• LOGOWANIE
  • KOSZYK
  • KONTAKT
    • WYDAWNICTWO
    • REDAKCJE
      • ATEST - OCHRONA PRACY
      • AURA OCHRONA ŚRODOWISKA
      • CHŁODNICTWO
      • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
      • DOZÓR TECHNICZNY
      • ELEKTROINSTALATOR
      • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
      • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
      • GOSPODARKA MIĘSNA
      • GOSPODARKA WODNA
      • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
      • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
      • MATERIAŁY BUDOWLANE
      • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
      • OPAKOWANIE
      • PROBLEMY JAKOŚCI
      • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
      • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
      • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
      • PRZEGLĄD MECHANICZNY
      • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
      • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
      • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
      • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY
      • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
      • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
      • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
      • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
      • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
      • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
      • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
      • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
      • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH
    • REKLAMA
    • DRUKARNIA
    • KOLPORTAŻ
  • PRENUMERATA
  • LISTA CZASOPISM
    • ATEST - OCHRONA PRACY
    • AURA OCHRONA ŚRODOWISKA
    • CHŁODNICTWO
    • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
    • DOZÓR TECHNICZNY
    • ELEKTROINSTALATOR
    • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
    • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
    • GAZETA CUKROWNICZA
    • GOSPODARKA MIĘSNA
    • GOSPODARKA WODNA
    • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
    • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
    • MASZYNY, TECHNOLOGIE, MATERIAŁY - TECHNIKA ZAGRANICZNA
    • MATERIAŁY BUDOWLANE
    • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
    • ODZIEŻ
    • OPAKOWANIE
    • POLISH TECHNICAL REVIEW
    • PROBLEMY JAKOŚCI
    • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
    • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
    • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
    • PRZEGLĄD MECHANICZNY
    • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
    • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
    • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
    • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY
    • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
    • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
    • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
    • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
    • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
    • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
    • SZKŁO I CERAMIKA
    • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
    • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
    • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH
  • WIRTUALNA CZYTELNIA
 
PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - NAJWIĘKSZA BAZA ARTYKUŁÓW TECHNICZNYCH ONLINE - AKTUALNIE 121583 PUBLIKACJE
  •   CZASOPISMA  
    • ATEST - OCHRONA PRACY
    • AURA
    • CHŁODNICTWO
    • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
    • ELEKTROINSTALATOR
    • DOZÓR TECHNICZNY
    • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
    • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
    • GAZETA CUKROWNICZA
    • GOSPODARKA MIĘSNA
    • GOSPODARKA WODNA
    • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
    • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
    • MASZYNY, TECHNOLOGIE, MATERIAŁY - TECHNIKA ZAGRANICZNA
    • MATERIAŁY BUDOWLANE
    • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
    • OPAKOWANIE
    • POLISH TECHNICAL REVIEW
    • PROBLEMY JAKOŚCI
    • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
    • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
    • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
    • PRZEGLĄD MECHANICZNY
    • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
    • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
    • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
    • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY - WIADOMOŚCI TELEKOMUNIKACYJNE
    • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
    • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
    • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
    • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
    • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
    • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
    • SZKŁO I CERAMIKA
    • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
    • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
    • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH
  •   KSIĄŻKI 
  • WIRTUALNA CZYTELNIA
  •   PRENUMERATA 
  •   REKLAMA 
  •   DRUKARNIA 
  •   KOLPORTAŻ 
  •   WYDAWNICTWO
  • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
  • 2010-7

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2097, e-ISSN 2449-9544 - rok powstania: 1919
Czasopismo Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP)

Wirtualna kalibracja spektrometru do diagnostyki procesów spalania biomasy


Waldemar WÓJCIK Sławomir CIĘSZCZYK 
W artykule przedstawiono nieliniową metodę regresji w zastosowaniu do kalibracji. Ze względu na brak metody wytworzenia odpowiednich danych pomiarowych zastosowano modelowanie matematyczne. Składają się na nie: model cech spektralnych gazów oraz model spektralnych urządzenia pomiarowego. Jako procedurę regresji wybrano nieliniową regresję cząstkową opartą o radialne funkcje bazowe. Abstract. These article is shown nonlinear regression method for calibration. There is no practical method to obtain suitable measurements data so the mathematical modeling method is used instead. Modeling consist of spectral gas feature model and measurement instrument spectral model. As a regression procedure nonlinear radial basis function partial least square RBF-PLS method is used (OP-FTIR spectrometer virtual calibration for biomass combustion processes diagnostics). Słowa kluczowe: kalibracja, diagnostyka spalania, pomiary optyczne, regresja cząstkowa. Keywords: calibration, combustion diagnostics, optical measurement, partial least square. Wstęp Ze względu na malejące zasoby naturalne, jak również w związku z dbałością o środowisko, dużym zainteresowaniem cieszy się pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych. Jedną z takich możliwości jest wykorzystanie biomasy. Wykonywane są aktualnie próby równoczesnego spalania tego materiału z węglem. Inna możliwość to zgazowywanie biomasy i następnie spalanie samych gazów. W obydwu przypadkach wiąże się to z dodatkowymi problemami takimi jak szlakowanie, szybsza korozja elementów kotłów czy też pogorszenie jakości spalania. Proces spalania opisać można wieloma parametrami, z których część można wyznaczyć online a część tylko offline. Wiele z tych informacji uzyskać można pośrednio na podstawie pomiarów zawartości gazów docierających do palnika lub też spalin bezpośrednio za płomieniem. Do celów diagnostyki oraz sterowania procesem wymagany jest ciągły monitoring określonych parametrów (składu gazów, spali [...]

  • ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
  • PRENUMERATA PAPIEROWA
  Czytaj za darmo! »
 

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.
prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł
okres prenumeraty:   
*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.
Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »
Rekomenduj znajomym
  • facebook
  • twitter
  • gplus
  • pinterest

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

AFM, ESR and optic study of Sb+ ions implanted photoresist
Igor AZARKO Yuri BUMAI Vlas VOLOBUEV Pavel ZHUKOWSKI Michail LUKASHEVICH Vladimir ODZHAEV 
Structure, electron spin resonance and reflection coefficient in thin films (1.8 μm) of photoresist implanted by 60 keV antimony ions have been investigated in the fluence range 1x1015 - 5x1016 cm-2. Formation carbonized layer at critical fluence 5x1016 cm-2 have been observed. Thickness of implanted layer determined as 0.27- 0.39 μm and refraction coefficient changes in the range 2.4 - 3.4 depending on fluence implantation. Streszczenie. Badano strukturę, elektronowy rezonans spinowy oraz współczynnik odbicia cienkich powłok fotorezystu implantowanego jonami antymonu o energii 60 keV dawkami w zakresie 1x1015 - 5x1015 cm-2. Przy dawce krytycznej 5x1015 cm-2 zaobserwowano powstawanie warstwy osadu węgłowego. Określono grubość warstwy implantowanej: 0.27- 0.39 m oraz zmiany współczynnika odbicia - w zakresie 2,4 - 3,4 w zależności od dawki implantacji. (Badania optyczne, AFM i ESR fotorezystu implantowanego jonami Sb+). Keywords: ion implantation, antimony, photoresist, optic properties. Słowa kluczowe: implantacja jonowa, antymon, fotorezyst, właściwości optyczne więcej »

