SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Wpływ ukształtowania powierzchni na zwilżalność powłok Zn-Cr
(ang. The effect of surface formation on the wettability of Zn-Cr coatings)

DOI:10.15199/62.2019.4.23
Ewa Osuchowska Zofia Buczko Klaudia Olkowicz

Streszczenie
Omówiono zwilżalność powłok Zn-Cr otrzymanych w warunkach elektrochemicznych. Określono wpływ parametrów osadzania, głównie prądowych, na kąt zwilżania powierzchni tych powłok. Stwierdzono, że można otrzymać powłoki stopowe Zn-Cr o właściwościach hydrofilowych, ale również hydrofobowych. Ma to związek z ukształtowaniem ich powierzchni oraz z wytworzeniem odpowiednich nanonierówności.
Abstract
Steel plates were electrochem. covered with Zn-Cr alloy coating in a ZnCl2 and CrK(SO4)2-contg. bath at room temp. and pH 2-2.5. The process was carried out under d.c. and a.c. (rectangular) conditions. The influence of deposition parameters, mainly current d., on the angle of wetting of the coatings was detd. The Zn-Cr alloy coatings both with hydrophobic and hydrophilic properties were obtained. It was related to the shape of their surface and the formation of appropriate nanostructures.
Badając powłoki o właściwościach hydrofobowych lub hydrofilowych ocenia się przede wszystkim ich zwilżalność. Jest to bardzo ważna cecha zarówno w przyrodzie, jak i w życiu codziennym. Ostatnio środowiska naukowe i przemysł zaczęły szeroko interesować się materiałami hydrofobowymi, a w szczególności superhydrofobowymi ze względu na ich znaczenie dla badań podstawowych i potencjalnych zastosowań (np. przemysł gospodarstwa domowego, budowlany, elektroniczny). Podstawowym ich działaniem jest ochrona przed zwilżaniem wodą, a w konsekwencji również przed korozją, ale nie tylko. Są to często powierzchnie o charakterze samoczyszczącym, czyli takie, do których nie przylegają brud, kurz czy błoto, i w konsekwencji chronią pokryty element przed zabrudzeniem i zamoczeniem1-12). Wielkością określającą zwilżalność jest kąt zwilżania, czyli kąt utworzony przez powierzchnię próbki i płaszczyznę styczną do powierzchni kropelki cieczy na granicy styku obu faz1). Im większy jest kąt zwilżania, tym dana powierzchnia słabiej oddziałuje z cząsteczkami wody, gdyż cechuje się ona coraz mniejszą energią swobodną. W związku z tym powierzchnie o kącie zwilżania 90-150° określane są jako powierzchnie hydrofobowe, a powyżej 150° jako superhydrofobowe. Na takiej powierzchni nie tworzy się warstewka hydratacyjna. Właściwości hydrofobowe wykazują substancje niepolarne. Jeśli kąt zwilżania jest mniejszy niż 90°, to powierzchnie materiałów są hydrofilowe, czyli adsorbują cząsteczki wody. Zwilżalność powierzchni zależy przede wszystkim od jej właściwości chemicznych i struktury. Wykazano, że odpowiedni wzrost powierzchni o małej energii, w wyniku ukształtowania powierzchni, np. wytworzenia odpowiedniej chropowatości, będzie prowadzić do uzyskania lepszych właściwości Fig. 1. Scheme of the Wenzel model (A), the Cassie-Baxter model (B) and the surface with superhydrophobic properties (C)4) Rys. 1. Schemat modelu Wenzela (A), modelu Cassiego i Baxtera (B) i powier [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] J.T. Simpson, S.R. Hunter, T. Aytug, Rep. Prog. Phys. 2015, 78, 1.
[2] D. Gao, M. Jia, Appl. Surface Sci. 2015, 343, 172.
[3] J.D. Brassarda, D.K. Sarkarb, J. Perrona, A. Audibert-Hayetc, D. Melotc, J. Colloid Interface Sci. 2015, 447, 240.
[4] M. Long-Yue, P. Soo-Jin, Carbon Lett. 2014, 15, nr 2, 89.
[5] R.N. Wenzel, Ind. Eng. Chem. 1936, 28, nr 8, 988.
[6] A.B.D. Cassie, S. Baxter, Trans. Faraday Soc. 1944, 40, 546.
[7] K.Koch, W. Barthlott, Philos. Trans. The Royal Soc. A 2009, 367, 1487.
[8] M. Ma, R.M. Hill, Colloid Interface Sci. 2006, 11, nr 4, 193.
[9] N. Gao, Y.Y. Yan, X.Y. Chen, D.J. Mee, Mater. Lett. 2011, 65, nr 19-20, 2902.
[10] Y.Y. Yan, N. Gao, W. Barthlott, Adv. Colloid Interface Sci. 2011, 169, nr 2, 80.
[11] T. Wang, L. Chang, L. Zhuang, S. Yang, Y. Jia, Monatsh. Chem. 2014, 145, nr 1, 65.
[12] Q. Boyer, S. Duluard, C. Tenailleau1, F. Ansart, V. Turq, J.P. Bonino, J. Mater. Sci. 2017, 52, nr 21, 12677.
[13] N.B. Berezin, N.N. Gudin, V.V. Čevela, A.G. Filippova, Zashchita Metallov 1992, 28, nr 6, 961.
[14] N.B. Berezin, N.N. Gudin, A.G. Filippova, E.A. Matulenis, Ju.V. Borisov, Zashchita Metallov 1993, 29, nr 1, 99.
[15] A. Watson, Y.J. Su, M.R. el-Sharif, C.U. Chisholm, Trans. Institute Metal Finishing 1993, 71, nr 1, 15.
[16] M.R. el-Sharif, Y.J. Su, C.U. Chisholm, A. Watson, Corrosion Sci. 1993, 35, nr 5-8, 1259.
[17] T. Akiyama, S. Kobayashi, J. Ki, T. Oghai, H. Fukushima, J. Appl. Electrochem. 2000, 30, nr 7, 817.
[18] Tz. Boiadjieva, D. Kovacheva, K. Petrov, S. Hardcastle, A. Sklyarov, M. Monev, J. Appl. Electrochem. 2004, 34, 315.
[19] Tz. Boiadjieva, D. Kovacheva, K. Petrov, S. Hardcastle, M. Monev, Corr. Sci. 2004, 46, nr 3, 681.
[20] Tz. Boiadjieva, D. Kovacheva, L. Lyutov, M. Monev, J. Appl. Electrochem. 2008, 38, 143.
[21] Tz. Boiadjieva, K. Petrov, H. Kronberger, A. Tomandl, G. Avdeev, W. Artner, T. Lavric, M. Monev, J. Alloys Comp. 2009, 480, nr 2, 259.
[22] Tz. Boiadjieva, M. Monev, H. Kronberger, A. Tomandl, K. Petrov, P. Angerer, J. Electrochem. Soc. 2010, 157, nr 3, D159.
[23] T. Steck, A. Gerdenitsch, W. Tomandl, J. Achleitner, T. Faderl, T. Lavric, Tz. Boiadjieva-Scherzer, H. Kronberger, Mat. 8th International Conference on Zinc and Zinc Alloy Coated Steel Sheet, Galvatech 2011, Genua (Włochy) 21-24 czerwca 2011 r., IAM 1133.
[24] Tz. Boiadjieva, L. Mirkova, H. Kronberge, T. Steck, M. Monev, Electrochim. Acta 2013, 114, 790.
[25] Tz. Boiadjieva, L. Mirkova, H. Kronberge, T. Steck, M. Monev, J. Electrochem. Soc. 2012, 159, D730.
[26] H. Itani, J. Duchoslav, M. Arndt, T. Steck, J. Gerdenitsch, J. Faderl, K. Preis, W. Winkler, D. Stifter, Anal. Bioanal. Chem. 2012, 403, nr 3, 663.
[27] Tz. Boiadjieva-Scherzer, H. Kronberger, G. Fafilek, M. Monev, J. Electroanal. Chem. 2016, 783, 68.
[28] E. Osuchowska, Z. Buczko, K. Olkowicz, Inż. Powierzchni 2018, 23, nr 2, 3.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Aktualności

Postępy w inwestycjach w Policach Firma Hyundai Engineering Co. Ltd. została wstępnie wybrana w przetargu na budowę wytwórni polipropylenu Polimery Police, w ramach umowy o kompleksową realizację projektu wg formuły "pod klucz", za cenę ryczałtową. Oferta Hyundai Engineering Co., Ltd. w najwyższym stopniu spełniła wymogi określone przez PDH Polska SA w dokumentacji przetargowej. Spółka będzie prowadziła ze wstępnie wybranym oferentem dalsze rozmowy w celu uzgodnienia szczegółów realizacji tego projektu, w szczególności w zakresie związanym z jego finansowaniem oraz strukturą ubezpieczeń. Poza Hyundai Engineering oferty również złożyło konsorcjum, którego liderem była spółka Technip Italy SpA, oraz konsorcjum, którego liderem była spółka Tecnimont SpA. Projekt ma strategiczne znaczenie dla polskiej gospodarki. Obecnie Polska jest importerem polipropylenu, a po oddaniu naszego projektu będzie eksporterem. Polimery Police to także wzrost niezależności energetyczno- surowcowej kraju poprzez oddanie nowego terminalu paliw płynnych, stworzenie szeregu miejsc pracy dla wysokokwalifikowanej kadry oraz rozwój bazy do rozwoju polskiej nauki i sektora B+R. Życzylibyśmy sobie, aby Polimery Police były punktem wyjścia do Fot. 1. Prezes Paweł Łapiński (z mikrofonem) przedstawia nową inwestycję, siedzą dr Andrzej Niewiński (z prawej) i dr Marek Czyż (Foto: Redakcja) 98/4(2019) 501 dalszego rozwoju Grupy, jak też polskiego sektora chemicznego, w tym branż pokrewnych, związanych z przetwórstwem tworzyw sztucznych - stwierdził dr Wojciech Wardacki, prezes zarządu Grupy Azoty SA. Analiza otrzymanych ofert wskazuje na to, że wartość wynagrodzenia z tytułu realizacji umowy na generalne wykonawstwo w ramach projektu "Polimery Police" w zakresie podstawowym nie przekroczy 1 mld euro. W konsekwencji, całkowita wartość nakładów inwestycyjnych (CAPEX) na realizację Projektu wg szacunków PDH Polska SA nie powinna przekroczyć 1,18 więcej »

Badania mobilności metali w zanieczyszczonych glebach - DOI:10.15199/62.2019.4.28

