SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Właściwości strukturalne i fizykomechaniczne błon z poli(chlorku winylu) barwionych pigmentami spinelowymi
(ang. Structural and physicomechanical properties of poly(vinyl chloride) membranes stained with spinel pigments)

DOI:10.15199/62.2019.8.5
Edwin Makarewicz Magdalena Tworek Jan Lamkiewicz Dorota Ziółkowska Przemysław Siekierka

Streszczenie
Przedstawiono wyniki badań zmiany barwy, struktury, temperatury mięknienia i właściwości wytrzymałościowych błon polimerowych z poli( chlorku winylu) zawierających pigmenty spinelowe. Pigmenty zbudowane były z atomów kobaltu, glinu, chromu, cynku i żelaza. Miały barwę niebieską, zieloną, oliwkową, brązową i czarną. Ich właściwości porównano z właściwościami bieli tytanowej. Stosowano pigmenty oczyszczone oraz po modyfikacji w środowisku kwaśnym lub zasadowym. Barwne błony otrzymano przez żelowanie plastizoli poli(chlorku winylu). Badania ich właściwości wykonano przed i po naświetlaniu UV. Badano skład pigmentów, zmianę barwy błon, stopień ich krystaliczności, temperaturę mięknienia i wytrzymałość błon podczas zrywania. Promieniowanie UV spowodowało pogorszenie właściwości fizycznych, fizykochemicznych i fizykomechanicznych błon w wyniku przebiegu procesów rozpadu i degradacji pigmentów oraz błony polimerowej. Wskazano na znaczny wpływ atomów metali zawartych w pigmentach na przebieg reakcji fotochemicznych niszczących barwną błonę.
Abstract
Six com. Co, Al, Cr, Zn and Fe-contg. spinel pigments were purified by n-BuOH extn. and treated under acidic or basic conditions, dried at 60°C and mixed in a mortar with 8.3, 14.3 and 20% by mass of poly(vinyl chloride) plastisol then vented for 24 h, poured on a flat surface and dried at 140°C for 1 h to gels. The membranes were irradiated with UV radiation. The elemental compn. of membranes, color, degree of crystallinity, softening point, tensile strength and relative elongation before and after UV irradn. were detd. UV radiation resulted in deterioration of membrane properties and degradation processes of both pigments and polymer.
Powłoki malarskie eksploatowane w środowiskach chemicznych ulegają przyspieszonemu niszczeniu. Zawarte w powłoce pigmenty wpływają na zwiększenie jej odporności na czynniki agresywne, a także na ciepło i promieniowanie świetlne. Bardzo skutecznie zwiększają właściwości ochronne powłok pigmenty pasywujące i protektorowe, mające kształt płytek lub rybich łusek, tworzące w powłoce równoległe do podłoża płaskie warstwy1, 2). Wyjaśnienie wpływu pigmentów na barwę oraz właściwości strukturalne i fizykomechaniczne polimerowych błon jest często podejmowane przez zespoły badawcze. Interesujące są zmiany właściwości błon spowodowane ciepłem, czynnikami chemicznymi i promieniowaniem UV. Pintus i współpr.3) badali zachowanie pigmentów w błonach poddanych działaniu tlenu i promieniowania UV. Pigmentami w powłokach były 98/8(2019) 1239 Mgr inż. Przemysław SIEKIERKA w roku 2008 ukończył studia na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Uniwersytetu Technologiczno- -Przyrodniczego w Bydgoszczy. Pracuje na stanowisku referenta technicznego w Zakładzie Technologii Polimerów. Specjalność - technologia polimerów. Dr inż. Dorota ZIÓŁKOWSKA w roku 1990 ukończyła studia na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Akademii Techniczno- -Rolniczej (obecnie Uniwersytet Technologiczno- -Przyrodniczy) w Bydgoszczy. Rozprawę doktorską obroniła na Wydziale Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w 1995 r. Obecnie pracuje na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP w Bydgoszczy. Specjalność - procesy adsorpcji i flokulacji w technologii oczyszczania wód i ścieków, analiza rentgenograficzna faz krystalicznych. biel tytanowa typu anataz i rutyl, żółcienie i czerwienie kadmowe, zieleń chromowa, ultramaryna oraz umbra w kolorze kości słoniowej i czarnym. Spoiwem w farbie były dwa typy żywicy akrylowej, żywica ftalowa oraz poli(octan winylu). Po badaniach barwnych błon z żywic akrylowych stwierdzono zmniejszenie w łańcuchach polim [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

Bibliografia

[1] P.R. Roberge, Corrosion engineering. Principles and practice, McGraw- -Hill Co., New York 2008.
[2] M. Saltzman, F.W. Billmeyer, R.S. Berns, Principles of color technology, John Wiley and Sons, New York 2000.
[3] V. Pintus, S. Wei, M. Schreiner, Microchem. J. 2016, 124, 949.
[4] S.N. Indumathi, T. Vasudevan, S. Sundarrajan, C.V. Muthy, D.R. Yadav, Met. Finis. 2011, 109, nr 3, 15.
[5] E. Maya-Visuet, T. Gao, M. Soucek, H. Castaneda, Prog. Org. Coat. 2015, 83, 36.
[6] M.A. Goncalves Bardi, M.M. Leite Munhoz, H.A. Oliveria, R. Auras, L.D.B. Machado, J. Appl. Polym. Sci. 2014, 131, nr 22, 41116/1.
[7] S. Rossi, M. Fedel, F. Deflorian, S. Zanol, Mat. Des. 2013, 50, 332.
[8] E. Scrinzi, S. Rossi, F. Deflorian, Mat. konf. 18-th International Corrosion Congress, Perth, Australia, 20-24 listopada 2011 r., t. 2, 1183.
[9] W.R. Zhang, S.J. Hinder, R. Smith, C. Lowe, J.F. Watts, J. Coat. Tech. Res. 2011, 8, nr 3, 329.
[10] D.L. Wang, S.S. Watson, L-P. Sung, C.J. Bouis, R. Fernando, J. Coat. Tech. Res. 2011, 8, nr 1, 19.
[11] A.E. Smith, M.C. Comstock, M.A. Subramanian, Dyes Pigm. 2016, 133, 214.
[12] R.M. Khattab, H.E.H. Sadek, A.A. Gaber, Ceram. Inter. 2017, 43, nr 1A, 234.
[13] W. Bao, F. Ma, Y. Zhang, X. Hao, Z. Deng, X. Zou, W. Gao, Powder Technol. 2016, 292, 7.
[14] A. Lassoued, M.S. Lassoued, B. Dkhil, S. Ammar, A. Gadri, Phys. E: Low-dimens. Syst. Nanostruct. 2018, 101, 29.
[15] D. Vesely, A. Kalendova, Prog. Polym. Sci. 2009, 34, nr 6, 479.
[16] D. Visinescu, C. Paraschiv, A. Ianculescu, B. Jurca, B. Vasile, O. Carp, Dyes Pigm. 2010, 87, 125.
[17] M. Peymannia, A. Soleimani-Gorgani, M. Ghahari, F. Najafi, J. Euro. Ceram. Sci. 2014, 34, nr 12, 3119.
[18] A.U. Chaudhry, V. Mittal, B. Mishra, Dyes Pigm. 2015, 118, 18.
[19] E. Makarewicz, M. Tworek, K. Witt, I. Shyychuk, D. Ziółkowska, Przem. Chem. 2015, 94, nr 1, 50.
[20] R.F. Grossman, Handbook of vinyl formulating, John Wiley and Sons, New York 2007.
[21] E.J. Wickson, Handbook of PVC formulating, Wiley-Interscience, New York 1993.
[22] R. Schlotz, S. Uhlig, Introduction to X-ray fluorescence, Bruker AXS, Karlsruhe 2006.
[23] C. Suryanarayana, C. Norton, M. Grant, X-ray diffraction, Springer Sci., New York 1998.
[24] W. Kowalski, Ultraviolet germicidal irradiation handbook, Springer- Verlag, Berlin 2009.
[25] Firma Astech, Cromlaviev CR-100, Angewandte Sensortechnik GmbH.
[26] S. Kobayashi, A book of colors, Kodansha International, Tokyo 1987.
[27] S. Kobayashi, Colorist. A practical handbook for personal and professional use, Kodansha International, Tokyo 1998.
[28] E. Łągiewka, Podstawy dyfrakcji promieni rentgenowskich, elektronów i neutronów, Wyd. Uniwersytet Śląski, Katowice 2015.
[29] K. Klem-Musatov, H.C. Hoeber, T.J. Moser, M.A. Pelissier, Classical and modern diffraction theory, SEG Books, 2016.
[30] T. Broniewski, J. Kapko, W. Płaczek, J. Thomalla, Metody badań i ocena właściwości tworzyw sztucznych, WNT, Warszawa 2000.
[31] PN-EN ISO 527-1,2, Tworzywa sztuczne. Oznaczanie właściwości mechanicznych przy statycznym rozciąganiu. Cz. 1. Zasady ogólne. Cz. 2. Warunki badań tworzyw sztucznych przeznaczonych do różnych technik formowania.