An effect of annealing on electric properties of nanocomposites (CoFeZr)x(Al2O3)1-x produced by magnetron sputtering in the atmosphere of argon and oxygen beyond the percolation threshold
Paweł ZHUKOWSKI Tomasz N. KOŁTUNOWICZ Julia A. FEDOTOVA Andrey V. LARKIN 
The paper presents results of real part AC conductivity dependences on alternating current frequency, measuring temperature and annealing temperature in (CoFeZr)x(Al2O3)1-x nanocomposite sample beyond the percolation threshold deposited in argon and oxygen mixed gas ambient. It has been found that at the annealing temperature of 698 K and higher the additional oxidation of metallic “core/shell"-like nanoparticles occurs resulting in transition from conductivity with σ(f)=const to hopping regime with σ(f)~f α. Using the developed electron hopping model we have extracted the mean electron hopping length r1 = 2.6 nm from experimental results for annealed nanocomposite sample. Streszczenie: W artykule zaprezentowano wyniki badań zależności konduktywności próbki nanokompozytu (CoFeZr)x(Al2O3)1-x wytworzonej w otoczeniu mieszaniny argonu i tlenu od częstotliwości prądu zmiennego, temperatury pomiarowej i temperatury wygrzewania poza progiem perkolacji. Stwierdzono, że przy temperaturach wygrzewania 698 K i wyższych zachodzi dodatkowe utlenianie powierzchni nanocząsteczek fazy metalicznej jako efekt przejścia od przewodności z σ(f)=const do przewodości skokowej z σ(f)~f α. Przy użyciu opracowanego modelu przeskoków elektronów uzyskano średnią długość przeskoku elektronu r1 = 2.6 nm na podstawie wyników doświadczalnych dla wygrzanej próbki nanokompozytu. (Wpływ wygrzewania na właściwości elektryczne nanokompozytów (CoFeZr)x(Al2O3)1-x poza progiem perkolacji wytwarzanych rozpylaniem magnetronowym w atmosferze argonu i tlenu). Keywords: nanocomposites, percolation threshold, hopping conductivity, annealing. Słowa kluczowe: nanokompozyty, próg perkolacji, przewodność skokowa, wygrzewanie. 1. Introduction (CoFeZr)x(Al2O3)1-x nanocomposite films deposited by magnetron sputtering in argon gas ambient have revealed hopping mechanism of electron transport below and beyond the percolation threshold xC ≈ 42 - 45 at więcej »

An effect of rapid thermal annealing on the structure of TiN/Ti/Si
Yuri S. YEMELIANENKO Victor V. KOLOS Maria I. MARKEVICH Viaczeslav F. STELMAKH Arkady M. CHAPLANOV Czeslaw KARWAT 
The structure-phase transformations that occur in TiN/Ti/Si system during pulse photon processing carried out with the incoherent light have been investigated using TEM method. The electrical and optical properties of C49 TiSi2 have been also studied. Streszczenie. Przeprowadzono badania transformacji strukturalno-fazowych, jakie występują w układzie TiN/Ti/Si podczas obróbki impulsowofotonowej światłem niespójnym przy użyciu metody elektronowej mikroskopii transmisyjnej (TEM). Badano również właściwości elektryczne i optyczne C49 TiSi2. (Wpływ szybkiego wygrzewania termicznego na strukturę TiN/Ti/Si). Keywords: Structure, density, RTA, TiSi2. Słowa kluczowe: Struktura, gęstość, RTA, TiSi2. Introduction When current density is increased there is a problem of interlayer bonds and contacts with active and passive circuit elements. Widely used aluminum is subject to electromigration that results in an abrupt drop of the VLSIC safety [1-4]. Search for the aluminum replacement has started approximately ten years ago. Stable titanium disilicide (TiSi2) that has low resistivity (13 μΩ.cm) has been investigated as an alternative material to Al [4-7]. By the time of starting our research data concerning phase diagrams and resistivity of massive TiSi2 have been known but available works devoted to thin films are very few. The problems concerning the synthesis of silicides of high-melting metals as well as their kinetics and mechanisms have been investigated for the case of thermal annealing więcej »

Analiza porównawcza drgań wibroakustycznych turbin wiatrowych różnych mocy
Tomasz BOCZAR 
W niniejszym artykule przedstawiono wyniki analizy porównawczej wielkości drgań wibroakustycznych emitowanych pracą turbin wiatrowych o trzech różnych wielkościach mocy znamionowych, wynoszących odpowiednio: 150 kW, 0,5 MW i 1 MW. Ocenę drgań przeprowadzono na podstawie analizy wartości skutecznej przyśpieszenia drgań, widma amplitudowego, spektrogramów krótkoczasowej transformaty Fouriera i skalogramów ciągłej transformaty falkowej wyznaczonych dla zarejestrowanych drgań w zakresie częstotliwości od zera do 5 kHz. Abstract. The paper presents comparative analysis results of the size of vibroacoustic oscillations emitted by the work of wind turbines of three various rated power values of 150 kW, 0.5 MW and 1 MW, respectively. The assessment of vibroacoustic oscillations was carried out based on the analysis: RMS value of vibration acceleration, amplitude spectral density, short-time Fourier transform spectrograms and scaling graphs of the continuous wavelet transform determined for the vibrations registered in the frequency range from zero to 5 kHz. (Comparative analysis of vibroacoustic oscillations of various power wind turbines). Słowa kluczowe: turbina wiatrowa, drgania wibroakustyczne. Keywords: wind turbine, vibroacoustic oscillations. Wstęp Pracy turbin wiatrowych towarzyszy emisja zarówno hałasów słyszalnych w przedziale od ok. (16-20) Hz do ok. (16-20) kHz, jak również niskoczęstotliwościowych występujących w zakresie od ok. 10 do 250 Hz. Coraz częściej poddawane są również analizie drgania wibroakustyczne konstrukcji nośnych (wież) generatorów wiatrowych oraz wibracje towarzyszące pracy urządzeń mechanicznych znajdujących się w gondoli turbiny. Wykonywane w tym zakresie prace badawcze mają na celu określe więcej »

