sektor kosmetyczny skupia swoją uwagę na wykorzystaniu najwyższej jakości substancji roślinnych do produkcji różnego rodzaju preparatów pielęgnacyjnych. Wynika to w głównej mierze z rosnącej świadomości konsumentów, dotyczącej wpływu składników kosmetyku na zdrowie oraz wygląd skóry. Ze względu na szeroki zakres aktywności biologicznej, najbardziej pożądanymi są związki fenolowe, będące produktem wtórnego metabolizmu roślin. Ich obecność stwierdzono m.in. w korzeniach, liściach, kwiatach oraz łodygach roślin wyższych1). Do grupy związków fenolowych zalicza się m.in. flawonoidy, kwasy fenolowe oraz taniny. Zarówno flawonoidy, jak i kwasy fenolowe ze względu na swoją złożoną budowę chemiczną cechują się szerokim zakresem bioaktywności. Jedną z ważniejszych właściwości tych związków jest zdolność do usuwania reaktywnych form tlenu, a także działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze2). Roślinne antyoksydanty stanowią obecnie największą grupę składników preparatów kosmetycznych. Funkcją tych 1874 97/11(2018) Mgr Martyna ZAGÓRSKA-DZIOK w roku 2013 ukończyła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w zakresie biotechnologii. Obecnie jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze Biologii Medycznej i Badań Translacyjnych Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Specjalność - ekstrakty roślinne, hodowle komórkowe oraz aplikacja surowców roślinnych w kosmetykach. Katedra Kosmetologii, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów, tel.: (17) 866-12-62, e-mail: tbujak@wsiz.rzeszow.pl Mgr Tomasz BUJAK w roku 2010 ukończył studia na Politechnice Radomskiej, w specjalności technologia kosmetyków i produktów chemii gospodarczej. Obecnie jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze kosmetologii Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie oraz pracuje jako laborant w firmie produkującej kosmetyki naturalne. Specjalność więcej »

Wpływ nawożenia na zawartość azotu mineralnego w glebach użytków zielonych i upraw rolniczych o przeznaczeniu paszowym - DOI:10.15199/62.2018.11.17

Anna Watros Halina Lipińska Wojciech Lipiński Przemysław Tkaczyk Jaromir Krzyszczak Piotr Baranowski

Użytki rolne (UR) w Polsce zajmują obecnie powierzchnię 15,1 mln ha. Na 73,9% tego areału wysiewane są zboża, a tylko na 26,1% uprawiane są rośliny okopowe, przemysłowe oraz inne1). Około 1/5 ogólnej powierzchni gleb wykorzystywanych rolniczo zajmują użytki zielone. Mimo zmniejszającej się w kolejnych latach XXI w. powierzchni zarówno gruntów ornych, jak i użytków zielonych, plony roślin uzyskiwane z jednostki powierzchni ulegają zwiększeniu, co ma związek z intensywnością produkcji roślinnej, a zatem i z silaInstytut Nowych Syntez Chemicznych, Puławy; bUniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; cPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie; dInstytut Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN, Lublin The impact of fertilization on the mineral nitrogen content in grassland and fodder crop soils Wpływ nawożenia na zawartość azotu mineralnego w glebach użytków zielonych i upraw rolniczych o przeznaczeniu paszowym DOI: 10.15199/62.2018.11.17 Dr hab. inż. Halina LIPIŃSKA w roku 1987 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Lublinie. Stopień doktora nauk rolniczych uzyskała w 2009 r., a stopień doktora habilitowanego w 2011 r. Jest adiunktem w Katedrze Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu na UP w Lublinie. Specjalność - agronomia, łąkarstwo, kształtowanie środowiska. Dr Anna WATROS - notkę biograficzną i fotografię Autorki wydrukowaliśmy w numerze 8/2018, str. 1285. A mineral N content (Nmin) in the 60-90 cm layer of mineral and org. soils depending on the N dose in the mineral fertilizer used for grassland as well as for the cultivation of maize and cereal mixes in 2010-2012 was detd. in spring and autumn to find a resp. correlation. The Nmin content and the dose of N fertilizer were positively correlated for (i) grassland on mineral soils, (ii) grassland on org. soils, and (iii) cultivations of maize and cereal mixes on mineral soils. Particularly high correlation coeffs. (higher than 0.8) were obsd. for cereal mix więcej »

