SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Modyfikacja epsilon-kaprolaktamu nanocząstkami [3-(2-aminoetylo)amino]propylo- -heptaizobutyleno-polisilseskwioksanu
(ang. Modification of epsilon-caprolactam with [3-(2-aminoethyl)amino]propyl-heptaisobutyl- -polysilsesquioxane nanoparticles)

DOI:10.15199/62.2019.3.17
Kinga Mencel

Streszczenie
Przedstawiono wyniki badań wpływu nanocząstek [3-(2-aminoetylo)amino]propylo-heptaizobutylo- polisilseskwioksanu (POSS) na strukturę oraz właściwości mechaniczne i cieplne poliamidu 6. Zawartość napełniacza w osnowie polimerowej wynosiła 0,25 i 0,5% mas. Oparte na pomiarach temperatury badanie kinetyki polimeryzacji i krystalizacji wykazało, że POSS spowalnia proces polimeryzacji anionowej epsilon-kaprolaktamu. Badanie kinetyki krystalizacji wykazało, że silseskwioksan spowalnia również proces krystalizacji poliamidu 6 (ponad dwukrotnie zwiększa się czas nukleacji i krystalizacji). Na podstawie badania stopnia konwersji monomeru w odlewach stwierdzono, że ze wzrostem zawartości POSS w mieszaninie reakcyjnej wzrasta zawartość frakcji małocząsteczkowych w PA6, co potwierdza efekt inhibitowania polimeryzacji anionowej epsilon-kaprolaktamu.
Abstract
Nanoparticles of I were added (0.25 and 0.5% by mass) to ε-caprolactam to modify its thermal and mech. properties and structure of the reinforced poly-epsilon-caprolactam nanocomposites. The addn. of I resulted in decrease of anionic polymerization rate of epsilon-caprolactam and crystn. of the composite.
Spośród konstrukcyjnych polimerów termoplastycznych poliamidy mają szeroki i stale rosnący zbyt rynkowy ze względu na ich korzystne właściwości, takie jak m.in. odporność chemiczna i mechaniczna, mała przepuszczalność gazów i oparów oraz duża przezroczystość optyczna1, 2). Jedną z najważniejszych cech poliamidów i innych materiałów polimerowych jest możliwość kontrolowania ich makroskopowych właściwości fizycznych poprzez odpowiednie manipulowanie ich strukturami w skali mikro- i nanoskopowej. W ostatnich latach organiczno-nieorganiczne nanonapełniacze wzbudzają duże zainteresowanie, ponieważ często wykazują nieoczekiwane właściwości hybrydowe, powstałe w wyniku synergistycznego działania dwóch składników3-5). Do obecnie często stosowanych nanonapełniaczy należą poliedryczne silseskwioksany POSS (polyhedral oligomeric silsesquioxanes). Jest to grupa związków zbudowanych z trójfunkcyjnych jednostek krzemowych T, w których na 1 atom krzemu przypada 1,5 atomu tlenu, o wzorze ogólnym ([RSiO3/2]n), w którym R oznacza dowolny podstawnik organiczny lub atom wodoru, a n stanowi liczbę całkowitą przybierającą z reguły wartości 6, 8, 10 lub 12. Cząsteczki POSS mają wymiary w zakresie 1-3 nm i są uważane za najmniejszą możliwą do otrzymania cząsteczkę krzemową. Ze względu na tendencję do tworzenia aglomeratów w osnowie polimerowej silseskwioksany tworzą często krystality o wymiarach kilkudziesięciu nanometrów6). Krzemowo-tlenowy rdzeń nanometrycznych rozmiarów oraz obecność organicznych grup funkcyjnych stwarzają możliwość szerokiego wykorzystania POSS jako nanonapełniaczy tworzyw polimerowych. Nanoparticles of I were added (0.25 and 0.5% by mass) to ε-caprolactam to modify its thermal and mech. properties and structure of the reinforced poly-ε-caprolactam nanocomposites. The addn. of I resulted in decrease of anionic polymerization rate of ε-caprolactam and crystn. of the composite. Przedstawiono wyniki badań wpływu nan [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] A. Hassan, P.R. Hornsby, M.J. Folkes, Polym. Testing 2003, 22, 185.
[2] M. Akay, D.F. O’Regan, Polym. Testing 1995, 14, 149.
[3] S.S. Ray, M. Okamoto, Prog. Polym. Sci. 2003, 28, 1539.
[4] K. Varlot, E. Reynaud, M.H. Kloppfer, G. Vigier, J. Varlet, J. Polym. Sci., B 2001, 39, 1360.
[5] M. Arroyo, M.A. López-Manchado, B. Herrero, Polymer 2003, 44, 2447.
[6] A. Wojtas, M. Zaborski, A. Kosmalska, Polimery 2010, 55, nr 3, 208.
[7] Gh. Rusu, K. Ueda, E. Rusu, M. Rusu, Polymer 2001, 42, 5669.
[8] J. Marelová, J. Roda, J. Stehliček, Eur. Polym. J. 1999, 35, 145.
[9] R. Mateva, N. Dencheva, J. Polym. Sci., A 2003, 30, 1449.
[10] R. Mateva, O. Ishtinakova, R.N. Nikolov, C.H. Djambova, Eur. Polym. J. 1998, 34, 1061.
[11] R. Mateva, O. Delev, E. Kaschcieva, J. Appl. Polym. Sci. 1995, 58, nr 13, 2333.
[12] T.M. Frunze, R.B Shleifman, E.M. Belavtseva, Y.V Genin, T.V Volkova, V.A. Kotel’nikov, L.G Radchenko, S.P. Davtyan, V.V. Kuraschev, D.Y Tsvankin, J. Polym. Sci., Polym. Phys. Ed. 1980, 18, nr 7, 1523.
[13] L. Rico, S. Russo, O. Monticelli, A. Bordo, F. Belluci, Polymer 2005, 46, nr 18, 6810.
[14] K. Kelar, K. Mencel, T. Sterzyński, M. Dutkiewicz, H. Maciejewski, Polimery 2012, 57, nr 10, 697.
[15] PN-EN ISO 527-1:2012, Tworzywa sztuczne. Oznaczanie właściwości mechanicznych przy statycznym rozciąganiu.
[16] Y.P. Khanna, W.P. Kuhn, J. Polym. Sci., B 1997, 35, 2219.
[17] L. Yongjin, Z. Xinyuan, T. Guohua, Y. Deyue, Z. Enle, Polym. Int. 2001, 50, 677.
[18] L. Penel-Pierron, C. Depecker, R. Séguéla, J.-M. Lefebvre, J. Polym. Sci., B 2001, 39, 484.
[19] A. Ullah, J. Alongi, S. Russo, Polym. Bull. 2011, 67, nr 7, 1169.
[20] K.P. Pramoda, T. Liu, J. Polym. Sci., B 2004, 42, nr 10, 1823.
[21] G. Baschek, G. Hartwig, F. Zahradnik, Polymer 1999, 40, nr 12, 3433.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Adsorpcja barwników z roztworów wodnych na karbonizacie z pirolizy zużytych opon samochodowych - DOI:10.15199/62.2019.3.18

Mateusz Krzak Damian Przerwa Janina Milewska-Duda

Każdego roku na świecie produkuje się ok. 1,5 mld opon, co pozwala szacować, że rocznie powstaje ok. 17 mln t zużytych opon1). W celu zminimalizowania ich negatywnego wpływu na środowisko wprowadzono instrumenty prawne zobowiązujące podmioty zajmujące się produkcją lub importem opon do ich odzysku oraz recyklingu. Gospodarka zużytymi oponami powinna być zgodna z podejściem faworyzującym w pierwszej kolejności ponowne wykorzystanie, recykling oraz odzysk chemiczny i energetyczny2). Podejmowane są różne próby zagospodarowania zużytych opon, jednak ze względu na ich złożoną budowę jest to proces trudny technicznie i niejednokrotnie wiąże się z dużym nakładem energetycznym. Dlatego też wykorzystuje się jedynie 15-20% zużytych opon3). Największym odbiorcą tych odpadów jest przemysł cementowy, gdzie opony są stosowane jako paliwo alternatywne w piecach klinkierowych4). Jedną z metod zagospodarowania zużytych opon jest też ich niskotemperaturowa piroliza, polegająca na ogrzewaniu bez dostępu tlenu w temp. 400-450°C5). W wyniku tego procesu powstaje frakcja gazowa, olej pirolityczny oraz stały karbonizat. Olej pirolityczny ma inną charakterystykę destylacyjną niż oleje opałowe pochodzenia petrochemicznego6, 7). Jest on mieszaniną wielu związków organicznych, głównie jednopierścieniowych oraz wielopierścieniowych związków aromatycznych. Stwierdzono, że podczas rozdzielania tego oleju prostymi metodami destylacyjnymi nie jest możliwe uzyskanie czystych substancji7). Stałym produktem pirolizy jest karbonizat, zawierający ok. 80% węgl więcej »

Aktualności

Grupa Azoty zapewnia sobie dostawy surowców Słabością polskiej branży chemicznej jest brak zasobów surowcowych. Grupa Azoty potrzebne do produkcji surowce sprowadza z odległych nieraz stron świata. Gaz ziemny kupuje z PGNiG i jest to najwygodniejsze rozwiązanie dla obu spółek. Polska produkcja gazu na poziomie ok. 4 mld m3 gazu rocznie nie pokrywa nawet czwartej części krajowego zapotrzebowania. Głównym dostawcą gazu ziemnego była Rosja, ale dzięki dywersyfikacji dostaw znaczenie Rosji jako dostawcy gazu znacznie słabnie. Grupa Azoty zużywa ponad 2 mld m3/r i rozważała otwarcie własnego biura zakupu gazu, ale zabrakło ludzi i wiedzy. Grupa Azoty całkiem udanie współpracuje z PGNiG, wykorzystując gaz z lokalnych złóż, który jest wprawdzie zaazotowany, ale nie jest to dla niej problemem. Problemem są jednak podstawowe surowce, takie jak fosforyty i sole potasowe, nieodzowne przy produkcji nawozów wieloskładnikowych. Nie udała się próba przejęcia kopalni fosforytów w Senegalu, ale senegalskie surowce i tak trafiają do Polic poprzez szwajcarską spółkę handlową Ameropa, która na tym dobrze zarabia. Na początku lutego 2018 r. policka spółka podpisała trójstronną umowę z Ameropa AG (sprzedającym) oraz Somiva SA (kopalnia fosforytu), która gwarantuje zakładom dostęp do niskokadmowych złóż fosforytów do 2021 r., ale która zaspokaja tylko w części zapotrzebowanie GA na ten surowiec. Innym źródłem fosforytów stał się także Izrael, który dostarcza fosforyty dobrej jakości. - Zagwarantowanie długoterminowego dostępu do źródeł fosforytów niskokadmowych staje się priorytetem i strategiczną decyzją dla każdego producenta nawozów kierowanych na rynek europejski - powiedział Wojciech Wardacki, prezes zarządu GA Police i spółki matki Grupy Azoty. Pierwsza dostawa fosforytów z Izraela (2 statki po 25 tys. t) ma dotrzeć do Polic już w marcu br. To efekt podpisanej w lutym 2018 r. umowy z holenderską firmą Israel Chemicals Ltd (ICL) więcej »