Analiza powtarzalności pomiarów sygnałów optycznych emitowanych przez wyładowania elektryczne w izolacji powietrznej
Paweł FRĄCZ 
W niniejszym artykule przedstawiono procedury statystyczne, jakie zastosowano do oceny powtarzalności wyników rejestracji sygnałów optycznych emitowanych przez wyładowania niezupełne (WNZ) generowane w iskierniku modelującym wyładowania typu powierzchniowego w izolacji powietrznej. Wnioski związane z oceną powtarzalności uzyskanych wyników zostały wysunięte na podstawie testu istotności bazującego na analizie wariancji dla wielu średnich klasyfikacji pojedynczej, opartego na rozkładzie F-Snedecora. Abstract. The paper characterizes statistical procedures applied for the assessment of result repeatability of registration of optical signals emitted by partial discharges (PDs) generated in a spark-gap modeling discharges of the surface type in air insulation. The inferences connected with the assessment of the results obtained repeatability were made based on the test of significance based on the variance analysis for many means of single classification basing on F-Snedecor distribution. (Analysis of measurement repeatability of optical signals emitted by electrical discharges in air insulation). Słowa kluczowe: metoda spektrofotometrii optycznej, wyładowania niezupełne, wyładowania typu powierzchniowego w izolacji powietrznej. Keywords: method of optical spectrophotometry, partial discharges, discharges of the surface type in air insulation. Wstęp Podstawą detekcji, pomiaru i analizy w metodzie optycznej diagnostyki spektralnej jest przeprowadzenie oceny widma promieniowania elektromagnetycznego, tj. oceny intensywności fal o określonych długościach lub występujących w pewnych zakresach długości. Poszczególnym, zidentyfikowanym liniom spektralnym przypisywane są długości fal, a następnie opisywane są za pomocą dobranych deskryptorów. Natężenie linii widma zależy od sposobu pobudzania do promieniowania - inne są natężenia linii przy wzbudzaniu iskrą elektryczną, inne przy wzbudzaniu łukiem elektrycznym, a inne przy wzbudzaniu termiczny więcej »

Analysis of the resistance heating course and evaluation the correctness of the mathematical model matching
Ewa PIOTROWSKA Łukasz BODURKIEWICZ 
The investigations of resistance heating of different elements made of copper and kanthal has been carried out. The mathematical model of heating making use of thermo-electric analogy has been built. Next some parameters verifying the model fitting has been estimated. Streszczenie. Przeprowadzono pomiary nagrzewania rezystancyjnego elementów o różnych kształtach wykonanych z miedzi i kanthalu. Następnie opracowano model matematyczny nagrzewania, wykorzystujący analogię termoelektryczną. Przeprowadzono ocenę prawidłowości dopasowania modelu, uwzględniając współczynnik regresji oraz błędy względne dopasowania. Podano schemat elektryczny odpowiadający nagrzewanemu elementowi. (Analiza przebiegu nagrzewania rezystancyjnego oraz ocena prawidłowości dopasowania modelu) Keywords: resistance heating, mathematical model, correlation coefficient, matching error. Słowa kluczowe: nagrzewanie rezystancyjne, model matematyczny, współczynnik korelacji, błąd dopasowania. Introduction This research presents the criteria which are applied to verify the mathematical model matching using an example of the resistance heating model based on the thermoelectric analogy was used. The experiments and modeling have been carried out in order to explain which mathematical model corresponds exactly to resistance heating course by given parameters of heating. Research [1] presents the investigation of the steel bar heating in the high temperatures (near 900C). The temperatures of heating bars were increased then they suddenly were lowered a little and then they were increased again up to the stabilization temperature. The research presents the analysis of the two models of resistance heating including detailed consideration of the criteria which are necessary to verify więcej »

Assessment of pulverized coal combustion using Fourier descriptors
Andrzej KOTYRA Waldemar WÓJCIK Tomasz GOLEC Tomasz ŁAWICKI 
Artykuł podejmuje problem oceny procesu spalania pyłu węglowego ze zwróceniem szczególnej uwagi na jego stabilność. Przedstawiono stanowisko laboratoryjne na którym przeprowadzano testy spalania pyłu węglowego. W trakcie eksperymentu zmieniano istotne parametry wejściowe palnika jak przepływy powietrz wtórnych oraz wydatek węgla. W zarejestrowanych obrazach płomienia wyznaczono jego krawędź, następnie badano wpływ zmian parametrów wejściowych na jej reprezentację w postaci deskryptorów Fouriera. (Oceny procesu spalania pyłu węglowego przy wykorzystaniu deskryptorów Fouriera) Abstract. Article presents a mean to accessing combustion of pulverized coal with special attention to its stability. During several combustion tests, that have been done in laboratory facility, secondary, tertiary air flows have been changed as well as coal flow sp as to bring different combustion states. Flame boundary has been determined and expressed by Fourier descriptors. An influence of changing air/fuel ratio on Fourier descriptors has been examined. Słowa kluczowe: Deskryptory Fouriera, spalanie, przetwarzanie obrazu, pył węglowy. Keywords: Fourier descriptors, combustion, image processing, pulverized coal. Introduction Power industry in Poland is based mainly on hard coal, thus so called low-emission combustion of pulverized coal plays an important role. However air stepping, which is essential in low-emission technology, makes combustion process less stable. Flame stability depends on its velocity, that is a function of air/fuel ratio and coal pulver properties (type of coal and its milling quality) [1]. Unstable combustion may lead to shifting of the flame, and eventually to flameout. Additionally, adding a secondary fuel (such as biomass) spoils the combustion process. It results in increasing of corrosion, boiler slagging and combustion instability. In pulverized coal burners, velocities are so high that the turbulent flow appears even on its outl więcej »

Atmospheric plasma carbon materials for supercapacitor electrodes
Zydrunas KAVALIAUSKAS1 2 Liutauras MARCINAUSKAS Liudas PRANEVICIUS Pranas VALATKEVICIUS 
Carbon electrode materials for electric double-layer supercapacitors have been investigated. A technology of atmospheric plasma torch in the mixture of C2H2+Ar gases was used for the deposition of 200 - 300 μm thick coatings of activated carbon with a high effective surface area on the surface of stainless steel 1X18H9T substrates. The ratio of Ar/C2H2 was verified in the range 15 - 55. The electrical characteristics of supercapacitors were correlated with the properties of carbon coatings registered by X-ray diffraction, scanning electron microscopy and Raman scattering spectroscopy analysis techniques. Streszczenie. Badano materiały elektrod węglowych dla dwuwarstwowych superkondensatorów. Zastosowano technologię palnika plazmy atmosferycznej w gazowej mieszaninie C2H2+Ar do osadzania powłok aktywnego węgla o grubości 200 - 300 μm na powierzchniach substratów ze stali nierdzewnej 1X18H9T. Stosunek Ar/C2H2 został ustalony w zakresie 15 - 55. Charakterystyki elektryczne superkondensatorów zostały skorelowane z właściwościami powłok węglowych zarejestrowanymi przy użyciu dyfrakcji rentgenowskiej, skaningowej mikroskopii elektronowej oraz spektroskopii ramanowskiej. (Atmosferyczna plazma węglowa jako materiał na elektrody superkondensatorów). Keywords: plasma, supercapacitor, electrodes, carbon. Słowa kluczowe: plazma, superkondensator, elektrody, węgiel. 1. Introduction In electric double-layer (EDL) devices, the energy is stored by attracting counterions into the Stern layer at the interface between the electrolyte and the charged solid electrodes. The magnitude of EDL capacitance is a function of the interfacial areas available for charge storage. There are only two ways how to increase the number of ions attracted, or the energy stored in EDL devices: (i) to increase the applied voltage to the electrodes, or (ii) to increase the interfacial surface area of the electrodes [1 - 4]. The applied voltages that can be used depen więcej »