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Analiza transportu produktów chemicznych w Unii Europejskiej - DOI:10.15199/62.2019.8.25

Anna Pecyna Zbigniew Krzysiak Jacek Caban Waldemar Samociuk Eva BrumercíkovÁ Bibiana Bukova Agnieszka Buczaj

Transport odgrywa kluczową rolę w dostarczaniu towarów i usług do klientów, a także przemieszczaniu pasażerów do pracy lub w celach turystycznych1). Poza niewątpliwymi zaletami powoduje duży wzrost natężenia ruchu w sieci drogowej i stale rosnące zapotrzebowanie na przejazdy oraz wpływa na bezpieczeństwo drogowe2). Bezpieczeństwo na drodze zależy od wielu czynników, w tym od wydajności systemu technicznego i zachowania kierowcy pojazdu3). Transport jest jednym z podstawowych sektorów gospodarki, mającym istotny wpływ na wykorzystanie wszystkich regionów Unii Europejskiej (UE) oraz wsparcie rynku wewnętrznego i rozwój gospodarczy. Obejmuje złożoną sieć przedsiębiorstw publicznych i prywatnych dostarczających towary i świadczących usługi, za które pobierane są opłaty. Transport odgrywa ważną rolę dla konkurencyjności handlu, gdyż dostępność aUniwersytet Przyrodniczy, Lublin; bŽilinská Univerzita, Žilina (Słowacja) Anna Pecynaa, Zbigniew Krzysiaka,*, Jacek Cabana, Waldemar Samociuka, Eva BrumercíkovÁb, Bibiana Bukovab, Agnieszka Buczaja Analysis of transport of chemical products in the European Union Analiza transportu produktów chemicznych w Unii Europejskiej DOI: 10.15199/62.2019.8.25 Dr inż. Waldemar SAMOCIUK w roku 1993 ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lubelskiej. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 2006 r. Pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Inżynierii Mechanicznej i Automatyki Wydziału Inżynierii Produkcji Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Specjalność - sterowanie i modelowanie procesów przemysłowych. Katedra Inżynierii Mechanicznej i Automatyki, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul. Głęboka 28, 20-612 Lublin, tel.: 508-099-964, (81) 531-97-55, e-mail: zbigniew.krzysiak@wp.pl Dr inż. Anna PECYNA - notkę biograficzną i fotografię Autorki wydrukowaliśmy w nr 6/2019, str. 946. Dr hab. inż. Zbigniew KRZYSIAK, prof. UP - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym więcej »

Benzo- i dibenzopochodne fenazyny jako barwnikowe fotoinicjatory polimeryzacji rodnikowej triakrylanu trimetylolopropanu. Efekt podstawnika w parze fotoredoks - DOI:10.15199/62.2019.8.17

Ilona Pyszka Zdzisław Kucybała

Fotoinicjowana polimeryzacja rodnikowa jest popularną metodą utwardzania z dużą szybkością kompozycji zawierających wielofunkcyjne akrylany, nawet w temperaturze otoczenia. Dodatkowe zalety tak 98/8(2019) 1291 prowadzonej polireakcji to małe zużycie energii oraz produkcja materiałów o zaprojektowanych kształtach i właściwościach. Ograniczeniem metody jest polimeryzowanie jedynie cienkich warstw ze względu na absorpcję światła podczas przechodzenia przez naświetlaną warstwę. Polimeryzacja monomerów za pomocą światła znalazła zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Opracowane sposoby są szeroko stosowane w technologii powłok ochronnych, w przemyśle graficznym, mikroelektronice, produkcji dysków optycznych oraz w stereolitografii1, 2). Wytwarzanie rodników w układach polimeryzacyjnych może odbywać się z inicjatorów, które ulegają dysocjacji fotolitycznej (np. komercyjny Irgacure 651, Ciba-Geigy). Znana jest liczna grupa fotoinicjatorów, które podczas naświetlania z koinicjatora (para fotoredoks) generują rodniki inicjujące polimeryzację. Znane koinicjatory to aminy trzeciorzędowe, tritian, organiczne borany, N-fenyloglicyna, kwas N-fenyloiminodioctowy, kwas fenoksyoctowy i kwas tiofenoksyoctowy. W badaniu skuteczności fotoinicjatora polimeryzacji rodnikowej często używanym koinicjatorem jest kwas tiofenoksyoctowy. Uproszczony proces tworzenia rodników polega na międzycząsteczkowym przeniesieniu elektronu, a następnie protonu oraz na dekarboksylacji, wg reakcji (1): FI h FI *+C6H5SCH2COOH FI.- + .+ C6H5SCH2 . monomer polimer -H+ C6H5SCHCOOH . - H+, - CO2 C6H5SCH2COOH (1) w której FI oznacza fotoinicjator. Cały czas trwają poszukiwania skutecznych kompozycji fotoinicjujących polimeryzację, opartych na nowych strukturach barwników. Jako przykład ostatnich kilku lat można wymienić prace3-20). Modyfikacje struktury fotoinicjatorów prowadzone są poprzez wprowadzanie atomów ciężkich oraz podstawników elektronodonorowych lu więcej »

Bezpieczeństwo podczas przewożenia chemicznych towarów niebezpiecznych - DOI:10.15199/62.2019.8.13

Agnieszka Buczaj Zbigniew Krzysiak Anna Pecyna Jacek Caban František Brumercík

Najważniejszym i najczęściej wykorzystywanym środkiem transportu substancji niebezpiecznych jest transport samochodowy1). Z biegiem lat zwiększyła się ilość przewożonych substancji niebezpiecznych, co ma związek ze zwiększeniem się zagrożeń na drogach2). Czynnikiem najważniejszym w trakcie planowania trasy pojazdu ciężarowego jest zadbanie o bezpieczeństwo środowiska naturalnego, a przede wszystkim człowieka. W związku z zagrożeniami, które towarzyszą transportowi substancji niebezpiecznych pojawiło się wiele norm oraz rozporządzeń, które mają na celu zminimalizowanie wystąpienia sytuacji zagrażających człowiekowi i środowisku naturalnemu3-5). Zarówno nadawca (który odpowiada ze przygotowanie ładunku), przewoźnik (odpowiedzialny za przygotowanie środka transportu), jak i kierowca (którego styl jazdy bezpośrednio wpływa na kondycję przewożonych materiałów) pełnią istotną funkcję w procesie przygotowania załadunku składającego się z towarów niebezpiecznych6, 7). Transport towarów niebezpiecznych wymaga posiadania specjalistycznej wiedzy, dlatego kierowca przewożący te substancje musi przejść wiele kursów dokształcających. Świadomość kierowców o konieczności przestrzegania procedur oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest kluczowa8). Bezpieczeństwo transportu musi być zachowane na każdym etapie przewozu, a w szczególności na stacjach paliw, na których zagrożenia zwielokrotniają się9-11). Obcowanie z substancjami niebezpiecznymi jest ryzykowane, dlatego tak ważne jest wyposażenie samochodu ciężarowego transportującego substancje niebezpieczne oraz posiadanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej, które są ściśle określone w Umowie ADR12). Pomimo wielu dokumentów ściśle określających zasady przewozu substancji niebezpiecznych zdarzają się awarie oraz wypadki, które powodują negatywne skutki dla zdrowia i życia człowieka oraz zagrażają środowisku naturalnemu13, 14). 98/8(2019) 1277 Mgr inż. Jacek CABAN w roku 2009 ukończy więcej »

Dr hab. inż. Leszek Konopski (1952-2019)

Jerzy Zakrzewski Zbigniew Krasnodębski

Dnia 20 czerwca 2019 r. zmarł nasz kolega dr hab. inż. Leszek Konopski. W latach 1968-1973 studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej, który ukończył w zakresie lekkiej technologii organicznej, o specjalności: technologia środków leczniczych. Pracę dyplomową poświęconą reakcjom z zastosowaniem katalizy międzyfazowej wykonał pod kierownictwem prof. dr. hab. Mieczysława Mąkoszy. Pracował w Instytucie Przemysłu Organicznego (IPO) w latach 1977-2016, początkowo w Zakładzie Rozjaśniaczy i Stabilizatorów, a następnie w Zakładzie Analitycznym. W maju 1977 r. uzyskał na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej stopień doktora nauk chemicznych na podstawie pracy o syntezie związków heterocyklicznych, pochodnych benzimidazoli, wykonanej pod kierownictwem prof. dr hab. Barbary Serafinowej. Odbył dwa post doktorskie staże zagraniczne we Francji w latach 1981 i 1987. Stopień doktora habilitowanego z chemii organicznej otrzymał w 1992 r. na Wydziale Chemii Uniwersytetu Gdańskiego. Tematyką rozprawy habilitacyjnej była spektroskopia mas (MS) - synteza związków oraz analiza ich widm MS, szczególnie w wykazującym anomalie rejonie pasma macierzystego. W latach 1997-20 więcej »

Identyfikacja nieprawidłowej eksploatacji kotłów na paliwo stałe - DOI:10.15199/62.2019.8.14

Adam Nygard Jarosław Bartoszewicz Krzysztof Bieńczak

Czystość powietrza ma niezwykle duży wpływ na jakość życia człowieka. Zanieczyszczone powietrze w znacznym stopniu wpływa na zdrowie ludzi. Jest przyczyną chorób układu krwionośnego oraz oddechowego. Największy wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie ludzi i zwierząt obserwuje się w rejonach zurbanizowanych oraz przemysłowych. Oceny jakości powietrza dokonuje się na podstawie pomiarów jego zanieczyszczenia ditlenkiem siarki, tlenkiem węgla(II), ditlenkiem azotu, pyłem zawieszonym PM10 oraz PM2,5. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w pierwszej dziesiątce europejskich miast o najwyższym stopniu zanieczyszczenia powietrza znajduje się aż siedem polskich miast1-3). Przedstawiono pierwszy etap prac mających na celu opracowanie innowacyjnej metody identyfikacji nieprawidłowej eksploatacji urzą- Politechnika Poznańska Adam Nygard*, Jarosław Bartoszewicz, Krzysztof Bieńczak Identification of improper use of heating devices Identyfikacja nieprawidłowej eksploatacji kotłów na paliwo stałe DOI: 10.15199/62.2019.8.14 Dr hab. inż. Jarosław BARTOSZEWICZ, prof. nadzw., w roku 1994 ukończył studia na Wydziale Maszyn Roboczych i Pojazdów Politechniki Poznańskiej. Jest profesorem w Katedrze Techniki Cieplnej tej uczelni. Specjalność - mechanika płynów, pr więcej »