Analiza metod wyznaczania krytycznego stężenia micelizacji (CMC) substancji powierzchniowo czynnych w paliwie E85 - DOI:10.15199/62.2019.3.12

Substancje detergentowo-dyspergujące należą do najważniejszego typu dodatków stosowanych do uszlachetniania benzyn. Zapobiegają zanieczyszczeniu elementów silnika przez osady i nagary tworzące się w trakcie spalania paliwa, co może wpływać na nierównomierną pracę silnika, zwiększenie zużycia paliwa i emisji substancji toksycznych do atmosfery1). Jednocześnie znane są również sytuacje, zwłaszcza w przypadku ich przedozowania, gdy substancje detergentowo-dyspergujące są przyczyną powstawanie tego typu osadów, dlatego tak ważny jest odpowiedni poziom ich dozowania do paliwa2, 3). Do najczęściej stosowanych substancji powierzchniowo czynnych należą zasady Mannicha, które wykorzystywane są w przemyśle paliwowym jako elementy kompozycji uszlachetniających do paliw węglowodorowych i olejów smarowych. W kompozycjach tych stanowią składniki detergentowo-dyspergujące odpowiedzialne za oczyszczanie i niedopuszczanie do zabrudzenia elementów silnika oraz jako składniki zmniejszające tarcie4, 5). Benzoksazyny mają szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, począwszy od przemysłu farmaceutycznego6, 7), poprzez przemysł tworzyw sztucznych8, 9), po przemysł wytwarzający superkondensatory10). Benzoksazyny wykorzystywane są również jako elementy kompozycji uszlachetniających do paliw węglowodorowych i olejów smarowych, w których stanowią składnik detergentowo-dyspergujący11, 12). Po przekroczeniu określonego stężenia surfaktantu w roztworze, cząsteczki związku powierzchniowo czynnego ulegają spontanicznej agregacji, tworząc wielkocząsteczkowe agregaty zwane micelami, a w roztworze pojawia się niejednorodna faza micelarna. Stężenie, powyżej którego istnieją w roztworze agregaty micelarne zostało nazwane krytycznym stężeniem micelizacji CMC13, 14). Poziom dozowania substancji powierzchniowo czynnej zbliżony do jej CMC uważany jest za optymalny. Zwiększanie jej stężenia nie przynosi już żadnych korzyści. Techniki pomiaru CMC oparte są n więcej »

Charakterystyka parametrów wybuchowych i palnych wybranych poeksploatacyjnych naturalnych sorbentów substancji ropopochodnych - DOI:10.15199/62.2019.3.22

Maciej Celiński Monika Borucka Kamila Sałasińska Agnieszka Gajek

Ropa naftowa oraz jej produkty rafineryjne i petrochemiczne stanowią jedno z ważniejszych źródeł energii, paliw i surowców1). Jest ona podstawowym surowcem przemysłu petrochemicznego, wytwarzającym takie materiały, jak benzyny, nafty, oleje napędowe i opałowe, smary, parafiny, asfalty, mazuty, wazeliny i wiele materiałów syntetycznych. Ropa naftowa służy również do produkcji całej gamy produktów, np. leków, kosmetyków, barwników, materiałów wybuchowych, nawozów sztucznych, włókien sztucznych i przędzy, atramentu, środków owadobójczych, plastiku i syntetycznego kauczuku2). Skażenie środowiska substancjami ropopochodnymi jest jednym z najważniejszych problemów ekologicznych. Każdorazowe przedostawanie się niedostatecznie oczyszczonych ścieków rafineryjno- petrochemicznych do gleb i gruntów, otwartych zbiorników wodnych oraz awaryjne rozlewy substancji ropopochodnych mogą powodować poważne następstwa. Substancje ropopochodne mają właściwości toksyczne i kancerogenne, łatwo przedostają się do 98/3(2019) 473 Dr Kamila SAŁASIŃSKA w roku 2007 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. W 2014 r. uzyskała stopień doktora na tej samej uczelni. Pracuje w Zakładzie Zagrożeń Chemicznych, Pyłowych i Biologicznych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego. Specjalność - inżynieria materiałowa, kompozyty polimerowe z napełniaczami roślinnymi. Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa, tel.: (22) 623-46-89, fax: (22) 623-36-93, e-mail: aggaj@ciop.pl Dr Agnieszka GAJEK w roku 1998 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, a w 2003 r. studia podyplomowe z zakresu bezpieczeństwa procesów przemysłowych na Wydziale Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Politechniki Łódzkiej. Stopień doktora uzyskała w 2010 r. w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy - Pańs więcej »

Chemistry for Agriculture

Zofia Machowska

W dniach 25-28 listopada 2018 r. w hotelu Sandra SPA w Karpaczu odbyło się 43. Międzynarodowe Seminarium Naukowo- -Techniczne "Chemistry for Agriculture". Seminarium zorganizowały Politechnika Wrocławska, Instytut Nowych Syntez Chemicznych, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Centrum Naukowo-Badawcze Chemii, Agrochemii i Ochrony Środowiska AGROPHOS we Wrocławiu oraz Polskie Towarzystwo Chemiczne. W Seminarium wzięły udział 184 osoby, w tym 150 z 28 jednostek naukowych (wyższe uczelnie, instytuty naukowo-badawcze) i 26 z 14 zakładów przemysłowych. Seminarium otworzyli Panowie: prof. Henryk Górecki (Politechnika Wrocławska) i prof. Zbigniew Dobrzański (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu). Pan prof. H. Górecki, który uczestniczył od początku w Seminariach (opuścił tylko jedno z powodu pobytu na stażu w USA), przypomniał, że pierwsze Seminarium, 50 lat temu, zorganizował prof. Jerzy Sznajder w Zakładach Chemicznych Wizów (producent kwasu siarkowego) i było ono zorganizowane na zapotrzebowanie przemysłu. Pan prof. Z. Dobrzański wspomniał, że przez ostatnie 16 lat polski eksport żywności wzrósł z 16 do 100 mld euro. Ten rozwój nie byłby możliwy bez wsparcia polskiej nauki. W najbliższej przyszłości współpraca między nauką a przemysłem powinna dotyczyć takich obszarów, jak farmacja (szczepionki), wycofanie GMO (wprowadzenie białek monostatycznych), opracowanie ustawy antyodorowej i rozwój nauk biochemicznych. Zakończył swoje wystąpienie życzeniem: żeby rzeczywistość okazała się piękniejsza od marzeń. Pani prof. Katarzyna Chojnacka (Politechnika Wrocławska) powitała imiennie dziekanów wydziałów wyższych uczelni i dyrektorów instytutów obecnych na otwarciu Seminarium, podała statystyki dotyczące jego uczestników i omówiła pokrótce program obrad. Referat inauguracyjny Seminarium wygłosiła Pani prof. K. Chojnacka na temat nawozów z surowców odnawialnych, zgodnie z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Pa więcej »

Chlorofile jako naturalne źródło energii biomasy - DOI:10.15199/62.2019.3.19

Renata Polak Dariusz Dziki Stanisław Rudy* Andrzej Krzykowski Beata Biernacka

Po raz pierwszy nazwa chlorofil została użyta w 1818 r. przez Pelletiera i Caventou do opisu barwnika nadającego zielony kolor liściom. Słowo chlorofil pochodzi z języka greckiego (chloros oznacza zielony, a phyllon liść)1). Badaniem cząsteczki chlorofilu zajmował się w latach 1907-1913 Richard Willstätter, profesor chemii organicznej Politechniki w Zurychu. Za wykazanie obecności magnezu w cząsteczce chlorofilu i określenie jej ogólnej struktury otrzymał w 1915 r. Nagrodę Nobla. Ostatecznie budowę cząsteczki chlorofilu wyjaśnił Hans Fischer, niemiecki profesor chemii lekarskiej i organicznej, uhonorowany Nagrodą Nobla w 1930 r. Trzecia Nagroda Nobla związana z chlorofilem została przyznana w 1965 r. amerykańskiemu chemikowi organicznemu Robertowi Woodwardowi za opracowanie syntezy chlorofilu2). Mimo że od odkrycia chlorofilu przez R. Willstattera minęło już ponad 100 lat, to badania nad nowymi rodzajami chlorofili i sposobami ich wykorzystania trwają nadal.Biomasa pochodzenia roślinnego powstaje w procesie fotosyntezy, który jest jednym z najważniejszych procesów bioenergetycznych na Ziemi, a polega na przetworzeniu energii słonecznej na dostępną dla podtrzymania życia energię wiązań chemicznych. W wyniku fotosyntezy, zapoczątkowanej ponad 3 mld lat temu, powstaje rocznie ponad 100 mld t suchej biomasy3-5). Biomasa jest zatem najstarszym źródłem energii chemicznej6) i będzie nieprzerwanie odgrywać istotną rolę jako odnawialne źródło energii7). Zostało to podkreślone podczas debaty pt. "Transformacja w stronę źródeł odnawialnych: rola biomasy?", która odbyła się w Brukseli na początku 2018 r. Polski Komitet Energii Elektrycznej jako uczestnik debaty wyraził przekonanie, że biomasa może odgrywać również kluczową rolę w zakresie spełnienia celów klimatycznych, a także mieć istotny wkład w proces tworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym8). Biomasa jest jedynym niekopalnym źródłem węgla, tzw. czystym węglem i trzecim największym noś więcej »

