• LOGOWANIE
  • KOSZYK
  • KONTAKT
    • WYDAWNICTWO
    • REDAKCJE
      • ATEST - OCHRONA PRACY
      • AURA OCHRONA ŚRODOWISKA
      • CHŁODNICTWO
      • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
      • DOZÓR TECHNICZNY
      • ELEKTROINSTALATOR
      • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
      • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
      • GOSPODARKA MIĘSNA
      • GOSPODARKA WODNA
      • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
      • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
      • MATERIAŁY BUDOWLANE
      • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
      • OPAKOWANIE
      • PROBLEMY JAKOŚCI
      • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
      • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
      • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
      • PRZEGLĄD MECHANICZNY
      • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
      • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
      • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
      • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY
      • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
      • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
      • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
      • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
      • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
      • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
      • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
      • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
      • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH
    • REKLAMA
    • DRUKARNIA
    • KOLPORTAŻ
  • PRENUMERATA
  • LISTA CZASOPISM
    • ATEST - OCHRONA PRACY
    • AURA OCHRONA ŚRODOWISKA
    • CHŁODNICTWO
    • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
    • DOZÓR TECHNICZNY
    • ELEKTROINSTALATOR
    • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
    • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
    • GAZETA CUKROWNICZA
    • GOSPODARKA MIĘSNA
    • GOSPODARKA WODNA
    • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
    • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
    • MASZYNY, TECHNOLOGIE, MATERIAŁY - TECHNIKA ZAGRANICZNA
    • MATERIAŁY BUDOWLANE
    • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
    • ODZIEŻ
    • OPAKOWANIE
    • POLISH TECHNICAL REVIEW
    • PROBLEMY JAKOŚCI
    • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
    • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
    • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
    • PRZEGLĄD MECHANICZNY
    • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
    • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
    • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
    • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY
    • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
    • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
    • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
    • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
    • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
    • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
    • SZKŁO I CERAMIKA
    • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
    • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
    • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH
  • WIRTUALNA CZYTELNIA
 
PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - NAJWIĘKSZA BAZA ARTYKUŁÓW TECHNICZNYCH ONLINE - AKTUALNIE 121782 PUBLIKACJE
  •   CZASOPISMA  
    • ATEST - OCHRONA PRACY
    • AURA
    • CHŁODNICTWO
    • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
    • ELEKTROINSTALATOR
    • DOZÓR TECHNICZNY
    • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
    • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
    • GAZETA CUKROWNICZA
    • GOSPODARKA MIĘSNA
    • GOSPODARKA WODNA
    • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
    • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
    • MASZYNY, TECHNOLOGIE, MATERIAŁY - TECHNIKA ZAGRANICZNA
    • MATERIAŁY BUDOWLANE
    • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
    • OPAKOWANIE
    • POLISH TECHNICAL REVIEW
    • PROBLEMY JAKOŚCI
    • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
    • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
    • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
    • PRZEGLĄD MECHANICZNY
    • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
    • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
    • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
    • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY - WIADOMOŚCI TELEKOMUNIKACYJNE
    • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
    • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
    • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
    • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
    • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
    • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
    • SZKŁO I CERAMIKA
    • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
    • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
    • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH
  •   KSIĄŻKI 
  • WIRTUALNA CZYTELNIA
  •   PRENUMERATA 
  •   REKLAMA 
  •   DRUKARNIA 
  •   KOLPORTAŻ 
  •   WYDAWNICTWO
  • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
  • 2019-9

WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE

Miesięcznik ISSN 0043-5112, e-ISSN 2449-9560 - rok powstania: 1933
Czasopismo Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP)

Możliwości optymalizacji układów automatyki elektroenergetycznej w oparciu na rozszerzonych funkcjonalnościach urządzeń zabezpieczeniowych rodziny SIPROTEC 5
(ang. Possibilities of optimization of protection systems, based on extended functionalities used in SIPROTEC 5 protection devices)

DOI:10.15199/74.2019.9.12
Marcin Lizer Aleksandra Bornus Joanna Kamińska 
Streszczenie
Rosnące wymagania wobec układów zabezpieczeń elektroenergetycznych wymuszają na producentach rozwój techniki, stosowanej w urządzeniach. Ważnymi w tym procesie aspektami są: optymalizacja funkcjonalności, liczba instalowanych urządzeń oraz obniżenie ceny, przy jednoczesnym zachowaniu niezawodności i wysokiej jakości urządzeń zabezpieczeniowych. W niniejszym artykule przedstawiono nowoczesne rozwiązania, stosowane w urządzeniach zabezpieczeniowych rodziny SIPROTEC 5, takie jak np. funkcjonalność PMU (Phasor Measurement Unit) i łączenie Point-on-Wave. Przedmiotem artykułu są również innowacyjne technologie, związane z cyfryzacją procesów w stacjach elektroenergetycznych wraz z przykładowymi układami pracy elementów struktury stacji. W artykule przybliżono nowe rozwiązania oferowane przez firmę Siemens w dziedzinie automatyki elektroenergetycznej, znacząco przekładające się na szybkość i prostotę procesu inżynieryjnego. Nowe funkcje udoskonalają pracę układów automatyki, obniżają koszty, związane z inwestycją, a także pozwalają na szerszą integrację urządzeń z istniejącymi systemami.
Słowa kluczowe: urządzenia zabezpieczeniowe, stacja cyfrowa, łączenie Point-on-Wave, Digital Twin, Phasor Measurement Unit, szyna procesowa
Abstract
Growing requirements for power protection systems force vendors to develop the technology, used in devices. Important aspects of this process are: optimization of functionality, number of installed devices and price reduction, while maintaining reliability and high quality of protection devices. This article presents innovative solutions used in protection devices of the SIPROTEC 5 family, such as PMU (Phasor Measurement Unit) and Point-on-Wave switching. The article also takes about innovative technologies, connected with the digitization of processes in power substations, together with exemplary sets of station structure elements. The article presents new solutions offered by Siemens in the field of power automation, significantly affecting time and simplicity of the engineering process. New functionalities improve the operation of automation systems, reduce costs associated with investment, and allow better integration of devices with existing systems.
Keywords: protection devices, digital substation, Point-on-Wave switching, Digital Twin, Phasor Measurement Unit, process bus
Rodzina zabezpieczeń SIPROTEC 5 Rodzina SIPROTEC 5 to grupa urządzeń zabezpieczeniowych przeznaczonych do ochrony elementów systemu elektroenergetycznego w obszarach generacji, przesyłu i dystrybucji energii, a także przemysłu i infrastruktury. Składają się na nią zabezpieczenia: nadprądowe, odległościowe i różnicowe linii, różnicowe transformatora, silnika, generatora, szyn zbiorczych oraz sterowniki polowe i rejestratory zakłóceń. Wykorzystanie wysokiej klasy zabezpieczeń zapewnia bezpieczeństwo pracy elementów systemu elektroenergetycznego oraz obsługi, jak również poprawia niezawodność i jakość procesu inżynieryjnego. Dzięki modułowości sprzętowej i funkcjonalnej urządzenia rodziny SIPROTEC 5 mogą zostać idealnie dostosowane do potrzeb instalacji oraz jeśli wymagania ulegną zmianie, zostać dostosowane do nowych wytycznych nawet na etapie eksploatacji rozwiązania. W związku z rozwojem sieci rozdzielczych w kierunku sieci z generacją rozproszoną, jednym z kluczowych zagadnień stała się komunikacja. Produkty, oferowane przez firmę Siemens, spełniają rosnące wymagania, dotyczące standardów komunikacyjnych, a także układów pracy urządzeń w strukturze stacyjnej. Dzięki zintegrowanym funkcjom zabezpieczeniowym, zastosowanie przekaźników SIPROTEC 5 pozwala znacząco ograniczyć liczbę instalowanych urządzeń. Na przykład, do ochrony transformatora użyte może zostać tylko jedno zabezpieczenie (lub dwa - w celu uzyskania pełnej redundancji), które zapewni wszystkie niezbędne funkcjonalności zabezpieczeniowe chronionego elementu sieci (rys. 1). Skutkuje to zmniejszeniem liczby przewodów, ułatwieniem parametryzacji i skróceniem czasu uruchomienia. W stosunku do rozwiązań tradycyjnych, koszty inwestycji mogą zostać zmniejszone nawet o 50%. Praca z urządzeniami rodziny SIPROTEC 5 jest szybka, bardzo wygodna i prosta, dzięki dostępności oprogramowania DIGSI 5. W zależności od potrzeb dostępne są trzy wersje oprogramowania: DIGSI 5 Compac [...]
 

  • ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
  • PRENUMERATA PAPIEROWA

   
Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł
 DO KOSZYKA 
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł
 DO KOSZYKA 
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł
 DO KOSZYKA 
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł
 DO KOSZYKA 
 

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.
prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 516.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 464.40 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 426.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 213.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 106.50 zł
okres prenumeraty:   
*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.
Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »
Rekomenduj znajomym
  • facebook
  • twitter
  • gplus
  • pinterest

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

"Technologie w Energetyce" 2019
W przedwakacyjnym tygodniu, w dniach 17-19 czerwca br., w Olsztynie miała miejsce konferencja naukowo-techniczna "Technologie w Energetyce", organizowana przez firmę Apator Elkomtech. Spotkanie od lat stanowi platformę dla merytorycznej wymiany poglądów na temat aktualnej i przyszłej sytuacji sektora elektroenergetycznego, poruszając nurtujące branżę tematy. Prowadzenie dialogu z klientami i partnerami biznesowymi w celu dopasowania oferty do ich potrzeb i oczekiwań jest jedną z kluczowych idei Apator Elkomtech. Dlatego organizowanie merytorycznej konferencji na stałe wpisało się w działania firmy, ściągając w jedno miejsce liczne grono eksperckie środowiska elektroenergetycznego. Dzięki wyraźnemu udziałowi zagranicznych firm konferencja nabrała charakteru międzynarodowego, co pozwala spojrzeć na działania branży z jeszcze szerszej perspektywy. Spotkanie przebiegało wg sprawdzonej formuły - pierwszy dzień to ogólna sesja plenarna, która stanow więcej »

ABB Ability - Monitoring Stanu Rozdzielnic, SWICOM – niezawodność w zarządzaniu aktywami
Radosław Dudzik 
SWICOM to system monitorująco-diagnostyczny, zapewniający kontrolę nad mechaniczną i elektryczną poprawnością działania rozdzielnicy średniego napięcia. Dzięki zastosowaniu protokołu IEC 61850, SWICOM pobiera w czasie rzeczywistym dane z przekaźników zabezpieczeniowych. Następnie dane analizowane są przez zaawansowane algorytmy, któ więcej »

Adaptacyjne zabezpieczenie nadprądowe zwarciowe dla linii średniego napięcia - DOI:10.15199/74.2019.9.11
Witold Hoppel Józef Lorenc Władysław Sieluk 
Wymienione w tytule zabezpieczenie wchodzi w serię nowych rozwiązań dla sieci SN wprowadzanych w produkowanych w RELPOL S.A. terminalach polowych CZIP-PRO. W związku z coraz częstszym instalowaniem w sieci reklozerów pojawił się w liniach średnich napięć problem doboru nastaw oraz uzyskania selektywności pomiędzy zabezpieczeniami nadprądowymi, zainstalowanymi w polu liniowym i reklozerach (czasem także w rozdzielniach sieciowych). Problem był niedawno prezentowany w WE i zaproponowano zastosowanie zabezpieczenia podimpedancyjnego, co chyba jest najlepszym rozwiązaniem [1]. Całkowicie uniezależnia zasięg zabezpieczenia od zmian mocy zwarciowej na szynach zasilających i rodzaju zwarcia oraz od funkcji wartości prądu zwarciowego od odległości miejsca zwarcia od szyn zbiorczych. Przy tym zmiana mocy zwarciowej może nastąpić w związku z rekonfiguracją układu połączeń sieci 110 kV, ale i w związku z pracą źródeł lokalnych przyłączonych do szyn SN GPZ-tu, z którego wyprowadzana jest linia podlegająca analizie nastaw. Tutaj zostanie zaproponowany jeszcze jeden sposób poprawy selektywności i zasięgu przez modyfikację algorytmu samego zabezpieczenia zwarciowego, w którym zaimplementowano funkcję adaptacyjną uaktywnianą podczas zwarcia dwufazowego. Funkcja ta nawiązuje do idei zaprezentowanej w [2] i jak wykazano w niniejszym artykule jest łatwa do zrealizowania w sterowniku CZIP-PRO. Może być szczególnie użyteczna wówczas, jeśli brakuje kompletu napięć w punkcie zabezpieczeniowym lub ich jakość pomiarowa jest niezadowalająca. Wspomina się tutaj o jakości pomiarów napięcia, ponieważ ciągle nie ma pewnych i niezależnych ocen sensorów napięciowych stosowanych w reklozerach, szczególnie dotyczących liniowości w całym zakresie pracy. W artykule dla zabezpieczenia nadprądowego zwarciowego będzie się stosować oznaczenie I>> a dla zwłocznego I>. Przypomnienie zasady doboru nastaw Jeśli zabezpieczenie zwarciowe wykonane jest w sposób tradycyj więcej »

Analiza sygnałów w sieci energetycznej w paśmie wąskopasmowej transmisji PLC - DOI:10.15199/74.2019.9.3
Aleksander Lisowiec Adam Kalinowski Marcin Habrych Paweł Michalski Paweł Dąbkowski Anna Liżewska Michał Zaklika 
Wąskopasmowa transmisja PLC (Power Line Communication) odbywa się w zakresie częstotliwości do 500 kHz, przy czym w Europie, w tym głównie w Polsce zostało jej przydzielone pasmo częstotliwości od 3 kHz do 148,5 kHz [1]. W przedziale 3-95 kHz transmisja PLC jest używana przez operatorów sieci dystrybucyjnych do przesyłania danych od i do liczników energii zainstalowanych u odbiorców indywidualnych, zdalnego załączania/odłączania baterii kondensatorów kompensacyjnych. Wiele odbiorników energii elektrycznej, takich jak: przetwornice impulsowe (np. przeznaczone do układów fotowoltaicznych), układy sterownicze wind, napędy bram wjazdowych, falowniki do regulacji obrotów silników, przetwornice do źródeł światła np. LED, przetwornice opraw oświetlenia ulicznego, np. żarowego, zasilacze impulsowe różnego przeznaczenia, w tym zasilacze urządzeń powszechnego użytku np. zasilacze komputerowe, urządzenia domowe (np.: suszarki, wiertarki, spawarki), wprowadza do sieci zasilającej sygnały, których pasmo znajduje się w zakresie częstotliwości wykorzystywanych przez wąskopasmową transmisję PLC. Sygnały te zakłócają lub wręcz uniemożliwiają transmisję danych za pomocą wąskopasmowej PLC. Istnieje więc potrzeba, w przypadku zakłóceń, pomiarów sygnałów w sieci energetycznej w paśmie 3-148,5 kHz. Układ pomiarowy Na rynku są dostępne analizatory sygnałów PLC, jednak ich koszt jest znaczny, powyżej 1000 euro. Istnieje zapotrzebowanie na znacznie tańsze urządzenia mogące współpracować z sensorami prądowymi w postaci rozłączalnych przetworników prądowych, pracujących na zasadzie cewki Rogowskiego. Zakres częstotliwości pracy przetworników bezrdzeniowych wykonanych w technologii bezrdzeniowych obwodów drukowanych sięga 300 kHz i w pełni pokrywa pasmo wąskopasmowej transmisji PLC. Opisywane urządzenie składa się z układu akwizycji danych pomiarowych w postaci cyfrowych próbek prądu, przesyłanych do komputera PC oraz oprogramowania wyznaczającego poz więcej »

Centrum Badawczo-Rozwojowe Inżynierii Wysokonapięciowej EnergoTech Lublin odpowiedzią na wyzwania energetyki XXI w. - DOI:10.15199/74.2019.9.1
Paweł Węgierek Piotr Kacejko Michał Konarski 
Rosnące wymagania odbiorców w zakresie ciągłości dostaw energii elektrycznej w połączeniu z nowo wprowadzonym przez Urząd Regulacji Energetyki jakościowym modelem regulacji wymagają od spółek dystrybucyjnych ciągłego rozwoju swoich sieci w celu poprawy niezawodności zasilania. Nowy model regulacji został wprowadzony w celu zredukowania wartości współczynników niezawodnościowych na terenie Polski, które mimo znacznego zwiększenia nakładów inwestycyjnych w sieć dystrybucyjną w ostatnich latach nadal zdecydowanie odbiegają od średniej europejskiej. Na przykład w 2016 r. wskaźnik przeciętnego systemowego czasu trwania przerwy długiej i bardzo długiej (SAIDI) wynosił w Polsce 272 min/odbiorcę, a wskaźnik przeciętnej systemowej częstości przerw długich i bardzo długich (SAIFI) 3,46 przerwy/odbiorcę. Średnie wartości wskaźników dla Unii Europejskiej kształtowały się w tym samym czasie na poziomie 170 min/odbiorcę w przypadku wskaźnika SAIDI (przy najniższym wskaźniku równym ok. 20) oraz 1,75 przerwy/odbiorcę w przypadku wskaźnika SAIFI (przy najniższym wskaźniku równym ok. 0,2) [1]. Zgodnie z założeniami regulacji jakościowej, spółki dystrybucyjne są zobowiązane do zredukowania współczynników SAIDI i SAIFI o 50% do roku 2020, przyjmując za rok bazowy rok 2015 [6]. Mimo kilku już lat obowiązywania jakościowego modelu regulacji, spółki dystrybucyjne ciągle są daleko od osiągnięcia założonych celów, czego przyczyną jest przede wszystkim wrażliwość istniejącej infrastruktury energetycznej na różnego rodzaju awarie. Polska sieć energetyczna jest ciągle głównie siecią napowietrzną, przez co jest szczególnie narażona na uszkodzenia spowodowane zjawiskami atmosferycznymi. Przykładem skali wpływu zjawisk pogodowych na niezawodność zasilania odbiorców jest 2017 r., w którym gwałtowne burze połączone z silnym wiatrem spowodowały rozległe uszkodzenia w sieci, których skutkiem był znaczący wzrost wskaźników niezawodności (dla niektórych OSD nawe więcej »