Ocena składu chemicznego glonów brunatnych z antropogenicznie przekształconych rejonów Morza Czarnego w kontekście możliwości wytwarzania z nich nawozów - DOI:10.15199/62.2019.8.10

Marcin Niemiec Jakub Sikora Anna Szeląg-Sikora Maciej Kuboń Joanna Stuglik Monika Komorowska

Usuwanie biomasy ze zbiorników wodnych jest z reguły korzystne, zwłaszcza z akwenów o podwyższonej trofii1). Specyfika funkcjonowania zbiorników wodnych jest związana ze stałym dopływem pierwiastków biogennych oraz mikroelementów z obszaru zlewni. Wynikiem tego procesu jest zwiększanie trofii akwenu, czego bezpośrednim skutkiem jest intensyfikacja produkcji pierwotnej oraz powstawanie w obrębie czaszy zbiornika znacznych ilości autochtonicznego materiału organicznego. Obecnie na wielu obszarach obserwuje się zbyt wysoki poziom eutrofizacji zbiorników, zwłaszcza na terenach przybrzeżnych. Oprócz Samples of algae taken from the sea water near urban areas as well as rural areas were mineralized at 450°C and treated with HNO3 soln. to det. their elemental compn. The place of sampling did not affect on their chem. compn. High content of N, K and Ca and low content of heavy metals in the tested samples indicated their usefulness in agriculture as fertilizers. Przeprowadzono analizę i ocenę możliwości wytwarzania nawozów organicznych z makroglonów pozyskiwanych z rejonów Morza Czarnego o podwyższonej antropopresji. Do badań wykorzystano glony Cystozeira barbata pobrane z 3 punktów badawczych zlokalizowanych w rejonie Warny oraz 3 punktów zlokalizowanych w rejonie Burgas. W biomasie oznaczono zawartość makroelementów, mikroelementów oraz metaaUniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie; bPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu Marcin Niemieca,*, Jakub Sikoraa, Anna Szeląg-Sikoraa, Maciej Kubońa, Joanna Stuglikb, Monika Komorowskaa Evaluation of a possibility of producing fertilizers based on brown algae from anthropogenically transformed regions of the Black Sea Ocena składu chemicznego glonów brunatnych z antropogenicznie przekształconych rejonów Morza Czarnego w kontekście możliwości wytwarzania z nich nawozów DOI: 10.15199/62.2019.8.10 Dr inż. Jakub SIKORA w roku 2004 ukończył stud więcej »

Odsiarczanie spalin przy użyciu sorbentów wapniowych modyfikowanych aktywnymi solami metali - DOI:10.15199/62.2019.8.12

Renata Włodarczyk Michał Wichliński

Polska jako członek UE musi przestrzegać prawa obowiązującego w krajach członkowskich. Wdrożenie dyrektywy1) wpłynęło na konieczność zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Kolejna dyrektywa2) wprowadza nowe restrykcyjne standardy emisji SO2, NOx i pyłów, ze szczególnym naciskiem na źródła opalane węglem3). Dane zamieszczone w tabeli 1, opracowane przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami4), przedstawiające wielkość emisji zanieczyszczeń w latach 2012 i 2020, wskazują, że emisje ulegną obniżeniu. Wprowadzenie nowych uregulowań prawnych powinno spowodować dalsze, znaczne zmniejszenie emisji zanieczyszczeń. Ograniczenie zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliw stałych, szczególnie w przypadku związków siarki prowadzi się poprzez wiązanie ich za pomocą sorbentów wapniowych. W zależności od pochodzenia, sorbenty wykorzystywane do odsiarczania spalin różnią się reaktywnością czyli skutecznością wiązania SO2 5). Metody poprawy działania sorbentów czyli ich reaktywności polegają na poprawie jakości naturalnych sorbentów oraz powtórnej eksploatacji stałych produktów spalania (tabela 2). Znanych jest też wiele metod poprawy stopnia wykorzystania sorbentów, w których przed powtórnym wprowadzeniem do komory paleniskowej kotła popioły lotne i denne są odpowiednio przygotowane oraz kondycjonowane. Metody te, nazywane metodami reaktywacji Shredded (grain size 125-250 μm) Ca sorbents unmodified or modified sep. with Na or Li compds. with the content of each additive in the range of 0.5-1.5% by mass were used for desulfurization of N2 contg. SO2 (1870 ppm) and O2 (3%). Reactivities of the tested sorbents were detd. The addn. of Na2CO3 in quantities of 1% and 0.5% to the sorbent resulted in a decrease of the reactivity coeff. by 14.3% and 15.3%, resp. The sorbents modified with the Li compds. were more reactive. Opisano możliwości prostego i efektywnego modyfikowania sorbentów wapniowych sto więcej »

Oleje odpadowe jako źródło zagrożeń środowiskowych i zdrowotnych - DOI:10.15199/62.2019.8.24

Jarosław Chmielewski Alicja Walosik Ilona Żeber-Dzikowska Bożena Wójtowicz Magdalena Florek-Łuszczki Małgorzata Czarny-Działak Barbara Gworek Monika Szpringer

Gospodarka odpadami jest szczegółowo uregulowana prawnie. Jednak jak pokazuje codzienne życie uregulowanie prawne tego zagadnienia nie jest gwarantem prawidłowego postępowania z odpadami. Należy przypuszczać, że zestawienie przepisów prawa z właściwą ich realizacją przez podmioty do tego zobowiązane w połączeniu ze świadomością ekologiczną oraz zmianą mentalności pojedynczych członków społeczeństwa przyniosą zamierzony efekt działań prośrodowiskowych i zdrowotnych, u podstaw których legło wprowadzenie przepisów prawa w tym zakresie. Prezentowane treści artykułu odnoszą się do zagadnień związanych ze zużytymi olejami kwalifikowanymi jako odpadowe i przepracowane. aInstytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa; bUniwersytet Pedagogiczny, Kraków; cUniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce; dInstytut Medycyny Wsi, Lublin Waste oils as a source of environmental and health risks Oleje odpadowe jako źródło zagrożeń środowiskowych i zdrowotnych DOI: 10.15199/62.2019.8.24 Dr hab. Alicja WALOSIK w roku 1979 ukończyła studia na kierunku biologia na Wydziale Geograficzno-Biologicznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. KEN w Krakowie. W 1994 r. uzyskała stopień doktora na tym samym wydziale. Jest biologiem i dydaktykiem biologii, profesorem Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, kierownikiem Zakładu Dydaktyki Nauk Przyrodniczych. Zainteresowania i badania naukowe koncentrują się na tematyce związanej z edukacją ekologiczną i środowiskową oraz problemach dydaktyki biologii, przyrody i ochrony środowiska na wszystkich szczeblach kształcenia przyrodniczego i biologicznego. Jest współautorką programów nauczania, podręczników przyrody i biologii w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, poradników metodycznych dla nauczycieli oraz podręcznika akademickiego z dydaktyki biologii i ochrony środowiska. Specjalność - biologia, przyroda, dydaktyka biologii, edukacja ekologiczna oraz ochrona śr więcej »

Optymalizacja ekstrakcji polifenoli z Mentha spicata różnymi rozpuszczalnikami - DOI:10.15199/62.2019.8.16

Agnieszka Najda Kamila Klimeka Sebastian Balanta Edyta Wrzesińska-Jędrusiak Wiesław Piekarski

Przyprawy i zioła są źródłem naturalnych związków bioaktywnych o potwierdzonym działaniu prozdrowotnym1, 2). Właściwości lecznicze roślin przypisywane są głównie ich składnikom fitochemicznym, które należą do trzech głównych grup: terpenoidów, metabolitów fenolowych i alkaloidów3). Związki fenolowe są najintensywniej badane ze względu na ich właściwości biologiczne, w tym działania przeciwutleniające, przeciwdrobnoustrojowe i przeciwnowotworowe4, 5). Wśród związków fenolowych wyróżnia się kwasy fenolowe (kwasy hydroksybenzoesowe i hydroksycynamonowe), polifenole (hydrolizowalne i skondensowane The dried Mentha spicata leaves were ground in a mill and extd. with H2O, anhyd. organic solvents (MeOH, EtOH, (Me)2CO and CH3CN) and their 50% aq. solns. The extn. was carried out at 35°C for 40 min in the presence of ultrasounds. The extracts contained 3.90-168.0 mg/100 g (in gallic acid equiv.) of phenolic coupds. and 21.3-326.2 mg/100 g (in rutin equiv.) of flavonoids. The highest yield of extn. of phenolic compds. and flavonoids was obtained in the presence of 50% aq. solns. of EtOH and Me2CO. The exts. showed an antioxidant activity as detd. with 1,1-diphenyl- 2-picrylhydrazyl radical. Mięta zielona jest znaną rośliną przyprawową i leczniczą o potwierdzonej obecności substancji biologicznie aktywnych. Procesy ekstrakcji związków aktywnych z matrycy roślinnej zależą od zastosowanej techniki, surowca i rozpuszczalnika. Wysokiej jakości ekstrakty roślinne są podstawą do produkcji preparatów ziołowych i wyodrębniania składników bioaktywnych. Tendencja do zastępowania syntetycznych przeciwutleniaczy, ze względu na ich toksyczne i potencjalnie nowotworowe działanie, naturalnymi przeciwutleniaczami skłania do zintensyfikowania badań nad antyoksydacyjnym i biologicznym działaniem ekstraktów roślinnych, a także wpływem warunków ekstrakcji na te efekty i na wydajność ekstrakcji. Jako rozpuszczalnik do ekstrakcji mięty zielonej zastosow więcej »