Elektrolity stosowane w kondensatorach elektrochemicznych - DOI:10.15199/62.2019.3.14

Dominik Knozowski Monika Wilamowska-Zawłocka* Ewa Klugmann-Radziemska

Elektrolity stanowią część urządzeń magazynujących i konwertujących energię, takich jak ogniwa galwaniczne, kondensatory elektrochemiczne czy ogniwa paliwowe. Rolą elektrolitu jest umożliwienie przepływu jonów pomiędzy elektrodami. Ograniczenia w migracji jonów pomiędzy elektrodami wpływają na zmniejszenie wydajności reakcji elektrodowych, a co za tym idzie zmniejszenie efektywności pracy tych urządzeń. Sprawne i wydajne konwertowanie i gromadzenie energii to kluczowe kwestie współczesnego świata. Kondensatory elektrochemiczne są jednymi z najbardziej obiecujących urządzeń do magazynowania energii, ze względu na ich pożądane właściwości, takie jak wysoka moc, długi czas życia, duża stabilność w czasie wielokrotnych cykli ładowania/rozładowania i bezpieczeństwo oraz proekologiczność1).Na tle innych urządzeń (wykres Ragone’a, rys. 1) kondensatory elektrochemiczne plasują się pomiędzy kondensatorami elektrolitycznymi (duża moc, mała ilość gromadzonej energii) a bateriami (duża gęstość energii, relatywnie niska moc). Kondensatory elektrochemiczne są zbudowane z elektrody dodatniej i ujemnej, separatora oraz elektrolitu5). Zasada działania kondensatorów elektrochemicznych opiera się głównie na (i) tworzeniu podwójnej warstwy elektrycznej i (ii) reakcjach pseudopojemnościowych1, 3, 6-8). Niezależnie od sposobu działania główny wpływ na pracę kondensatora elektrochemicznego ma odpowiedni dobór elektrod oraz elektrolitu. Większość prac przeglądowych skupia się głównie na materiałach elektrodowych3,5, 7, 9), co jest bezpośrednio związane z większą liczbą prac badawczych dotyczących takich materiałów (wg Web of Science Database w ostatnich latach dwa razy więcej publikacji dotyczyło materiałów elektrodowych niż elektrolitów). Niemniej jednak, Fig. 1. Ragone plot1-4) Rys.1. Wykres Ragone’a1-4) 430 98/3(2019) Prof. dr hab. EWA KLUGMANN-RADZIEMSKA, prof. nadzw. PG. Fizyk, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego. Pracuje w Polite więcej »

Fizykochemiczne oraz użytkowe aspekty wytwarzania nowoczesnych, transparentnych płynów do płukania tkanin - DOI:10.15199/62.2019.3.6

Marta Ogorzałek Emilia Klimaszewska Artur Seweryn Tomasz Wasilewski

Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się intensywny rozwój segmentu chemii gospodarczej. Wynika on głównie z coraz większej konkurencyjności produktu na rynku, rosnących wymagań konsumentów, zmieniających się trendów bądź zmian w uregulowaniach prawnych. Receptury produktów chemii gospodarczej ulegają ciągłym modyfikacjom, głównie w celu poprawy ich funkcjonowania oraz bezpieczeństwa stosowania1, 2). Nowe rozwiązania recepturowe związane są głównie z aplikacją nowoczesnych surowców, które nie wywierałyby negatywnego wpływu zarówno na użytkownika, jak i na środowisko naturalne. Ze względu na wyraźny wzrost zapotrzebowania na produkty proekologiczne najczęściej są to surowce naturalne bądź pochodzenia naturalnego. Innowacja recepturowa może być także związana z opracowaniem nowoczesnych form tego typu produktów, zwiększających ich atrakcyjność rynkową3, 4). W przemyśle chemii gospodarczej, jako przykład można przytoczyć wprowadzanie na rynek Surfactants based on quaternary NH4 salts were used to develop formulations and prep. a transparent fabric softener. Viscosity and turbidity of the liq. as well as degree of softness and rewettability of fabrics after rinsing with the liq. and its com. counterrparts were compared. The transparent fabric softener had a higher viscosity than other ones. The softened fabrics had the lowest rewettability of the surface and a comparable degree of softness. Przedstawiono wyniki badań nad opracowaniem receptur oraz technologii otrzymywania transparentnych płynów do płukania tkanin. W rozważaniach uwzględniono istotne dla tego typu produktów właściwości fizykochemiczne oraz użytkowe, takie jak lepkość, mętność, stopień miękkości oraz zdolność ponownego zwilżania tkanin po procesie płukania. Nowoczesne płyny do płukania tkanin cechują się przezroczystością układu oraz wyższymi wartościami lepkości w stosunku do tradycyjnych płynów. Tkaniny wypłukane w wodnych roztworach transparentnych płynów więcej »

Gaz ziemny w Europie. Gospodarka i polityka - DOI:10.15199/62.2019.3.1

Ludwik M. Bednarz

Znaczenie gazu ziemnego jako źródła energii pierwotnej w Unii Europejskiej rośnie bardzo szybko. Zastępuje on energię jądrową w Niemczech oraz węgiel w Polsce i w Niemczech. Wzrostowi jego zużycia sprzyja polityka energetyczna UE zakładająca zmniejszanie emisji CO2. Najwięksi użytkownicy gazu to gospodarstwa domowe, elektrownie, przemysł chemiczny, petrochemiczny i rafineryjny oraz metalurgia. Obecnie udział gazu w strukturze zużycia energii pierwotnej UE wynosi ok. 24%. Większość prognoz przewiduje wzrost tego udziału do 25-28% w 2050 r. Zapotrzebowanie, zasoby i wydobycie gazu ziemnego w Europie Zużycie gazu w Europie wynosiło 490 mld m3 w 2015 r. i zwiększyło się od tego czasu do 548 mld m3. Największy wzrost zużycia wystąpił w Niemczech, we Włoszech, Wlk. Brytanii, Turcji, Holandii, Francji i Hiszpanii. Europa posiada zbyt małe zasoby by pokryć swoje zapotrzebowanie. Zasoby udokumentowane Europy wynoszą 3 biliony m3 (w tym Norwegia 1,7, Holandia 0,7, a Polska 0,1) a wydobycie wynosi 242 mld m3, co powoduje, że wyczerpią się one za 12 lat. Aktualnie szacowane wydobycie wynosi w Norwegii 123 mld m3, Holandii 37 mld m3 i Polsce 4 mld m3. Więcej niż połowa gazu ziemnego musi być importowana. Import ten, w ocenie Autora, będzie stale wzrastał (rys. 1). Najwięksi producenci europejscy będą zmniejszać wydobycie, Norwegia ze względów zasobowych a Holandia z powodu szkód górniczych, które zaczęły powodować lokalne trzęsienia ziemi wywoływane wieloletnim sczerpywaniem złoża. Europa to stały "wielki importer" Europa, region najbardziej uprzemysłowionych krajów świata, jest zależna energetycznie od dostaw spoza regionu (rys. 1). Ponad 50% energii zużywanej pochodzi z importu, a wielkość ta będzie wzrastać ze względu na wyczerpywanie się zasobów, zwłaszcza gazu. Politycy wymyślili utopijne pojęcie "bezpieczeństwo energetyczne". Jedynie takie kraje uprzemysłowione jak Stany Zjednoczone i Kanada w Ameryce oraz więcej »

Hydrodynamika cieczy w mieszalniku z ekscentrycznie umieszczonym mieszadłem w dyfuzorze - DOI:10.15199/62.2019.3.23

Jacek Stelmach František Rieger Tomáš Jirout

Przez wiele lat mieszadło Rushtona o średnicy ok. 1/3 średnicy zbiornika (fermentora) było uważane za optymalną konstrukcję do mieszania cieczy w fermentorach1). Tego typu mieszadło generuje intensywną burzliwość w pobliżu mieszadła i dlatego dobrze dysperguje gaz i rozdrabnia pęcherzyki. Jednak mieszanie w pozostałej objętości fermentora jest znacznie gorsze i może prowadzić do niejednorodności rozkładu pH lub stężenia tlenu2-4). Większość badań procesu mieszania w fermentorach skupia się na uzyskaniu dobrego rozprowadzenia tlenu i substancji odżywczych w całej objętości cieczy. Wymaga to dużej intensywności mieszania, która jednak może niekorzystnie oddziaływać na komórki mikroorganizmów, powodując nawet ich rozrywanie. Badania przeprowadzone w Katedrze Aparatury Procesowej PŁ5) wykazały, że mieszadło Rushtona o średnicy 125 mm pracujące w zbiorniku o średnicy 300 mm z szybkością obrotową 200 rpm nie powoduje dezintegracji komórek drożdży. Przy szybkości obrotów 260 rpm zaobserwowano zniekształcenia (zmiany kształtu) komórek oraz martwe komórki. Przy szybkości 380 rpm liczba komórek martwych zaczęła przewyższać liczbę żywych komórek. Dalsze zwiększenie szybkości obrotowej (do 440 rpm) spowodowało zwiększenie liczby martwych komórek. W przypadku mieszadła śmigłowego o tej samej średnicy zaobserwowano znacznie mniejsze efekty dezintegracji komórek drożdży. Obserwacje mikroskopowe potwierdzono przez badanie w zawiesinie zawartości uwolnionych 98/3(2019) 479 Dr hab. inż. Tomáš JIROUT, prof. CTU w roku 2000 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Czeskiej Politechniki w Pradze (CTU) na kierunku Inżynieria Procesowa. W 2005 r. na tym samym Wydziale obronił pracę doktorską, a w 2008 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego w inżynierii procesowej. Od 2002 r. jest zatrudniony w tej uczelni obecnie jako profesor CTU. Od 2009 r. pełni funkcję dyrektora Instytutu i od 2012 r. jest członkiem Grupy Roboczej "Mieszanie" Europejskie więcej »

Kolorymetryczna metoda oceny aktywności syntetycznej lipaz - DOI:10.15199/62.2019.3.21