Cyberbezpieczeństwo w rozwiązaniach zabezpieczeń serii Easergy MiCOM Px30 - DOI:10.15199/74.2019.5.7
Krzysztof Burek Bogdan Grabarczyk 
Zabezpieczenia serii MiCOM występują na polskim rynku elektroenergetycznym od 2004 r. Tego typu rozwiązania oferowane były już wcześniej przez Zakład REFA w Świebodzicach pod różnymi logo światowych koncernów (GEC Alstom, Alstom, AREVA, Schneider Electric) zajmujących się dostawami urządzeń dla energetyki zawodowej i przemysłu. Przez te kilkanaście lat, zabezpieczenia serii MiCOM zyskały dużą popularność, wytyczając często nowe drogi rozwoju dla standardów w polskiej energetyce. Dzięki swoim rozbudowanym funkcjom zabezpieczeniowym, logice jak i niezawodności w pracy, znalazły zastosowanie na wielu obiektach w Polsce przy często skomplikowanych układach zasilania. Najpopularniejszym przedstawicielem rodziny zabezpieczeń MiCOM jest MiCOM P139 - jako wszechstronne zabezpieczenie nadprądowe z funkcją sterownika pola. Świadczyć o tym może sprzedaż tego zabezpieczenia na poziomie kilku tysięcy sztuk rocznie w ostatnich latach w Polsce. Obecnie energetyka stawia na nowe wymagania funkcyjne i komunikacyjne związane z tematem transmisji danych i bezpieczeństwa komunikacyjnego. Tutaj zabezpieczenia Easergy MiCOM serii Px30 wychodzą w pełni na przeciw tym oczekiwaniom. Historia Przez kilkanaście lat obecności na polskim rynku zabezpieczeń, sterownik polowy MiCOM P139 przechodził kilka większych i mniejszych zmian w budowie, funkcjach zabezpieczeniowych, zgodnie z wymogami rynku i życzeniami klientów. Większość zmian dotyczyła oprogramowania oraz sprzętu zamontowanego wewnątrz zabezpieczenia. Panel przedni, oprócz kilku zmian w kolorystyce programowalnych diod LED, pozostawał bez zmian od kilkunastu lat. W tym czasie wiele się zmieniło, jeśli chodzi o technikę prezentacji synoptyki, pomiarów, itp. wśród zabezpieczeń dostępnych na polskim rynku. Jednocześnie z rynku otrzymywaliśmy sprzeczne informacje od klientów - jedni byli za dotychczasowym rozwiązaniem wyświetlacza, twierdząc, że po co kolorowy wyświetlacz na stacjach bezobsługowy więcej »

Czeboksary - stolica rosyjskich przekaźnikowców
W procesie rozwoju elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej (EAZ) w Rosji istotną rolę odegrały obie wojny światowe. Prekursorem produkcji aparatury elektrycznej w Cesarstwie Rosyjskim były zakłady elektrotechniczne, założone w Rydze w 1882 r. Podczas I wojny światowej (w 1915 r.) ewakuowano je do Charkowa, gdzie na jego bazie utworzono Charkowskie Zakłady Elektro -Mechaniczne. W latach 30. XX w. jeden z wydziałów tej fabryki stał się głównym ośrodkiem powstającego przemysłu produkcji aparatury EAZ. W celu rozszerzenia asortymentu i poprawy jakości dostarczanych aparatów zakład ten nawiązał ścisłą współpracę z brytyjską firmą Metropolitan-Vickers. Wiele rozwiązań zapożyczono także od innych wytwórców, jak: Siemens i ASEA. Dzięki temu do roku 1940 charkowskie zakłady praktycznie w pełni zaspokajały potrzeby rozwijającego się przemysłu i energetyki Kraju Rad. Wraz ze zbliżaniem się frontu walk w październiku 1941 r. ewakuowano fabrykę z Charkowa do miejscowości Czeboksary, położonej 670 km na wschód od Moskwy. Jeszcze w grudniu tego roku zaczęła ona dostarczać aparaturę elektryczną na potrzeby Armii Czerwonej oraz przemysłu walczącego kraju. W 1947 r. CZEAZ (Czeboksarska Fabryka Aparatury Elektrycznej) wy więcej »

Dobór rozwiązań telemechaniki z myślą o przyszłości
Paweł Bielenica 
W ostatnim czasie obserwuje się zwiększenie wymagań stawianych sieciom typu smart w odniesieniu do stacji transformatorowych i złączy kablowych SN z telemechaniką. Dotychczasowe rozwiązania techniczne okazują się niewystarczające do realizacji nowych celów i wymagań użytkowników. Wyposażenie stacji transformatorowej czy węzła sieciowego SN, oprócz standardowych elementów zapewniających sterowanie i sygnalizację z rozdzielnicy SN oraz sygnałów ze wskaźników zwarcia, obejmuje coraz częściej aparaturę konieczną do pomiarów wielkości elektrycznych w obwodach pierwotnych, kontroli przepalenia wkładek bezpiecznikowych czy wyrafinowanych systemów blokad i sterowań zwiększających bezpieczeństwo. Niekonwencjonalne metody pomiaru wielkości elektrycznych, takie jak sensory napięciowe stają się codziennością. Nowo powstające obiekty, jeśli nie maj więcej »

Edward Kobosko (1906-1984)
Andrzej Marusak 
Dr inżynier elektryk, automatyk, projektant instalacji i urządzeń elektrycznych, organizator, autor podręczników, wykładowca Politechniki Warszawskiej. Urodzony w Komorowie pod Warszawą (1906 r.) jako syn Antoniego urodzonego w Warszawie 3 maja 1861 r. i zmarłego w roku 1922 oraz Anny z d. Sepczyńskiej (1868-1944), urodzonej w Mogielnicy 17 lipca 1868 r. i zmarłej w roku 1944. Miał kilkoro rodzeństwa. Studia ukończył na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej otrzymując tytuł inżyniera elektryka (22 października 1931 r.). Na studiach był kolegą Józefa Żydanowicza (1909-2000) - późniejszego profesora Politechniki Warszawskiej, z którym po studiach pracował w Elektrowni Okręgowej Siersza Wodna k. Trzebini, o mocy zainstalowanej ok. 25 MW. E. Kobosko, w 1932 r., pod patronatem Kazimierza Szpotańskiego (1887-1966), właściciela Fabryki Aparatów Elektrycznych (FAE) i działacza Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP) wydał pierwszą książkę z dziedziny urządzeń i instalacji elektrycznych, a w roku 1938 - drugą "Instalacje elektryczne prądu silnego w budynkach" (Wyd. SEP s. 212), wydał jako współautor z Adolfem Janem Morawskim - profesorem Politechniki Warszawskiej, później zamordowanym w Katyniu (1940 r.). Przed wojną, inż. E. Kobosko opracował i zrealizował projekt zabezpieczenia przed kradzieżą obrazów w Muzeum Narodowym w Warszawie, stosując po raz pie więcej »

Jak radzić sobie z rosnącą złożonością układów sieci SN? - kompleksowe testowanie systemów automatyki dystrybucyjnej przy minimalnym wysiłkuonością układów sieci SN? – kompleksowe testowanie systemów automatyki dystrybucyjnej przy minimalnym wysiłku
Robert Wang 
Aby zapewnić niezawodną pracę sieci dystrybucyjnej zakłady elektroenergetyczne stale poszukują możliwości jej optymalizacji, np. przez wdrożenie układów automatyki dystrybucyjnej. Jedną z metod stosowanych w celu zmniejszenia trwałych przerw w zasilaniu jest zastosowanie reklozerów montowanych na słupach. Obecnie takie reklozery oferują szeroki zakres funkcji. Dzięki pomiarowi napięć po stronie źródłowej i odbiorczej, automatyzację można osiągnąć, łatwo stosując w sterownikach reklozerów lokalną wbudowaną logikę, która może izolować sekcję dotkniętą zwarciem i umożliwić zasilanie odbiorców z alternatywnego źródła. Układy automatyki dystrybucyjnej wykorzystujące skoordynowane funkcje zabezpieczeń zapewniają łatwe i tanie rozwiązanie poprawiające niezawodność, jednak proces izolacji i przywracania zasilania może trwać nawet kilka minut. W przypadku krytycznych linii zasilających, w których długie przerwy w zasilaniu nie są akceptowalne, reklozery wyposażone w szybką komunikację punkt - punkt umożliwiają lokalizowanie, izolowanie i przywracanie zasilania do "zdrowych" sekcji w ciągu kilku sekund lub nawet krócej. Aby uruchomić takie projekty, operatorzy sieci często polegają na producentach, którzy projektują i wdrażają system automatyki. Dokładne przetestowanie całego układu przed instalacją ma kluczowe znaczenie dla upewnienia się, że logika przełączania działa zgodnie z oczekiwaniami dla wielu scenariuszy zwarć, a sprzęt komunik więcej »