Optymalizacja źródła azotu w podłożu hodowlanym z odpadowym glicerolem do otrzymywania dihydroksyacetonu - DOI:10.15199/62.2019.8.20

Katarzyna Górska Zbigniew Garncarek

Dihydroksyaceton (1,3-dihydroksy-2-propanon) znajduje zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. W przemyśle kosmetycznym jest stosowany jako aktywny składnik kremów samoopalających1-8). W medycynie stanowi komponent biomateriałów tamujących krwotoki9, 10), jest używany do leczenia bielactwa skóry2, 8, 11-14), wspomaga fotochemioterapeutyczne metody leczenia łuszczycy15) oraz wykazuje działanie antagonistyczne przy zatruciu cyjankami16, 17). Rośnie też zainteresowanie jego zastosowaniem w produkcji żywności, w której jest stosowany jako substancja słodząca i suplement diety, zwykle w połączeniu z pirogronianem wapnia, sodu lub potasu18-21). Obecnie na skalę przemysłową dihydroksyaceton (DHA) jest wytwarzany metodą biologiczną poprzez biokonwersję glicerolu prowadzoną przez bakterie Gluconobacter oxydans ATCC62122). Szerokie zastosowanie DHA w różnych gałęziach przemysłu powoduje, że zapotrzebowanie na ten produkt stale rośnie, dlatego zasadne jest poszu98/ 8(2019) 1307 Table 1. Characteristics of waste glycerol, % by mass Tabela 1. Charakterystyka odpadowego glicerolu, % mas. Właściwość Partia I Metoda badań Zawartość glicerolu 84,5 Ph. Eur. 6th Edit. 2008 Zawartość metanolu 0,01 PN-EN 14110:2004 M O. N. G. 1,56 SB-LAB-MC03 Zawartość popiołu jako NaCl 6,74 AOCS Ea 2-38 Zawartość wody 7,2 SB-LAB-BZ06 kiwanie takich metod jego otrzymywania, które będą gwarantować maksymalizację stężenia produktu i minimalizację kosztów produkcji. W ostatnich latach wiele uwagi poświęca się wykorzystaniu w procesach biotechnologicznych produktów ubocznych i odpadowych, szczególnie glicerolu23-61), którego duże ilości jako produktu ubocznego powstają w wyniku szybkiego rozwoju produkcji biopaliw62, 63). Należy poszukiwać nowych zastosowań glicerolu, które zmniejszą koszty związane z jego utylizacją. Opracowanie metody otrzymywania DHA przez biokonwersję z użyciem podłoży hodowlanych zawierających odpadowy glicerol umożliwi lepsze zagospodarowani więcej »

Studium wytłaczania polietylenu z dodatkiem nanorurek haloizytowych. Cz II**). Właściwości mechaniczne i przetwórcze - DOI:10.15199/62.2019.8.22

Janusz W. Sikora Łukasz Majewski Karolina Głogowska

Stopień zdyspergowania oraz kompatybilność polimeru z nanonapełniaczem to czynniki, od których zależą wszystkie właściwości nanokompozytów polimerowych modyfikowanych HNT, czynniki te można poprawić poprzez szczepienie na niepolarnych makrocząsteczkach polimeru bezwodnika maleinowego. Jednakże, mimo zastosowania kompatybilizatora, zdyspergowanie HNT w matrycy PE nie jest dobre2). W pracy3) wykazano, że na właściwości wytrzymałościowe przy rozciąganiu takich nanokompozytów mają wpływ zarówno ilość dodanego napełniacza, jak i obecność kompatybilizatora, który zwiększał ten efekt. W miarę zwiększania ilości napełniacza właściwości wytrzymałościowe stawały się lepsze. Najkorzystniejsze właściwości wytrzymałościowe wykazywały kompozyty, zawierające kompatybilizator oraz HNT w ilości 5%. Badania wybranych mechanicznych oraz przetwórczych właściwości kompozytów na osnowie wybranych poliolefin (polietylenu o małej i dużej gęstości oraz polipropylenu) napełnionych HNT modyfikowanymi mleczanem dialkilodiamidoaminy wykazały korzystniejsze ich wartości w porównaniu z kompozytami z niemodyfikowanymi HNT oraz nienapełnionymi poliolefinami4). Z kolei inne badania dowiodły, że HNT modyfikowane mieszaniną K-acetatu, glikolu etylenowego i N-heksyloaminy odpowiadały za istotny (ok. 94%) wzrost modułu sprężystości wzdłużnej w porównaniu z matrycą LLDPE, a naprężenie i wydłużenie przy zerwaniu umiarkowanie malało wraz ze wzrostem zawartości HNT5). Najnowsze badania w zakresie uniepalniania poliolefin są ukierunkowane na zastosowanie 98/8(2019) 1317 dodatku HNT jako b więcej »

Studium wytłaczania polietylenu z dodatkiem nanorurek haloizytowych. Cz. I. Charakterystyka procesu wytłaczania - DOI:10.15199/62.2019.8.21

Karolina Głogowska Łukasz Majewski

Zagadnienie efektywności procesu wytłaczania tworzyw polimerowych rozumiane jako prowadzenie procesu z największą wydajnością, najmniejszym jednostkowym zużyciem energii, największą sprawnością energetyczną oraz najlepszą homogenizacją cieplną i mechaniczną tworzywa nie jest do końca poznane, choć wiele aspektów jest już wyjaśnionych. Jednak, odnosząc je do kompozytów polimerowych, w szczególności napełnionych nanonapełniaczami, należy stwierdzić, że informacje na ten temat są jeszcze niewystarczające. Wytłaczanie jest jedną z podstawowych metod produkcji w przetwórstwie materiałów polimerowych, a także w produkcji żywności Politechnika Lubelska Karolina Głogowska*, Łukasz Majewski Studies of extrusion of polyethylene with the addition of halloysite nanotubes. Part 1. Characteristics of the extrusion Studium wytłaczania polietylenu z dodatkiem nanorurek haloizytowych. Cz. I. Charakterystyka procesu wytłaczania DOI: 10.15199/62.2019.8.21 Mgr inż. Łukasz MAJEWSKI w 2015 roku ukończył studia na kierunku inżynieria materiałowa na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lubelskiej. Pracuje na stanowisku asystenta w Katedrze Technologii i Przetwórstwa Tworzyw Polimerowych Wydziału Mechanicznego Politechniki Lubelskiej. Specjalność - inżynieria mechaniczna. Katedra Technologii i Przetwórstwa Tworzyw Polimerowych, Wydział Mechaniczny, Politechnika Lubelska, ul. Nadbystrzycka 36, 20-611 Lublin, tel.: (81) 538-42-23, fax: (81) 538-42-08, e-mail: k.glogowska@pollub.pl Mgr inż. Karolina GŁOGOWSKA w roku 2012 ukończyła studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lubelskiej na kierunku inżynieria materiałowa. Pracuje na stanowisku asystenta w Katedrze Technologii i Przetwórstwa Tworzyw Polimerowych na Wydziale Mechanicznym tej uczelni. Specjalność - inżynieria mechaniczna. * Autor do korespondencji: Low d. polyethylene doped with halloysite nanotubes (diam. 30-70 nm, length 1-3 μm) in concns. 2-6% by mass as well as without więcej »

Studium wytłaczania polietylenu z dodatkiem nanorurek haloizytowych. Cz. III. Właściwości strukturalne - DOI:10.15199/62.2019.8.23

Łukasz Majewski Janusz W. Sikora Karolina Głogowska

Nanotechnologia to gwałtownie rozwijająca się dziedzina wiedzy o charakterze interdyscyplinarnym, obejmująca wiele obszarów badawczych, takich jak fizyka, chemia, biologia, mechanika a nawet medycyna. Interdyscyplinarność nanotechnologii sprawia, że trudno jest określić jednoznacznie jej zakres tematyczny oraz obszary badawcze, ponieważ praktycznie w każdej dziedzinie technicznej podejmowane są zagadnienia związane bezpośrednio ze skalą nano, również w przetwórstwie tworzyw polimerowych. Najczęściej wykorzystywane dodatki w skali nano w przetwórstwie tworzyw polimerowych to nanonapełniacze z grupy glinokrzemianów: montmorylonit oraz haloizyt. Ostatnio dużą uwagę skupiają także minerały ilaste z grupy kaolinitu ze względu na 1320 98/8(2019) największe rozpowszechnienie w przyrodzie, gdyż stanowią główny składnik skorupy ziemskiej3). Materiały takie mogą być z powodzeniem stosowane do produkcji organiczno-nieorganicznych materiałów hybrydowych, wykorzystywanych w różnych gałęziach przemysłu i ochronie środowiska4-6). Nanonapełniacze mogą występować w różnej formie, np. płytek, ziaren, igieł, włókien lub nanorurek. Syntetyzowanych jest wiele rodzajów nanorurek, ale do najważniejszych należą nanorurki węglowe, metaliczne oraz nieorganiczne7, 8). Do grupy nieorganicznych należą m.in. nanorurki haloizytowe. Haloizyt jest uwodnionym glinokrzemianem o wzorze chemicznym Al2[Si2O5](OH)4∙5H2O. Dzięki specyficznej budowie haloizyt wykazuje cechy napełniaczy zarówno warstwowych, jak i rurkowych. Morfologia ziarna haloizytu zależy od jego pochodzenia, z którym związany jest sposób oraz warunki krystalizacji w środowisku geologicznym. Minerał ten jest zbudowany z warstw krzemowych tetraedrów i glinowych oktaedrów, tworzących porowatą przestrzenną strukturę. Pojedyncze płytki są od siebie oddzielone wolną przestrzenią, w której mogą się znajdować zaabsorbowane jony oraz więcej »