Agnieszka Pusza Magdalena Wiśniewska Arkadiusz Kamiński

Metale to pierwiastki szeroko rozpowszechnione w skorupie ziemskiej. Spośród ponad 100 pierwiastków ok. 90 można uważać za metale (łącznie z pierwiastkami z siódmego okresu). Metal można zdefiniować jako substancję, która ma duże przewodnictwo elektryczne (malejące wraz ze wzrostem temperatury) i cieplne oraz charakterystyczny połysk, zwany połyskiem metalicznym. Niekiedy trudno jest zdecydować, czy pierwiastki zaliczyć do metali, metaloidów (półmetali), czy do niemetali. Przykładem może być cyna, która występuje w dwóch odmianach alotropowych wykazujących różne właściwości. Cyna biała ma właściwości metalu, a cyna szara właściwości metaloidu, jednak pierwiastek ten uważa się za metal, w przeciwieństwie do antymonu, który uważany jest za metaloid1, 2). Do pierwiastków metalicznych można zaliczyć lit i beryl z pierwszego krótkiego okresu układu okresowego pierwiastków, sód, magnez i glin z drugiego krótkiego okresu, 13 pierwiastków: od potasu do galu, w tym m.in. chrom, nikiel, miedź i cynk, znajdujących się w pierwszym długim okresie, 14 pierwiastków: od rubidu do cyny, w tym m.in. kadm, z drugiego długiego okresu, pierwiastki od cezu do bizmutu (m.in. ołów, łącznie z pierwiastkami ziem rzadkich) z pierwszego bardzo długiego okresu oraz niektóre pierwiastki z drugiego bardzo długiego okresu1, 2). Popularnym terminem, stosowanym na ogół w odniesieniu do pierwiastków używanych w przemyśle i jednocześnie odznaczających się toksycznością dla człowieka lub środowiska, jest nazwa "metale ciężkie"3, 4). Jest to pojęcie nieścisłe, określające różnie definiowany zbiór metali i półmetali charakteryzujących się dużą gęstością, często także właściwościami toksycznymi. Gęstość jako graniczny element kryterialny jest różnie przedstawiany przez różnych autorów5). W publikacjach można spotkać znacząco różniące się graniczne wartości gęstości, powyżej których dany pierwiastek jest uznawany za metal ciężki: 3,56), 47, 8), 4,59, 10), 511-13), 63, więcej »

Badania porównawcze w zakresie metod oznaczania stabilności termooksydacyjnej olejów bazowych - DOI:10.15199/62.2019.4.10

Michał Krasodomski Wojciech Krasodomski Agnieszka Skibińska Magdalena Żółty

Podczas eksploatacji oleju smarowego w warunkach podwyższonej temperatury i ciśnienia, kontaktu z tlenem atmosferycznym i katalitycznego oddziaływania metali zachodzą w nim niepożądane zmiany lepkości, temperatury płynięcia i zapłonu, następuje wydzielanie osadów i szlamów oraz wzrost liczby kwasowej, która powoduje korozyjne oddziaływanie oleju na smarowane elementy. Stabilność termooksydacyjna, czyli odporność oleju na utlenianie, to zdolność oleju do zachowania składu, a więc chemicznej struktury składników, a tym samym właściwości fizykochemicznych i eksploatacyjnych. Na stabilność gotowych olejów smarowych ma wpływ nie tylko skład chemiczny olejów bazowych, ale również zawartość dodatków uszlachetniających, a zwłaszcza inhibitorów utleniania. Ocena stabilności termooksydacyjnej olejów pozwala scharakteryzować trwałość oleju w czasie pracy, w określonej temperaturze, przy dostępie powietrza, i tym samym służy do oceny przydatności eksploatacyjnej oleju oraz do przewidywania okresów wymiany oleju w urządzeniu. Znormalizowane metody testowe oceny stabilności termooksydacyjnej olejów można podzielić na dwie grupy1). W pierwszej z nich znajdują się metody stosowane do porównywania właściwości oleju przed i po procesie utleniania, najczęściej poprzez zmianę lepkości kinematycznej, liczby kwasowej, pozostałości po koksowaniu oraz ilości wydzielonych osadów, określone normami2-9). Drugą grupę stanowią metody stosowane w celu oceny właściwości eksploatacyjnych oleju poprzez określenie czasu potrzebnego do osiągnięcia liczby kwasowej równej 2 mg/g10-12) oraz spadku ciśnienia z 6,2 do 1,75 bar13, 14) i przy założonym czasie trwania testu 164 h do osiągnięcia okresu indukcyjnego15, 16). Utlenianie jest dominującym procesem starzenia, bezpośrednio wpływającym na okres użytkowania środka smarowego. Proces utleniania można przedstawić za pomocą czteroetapowego schematu reakcji rodnikowo-łańcuchowych17-19). Mechanizm ten zwany jest proce więcej »

Badania reakcji utleniającego rozszczepienia α-metylostyrenu tlenem wobec N-hydroksyftalimidu w alternatywnych rozpuszczalnikach - DOI:10.15199/62.2019.4.19

Gabriela Dobras Dawid Lisicki Dariusz Pyszny Beata Orlińska

Reakcja utleniającego rozszczepienia alkenów odgrywa istotną rolę w syntezie organicznej, jak również w procesach realizowanych na skalę przemysłową1, 2). W reakcji, pod wpływem czynnika utleniającego, dochodzi do rozerwania podwójnego wiązania (rys. 1) węgiel-węgiel i utworzenia dwóch związków posiadających grupy karbonylowe (odpowiednich aldehydów i/lub ketonów). Aldehydy mogą następnie w warunkach reakcji utleniać się do odpowiednich kwasów karboksylowych. Jako utleniacze wykorzystuje się m.in. O3, KMnO4, RuO4, OsO4, NaIO4, NaOCl, wodoronadtlenek tert-butylu, H2O2 i O2 1-6). Na skalę przemysłową realizowany jest proces utleniającego rozszczepienia nienasyconych kwasów karboksylowych z wykorzystaniem ozonu2, 3). Tą metodą z kwasu oleinowego otrzymuje się kwasy pelargonowy i azelainowy, które znajdują zastosowanie odpowiednio + R3 R1 R2 R4 O R3 R4 O R1 R2 [O] Fig. 1. Scheme of alkenes oxidative cleavage reactions Rys. 1. Schemat reakcji utleniającego rozczepienia alkenów 98/4(2019) 611 Dr hab. inż. Beata ORLIŃSKA, prof. Pol. Śl., w roku 1993 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Technologii Chemicznej Organicznej i Petrochemii tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna organiczna, procesy utleniania związków organicznych. Mgr inż. Dariusz PYSZNY w roku 2013 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Jest słuchaczem studiów doktoranckich w Katedrze Technologii Chemicznej Organicznej i Petrochemii tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna organiczna, katalityczne procesy utleniającego rozszczepienia olefin. w produkcji estrów zapachowych i w preparatach kosmetycznych o działaniu przeciwbakteryjnym. Ozonoliza stwarza jednak poważne zagrożenie wybuchem, jak również wymaga użycia kosztownej aparatury. W przemyśle niepożądane jest też stosowanie takich nieorganicznych utleniaczy, jak KMnO4, RuO4, więcej »

Borowanie dyfuzyjne stali z zastosowaniem powłoki stopowej Ni-B jako źródła boru - DOI:10.15199/62.2019.4.18

Sylwester Jończyk Anna Mazurek Grzegorz Cieślak Jerzy Szawłowski Maria Trzaska

Proces dyfuzyjnego borowania stali, jako metoda obróbki cieplno- -chemicznej zapewniającej znaczne zwiększenie trwałości części maszyn, znajduje coraz szersze zastosowanie w przemyśle. Dyfuzyjne warstwy borowane wykazują bardzo dużą odporność na ścieranie i są stosowane, gdy smarowanie jest ograniczone lub nie może być w ogóle stosowane. Duża twardość warstw borowanych, dochodząca do 2000 HV(0,1), odporność korozyjna w wodnych roztworach kwasów nieorganicznych i organicznych, a także w roztworach soli i zasad stanowią ich zalety1). Warstwy borowane zachowują dużą twardość w podwyższonej temperaturze, przy jednoczesnej niezmienności ich korzystnych właściwości. Można je zaliczyć do warstw żaroodpornych i żarowytrzymałych. Pewne ograniczenie w stosowaniu warstw borowanych stanowi kruchość znajdującego się w strefie przypowierzchniowej borku żelaza FeB, która może przejawiać się odpryskiwaniem i łuszczeniem warstwy od podłoża oraz duży gradient twardości między warstwą a podłożem2). W celu eliminacji lub obniżenia niekorzystnych właściwości warstw borowanych stosowane są liczne modyfikacje procesu borowania, takie jak borowanie gazowe lub jarzeniowe (borowanie jednofazowe)3, 4), laserowa obróbka warstw5-7) oraz stopowanie borkowych warstw metalami ziem rzadkich, Ni, Cr, Cu, C lub N4, 8). Wymienione modyfikacje mają na celu głównie ograni98/ 4(2019) 605 Dr hab. inż. Jerzy SZAWŁOWSKI w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Technologicznym Politechniki Warszawskiej. W 1980 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych na tym samym Wydziale. W 2014 r. uzyskał, na Politechnice Śląskiej w Gliwicach, stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie inżynieria materiałowa. Do 2015 r. zatrudniony był na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej, ostatnio na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Od 2015 r. pracuje w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Specjalnoś więcej »

Doświadczalne i numeryczne badania temperaturowych granic palności propanoli i ich mieszanin z olejem napędowym - DOI:10.15199/62.2019.4.3

Rafał Porowskia Agata Kobylińska Anna Dziechciarz Agnieszka Kalbarczyk-Jedynak

Pojęcie "temperaturowa granica palności" niejednokrotnie bywa mylone z terminami "temperatura zapłonu" i "temperatura samozapłonu". Określenia te nie są równoznaczne1). Temperatura zapłonu, wg normy2), to minimalna temperatura cieczy, w której tworzy się atmosfera wybuchowa par cieczy z powietrzem, w pobliżu powierzchni cieczy lub wewnątrz urządzenia, w zależności od zastosowanej metody badania. Temperatura samozapłonu to najniższa temperatura, w której samoczynnie (bez udziału zewnętrznych źródeł zapłonu) może nastąpić inicjacja reakcji spalania par cieczy z powietrzem. Temperatura samozapłonu zazwyczaj jest znacznie wyższa od temperatury zapłonu3). Temperaturowa granica palności to taka temperatura cieczy palnej, przy której stężenie pary nasyconej w atmosferze powietrza znajduje się w granicach wybuchowości. Dolna granica wybuchowości to najniższe stężenie składnika palnego w mieszaninie z powietrzem lub innym utleniaczem, poniżej którego przestaje być ona wybuchowa lub powyżej którego możliwe jest samoczynne rozprzestrzenianie się płomienia. Odpowiednio definiuje się górną granicę jako najwyższe stężenie składnika palnego w mieszaninie z powietrzem, powyżej którego mieszanina przestaje być wybuchowa lub poniżej którego możliwe jest samorzutne rozprzestrzenianie się płomienia. Brandes i współpr.1) badali rozbieżności między dolną temperaturową granicą palności a temperaturą zapłonu poprzez zestawienie otrzymanych wyników badań doświadczalnych oraz obliczeń numerycznych. Zgodnie z tymi badaniami, z porównania temperatury zapłonu z dolną temperaturową granicą palności wynika, że ta druga 98/4(2019) 531 Mgr inż. Anna DZIECHCIARZ w roku 2013 ukończyła studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Obecnie pracuje w Zespole Laboratoriów Procesów Spalania i Wybuchowości w Centrum Naukowo- Badawczym Ochrony Przeciwpożarowej - PIB w Józefowie. Specjalność - procesy spalania jest zazwyczaj niższa, co oznacza więcej »

Ekonomiczne determinanty ograniczenia emisji benzo[a]pirenu na obszarze Środkowego Nadodrza - DOI:10.15199/62.2019.4.17