Badania temperaturowe energii aktywacji defektów radiacyjnych w silnie zdefektowanym krzemie
Paweł WĘGIEREK Paweł ZHUKOWSKI Piotr BILLEWICZ 
W artykule zaprezentowano rezultaty badań silnie zdefektowanego krzemu i omówiono występujące w nim mechanizmy zmiennoprądowego przewodnictwa. Uzyskane rezultaty potwierdzają występowanie dwóch mechanizmów przewodzenia w silnie zdefektowanych półprzewodnikach, tj. pasmowego, charakterystycznego dla małych częstotliwości i skokowego, odpowiadającego wyższym częstotliwościom. Abstract. The article presents results of testing electrical properties of ion-implanted silicon and discusses mechanisms of alternating-current electrical conduction that occurs in it. The obtained results have confirmed the occurrence of two conduction mechanisms in strongly defected semiconductors i.e. the band one that is characteristic for low frequency values and the jump one that corresponds to higher frequencies. (Temperature testing of radiation defect activation energy in strongly defected silicon). Słowa kluczowe: defekty radiacyjne, energia aktywacji, przewodność skokowa, krzem, implantacja jonowa. Keywords: radiation defects, activation energy, hopping conductivity, silicon, ion-implantation. Wstęp Badaniom poddano krzem domieszkowany borem, o  = 0,07 ·cm, implantowany jonami Ne++ o energii E=100 keV i dawce D=2,2·10-14 cm-2. Próbki wygrzewano izochronicznie przez 15-min. w temperaturach od 323 K do 873 K ze średnim skokiem 50 K. Pomiary parametrów elektrycznych (Cp, ) wykonywano w zakre więcej »

Badania właściwości elektrostatycznych paliwa
Maciej ZDANOWSKI 
W artykule przedstawiono wyniki badań elektryzacji paliwa (oleju napędowego) uzyskane w układzie z wirującą tarczą. Pomiary zostały wykonane przy użyciu tarczy o silnie niejednorodnej strukturze powierzchni, gdzie czynnikiem wpływającym na wartość rejestrowanego prądu elektryzacji były prędkość obrotowa i średnica tarczy. Abstract. The paper presents experimential investigations of fuel (diesel oil) electrification obtained during research on a spinning disc system. Measurments have been carried with the strongly inhomogeneous disk, where the factors influencing the values of the current registered of the liquid were the rotation speed and the disk diameter. (Research on electrostatic properties of fuel). Słowa kluczowe: elektryzacja statyczna cieczy, układ z wirującą tarczą, paliwa. Keywords: static electrification of liquids, spinning disc system, fuels. Wstęp Zjawisko elektryzacji statycznej jest badane ze względu na niebezpieczeństwo, jakie może powodować zarówno w przemyśle elektroenergetycznym, jak i petrochemicznym. W technice wysokich napięć problematyka ta rozpatrywana jest w odniesieniu do transformatorów mocy z wymuszonym obiegiem oleju. Ciecz ta służy jako medium chłodzące oraz izolujące. Wskutek ruchu fazy ciekłej, a w szczególności na skutek wzajemnego przemieszczania fazy ciekłej względem fazy stałej, wytwarza się ładunek elektrostatyczny, który w niekorzystnych warunkach może doprowadzić do uszkodzenia izolacji stałej i awarii transformatora [1, 2]. W przemyśle petrochemicznym paliwa często więcej »

Calculating method of electromagnetic field parameters of single grounding electrode
Dmitri A. GERASIMOVICH Alena A. DZIARUHINA 
In this paper the calculating method of electromagnetic field parameters of single lengthy grounding electrode of tubular cross-section at flowing of alternating current of power frequency into ground is presented. The mathematical model based on Maxwell equations is proposed. Streszczenie. W artykule zaprezentowano metodę obliczeniową parametrów pola elektromagnetycznego pojedynczej długiej elektrody uziemiającej o przekroju rurowym przy przepływie prądu zmiennego o częstotliwości sieciowej do ziemi. Zaproponowano model matematyczny oparty na równaniach Maxwella. (Metoda obliczeniowa parametrów pola elektromagnetycznego pojedynczej elektrody uziemiającej). Keywords: grounding electrode, electromagnetic field, alternating current. Słowa kluczowe: elektroda uziemiająca, pole elektromagnetyczne, prąd zmienny Introduction Engineering and integrated assessment of grounding systems are serious scientific and technical issues. Theoretical and experimental researches fulfilled in Russia, China, Europe and North America cover a wide range of grounding systems assessment tasks [1-3]. Rigorous mathematical methods of solving tasks of electromagnetic field and key parameters of grounding electrodes are developed only for a few special cases of simple grounding electrodes, for example, for some bodies of rotation with the axis, perpendicular to the ground surface: hemisphere, prolate and oblate ellipsoid, torus [2]. Concerning complex grounding electrodes, method of induced potentials and also finite difference method have obtained a wide application [2]. At the same time approximate engineering methods - method of utilization parameters, method of generalized parameters, etc. have been developed [2]. Mathematical model Unfortunately, the majority of researches is based on the model of direct current potential. In real-life environment the alternating currents of power frequency and surge currents caused by lightning discharge flow in grou więcej »

Capacitance sensor for void fraction measurement
Andrzej KRUPA Anatol JAWOREK 
Wyznaczono charakterystyki pomiarowe przetwornika pojemnościowego do pomiaru stopnia zapełnienia w przepływach dwufazowych o strukturze korkowej, pierścieniowej i pęcherzowej. Przetwornik pojemnościowy składa się z dwóch elektrod umieszczonych na zewnętrznej ściance rury. Zmiany pojemności przetwornika spowodowane zmianą zawartości faz w przepływie mierzone są w obwodzie rezonansowym generatora w.cz. Zmiany częstotliwości generatora są miarą zawartości fazy gazowej w rurze. (Charakterystyki pomiarowe przetwornika pojemnościowego do pomiaru stopnia zapełnienia w przepływach dwufazowych) Abstract. Characteristics of capacitance sensor used for void fraction measurements in two phase flow of slug, annular or bubble flows patterns have been determined. The sensor consists of two electrodes mounted on outer side of the pipeline. The capacitance changes due to void fraction variations were measured in a radio-frequency resonant circuit. The frequency deviations are the measure of void fraction in the pipeline. Słowa kluczowe: przepływ dwufazowy, zawartość fazy gazowej, przetwornik pojemnościowy. Keywords: two phase flow, void fraction, capacitance sensor. Introduction Two-phase flows are encountered in many technical, energy conversion, and chemical engineering processes. The two phase flow is a kind of flow comprising two immiscible components of different hydromechanical properties. Such a mixture can be formed by liquid and gaseous or vapour phases or two different liquids. The structure of such a mixture can be of different forms, which have been categorized as flow patterns: slug, plug, churn, mist, annular, and bubble flows. One of the most important parameters characterizing liquid/gas flow is void fraction. The most common definition of the void fraction used in the literature is the volume void fraction defined as the ratio of a volume occupied by the gaseous voids in the certain segment of pipe to the total volu więcej »