Testowanie metod określania odporności na zarysowania powierzchni hełmów strażackich - DOI:10.15199/62.2019.8.18

Daniel Pieniak Agata Walczak Aneta Krzyżak Grzegorz Bartnik Zbigniew Krzysiak

Występują one nie tylko podczas działań ratowniczych, ale także w czasie ćwiczeń, szkoleń oraz innych czynności wynikających z toku służby. Zgodnie z rozporządzeniem1) bezpieczeństwo strażaka jest zapewnione przez użytkowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Podział środków uwzględnia rodzaj zagrożeń, na które narażone są poszczególne części ciała. W związku z tym, rozróżnia się m.in. środki ochrony kończyn dolnych i górnych, układu oddechowego, słuchu, twarzy i oczu oraz głowy2). Główny podział środków ochrony indywidualnej uwzględnia stopień złożoności ich konstrukcji. Stosowane w straży pożarnej środki ochrony indywidualnej należą do grupy środków o konstrukcji złożonej3). Ochronę głowy strażaka zapewnia hełm. Jego głównym elementem jest skorupa. Dawniej była ona wykonywana głównie z wykorzystaniem laminatów tkanin i żywic polimerowych (kompozytów strukturalnych), obecnie tę technologię stosuje się rzadziej. Przykładem hełmu z tak wykonaną skorupą jest osłona głowy BHS firmy Kontekst Sp. z o.o. Skorupa hełmu została wykonana z kompozytu strukturalnego kevlarowo-szklanego na bazie żywicy poliestrowej. Obecnie częściej stosuje się plastomery termoplastyczne, m.in. poliamidy, wzmocnione dyspersyjnie ciętym, krótkim włóknem szklanym. Umożliwiło to zmianę sposobu wytwarzania skorup hełmów, które produkuje się w technologii formowania wtryskowego. W hełmach strażackich stosuje się zazwyczaj organiczne powłoki lakiernicze lub powłoki metaliczne. Powłoki lakiernicze skorup hełmów wykonuje się metodą natryskiwania, a metaliczne metodą 1296 98/8(2019) Dr hab. inż. Grzegorz BARTNIK w roku 1981 ukończył studia w Instytucie Technologii i Eksploatacji Maszyn (obecnie Wydział Mechaniczny) Politechniki Lubelskiej. W 1997 r. uzyskał stopień doktora nauk rolniczych w specjalności eksploatacja maszyn przemysłu rolno-spożywczego, a w 2019 r. stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie inżynieria mechaniczna na Wydziale Rolnictw więcej »

Uwarunkowania prawne stosowania dodatku kwasu siarkowego do gnojowicy w celu zmniejszenia strat azotu - DOI:10.15199/62.2019.8.1

Witold J. Wardal Marek Kierończyk Jan Barwicki Kinga Borek Kamila Mazur Anita Konieczna

Zakwaszanie gnojowicy jest sposobem zmniejszania emisji amoniaku z nawozu naturalnego w pomieszczeniach dla zwierząt gospodarskich, podczas przechowywania w zbiorniku oraz w trakcie aplikacji na gruntach ornych i użytkach zielonych. Obniżenie wartości pH zmniejsza straty azotu poprzez przesunięcie równowagi chemicznej między jonami amonowymi i amoniakiem w kierunku większej ilości azotu amonowego, który nie może się ulatniać w formie gazowej. Zakwaszanie gnojowicy w budynku i w zbiorniku do pH 5,5 dało efekt zmniejszenia emisji amoniaku do powietrza o 64% w porównaniu z gnojowicą bez dodatku H2SO4. Zastosowanie technologii zakwaszania gnojowicy do pH 6,4 podczas jej rozlewania na polu spowodowało zmniejszenie emisji amoniaku o 49% w porównaniu z nawożeniem gnojowicą niezakwaszoną. Podczas stosowania kwasu siarkowego do obniżania pH gnojowicy przeznaczonej do celów rolniczych jako nawóz naturalny należy zachować szczególną ostrożność. Pary kwasu siarkowego mogą mieć bardzo szkodliwy, kancerogenny wpływ na drogi oddechowe i błony śluzowe osoby przeprowadzającej taki zabieg, dlatego niezbędne jest przestrzeganie stosownych przepisów odnośnie oznakowania i przechowywania pojemników z kwasem, ochrony indywidualnej, a także sposobu postępowania z pustymi opakowaniami. Nawozy naturalne, w tym gnojowica, powstające na skutek produkcji zwierzęcej są doskonałym źródłem składników pokarmowych potrzebnych do nawożenia upraw, jednak przy braku prawidłowego przechowywania i aplikacji mogą stanowić zagrożenie w postaci wycieku do wód gruntowych i emisji do atmosfery. W polskich warunkach geograficznych oznacza to odpływ azotu do Morza Bałtyckiego. Największy udział w emisji amoniaku ma rolnictwo, dlatego środki mające na celu zmniejszenie jego emisji mają duży wpływ na całkowitą emisję, a ograniczenie przedostawania się azotu do wód odgrywa ważną rolę w zmniejszeniu eutrofizacji Morza Bałtyckiego. Zmniejszenie strat azotu z więcej »

Właściwości mechaniczne kompozytów na osnowie polilaktydu napełnionych mączką drzewną - DOI:10.15199/62.2019.8.6

Mariusz Fabijański

Stosowanie tradycyjnych kompozytów polimerowych z udziałem włókien szklanych, aramidowych oraz węglowych coraz częściej jest poddawane krytycznej dyskusji z uwagi na rosnącą świadomość ekologiczną1, 2). Dlatego prowadzi się prace badawczo-rozwojowe, które mają doprowadzić do powstania nowych produktów opartych na zasobach naturalnych3-5). Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie polimerów biodegradowalnych jako osnowy w kompozytach. Ponadto, polimery biodegradowalne, aby zachować swój charakter przyjaznego materiału dla środowiska, wzmacnia się włóknami pochodzenia naturalnego, takimi jak len, konopie, juta lub włókna bawełny oraz mączka drzewna, która odgrywa największe znaczenie jako napełniacz oraz wzmocnienie materiału6-9). Polimerowe kompozyty drzewne (WPC) (wood polymer composite) pojawiły się na rynku tworzyw już w latach dziewięćdziesiątych XX w. Światowa roczna produkcja WPC wynosi ok. 4 mln t. Kompozyty drzewne znajdują szerokie zastosowanie w gospodarce jako zamiennik drewna. Są odporne na działanie warunków atmosferycznych, zwłaszcza wilgoci. Znaczenie mają głównie kompozyty na osnowie polipropylenu (PP), polietylenu dużej gęstości (HDPE) i poli(chlorku winylu) (PVC)10). W przypadku polimerów biodegradowalnych, najbardziej obiecującym polimerem do tego typu zastosowań jest polilaktyd (PLA), Politechnika Warszawska Mariusz Fabijański* Mechanical properties of polylactide wood composites Właściwości mechaniczne kompozytów na osnowie polilaktydu napełnionych mączką drzewną DOI: 10.15199/62.2019.8.6 Zakład Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych, Wydział Inżynierii Produkcji, Politechnika Warszawska, ul. Narbutta 85, 02-524 Warszawa, tel.: (22) 234-81-15, e-mail: mfabijan@wip.pw.edu.pl Dr inż. Mariusz FABIJAŃSKI - notkę biograficzną i fotografie Autora wydrukowaliśmy w nr 4/2019, str. 556. * Adres więcej »

Właściwości otrzymanych metodą zasypową stałych kompozytowych dwubazowych paliw rakietowych zawierających wysokoenergetyczne plastyfikatory - DOI:10.15199/62.2019.8.19