Maciej Dzikuć Maria Dzikuć

Polska jako jeden z niewielu krajów Unii Europejskiej ma poważne problemy w utrzymaniu dobrej jakości powietrza, szczególnie w sezonie grzewczym, kiedy to najczęściej dochodzi do przekroczeń dopuszczalnych stężeń szkodliwych substancji w powietrzu. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z powodu nadmiernej ilości zanieczyszczeń występujących w powietrzu, w Polsce każdego roku umiera przedwcześnie ok. 45 tys. osób1) Z uwagi na brak dostępnych danych statystycznych związanych z jakością powietrza dla obszaru Środkowego Nadodrza, do przeprowadzenia analiz korzystano z danych dotyczących poziomu emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie województwa lubuskiego, gdyż obszar Środkowego Nadodrza w dużym stopniu pokrywa się z terenem, na którym znajduje się województwo lubuskie. Celem artykułu była identyfikacja ekonomicznych determinantów ograniczania emisji benzo[a]pirenu (BaP) na terenie Środkowego Nadodrza oraz wskazanie sposobów ograniczania nadmiernej emisji tej szkodliwej substancji do powietrza. BaP został zakwalifikowany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem do grupy szkodliwych związków wykazujących prawdopodobne działanie rakotwórcze u ludzi2). Należy on do grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych3) i z uwagi na niewielkie rozmiary cząsteczki potrafi przenikać do układu oddechowego i krwiobiegu człowieka, przez co zwiększa ryzyko występowania wielu poważnych chorób. Jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia ludzi, ponieważ nie można określić bezpiecznego poziomu stężenia w powietrzu tej substancji. Każde, nawet niewielkie jej stężenie może powodować zmiany nowotworowe4, 5). Wdychanie BaP razem z powietrzem stwarza ryzyko zachorowania np. na raka płuc6, 7). Problem nadmiernej emisji BaP Głównym źródłem emisji BaP jest tzw. niska emisja, która umownie oznacza wprowadzanie zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do atmosfery poprzez emitory, które znajdują się na wysokości nieprze98/ 4(2019) więcej »

Geopolimeryzacja odpadów glinokrzemianów wykorzystywanych w chemii budowlanej - DOI:10.15199/62.2019.4.11

Martin Sisol Michal Marcin Ivan Brezáni Martin Straka Andrea Rosová Helena Makyšová

Geopolimery to bezpostaciowe trójwymiarowe materiały wiążące uzyskiwane z krzemianu glinu, które po raz pierwszy nazwano i stworzono w późnych latach siedemdziesiątych XX w.1). Geopolimeryzacja obejmuje reakcję chemiczną pomiędzy różnymi tlenkami glinokrzemianów (Al3+ w koordynacji tetraedrycznej) z krzemianami Geopolymerization is a process for transformation of waste aluminosilicate materials into building materials with excellent properties. Geopolymers are amorphous three-dimensional alumina-silicate binder materials which are first named and developed in the late 1970s1). Geopolymerization involves a chemical reaction between various aluminosilicate oxides with silicates under highly alkaline conditions, yielding polymeric Si-O-Al-O bonds2). The network consists of SiO4 and AlO4 tetrahedra-linked alternately by sharing all the oxygen. The Al3+ in IV fold coordination demands the presence of cations in the framework to balance the negative charge3). The geopolymers, also known as poly(sialates), have an empirical formula (1): (1) where M is a cation such as K+, Na+ or Ca2+; n is the degree of polycondensation and z is 1, 2 or 31). Alkaline activation solution most commonly contains (apart from water) hydroxides either alone4, 5) or in combination with silicates6-10). However, also carbonates11, 12), aluminates and sulfates13) can be used. Geopolymer synthesis can be carried out at elevated temperatures14- 17), also at ambient temperature18, 19), even at the microwave radiation20). In the recent times, the importance of geopolymer research has been shifted from the use of natural raw material to waste and by-products as source of aluminosilicate. Every material that contains silica and alumina - bearing phases is suitable for geopolymer production, like primary (kaolinite, illite) or secondary (fly ash, slag, red mud) raw materials. Among these, fly ash is the most explored material due to its aluminosilicate composition. więcej »

IV Posiedzenie Prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia w kadencji 2018-2022

W dniach 12 i 13 marca 2019 r. w świeżo wyremontowanych pomieszczeniach biura Stowarzyszenia w gmachu FSNT- -NOT w Warszawie odbyło się posiedzenie Prezydium Zarządu Głównego Stowarzyszenia. Za sprawny remont gratulacje otrzymał kol. Stanisław Oczkowicz, Sekretarz Generalny, i Justyna Fila, szefowa Biura Zarządu. Omawiano plan pracy na 2019 r., który jest już sukcesywnie realizowany od początku kadencji. Wiele miejsca poświęcono upowszechnianiu informacji o Stowarzyszeniu wśród młodych kadr na uczelniach i w firmach chemicznych oraz w instytucjach samorządowych. Stowarzyszenie zamierza położyć duży nacisk na dzia więcej »

Izosteryczne ciepło sorpcji metanu na wybranych węglach kamiennych - DOI:10.15199/62.2019.4.22

Mirosław Wierzbicki Anna Pajdak Paweł Baran Katarzyna Zarębska

Węgiel jest heterogeniczną skałą zbiornikową stanowiącą specyficzny kolektor dla gazu. Zgodnie z klasyfikacją IUPAC1) oraz Sing i współpr.2) w strukturze porowej węgla występuje cały zakres porowatości, od makroporów (>50 nm) i mezoporów (2-50 nm), po mikropory (<2 nm), a w zakresie mikroporów również ultramikropory (<0,8 nm). Z literatury wynika, że ponad 90% pustej przestrzeni w węglu stanowią pory o średnicy poniżej 1 nm, stąd węgiel rozpatrywany jest głównie jako materiał ultramikroporowaty3). Ultramikropory mają rozmiary porównywalne do rozmiarów cząsteczek sorbowanych gazów i decydują o tym, że węgiel ma dużą pojemność sorpcyjną, która zależy m.in. od stopnia jego metamorfizmu, składu macerałowego i mineralnego oraz parametrów fizycznych4-6). Udział makro- i mezoporów w węglu jest niewielki i nieznacznie wpływa na jego pojemność sorpcyjną, choć pory te mają znaczącą rolę w procesach transportu gazów7). Cechą specyficzną węgla jest brak bezpośredniego związku pomiędzy objętością porów a powierzchnią właściwą, stąd w aspekcie badań struktury porowej nie może on być rozpatrywany jako porowate ciało sztywne8, 9). Budowa strukturalna jednak znacząco wpływa na kinetykę zjawisk sorpcyjnych w węglu i innych materiałach węglowych pochodzenia zarówno naturalnego, jak i w syntetycznie wytworzonych10). Znajomość parametrów strukturalnych węgla, takich jak powierzchnia właściwa, wielkość i rozkład porów, jest kluczowa również z punktu widzenia jego wydobycia, wzbogacania oraz wykorzystania w energetyce. Jest również zasadniczym czynnikiem decydującym o efektywności sorpcji i desorpcji metanu11) oraz sekwestracji CO2 w pokładach węglowych12, 13). W literaturze występuje wiele prac dotyczących sorpcji gazów na węglu14, 15). Prace te dotyczą badań związanych z pozyskiwaniem metanu z pokładów węgla, zagrożeniami metanowym oraz wyrzutami metanu i skał oraz aspektami związanymi z sorpcją wymienną CH4/CO2 w związku z podziemną sekwestracją d więcej »

Kinetyka SDG ciągłej krystalizacji strąceniowej struwitu w ściekach i gnojowicy w obecności jonów potasu - DOI:10.15199/62.2019.4.26

Nina Hutnika Anna Stanclika Krzysztof Piotrowski Andrzej Matynia

Gnojowica jest wykorzystywana głównie jako nawóz organiczny, ale w przyszłości może być przetwarzana i stać się surowcem do produkcji stałych nawozów mineralnych1, 2). Odzyskiwanie z niej fosforanów( V) może być zrealizowane np. przez wytrącanie i krystalizację trudno rozpuszczalnych soli: heksahydratu fosforanu(V) magnezu i amonu MgNH4PO4∙6H2O (MAP, struwit)3) lub/i fosforanów(V) wapnia4). Struwit wytrąca się (iloczyn rozpuszczalności pKsp = 9,4–13,36) po wprowadzeniu jonów magnezu (np. chlorku magnezu) i jonów amonu (np. sól amonu) do roztworu zawierającego jony fosforanowe( V) i alkalizacji tego roztworu (7 < pH < 11)5). Kryształy struwitu powinny być dobrze wykształcone, jednorodne i o jak największych rozmiarach6, 7). Odzyskiwane sole fosforanowe mogą być stosowane jako atrakcyjny rolniczo nawóz mineralny NPMg wolno uwalniający składniki pokarmowe8). więcej »

Komputerowo wspomagane stanowiska dydaktyczne do eksperymentowania z odnawialnymi źródłami energii - DOI:10.15199/62.2019.4.12

Daniel Borowiak Zuzanna Kowalska Marek Kowalski Paweł Mikulski Monika Kaczmarczyk Marta Wilk Małgorzata Krzywonos

Dzięki innowacjom współczesna gospodarka światowa rozwija się bardzo dynamicznie. Intensywny rozwój napotyka jednak na ograniczenia i bariery, z których jedną z ważniejszych jest ograniczony dostęp do szeroko pojętych zasobów naturalnych. Dotyczy to szczególnie surowców energetycznych, takich jak węgiel, gaz ziemny i ropa naftowa, gdyż rozwojowi gospodarczemu towarzyszy coraz większe zapotrzebowanie na energię. Szacuje się, że do 2030 r. zapotrzebowanie na energię wzrośnie o 27% w porównaniu z 2010 r.1). Udokumentowane światowe zasoby, przy obecnym poziomie wydobycia, wystarczą w przypadku ropy naftowej jeszcze na 51 lat, a gazu ziemnego na 53 lata eksploatacji. Z kolei łączne zasoby węgla kamiennego i brunatnego będą mogły być wydobywane przez 153 lata. Daniel Borowiaka,*, Zuzanna Kowalskab, Marek Kowalskib, Paweł Mikulskia, Monika Kaczmarczyka, Marta Wilka, Małgorzata Krzywonosa 576 98/4(2019) Mgr inż. Paweł MIKULSKI w roku 2009 ukończył studia na kierunku biotechnologia na Wydziale Biotechnologii i Nauk o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Od ukończenia studiów pracuje w przemyśle i zajmuje się projektowaniem, budową, uruchamianiem i eksploatacją zakładów mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Od 2017 r. jest także doktorantem w Katedrze Inżynierii Bioprocesowej Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Specjalność - biotechnologia. Mgr inż. Marek KOWALSKI w roku 1983 ukończył studia na kierunku elektrotechnika na Wydziale Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej AGH Akademii Górniczo- -Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Od 1984 r. pracuje w zawodzie automatyk i prowadzi działalność gospodarczą (PPU Micro). Specjalność - automatyka. Konieczne jest więc stopniowe odchodzenie od energetycznego wykorzystywania paliw kopalnych2), zwłaszcza że polityka energetyczno- -klimatyczna Unii Europejskiej zmierza do znaczącego ogranic więcej »

Modelowanie składowania CO2 w złożu gazu ziemnego w aspekcie wspomagania wydobycia gazu rodzimego - DOI:10.15199/62.2019.4.4