Kompleksowa ochrona dla każdej aplikacji dystrybucji energii na bazie przekaźnika zabezpieczeniowego i sterownika REX640 - DOI:10.15199/74.2019.9.13
Andrzej Burdzy 
Rosnące wymagania w zakresie niezawodności, elastyczności oraz wszechstronności aplikacji elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej, stają się nowymi wyzwaniami. Dynamicznie zmieniające się pod kątem cyfryzacji obiekty elektroenergetyczne, w tym podstacje średniego napięcia, dają szansę na jeszcze efektywniejszą eksploatację.Firma ABB, od lat specjalizująca się w dostarczaniu innowacyjnych rozwiązań, zaprojektowała urządzenie do kompleksowej ochrony aplikacji sieci dystrybucyjnych - wielofunkcyjne zabezpieczenie oraz sterownik polowy typu Relion® REX640. Zabezpieczenie i sterownik REX640 jest wynikiem wieloletnich doświadczeń firmy ABB w zakresie swobodnie konfigurowalnych przekaźników zabezpieczeniowych Relion®. Powstał z myślą o obsłudze aplikacji przeznaczonych zarówno dla zakładów energetycznych, jak i przemysłowych. Rozbudowana funkcjonalność pozwala na wykorzystanie go nie tylko w obszarze średnich napięć, ale również WN, np. w zabezpieczeniu odległościowym linii. Warto wspomnieć o właściwym pozycjonowaniu REX640 względem wcześniejszych typów oraz serii przekaźników zabezpieczeniowych rodziny Relion®. Zabezpieczenie i sterownik polowy REX640 łączy w sobie funkcje całej rodziny Relion® obecnej na krajowym oraz globalnym rynku. Możliwe jest zatem posiadanie w jednym urządzeniu szerokiej gamy funkcji zabezpieczeniowych, standardów oraz protokołów komunikacyjnych, czy też ochrony przeciwłukowej. ABB Relion® REX640 wprowadza całkowicie nową koncepcję wyboru i pakietowania aplikacji zabezpieczeniowych na potrzeby elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej. Mogą one zawierać zarówno algorytmy z więcej »

Nowe rozwiązania zabezpieczenia ziemnozwarciowego obejmującego 100% uzwojeń stojana generatora iZAZ-INJ produkcji ZAZ-En Sp. z o.o. - DOI:10.15199/74.2019.9.16
Zygmunt Kuran Michał Krzęcio Marian Duży 
Jednym z najczęściej występujących zakłóceń w obwodach stojana generatora są zwarcia doziemne [3]. Większość jednostek wytwórczych w polskim systemie elektroenergetycznym jest wykonana z izolowanym punktem neutralnym, ze względu na dążenie do zminimalizowania prądów ziemnozwarciowych. Takie rozwiązania są wrażliwe na występowanie przepięć ferrorezonansowych. Zakłócenia te negatywnie wpływają na pracę układu generatora i selektywność działania układu zabezpieczeń. Stąd coraz częściej stosuje się uziemienie punktu neutralnego generatora przez rezystancję ograniczającą wartość prądu ziemnozwarciowego (np. R = 1000 Ω). Prąd zwarcia doziemnego w uzwojeniach stojana generatora zależy wtedy od pojemności doziemnej obwodów bloku, tzn. pojemności uzwojeń stojana generatora, uzwojenia dolnego napięcia transformatora blokowego, dodatkowych pojemności zainstalowanych na biegunach wyłącznika generatorowego i od zainstalowanego rezystora R. Podstawowym zabezpieczeniem ziemnozwarciowym stojana generatora jest zabezpieczenie zerowonapięciowe (symbol ANSI: 59N lub 59GN). Jego kryterium bazuje na pomiarze składowej zerowej napięcia z przekładnika napięciowego w punkcie neutralnym generatora lub na jego zaciskach [3]. Jest to jedno z podstawowych zabezpieczeń zaimplementowanych w zespołach rodziny iZAZ [4]. W przypadku wystąpienia zwarcia doziemnego w uzwojeniach stojana generatora, składowa zerowa napięcia będzie tym większa, im dalej od punktu neutralnego wystąpi zwarcie. W przypadku zwarcia występującego na zaciskach generatora, zmierzone w punkcie neutralnym lub na zaciskach maszyny napięcie zerowe (3U0) będzie największe i równe w przybliżeniu napięciu fazowemu stojana. Natomiast, jeśli zwarcie doziemne wystąpi w pobliżu punktu neutralnego, zmierzona składowa zerowa będzie niewielka, a w przypadku zwarcia w punkcie neutralnym równa zero. W związku z tym napięcie rozruchowe zabezpieczenia 59N powinno być jak najniższe, ponieważ pozwo więcej »

Nowoczesna ochrona odgromowa napowietrznych linii dystrybucyjnych 6-20 kV za pomocą iskierników wielokomorowych
Marek Loboda Georgy Podporkin Alexander Sivaev 
Analiza doświadczeń z eksploatacji sieci dystrybucyjnych SN świadczy o tym, że ich niezawodność jest tym niższa, im wyższe jest napięcie znamionowe sieci. W wyniku uszkodzenia sieci dystrybucyjnych występuje większość strat spowodowanych przez przerwy w dostawie energii elektrycznej do konsumentów. Jedną z głównych przyczyn awarii tych sieci są przepięcia atmosferyczne, powodujące przeskoki na powierzchni izolatorów oraz prowadzące do zwarć, uszkodzenia osprzętu i aparatury a także do długotrwałych wyłączeń linii. Aktualność problemów ochrony odgromowej linii dystrybucyjnych SN Wyłączenia awaryjne linii 6-20 kV spowodowane oddziaływaniem wyładowań atmosferycznych w czasie burzy są przyczyną do ok. 50% awarii i uszkodzeń urządzeń sieci 6-20 kV, a w przypadkach gdy trasy linii znajdują się na obszarze leśnym nawet do ok. 90% łącznej liczby awarii. W związku z tym niezawodność dostaw do konsumentów energii elektrycznej w dużej mierze zależy od skuteczności zastosowanych środków ochrony odgromowej linii. Dotychczasowe doświadczenia ze stosowania półprzewodnikowych, wykonanych z tlenków metali, ograniczników przepięć do ochrony linii napowietrznych przed przepięciami atmosferycznymi i badania teoretyczne wykazują, że ich możliwości techniczne nie mogą w pełni spełniać wymagań ochrony linii, wymaganych podczas występowania burz z piorunami. Tak więc, nawet najbardziej zaawansowane technicznie ograniczniki przepięć, które są stosowane z powodzeniem do ochrony urządzeń stacyjnych podczas burzy, nie są w stanie wytrzymać bez uszkodzeń oddziaływania rzeczywistych, możliwych do wystąpienia prądów wyładowań piorunowych, które mogą oddziaływać na linie. Iskrowe przeskoki w powietrzu prowadzą do zwiększenia liczby wyłączeń linii napowietrznych w czasie burzy, ponieważ nie jest możliwe samoczynne zgaszenie łuku spowodowanego przepływem prądu następczego w kanale wyładowania iskrowego. Jedynym środkiem, który chociaż bezpośrednio nie chron więcej »