Tomasz Gołofit Katarzyna Gańczyk-Specjalska Karolina Jamroga

Stałe paliwa rakietowe dzieli się na paliwa homogeniczne (DB), dwubazowe kompozytowe (CMDB) i heterogeniczne. Główne składniki paliw homogenicznych to azotan celulozy NC (nitroceluloza) i triazotan glicerolu NG (nitrogliceryna). Można do nich wprowadzać dodatkowe stałe składniki poprawiające ich parametry użytkowe, otrzymując w ten sposób paliwa dwubazowe kompozytowe (CMDB). Jako składniki wysokoenergetyczne paliw CMDB stosuje się chloran( VII) amonu (AP), heksogen, oktogen oraz 2,4,6,8,10,12-heksanitro- -2,4,6,8,10,12-heksaazatetracyklo [5.5.0.05,903,11]dodekan (CL-20)1-4). Impulsy właściwe i szybkości spalania różnych stałych paliw rakietowych zawierających NC przedstawiono na rys. 1. Sposób formowania Nine composite rocket propellant samples were prepd. by compounding NH4ClO4 (up to 43.53% by mass) with nitrocellulose (28.85-56.86% by mass), glycerol triacetate (up to 8.71% by mass) and glycerol trinitrate (22.10-35.39% by mass), N-butylnitroxyethylnitroamine (29.73% by mass) or diethylene glycol dinitrate (35.27% by mass) as energetic plastificators. The propellants were tested for hardness, He d., porosity, mass loss during heating, burning rate, activation energy of decompn. The propellant compn. did not affect its thermal stability and prodn. process safety. Przeprowadzono proces formowania paliw dwubazowych i dwubazowych kompozytowych metodą zasypową w skali laboratoryjnej. Otrzymane próbki zawierały różny stosunek granulatu chloranu(VII) amonu do nitrocelulozy oraz różne energetyczne plastyfikatory. Oszacowano impuls właściwy paliw i zaobserwowano, że wprowadzenie innego energetycznego plastyfikatora (diazotan glikolu dietylenowego lub N-butylonitroksyetylonitroamina) zamiast powszechnie stosowanego triazotanu glicerolu pozwolił na zachowanie impulsu właaPolitechnika Warszawska; bSieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Przemysłu Organicznego, Warszawa Tomasz Gołofita, Katarzyna Gańczyk-Specjalskab,*, Karolina Jamrog więcej »

Wpływ dodatku kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) na właściwości mechaniczne żeli żelatynowych - DOI:10.15199/62.2019.8.3

Joanna Głazowska Robert Tylingo Agnieszka Bartoszek

Kwasy nukleinowe (KN) obecne są w większości żywych komórek zwierzęcych i roślinnych. Stanowią podstawowe źródło informacji genetycznej wykorzystywanej przez komórkę do funkcjonowania oraz przekazywanej komórkom potomnym w wyniku podziałów komórkowych. Istnieją dwa rodzaje natywnych KN, kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) i kwas rybonukleinowy (RNA). Szkielet łańcucha KN stanowią cząsteczki cukrów, deoksyrybozy dla DNA i rybozy dla RNA, połączonych wiązaniem fosfodiestrowym pomiędzy atomami węgla 3’ i 5’ dwóch kolejnych nukleotydów. Zasady azotowe KN dzielą się na zasady pirymidynowe oraz zasady purynowe. Do zasad pirymidynowych zalicza się cytozynę oraz tyminę w przypadku DNA, a uracyl w RNA. Adenina i guanina występujące w obu rodzajach KN zaliczane są do zasad purynowych, składających się z pierścienia pirymidynowego skondensowanego z pięcioczłonowym pierścieniem imidazolowym. Zasady azotowe wykazują komplementarność względem siebie, adenina łączy się dwoma wiązaniami wodorowymi z tyminą, a guanina z cytozyną trzema. Wiązania te utrzymują DNA w formie dwuniciowej, komplementarnej struktury przestrzennej podwójnej helisy, gdzie zasady azotowe tworzą rdzeń struktury otoczony cukrowo- fosforanowymi ujemnie naładowanymi łańcuchami1, 2). Ze względu na właściwości fizykochemiczne, takie jak charakter polijonowy warunkujący zdolność wiązania wody, a także duża lepkość, w szczególności w przypadku wielkocząsteczkowych polimerów DNA, KN mogą wpływać na cechy reologiczne produktów, w których występują3). W przemyśle kosmetycznym są one uważane za składnik poprawiający elastyczność, nawilżenie oraz regenerację skóry4). KN mają ogromny potencjał także dla przemysłu farmaceutycznego, a tworzenie leków na ich bazie, np. z użyciem oligodeoksynukleotydów antysensownych, siRNA, aptamerów i oligonukleotydów CpG znajduje się w kręgu zainteresowania środowisk badawczych oraz 98/8(2019) 1225 Dr hab. inż. Agnieszka BARTOSZEK, prof. nadz więcej »

Wpływ konstrukcyjnego materiału na bazie silikonu modyfikowanego materiałem zmiennofazowym, użytego w wymienniku ciepła, na warunki termiczne elastycznych modułów fotowoltaicznych - DOI:10.15199/62.2019.8.7

Marcin A. Bugaj Michał Kubiś Krzysztof Mik

Absorpcja promieniowania słonecznego oraz przyrost temperatury otoczenia przyczyniają się do podwyższenia temperatury pracy modułu fotowoltaicznego (moduł PV). Prowadzi to do spadku jego wydajności. Wpływ termicznych parametrów pracy elementów PV na ich parametry elektryczne stanowi zagadnienie szeroko opisane w literaturze1, 2). Wzrost wartości temperatury ogniwa powoduje znaczący spadek napięcia obwodu otwartego i niewielki wzrost natężenia prądu zwarcia modułu. Podczas oświetlania krzemowego ogniwa słonecznego tylko fotony mające energię większą od energii pasma wzbronionego półprzewodnika są absorbowane i tworzą pary elektron-dziura. Wraz ze wzrostem temperatury zmniejsza się przerwa energetyczna półprzewodnika3), a zatem więcej fotonów padającego promieniowania słonecznego ma energię wystarczającą do tworzenia par elektron-dziura, co przekłada się na wzrost prądu zwarcia modułu. Wraz ze wzrostem temperatury rośnie także koncentracja generowanych termicznie nośników samoistnych, a co za tym idzie również wartość prądu nasycenia nośników mniejszościowych (I0), płynącego przez złącze p-n. W uproszczeniu można stwierdzić, że wartość tego prądu jest miarą procesu rekombinacji nośników mniejszościowych. Napięcie obwodu otwartego ogniwa jest w głównej mierze ograniczane przez wielkość prądu I0 4). Dlatego wraz ze wzrostem temperatury obserwuje się spadek napięcia obwodu otwartego ogniwa. Wypadkowy efekt zmian prądu zwarcia i napięcia obwodu otwartego stanowi obniżenie mocy i sprawności modułu. Jedną z rozważanych metod obniżenia temperatury pracy modułów PV stanowi zastosowanie do jego konstrukcji materiałów zmiennofazowych PCM (phase changing materials). Pozwalają one na zwiększenie pojemności cieplnej systemu PV, a także wprowadzają efekt stabilizacji temperatury, który przy dobrze zaprojektowanym układzie dyssypacji ciepła z modułu może pozwolić na zwiększenie uzysku generowanej energii elektrycznej. Większość prowadzonych b więcej »

Wpływ nanosurfaktantów na skuteczność działania herbicydów - DOI:10.15199/62.2019.8.11

Łukasz Sobiecha Grzegorz Skrzypczak Karen Khachatryan Monika Grzanka

Nanotechnologia zajmuje się badaniem, wytwarzaniem oraz znajdowaniem zastosowań dla struktur, w których przynajmniej jeden z wymiarów nie jest większy niż 100 nm1). Jednorodność nanocząstek można określić dzięki pomiarowi widm absorpcyjnych UV-Vis2). Do najczęściej wykorzystywanych nanocząstek o charakterze metalicznym należą nanocząstki palladu, miedzi, złota, platyny oraz srebra3). Produkty nanotechnologii są wykorzystywane m.in. w medycynie i budownictwie4, 5). Uznaje się, że mogą mieć również duży wpływ na rozwój rolnictwa oraz przemysłu spożywczego. Nanotechnologia jest stosowana m.in. w modyfikacjach genetycznych roślin uprawnych i diagnostyce ich chorób, a także w produkcji nawozów oraz środków ochrony roślin6). Podjęto również prace nad wykorzystaniem nanocząstek w procesie 98/8(2019) 1269 Mgr inż. Monika GRZANKA w roku 2018 ukończyła studia na Wydziale Rolnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Jest doktorantką w Katedrze Agronomii tej samej uczelni. Specjalność - ochrona roślin, herbologia, herbicydy, adiuwanty. Dr hab. Karen KHACHATRYAN w roku 1993 ukończył studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Kraków). W 2002 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk chemicznych, specjalizacja chemia organiczna (Uniwersytet Jagielloński, Kraków). W 2016 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie technologia żywności i żywienia. Jest adiunktem w Katedrze Chemii i Fizyki Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Specjalność - nanotechnologia żywności, nanotechnologia polimerów i biomateriałów, chemia żywności. formułowania adiuwantów7). Dodatek substancji pomocniczych modyfikuje właściwości fizyczne kropel cieczy opryskowej, poprawia retencję oraz absorpcję aplikowanych preparatów8). Adiuwanty pozwalają na zmniejszenie napięcia powierzchniowego kropel cieczy opryskowej. Dużą efektywność pod tym względem wykazują surfaktanty krzemoorganiczne, których dodatek przyczynia się do zmniej więcej »

Wpływ rozdrobnienia i zwiększonej wilgotności paliw węglowych na skład chemiczny spalin - DOI:10.15199/62.2019.8.15