Jacek Blicharski Łukasz Klimkowski

Wraz z postępem technologicznym oraz wzrostem demograficznym ludności na świecie zwiększyło się zapotrzebowanie na energię, co doprowadziło m.in. do zwiększenia zawartości ditlenku węgla w atmosferze z 280 do 365 ppm w ciągu ostatnich 150 lat1). Chcąc ograniczyć zmiany klimatyczne, Unia Europejska zaproponowała w 2007 r. obniżenie emisji CO2 w krajach członkowskich o 20% do 2020 r.2). Jednym z najbardziej obiecujących sposobów na zmniejszenie zawartości tego gazu w atmosferze jest jego wychwytywanie w procesie produkcyjnym, a następnie zatłaczanie do głębokich warstw wodonośnych oraz sczerpanych złóż węglowodorów3, 4). Wyeksploatowane złoża gazu ziemnego mają wysoki potencjał dla sekwestracji CO2. Na ich korzyść przemawia głównie dobre rozpoznanie struktury geologicznej, potwierdzona szczelność struktury, istniejąca infrastruktura powierzchniowa oraz wysokie współczynniki sczerpania, a co za tym idzie duże pojemności magazynowe5-7). Dodatkowym atutem może być zwiększenie stopnia sczerpania zasobów gazu rodzimego poprzez podtrzymywanie ciśnienia złożowego przez zatłaczany do złoża CO2. Istotną kwestią wpływającą na efektywność procesu jest rozprzestrzenianie się zatłaczanego ditlenku w złożu, a w konsekwencji szybkość przebicia do odwiertów eksploatujących węglowodory8). Jednocześnie korzystny stosunek lepkościowy wypierających się płynów (CO2 jako płyn bardziej lepki wypiera płyn mniej lepki, jakim jest gaz ziemny) jest czynnikiem stabilizującym proces i tym samym ograniczającym rozwój strefy mieszania. Należy jednak pamiętać, że w początkowej AGH w Krakowie Jacek Blicharski*, Łukasz Klimkowski Modeling of CO2 sequestration in depleted gas reservoirs in the aspect of enhanced gas recovery Modelowanie składowania CO2 w złożu gazu ziemnego w aspekcie wspomagania wydobycia gazu rodzimego DOI: 10.15199/62.2019.4.4 Dr inż. Łukasz KLIMKOWSKI w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH Akademii Górniczo- więcej »

Modyfikacja paku węglowego odpadowym poliamidem - DOI:10.15199/62.2019.4.15

Grzegorz Makomaski

Pak węglowy jest ważnym surowcem pochodzenia karbochemicznego wykorzystywanym do otrzymywania m.in. anod węglowych, elektrod grafitowych, materiałów ogniotrwałych, kompozytów węgiel- -węgiel, włókien węglowych oraz jako lepiszcze w wielu materiałach izolacyjno-uszczelniających stosowanych w budownictwie i drogownictwie1- 3). Ze względu na obecność w paku węglowym kancerogennych węglowodorów aromatycznych istnieje potrzeba jego modyfikacji do materiału bezpiecznego dla środowiska, a także mogącego znaleźć nowe praktyczne wykorzystanie. Począwszy od lat 50.-60. XX w. prowadzone są badania dotyczące wpływu dodatku polimerów na właściwości paków węglowych. Doniesienia literaturowe w tym okresie to przede wszystkim źródła patentowe wskazujące, że są to prace dotyczące receptur, metodyki sporządzania oraz zastosowań praktycznych kompozycji (np. pokrywanie rur lub armatury instalacyjnej) 4-6). Prace badawcze nad otrzymywaniem modyfikowanych substancji bitumicznych pochodzenia węglowego prowadzone od wielu lat w Instytucie Chemii Politechniki Warszawskiej w Płocku pod kierunkiem Zielińskiego7, 8) doprowadziły do opracowania metody zmniejszania stopnia kancerogenności paku węglowego. Autorzy prac9, 10) wykazali, że modyfikacja paku węglowego polimerami w znaczący sposób wpływa na skład grupowy paku węglowego i jego właściwości. Wielkość i kierunek zmian zależą od budowy chemicznej modyfikatora polimerowego oraz jego ilości. Budowa chemiczna jest bezpośrednim czynnikiem określającym właściwości każdego ze składników kompozycji bitumiczno-polimerowych, a jednocześnie warunkuje możliwość tworzenia się określonej struktury danej kompozycji, od której z kolei zależą jej właściwoś więcej »

Nowy numer Magazynu Polska Chemia

Jerzy Polaczek

Ukazał się właśnie pierwszy w tym roku (ale już dziesiąty w skali ostatnich kilku lat!) numer wydawanego przez Izbę Magazynu Polska Chemia. Czytelnik, który sięgnie po to wydawnictwo nie zawiedzie się, gdyż znajdzie tam wiele cennych informacji. Trzy artykuły poświęcone zostały gospodarce o obiegu zamkniętym w obszarze polimerów i tworzyw sztucznych. W pierwszym z nich (Polska Chemia 2019, nr 1, 8) mgr inż. Daria Frączak prezentuje nowy proces przetwórstwa odpadowych poliolefin do rozpuszczalników alifatycznych, białych olejów parafinowych oraz rafinowanych wosków poliolefinowych. Pomysłodawcą tego procesu był zmarły w 2010 r. prof. dr Andrzej M. więcej »

Obniżenie potencjału drażniącego szamponów do włosów poprzez zastosowanie nowych surfaktantów o charakterze zwitterjonowym - DOI:10.15199/62.2019.4.13

Małgorzata Zięba Artur Seweryn Emilia Klimaszewska Daria Wieczorek

Podstawowym zabiegiem służącym do utrzymania higieny głowy jest jej mycie z użyciem szamponów. W procesie mycia włosów i skóry głowy stosuje się przede wszystkim klasyczne płynne szampony, będące aUniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu; bUniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Małgorzata Ziębaa,*, Artur Seweryna, Emilia Klimaszewskaa, Daria Wieczorekb Reduction of hair shampoos irritant potential by application of new zwitterionic surfactants Obniżenie potencjału drażniącego szamponów do włosów poprzez zastosowanie nowych surfaktantów o charakterze zwitterjonowym DOI: 10.15199/62.2019.4.13 Dr inż. Artur SEWERYN w roku 2010 ukończył studia na Wydziale Materiałoznawstwa, Technologii i Wzornictwa Politechniki Radomskiej w specjalności: biotechnologia, technologia kosmetyków i produktów chemii gospodarczej. Stopień naukowy doktora nauk ekonomicznych w zakresie towaroznawstwa uzyskał w 2017 r. na Uniwersytecie Technologiczno-Humanistycznym w Radomiu. Obecnie pracuje w Zakładzie Chemii Stosowanej i Towaroznawstwa Przemysłowego Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu. Specjalność - technologia i towaroznawstwo kosmetyków, produktów chemii gospodarczej i przemysłowej, aspekty związane z bezpieczeństwem stosowania kosmetyków i produktów chemii gospodarczej, badania użytkowe i fizykochemiczne. Katedra Chemii, Wydział Materiałoznawstwa, Technologii i Wzornictwa, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, ul. Chrobrego 27, 26-600 Radom, tel.: (48) 361-75-89, e-mail: m.zieba@uthrad.pl Dr inż. Małgorzata ZIĘBA w roku 2003 ukończyła studia na Politechnice Radomskiej w specjalności: technologia kosmetyków i produktów chemii gospodarczej. Stopień doktora nauk ekonomicznych w zakresie towaroznawstwa uzyskała w 2010 r. na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Chemii Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu. Specjalność - jakość kosmetyków, pr więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Dziennik Rzeczpospolita (25 i 28 lutego oraz 1 i 8 marca 2019 r.) i inne media doniosły o bankructwie polskiej produkcji grafenu, technologii, która pełniła funkcję "największego polskiego osiągnięcia naukowego" ostatnich lat o dużych szansach sukcesu komercyjnego. Przypomnę, że w Instytucie Technologii Materiałów Elektronicznych (ITME) na warszawskiej Chomiczówce zespół kierowany przez dr. hab. Włodzimierza Strupińskiego opracował i opatentował w 2010 r. tanią metodę wytwarzania wysokiej jakości grafenu warstwowego. O odkryciu zrobiło się głośno na świecie. Dwa lata później Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, w ramach programu GRAF-TECH, rozdzieliło między polskie ośrodki naukowe pierwszą transzę z 65 mln zł na rozwój sposobów produkcji tego materiału. Dzięki temu w warszawskim ITME rozwinięto sposób produkcji wielkoformatowego grafenu warstwowego oraz tzw. grafenu płatkowego, który miał służyć do modyfikacji stopów metali, tworzyw sztucznych i innych materiałów, dzięki czemu miały uzyskiwać one dużo lepsze właściwości mechaniczne i/lub elektryczne. Produkcją grafenu od 2011 r. zajmowała się spółka Nano Carbon powołana przez Polską Grupę Zbrojeniową i Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych KGHM. Ostatnio Spółka ta ogłosiła, że wycofuje się z przedsięwzięcia, bowiem technologia produkcji grafenu w obu postaciach nie jest dopracowana i nie ma szans na komercyjny sukces produkcji tego unikatowego materiału. Główni udziałowcy Nano Carbon zdecydowali o sprzedaży urządzeń do produkcji grafenu Instytutowi i zakończeniu działalności Nano Carbon. Dr W. Strupiński został zwolniony z pracy w ITME, co w stosunku do człowieka, który dokonał w tej placówce najważniejszego odkrycia było decyzją kuriozalną. Teraz ITME chce, bez głównego autora i członków jego zespołu (którzy też odeszli z Instytutu), rozwijać produkcję grafenu, a problem widzi tylko w kosztach, które przy o więcej »

Ogólne Zgromadzenie Izby wybrało członków organów statutowych

Dnia 8 marca 2019 r. w Warszawie odbyło się Ogólne Zgromadzenie Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Przedstawiciele wszystkich firm i instytucji członkowskich Izby spotkali się, aby wspólnie m.in. uchwalić plany Izby na 2019 r., zatwierdzić sprawozdania z działalności Izby za 2018 r. oraz przeprowadzić wybory organów statutowych Izby na nową trzyletnią kadencję. Prezesem Zarządu Izby został ponownie wybrany dr inż. Tomasz Zieliński, który będzie pełnił tę f więcej »

Określanie odporności odzieży ochronnej na działanie związków chemicznych na podstawie obliczeń komputerowych - DOI:10.15199/62.2019.4.14

Agnieszka Ubowska

Eksploatacja urządzeń, zwłaszcza w przemyśle chemicznym, wiąże się często z ryzykiem kontaktu pracownika z substancjami chemicznymi. Wiele z nich charakteryzuje się działaniem uczulającym, żrącym lub wręcz toksycznym1, 2), dlatego niezwykle istotny jest właściwy dobór środków ochrony indywidualnej (ŚOI). Zgodnie z rozporządzeniem3) ŚOI klasyfikowane są wg kategorii zagrożeń I-III. Kategoria III obejmuje zagrożenia, które mogą mieć bardzo poważne konsekwencje (śmierć lub nieodwracalne szkody na zdrowiu), związane m.in. z niebezpiecznymi dla zdrowia substancjami i mieszaninami. Do ŚOI zabezpieczających przed tego typu zagrożeniami zalicza się m.in. kombinezony chemiczne. Z uwagi na szeroką gamę oferowanych produktów warto przyjrzeć się ich funkcjonalności oraz wymaganiom norm jakie muszą spełniać. Producenci ŚOI wprowadzając wyroby do obrotu zapewniają, że zostały one zaprojektowane i wytworzone zgodnie z zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa, określonymi w załączniku II rozporządzenia3). Najważniejsze z wymagań zestawiono w tabeli 1. Oprócz wymagań ogólnych, w zależności od prze- Table 1. List of the most important requirements for personal protective equipment3) Tabela 1. Zestawienie najistotniejszych wymagań odnośnie środków ochrony indywidualnej3) Cecha Wymaganie Ergonomia możliwość normalnego wykonywania czynności związanych z zagrożeniem, przy jednoczesnej ochronie na najwyższym możliwym poziomie Nieszkodliwość brak zagrożeń i innych niedogodności w przewidywalnych warunkach użytkowania dzięki zastosowaniu właściwych materiałów (rodzaj materiału i jego powierzchnia) Komfort i skuteczność ŚOI muszą być jak najlżejsze, a sposób ich zaprojektowania i wykonania ma umożliwiać prawidłowe zakładanie i utrzymywanie na właściwym miejscu przez przewidywalny okres użytkowania (z uwzględnieniem warunków pracy) przy zachowaniu odpowiedniej ochrony przed zagrożeniami, przed którymi mają chronić zgodnie z pr więcej »