Jolanta Małajowicz Rita Rakowska

Lipazy to grupa enzymów z klasy hydrolaz (E.C. 3.1.1.3) katalizująca w warunkach fizjologicznych reakcje hydrolizy triacylogliceroli do diacylogliceroli, monoacylogliceroli, wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu. W środowisku o niskiej aktywności wody enzymy te są również efektywnymi biokatalizatorami estryfikacji, transestryfikacji, acydolizy i alkoholizy. Lipazy cechuje szeroka specyficzność substratowa i wysoka stabilność w warunkach rozpuszczalników organicznych. Ponadto ich regio- i stereoselektywność przyczyniają się do powstawania mniejszej ilości produktów ubocznych reakcji w porównaniu z klasyczną syntezą chemiczną. Powyższe cechy sprawiają, że enzymy te znajdują powszechne zastosowanie w licznych gałęziach przemysłu, m.in. w biotechnologicznej syntezie biodiesla1-3), w produkcji substancji zapachowych i surfaktantów4-11), biodegradowalnych poliestrów12) i leków13, 14). Wybór odpowiedniego biokatalizatora dla określonego procesu biotechnologicznego uwarunkowany jest m.in. stopniem jego aktywności. Bardzo ważne jest właściwe dobranie metody oceny aktywności enzymów, w zależności od typu katalizowanej reakcji. Ocenę aktywności lipaz wykorzystywanych w reakcjach syntezy, należy prowadzić w środowisku bezwodnym, a w przypadku reakcji hydrolitycznych w wodnym. Dotychczas opracowanych i powszechnie dostępnych jest kilka wysokowydajnych testów przesiewowych (high throughput screening) drobnoustrojów pod kątem ich aktywności lipolitycznej, opartych głównie na działalności hydrolitycznej mikroorganizmów. Wyniki Com. Candida antarctica lipase and lyophilized cells of Yarrowia lipolytica KKP379 yeast were tested as catalysts of transesterification of vinyl stearate with pentanol. The reaction was used as test method to det. the synthetic activity of lipase. The results were compared with conventional spectrophotometric method by using p-nitrophenyl laurate as raw material. Similar results of synthetic activity of lipases were więcej »

Metodyka oznaczania zawartości melityny z jadu pszczelego - DOI:10.15199/62.2019.3.24

Maksymilian Stela Michał Ceremuga Monika Szyposzyńska Michał Bijak

Jad pszczeli, zwany również apitoksyną, jest wydzieliną gruczołów jadowych pszczoły miodnej (Apis mellifera), produkowaną jako substancja obronna. Skład jadu pszczelego jest wysoce złożony i charakteryzuje się obecnością biomolekuł o zróżnicowanych masach cząsteczkowych. Zdecydowaną większość jego składu stanowią takie aktywne peptydy, jak apamina, peptyd MCDP, tertiapina, sekapoina, adolapina i prokamina oraz białka o właściwościach enzymatycznych, głównie należące do klasy hydrolaz (fosolipaza A2, hialuronidaza, fosfomonoesteraza, lizofosfolipaza, α-D-glukozydaza). Ponadto w jadzie pszczelim występuje wiele związków małocząsteczkowych, takich jak cukry, aminokwasy, fosfolipidy, feromony, aminy biogenne i mikroelementy1). Wiele spośród tych składników to związki biologicznie czynne, które mogą być wykorzystywane w farmakoterapii. Jad pszczeli jest skuteczny w leczeniu takich schorzeń, jak artretyzm2), przewlekły ból3), choroby nowotworowe4) oraz choroby skóry5). Podawany w dawkach terapeutycznych jest bezpieczny i nie powoduje skutków ubocznych1). Głównym składnikiem jadu pszczelego (52% jego suchej masy) jest melityna. Związek ten jest syntetyzowany w gruczole jadowym 484 98/3(2019) Dr hab. Michał BIJAK w roku 2010 ukończył studia na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. W 2014 r. uzyskał stopień doktora nauk biologicznych w zakresie biochemii na tym samym Wydziale. W 2018 r. otrzymał stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk biologicznych w dyscyplinie biochemia. Od 2014 r. jest adiunktem w Katedrze Biochemii Ogólnej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalność - biochemia i biologia molekularna. Dr Monika SZYPOSZYŃSKA w roku 1995 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Stopień doktora nauk chemicznych uzyskała w 2000 r. Jest adiunktem w Wojskowym Instytucie Chemii i Radiometrii w Warszawie. Specjalność - chemia analityczna. Fig. 1. Melittin structure created using Sw więcej »

Nowe zastosowania biotechnologii w obszarze syntez farmaceutycznych - DOI:10.15199/62.2019.3.15

Grzegorz Grynkiewicz Paweł Borowiecki

W ostatnich dekadach obserwuje się znaczny wzrost udziału procesów biokatalitycznych w obszarze syntez farmaceutycznych substancji aktywnych leków (API) zawierających centra chiralności, kosztem klasycznych rozdziałów racematu a nawet stereoselektywnej katalizy chemicznej. Początkowe zainteresowanie zastosowaniem łatwo dostępnych enzymów technicznych o funkcjach hydrolaz (np. lipaz, proteaz, esteraz) i acylaz (np. amidaz oraz aminoacylaz z najbardziej spektakularnym przykładem acylazy penicylinowej oraz amidazy glutarylowej) stosowanych przeważnie do rozdziału mieszanin racemicznych, rozszerzyło się w ostatniej dekadzie o syntetyczne wykorzystanie oksydoreduktaz (np. dehydrogenaz alkoholowych (ADH), ketoreduktaz (KRED), ene-reduktaz (ERED), reduktaz imin (IRED)) oraz transferaz (np. transaminaz (ATA)), białek enzymatycznych zdolnych do katalizowania stereoselektywnych transformacji prochiralnych substratów, zawierających w swych strukturach ugrupowania typu C=O, C=C oraz C=N, do związków o zróżnicowanych funkcjach chemicznych i założonej konfiguracji. Nowoczesną tendencję zmian technologicznych, polegającą na przejściu od klasycznych separacji enancjomerów z zastosowaniem popularnych metod chemicznych opartych na odpowiedniej derywatyzacji mieszanin racemicznych, a następnie krystalizacji frakcyjnej otrzymanych pochodnych lub chemokatalizie z zastosowaniem chiralnych katalizatorów odpowiedzialnych za indukcję asymetryczną do biokatalizy jako skutecznego narzędzia syntezy asymetrycznej, ilustrują prezentowane poniżej przykłady innowacyjnych procesów otrzymywania substancji aktywnych leków o strukturze α-, β- i γ- aminokwasów (L-DOPA, sitagliptina, pregabalina). Metody przesiewowe poszukiwania pożądanej aktywności enzymatycznej w materiałach biologicznych rozbudowano o technologie bioinżynieryjne określane jako "ukierunkowana ewolucja enzymów" (directed evoulution of enzymes), Nagroda Nobla w dziedzinie chemii dla więcej »

Ocena możliwości zastosowania reakcji Fentona do usuwania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych z wybranych odpadów przemysłowych i gleb - DOI:10.15199/62.2019.3.11

Anna Janda Tadeusz Marcinkowski

Odpady przemysłowe są nieodłącznym elementem działalności gospodarczej człowieka. Powstają one zarówno na etapie wydobycia surowców, jak i podczas procesów produkcyjnych. Obecnie odpady przemysłowe stanowią ok. 90% masy produkowanych rocznie w Polsce 130 Tg odpadów (dane GUS za 2016 r.), w tym znaczny udział mają odpady wykazujące właściwości niebezpieczne1). Skład i ilość powstających odpadów przemysłowych są bezpośrednio związane z konkretną branżą przemysłową oraz stosowaną technologią wydobycia surowców i ich przeróbki. Ogromna ilość odpadów przemysłowych oraz ich charakter wymuszają stosowanie efektywnych metod przetwarzania lub stabilizacji w celu minimalizacji szkodliwego oddziaływania na otoczenie. Odpady przemysłowe ze względu na miejsce powstawania oraz strukturę można podzielić na odpady stałe, ścieki procesowe, osady ściekowe powstające w przyzakładowych oczyszczalniach ścieków oraz skażone gleby, które zostały zanieczyszczone podczas wydobycia, załadunku, transportu oraz składowania surowców i produktów. Odpady przemysłowe płynne i półpłynne, o wysokich stężeniach substancji organicznych, mogą być z powodzeniem stabilizowane metodami chemicznymi. Obecnie za jedną z obiecujących metod stabilizacji chemicznej osadów ściekowych z oczyszczania ścieków przemysłowych, a także remediacji skażonych gleb i gruntów uważana jest reakcja Fentona (RF), należąca do grupy metod pogłębionego utle414 98/3(2019) niania AOP (advanced oxidation processes). Metoda ta została również wykorzystana w licznych badaniach dotyczących oczyszczania wód gruntowych oraz remediacji osadów dennych zanieczyszczonych zbiorników wodnych2-13). Podstawowymi zaletami RF w odniesieniu do innych metod pogłębionego utleniania są niska cena i łatwa dostępność substratów procesu, brak tworzących się chlorowcopochodnych substancji organicznych oraz prosty sposób prowadzenia procesu, nie wymagający złożonej aparatury14). Opracowanie jest pierwszym z serii k więcej »

Ocena właściwości reologicznych kompozytów polipropylenowych z modyfikowanym i niemodyfikowanym węglanem wapnia w pomiarach typu off-line i in-line - DOI:10.15199/62.2019.3.16