Ochrona przeciwpożarowa instalacji elektrycznej - DOI:10.15199/74.2019.9.9
Anna Biłek-Gorzkiewicz 
W Polsce co roku odnotowuje się ok. 40 000 pożarów obiektów mieszkalnych, hal produkcyjnych czy magazynów, w których ginie ok. 5 000 osób, a 70 000 osób zostaje rannych. Straty wynikające z pożarów w ciągu roku to ponad 1,6 mld zł. Niestety liczba odnotowywanych pożarów z roku na rok rośnie, dlatego ochrona przeciwpożarowa w budynkach staje się kluczowym zagadnieniem. Aby zapobiegać pożarom, należy przede wszystkim zbadać główne przyczyny ich powstania. Zgodnie ze statystykami głównym czynnikiem powstawania pożarów jest czynnik ludzki, którego wyeliminowanie jest praktycznie niemożliwe. Dlatego należy skupić się na drugim czynniku, jakim jest instalacja elektryczna. To jej niepoprawne działanie, starzenie się, powoduje co piąty pożar. Rozwiązaniem tego problemu jest stałe monitorowanie instalacji elektrycznej, dzięki czemu w każdej chwili będziemy wiedzieć, jaki jest stan izolacji i czy w danym obwodzie nie ma zagrożenia pożarem. Dodatkowa ochrona przeciwpożarowa Obecnie w budynkach pod jednym dachem i w niewielkiej odległości znajdują się sieci i urządzenia, które powodują duże zakłócenia (UPS-y, komputery, zasilacze impulsowe) i takie które są bardzo wrażliwe na wszelkiego rodzaju zakłócenia (sieci komputerowe, sieci sterownicze, teletechniczne, przeciwpożarowe czy kontroli dostępu). Bliskość tych dwóch typów instalacji i urządzeń może powodować nie tylko zakłócenia, ale ma również wpływ na bezpieczeństwo pożarowe. Zgodnie z normami ochrona przeciwpożarowa i przeciwporażeniowa w obiektach realizowana jest przez wyłączniki różnicowoprądowe. Niestety ostatnie badania przeprowadzone przez Sekcję Producentów Aparatów Elektrycznych KIGIET w 2017 r., ujawniły, iż ponad 55% dostępnych na rynku wyłączników różnicowoprądowych jest niezgodna z normą PN-EN 61008-1. Tak więc można założyć, że problem z bezpieczeńs więcej »

Piętnaście lat doświadczeń z badań i diagnostyki elektroenergetycznych linii kablowych tłumionym AC w miejscu zainstalowania - DOI:10.15199/74.2019.9.7
Edward Gulski Rogier Jongen Jarosław Parciak Aleksandra Rakowska Krzysztof Siodla 
Biorąc pod uwagę, że niezawodny transport energii ma fundamentalne znaczenie dla infrastruktury lądowej i morskiej, ważne są aspekty prawidłowego i optymalnego prowadzenia kontroli jakości dla nowo instalowanych oraz będących już w eksploatacji linii kablowych. W rezultacie ważna dla operatorów sieci przesyłowych (OSP) jest odpowiedź na kilka pytań dotyczących opracowania, stosowania i dokonywania aktualizacji wewnętrznych procedur i standardów dla niezawodnego działania eksploatowanej sieci elektroenergetycznej. Operator sieci musi znaleźć odpowiedź na dwa najważniejsze pytania: ● Jak w sposób czuły i nieniszczący wykryć niewielkie wady związane z błędami montażowymi w nowo zainstalowanych liniach kablowych? ● W jaki sposób przeprowadzić nieniszczącą diagnostykę linii kablowych będących w eksploatacji, aby określić ich rzeczywisty stan? Zgodnie z obecnymi normami IEC, badania odbiorcze linii kablowych na napięcie do 150 kV i powyżej [2, 3], są swoim zakresem ograniczone do minimalnych zaleceń producenta, a zatem nie obejmują obecnych wymagań, aby zapobiegać uszkodzeniom linii kablowych podczas eksploatacji. W związku z tym, aby zapewnić niezawodną pracę sieci elektroenergetycznej i odpowiedzialnie zarządzać majątkiem sieciowym, operator danej sieci powinien uwzględnić określone i ważne cele badań odbiorczych linii kablowych. Prof. dr hab. inż. Edward Gulski (e.gulski@onsitehv.com), dr inż. Rogier Jongen - onsite hv solutions ag, Luzern, Switzerland, mgr inż. Jarosław Parciak - onsite hv solutions Central Europe, Warsaw, Poland, prof. dr hab. inż. Aleksandra Rakowska, prof. dr hab. inż. Krzysztof Siodla - Poznan University of Technology, Poznan, Poland Słowa kluczowe: kable zasilające, testy w miejscu zainstalowania, testy po ułożeniu, testy diagnostyczne, tłumione napięcie AC, DAC, WNZ - wyładowania niezupełne, lokalizacja defektów, współczynnik strat dielektrycznych, tgδ Wiadomo, że podczas standardowych więcej »

Realizacja szyny procesowej IEC 61850 w aplikacjach rozdzielni GIS na przykładzie rozwiązań GE - DOI:10.15199/74.2019.9.14
Andrzej Juszczyk 
Pomiary na szynie procesowej IEC 61850-9-2 sieci wysokich napięć i najwyższych napięć Stacja cyfrowa to nazwa marketingowa, stosowana przez firmy dostarczające technikę IEC 61850. Pod tą nazwą rozumie się rozwiązania, w których obwody wtórne w ramach stacji, w sposób maksymalny wykorzystują światłowodową komunikację zgodną ze standardem IEC 61850. Oznacza to, że pomiędzy obiektami pierwotnymi (wyłącznik, przekładniki, odłączniki, itd.) a szafami EAZ znajdują się połączenia światłowodowe, tworzące tzw. szynę procesową, przez którą zbierane są informacje na potrzeby IED (przekaźniki zabezpieczeniowe oraz sterowniki) zamontowane w szafach EAZ oraz wysyłane są z nich komendy do urządzeń pierwotnych. Do tej wymiany służą komunikaty IEC 61850 - GOOSE oraz SV. Szynę procesową można realizować, wykorzystując aparaturę pierwotną wyposażoną w tradycyjne interfejsy do współpracy z otoczeniem (zestyki przekaźnikowe, cewki, wyjścia prądów analogowych 1A/5A czy napięć). Można też pójść krok dalej, korzystając z szybkiego rozwoju nowych technik, tzn. zamienić, np. tradycyjne przekładniki prądowe i napięciowe na niekonwencjonalne (np. optyczne przekładniki elektroniczne - rys. 1). Przy wyborze rozwiązania warto postawić sobie pytanie, jakie to wnosi korzyści techniczno-ekonomiczne. Aktualnie ocena czynników ekonomicznych jest rozumiana znacznie szerzej niż do niedawna. Coraz bardziej zdajemy sobie sprawę, że ocena ekonomiczna produktu to nie tylko jego cena, ale także koszty: instalacji, testowania, eksploatacji, serwisu. Jest powiązane z jakością elektroniki czy mechaniki (określa to wskaźnik MTBF), a także kosztami niejakości jego działania (nieprawidłowe działanie lub jego brak). Wszystkie te aspekty wpływają na globalny koszt w firmie. Wzrost świadomości, że najnowsze techniki wpływają pozytywnie na wynik finansowy firmy, dając jej przewagę na rynku, uwidacznia się chociażby w idei rewolucji przemysłowej 4.0 (Industry 4.0). Idea ta, więcej »

Stacje ładowania pojazdów elektrycznych w koncepcji smart systemu - DOI:10.15199/74.2019.9.6
Jacek Świątek 
Koniecznością cywilizacyjną, niezbędną do utrzymania rozwoju, będzie stworzenie inteligentnych miast (smart city). smart city to inteligentne budynki (smart building), które będą zasilały inteligentne linie energetyczne (smart grid). Budowa smart grid zakłada nie tylko inteligentne zarządzanie zasobami energii oraz ich przesyłem i dystrybucją, ale też dywersyfikację źródeł zasilania i dostęp do ekologicznych zasobów energii. To ostatnie spowoduje, że ważnym elementem w organizacji smart city/smart grid będą odnawialne źródła energii (OZE), magazyny energii (ES - energy storage) oraz energia pochodząca od konsumentów z pojazdów elektrycznych lub zasobników prosumenckich (prosument to konsument, klient energetycznego operatora dystrybucyjnego, który jest też producentem energii ze źródeł OZE lub magazynu energii). Czynnikiem, który wymusi organizację smart życia, będzie deficyt zasobów energii (zwłaszcza brak pierwotnych zasobów kopalnych) oraz eliminacja źródeł wytwarzania energii z dużą emisją zanieczyszczeń. Istotne też będą inne zagrożenia, jak np.: niska efektywność wytwarzania energii z obecnych źródeł, trudności z przesyłem i rozdziałem energii, problemy z jakością i stabilnością dostaw energii. W dalszej części artykułu zostaną omówione elementy, z których będzie się składał energetyczny smart system oraz wymagania, które powinien spełniać. Ponadto zostanie zaprezentowany sposób funkcjonowania stacji ładowania pojazdów elektrycznych w dwóch typach systemów: w systemie ze zwrotem energii do odbiorcy indywidualnego, tryb - V2H (Vehicle to Home) lub ze zwrotem energii do sieci, tryb - V2G (Vehicle to Grid). Trzeba podkreślić, że w obu przypadkach musimy mieć dostęp do energii elektrycznej zgromadzonej w zasobnikach pojazdów elektrycznych przez dodatkową dwukierunkową funkcjonalność stacji ładowania. Smart - chwyt marketingowy czy wizja i filozofia? Zanim przejdziemy do tematu głównego, zastanówmy się, czy wszystko dziś m więcej »