Olimpiada Chemiczna we Wrocławiu

W dniach 1 i 2 lutego 2019 r. odbyły się we Wrocławiu zawody II etapu LXV Olimpiady Chemicznej, w których uczestniczyło 30 uczniów z Wrocławia, Kłodzka, Wałbrzycha, Świdnicy, Trzebnicy, Kamiennej Góry i Opola. Zawody zorganizował i przeprowadził Okręgowy Komitet Olimpiady Chemicznej we Wrocławiu w skład którego weszli: prof. Kazimierz Orzechowski (przewodniczący), dr hab. inż. Elżbieta Wojczyńska, dr inż. Olimpiada Chemiczna we Wrocł więcej »

PERSONALIA

Dr inż. Tomasz ZIELIŃSKI dnia 8 marca 2019 r. podczas Ogólnego Zgromadzenia Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego został wybrany na stanowisko prezesa Izby na kolejną trzyletnią kadencję. Pan T. Zieliński już po raz trzeci będzie odpowiadał za całokształt prac i strategię rozwoju najważniejszej instytucji reprezentującej sektor chemiczny w Polsce na forum krajowym i międzynarodowym. Wykształcenie: ukończył studia na Wydziale Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Politechniki Warszawskiej Filia w Płocku, a także studia podyplomowe z zakresu zarządzania finansami i marketingu na Politechnice Warszawskiej. Jest doktorem nauk technicznych z zakresu technologii chemicznej. Uzyskał również tytuł Master of Business Administration programu PL i University of Illinois at Urbana Champion. Doświadczenie zawodowe: początek kariery łączył z rozwojem naukowym, pracując w Instytucie Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, w latach 2004-2006 był związany z PKN Orlen SA, gdzie sprawując stanowiska zarządcze, odpowiadał m.in. za całokształt prac zespołu wiceprezesa zarządu ds. operacyjnych, integrację spółki z Holdingiem Unipetrol a.s. oraz obszar R&D projektu i kontroling segmentu Produkcji, Handlu Hurtowego i Logistyki całego koncernu, w latach 2006-2009 pracował w firmach doradczych, kierując zespołami odpowiedzialnymi m.in. za realizację projektów strategicznych, obsługę kluczowych klientów biznesowych oraz rozwój rynków zagranicznyc więcej »

Pneumatyczne systemy transportowe w przemyśle chemicznym

Tobias Weber

Zarówno dostawy materiałów sypkich, opróżnianie pojemników, jak i zasilanie nimi reaktorów wymaga maksymalnej niezawodności procesu, maksymalnej ochrony osób i środowiska oraz osiągnięcia maksymalnej wydajności. Wszystkie te wymagania mogą być spełnione przy prawidłowo zaprojektowanym pneumatycznym systemie transportu.Odbiór surowców Sposób dostawy materiałów sypkich wpływa na przepustowość systemu. W przypadku dużych przepustowości materiałów i głównych komponentów dostawy są prowadzone za pomocą pojazdów silosowych. Z pojazdu silosowego do silosu magazynowego produkt jest transportowany pneumatycznie, a w przypadku specjalnych wymagań - z wykorzystaniem inertnego gazu transportowego. Z silosu produkt jest następnie dozowany do zważonego zbiornika ciśnieniowego. Dostawa materiału w pojazdach silosowych eliminuje konieczność obsługi produktu przez personel obsługujący, podczas gdy dostawa w opakowaniach FIBC (flexible intermediate bulk container) wymaga pracy ręcznej. Z systemu FIBC produkt jest dozowany bezpośrednio do ważonego przenośnika taśmowego lub najpierw jest transportowany do silosu magazynowego za pomocą pneumatycznego systemu p więcej »

Polska chemia w rozwoju gospodarki. Wyzwania stojące przed sektorem

Jerzy Polaczek

Dnia 7 marca 2018 r. w sali konferencyjnej warszawskiego Digital Knowledge Village odbyło spotkanie przedstawicieli przemysłu chemicznego, instytucji naukowych i administracji rządowej, zorganizowane przez Izbę w ramach Kampanii Polska Chemia, a poświęcone konkurencyjności, bezpieczeństwu i kadrom przemysłu chemicznego w Polsce. Spotkanie otworzył dr inż. Tomasz Zieliński, prezes zarządu Izby, podkreślając, że wzrost konkurencyjności jest najważniejszym wyzwaniem stojącym przed polskim przemysłem chemicznym w najbliższej przyszłości. - Jako organizacja od lat działająca na rzecz branży chemicznej w Polsce i za granicą, wiemy jak ważne jest, aby dialog był poparty wspólną pracą - powiedział on podczas otwarcia konferencji. W otwarciu konferencji uczestniczyli przedstawiciele administracji państwowej: Pan Marcin Ociepa, podsekretarz stanu w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii, oraz Pani Małgorzata Jarosińska-Jedynak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju. Podkreślili oni zgodnie wielkie znaczenie przemysłu chemicznego w rozwoju gospodarki narodowej. - W Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii chcemy aktywnie uczestniczyć we wzmacnianiu sektora przemysłu chemicznego i z tą myślą współtworzymy Zespół do spraw konkurencyjności przemysłu chemicznego. Będzie on miał charakter dynamiczny, a jego celem będzie nie tylko opracowanie rozwiąz więcej »

Polskie czasopisma naukowe na liście A Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Część XIV Czasopismo Instytucja/Wydawca Adres strony internetowej Bezpłatny dostęp do artykułów ISSN Periodyczność Punktacja MNiSW/IF Uwagi Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej/Bulletin of the Military University of Technology (1952-1990 Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego, w 1991 roku skrócono tytuł czasopisma do Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej) Biul. WAT Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego http://biuletynwat.pl http://yadda.icm.edu.pl https://redakcjawydawnictw. wat.edu.pl 2006- 1234-5865 Miesięcznik/ kwartalnik 8 / - Nakład 100 więcej »

Posiedzenie Zarządu Głównego Stowarzyszenia

Dnia 13 marca 2019 r. w Sali Prezydialnej FSNT-NOT odbyło się trzecie w bieżącej kadencji posiedzenie Zarządu Głównego Stowarzyszenia. Porządek obrad obejmował rekomendacje Prezydium Zarządu Głównego do Planu Pracy i Planu Działalności Finansowej na 2019 r., referowanych przez prezesa i sekretarza generalnego oraz kol. Lecha Bartkowskiego, dyrektora ds. finansowych/ skarbnika Zarządu Głównego, które Zarząd przyjął jednogłośnie. Prezes Jerzy Klimczak również z satysfakcją poinformował Zarząd o członkostwie Stowar więcej »

Procedury technologiczne podczas remontu baterii koksowniczej z jednoczesnym opalaniem jej gazem wielkopiecowym i koksowniczym - DOI:10.15199/62.2019.4.9

Radosław Lajnert

Obiektem renowacji przeprowadzonej w 2017 r. była bateria koksownicza w koksowni SSAB Raahe (dawniej Ruukki Raahe Steel) w Finlandii, zaprojektowana przez Giprokoks i wybudowana w 1987 r. Była to 35-komorowa bateria o wysokości komór 7 m, z zasypowym systemem obsadzania, zasilana gazem mieszanym (wielkopiecowym z domieszką gazu koksowniczego), ale przystosowana do opalania gazem koksowniczym. Ściany grzewcze składały się z 32 kanałów grzewczych o średniej temperaturze pracy 1235°C. Projektowa szerokość komory wynosiła średnio 0,41 m, a jej długość 16 m. Charakterystykę komory przedstawiono w tabeli1). Głównym wykonawcą wymiany wymurówki ściany grzewczej była firma Beroa Deutschland GmbH (grupa Dominion Industry), Table. Parameters of coke oven battery No 1 in SSAB Raahe Tabela. Charakterystyka baterii koksowniczej nr 1 w SSAB Raahe Projektant Giprokoks Rok uruchomienia baterii 1987 Rodzaj gazu do opalania gaz mieszany (przystosowana do opalania gazem wielkopiecowym) Sposób obsadzania zasypowy Całkowita liczba komór 35 Liczba kanałów grzewczych na ścianę 32 Temperatura ścian grzewczych SM/SK 1220° C/1250°C Zdolność produkcyjna 910 Gg/r Liczba i położenie odbieralników 2, po stronie maszynowej i koksowej Technologia chłodzenia koksu suche chłodzenie Średnia projektowa szerokość komory koksowniczej, mm 410 Wysokość komory koksowniczej, mm teoretyczna użyteczna 7000 6700 Długość komory koksowniczej, mm 16000 15160 560 98/4(2019) a kontrolę nad systemem ogrzewania powierzono Instytutowi Chemicznej Przeróbki Węgla. Prace były kontynuacją procesu renowacyjnego ścian grzewczych rozpoczętego w 2007 r., również przeprowadzonego pod nadzorem Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla. Zakres prac objął przebudowę ceramiki baterii koksowniczej w zakresie jednej ściany grzewczej w rejonie czterech ostatnich kanałów grzewczych strony koksowej baterii koksowniczej oraz przynależnej części stropu baterii koksowniczej związanej z tą ścia więcej »

Skuteczność miesienia ciasta mącznego - DOI:10.15199/62.2019.4.16

Józef Sadkiewicz Andrzej Tomporowski* Józef Flizikowski Weronika Kruszelnicka

Skuteczność miesienia to kryterium operacyjne związane z organizacją (składniki, kolejność dozowania, podawanie, czas trwania) i przebiegiem procesu (ruchy, czynności, zabiegi, operacje technologiczne) 1-4). O skuteczności miesienia decydują nakłady mechaniczne (moment obrotowy, prędkość kątowa, moc i czas) na intensywne łączenie składników (wody, mąki, dodatków uszlachetniających, powietrza), a przede wszystkim korzyści, w postaci wysokiej jakości ciasta mącznego jako produktu miesienia (jednorodna struktura, kon-systencja), wyższej efektywności procesu (wydajność, krótki czas miesienia) i wysokiej nieszkodliwości oddziaływania produktu i procesu, np. na środowisko (m.in. mniejsze zapylenie, niższe emisje CO2)5-10). Miesienie mąki, wody, dodatkowych składników i powietrza jest procesem krótko trwającym, polegającym na wykorzystaniu hydrokinetyki, hydrodynamiki wody, mąki, ciasta, porów powietrza i/lub reakcji biochemicznych, (bio)-fizykomechanicznych oddziaływań reagentów oraz ruchów elementów konstrukcyjnych zespołu miesienia11-14). Celem opracowania był opis, analiza i ocena skuteczności dozowania wody, mąki i dodatków uszlachetniających w miesieniu ciasta mącznego. Dla osiągnięcia celu sformułowano problemy badawcze obejmujące (i) wpływ zastosowania nowej konstrukcji zespołu roboczego miesienia, wyposażonego w dysze rozpryskowe (kaliber 3, kąt stożka 59°, fulljet), na zmniejszenie jednostkowego zużycia energii oraz zwiększenie wydajności w porównaniu z rozwiązaniem tradycyjnym, (ii) ustalenie liczby dysz zapewniających, przy danej ich odległości od strumienia mąki, najmniejsze jednostkowe zużycie energii oraz największą wydajność procesu miesienia, (iii) określenie wartości parametrów pracy miesiarki spiralnej zapewniających najmniejsze jednostkowe zużycie energii na miesienie i największą wydajność procesu oraz (iv) sprawdzenie, czy zastosowanie nowej konstrukcji dozowania wody i mąki wpłynie na zmniejszenie ilościowe frakc więcej »