Arkadiusz Kloziński

Jedną z najczęściej obecnie stosowanych metod wytwarzania nowych materiałów polimerowych jest modyfikacja istniejących już substancji wielkocząsteczkowych. Dominującą rolę odgrywa modyfikacja fizyczna, polegająca na mieszaniu polimeru w stanie stopionym z napełniaczem (powstają w ten sposób kompozyty polimerowe) lub z innymi polimerami1, 2). Dodawane substancje pomocnicze można podzielić ze względu na funkcję, jaką pełnią w gotowym produkcie. Wśród nich wyróżnia się napełniacze, plastyfikatory, nośniki, środki poślizgowe, stabilizatory, barwniki i pigmenty oraz porofory3). Do powszechnie stosowanych napełniaczy proszkowych polimerów termoplastycznych należy węglan wapnia (CaCO3). Napełniacz ten oprócz czynnika ekonomicznego (obniżenie kosztów), polepsza właściwości termiczne, mechaniczne (sztywność), poprawia również jakość powierzchni wyrobów oraz przetwórstwo polimerów termoplastycznych4, 5). Ze względu na swoje dobre właściwości kryjące węglan wapnia stosowany jest również przy wytwarzaniu produktów 98/3(2019) 443 Table. Basic physicochemical properties of fillers Tabela. Podstawowe właściwości fizykochemiczne napełniaczy Właściwość CalPlex Extra CalPlex ExtraT Odmiana krystalograficzna kalcyt kalcyt Modyfikacja powierzchniowa brak kwas stearynowy Gęstość, g/cm3 2,70 2,70 Średni rozmiar cząstek (d50), μm 0,75-0,9 0,75-0,9 Powierzchnia właściwa (ABET), m2/g 9,210 7,814 foliowych, szczególnie w kolorze białym5) oraz produktów foliowych o specyficznych właściwościach (folie papieropodobne oraz paraprzepuszczalne) 6, 7). Wprowadzenie napełniacza do osnowy polimerowej, oprócz poprawy zaplanowanych właściwości użytkowych, pociąga za sobą samoistną zmianę właściwości reologicznych. O zmianie przetwarzalności kompozytów zawierających węglan wapnia, decyduje m.in. ilość napełniacza, wielkość cząstek, jak również modyfikacja jego powierzchni8-10). Dodatek CaCO3 nie zawsze powoduje pogorszenie przetwarzalności polimeru, szczeg więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Od kilku miesięcy piszę o reformie polskiej nauki, wdrażanej już od 1 października 2018 r. przez obecny rząd. Mimo formalnego zakończenia fazy dyskusji nad reformą ciągle ukazują się poważne teksty krytyczne, ostatnio artykuł prof. dr. hab. Jerzego Żyżyńskiego (Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego). Autor w tekście pt. "Zlikwidujcie punktozę i kategoryzacje" (Rzeczpospolita, 5 lutego 2019 r.) zwraca uwagę na różne słabości reformy, takie jak uśrednione reguły oceny kierunków naukowych na uczelniach. W ich wyniku nastąpi podział na kierunki lepsze i gorsze. Według Autora uniwersytet ma realizować postulat uniwersalności nauki. Na uczelni muszą być, tak jak w drużynie piłkarskiej, napastnicy do strzelania goli oraz pomocnicy, obrońcy i bramkarz. Uczelnia musi umożliwiać prowadzenie różnych kierunków badań, by zachowana była zasada uniwersalności, czyli objęcia badaniami możliwie szerokiego spektrum wiedzy. Uniwersytet ma przede wszystkim kształcić, a żeby to robił dobrze i na wysokim poziomie, nauczyciele akademicy muszą realizować badania na możliwie wysokim poziomie naukowym, by ich wiedza odpowiadała najnowszym osiągnięciom nauki światowej. Po podziale kierunków badań wg wprowadzonych kryteriów, na uczelniach pojawią się kierunki nisko oceniane, które w opinii tych wysoko ocenianych będą ciągnęły całą uczelnię w dół. A gdyby takim kierunkiem była np. chemia? Trudno sobie wyobrazić nowoczesny uniwersytet bez wydziału chemii, tak jak nie można sobie wyobrazić drużyny piłkarskiej bez obrońców czy bramkarza. Prof. J. Żyżyński tłumaczy to na przykładzie sieci połączeń komunikacyjnych. Nie wszystkie połączenia przynoszą zyski, ale tych deficytowych nie można zlikwidować ze względów społecznych, bowiem dla wielu mieszkańców niewielkich miejscowości leżących na trasach przejazdu stanowią one jedyną możliwość dotarcia do szkół i miejsc pracy. Za nieszczęśliwe rozwiązanie Autor także uznaje nadawanie punktacji czasopism więcej »

Osuszanie gazu syntezowego na sitach molekularnych efektywnym sposobem znaczącego obniżania zużycia energii do produkcji amoniaku - DOI:10.15199/62.2019.3.10

Janusz Cwalina Imre Bartfai Robert Csaki

Typowe wytwórnie amoniaku w dużej skali (1360 t/d) projektowane w latach 70.-80. XX w. charakteryzowały się średnim wskaźnikiem zużycia energii wynoszącym 35-42 GJ/t NH3 1). Te same instalacje pracujące współcześnie z wydajnością 1700-2000 t/d, zwiększoną w wyniku gruntownych modernizacji, zmniejszyły zapotrzebowanie energetyczne do 30-32 GJ/t NH3. Zużycie energii w konwencjonalnych wytwórniach amoniaku wprowadzanych do eksploatacji w ostatniej dekadzie XX w. wynosiło już poniżej 28,5 GJ/tNH3, a nowych wytwórni projektowanych w skali 3000-4700 t/d nawet 26,5 GJ/t NH3 2). Największy udział w zmniejszeniu wskaźników zużycia energii miało obniżenie ciśnienia syntezy, możliwe dzięki poprawie aktyw410 98/3(2019) Mgr inż. CSÁKI Róbert w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Chemicznej Uniwersytetu Veszprém (obecnie Pannon University). Po studiach podjął pracę w Zakładach Azotowych Nitrogénművek w Pétfürdő, Węgry gdzie jest zatrudniony na stanowisku technologa. Specjalność - bezpieczeństwo procesowe, utrzymanie ruchu oraz optymalizacja procesu produkcji amoniaku. Fig. 1. The ammonia synthesis loop before and after installing the make up gas drying unit in Anwil Włocławek Rys. 1. Pętla syntezy amoniaku przed i po zainstalowaniu węzła osuszania gazu syntezowego w Anwil SA Włocławek ności katalizatora syntezowego. Znaczące efekty przyniosły również zmiany konstrukcyjne konwertora oraz głęboka reorganizacja pętli syntezy amoniaku. Interesującą możliwość dalszej korzystnej reorganizacji pętli syntezy amoniaku i obniżenia wskaźników zużycia energii stwarza osuszanie świeżego gazu syntezowego, wprowadzone po raz pierwszy do praktyki przemysłowej w latach 80. ubiegłego wieku3, 4). Świeży gaz syntezowy osuszony do zawartości wody poniżej 1 ppmv może być wprowadzony do strumienia gazu obiegowego bezpośrednio przed wlotem do konwertora, z pominięciem układu chłodzenia, kondensacji i separacji ciekłego amoniaku. Przynosi to wi więcej »

PERSONALIA

Prof. dr inż. Zbigniew ŚMIESZEK 27 listopada 2018 r zakończył pracę na stanowisku dyrektora naczelnego Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Prof. Z. Śmieszek jest wybitnym naukowcem i menedżerem, światowej sławy specjalistą w dziedzinie metalurgii metali nieżelaznych i ochrony środowiska. Posiada znaczącą pozycję w gronie najbardziej zasłużonych ludzi w branży metali nieżelaznych oraz w gronie znanych w kraju i zagranicą naukowców- -metalurgów. W roku 1956 ukończył studia na Wydziale Metalurgicznym Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie i podjął pracę we wrocławskim "Hutmenie". Odbył także staż naukowy we Francji. W 1972 r. uzyskał stopień doktora na podstawie pracy o zachowaniu węgla organicznego w przetopie koncentratów miedziowych w technologii pieca szybowego. W 1977 r. uzyskał tytuł docenta, a w 1987 r. tytuł profesora. W 1959 r. objął stanowisko głównego inżyniera w ZGHMN "METALE" w Katowicach. Od 1965 r. podjął pracę w Instytucie Metali Nieżelaznych w Gliwicach, początkowo jako kierownik zakładu i sekretarz naukowy, a w latach 1975-1991 i 1996-2018 jako dyrektor Instytutu. więcej »

Procesy chemiczne w glebie przy stosowaniu gnojowicy zakwaszonej kwasem siarkowym w uprawach polowych - DOI:10.15199/62.2019.3.13

Kamila Mazur Jan Barwicki Kinga Borek Witold J. Wardal

Rośliny pobierają z gleby azot w formie amonowej NH4 + lub azotanowej (saletrzanej) NO3 -. Te formy azotu stosowane są w nawozach mineralnych. Niezależnie od tego stosuje się w nawozach azot amidowy NH2 -, który występuje w moczniku i w różnych nawozach organicznych. Nie pobrany przez rośliny azot z nawozów ulega w glebie wielorakim przemianom. Większość tych przemian ma charakter biologiczny, głównie przy udziale grzybów i roślin wyższych7). Najliczniejszym przemianom wprowadzonych do gleby związków azotu ulega azot amidowy NH2 -. Z tego powodu podany na rys. 1 schemat przemian nawozów azotowych w glebie rozpoczęto od formy NH2 -. Mocznik w glebie bardzo szybko ulega hydrolizie, która jest procesem zachodzącym przy udziale ureazy, do postaci węglanu amonowego (1): C O(NH2)2 + 2H2O → (NH4)2CO3 (1) 98/3(2019) 425 Dr inż. Witold J. WARDAL w roku 1993 ukończył studia na Wydziale Techniki Rolniczej i Leśnej (obecnie Wydział Inżynierii Produkcji) Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 2012 r. uzyskał stopień doktora nauk rolniczych w dyscyplinie: inżynieria rolnicza. Jest adiunktem w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach, Oddział w Warszawie. Specjalność - technologia i mechanizacja w produkcji zwierzęcej. Szybkość hydrolizy mocznika zależy głównie od wilgotności, temperatury i zawartości substancji organicznej w glebie. Przy sprzyjających warunkach klimatycznych, już po kilku dniach mocznik prawie w całości ulega hydrolizie. Azot amonowy powstały z mocznika lub zastosowany w nawozach amonowych może być w tej formie pobrany przez rośliny8). Nie pobrana część może być wymiennie zaabsorbowana przez kompleks sorpcyjny gleby, a część pozostała poza kompleksem może ulegać nitryfikacji do NO3 -. Jest to proces biologicznego utleniania jonów amonowych, zachodzący w warunkach tlenowych przy udziale bakterii Nitrosomonas (utlenianie NH4 + do NO2 -) i Nitrobacter (utlenianie NO2 -do NO3 -). więcej »