Stulecie czasopisma Przegląd Elektrotechniczny (1919-2019) - geneza czasopisma i lata działalności (1919-1946) - DOI:10.15199/74.2019.9.18
Jerzy Hickiewicz Przemysław Sadłowski Piotr Rataj 
W artykule przedstawiono początki czasopiśmiennictwa technicznego i pierwszych artykułów o tematyce elektrotechnicznej. Pod koniec XIX w. powstały dwa główne czasopisma techniczne Przegląd Techniczny wychodzący w Warszawie i Czasopismo Techniczne wychodzące we Lwowie. W Przeglądzie Technicznym w latach 1904-1905 i 1911-1919 wychodził dodatek "Elektrotechnika". W 1919 r. powołano Przegląd Elektrotechniczny, który w okresie międzywojennym bardzo się rozwinął. Do odzyskania niepodległości przez Polskę nie istniało polskie, odrębne, specjalistyczne, czasopismo elektrotechniczne. Informacje, wiadomości, komunikaty i artykuły o tematyce elektrotechnicznej zaczęły się wpierw pojawiać w czasopismach przyrodniczo-technicznych, przemysłowych lub politechnicznych. Wśród nich można wymienić takie tytuły jak: Izys Polska, Dziennik Politechniczny, Przyroda i Przemysł, Inżynieria i Budownictwo, Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza, Gazeta Przemysłowo-Handlowa, Dźwignia, Czasopismo Techniczne, Czasopismo Krakowskiego Towarzystwa Technicznego. Najwięcej nowinek z zakresu szeroko pojętej elektrotechniki zamieszczanych było w takich czasopismach jak Przegląd Techniczny i Czasopismo Techniczne. Wydawnictwa te szybko zdobyły uznanie polskich elektrotechników i miały wielkie znaczenie dla popularyzacji wiedzy o szybko rozwijającej się w tym czasie elektrotechnice. W zaborze austriackim, w Galicji, od 1877 r. zaczęła wychodzić we Lwowie Dźwignia. Następnie, od 1880 r. zaczęło ukazywać się w Krakowie Czasopismo Techniczne. W 1883 r. te dwa czasopisma połączyły się w jedno pod nazwą Czasopismo Techniczne. Był to organ galicyjskich towarzystw technicznych zarówno Lwowa, jak i Krakowa. Jednak w 1889 r. krakowianie zerwali umowę, rozpoczynając od 1890 r. wydawanie własnego Czasopisma Towarzystwa Technicznego Krakowskiego. Odtąd Czasopismo Techniczne było wydawane tylko we Lwowie. Sytuacja taka trwała aż do wybuchu II wojny światowej, w 1939 r. Na początku więcej »

SYNDIS-ENERGIA - system monitoringu i bilansowania mediów energetycznych
SYNDIS-ENERGIA to kompleksowe, efektywne oprogramowanie do akwizycji danych, nadzoru urządzeń pomiarowych oraz analiz i rozliczania mediów energetycznych: energii elektrycznej i cieplnej, gazu, wody oraz innych nośników energii. System oferuje efektywne narzędzia, niezbędne dla gospodarki energią i udziału w rynku energii. Funkcje dostosowane są do wymagań i specyfiki: - spółek dystrybucyjnych i handlowych, - elektrowni i elektrociepłowni, - przedsiębiorstw dostarczających media energetyczne (takie jak: ciepło, gaz, woda, para, itp.), - zakładów przemysłowych i dużych nieprzemysłowych odbiorców energii. SYNDIS-ENERGIA jest z powodzeniem wdrażany w zakładach przemysłowych do zarządzania mediami energetycznymi. System w czasie rzeczywistym nadzoruje i odczytuje więcej »

System geolokalizacji wewnątrz budynków z wykorzystaniem technologii Ultra Wide Band - DOI:10.15199/74.2019.9.4
Jerzy Chudorliński Paweł Michalski Łukasz Walas Mariusz Kucharek Cezary Kasprzak Dominik Kosowski Wojciech Sokół 
Techologie geolokalizacyjne wykorzystujące: GPS, GLONASS, BEIDOU w ciągu ostatniej dekady na dobre zagościły w naszym codziennym życiu. Technologie te nie potrafią jednak wyznaczać położenia obiektów wewnątrz budynków. Nowym i chętnie stosowanym rozwiązaniem w dziedzinie geolokalizacji wewnątrz budynków (RTLS) jest technologia UWB, która pozwala na osiągnięcie lepszych parametrów użytkowych w stosunku do innych systemów lokalizacji czasu rzeczywistego RTLS (Real Time Location Systems), np. wykorzystujących ultradźwięki. Jedną z kluczowych właściwości systemu geolokalizacji jest dokładność określenia położenia lokalizowanego obiektu. Sposobem do zwiększenia precyzji pomiarów może być większa częstotliwość pasma komunikacyjnego pomiędzy składnikami systemu. Dostępne systemy pozycjonowania wykorzystują dwa typy pasm BLE (Bluetooth Low Energy) oraz UWB (Ultra Wide Band). Pierwsze charakteryzuje się dokładnością geolokalizacji na poziomie 50 cm, drugie pozwala na określenie pozycji z precyzją pojedynczych centymetrów [4]. Składniki sieci czujników geolokalizacyjnych UWB Prezentowany w artykule zestaw opracowany przez DecaWave składa się z następujących komponentów: ● TAG - urządzenie lokalizowane, które komunikując się z pozostałymi tagami systemu (w szczególności typu ANCHOR) ustala swoją pozycję, korzystając z TWR (Two-Way Ranging). ● ANCHOR - szczególny rodzaj tagu stacjonarnego, pełniący rolę punktu odniesienia dla układu współrzędnych. ● GATEWAY - brama dostępowa do danych na temat lokalizacji TAG-ów w systemie, komunikacja odbywa się z wykorzystaniem modułu Raspberry PI 3 Model B i dostępnych za jego pośrednictwem portów/protokołów komunikacyjnych/technologii WEB-owej z wykorzystaniem biblioteki PANS (Decawave Positioning and Networking Stack). GATEWAY korzysta z aplikacji Decawave Positioning and Networking Stack do komunikacji i transportu pakietów o lokalizacji. Do poprawnego działania system wymaga na więcej »

Szybkozmienne przepięcia łączeniowe w rozdzielnicach izolowanych gazem SF6 (GIS) - DOI:10.15199/74.2019.9.5
Janusz Karolak 
Rozdzielnice izolowane gazem SF6 (GIS) są w ostatnich dekadach szeroko stosowane w sieciach elektroenergetycznych wysokich napięć. Charakteryzują się wieloma zaletami w odniesieniu do rozdzielni z izolacją powietrzną, czyli niewielkimi rozmiarami gabarytowymi, odpornością na zabrudzenia środowiskowe, niewielkimi nakładami na eksploatację oraz wysoką niezawodnością zasilania. Współcześnie rozdzielnice GIS są stosowane w szerokim zakresie napięć od 52 kV do 1100 kV. Wysokonapięciowe rozdzielnice z izolacją gazową wykazują pewne zjawiska fizyczne charakterystyczne tylko dla tego rodzaju rozwiązań konstrukcyjnych. Specyficzną cechą, która występuje w rozdzielnicach GIS podczas niektórych operacji łączeniowych, są bardzo szybko zmienne przepięcia (VFTO - Very Fast Transient Overvoltages), występujące w torze głównym rozdzielnicy [2, 3, 6, 7, 9, 10, 15-19, 21-26]. Przebiegi te charakteryzują się krótkim czasem narastania (rzędu nanosekund), częstotliwością w zakresie od 100 kHz do 100 MHz i wysoką amplitudą sięgającą do ok. 3 j.w. (1 j.w. = √2Ur /√3, gdzie Ur - napięcie znamionowe rozdzielnicy). Szybko zmienne przebiegi napięciowe (VFTO) generowane wskutek operacji łączeniowych w rozdzielnicy GIS i towarzyszące im przebiegi prądowe (VFTC - Very Fast Transient Currents) [9, 20] podczas rozprzestrzeniania się w obwodach głównych rozdzielnicy wywołują przejściowe szybko zmienne przebiegi napięciowe w uziemionych osłonach rozdzielnic (TEV - Transient Enclosure Voltages) [1, 4, 8, 18] oraz przejściowe pola elektromagnetyczne (EMF). Pola elektromagnetyczne przedostają się na zewnątrz rozdzielnicy przez jej nieciągłości osłon takie jak: przepusty kablowe i transformatorowe, wzierniki, pierścienie izolacyjne przekładników itp. Zjawiska te powodują narażenia izolacji głównej rozdzielnicy oraz w przyłączonym do rozdzielnicy wyposażeniu, a także mogą wpływać na urządzenia pomocnicze sterujące i pomiarowe zainstalowane w jej pobliż więcej »