Bartosz Ciupek Edyta Janeba-Bartoszewicz Rafał Urbaniak

Zagadnienie jakości procesu spalania paliw stałych w kotłach grzewczych jest coraz częściej poruszane w dyskusji naukowej1). Głównym Politechnika Poznańska Bartosz Ciupek*, Edyta Janeba-Bartoszewicz, Rafał Urbaniak Effect of fineness and increased humidity of carbonaceous fuels on the chemical composition of exhaust gases Wpływ rozdrobnienia i zwiększonej wilgotności paliw węglowych na skład chemiczny spalin DOI: 10.15199/62.2019.8.15 Dr Edyta JANEBA-BARTOSZEWICZ w roku 1996 ukończyła studia na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest adiunktem w Instytucie Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych Politechniki Poznańskiej. Specjalność - fizykochemia gazów i cieczy, chemia żywności. Katedra Techniki Cieplnej, Wydział Inżynierii Transportu, Politechnika Poznańska, ul. Piotrowo 3, 60-965 Poznań, tel.: (61) 665-22-14, GSM: +48 605-916-099, e-mail: bartosz.ciupek@put.poznan.pl Mgr inż. Bartosz CIUPEK w roku 2017 ukończył studia na Wydziale Maszyn Roboczych i Transportu Politechniki Poznańskiej. Jest doktorantem w Katedrze Techniki Cieplnej tej uczelni. Specjalność - wymiana ciepła, procesy spalania. * Autor do korespondencji: źródłem ciepła stosowanym w ogrzewnictwie krajowym są kotły spalające paliwa stałe. Jakość procesu spalania w kotłach małej mocy wynika bezpośrednio z parametrów konstrukcyjnych i termodynamicznych kotła oraz parametrów technicznych wykorzystanego paliwa2, 3). Z prowadzonych badań widać wpływ parametrów więcej »

Wpływ starzenia klimatycznego na właściwości powłok akrylowych - DOI:10.15199/62.2019.8.26

Danuta Kotnarowska

Powłoki polimerowe są powszechnie stosowane do zabezpieczania powierzchni urządzeń technicznych przed niszczącym je wpływem czynników eksploatacyjnych. Badane powłoki akrylowe znalazły zastosowania w lakiernictwie samochodowym podczas produkcji nowych nadwozi samochodowych, jak również podczas napraw renowacyjnych w warsztatach samochodowych. Udział powłok polimerowych w ochronno-dekoracyjnym zabezpieczaniu różnego typu powierzchni (metalowych, kompozytowych, drewnianych) obiektów technicznych stanowi ponad 80%1, 2). Podczas eksploatacji powłoki polimerowe narażone są na oddziaływanie takich czynników klimatycznych, jak promieniowanie słoneczne, opady i wiatr. Ponadto oddziałują na nie czynniki środowiskowe, mogące mieć naturę chemiczną (kwaśne deszcze, solanka, mgła solna, żywica drzew, odchody ptasie), fizyczną (pył, cząstki erozyjne, wibracje, ciepło, naprężenia), a także biologiczną (wirusy, bakterie, grzyby, gryzonie). Większość procesów zużywania powłok rozpoczyna się na ich powierzchni mającej bezpośredni kontakt ze środowiskiem eksploatacji. Na podłożu rozwijają się procesy destrukcji, w przypadku gdy powłoka nie jest szczelna, a także, gdy została naniesiona na podłoże zanieczyszczone chemicznie lub/i fizycznie lub/i biologicznie3-27). Wśród procesów niszczenia powłok polimerowych rozróżnia się procesy starzeniowe (pękanie łańcuchów polimerowych, pękanie srebrzyste wywołane promieniowaniem UV)6, 9, 11, 18, 20, 28), mechaniczne (erozyjne, tribologiczne, zmęczeniowe)7, 8, 10), chemiczne3, 5, 12-14), cieplne18, 29), korozyjne1, 9, 12, 14) oraz biologiczne24, 26, 30, 31). Do niszczenia mechanicznego zalicza również pękanie powłok polimerowych pod wpływem naprężeń korozyjnych lub naprężeń własnych, a także pękanie srebrzyste, które w tym przypadku niszczenia zachodzi pod wpływem niewielkich naprężeń rozciągających, a nie, jak w przypadku starzeniowego procesu niszczenia, pod wpływem promieniowania UV27). Podczas użytkowani więcej »

Wpływ właściwości nanorurek węglowych na ich nanotoksyczność - DOI:10.15199/62.2019.8.27

Alicja Szymańska Beata Michalkiewicz

Nanorurki węglowe CNT (carbon nanotubes) są stosunkowo nowymi materiałami odkrytymi przez Iijima w 1991 r. CNT to nanocylindry węglowe, a ściślej mówiąc "zwinięte" arkusze grafenu. CNT mogą różnić się kształtem, rozmiarem, właściwościami fizycznymi, liczbą Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Alicja Szymańska, Beata Michalkiewicz* The influence of carbon nanotubes properties on their nanotoxicity Wpływ właściwości nanorurek węglowych na ich nanotoksyczność DOI: 10.15199/62.2019.8.27 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Instytut Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska, ul. Pułaskiego 10 70-322 Szczecin, tel.: (91) 449-40-96, e-mail: beata.michalkiewicz@zut.edu.pl Mgr inż. Alicja SZYMAŃSKA w roku 2017 ukończyła studia magisterskie na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Obecnie jest studentką III roku studiów doktorskich na tym Wydziale. Specjalność - zastosowania materiałów węglowych w sorpcji i katalizie. Prof. dr hab. inż. Beata MICHALKIEWICZ w roku 1991 ukończyła studia na kierunku technologia chemiczna na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej Politechniki Szczecińskiej (obecnie Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie). Jest zatrudniona na stanowisku profesora w Instytucie Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska. Specjalność - inżynieria materiałów adsorpcyjnych i katalitycznych. * Autor do korespondencji: warstw grafenowych, składem chemicznym oraz funkcjonalizacją powierzchni. Średnice CNT wahają się w zakresie 2-20 nm, a ich długość może dochodzić nawet do 2 cm. Wyróżnia się jednościenne i wielościenne nanorurki węglowe. Jednościenne nanorurki węglowe SWCNT (single walled carbon nanotubes) składają się z pojedynczego zrolowanego arkusza grafenowego i mają średnicę 1-2 nm. Wielościenne nanorurki węglowe MWCNT (multi walled carbon n więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii

(wg Biuletynu Urzędu Patentowego nr 8 i nr 9 z 2019 r.) Zgł. nr 423010; B01D 3/32 LOSENTECH SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Rybnik; SOLVENT WISTOL SPÓŁKA AKCYJNA, Oświęcim Gądek M., Gądek W., Kubica R. Kolumna do procesów wymiany masy i ciepła, zwłaszcza destylacji reaktywnej Kolumna do procesów wymiany masy i ciepła, zwłaszcza destylacji reaktywnej prowadzonej w przeciwprądowym kontakcie faz, posiadająca sekcje odpędzającą (2) i rektyfikacyjną (3) wyposażone w poziome półki lub wypełnienie strukturalne, umieszczone w osiowych odstępach, a znajdująca się między sekcją odpędzającą (2) i rektyfikacyjną (3) sekcja reaktywna (4) ma co najmniej jedną konstrukcję nośną. Konstrukcja nośna wykonana jest z nieaktywnego chemicznie materiału jako konstrukcja ażurowa i rozciąga się w poprzek co najmniej części pola powierzchni przekroju poprzecznego kolumny (1) wymiennikowej. Ponadto ma rozmieszczone liczne perforowane lub siatkowe pojemniki z materiałem katalitycznym w postaci cząstek lub granulek, przy czym każdy pojemnik z materiałem katalitycznym ma indywidualną strefę reakcji utworzoną przez pionowe ścianki komórki kraty stabilizacyjnej umieszczonej na powierzchni każdej konstrukcji nośnej, w której to komórce pojemnik osadzony jest swobodnie, a w warunkach barbotażu skrępowanego, wykonuje ruch oscylacyjny i/lub obrotowy. (11 zastrzeżeń) Zgł. nr 423187; C01G 9/02 INSTYTUT FIZYKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK, Warszawa Godlewski M., Kaszewski J., Godlewski M., Olszewski J., Kiełbik P. Sposób otrzymywania biostabilnych znaczników aktywnych w rezonansie jądrowym oraz biostabilny znacznik Przedmiotem zgłoszenia jest sposób otrzymywania biostabilnych znaczników aktywnych w rezonansie jądrowym oraz biostabilny znacznik. Przedmiotowy znacznik może mieć postać proszku, tabletki lub roztworu, a przeznaczony jest do stosowania w diagnozowaniu organizmów żywych za pomocą urządzeń wykorzystujących zjawisko rezonansu magne więcej »

Zastosowanie boru w materiałach wybuchowych. Cz. I. Materiały wybuchowe indywidualne i mieszaniny z MW kruszącymi - DOI:10.15199/62.2019.8.2