Wpływ rodzaju paliwa stosowanego w silniku o zapłonie iskrowym na skład spalin - DOI:10.15199/62.2018.11.19

Marlena Owczuk Anna Matuszewska Marcin K. Wojs Piotr Orliński

Na skutek rosnącego zapotrzebowania na energię oraz sukcesywnie zaostrzanych wymagań środowiskowych ograniczających wielkość emisji szkodliwych składników spalin, na świecie obserwuje się wzrost zainteresowania alternatywnymi nośnikami energii. Zalicza się do nich m.in. paliwa gazowe, które w porównaniu z paliwami konwencjonalnymi umożliwiają ograniczenie wielkości stężeń toksycznych składników spalin1) i ograniczenie emisji cząstek stałych2, 3). Do paliw tych należy skroplona mieszanina propanu i butanu LPG (liquefied petroleum gas)4-6), gaz ziemny (metan) w postaci skroplonej LNG (liquefied natural gas) lub sprężonej CNG (compressed natural gas), zwane paliwami metanowymi7, 8) oraz wodór9, 10). Z uwagi na brak zdolności paliw gazowych do samozapłonu ich wykorzystanie do zasilania silników o zapłonie samoczynnym (ZS) jest problematyczne. Z tego względu zasilanie gazowe najczęściej jest realizowane w silnikach o zapłonie iskrowym (ZI) zasilanych benzyną11-13) po ich adaptacji do zasilania paliwem gazowym lub po konwersji silnika o ZS do silnika o ZI. Wykorzystanie paliw gazowych do zasilania silników o ZS wymaga zmiany układu zasilania silnika z jednopaliwowego na dwupaliwowy14- 16). Silnik jest wówczas zasilany paliwem gazowym i pilotującą dawką oleju napędowego17, 18). Oprócz stosowanych rozwiązań dotyczących przystosowania silnika do zasilania paliwem gazowym produkowane są także nowoczesne silniki gazowe, fabrycznie dostosowane do zasilania paliwem gazowym. Pojazdy z takimi silnikami są dostępne u wielu producentów samochodów osobowych (np. Fiat, Ford, Iveco, Mercedes, Volkswagen)19-21), a także ciężarowych i autobusów (np. Kamaz, MAN, Iveco, Volgabus, STORK)22). W Polsce spośród paliw gazowych do zasilania silników pojazdów od wielu lat powszechnie stosowany jest LPG, a wykorzystanie paliw metanowych na cele transportowe wciąż stanowi kierunek niszowy. Najpopularniejszy spośród paliw metanowych jest CNG. W porów97/ 11(201 więcej »

Wpływ wstępnej obróbki słomy kukurydzianej gorącą wodą na jej skład chemiczny i hydrolizę enzymatyczną - DOI:10.15199/62.2018.11.10

Florentyna Akus-Szylberg Andrzej Antczak Olga Bytner Andrzej Radomski Krzysztof Krajewski Janusz Zawadzki