Seminarium "40 Lat zmiany bazy" w Grupie Azoty ZAK SA

Anna Czumak- Bieniecka

Dnia 21 lutego 2019 r. w kędzierzyńskim hotelu Solidaris odbyło się zorganizowane przez Grupę Azoty ZAK S.A i kędzierzyński oddział Stowarzyszenia seminarium poświęcone rocznicy zmiany bazy surowcowej amoniaku w Zakładach Azotowych Kędzierzyn S.A. Seminarium otworzył Pan Sławomir Lipkowski, prezes zarządu Grupy Azoty ZAK SA. W seminarium uczestniczyli pracownicy Grupy Azoty a wśród nich dr Bogdan Tomaszek, przewodniczący Rady Nadzorczej Grupy Azoty ZAK SA, Pan Witold Szczypiński, wiceprezes zarządu i dyrektor generalny Grupy Azoty SA, oraz Pan Artur Kopeć, członek zarządu Grupy Azoty, a także liczni członkowie Stowarzyszenia, a wśród nich kol. Jerzy Klimczak, prezes zarządu Stowarzyszenia, oraz kol. Zbigniew Paprocki i Grzegorz Florek z Oddziału w Tarnowie. Obrady w pierwszej sesji, prowadzonej przez dr inż. Ewę Wolff, otworzyła prezentacja Bartosza Moszowskiego, dyrektora Jednostki Nawozy w Grupie Azoty ZAK SA, pt. "Modernizacja ciągu amoniakalnego w Grupie Azoty ZAK SA", a następnie Damian Wijatyk, dyrektor Jednostki Amoniaku w Grupie Azoty ZAK SA, omówił zmianę bazy surowcowej, stanowiącą przełom w technologii wytwarzania wodoru i amoniaku w Grupie Azoty ZAK SA. Decyzja o utworzeniu w Kędzierzynie Zakładów Azotowych i podjęciu produkcji amoniaku, kwasu azotowego i saletrzaku zapadła w 1948 r. Była to sztandarowa inwestycja planu 6-letniego. Ciągła produkcja amoniaku rozpoczęła się z dniem 10 marca 1954 r. Technologia wytwarzania gazu syntezowego oparta była na powietrzno-tlenowym zgazowaniu koksu w generatorach szybowych o działaniu ciągłym, a następnie oczyszczaniu przez odpylanie, odsiarczanie na węglu aktywnym i konwersję tlenku węgla. Wytwarzano rocznie ok. 310 Gg amoniaku, co w 1974 r. stanowiło jeszcze 15% produkcji krajowej. Mankamentami tej technologii była mała zdolność produkcyjna, duże zużycie surowców i czynników energetycznych oraz silne zanieczyszczenie środowiska, uciążliwość obsługi i szkodliwe więcej »

Spotkanie noworoczne stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT we Wrocławiu

Andrzej Puszyński

W dniu 30 stycznia 2019 r. w Domu Techniki NOT we Wrocławiu odbyło się uroczyste spotkanie noworoczne działających we Wrocławiu Stowarzyszeń Naukowo- Technicznych NOT, na którym nastąpiło rozstrzygnięcie Konkursu Dolnośląskiej Nagrody Jakości i podsumowanie XLIV Dni Nauki i Techniki. Na wstępie mgr inż. Tadeusz Nawracaj, prezes Wrocławskiej Rady FSNT NOT, powitał zaproszonych gości, a wśród nich Panią Ewę Mańkowską, pełnomocnik Marszałka Województwa Dolnośląskiego, Pana więcej »

Struktura zużycia paliw w transporcie drogowym i cen emisji ditlenku węgla z ich spalania w Unii Europejskiej - DOI:10.15199/62.2019.3.5

Michał Ptak Małgorzata Krzywonos

Transport drogowy jest w dużym stopniu uzależniony od paliw ropopochodnych, takich jak benzyna i olej napędowy1). Alternatywą dla tradycyjnych paliw silnikowych są paliwa pochodzenia kopalnego, takie jak gaz ziemny i gaz płynny (LPG) a także paliwa wyprodukowane z biomasy2). Do niekonwencjonalnych źródeł energii w transporcie drogowym można też zaliczyć energię elektryczną3) i wodór4). Stosowanie alternatywnych paliw silnikowych nabiera coraz większego znaczenia z powodu konieczności ograniczania emisji ditlenku węgla i zanieczyszczeń powietrza5-7). We wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej paliwa podlegają opodatkowaniu podatkami akcyzowymi, bądź innymi podatkami lub opłatami8, 9). Podatki te są nakładane na producentów (rafinerie) lub na pośredników w obrocie gotowymi paliwami. Podatnicy formalni przerzucają ciężar podatków na użytkowników pojazdów. Podatki od paliw silnikowych pobierane są najczęściej ze względów fiskalnych. Takie podatki mogą też w sposób zamierzony lub niezamierzony służyć osiąganiu celów klimatyczno-energetycznych, polegających na zmniejszaniu zużycia paliwa lub na zmniejszaniu emisji ditlenku węgla. Osiąganie celów pozafiskalnych jest możliwe * Autor do korespondencji: 98/3(2019) 379 Table 2. Fuel consumption in passenger cars, light duty trucks, heavy duty trucks, buses and motorcycles in the European Union in 201610) Tabela 2. Zużycie paliw w samochodach osobowych, lekkich samochodach dostawczych, ciężarówkach, autobusach i motocyklach w Unii Europejskiej w 2016 r.10) Paliwa Samochody osobowe Lekkie samochody dostawcze Ciężarówki i autobusy Motocykle Ogółem w PJ Benzyna 2 968,4 87,4 1,2 139,1 3 196,1 Olej napędowy 4 034,1 1 316,6 3 088,1 0,1 8 438,9 LPG 242,4 1,4 0,1 - 243,9 Gaz ziemny 46,3 1,4 18,5 - 66,2 Biomasa 280,1 61,9 154,1 3,5 499,6 Inne paliwa 0,3 0,1 0 0,7 1,1 Ogółem 7 571,6 1468,8 3 262 143,4 12 445,8a) w % Benzyna 39,2 6,0 0,0 97,0 - Olej napędowy 53,3 89,6 94,7 więcej »

Synteza 2-metylofuranu i furanu poprzez uwodornienie alkoholu furfurylowego i furfuralu przy użyciu katalizatorów chromitowych - DOI:10.15199/62.2019.3.8

Katarzyna Samson Wojciech Rojek Małgorzata Ruggiero-Mikołajczyk Michał Śliwa Joanna Miąsik Małgorzata Smoliło Dorota Rutkowska-Żbik

Gwałtowny rozwój przemysłu światowego oraz globalnej gospodarki spowodował rosnące zapotrzebowanie na energię i paliwa. Pogoń za nowymi źródłami energii w połączeniu ze stale wzrastającą świadomością ekologiczną kierunkuje badania naukowe w stronę zwiększenia produkcji związków chemicznych opartych na biomasie. Ekologiczna biomasa (pokłady leśne, resztki drewna i słoma) może służyć obecnie nie tylko jako bezpośrednie źródło energii poprzez spalenie, ale także jest używana do produkcji paliw płynnych, gazowych oraz innych substancji chemicznych1, 2). Cząsteczki otrzymane na skutek przeróbki biomasy mogą być wykorzystywane jako związki wyjściowe do otrzymywania produktów o wysokiej wartości dodanej3). Jedną z bardziej obiecujących tego typu cząsteczek jest furfural4, 5). Do najważniejszych produktów przemian furfuralu należą furan, 2-metylofuran, tetrahydrofuran, 2-metylotetrahydrofuran, lewulinian etylu oraz wiele alkoholi i dioli5). Za szczególnie obiecujący bio-dodatek do paliw został ostatnio uznany 2-metylofuran (2-MF)6, 7). Jego właściwości fizykochemiczne są korzystniejsze niż właściwości 2-metylotetrahydrofuranu, dodatku do paliwa zatwierdzonego przez amerykański Departament Energii. Furfurol, produkt pośredni uzyskiwany poprzez uwodornienie furfuralu również może stanowić substrat dla syntezy 2-MF. Celem pracy było zsyntetyzowanie serii katalizatorów na bazie struktury chromitu i przetestowanie ich w reakcji uwodornienia furfuralu i alkoholu furfurylowego. Motywację do podjęcia pracy stanowiły doniesienia literaturowe świadczące o tym, że aktywnymi katalizatorami przemian furfuralu i furfurolu są układy zawierające metale szlachetne, głównie Pt i Pd osadzone na nośnikach5, 8-11), jak 98/3(2019) 395 Dr Michał ŚLIWA w roku 2005 ukończył studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2011 r. uzyskał stopień doktora nauk chemicznych w Instytucie Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera więcej »

Techniczno-ekonomiczne, zdrowotne oraz środowiskowe aspekty zagospodarowania odpadów azbestowych w Polsce - DOI:10.15199/62.2019.3.20