Targi EuroLab 2019

Małgorzata Jamróz

W dniach 13-15 marca 2019 r. w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie odbyły się 21. Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab 2019, którym towarzyszyły 8. Targi Techniki Kryminalistycznej CrimeLab 2019. To prestiżowe wydarzenie o charakterze naukowo-biznesowym, organizowane jest od początku przez firmę MT Targi Polska Sp. z o.o. Honorowy patronat nad Targami objęli Pan wicepremier Jarosław Gowin, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Pan Piotr Cieśliński, poseł na Sejm RP, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Przemysłu Chemicznego, I Zastępca Prokuratora Generalnego, Prokurator Krajowy Pan Bogdan Święczkowski, Pan prof. dr hab. Jerzy Duszyński, Prezes PAN i Pan Maciej Dobieszewski p.o. Prezesa Głównego Urzędu Miar (GUM). Na uroczystym otwarciu wszystkich zgromadzonych przywitała Pani Anna Wielgos, wiceprezes MT Targi Polska Sp. z o.o. Wśród zaproszonych gości obecni byli Pan Piotr Cieśliński, Pan Paweł Blachowski Prokurator Okręgowy w Warszawie, Pan Jarosław Duś dyrektor Biura Prokuratora Krajowego, Pan prof. dr hab. Paweł Rowicki wiceprezes PAN, Pan prof. dr hab. Romuald Zabielski wiceprezes PAN, Pan Maciej Dobieszewski p.o. prezesa Głównego Urzędu Metrologii, Jego Magnificencja prof. dr hab. inż. Jan Szmidt rektor Politechniki Warszawskiej (PW), dr hab. Andrzej Kudelski, Dziekan Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego (UW), prof. dr hab. Michał Kleiber z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, Pan prof. dr hab. inż. Leszek Rafalski z ramienia Rady Głównej Instytutów Badawczych, Pan prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski, kierownik Katedry Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji UW, Pan płk. Tomasz Kajzer szef zarządu Dochodzeniowo-Śledczego Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, prof. dr hab. Ewa Bulska z Wydziału Chemii UW, Pan prof. Bogusław Buszewski przewodniczący Komitetu Chemii Analitycznej, Pan prof. dr. hab. inż. Zbigniew Brzózka kierownik Katedry Biotechnologii Med więcej »

Terpeny. Budowa, klasyfikacja oraz zastosowanie w przemyśle spożywczym, perfumeryjnym oraz farmaceutycznym - DOI:10.15199/62.2019.4.25

Jarosław Wojciechowski Michał Ceremuga Michał Bijak Monika Szyposzyńska

Terpeny są związkami powszechnie występującymi w przyrodzie. Przyjęta typologia związków naturalnych, zaproponowana w 1891 r. przez noblistę Albrechta Kössela1) obejmuje biomakromolekuły (DNA, RNA, białka strukturalne, enzymy), metabolity pierwotne (aminokwasy, cukry, lipidy, nukleotydy) oraz metabolity wtórne (fenole i polifenole, flawonoidy, terpeny i terpenoidy, alkaloidy, steroidy i ich pochodne). Terpeny i ich pochodne są zatem zaliczane do grupy metabolitów wtórnych, które wytwarzane są przez rośliny. Mimo że nie są bezpośrednio niezbędne do ich wzrostu i rozwoju, pełnią one ważną rolę, chociażby jako substancje obronne, umożliwiając roślinom m.in. obronę przez zwierzętami roślinożernymi, a jednocześnie przyczyniając się do wabienia owadów, lub działając jako substancje sygnałowe. Obecnie wyodrębniono kilkadziesiąt tysięcy tychże metabolitów wtórnych, a szacuje się, że w naturze liczba ta może wynosić nawet ponad 200 tys. Ważną cechą jest specyficzność ich występowania i niejednokrotnie charakterystyczny skład dla danego gatunku2). Klasyfikacja i budowa terpenoidów Historycznie określenie terpeny wywodzi się od terpentyny, czyli destylatu z żywicy roślin iglastych. Jednym z zasadniczych składników terpentyny okazały się związki węglowodorowe o ogólnym wzorze sumarycznym (C5H8)n, które zostały nazwane terpenami. Wszystkie pochodne terpenów, zawierające dowolne heteroatomy, określane są terpenoidami3). Cechą charakterystyczną terpenów, co wynika wprost z ich wzoru sumarycznego, jest ich specyficzna budowa, oparta na wielokrotności podstawowej jednostki budulcowej, jaką jest 2-metylobuta- -1,3-dien o wzorze sumarycznym C5H8, nazwany izoprenem. Jest on aWojskowy Instytut Chemii i Radiometrii, Warszawa; bUniwersytet Łódzki Jarosław Wojciechowskia,*, Michał Ceremugaa, Michał Bijakb, Monika Szyposzyńskaa Terpenes. Structure, classification and use in the food, perfumery and pharmaceutical industries Terpeny. Budowa, klasyfikacja więcej »

Tlenkowe katalizatory cerowo-miedziowe naniesione na węgiel do niskotemperaturowego usuwania NOx ze stacjonarnych źródeł emisji - DOI:10.15199/62.2019.4.6

Marwa Saad Anna Białas* Cezary Czosnek Monika Motak

Dyrektywa unijna1) wprowadziła znaczące obniżenie emisji NOx ze spalania paliw stałych i ciekłych. Selektywna redukcja katalityczna SCR (selective catalytic reduction) jest techniką komercyjną stosowaną do usuwania NOx ze źródeł stacjonarnych. Proces ten z amoniakiem jako reduktorem zachodzi w obecności tlenu zgodnie z reakcją (1): 4 NO + 4NH3 + O2 → 4N2 + 6H2O (1) Jednakże problem tanich, efektywnych i przyjaznych środowisku katalizatorów nie został w pełni rozwiązany2, 3), chociaż opracowano i skomercjalizowano takie katalizatory jak V2O5-WO3/TiO2 4), aktywne i odporne na zatruwanie związkami siarki. Mają one jednak pewne wady, m.in. pracują w wysokich temperaturach (powyżej 350°C). Ich złoże musi być więc umieszczone przed jednostką odpylającą i odsiarczającą (instalacja wysokopyłowa HD (high dust configuration)) aby uniknąć podgrzewania gazów odlotowych, co powoduje dezaktywację katalizatora przez pyły i tlenki siarki. Ulokowanie jednostki SCR w tym miejscu systemu oczyszczającego spaliny jest drogie również z powodu ograniczonego miejsca i trudności z dostępem. Dlatego potrzebne jest opracowanie niskotemperaturowych katalizatorów, które mogłyby być umieszczone na końcu instalacji oczyszczającej gazy odlotowe, gdzie temperatura wynosi ok. 200°C5). Jednym z takich katalizatorów jest węgiel aktywowany AC (activated carbon) ulegający funkcjonalizacji w trakcie stosowania w instalacjach pilotażowych6). Ponieważ nie wykazuje on dostatecznej aktywności w warunkach pracy musi być modyfikowany. Według literatury najefektywniejsza jego modyfikacja prowadzi do tworzenia powierzchniowych grup zawierających tlen lub azot. 98/4(2019) 547 Dr hab. Monika MOTAK - notkę biograficzną i fotografię Autorki drukujemy w bieżącym numerze na str. 543. Dr hab. inż. Cezary CZOSNEK w roku 1989 ukończył studia na Wydziale Energetyki i Paliw AGH Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. W 2003 r. uzyskał stopień doktora więcej »

w zakładzie dużego ryzyka. Trening komunikacji w środowisku zawodowym - DOI:10.15199/62.2019.4.1

Robert Pich Brygida Gwiazda-Rzepecka Agnieszka Gonciarz

Przedstawiono sposób budowania kultury bezpieczeństwa poprzez kształtowanie świadomości pracowników w wyniku poprawy komunikacji. Wskazano praktyczne umiejętności, których wykorzystanie w czasie wykonywania ryzykownych procesów technologicznych znacząco poprawia poziom bezpieczeństwa personelu oraz zakładu przemysłowego. Opisano także wyniki pilotażowego treningu w zakładzie dużego ryzyka. Wykazano, że sposoby kształtowania kultury bezpieczeństwa opracowane dla energetyki jądrowej można w bardzo łatwy sposób adoptować w każdej dziedzinie przemysłu, a w szczególności w przemyśle chemicznym. Statystyki wskazują, że większość wypadków przy pracy spowodowana jest tzw. czynnikiem ludzkim (human performance error prevention tools), będącym wynikiem popełnianych przez pracowników błędów, postępowania sprzecznego z normami bezpieczeństwa oraz świadomie podejmowanego przez nich ryzyka. Błąd ludzki przyczynia się do ok. 80% wypadków w przemyśle jądrowym, z czego 70% spowodowanych jest przez fabryki/firmy/organizacje, a 30% to błędy osób prywatnych/pojedynczych jednostek, pozostałe 20% wypadków można przypisać awariom sprzętu lub instalacji1). Ludzkie zachowania w dużej mierze determinują obecny i przyszły stan bezpieczeństwa. Kluczem do osiągnięcia jego poprawy jest kształtowanie kultury bezpieczeństwa. Autorzy założyli pozytywny wpływ poprawnej i jednoznacznej komunikacji pomiędzy pracownikami na poziom bezpieczeństwa. Na tej podstawie sformułowano hipotezę, że poprawna metoda szkolenia dotycząca komunikacji w środowisku zawodowym wpływa na poziom kultury bezpieczeństwa. Wzorem do naśladowania w zakresie kształtowania kultury bezpieczeństwa dla zakładów przemysłowych, w których wykorzystuje się procesy i operacje związane z dużym ryzykiem wystąpienia poważnych awarii powinna być energetyka jądrowa. W zakładach związanych z energią jądrową zostały wprowadzone zasady pracy, które wyeliminowały lub w znaczący sposób ogra więcej »

Weryfikacja struktury matryc materiałów emulsyjnych otrzymanych z wodnych roztworów saletry amonowej oraz mieszaniny azotanu(V) amonu z wodnym roztworem saletry amonowej - DOI:10.15199/62.2019.4.2

Andrzej Biessikirskia Łukasz Kuterasiński Michał Dworzak Józef Pyra Michał Twardosz

Matryca materiału wybuchowego emulsyjnego jest układem dyspersyjnym typu woda w oleju (W/O), w których fazę dyspersyjną stanowi ciecz niepolarna (np. olej napędowy), zaś fazę zdyspergowaną ciecz polarna (roztwór utleniacza). Dopiero uczulenie (typu fizycznego lub chemicznego) matrycy prowadzi do otrzymania materiału wybuchowego emulsyjnego (MWE), który ze względu na swoje właściwości, obok ANFO, jest jednym z najczęściej stosowanych materiałów wybuchowych w górnictwie2, 3). W przypadku emulsji W/O, faza zdyspergowana ma postać przesyconego roztworu azotanu(V) amonu, co w przypadku niewłaściwego doboru emulgatorów lub niekorzystnego oddziaływania warunków Two explosive matrix emulsions were prepd. by using a fertilizer or a mixt. of NH4 and Na nitrates(V) and a hydrocarbon oil and studied for group compn. and crystal morphol. by IR spectroscopy, X-ray diffraction and scanning electron microscopy. The products showed improved long-range order. The disappearance of white smudges and an enlargement of the honeycomb structure areas were obsd. Na podstawie analizy wyników przedstawionych w pracy1) zaproponowano nową metodykę otrzymywania matryc emulsji. Otrzymane próbki zbadano pod względem struktury i morfologii stosując spektroskopię w podczerwieni (IR), dyfrakcję rentgenowską (XRD) oraz skaningową mikroskopię elektronową (SEM). Matryce otrzymane wg nowej procedury wykazały większe aAGH w Krakowie; bInstytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera Polskiej Akademii Nauk w Krakowie Andrzej Biessikirskia,*, Łukasz Kuterasińskib, Michał Dworzaka, Józef Pyraa, Michał Twardosza Verification of structure and morphology of explosive matrix obtained from aqueous ammonium nitrate solutions and mixture of ammonium nitrate and aqueous ammonium nitrate solution Weryfikacja struktury matryc materiałów emulsyjnych otrzymanych z wodnych roztworów saletry amonowej oraz mieszaniny azotanu(V) amonu z wodnym roztworem saletry a więcej »