Characteristics and implementation of the piezoelectric structures in active composite systems
Wojciech JARZYNA Michał AUGUSTYNIAK Jerzy WARMIŃSKI Marcin BOCHEŃSKI 
This paper considers the characteristics of the active composite systems with piezoelectric elements. For the simplified system of single beam with an embedded piezoelectric element, a mathematical model, and the equivalent electrical circuit are determined. The requirements and expected property of the control system are discussed on the basis of the measurement results. Effects of the varying system parameters and external disturbances on selection of the control structure and algorithms are presented as well. Streszczenie. W artykule przedstawiono właściwości aktywnych systemów z elementami piezoelektrycznymi. Dla uproszczonego układu belki z przytwierdzonym piezoelektrykiem sformułowano model matematyczny, oraz określono jej zastępczy schemat elektryczny. Omówiono właściwości sterowania na podstawie wykonanych pomiarów elektrycznych. Określono wpływ zmiennych parametrów układu i zakłóceń zewnętrznych na dobór struktury układu regulacji i algorytmów regulatorów (Właściwości aktywnych systemów z elementami piezoelektrycznymi). Keywords: model of the piezoelectric system, parameters of piezoelectric, control of piezoelectric systems. Słowa kluczowe: model układu piezoelektrycznego, parametry piezoelektryka, sterowanie układów piezoelektrycznych. Introduction Piezoelectric elements enable electric energy conversion into mechanical energy and reverse mechanical energy conversion into the electrical one. Thanks to these properties they are used in the mechanical systems as activators or sensors. Their small dimensions make it possible for them to be added into the composite structures. Such systems, after the supplementing of external adaptive control systems, can create the so-called smart structures. These structures can adapt to the variable temporary conditions of the operating system. The properties of the structures can be applied in subassemblies of the aircraft, helicopters, modern cars, ships and space vehicles. The ability of więcej »

Comparative analysis of the influence of low-energy hydrogen and helium ion-beam treatments on the structural and electrical properties of CzSi wafers
Olga ZINCHUK Alexander FEDOTOV Ngo Xuan CUONG Alexander MAZANIK Nina KREKOTSEN Viktor UKHOV Nikolai STAS’KOV Alexander SOTSKI Sergey TURISHCHEV Paweł WĘGIEREK 
Standard commercial 4.5 - 40 Ωcm both n- and p-type CzSi wafers were subjected to hydrogen or helium ion-beam treatments at 25- 350°C. The ion energy was equal to 300 eV, current density - 0.15 mA/cm2, treatment duration - 30 min. According to the conducted experiments, the hydrogen and helium ion beam treatments had similar influence on the sheet resistance, thermo EMF sign and photovoltage spectra of Cz Si wafers. In case of the p-type wafers, in particular, a growth of the sheet resistance and a change of the thermo EMF sign on the ion treated surface as well as the appearance of a photovoltage signal over a wide spectral range were observed, pointing to the occurrence of the near-surface band bending. As found from our experiments, both hydrogen and helium ion beam treatments lead to the formation of a thin (several nanometers) oxygen-containing insulating layer on the treated surface. However, a thickness of this layer and the oxygen in-depth distribution strongly depend on the regime of ion-beam treatment and type of the ions used, namely in the case of H+ ion-beam treatment the oxygen-containing layer is much thicker compared to that with the use of He+. Streszczenie. Standardowe płytki CzSi 4,5 - 40 Ωcm typu n oraz p zostały poddane działaniu wiązek jonowych wodoru i helu o energii 200eV, w zakresie temperatur 25-350°C. Gęstość prądu wynosiła 0,15mV/cm2, a czas trwania obróbki - 30 min. Na podstawie przeprowadzonych eksperymentów stwierdzono, że jonowe wiązki helu i wodoru mają podobny wpływ na rezystancję warstwy, zwrot sił termoelektromotorycznych oraz widma fotonapięcia w płytkach CzSi. Szczególnie a przypadku płytek typu p zaobserwowano wzrost rezystancji warstw i zmianę znaku sił termoelektromotorycznych w obrabianej jonowo powierzchni jak również pojawienie się sygnału fotonapięcia w szerokim zakresie widmowym, co wskazuje na pojawienie się okołopowierzchniowego ugięcia pasma. Przeprowadzone eksperyment więcej »

Composition of Co films/Si substrate systems prepared by means of self-ion assisted deposition and accompanying silicon damage
Igor TASHLYKOV Pawel ZHUKOWSKI Oleg MIKHALKOVICH Yuri ERMAKOV Vladimir CHERNYSH 
The composition, radiation damage and morphology of silicon modified by means of self - ion assisted Co deposition was investigated. Streszczenie. Zbadano skład i uszkodzenia radiacyjne krzemu zmodyfikowanego podczas naniesienia powłok Co metodą dynamicznego mieszania jonowego. (Skład i uszkodzenia radiacyjne krzemu w strukturach warstwa Co - podłoże krzemowe wytwarzanych w warunkach dynamicznego mieszania jonowego). Keywords: Co/Si structures, composition, damage, topography. Słowa kluczowe: struktury Co/Si, skład, uszkodzenia, topografia. Introduction Coatings of materials are widely used for scientific and technical challenge that is crucial for functional, protective or decorative layers. Among the various vacuum methods employed, improved adhesion of a thin film generally results if additional energy is provided during the growth process as, for example, in ion-beam assisted deposition techniques [1, 2]. These methods usually have the disadvantage that the resulting coating can contain several percent of the noble gas species used for ion assistance which may agglomerate at the film/substrate interface to form even higher local gas concentrations [2-4]. Clearly the use of ion species which are the same as the coating material would alleviate this problem and such methods are being developed [5-7]. In all of these studies a very simple source of film species ions is used. Inevitably this a source will also produce contaminant species. For example, metal (Cr, Zr, Mo) layers deposited on substrate by means of selfion assisted deposition (SIAD) at 5 — 20 keV consist of metal, carbon, oxygen, hydrogen derived from the residual vacuum and vacuum oil [8-10]. These films are of scientific interest and practical significance. They have controlled adhesion between the substrate and the film and offer a substantial reduction in friction force against a rotating steel shaft and a sliding steel pin under non-lubricated condition więcej »

Computer simulation in analysis of transfer of conductive disturbances through voltage transformers
Michał KACZMAREK Ryszard NOWICZ 
In this article results of simulation and calculation in Matlab software of the particular harmonic transfer factor and phase displacement during transfer of sinusoidal conductive disturbances through voltage transformers are presented. Considered frequencies of harmonic of conductive disturbances were limited to 9000 Hz also when conductive disturbances were transferred with the basic harmonic (50 Hz). Revision of simulation results was accomplished by comparison with laboratory research made on voltage transformers in comparable measurement conditions. Streszczenie. Badania symulacyjne są związane z obliczaniem w programie Matlab wartości współczynników transferu i przesunięć fazowych podczas przenoszenia sinusoidalnych zaburzeń przewodzonych przez przekładniki napięciowe o częstotliwości z zakresu do 9000 Hz, również w przypadku, gdy zaburzenia te są transferowane wraz z harmoniczną podstawową o częstotliwości 50 Hz. Weryfikację rezultatów przeprowadzono w oparciu o badania laboratoryjne przekładników napięciowych o parametrach konstrukcyjnych zgodnych z zawartymi w warunkach symulacji. (Zastosowanie badań symulacyjnych do analizy stopnia przenoszenia zaburzeń przewodzonych przez przekładniki napięciowe). Słowa kluczowe: Badania symulacyjne - Matlab, przekładnik napięciowy, transfer zaburzeń, napięcia odkształcone. Keywords: Simulation in Matlab software, voltage transformer, transfer of disturbances, distorted voltages. Introduction During transfer of conductive disturbances, due to higher frequency of the signal and presents of the basic harmonic (50 Hz), metrological properties of voltage transformer are being changed. Decrease of the accuracy class of voltage transformer is meaningful in proper estimation of the rms value of particular harmonic and its phase displacement in primary circuit of voltage transformer on the basis of measurement of secondary voltages. Calculation of the transfer factor of particular harmonic of conduct więcej »