Justyna Pyssa

Azbest jest wyjątkowym materiałem. Dzięki takim właściwościom, jak miękkość, giętkość oraz duża odporność na ogień przez tysiące lat był wykorzystywany w różnych dziedzinach życia. Przełom XIX i XX w. oraz wiek XX to rozkwit zastosowania azbestu w różnych dziedzinach przemysłu. Obecnie, ze względu na udowodniony i potwierdzony badaniami klinicznymi negatywny wpływ na zdrowie ludzkie, produkcja azbestu została całkowicie zakazana w Unii Europejskiej. Budowa i właściwości azbestu Słowo azbest (od greckiego asbestos) oznacza niezniszczalny, nieugaszony. Jest to nazwa minerałów włóknistych z grupy amfiboli (amozyt, krokidolit) i serpentynitów (chryzotyl), które są uwodnionymi glinokrzemianami żelazowo-magnezowymi1-5) niekiedy zawierającymi Ni2+, Ca2+, Na+, Mn4+. Minerały te są naturalnymi składnikami skał zmetamorfizowanych, rozwiniętych w wapieniach lub skałach ilastych bogatych w Mg2+. W przyrodzie występuje ok. 150 minerałów o strukturze włóknistej, które w czasie procesu produkcyjnego mogą rozdzielać się na sprężyste włókna zw. fibrylami6). Gospodarczo najczęściej wykorzystywano chryzotyl (azbest biały), w mniejszym stopniu krokidolit (azbest niebieski) i rzadziej amozyt (azbest brązowy)4, 7). Aż 85-90% ogólnego zużycia azbestu stanowił azbest chryzotylowy8, 9). Chryzotyl jest włóknistą odmianą serpentynu, uwodnionego krzemianu magnezu Mg3[Si2O5](OH)4. Jego cechą charakterystyczną jest żółtawe zabarwienie, ale po rozwłóknieniu jest biały, miękki i jedwabisty. Włókna mają długość do 60 mm, kształt rurek o średnicy 35 nm i grubości 15-42 nm i są najcieńsze ze wszystkich znanych włókien naturalnych. Do azbestów amfibolowych, które znalazły zastosowanie przemysłowe należą trzy odmiany: amozyt, krokidolit oraz antofilit4). Włókna tych azbestów mają kształt igieł o przeciętnej średnicy włókna 100-300 nm. Krokidolit, który z azbestów amfibolowych był najczęściej stosowany w przemyśle, jest krzemianem sodowo-żelazowym o wzorze Na2Fe3Fe więcej »

Właściwości fizykochemiczne preparatu AZS-GEN 250 SC zawierającego azoksystorbinę po dwóch latach przechowywania - DOI:10.15199/62.2019.3.4

Katarzyna Szwedziak Żaneta Grzywacz Łukasz Biłos Sławomir Tomaszewski

Globalizacja i intensyfikacja wymiany handlowej produktów roślinnych, a jednocześnie odczuwalne zmiany warunków klimatycznych, stwarzają na całym świecie sprzyjające warunki do przenoszenia i zadomowienia nowych gatunków agroagów1). Choroby grzybowe wśród upraw znane są od zarania dziejów. Ich biologia jest bardzo złożona, co ma bezpośrednie przełożenie na ich zwalczanie oraz na produkcję odpowiednich środków ochrony roślin. PPP (plant protection product) to preparaty, które mają na celu chronić rośliny przed szkodliwymi wpływami chwastów, chorób lub owadów2). Ich wytworzenie wymaga lepszego zrozumienia działania związków chemicznych wykorzystywanych do ich produkcji3).Globalization and the intensification of trade in plant products, together with noticeable climatic changes, create favourable conditions for the transmission and settling of new pest species worldwide1). Fungal diseases among crops have been known since the beginning of times. Their biology is very complex, which has a direct impact on their control and on the production of appropriate plant protection products. Plant protection products (PPP) are stored for further processing sometimes for many months. The substances are then exposed to external factors. Azoxystrobin is used for the production of PPP and in particular for the production of fungicides. One example of such fungicide is the formulation under the trade name AZS-GEN 250 SC, a systemic fungicide from the of strobilurin group commonly used in agriculture (chemical formula on Fig. 1). PPP Producenci środków ochrony roślin magazynują substancje chemiczne wykorzystywane do dalszej produkcji nieraz przez wiele miesięcy. Substancje te są wówczas narażone na działanie różnych czynników zewnętrznych. Do produkcji PPP a w szczególności do produkcji fungicydów wykorzystywana jest azoksystrobina. Takim fungicydem jest preparat o nazwie handlowej AZS-GEN 250 SC. Jest to ogólnoustrojowy fungicyd z grupy str więcej »

Wpływ jakości surowca na właściwości odżywcze wybranych olejów jadalnych - DOI:10.15199/62.2019.3.3

Marta Kołodziej Katarzyna Szczurko Wojciech Golimowski Ryszard Konieczny

Rosnąca świadomość na temat żywienia kieruje wybory konsumentów ku produktom, w tym olejom roślinnym, charakteryzującym się niskim stopniem przetworzenia, zawierającym minimalną ilość substancji dodawanych do żywności podczas jej produkcji i wykazującym się maksymalną jakością1). Parametrami fizykochemicznymi wpływającymi na jakość oleju są liczba jodowa, liczba zmydlania, gęstość, lepkość, liczba nadtlenkowa, liczba kwasowa, stabilność oksydacyjna, a także profil kwasów tłuszczowych i przeciwutleniaczy2, 3). Wraz ze wzrostem jakości oleju jadalnego wzrastają również jego właściwości prozdrowotne, dlatego tak ważne jest spożywanie tłuszczów o możliwie największej stabilności oksydacyjnej oraz najmniejszej zawartości wtórnych produktów utleniania4). Najbardziej niekorzystny jest proces oksydacji tłuszczów roślinnych zapoczątkowany już podczas procesu produkcji5). Z uwagi na wysokie wymagania konsumentów co do jakości oleju, a także trudności w ich produkcji, takie jak utlenianie tłuszczów, producenci starają się dobierać najodpowiedniejsze metody pozyskiwania olejów roślinnych. Najbardziej popularny sposób otrzymywania oleju to dwuetapowe tłoczenie, najpierw na gorąco, a kolejno poprzez ekstrakcję reszty tłuszczu z wytłoku za pomocą rozpuszczalnika i jego oczyszczanie z wykorzystaniem rafinacji chemicznej6). Metodą bardziej ekonomiczną, która nie wymaga rozbudowanego parku maszynowego i kosztownych związków chemicznych stosowanych w procesie rafinacji, jest tłoczenie na zimno. Olej zimno tłoczony charakteryzuje się dobrą jakością i walorami prozdrowotnymi. W ostatnich czasach wzrasta popularność oleju tłoczonego na zimno, ze względu na przekonanie konsumentów o jego lepszych właściwościach żywieniowych, przewyższających właściwości olejów rafinowanych, a także przekonanie, że są pozyskiwane naturalnymi i ekologicznymi metodami7). Jednakże olej tłoczony drugą metodą również ulega procesom utleniania podczas przechowywania i prod więcej »

Wspieranie zrównoważonej przedsiębiorczości w formowaniu wtryskowym części z tworzyw sztucznych poprzez optymalizację zużycia materiału - DOI:10.15199/62.2019.3.9

Kristína Zgodavová Peter Bober Andrea Sütöová Kristína Lengyelová

Possibilities of reducing plastic material consumption in injection molding in an organization which supplies components for the automotive industry with regard to sustainable entrepreneurship were presented. Dimensions, mass and appearance characteristics as CtQ (critical to quality) parameters which are related to the injection molding of plastic components and its sustainability indicators (SUI) were subject of the study. The CtQ parameters were studied by using the LSS (lean six sigma) tools, the SPAN (systematic procedure for attaining necessary capability) method and car dashboard polypropylene parts SUI were discussed. In the initial set-up of parameters and their subsequent suitable combination within the DoE (design of experiments), the mass of the part was reduced, and SUI was improved. The originality of the study consisted in establishing and practical validation of the methodology, combining well-known LSS tools with an older less-known SPAN method, and in achieving the product sustainability already at the component design stage. Environmental and social challenges1, 2), the modern society has to face in this century, and the competitive nature of the market environment forces organizations to improve their operational conditions, optimize material and energy consumption as well as environmental impact by using efficient production procedures, technologies, and people. Without sustainable organizations there is no sustainable development, thus, no future3). Slovakia is a country where the highest number of cars per capita in the world is produced. It has an extensive network of suppliers, which also includes producers of various plastic components. Every year, there is demand for more than 500 Gg of plastic in Slovakia4), which negatively affects sustainability development indicators at the national and regional level and at the level of individual organizations. 400 98/3(2019) Wyzwania środowiskowe i społeczne1, więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego nr 24 i 25 z 2018 r.)

Zgł. nr 421652; B01J 21/18 ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin Morawski W.A., Wanag A.M., Kapica-Kozar J., Kusiak-Najman E., Kowalczyk Ł. Sposób otrzymywania fotokatalizatorów na bazie ditlenku tytanu modyfikowanego zredukowaną formą tlenku grafenu Przedmiotem zgłoszenia jest sposób otrzymywania fotokatalizatorów na bazie ditlenku tytanu modyfikowanego zredukowaną formą tlenku grafenu (rGO) z wykorzystaniem metody hydrotermalnej. Przedmiotowy sposób charakteryzuje się tym, że ditlenek tytanu w postaci proszku uciera się z rGO i poddaje obróbce hydrotermalnej w temp. 180°C w autoklawie w obecności 2-propanolu przez 4 h w warunkach ciśnienia autogenicznego, a następnie przez 1 h w tej samej temperaturze pod ciśnieniem atmosferycznym. Stosunek masowy ditlenku tytanu do rGO wynosi 1:0,01-1:0,1, a ditlenku tytanu do 2-propanolu wynosi 1:0,8. Następnie uzyskany kompozyt poddaje się wygrzewaniu w atmosferze gazu obojętnego w temp. 300-700°C przez 4 h. Korzystnie stosuje się przemysłowy ditlenek tytanu o strukturze anatazu i powierzchni właściwej powyżej 300 m2/g oraz wielkości cząstek do 400 nm oraz komercyjny rGO w postaci płatków. Jako gaz obojętny stosuje się argon, hel lub azot. (4 zastrzeżenia) Zgł. nr 421689; C02F 1/50 MARJANOWSKI JAN, Gdynia; DAJNOWIEC FABIAN, Olsztyn; BANASZCZYK PAWEŁ, Barkweda; PIOTRZYKOWSKA ANNA, Rumia Marjanowski J., Dajnowiec F., Banaszczyk P., Piotrzykowska A. Środek do chemicznej stabilizacji wody Przedmiotem zgłoszenia jest środek do chemicznej stabilizacji wody, zwłaszcza w przemysłowych układach chłodzenia, szczególnie w układach wody lodowej, w formie proszku, który zawiera w swoim składzie: 2,5-10% mas. chlorynu sodu, 8-80% mas. kwasu cytrynowego, 5-17% mas. węglanu sodu, 0,1-3% mas. wodorofosforanu dwusodowego, 0,1-3% mas. uraniny oraz w uzupełnieniu do 100% mas. chlorku sodu. (1 zastrzeżenie) Zgł. nr 426039; C04B 26/26 POLITECHNIKA LUBELSKA więcej »