W jaki sposób NASA użyje robotów do tworzenia paliwa rakietowego z gleb marsjańskich
Kurt W. Leucht: How NASA Will Use Robots to Create Rocket Fuel From Martian Soil. Engineers are building a prototype of a robotic factory that will create water, oxygen, and fuel on the surface of Mars. IEEE Spectrum 2018 November. Opracował - Witold Bobrowski. Przedstawione w artykule rysunki pokazują przyszłe kopiące roboty, które pewnego dnia mogą działać na Marsie, na długo przed tym, jak ludzie postawią stopę na tej planecie. Jest rok 2038. Po 18 miesiącach życia i pracy na powierzchni Marsa, załoga sześciu odkrywców wsiada do kosmicznej rakiety transportowej i wraca na Ziemię. Praca przebiega bez udziału ludzi. Autonomiczne roboty będą nadal prowadziły zakład wydobywczy i syntezę chemiczną, którą rozpoczęły na wiele lat przed tym, jak ta pierwsza załogowa misja postawiła stopę na planecie. Zakład produkuje: wodę, tlen i paliwo rakietowe, wykorzystując lokalne zasoby i gromadzi wszystkie niezbędne zapasy do następnej misji na Marsa, która ma przybyć za kolejne dwa lata. Ta fabryka robotów nie jest science fiction: jest wspólnie rozwijana przez wiele zespołów w NASA (National Aeronautics and Space Administration - Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej). Jednym z nich jest Laboratorium Swamp Works w Centrum Lotów Kosmicznych im. Johna więcej »

WindEx ARS - systemowy automatyczny SZR dla sieci SN/WN - sekwencje w systemie WindEx i ograniczenie mocy jako wstęp do programowania sieci
Tomasz Dąbrowski Maciej Walczak 
ARS (Automatyczna Rekonfiguracja Sieci) to automatyka działająca w oparciu na ręcznie przygotowanym scenariuszu. Po spełnieniu warunków wyzwolenia, na które mogą składać się dowolne sygnały obecne w systemie WindEx, automatyka wykonuje sekwencję sterowań, sprawdzając jednocześnie sygnały mogące zablokować działanie automatyki, związane np. z bezpieczeństwem pracy lub działaniem innych automatyk. Sposób działania automatyki ARS jest zbliżony do działania FDIR-a w trybie scenariuszowym (w trybie dynamicznym FDIR nie wymaga ręcznej edycji scenariuszy), jednak automatyka FDIR Rys. 1. Przykład realizacji automatyki ARS między GPZ a RS Rys. 2. Schemat sieci przed przełączeniami, z wyłączonym transformatorem 2 w stacji SE Anna 118 Rok LXXXVII 2019 nr 9 IKNOFNOFREMRAENCJCEJ EF I-R MSPOOWTEKANIA - WYDARZENIA jest automatyką bardzo wyspecjalizowaną, której działanie zawsze przebiega wg tego samego schematu (zlokalizowanie zwarcia, izolacja, przywrócenie zasilania tam gdzie to możliwe). FDIR ma też wiele dodatkowych mechanizmów, zapewniających większą szansę na poprawne wyizolowanie uszkodzenia i zasilenie odbiorców. Automatyka ARS jest prostszym i ogólniejszym mechanizmem, dzięki czemu może być wykorzystywana w różnych celach. Przykład wykorzystania automatyki ARS U jednego z klientów Apator Elkomtech automatyka ARS będzie wykor więcej »

Wykrywanie uszkodzeń wewnętrznych transformatorów jednofazowych - DOI:10.15199/74.2019.9.17
A.T. Nowożiłow: "Zaszczita odnofaznych transformatorow ot powrieżdienij". Elektriczestwo 6/2017. Opracował - Piotr Olszowiec. Jednofazowe transformatory wielkich mocy są stosowane w elektroenergetyce a także w metalurgii do zasilania pieców hutniczych. Z powodu rozdzielenia faz w jednostkach tych wykluczone są oczywiście zwarcia międzyfazowe. Dlatego też w praktyce możliwe są jedynie zwarcia jednofazowe z ziemią i zwarcia międzyzwojowe. Ponadto pod działaniem sił elektromagnetycznych przy przepływie prądu zewnętrznego zwarcia następuje deformacja uzwojeń transformatora. W efekcie podobnych napręż więcej »

Wytrzymałość elektryczna komór próżniowych średniego napięcia - analiza porównawcza - DOI:10.15199/74.2019.9.2
Stanisław Kiszło Michał Szymański Andrzej Frącek Krzysztof Kobyliński 
Od kilku lat obserwuje się dynamiczny rozwój produkcji komór próżniowych w: Europie, Japonii, USA, Chinach i Indiach. Do czynników przyczyniających się do zastosowania techniki próżniowej w budowie łączników SN należy zaliczyć, oprócz rozpoznania zachodzących w komorach procesów, znaczący postęp techniczny w zakresie konstrukcji i technologii komór próżniowych. Ciągłe doskonalenie konstrukcji pozwala na uzyskiwanie wysokiej zdolności łączeniowej i wysokiej trwałości mechanicznej. Zapewnienie odpowiedniej wytrzymałości elektrycznej i trwałości mechanicznej komór próżniowych stosowanych w rozłącznikach czy wyłącznikach średniego napięcia jest jednym z podstawowych wymagań stawianych konstruktorom, ośrodkom badawczo-rozwojowym i producentom. Największe zastosowanie komór próżniowych nastąpiło w łącznikach średnich napięć od 7,2 kV do 36 kV. Zastosowanie komór próżniowych o napięciach znamionowych od 72,5 kV do 145 kV jest na etapie rozwoju. Wytrzymałość dielektryczna próżni Właściwości elektroizolacyjne próżni, takie jak: duża wytrzymałość elektryczna, mała stratność dielektryczna, szybkie odzyskiwanie wytrzymałości elektrycznej po wyładowaniach były i są wykorzystywane w rozwiązaniach konstrukcyjnych: wyłączników, rozłączników, reklozerów i styczników. Proces inicjowania i rozwoju przeskoku w próżni jest procesem bardzo złożonym, w którym występuje wiele zjawisk fizycznych, takich jak: absorpcja i desorpcja gazu, przenikanie gazów przez ciało stałe, parowanie i kondensacja, emisja jonów z powierzchni ciała stałego, emisja elektronów, emisja mikrocząstek, oddziaływanie jonów i elektronów z ciałem stałym, wzbudzanie i jonizacja gazów resztkowych, dejonizacja [1, 10]. Podstawowymi wielkościami charakteryzującymi układ izolacyjny są wartości prądu płynącego przez układ zestykowy przy określonej wartości napięcia na zaciskach układu zestykowego oraz wartości napięcia przeskoku. Wpływ wartości ciśnień gazów resztkowych, wystę więcej »

Zastosowanie kombinowanego ogranicznika DEHNshield w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia - DOI:10.15199/74.2019.9.10
Krzysztof Wincencik 
W przypadku uderzenia pioruna w zewnętrzne urządzenie piorunochronne danego budynku dochodzi do rozpływu prądu piorunowego. Z jednej strony prąd pioruna wpływa do uziomu budynku, a z drugiej strony do kabli wprowadzonych do budynku. Wieloarkuszowa norma dotycząca ochrony odgromowej PN-EN 62305 w kontekście instalowania zewnętrznego urządzenia piorunochronnego wskazuje także na konieczność stosowania środków służących wewnętrznej ochronie odgromowej. Należy zapobiegać powstawaniu niebezpiecznego iskrzenia wewnątrz chronionego obiektu. Norma opisuje dalej te środki pod pojęciem "piorunowe połączenia wyrównawcze", którymi należy objąć wszystkie instalacje wprowadzane do budynku. Norma wymaga, aby piorunowe połączenia wyrównawcze zostały wykonane przez połączenie wewnątrz obiektu wszystkich metalowych części konstrukcyjnych i instalacji bezpośrednio (lub pośrednio w przypadku przewodów zasilających i informatycznych) przez ograniczniki przepięć. Należy zastosować ograniczniki przepięć typu 1 o odpowiednim napięciowym poziomie ochrony. Urządzeniami do realizacji piorunowych połączeń wyrównawczych są ograniczniki przepięć typu 1 o odpowiednim napięciowym poziomie ochrony. Przykładem takiego ogranicznika może być DEHNshield, kombinowany ogranicznik przepięć typu 1, zapewniający wyrównanie potencjałów przy prądach piorunowych do 50 kA (10/350 μs) i ponadto ochronę przepięciową (w jednym kompaktowym urządzeniu). Ogranicznik DEHNshie więcej »