Conductivity of Cd1-xFexTe semiconductors at alternating current and temperatures lower than the room temperature
Paweł ZHUKOWSKI Tomasz N. KOŁTUNOWICZ Paweł WĘGIEREK Janusz PARTYKA Julia SIDORENKO 
W pracy przedstawiono rezultaty pomiarów przewodności przy prądzie przemiennym związków półprzewodnikowych Cd1-xFexTe (0.01  х  0.05) w zakresie częstotliwości (50 Hz f  1 МHz) i w obszarze temperatur poniżej temperatury pokojowej. Zaobserwowano S - kształtne częstotliwościowe zależności w zakresie koncentracji х  0.03. Wraz ze wzrostem temperatury odcinek wzrostu  przesuwa się w obszar wyższych częstotliwości. Zaproponowano model, opisujący eksperymentalne zależności, uwzględniający czas "osiadania" elektronu po przeskoku ze stanu podstawowego domieszki i prawdopodobieństwo jego powrotu do studni potencjału, z której on wykonał skok. (Konduktywność przy prądzie przemiennym półmagnetycznych półprzewodników Cd1-xFexTe przy temperaturach niższych od temperatury pokojowej). Abstract. The paper presents results of conductivity measurements performed at alternating current for semiconducting compounds Cd1-xFexTe (0.01  х  0.05) within the frequency range of (50 Hz f  1 МHz) and in the temperature area of below the room temperature. S-shaped frequency dependences have been observed within the concentration range of х  0.03. Along with the temperature growth the segment of  increase gets shifted to the area of higher frequencies. A model that describes experimental dependences has been proposed and it takes into account the time of electron “settlement" after its hop from the impurity ground state as well as the probability of its return to the potential well wherefrom it has hopped. Słowa kluczowe: przewodność skokowa, związki półrzewodnikowe, półmagnetyczne półprzewodniki, defekty. Keywords: hopping conductivity, semiconducting compounds, semi-magnetic semiconductors, defects. 1. Introduction In our earlier works concerning semi-magnetic properties of semiconducting compounds Cd1-xFexTe depth of iron levels in więcej »

Conformity of models and measurements of windings deformations in frequency response analysis method
Szymon BANASZAK 
W artykule omówiono wyniki modelowania deformacji uzwojenia transformatora. Na wstępie uzwojenie poddano kontrolowanym deformacjom i zarejestrowano jego odpowiedź częstotliwościową. Następnie opracowano model komputerowy nieuszkodzonego uzwojenia o porównywalnej krzywej FRA do rzeczywistego obiektu. W dalszym etapie pracy zamodelowano deformację uzwojenia. Okazało się, że nawet wykorzystanie do tego celu uproszczonego modelu umożliwia uzyskanie zbliżonych zmian w krzywych FRA, tym samym model taki może być wykorzystywany do symulacji deformacji uzwojeń transformatorów (Wyniki modelowania deformacji uzwojenia transformatora na podstawie analizy odpowiedzi częstotliwościowej). Abstract. The paper presents results of modeling deformations of real transformer’s winding. At first stage the winding was deformed in various ways, and its response was recorded. Then a computer model of ‘healthy’ winding was prepared, with FRA curve comparable to the real object. In the next stage the deformation in winding was modeled, which was compared to measured data. It turned out that by using even a simplified model the curves similar to real ones can be obtained. Hence it is possible to simulate deformations by applying such computer model. Słowa kluczowe: FRA, odpowiedź częstotliwościowa, transformator, uzwojenie. Keywords: FRA, frequency response, transformer, winding. Introduction The age of many transformers still being in service has exceeded their nominal life-time. In some countries it is more than 40%. Power distribution companies have insufficient funds to exchange such a large number of units, therefore it is important to conduct their thorough diagnostics, to obtain information on their technical condition and to plan their repairs. There are some basic diagn więcej »

Control of active piezoelectric beam system applying DSP - based controler
Piotr FILIPEK Michał AUGUSTYNIAK Marcin BOCHEŃSKI 
The paper presents laboratory setup based on DSP-controller used to achieve active control of mechanical vibrations and to determine characteristics of smart materials. Smart materials are composite structures with built-in piezo-actuators and sensors. Some preliminary experimental results are presented in the paper, in particular parameter identification of a supply system (gain factor, bandwidth, time constants) and beam (resonant frequencies, damping factors) is shown. Streszczenie. W artykule przedstawiono układ laboratoryjny oparty na układzie DSP umożliwiający kontrolę drgań mechanicznych i wpływanie na właściwości materiałów inteligentnych. Materiały inteligentne tworzą struktury kompozytowe z wbudowanymi elementami aktywnymi i czujnikami. W artykule przedstawiono wyniki eksperymentów, a w szczególności identyfikację parametrów od strony układu zasilania (współczynnik wzmocnienia, pasmo przenoszenia, stałe czasowe) oraz parametrów belki (częstotliwość rezonansowa, współczynnik tłumienia). (Układ laboratoryjny oparty na układzie DSP umożliwiający kontrolę drgań mechanicznych i wpływanie na właściwości materiałów inteligentnych) Keywords: active vibration control, piezoelectrics actuators, smar więcej »

Detection of spatial effects in sound engineering
Eugeniusz KORNATOWSKI 
The paper describes operation algorithm and equipment as well as software installation of a detector enabling a visual evaluation of acoustic perspective and dominating sound source direction in multi-channel registration and transmission of spatial sound. Proposed system may be successfully used in modern sound engineering studios, including “live" transmissions. Streszczenie. W artykule zaprezentowano algorytm działania i realizację sprzętową oraz software’ową detektora umożliwiającego wizualną ocenę perspektywy akustycznej i kierunku źródła dźwięku dominującego w wielokanałowej rejestracji i przekazach dźwięku przestrzennego. Proponowany system może z powodzeniem być wykorzystany w nowoczesnych studiach inżynierii dźwięku, w tym w realizacjach "na żywo". (Algorytm działania i realizacja sprzętowa detektora umożliwiającego wizualną ocenę perspektywy akustycznej) Keywords: sound engineering, spatial sound, acoustic perspective, virtual sound source. Słowa kluczowe: inżynieria dźwięku, dźwięk przestrzenny, perspektywa akustyczna, pozorne źródło dźwięku. Introduction The purpose of this paper is to present a monitoring method for multi-channel audio signal quality. The system for recording, transmission and archiving of stereo sound productions, known for many years, may be considered to be fully refined, also in the aspect of solutions developed to enable a full objective evaluation of final result quality features. The term “signal quality" used in this paper should be construed as a spatial effect quality; therefore, for a listener, it is a parameter pertaining to a sensation of being present in the location of acoustic event (i.e. concert hall, recording studio, etc.). Among other devices, an instrument to enable visual control of spatial effect in a real time, known as goniometer, is used for this purpose fo więcej »