Wpływ aktywatora w mieszaninie proszkowej na grubość i strukturę powłok otrzymanych metodą cynkowania termodyfuzyjnego z recyrkulacją atmosfery reakcyjnej - DOI:10.15199/62.2019.4.20

Henryk Kania Jacek Sipa

Powłoki cynkowe są skutecznym i ekonomicznym zabezpieczeniem antykorozyjnym powierzchni stali, o dużym znaczeniu praktycznym oraz szerokim zastosowaniu1). Dobre właściwości antykorozyjne zapewnia ochrona barierowa powłok cynkowych oraz ich zdolność do ochrony protektorowej. Stosowane są różne metody metalizacji 98/4(2019) 617 cynkiem podłoża stalowego. Sposób wytwarzania decyduje o właściwościach powłok, które mają wpływ nie tylko na możliwości zastosowania, ale także na oczekiwany okres eksploatacji. Najczęściej do ochrony antykorozyjnej stali stosuje się technologię cynkowania zanurzeniowego. Powłoki wytwarza się poprzez zanurzenie wyrobu stalowego na czas od kilku do kilkunastu minut w kąpieli płynnego cynku o temp. 445-455°C. Otrzymana tą metodą powłoka zbudowana jest z warstwy dyfuzyjnej faz układu Fe-Zn (Γ, δ1 i ζ ) oraz z warstwy zewnętrznej (η) zakrzepłej kąpieli cynkowej. Taka technologia wytwarzania wymaga ciągłego utrzymywania cynku w stanie ciekłym oraz stosowania w kąpieli cynkowej odpowiedniej zawartości dodatków stopowych, takich jak Al, Ni, Bi, Sn i Pb2, 3). Otrzymane w ten sposób powłoki wykazują jednak niewystarczającą odporność korozyjną w silnie agresywnych środowiskach. Poprawę można uzyskać, wprowadzając do kąpieli cynkowej dodatek Al i Mg4). Wzrost zawartości Al w kąpieli cynkowej wymusza jednak konieczność prowadzenia procesu w temp. powyżej 500°C. Dodatek Al powoduje tworzenie się w powłoce warstwy dyfuzyjnej zbudowanej z faz układu Fe-Al, co korzystnie wpływa na jej odporność korozyjną5). Również prowadzenie procesu cynkowania w wyższej temperaturze zapewnia zwiększenie odporności na korozję. W procesie wysokotemperaturowym, prowadzonym w zakresie 550-600°C, obserwuje się w powłoce brak warstwy zewnętrznej cynku η, zanik fazy międzymetalicznej ζ oraz większy udział fazy międzymetalicznej δ1. Zmiana struktury powoduje ok. dwukrotne zwiększenie odporności korozyjnej ta więcej »

Wpływ warunków wytwarzania akrylowych fotoreaktywnych klejów samoprzylepnych na ich właściwości użytkowe - DOI:10.15199/62.2019.4.24

Karolina Mozelewska Zbigniew Czech

Szybki rozwój techniki, a zwłaszcza lotnictwa i kosmonautyki, byłby niemożliwy bez wykorzystania technologii klejenia. Łączenie klejami różnych materiałów stwarza nowe możliwości, zarówno w zakresie projektowania, jak też w zakresie produkcji. Zainteresowanie techniką klejenia rośnie, gdyż niejednokrotnie jest ona jedynym sposobem umożliwiającym rozwiązanie złożonych problemów konstrukcyjnych oraz technologicznych współczesnej techniki1-3). Kleje poliakrylanowe pojawiły się po raz pierwszy na rynku amerykańskim ok. 1932 r., kiedy to przyznano pierwszy patent na ich wytwarzanie. Po wprowadzeniu klejów poliakrylanowych, na początku lat 50. XX w. nastąpił gwałtowny postęp w rozwoju chemii i technologii produkcji klejów samoprzylepnych. W 1960 r. wyprodukowano poliakrylanowe kleje samoprzylepne o podwyższonej kohezji i zwiększonej odporności na warunki zewnętrze, które zawierały substancje sieciujące. Jednak ze względu na zaostrzenie przepisów regulujących ochronę środowiska oraz z powodu wzrostu cen rozpuszczalników organicznych zwiększyła się produkcja dyspersji wodnych, a także zaczęto poszukiwania nowych metod wytwarzania samoprzylepnych klejów bezrozpuszczalnikowych4-7). Na początku lat 80. XX w. firma 3M opracowała technologię syntezy klejów samoprzylepnych, polegającą na jednoczesnym prowadzeniu polimeryzacji monomerów akrylanowych i sieciowania z zastosow więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

Zgł. nr 421987; B01J 23/44 INSTYTUT CHEMII FIZYCZNEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa; TATUNG UNIVERSITY, Taipei, TW Borodziński A., Kupiec K.R., Kędzierzawski P., Hong-Min L., TW; Yuh-Jing C., TW Ulepszony sposób otrzymywania katalizatora Pd/MWCNTs do elektroutleniania kwasu mrówkowego, zastosowanie tego katalizatora w ogniwach paliwowych na kwas mrówkowy oraz takie ogniwo paliwowe Przedmiotem zgłoszenia jest katalizator do elektroutleniania kwasu mrówkowego, zawierający pallad osadzony na wielościennych nanorurkach węglowych (MWCNTs) metodą redukcji prekursora Pd za pomocą wysokoenergetycznego promieniowania rentgenowskiego w środowisku zasadowym (pH 8-12) lub metodą redukcji za pomocą NaBH4 w środowisku zasadowym (pH 8-12) charakteryzujący się tym, że dodatkowo poddany jest procedurze kondycjonowania próbki w kwasie mrówkowym, korzystnie w kwasie mrówkowym o stężeniu co najmniej 0,5 M, w temp. 15-40°C przez co najmniej 30 min, korzystnie 15 h. Zgłoszenie to obejmuje też sposób otrzymywania tego katalizatora, jego zastosowanie do elektroutleniania kwasu mrówkowego w ogniwach paliwowych zasilanych kwasem mrówkowym, a ponadto wynalazek obejmuje elektrodę do elektroutleniania kwasu mrówkowego w ogniwie paliwowym i ogniwo paliwowe na kwas mrówkowy. (6 zastrzeżeń) Zgł. nr 422053; B01J 29/04 UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI, Kraków; POLITECHNIKA KRAKOWSKA IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI, Kraków Jędrzejczyk R., Dziedzicka A., Chlebda D., Jodłowski P., Kuterasiński Ł. Sposób otrzymywania katalizatora zeolitowego zawierającego cząstki metalu, katalizator zeolitowy otrzymywany tym sposobem oraz zastosowa więcej »

Wytrzymałość mechaniczna oraz palność polilaktydu - DOI:10.15199/62.2019.4.8

W zastosowaniach materiałów polimerowych coraz więcej uwagi poświęca się tworzywom przyjaznym środowisku naturalnemu1). Ich zadaniem jest zmniejszenie obciążenia ekosystemu. Materiały takie mogą być biodegradowalne, ulegające rozkładowi w warunkach naturalnych, oraz nierozkładalne, ale otrzymywane z surowców odnawialnych2). Takie postępowanie powoduje bardziej zrównoważone podejście do całego cyklu życia gotowego wyrobu i często wydłużenie go. Kolejnym ważnym argumentem przemawiającym za stosowaniem takich materiałów jest wzrost kosztów surowców kopalnych i energii3). To wszystko znacznie przyspieszyło tempo rozwoju tworzyw pochodzących z surowców naturalnych, które z powodzeniem mogą konkurować pod względem właściwości mechanicznych z tradycyjnymi materiałami4). Biodegradowalne tworzywa polimerowe wytwarzane są przy użyciu naturalnej celulozy i skrobi. W takcie użytkowania rozkładają się do wody i ditlenku węgla4-9). Obok takich materiałów ulegających degradacji w naturalnym środowisku, jak adypinian butylenu (PBA) i polihydroksyalkanian (PHA), polilaktyd (PLA) jest jednym z najważ-niejszych biopolimerów termoplastycznych ze względu na swoje dobre właściwości mechaniczne3, 4). Wytwarzany jest on przez fermentację biomasy (ziemniaki, kukurydza) lub z produktów odpadowych powstających w procesie przetwórstwa mleka1-5). Materiały biodegarowalne, podobnie jak te otrzymywane z surowców kopalnych, posiadają kilka wad. Wśród nich jest łatwopalność. Aby poszerzyć krąg zastosowań PLA, niezbędne jest ograniczenie jego palności i poprawa właściwości mechanicznych9-21). Celem pracy było oznaczenie podstawowych właściwości wytrzymałościowych oraz palno-dymowych PLA. Część doświadczalna Surowce Wykorzystano PLA firmy NatureWorks (USA), dostarczany pod nazwą IngeoBiopolymer 3251D i przeznaczony do więcej »

XI KONFERENCJA TECHNOLOGIE BEZODPADOWE I ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW W PRZEMYŚLE I ROLNICTWIE

1. Cel konferencji Narodziny i rozwój przemysłu chemicznego to jeden z głównych czynników postępu cywilizacyjnego. Działalność tego przemysłu jest w XXI wieku nierozerwalnie związana z wieloma gałęziami gospodarki. W ostatnich dekadach obserwuje się narastający sprzeciw społeczny przeciwko jego dalszemu rozwojowi. Jednocześnie obserwuje się zwiększenie popytu na produkty przemysłu chemicznego. Istotne są więc działania na rzecz rozwoju technologii niskoodpadowych oraz szybkie opracowanie procesów pozwalających na przetwarzanie odpadowych substancji powstających w przemyśle chemicznym i pokrewnych więcej »

XII Regionalny Konkurs Chemiczny "Młody Chemik Eksperymentuje"

W dn. 2 i 16 marca 2019 r. w Politechnice Wrocławskiej odbył się XII Konkurs Chemiczny "Młody Chemik Eksperymentuje" pod patronatem Wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Organizatorem Konkursu był Zakład Chemii Analitycznej i Metalurgii Chemicznej Wydziału Chemicznego PWr oraz Stowarzyszenie EKOS. Pierwszy wstępny etap konkursu odbył się w szkołach podstawowych i gimnazjach. Do finałowego etapu zgłoszono 180 uczniów. W zawodach wzięło udział 164 uczniów z 41 szkół, w tym 21 szkół z Wrocławia i 20 szkół z pozostałych miejscowości Doln więcej »