Bioetanol może być produkowany z surowców roślinnych w bezpośrednich procesach fermentacyjnych (trzcina lub burak cukrowy) lub w procesie hydrolizy i fermentacji (ziemniaki, zboża, kukurydza). Produkcja biopaliw I generacji z surowców roślinnych powoduje jednak zmniejszenie powierzchni upraw żywności, w wyniku czego następuje wzrost ich ceny. Obecnie prowadzone są badania nad opracowaniem technologii, która pozwoli na otrzymywanie etanolu z biomasy lignocelulozowej, w tym również ze słomy i drewna. Są to tzw. biopaliwa II generacji1). Coraz częściej próbuje się wykorzystać biomasę z drewna szybkorosnących wierzb i topoli2-5). Polisacharydy wchodzące w skład ściany komórkowej biomasy mogą być substratem do produkcji etanolu. Bardzo interesująca pod tym względem jest słoma kukurydziana, która zawiera 38-40% celulozy i ok. 28% hemiceluloz6-8). Przy odpowiedniej konwersji odpadowej biomasy do bioetanolu można ograniczyć jego produkcję z roślin jadalnych9). Jednym z najważniejszych etapów w procesie otrzymania bioetanolu jest obróbka wstępna biomasy lignocelulozowej. Obróbka wstępna ma za zadanie ułatwienie enzymom dostępu do włókien biomasy, w szczególności do kompleksu lignocelulozowego LCC (lignin carbohydrate complex) i właściwe przygotowanie ligniny i węglowodanów do procesu hydrolizy i fermentacji. Wydajność procesu zależy od wielu czynników, w tym od prawidłowej optymalizacji metody obróbki wstępnej dostosowanej do rodzaju surowca lignocelulozowego10-13). Jedną z efektywnych fizykochemicznych metod jest obróbka wstępna biomasy parą wodną w zakresie temp. 180-240°C, z gwałtowną dekompresją SE (steam explosion) lub bez szybkiego rozprężenia pary LHW (liquid hot water) Florentyna Akus-Szylberg, Andrzej Antczak*, Olga Bytner, Andrzej Radomski, Krzysztof Krajewski, Janusz Zawadzki 97/11(2018) 1867 Dr inż. Andrzej RADOMSKI w roku 1995 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Od 2005 r. jest adiunktem na więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 420291; A01N 59/06 PAWLIKOWSKI MACIEJ, Kraków; STĘPIEŃ LESZEK, Stara Słupia; PRZYBYSZEWSKI HUBERT, Kazimierza Wielka Pawlikowski M., Stępień L., Przybyszewski H. Preparat mineralny do zwalczania pasożytów i chorób pszczół oraz sposób jego wytwarzania Przedmiotem zgłoszenia jest preparat mineralny do zwalczania pasożytów i chorób pszczół, zwłaszcza warrozy, oraz sposób jego wytwarzania. Preparat stanowi mieszaninę spoiwa naturalnego ze sproszkowanym minerałem wybranym spośród takich minerałów, jak kaolinit, illit, chloryt, smektyt, kalcyt, gips, hematyt, magnetyt, halit lub z dowolną mieszaniną tych minerałów, przy czym proporcje składników wynoszą od 5% mas. spoiwa i 95% minerałów do 95% spoiwa i 5% mas. minerałów. Zgłoszenie obejmuje też sposób, który polega na tym, że spoiwo naturalne miesza się ze sproszkowanym minerałem (kaolinit, illit, chloryt, smektyt, kalcyt, gips, hematyt, magnetyt, halit) lub z dowolną mieszaniną tych minerałów, przy czym proporcje składników wynoszą od 5% mas. spoiwa i 95% minerałów do 95% spoiwa i 5% mas. minerałów, a proces mieszania kontynuuje się do czasu otrzymania mieszaniny homogenicznej. (10 zastrzeżeń) Zgł. nr 420468; B01D 53/56 INSTYTUT CHEMII I TECHNIKI JĄDROWEJ, Warszawa Chmielewski A.G., Licki J., Sun Y., Zwolińska E., Zimek Z., Błocka A. Sposób redukcji wysokich stężeń tlenków azotu w gazach odlotowych z wysokoprężnych silników Diesla Przedmiotem zgłoszenia jest sposób zmniejszania wysokich stężeń tlenków azotu w gazach odlotowych z wysokoprężnych silników Diesla, który charakteryzuje się tym, że do obniżania tych stężeń stosuje się najpierw technologię napromieniowania gazów odlotowych wiązką elektronów z akceleratora dawką napromieniowania 10-12 kGy, gazów odlotowych o temp. nie przekraczającej 90°C, a następnie metodę mokrego skrubera z odpowiednio przygotowaną wodą procesową, wzbogaconą roztworem silnego utleniacza/absorbentu NaClO2. (4 zastrzeżenia) więcej »

Wykorzystanie organicznych estrów alifatycznych do otrzymania korzystnej energetycznie mieszaniny eutektycznej - DOI:10.15199/62.2018.11.8

Michał Musiał

Stosowanie innowacyjnych rozwiązań materiałowych w budownictwie może zapewnić zarówno poprawę właściwości mechanicznych1), jak i poprawę ich właściwości cieplnych. W związku z chęcią ograniczenia kosztów energetycznego funkcjonowania budynków, podejmowane są próby zarówno ograniczenia strat ciepła przez ich obudowy termiczne, jak i efektywniejsze wykorzystanie zysków od promieniowania słonecznego. Elementami obudo-wy termicznej budynków, które mogą generować duże straty ciepła, są okna. Jednym ze sposobów poprawy efektywności energetycznej okien budynków jest zwiększenie ich akumulacyjności cieplnej. Powszechną oraz przytaczaną w pracach2-7) metodą zwiększenia akumulacyjności cieplnej okien jest aplikacja w ich strukturę materiałów zmiennofazowych PCM (phase change material). Pozytywnym skutkiem stosowania takich materiałów w oknach jest zmniejszenie dobowych wahań temperatur przeszkleń i powietrza wewnątrz budynku oraz przesunięcie fazowe zmian temperatur względem okien referencyjnych5, 8, 9). Wadą rozwiązania jest wysoki koszt materiałów oraz potrzeba bardzo dokładnego doboru parametrów termofizycznych PCM do warunków cieplnych, występujących w miejscu ich aplikacji5, 7, 9). Z tych względów podjęto próbę uzyskania PCM o możliwie najwyższej entalpii topnienia/ więcej »