Paulina Magnuszewska Maciej Grądziel Andrzej Maranda Bogdan Florczak

Związki boru znane były już w początkach wieków średnich. Boraks, czyli tetraboran sodu (Na2B4O7∙10H2O) stosowano od XVII w. jako topnik do spawania metali, później wykorzystywany był również do lutowania oraz przy wyrobie wysokogatunkowego szkła, ceramiki i środków piorących. Innym związkiem boru znanym wcześniej niż sam bor był kwas borowy (H3BO3) stosowany również jako topnik w ceramice oraz środek konserwujący i dezynfekujący1). Dopiero w 1808 r. Gay-Lussac i Thénard przy użyciu baterii elektrycznej zredukowali wodorotlenek potasu stopionym żelazem i otrzymali metaliczny potas, którego działaniem na bezwodnik kwasu borowego (B2O3) w temperaturze żaru w miedzianej rurze otrzymali wolny bor. Jednocześnie Davy, stosując metodę elektrochemiczną, przez umieszczenie zwilżonego wodą proszku kwasu borowego między platynowymi elektrodami baterii elektrycznej, otrzymał na ujemnym biegunie brunatny proszek, bez smaku i zapachu, który był amorficzną odmianą boru. Obiema metodami otrzymano zanieczyszczony produkt. Czysty krystaliczny bor otrzymał Weintraub sto lat później1). Bor (łac. borium) jest półmetalem, należącym do bloku p układu okresowego. Jest to ciało stałe o barwie brązowej lub czarnej, w zależności od odmiany, w jakiej występuje (brązowy - odmiana amorficzna, bezpostaciowy proszek, czarny - odmiana krystaliczna, o kryształach twardych), słabo reaktywny w temperaturze pokojowej, reaguje silnie w podwyższonej temperaturze prawie ze wszystkimi pierwiastkami układu okresowego, jego silne właściwości redukujące pozwalają na reakcje z wieloma związkami chemicznymi, a mimo to przejawia jedynie niewielką analogię z pierwiastkami leżącymi w najbliższym otoczeniu w układzie okresowym2). Długi czas zapłonu boru jest główną wadą stanowiącą problem w jego aplikacji w chemii materiałów wybuchowych. Jednak inne parametry 1214 98/8(2019) Dr hab. inż. Bogdan FLORCZAK w roku 1976 ukończył studia na Wydziale Chemii i Fizyki Techniczne więcej »

Zastosowanie chromatografii gazowej do oceny jakości substancji farmaceutycznej prasugrel - DOI:10.15199/62.2019.8.8

Aleksandra Groman Mariola Mucha Elżbieta U. Stolarczyk

Choroby układu krążenia stanowią w Polsce największe zagrożenie dla życia i wg danych statystycznych są przyczyną przedwczesnych zgonów częściej niż przeciętnie w UE. Wśród chorób układu krążenia wymienia się choroby niedokrwienne serca, w tym zawał serca, choroby naczyń mózgowych, zespół sercowo-płucny i miażdżycę1). Istotną rolę odgrywa tu każde podejmowane działanie zmierzające do obniżenia wskaźnika śmiertelności. Jednym z nich jest wprowadzanie na rynek nowych substancji wspomagających leczenie tych chorób. Do takich produktów farmaceutycznych należy prasugrel, lek przeciwpłytkowy wykorzystywany u pacjentów z ostrymi zespołami wieńcowymi, u których proces powstawania zakrzepu jest zależny od płytek krwi. Prasugrel to tienopirydyna, chlorowodorek estru (RS)-5-[2-cyklopropylo- 1-(2-fluorofenylo)-2-oksyetylo]-4,5,6,7-tetrahydrotieno[3,2-c]pirydyn- -2-ylowego kwasu octowego, oznaczany PU-S (rys. 1A). Jest to pro-lek 3 generacji, który w środowisku wodnym ulega przekształceniu do aktywnego metabolitu, wiążącego się nieodwracalnie z receptorami typu P2Y12 na płytkach i zapobiegającego aktywacji receptora GPIIb/IIIa. W ten sposób hamuje on powstawanie bogatopłytkowego zakrzepu2-4). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że w porównaniu z innymi lekami, prasugrel charakteryzuje się szybszym czasem działania, mniejszą różnorodnością odpowiedzi płytkowej i silniejszą inhibicją płytek5, 6). S N F O O O x HCl S N F O O O A B Fig. 1. The structure of prasugrel hydrochloride (A), base of prasugrel PU-4 (B) Rys. 1. Struktura chlorowodorku prasugrelu (A), zasady prasugrelu PU-4 (B) 98/8(2019) 1255 Zakład Analityki Badawczej, Instytut Farmaceutyczny w Warszawie, ul. Rydygiera 8, 01-793 Warszawa, Polska, tel.: (22) 456-39-92, fax: (22) 456-38-38, e-mail: e.stolarczyk@ifarm.eu Dr Elżbieta U. STOLARCZYK w roku 2000 ukończyła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Stopień doktora nauk farmaceutycznych uzys więcej »

Zastosowanie pomiarów temperatury do oceny dynamiki spieniania polistyreno-uretanów - DOI:10.15199/62.2019.8.9

Piotr Koniorczyk Marcin Trzyna Janusz Zmywaczyk Marek Preiskorn

Sztywne pianki poliuretanowe (PUR) są stosowane jako materiał termoizolacyjny w branży chłodniczej, budowlanej i motoryzacyjnej ze względu na ich właściwości, takie jak niska przewodność cieplna, mała gęstość, stabilność wymiarowa i mała absorpcja wilgoci2). Z kolei styropiany (EPS) są najpopularniejszymi materiałami termoizolacyjnymi w budownictwie ze względu na ich niską cenę i dobre właściwości termoizolacyjne3). Jedną z metod obniżenia kosztów wytwarzania sztywnych pianek poliuretanowych jest dodanie napełniaczy, co komplikuje proces produkcji, ale ma pozytywny wpływ na właściwości fizyczne i mechaniczne ostatecznego produktu4-7). Metoda polega na łączeniu surowców stosowanych do produkcji PUR z surowcami do produkcji EPS w endotermiczno-egzotermicznym procesie współekspansji1, 8-12). Standardowe laboratoryjne metody pomiaru profilu temperatury rdzenia próbek PUR podczas reakcji chemicznej opierają się głównie na termoparach lub czujnikach oporowych PT, które są umieszczane ręcznie w testowych próbkach. Zwykle pojemnik testowy specjalnie zaprojektowany do formulacji pianki o małej gęstości składa się z płyt tworzących sześcian o długości krawędzi 200 mm13). Wewnątrz próbki występują duże gradienty temperatury. Najwyższe temperatury są zwykle osiągane w dolnej części próbki13). Dokładne pozycjonowanie czujników temperatury ma zatem kluczowe znaczenie dla uzyskania powtarzalnych i wiarygodnych danych dotyczących temperatury. Ponieważ pojemnik testowy nie ma górnej pokrywy, możliwa jest swobodna ekspansja pianki. Część doświadczalna Surowce Na matrycę pianki PSUR wybrano dwa systemy poliuretanowe (PUR), które zestawiono w tabeli 1. Stosunki składnika poliolowego 1260 98/8(2019) Dr inż. Marek PREISKORN w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Elektroniki Politechniki Wrocławskiej. Od 1969 r. pracuje w Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, obecnie w Instytucie Techniki Lotniczej na Wydziale Mechatroniki i Lotnictwa. Spe więcej »

Zmodyfikowany osad z procesu oczyszczania solanki jako potencjalne źródło surowca dla przemysłu nawozowego - DOI:10.15199/62.2019.8.4

Paweł Iwański Bartłomiej Igliński Roman Buczkowski

Rolnictwo jest nierozerwalnie związane z rozwojem cywilizacji. Przejście od koczowniczo-zbierackiego do osiadłego trybu życia było związane z rewolucją neolityczną. W zależności od rejonu świata nastąpiła ona między 10000 a 4000 r. p.n.e. Historia rolnictwa zaczęła się w tzw. Żyznym Półksiężycu, który obejmuje obszary od Dolnego Nilu przez Palestynę, Syrię po dolinę Eufratu i Tygrysu (Mezopotamia). Z tego obszaru rolnictwo rozszerzało swój zasięg w kierunku zachodnim, południowym i wschodnim. Wraz z rozwojem osiadłych społeczności pojawiły się takie znane współcześnie problemy, jak rozwój chwastów, a także wyjałowienie gleby, co doprowadziło do stosowania pierwszych nawozów, takich jak naturalne minerały, obornik czy popiół drzewny. Dalszy rozwój cywilizacji wymusił pojawienie się i rozwój nowych rodzajów nawozów1, 2). Obecnie, poza nawozami organicznymi, największe znaczenie mają nawozy mineralne. Związki w nich zawarte to zwykle sole, które są łatwo przyswajane przez rośliny, ewentualnie ulegają w glebie niewielkim przemianom. Nawozy w postaci od razu dostępnej dla roślin działają bardziej intensywnie w krótkim czasie i są nazywane Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Paweł Iwański*, Bartłomiej Igliński, Roman Buczkowski Modified precipitate from the brine purification process as a potential source of raw material for the fertilizer industry Zmodyfikowany osad z procesu oczyszczania solanki jako potencjalne źródło surowca dla przemysłu nawozowego DOI: 10.15199/62.2019.8.4 Dr Bartłomiej IGLIŃSKI w roku 2001 ukończył studia wyższe na Wydziale Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 2007 r. obronił pracę doktorską "Krystalizacja kwasu cytrynowego z elektrodializy cytrynianu trisodu". Aktualnie jest adiunktem w Zakładzie Chemicznych Procesów Proekologicznych WCh UMK. Specjalność - techniki membranowe i ochrona środowiska. Zakład Chemicznych Procesów Proekologicznych, Wydział Chemii, Uniwersytet Mikołaja Ko więcej »

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Właściwości strukturalne i fizykomechaniczne błon z poli(chlorku winylu) barwionych pigmentami spinelowymi (ang. Structural and physicomechanical properties of poly(vinyl chloride) membranes stained with spinel pigments)

Prenumerata

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Właściwości strukturalne i fizykomechaniczne błon z poli(chlorku winylu) barwionych pigmentami spinelowymi
(ang. Structural and physicomechanical properties of poly(vinyl chloride) membranes stained with spinel pigments)