Dielectric materials with complex perovskite structure for radio-communication systems
Ludmila A. BLIZNYUK Aleksander P. GES AAleksy A. KLIMZA Vera V. FEDOTOVA Janusz PARTYKA 
Ceramic materials on the base of system Ba0,4Sr0,6(R0,5Nb0,5)O3, where R are rare-earth ions of yttrium group (Ho, Er, Tm, Yb and Lu), developed and investigated. The prepared dielectric materials with complex perovskite structure containing two different type of ions in А and В positions have a wide spectrum of relative dielectric constant values, low dielectric losses, high thermal stability in temperature range -20…+200°С. Using of the mechano-chemical activation method for preparation of the powdered ceramics has allowed to lower annealing temperature upon 200 - 300°С and to prepare the high density samples with porosity not higher than 5%. Streszczenie. Zbadano ceramiczne materiały na bazie struktur Ba0,4Sr0,6(R0,5Nb0,5)O3, gdzie R sąjonami pierwiastków ziem rzadkich grupy itru (Ho, Er, Tm, Yb i Lu). Rozpatrywane dielektryczne materiały z kompleksem ze strukturą perowskit zawierające dwa różne typy jonów w A i B położeniach mają szerokie spektrum znaczeń względnej stałej dielektrycznej, niskie straty dielektryczne, wysoką termiczną stabilność w zakresie temperatur - 20…+200°С. Użycie mechaniczno-chemicznej metody aktywacji dla przygotowania sproszkowanej ceramiki pozwala obniżyć temperaturę wygrzewania o 200 - 300°С i przygotować próbki wysokiej gęstości z porowatością nie większą niż 5%. (Dielektryczne materiały z kompleksem ze strukturą perowskit dla systemów łączności radiowej). Keywords: microwave, dielectric material, complex perovskite ceramics, mechano-chemical activation. Słowa kluczowe: mikrofale, materiał dielektryczny, ceramiczny kompleks perowskit, mechaniczno-chemiczna aktywacja. Introduction Serious attention of scientists studying dielectric [1 - 5] and metal-dielectric [6 - 9] composite materials for microwave application is attracted at present to complex perovskites described by formula А(B 1/3B 2/3)O3 и А(B 1/2Bɨ więcej »

Droplets size distribution in electrostatic spraying of water and water-based sprays
Jacek MAJEWSKI 
The electrospraying of water and waterborne solutions (e.g. waterborne coatings and pesticides) is thoroughly investigated because of considerable gain in environment protection. However, water is rather uneasy to be electrosprayed, as some its properties, mainly high surface tension, high conductivity and high dielectric constant create difficulties for electrohydrodynamic (EHD) atomization of water. The droplet size and its distribution in a water shower are of key importance if industrial application of the process could become attractive. Streszczenie. Elektrostatyczne rozpylanie wody stanowi poważny problem z uwagi na szerokie zastosowanie roztworów wodnych w wielu gałęziach przemysłu i rolnictwa (np. malowanie obiektów lub opryski roślin) z udziałem substancji mających silne oddziaływanie na środowisko naturalne. Wielkość mikrokropelek wody lub jej roztworów oraz rozrzut ich wymiarów mają istotne znaczenie w wielu procesach przemysłowych. (Rozkład rozmiarów kropel podczas elektrostatycznego rozpylania wody i roztworów wodnych). Keywords: electrospraying of water, droplet size distribution, measurement of water droplets size. Słowa kluczowe: elektrostatyczne rozpylanie wody, rozrzut rozmiarów kropel, pomiary rozmiarów kropel wody. Introduction Although the history of electrostatic spraying of water (called also electro-hydrodynamic spraying, EHD) traces back to 1745, first mathematically supported research were reported by Lord Rayleigh in the last quarter of XIXth century, and industrial applications emerged only during the World War II. Today, the electrostatic spraying technologies are gaining of industrial interest due to quality improvement and/or cost reduction in many fields (e.g. finishing industry). The most popular today’s application of EHD are: paint spraying, continuous ink-jet printing, pesticide spraying, electroaerosol therapy (charged inhalers), smoke dissipation, EHD separation and precipitation, emulsion więcej »

Dynamic stability of rotor of electric motor loaded by axial compression and magnetic tension
Waldemar MORZUCH 
Przedstawiono analizę stateczności dynamicznej wirnika obciążonego siłą osiową i naciągiem magnetycznym. Wyznaczono krytyczne wartości naciągu magnetycznego i siły osiowej. (Stateczność dynamiczna wirnika silnika elektrycznego obciążonego siłą osiową i naciągiem magnetycznym) Abstract. The analysis of the dynamic stability of a rotor loaded by the axial compression and magnetic tension has been presented. The critical values of magnetic tension and axial load has been determined. Słowa kluczowe: wirnik, stateczność dynamiczna, siła osiowa, naciąg magnetyczny. Keywords: rotor, dynamical stability, axial compression, magnetic tension. Introduction The problem of estimating the stability of rotors loaded with magnetic tension and axial compression is important for example in electrical machines. These machines have small values of the air gaps. For that reason, the basic problem occurring in phase of construction of such machines is to estimate the stability of rotors. The problem of stability of rotors bears a relation to their vibrations. It is especially important in case of long rotors loaded with axial compression, for example for rotors of motors of deep-well pumps. Such pumps operate in deep waters. The rotors of such motors are loaded with large forces. Problems of estimation of stability of transverse motion of rotors are presented in the papers [3-6] but the influence of axial compression is not considered there. The theories presented in the papers [1] and [2] are based on too much simplified models of rotors without taking into consideration a continuous load distribution on the surface of rotor. Influence of axial compression and magnetic tension on the free vibration frequency has been determined in the paper. Solution of this problem allows us to determine the critical parameters of magnetic tension or compressive force for which the loss of stability of transverse motion of rotor occurs. Dynamic stability of roto więcej »