XXXI Walny Zjazd Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego

W dniach 26-28 września br. w Domu Wczasowym "Jawor" w Ustroniu-Jaszowcu odbył się XXXI Walny Zjazd Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. W Zjeździe uczestniczyło ok. 100 delegatów, członków honorowych i gości. Zjazd otworzył i powitał zebranych Prezes Zarządu Głównego prof. dr hab. inż. Jacek Kijeński. Po wniesieniu sztandaru Stowarzyszenia i wysłuchaniu hymnu państwowego prof. J. Kijeński wymienił zasłużonych członków Stowarzyszenia, którzy odeszli do wieczności w czasie ubiegłej kadencji: m.in. prof. Edwarda Grzywę, mgr. inż. Jerzego Paprockiego, mgr. inż. Tadeusza Kochanka i wielu innych. Wyświetlono również listę ostatnio zmarłych członków różnych Oddziałów Stowarzyszenia. Głos zabrał burmistrz Cieszyna, Pan mgr Ryszard Macura, który życzył zebranym owocnych obrad oraz przypomniał historię rozwoju przemysłu chemicznego na Ziemi Cieszyńskiej. Burmistrz zaprosił uczestników Zjazdu do udziału w uroczystościach 100-lecia Niepodległości Polski w Cieszynie w dniu 11 listopada 2018 r. Następnie wręczono okolicznościowe medale i odznaki Stowarzyszenia. Medal im. prof. Wojciecha Świętosławskiego otrzymał dr inż. Tadeusz Słonka (Wrocław). Diamentowe Odznaki NOT otrzymali Elżbieta Jarguz, Roman Bajda i Andrzej Puszyński. Złote honorowe Odznaki NOT otrzymali Anna Czumak-Bieniecka i Tadeusz Twardzik. Odznakę Zasłużonego Seniora NOT otrzymali Grażyna Król, Jerzy Kropiwnicki oraz Erwin Sroka. Honorowe Odznaki SITPChem otrzymali Danuta Gillner, Edyta Hebda oraz Krzysztof Pielichowski. Listy gratulacyjne Stowarzyszenia otrzymało 14 osób: Henryka Bałabuch-Radke, Jacek Nagórkiewicz, Justyna Fila, Kazimiera Tyczkowska, Jadwiga Przyłucka, Krzysztof Dziarnowski, Małgorzata Rułka, Małgorzata Śmieszek-Glanc, Witold Gnot, Teresa Tomaszek, Wioletta Wędrowczyk- Zamarska, Zbigniew Paprocki, Lech Bartkowski oraz Andrzej Szyprowski. Następnie w jawnym głosowaniu jednogłośnie powołano Prezydium Zjazdu w składzie więcej »

Z PÓŁKI KSIĘGARSKIEJ Renata Jastrząb, Romualda Bregier-Jarzębowska, Małgorzata T. Kaczmarek, Martyna Nowak POLIGON RACHUNKOWY DLA CHEMIKÓW. ZBIÓR ZADAŃ Z PODSTAW CHEMII

Ewa Bulska

Obliczenia stanowią niezbędne narzędzie pracy chemika, gdyż pozwalają na właściwe przygotowanie roztworów o pożądanym stężeniu i na przewidywanie kierunku biegu danej rekcji. Mogą być również ważnym źródłem informacji o stanach równowagi w badanym układzie chemicznym. To wszystko sprawia, że niezbędnym etapem kształcenia studentów, nie tylko kierunków chemicznych, ale tych wszystkich gdzie wykorzystywana jest wiedza chemiczna, są obliczenia chemiczne. Z przyjemnością korzysta się z nowego zbioru zadań, przygotowanego przez grupę pracowników Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pozwala on na samodzielną pracę studenta, ukierunkowaną na doskonalenie umiejętności prowadzenia w poprawny sposób obliczeń, niezbędnych w pracy chemika. Dwa elementy stanowią o wart więcej »