Wykorzystanie osadu ściekowego do produkcji paliw gazowych - DOI:10.15199/62.2019.3.7

Alina Żogała Marcin Głodniok

Osady ściekowe to mieszaniny substancji ciekłych i stałej materii mineralno-organicznej, powstające podczas oczyszczania ścieków1, 2). Ilość osadów ściekowych wytwarzanych w Polsce systematycznie się zwiększa. Wzrasta też ilość oczyszczanych ścieków, a także wzrastają wymagania dotyczące ich jakości, co bezpośrednio prowadzi do zwiększenia ilości powstających osadów ściekowych po procesie oczyszczania. Coraz bardziej istotne są problemy związane z zagospodarowaniem, transportem, magazynowaniem i unieszkodliwianiem tych osadów3). Mając na uwadze niejednorodność osadów ściekowych zarówno pod względem jakości, jak i formy, należy rozpatrywać różne sposoby ich zagospodarowania. Coraz częściej wskazuje się że osady kumulują substancje pochodzenia farmaceutycznego4). W przypadku osadów charakteryzujących się parametrami wpisującymi się w rozporządzenie o zastosowaniu osadów na cele rolnicze należy, w myśl idei gospodarki cyrkularnej, dążyć do domykania obiegu fosforu i azotu w przyrodzie. Dla osadów charakteryzujących się parametrami uniemożliwiającymi takie zagospodarowanie (np. ze względu na podwyższoną zawartość metali ciężkich) można rozważyć kilka metod termicznego ich przekształcenia. Pierwszą z nich jest spalanie osadu ściekowego (mono spalanie). Problemem jest tu duże uwodnienie, a suszenie jest zabiegiem wymagającym dużych nakładów energetycznych (istnieje możliwość produkcji paliw formowalnych, w których osady ściekowe są jednym ze składników). Drugą metodą jest produkcja paliwa gazowego w procesie zgazowania. Gaz syntezowy (głównie CO i H2) może być wykorzystywany w ogniwach paliwowych, do produkcji chemikaliów i paliw m.in. do syntezy Fischera i Tropscha, produkcji SNG (synthetic natural gas) lub bezpośrednio spalany. Możliwa też jest produkcja paliw gazowych, ciekłych i stałych w procesie pirolizy oraz produkcja biogazu w procesie fermentacji metanowej. Przydatność osadów ściekowych do termicznego przekształcania jest de więcej »

XI KONFERENCJA TECHNOLOGIE BEZODPADOWE I ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW W PRZEMYŚLE I ROLNICTWIE

1. Cel konferencji Narodziny i rozwój przemysłu chemicznego to jeden z głównych czynników postępu cywilizacyjnego. Działalność tego przemysłu jest w XXI wieku nierozerwalnie związana z wieloma gałęziami gospodarki. W ostatnich dekadach obserwuje się narastający sprzeciw społeczny przeciwko jego dalszemu rozwojowi. Jednocześnie obserwuje się zwiększenie popytu na produkty przemysłu chemicznego. Istotne są więc działania na rzecz rozwoju technologii niskoodpadowych oraz szybkie opracowanie procesów pozwalających na przetwarzanie odpadowych substancji powstających w przemyśle chemicznym i pokrewnych więcej »

Z półki księgarskiej Zygfryd Witkiewicz, Waldemar Wardencki CHROMATOGRAFIA GAZOWA. TEORIA I PRAKTYKA

Tomasz Gierczak

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018 r., ISBN978-83-01-20286-6, 308 stron, cena 32,90 zł Recenzowana książka jest podręcznikiem chromatografii gazowej przeznaczonym dla studentów oraz chemików analityków pracujących w tym obszarze analizy. Chromatografia gazowa jest niebywale istotną, rzec można fundamentalną, techniką analizy zarówno jakościowej, jak i ilościowej skomplikowanych mieszanin związków organicznych. Obecnie na świecie pracują miliony chromatografów gazowych. Z doświadczenia recenzenta wynika, że również w Polsce w ostatnich latach bardzo istotnie wzrasta zainteresowanie tą techniką analityczną. Wydaje się to być związane ze zmianami, jakie zachodzą w przemysłowej strukturze Polski. Recenzowana książka trafia zatem w odpowiednim momencie na rynek. Zgodnie z informacjami wydawcy książka jest już trzecim wydaniem. Autorzy w sposób zwięzły i przystępny przedstawiają historię chromatografii gazowej i podstawowe informacje dotyczące procesu rozdzielenia chromatograficznego, wprowadzają podstawowe wielkości retencyjne, ogólnie opisują aparaturę oraz podają podstawowe informacje na temat gazów nośnych. Są tam jednak omówione również wielkości, których użyteczność w praktyce laboratoryjnej jest mała. Brak jest natomiast w odczuciu recenzenta opisu współczynnika fazowego β oraz jego relacji ze współczynnikiem podziału Nernsta oraz współczynnikiem retencji. W dalszej części opisano najistotniejsze podzespoły chroma więcej »

Z prasy zagranicznej

BASF opracowuje przyjazne dla środowiska procesy chemiczne Chem. View, 14 stycznia 2019 r., DOI 10.1002/chemv.201900004 Firma BASF konsekwentnie modernizuje stosowane procesy technologiczne, zastępując paliwa kopalne odnawialnymi źródłami energii i rozwijając niskoemisyjne metody produkcji. Na konferencji prasowej zorganizowanej w Ludwigshafen dn. 10 stycznia 2019 r. Martin Brudermüller, prezes zarządu firmy, zaprezentował cztery nowe szczególnie ważne projekty badawczo-wdrożeniowe. Pierwszy z tych projektów dotyczył poprawy ekologicznej efektywności krakerów parowych (greening up steam crackers), w których wytwarzane są węglowodory olefinowe i aromatyczne w temp. 850°C. W przyszłości krakery te będą ogrzewane elektrycznie prądem o dużym natężeniu i małym napięciu, pochodzącym z odnawialnych źródeł energii. W ten sposób firma zmniejszy zużycie gazu ziemnego. Konieczna tu będzie zmiana konstrukcji krakerów, dobór odpowiednich materiałów konstrukcyjnych, a także zmiana parametrów operacyjnych. Drugi projekt dotyczył czystej produkcji wodoru, który w firmie wykorzystywany jest nie tylko jako surowiec do produkcji amoniaku, ale również jako nośnik i magazyn energii. W przyszłości wodór będzie pozyskiwany przez pirolizę metanu do wodoru i węgla pierwiastkowego w ruchomym złożu tego węgla. Reakcja ta jest wprawdzie endotermiczna, ale jej entalpia jest niewielka. Powstający węgiel elementarny (koksik) będzie wykorzystywany w hutnictwie stali i aluminium. Obecnie stosowany proces wytwarzania wodoru przez reforming metanu parą wodną zostanie zatrzymany ze względu na to, że tworzy się w nim ditlenek węgla. Nowy projekt znajduje się jeszcze w fazie koncepcyjnej. Kolejny projekt dotyczył nowych katalizatorów do produkcji olefin, stanowiących kluczowe półprodukty organiczne w działalności firmy. Obecnie olefiny wytwarzane są w procesie pirolizy olefinowej przez odwodornienie alkanów. Proces ten jest bardzo energochłonny. więcej »

Znaczenie regulacji dla zrównoważonego rozwoju transportu - DOI:10.15199/62.2019.3.2

Katarzyna Nowicka Barbara Ocicka Aneta Pluta-Zaremba

Przedstawiono strategiczne kierunki zrównoważonego rozwoju transportu w Unii Europejskiej, na których tle zaprezentowano najważniejsze wyniki badań przeprowadzonych w projekcie ChemMultimodal realizowanym w Programie Interreg Central Europe przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie i Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. W projekcie wykazano, że przedsiębiorstwa chemiczne, wybierając transport multimodalny, mają ogromny wpływ na jakość środowiska naturalnego. Nie wybierają jednak tego rozwiązania ze względu na bariery natury egzo i endogenicznej. Kluczowym aspektem jest także jakość regulacji, które nie we wszystkich obszarach zachęcają przedsiębiorców do aktywnego włączania się w ochronę środowiska naturalnego poprzez działania transportowe. Wyniki analizy dokumentów zawierających rekomendacje w tym zakresie na poziomie krajowym i regionalnym oraz badań empirycznych przeprowadzonych w projekcie ChemMultimodal wskazują na kilka luk w regulacjach o charakterze strategicznym. Celem artykułu było wskazanie głównych rekomendacji zmian w obrębie regulacji wspierających wzrost wykorzystania zrównoważonego transportu. W Białej Księdze z 2011 r.1) określono strategiczne kierunki rozwoju jednolitego, konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu o kluczowym znaczeniu dla gospodarki i społeczeństwa UE. Stworzono wizję rozwoju poprzez zapewnienie wzrostu sektora transportu i wspieranie mobilności przy jednoczesnym osiągnięciu celu obniżenia emisji o 60% do 2050 r. w porównaniu z 1990 r. Priorytetem jest kształtowanie wzorców i najlepszych praktyk umożliwiających transport większej liczby pasażerów oraz rosnących wolumenów ładunków za pomocą najefektywniejszych gałęzi i środków transportu lub ich kombinacji. Biała Księga tworzy fundament dla strategii rozwoju niskoemisyjnego transportu i określa wymogi UE względem krajowych strategii transportowych państw członkowskich. Wymierną zasadę wspierającą dekarbonizację ma s więcej »

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Modyfikacja epsilon-kaprolaktamu nanocząstkami [3-(2-aminoetylo)amino]propylo- -heptaizobutyleno-polisilseskwioksanu (ang. Modification of epsilon-caprolactam with [3-(2-aminoethyl)amino]propyl-heptaisobutyl- -polysilsesquioxane nanoparticles)

Prenumerata

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Modyfikacja epsilon-kaprolaktamu nanocząstkami [3-(2-aminoetylo)amino]propylo- -heptaizobutyleno-polisilseskwioksanu
(ang. Modification of epsilon-caprolactam with [3-(2-aminoethyl)amino]propyl-heptaisobutyl- -polysilsesquioxane nanoparticles)