Zastosowanie wymogów NC RfG w kontekście działania EAZ w sieciach SN - DOI:10.15199/74.2019.9.15
Andrzej Kąkol Maciej Wilk 
Na mocy Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 2009/714 [13] rozpoczęto prace nad opracowaniem: wytycznych i kodeksów sieciowych dotyczących planowania, koordynacji planów rozbudowy, ogólnie, warunków pracy połączonych systemów elektroenergetycznych, na obszarze Europy. Integralną częścią systemów elektroenergetycznych są źródła wytwórcze. Generatory synchroniczne przez dziesięciolecia były dominującym typem źródeł wytwórczych w systemie elektroenergetycznym. Dla takich warunków pracy zostały zaprojektowane i wdrożone układy regulacji czy automatyka EAZ. Na skutek rozwoju układów przekształtnikowych i liberalizacji dostępu innych podmiotów do sieci elektroenergetycznych, obserwowany jest stopniowy wzrost udziału odnawialnych źródeł wytwórczych w profilu wytwarzania. Nowe źródła wytwórcze przyłączone do sieci z wykorzystaniem elementów przekształtnikowych zmieniają warunki pracy sieci elektroenergetycznej, również w stanach zakłóceniowych, dla których zaprojektowano i dobrano nastawy układów regulacji czy zabezpieczeń. W związku z tym niezbędne jest wsparcie nowych uczestników w portfolio wytwarzania do zapewnienia ciągłości pracy systemu elektroenergetycznego. Takie wsparcie było formułowane dotychczas przez poszczególnych operatorów w obowiązujących instrukcjach ruchu i eksploatacji. Wraz z wprowadzeniem kodeksu sieciowego NC RfG, wymogi definiowane dotychczas przez poszczególnych operatorów systemów, zostały ujednolicone. Część wymogów określonych w NC RfG musi być doprecyzowana przez właściwego operatora sieci, zgodnie z opisaną w kodeksie procedurą. Doprecyzowanie zostało dokonane w pracy [6], a rezultat analiz - został zamieszczony na stronie PSE [11]. Natomiast w kodeksie SO GL zostały ujednolicone zasady współpracy pomiędzy jednostką wytwórczą (zwaną dalej modułem wytwarzania lub PPM) a OSD i/lub OSP. Kodeksy sieciowe mają zasięg międzynarodowy. Mimo to, przepisy w nich zawarte nie dotyczą modułów wytwarzania o mocy więcej »

Zdalny dostęp do urządzeń przy wykorzystaniu technologii VPN - DOI:10.15199/74.2019.9.8
Krzysztof Broda Radosław Przybysz Łukasz Wierzbicki Bartłomiej Świerczewski Paulina Konewka Konrad Tobiasz Krzysztof Skibiński 
Obecne możliwości wykorzystania sieci internetowych pozwalają na zdalne połączenie z urządzeniami automatyki przemysłowej i zabezpieczeniowej. Połączenie ma na celu udostępnienie z urządzeń danych takich jak: pomiary, stany logiczne oraz dane zdarzeniowe dla systemów zarządzania i monitorowania SCADA [3, 4]. Systemy te zbierają dane z obiektu nadzorowanego, archiwizują je oraz przetwarzają na formę przyjazną dla użytkownika, wizualizując wszystkie możliwe dane. Cechą charakterystyczną jest możliwość zdalnego sterowania automatycznego lub ręcznego. Dodatkowym elementem jest możliwość zdalnej diagnostyki urządzeń oraz zmiany logiki działania podyktowana charakterem pracy obiektu monitorowanego. Możliwości te znacznie ułatwiają serwis urządzeń bez konieczności wyjazdu obsługi technicznej w teren pracy urządzeń. Jednak takie działania wymagają bezpiecznych połączeń, dlatego w tym celu wykorzystuje się technologię VPN. Sieć VPN Skrót VPN oznacza Wirtualną Sieć Prywatną (Virtual Private Network), czyli pewnego rodzaju odizolowany od sieci publicznej tunel lub tunele, dzięki którym można wymieniać pakiety między węzłami tak powstałej osobistej sieci prywatnej. Usługa ta szyfruje dane przesyłane przez Internet w celu ochrony tożsamości użytkownika i zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa. Wirtualne sieci prywatne charakteryzuje duża efektywność i wydajność bez względu na jakość połączenia. Jest to możliwe przez zastosowanie kompresji danych, np. wykorzystując do tego bezstratny algorytm LZ4. Rozwiązania, które opierają zasadę swojego działania na VPN stosowane są np. w sieciach korporacyjny więcej »

  • Aktualnoś›ci
  • Bestsellery
2019-10-28

Program priorytetowy "Mój Prąd"»

2019-04-04

ZAKOŃCZENIE III KONGRESU ELEKTRYKI POLSKIEJ - KOMUNIKAT »

2019-04-01

Przygotowania do obchodów 100-lecia SEP»

2018-12-12

100-LECIE POWSTANIA SEP»

2018-11-28

Posiedzenie Rady-Naukowo-Technicznej SEP»

2018-09-25

Targi Energetyczne ENERGETICS 2018»

2018-03-26

Rada Firm SEP»

2017-12-07

innogy dodaje energii na Sylwestra»

2017-11-16

Herkules wygrał przetarg GSM-R dla PKP PLK»

2017-11-15

Zasilanie dla metra»

Przekaźniki rezystancyjne

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Diagnostyka falownika i silnika elektrycznego w 5 krokach

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Sterowanie napędami rolet

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Lokalizacja przewodów i kabli

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Narzędzia do obróbki kabli i przewodów

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Zioła i przyprawy najczęstsze zagrożenia mikrobiologiczne

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
(2019-11)»

Związki bioaktywne w przyprawach i ich rola w dietoterapii

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
(2019-11)»

Opakowanie jako "znak"?

OPAKOWANIE
(2019-11)»

Ustalenie linii brzegu w trybie ustawy Prawo wodne i pomiaru sytuacyjnego linii brzegu opisanego w § 82a rozporządzenia egib

PRZEGLĄD GEODEZYJNY
(2019-11)»

Wpływ modyfikacji chitozanu na jego strukturę i powierzchnię właściwą

GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
(2019-11)»

LISTA CZASOPISM

  • ATEST - OCHRONA PRACY
  • AURA OCHRONA ŚRODOWISKA
  • CHŁODNICTWO
  • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
  • DOZÓR TECHNICZNY
  • ELEKTROINSTALATOR
  • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
  • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
  • GAZETA CUKROWNICZA
  • GOSPODARKA MIĘSNA
  • GOSPODARKA WODNA
  • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
  • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
  • MASZYNY, TECHNOLOGIE, MATERIAŁY - TECHNIKA ZAGRANICZNA
  • MATERIAŁY BUDOWLANE
  • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
  • ODZIEŻ
  • OPAKOWANIE
  • POLISH TECHNICAL REVIEW
  • PROBLEMY JAKOŚCI
  • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
  • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
  • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
  • PRZEGLĄD MECHANICZNY
  • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
  • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
  • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
  • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY
  • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
  • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
  • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
  • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
  • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
  • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
  • SZKŁO I CERAMIKA
  • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
  • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
  • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH

WYSZUKIWANE FRAZY

AURA żywność ekologiczna inżynieria materiałowa konserwanty suszenie przemysł chemiczny elektronika grafen haccp logistyka cukier herbata gospodarka mięsna miód materiały budowlane gospodarka wodna transglutaminaza dodatki do żywności pszenica Żarczyński ksylitol Przegląd Elektrotechniczny chleb ryby olej lniany pieczywo amarantus olej rzepakowy Jakość atest 7 KUKURYDZA czekolada gluten GMO antyoksydanty kaizen mleko ocena ryzyka drożdże błonnik przemysl chemiczny makaron ochrona przed korozją pompy ciepła Kociołek-Balawejder przemysł spożywczy Problemy jakości żywność funkcjonalna Przegląd papierniczy wino lody przegląd mleczarski orkisz proso kawa WZBOGACANIE ŻYWNOŚCI antocyjany ekstruzja zamrażanie nanotechnologia polifenole kakao kiełki kontakt aluminium zielona herbata ANALIZA SENSORYCZNA błonnik pokarmowy sól opakowania mięso reologia ocena ryzyka zawodowego rokitnik olejki eteryczne aronia opakowania aktywne enzymy karotenoidy jęczmień masło dynia kofeina mąka czerwińska biogaz kefir liofilizacja ścieki fotowoltaika żyto jakość żywności wiadomości elektrotechniczne CELIAKIA salmonella przyprawy probiotyki piwo znakowanie
  • WYDAWNICTWO | PRENUMERATA | REKLAMA | DRUKARNIA | KOLPORTAŻ | REGULAMIN E-USŁUG
Projekt i wykonanie: Pragma Software