Z prasy zagranicznej

Nagroda Nobla w chemii za 2018 r. Chem. Eng. News 2018, 96, nr 40, 4 W tym roku Nagrodę Nobla w chemii otrzymała prof. Frances H. Arnold z California Institute of Technology (Caltech) za ewolucję enzymów (białek), które przyspieszają reakcje chemiczne, oraz profesorowie George P. Smith z University of Missouri i Gregory P. Winter z MRC Laboratory of Molecular Biology za prezentację fagową peptydów i przeciwciał (phage display of peptides and antibodies). W tym roku nagroda ta przyznana przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk wynosi 10 mln koron szwedzkich (ponad 1 mln USD). Połowę tej kwoty otrzyma prof. F.H. Arnold, a drugą połową podzielą się profesorowie G.P. Smith i G.P. Winter. Ukierunkowana ewolucja enzymów to iteracyjna metoda laboratoryjna, polegająca na stochastycznym mutowaniu genów bakterii i sortowaniu zmodyfikowanych enzymów produkowanych przez te bakterie w celu przyspieszenia procesu ich naturalnej selekcji. Mutacje takie były podstawą rozwoju życia na Ziemi. Odpowiednia mutacja genów umożliwia uzyskanie selektywnych katalizatorów do prowadzenia niewystępujących w przyrodzie reakcji chemicznych. Przykładem takiego postępowania jest opublikowana w 2017 r. praca Arnold i współpr. (Science 2017, DOI: 10.1126/science.aao1482), w której dokonali oni mutacji cytochromu P450 monooksygenazy z rodobakterii Labrenzia aggregata, uzyskując katalizator do niezgodnego z regułą Markownikowa utleniania styrenu i jego pochodnych z wysoką selektywnością i dużymi wydajnościami do odpowiednich 2-fenyloetanoli. Pierwsza praca F.H. Arnold z tego zakresu pochodziła z 1993 r. i dotyczyła mutacji enzymu subtylizyny E. Po czterech cyklach metagenezy i sortowania uzyskała ona enzym, który był 256 razy bardziej aktywny niż enzym wyjściowy. Prof. F.H. Arnold wraz z dwoma swymi współpracownikami założyła firmę Provivi, która metodą ukierunkowanej ewolucji produkuje owadzie feromony do zwalczania szkodników. Fagowa prezentacj więcej »

Z ŻYCIA POLSKIEJ IZBY PRZEMYSŁU CHEMICZNEGO

VI Kongres "Polska Chemia" odbędzie się w Płocku.Kolejny VI Kongres "Polska Chemia" odbędzie się w dn. 5-6 czerwca 2019 r. w Orlen Arenie w Płocku. O szczegółach wydarzenia mówili podczas wspólnej konferencji prasowej dr inż. Tomasz Zieliński, prezes zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, która jest pomysłodawcą i organizatorem wydarzenia, oraz Zbigniew Leszczyński, członek zarządu ds. Rozwoju PKN Orlen SA, strategicznego partnera kongresu. Nie przypadkowo przyszłoroczny Kongres odbędzie się w Płocku. To jedno z miast najsilniej związanych z sektorem chemicznym w tej części Europy. Światowe trendy rozwojowe pokazują, że najszybszą ścieżką wzrostu tego przemysłu jest zwiększanie synergii np. petrochemii i rafinerii, które widać tu (przyp. red. - w Płocku) j więcej »