Z prasy zagranicznej

BASF inwestuje w wytwórnię kwasu metanosulfonowego CHEManager 2019, nr 1, 2 Koncern BASF ponownie zamierza zintensyfikować produkcję kwasu metanosulfonowego, zwiększając w końcu 2021 r. zdolność produkcyjną swojej wytwórni w Ludwigshafen o 60% (do 50 tys. t/r). Obecną zdolność produkcyjną (30 tys. t/r) wytwórnia ta osiągnęła po poprzedniej intensyfikacji dokonanej w 2012 r. Na tym nie kończą się zamierzenia Koncernu, który rozpatruje możliwość podjęcia produkcji tego kwasu również w swoich spółkach działających poza Europą. Wytwarzany kwas znany jest pod marka Lutropur i charakteryzuje się wysoką czystością. Kwas metanosulfonowy (mesylowy) to silny kwas organiczny, stosowany jako kwaśny katalizator w wielu reakcjach chemicznych. Dzięki temu, że jest nielotny, rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych i ciekły w temperaturze otoczenia jest on chętniej stosowany w przemyśle (m.in. do wytwarzania biopaliw) niż stały kwas p-toluenosulfonowy. Wśród przemysłowych zastosowań kwasu metanosulfonowego jest również produkcja borowodoru (boranu) i jego organicznych kompleksów w reakcji z tetrahydroboranem sodu w rozpuszczalnikach organicznych. Stosowany jest on także do oczyszczania powierzchni metali, zwłaszcza w przemyśle elektronicznym, a także do usuwania kamienia kotłowego z powierzchni grzejnych. Ze względu na swoje właściwości zastępuje również kwas fosforowy, stosowany dotychczas w formulacjach detergentów. Jego zaletą jest brak działania utleniającego (typowego dla kwasu siarkowego), a także pełna biodegradowalność w środowisku naturalnym. Ponadto zarówno kwas, jak i jego sole (mesylany) są bezbarwne, bezwonne i wykazują dobrą rozpuszczalność w wodzie. Niestety, jako silny kwas wykazuje działanie parzące na skórę i oczy i wymaga zachowania ostrożności przy stosowaniu go w praktyce przemysłowej. Nie jest jednak rakotwórczy. "Przyjazne dla środowiska" środki uniepalniające ACS News Service Weekly PressPac, 9 więcej »

Zasady zielonej chemii w preparatyce eterów 4,4'-bifenolu - DOI:10.15199/62.2019.4.7

Magdalena Marcinkowska Agnieszka Puchała Joanna Matuska-Łyżwa Ilona Żeber-Dzikowskaa Bożena Wójtowiczb Barbara Gworekc Jarosław Chmielewskic

Nowoczesne podejście do syntezy organicznej wymaga dążenia nie tylko do jak najlepszych wydajności reakcji, selektywności oraz skrócenia ich czasu, ale także wiąże się ze zmniejszeniem uciążliwości prowadzonych reakcji dla środowiska przyrodniczego. Priorytetem nowoczesnej syntezy organicznej jest ograniczenie zużycia rozpuszczalników, energii oraz zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. Niekonwencjonalne źródła energii, takie jak promieniowanie mikrofalowe, ultradźwiękowe czy świetlne sprzyjają prowadzeniu reakcji w znacznie krótszym czasie niż w warunkach konwencjonalnych, jednocześnie zmniejsza się zużycie rozpuszczalników, a powstające produkty są mniej zanieczyszczone. Podobne efekty osiąga się stosując w reakcjach niekonwencjonalne rozpuszczalniki, takie jak ciecze jonowe oraz płyny w stanie nadkrytycznym To nowe podejście do chemii, uwzględniające jej wpływ na środowisko jest domeną zielonej chemii. Ciekłe kryształy są znane i badane od lat osiemdziesiątych XIX w. Właściwości ciekłokrystaliczne posiadają związki o różnej budowie cząsteczek. Kluczowym parametrem, który uwzględnia się w syntezach nowych ciekłych kryształów jest znajomość zależności między budową chemiczną i geometryczną związku. Umożliwia ona programowanie syntez tego typu połączeń o cechach najbardziej korzystnych dla określonych licznych zastosowań praktycznych. Rozwój przemysłu, który w wielu gałęziach wykorzystuje ciekłe kryształy sprawia, że poszukiwanie nowych związków ciekłokrystalicznych jest wciąż aktualnym tematem. Fakty te stały się zachętą do podjęcia badań nad syntezą związków ciekłokrystalicznych na bazie 4,4’-bifenolu i sprawdzenie jej zgodności z zasadami zielonej chemii. Zielona chemia definiowana jest jako "projektowanie produktów i procesów chemicznych, dzięki czemu zmniejsza się zużycie substancji niebezpiecznych lub całkowicie eliminuje ich powstawanie"1, 2). Termin ten został użyty po raz pierwszy w 1991 r. przez Paula T. An więcej »

Zastosowanie cenosfer promowanych jonami żelaza i miedzi jako katalizatorów w reakcji selektywnej redukcji katalitycznej tlenku azotu(II) amoniakiem - DOI:10.15199/62.2019.4.5

Bogdan Samojeden Joanna Drużkowska Dorota Duraczyńska Magdalena Poddębniak Monika Motak

Zastosowanie węgla kamiennego jako źródła energii, oprócz znaczącej ilości pyłów, powoduje również wprowadzanie do środowiska innych zanieczyszczeń, w tym głównie SO2 i NOx. Te ostatnie są szczególnie szkodliwe, zarówno dla ludzi, jaki i dla środowiska, a ilości emitowane są regulowane w Dyrektywie1). Celem ograniczenia emisji NOx w elektrowniach i kotłach przemysłowych stosuje się, oprócz metod pierwotnych, których efektywność nie jest wystarczająca, dodatkowo technologię2-6) SCR (selektywna redukcja katalityczna), technologię SNCR (selektywna redukcja niekatalityczna) oraz technologie hybrydowe SNCR-SCR. Najefektywniejszą metodą usuwania NOx z gazów odlotowych jest 542 98/4(2019) Dr Dorota DURACZYŃSKA w roku 1994 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po studiach podjęła pracę zawodową w Zakładach Azotowych w Tarnowie- Mościcach S.A. (obecnie Grupa Azoty S.A.). W 2005 r. uzyskała stopień doktora nauk chemicznych na University of Nevada, Reno (USA). Od 2005 r. jest zatrudniona w Instytucie Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera PAN w Krakowie. Specjalność - synteza katalizatorów heterogenicznych zawierających nanocząstki rutenowe osadzone na nośnikach mezoporowatych i polimerowych oraz ich zastosowanie w reakcjach uwodornienia. SCR, ale wymaga ona odpowiedniego katalizatora. Obecnie stosowany w energetyce katalizator to V2O5 naniesiony na TiO2 promowany WO3 i umieszczony na monolicie. Katalizator ten ma jednak kilka wad. Wysoką aktywność osiąga on tylko w zakresie średniotemperaturowym (300-400°C), a w wyższych temperaturach następuje zmiana struktury nośnika. Katalizator zawiera ponadto szkodliwy dla środowiska wanad7, 8). Ze względu na te wady, nadal poszukuje się nowych katalizatorów do procesu SCR. Opisane w literaturze katalizatory to najczęściej tlenki metali przejściowych naniesione na nośnik tlenkowy, często z dodatkiem promotorów zwiększających ich stabilność termiczną i więcej »

Zastosowanie mikrotomografii rentgenowskiej do trójwymiarowej analizy obrazu systemu powłokowego antygraffiti - DOI:10.15199/62.2019.4.21

Aneta Gądek-Moszczak Norbert Radek Łukasz Pasieczyński Karol Szlązak

Technika obrazowania trójwymiarowego za pomocą rentgenowskiej mikrotomografii jest coraz bardziej popularną metodą badania mikro- i nanostruktur materiałów. Do jej niewątpliwych zalet należy rzeczywiste odwzorowanie struktury przestrzennej materiału bez jego niszczenia oraz brak konieczności specjalnej preparatyki, jak to ma miejsce w przypadku innych technik obrazowania, np. mikroskopii świetlnej lub skaningowej. Próbka może zostać ponownie wykorzystana do obrazowania w innych warunkach ekspozycji lub do dalszych eksperymentów. Mikrotomografia rentgenowska znajduje zastosowanie w analizie materiałów o złożonej strukturze przestrzennej, której opis na podstawie dwuwymiarowych przekrojów nie oddaje w pełni istniejących relacji przestrzennych pomiędzy jej komponentami. Opis struktury trójwymiarowej znalazł szerokie zastosowanie w takich materiałach, jak piany metaliczne i poliuretanowe1, 2) oraz materiały kompozytowe, w których opis przestrzennego ułożenia cząstek lub włókien zbrojących ma istotny wpływ na właściwości wytrzymałościowe materiału3). Analiza 3D warstw nawierzchniowych nie jest szeroko stosowana, jednak dostarcza uzupełniających względem standardowych badań strukturalnych 2D (mikroskopia świetlna, SEM) informacji, cennych z punktu widzenia technologii wytwarzania i nakładania warstw na materiał rdzenia4, 5). Badanie za pomocą mikrotomografu rentgenowskiego polega na skanowaniu próbki wiązką promieniowania rentgenowskiego. Natężenie wiązki promieniowania po przejściu przez materiał jest rejestrowane przez detektory umieszczone na matrycy (rys. 1). Promieniowanie rentgenowskie po przejściu przez próbkę ulega tłumieniu, a poziom osłabienia promieniowania zależy od grubości badanego obiektu, liczby atomowej pierwiastków wchodzących w skład próbki oraz energii wiązki. Wynikiem skanowania wiązką promieniowania rentgenowskie622 98/4(2019) Mgr inż. Karol SZLĄZAK w roku 2013 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Materiałow więcej »

Zastosowanie modyfikowanej krzemionki w procesie adsorpcji kwasu syryngowego - DOI:10.15199/62.2019.4.27

Małgorzata Geszke-Moritza Michał Moritz

Mezoporowata krzemionka MCM-41 otrzymana została w 1992 r. przez zespół Kresgego i współpr.1). Materiał ten odznacza się2) heksagonalnym uporządkowaniem o nanometrycznej średnicy porów (2-4 nm), powierzchnią właściwą rzędu 1000 m2/g oraz objętością porów ok. 1,0 cm3/g. Wskazane właściwości fizykochemiczne krzemionki MCM-41 oraz jej dobrze poznane właściwości adsorpcyjne3, 4) sprawiły, że modyfikowaną postać tej nanoporowatej struktury zastosowano w procesie adsorpcji kwasu syryngowego (kwas 3,5-dimetoksy- 4-hydroksybenzoesowy), który jest naturalnym kwasem fenolowym rozpowszechnionym w świecie roślin. Substancja ta wykazuje przeciwutleniające, przeciwzapalne, neuroprotekcyjne oraz hepatoprotek cyjne właściwości farmakologiczne5). Przedmiotem przeprowadzonych badań była ocena właściwości adsorpcyjnych krzemionki MCM-41 modyfikowanej (3-aminopropylo)trietoksysilanem stosowanej jako sorbent przeznaczony do zatężania kwasu syryngowego. Część doświadczalna Materiały Stosowano kwas syryngowy (≥95%), (3-aminopropylo)trietoksysilan 99% (APTES) oraz mezoporowatą krzemionkę MCM-41 zakupione w firmie Sigma-Aldrich. Wykorzystano także bezwodny toluen 99,8%, 2-propanol (99,7%, cz.d.a.) oraz chloroform (>98,5%, cz.d.a.) zakupione w firmie Avantor Performance Materials Poland. Metodyka badań Krzemionkę MCM-41 modyfi więcej »

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Wpływ ukształtowania powierzchni na zwilżalność powłok Zn-Cr (ang. The effect of surface formation on the wettability of Zn-Cr coatings)

Prenumerata

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Wpływ ukształtowania powierzchni na zwilżalność powłok Zn-Cr
(ang. The effect of surface formation on the wettability of Zn-Cr coatings)