Zapotrzebowanie na kompetencje zawodowe chemików - DOI:10.15199/62.2018.11.25

Joanna M. Moczydłowska

Analiza popytu na kwalifikacje i kompetencje najczęściej prowadzona jest w wymiarze regionalnym lub zawodowym, czego wynikiem są rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych w poszczególnych województwach oraz zalecenia dla sektora edukacji dotyczące tzw. zawodów przyszłości. Bada się perspektywy zatrudnienia absolwentów na polskim rynku pracy1). Poszukuje się sposobów na zmniejszenie luki między oczekiwaniami pracodawców i podażą na rynku pracy. Analizuje się transfer kompetencji z uczelni do biznesu2). Owocem takich działań jest powstanie Sektorowych Ram Kwalifikacji (SRK), czyli próba wyłonienia tych kwalifikacji, które są kluczowe dla realizacji zadań konkretnej branży gospodarki3). Kwalifikacje nie mogą być jednak utożsamiane z kompetencjami zawodowymi pracowników. Dlatego mimo wymienionych wcześniej badań brakuje aktualnych danych na temat popytu na kompetencje w konkretnej grupie przedsiębiorstw, w tym reprezentujących przemysł chemiczny. Jest to o tyle istotne, że przemysł chemiczny w Polsce bardzo dynamicznie się rozwija. Jak wynika z opublikowanego w 2017 r. raportu4), sektor chemiczny jest drugim pod względem wartości produkcji i trzecim pod kątem zatrudnienia sektorem polskiego przemysłu. Zatrudnia 292 tys. pracowników, co stanowi prawie 11% całkowitego zatrudnienia w przemyśle w Polsce5). Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2016 r. wartość przemysłu chemicznego wyniosła ok. 206 mld zł, czyli niemal 17% rocznej polskiej produkcji przemysłowej. Rozwój tej gałęzi przemysłu pozwala wnioskować, że będzie także rósł popyt na nowych pracowników o określonym profilu kompetencji zawodowych. Co więcej, znalezienie tych pracowników może stanowić podstawowy warunek rozwoju tej gałęzi gospodarki. Dlatego celem pracy jest identyfikacja oczekiwań pracodawców reprezentujących przemysł chemiczny dotyczących specyficznych kompetencji pracowników. Kompetencje na inne stanowiska pracy, np. operator wózka widłowego, czy specjalista więcej »

Zastosowanie mezoporowatych krzemionek modyfikowanych trialkoksysilanami w procesie adsorpcji kwasu synapinowego - DOI:10.15199/62.2018.11.26

Małgorzata Geszke-Moritz Michał Moritz

Materiały mezoporowate to grupa substancji porowatych, których rozmiar porów mieści się w przedziale 2-50 nm zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez IUPAC1). Substancje mezoporowate, ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne2, 3), takie jak dobrze rozwinięta powierzchnia, obecność przestrzeni mezo - i mikroporowatych, możliwość modyfikacji powierzchni, a także możliwość syntezy struktur o pożądanych właściwościach powierzchniowych, znajdują wszechstronne zastosowanie jako adsorbenty. Substancje te wykorzystywane były m.in. do adsorbowania jonów metali ciężkich4), organicznych zanieczyszczeń środowiska5, 6), hormonów wzrostu roślin7), substancji leczniczych8), alkaloidów9) oraz substancji o właściwościach przeciwutleniających10). Zastosowanie mezoporowatych krzemionek w procesie adsorbowania przeciwutleniaczy zdaje się być szczególnie interesujące. Wykazano użyteczność takich adsorbentów w przypadku adsorpcji flawonoidów11), zatężania związków polifenolowych występujących w czerwonym winie12) lub odzyskiwania hydroksytyrozolu ze ścieku pochodzącego z przetwórstwa oliwek13). Przedmiotem badań była ocena użyteczności mezoporowatej krzemionki SBA-15 modyfikowanej (3-aminopropylo)trimetoksysilanem (APTMS) oraz (N,N-dimetyloaminopropylo)trimetoksysilanem (DMAPTMS) w procesie zatężania kwasu synapinowego. Kwas synapinowy (kwas 3,5-dimetoksy-4-hydroksycynamonowy) jest naturalnym przeciwutleniaczem wykazującym właściwości nefroprotekcyjne14), neuroprotekcyjne15) (w obszarze hipokampa), anksjolityczne16), zmniejsza skutki toksycznego wpływu arsenianów(III) na tkankę wątroby17), przeciwdziała także niedokrwiennemu uszkodzeniu mięśnia sercowego18), tak więc celowe wydaje się opracowanie adsorbentów służących zatężaniu tej substancji. Adsorpcję przeciwutleniacza prowadzono w środowisku 2-propanolu. Zastosowanie tego rozpuszczalnika pozwoli na wykazanie użyteczności modyfikowanych krzemionek w procesie zatężania kwasu synapinowego, np. więcej »

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Zastosowanie kopolimerów octanu winylu i akrylanów alkilowych do powlekania organicznych materiałów zmiennofazowych (ang. Use of copolymers of vinyl acetate and alkyl acrylates for coating organic phase change materials)

Prenumerata

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Zastosowanie kopolimerów octanu winylu i akrylanów alkilowych do powlekania organicznych materiałów zmiennofazowych
(ang. Use of copolymers of vinyl acetate and alkyl acrylates for coating organic phase change materials)