Efficient heating by electromagnetic sources in metallurgical processes: recent applications and development trends
Egbert BAAKE Bernard NACKE 
A wide range of industrial metallurgical heating and melting processes are carried out using electromagnetic sources. The application of electromagnetic processes offers many advantages from technological, ecological and economical point of view. Although the technology level of the electro heating and melting installations and processes used in the industry today is very high, there are still potentials for improvement and optimization. In this paper recent applications and future development trends for efficient heating by electromagnetic sources in metallurgical processes are described along selected examples in the field of heating for forging, rolling, hardening, joining, and pressing.. Streszczenie.. Większość przemysłowych procesów metalurgicznych dotyczących nagrzewania i topienia jest przeprowadzana z wykorzystaniem źródeł elektromagnetycznych. Zastosowanie procesów elektromagnetycznych daje możliwość uzyskania wielu korzyści z technologicznego, ekologicznego oraz ekonomicznego punktu widzenia. Pomimo, że poziom technologiczny urządzeń stosowanych obecnie w nagrzewaniu elektrycznym i topieniu oraz poziom technologii samych procesów przemysłowych jest wysoki, wciąż istnieje miejsce dla ulepszeń i optymalizacji. W niniejszym artykule przedstawione są najnowsze zastosowania oraz tendencje rozwojowe dla efektywnego nagrzewania z wykorzystaniem źródeł elektromagnetycznych w procesach metalurgicznych na podstawie wybranych przykładów z zakresu nagrzewania w procesach kucia, walcowania, hartowania, łączenia i tłoczenia (Efektywne nagrzewanie przy użyciu źródeł elektromagnetycznych: najnowsze zastosowania i tendencje rozwojowe). Słowa kluczowe: efektywność energetyczna, procesy elektromagnetyczne, nagrzewanie indukcyjne, zastosowania metalurgiczne. Keywords: energy efficiency, electromagnetic processes, induction heating, metallurgical application. Introduction Thermal processing technologies are an indispensable part of many industrial p więcej »

Electrical-discharge synthesis of carbon fibers in hydrocarbon atmosphere
Arkadiusz T. SOBCZYK Anatol JAWOREK 
W pracy przedstawiono metodę syntezy włókien węglowych w łuku nisko-prądowym w atmosferze węglowodorów. Proces syntezy zachodził w mieszance argonu z parami cykloheksanu pod ciśnieniem normalnym. Zaobserwowano wzrost włókna węglowego podczas wyładowania łukowego dla prądów od 1.6 mA do 3 mA. Średnica włókna wynosiła od 20 do 120 μm w zależności od parametrów syntezy. Maksymalna prędkość wzrostu wynosiła ok. 0.25 mm/s (Synteza włókien węglowych w łuku nisko-prądowym w atmosferze węglowodorów) Abstract. A method of carbon fiber synthesis by low-current electrical-discharge plasma in hydrocarbon vapours was presented in the paper. The process of carbon fibers synthesis was carried out in cyclohexane and argon mixture, at normal pressure. It was found that carbon fibers were synthesized in arc discharge for the current in the range from 1.6 to 3 milliamps. The diameter of the fiber varied from 20 to 120 μm, depending on synthesis parameters. The growth rate of the fiber was about 0.25 mm/s. Słowa kluczowe: wyładowania elektryczne, spektroskopia emisyjna, plazma technologiczna, włókno węglowe, synteza plazmowa Keywords: electrical discharges, emission spectroscopy, technological plasma, carbon fiber, plasma synthesis Introduction Carbon fibers are usually produced by pyrolysis of polymers either in vapor (such as methane, benzene, or acetylene) or solid (usually pitch) phases. Solid-phase polymers are spun before their carbonization forming a thin fiber [1]. Vapor-grown carbon fibers (VGCF) [2, 3] are formed from carbon atoms or dimers build-up on a catalyst. Besides purely chemical methods, electrically generated plasma has also been involved for carbon fibers and carbon nanotubes synthesis. For example, high-current arc discharge is one of the most e więcej »

Energooszczędne półprzewodnikowe źródła światła stosowane w technice motoryzacyjnej
Artur BOGUTA Sławomir OSTROWSKI Henryk OZIMEK 
Diody LED to nowe źródła światła, które zrewolucjonizowały przemysł elektroniczny. Dzięki swoim właściwościom, takim jak: niewielki rozmiar, energooszczędność, długa żywotność, są wykorzystywane w przemyśle i w domu. W pracy przedstawiono zastosowanie diod LED do oświetlenia w technice samochodowej. Abstract. LEDs are novel light sources that have revolutionized the electronic industry. Owing to their properties such as small size, power savings and robustness they can find both industry and household applications. The article discusses LED application to automotive lighting. (Energy saving semiconductor light source applied within automotive technology). Słowa kluczowe: dioda LED, światło samochodowe, światło do jazdy dziennej, samochód. Keywords: LED, automotive lighting, Daylight Running lamps, car. Wstęp Dioda LED to element półprzewodnikowy, który emituje silne promieniowanie świetlne przy przepływie przez jego strukturę niewielkiego prądu elektrycznego. Zastosowanie diod LED w instalacjach oświetleniowych samochodów staje się we współczesnym przemyśle motoryzacyjnym coraz częstsze. Producenci samochodów powoli wprowadzają diody do lamp samochodowych, oraz do oświetlenia wnętrza pojazdów. Zastosowanie diod LED w technice motoryzacyjnej wynika z ich dobrych parametrów elektrycznych i świetlnych. Zastosowanie diod LED jako źródeł światła w samochodzie Światłość lamp samochodowych jest bardzo zróżnicowana i zmienia się od 4 cd dla świateł tylnych pozycyjnych do 225.000 cd dla zespołu lamp drogowych. Przyjmując więcej »

Estimation of exponential function parameters
Jan PURCZYŃSKI 
W artykule rozpatrzono następujące metody estymacji parametrów funkcji wykładniczej: transformacji logarytmicznej, aproksymacji średniokwadratowej oraz wzorów przybliżonych. Wyznaczono zależności określające błędy oszacowania parametrów uzyskanych metodą aproksymacji średniokwadratowej. Wyznaczono przedziały ufności dla wyestymowanej funkcji wykładniczej. Wykonano symulacje komputerowe, które potwierdziły przydatność wzorów przybliżonych estymacji parametrów oraz zależności opisujących błędy oszacowań parametrów. Abstract. In this article the following methods of exponential function parameter estimation have been considered: logarithmic transformation, meansquare approximation and approximate formulas. Relationships describing parameter estimation errors obtained through mean-square approximation have been determined. Confidence intervals for estimated exponential function have also been determined. Computer simulations have been carried out, which proved usefulness of approximate formulas for parameter estimation and relationships describing parameter estimation errors. (Estimation of exponential function parameters). Słowa kluczowe: estymacja parametrów funkcji wykładniczej, błędy oszacowań parametrów. Keywords: estimation of exponential function parameters, errors of parameter estimation. Estimation methods of exponential function parameters To approximate the results of numerous physical phenomena the exponential function is used. An example of this is paper [1] further discussed in the following part. It is assumed that we have values of observations yi (i=1,2,...,n) that are realizations of randomly distorted (1) exponential function (2): (1) yi  yti  i ; (2)   yti  Aˆ  exp Bˆxi where: i  - random component; Aˆ, Bˆ - estimations of więcej »

Exploitation cost of low voltage induction motors
Jakub BERNATT 
Silnik indukcyjny niskiego napięcia uważać należy za wyrób tani. Koszt nabycia silnika nowego równoważy się z kosztem jego 2-3 miesięcznej eksploatacji. Przedstawiono obliczenia ogólnego kosztu użytkowania tych silników, na który składają się koszty nabycia i koszty eksploatacji. Koszty eksploatacji to praktycznie jedynie koszty pobranej energii z sieci. Przedstawiono przykłady obliczeniowe dla silników standartowych i silników energooszczędnych zakresu mocy 0.75 - 160 kW produkowanych w Polsce. Wyliczenia wykazują, że wzrost ceny nabycia silnika energooszczędnego kompensuje się nawet już po 200-300 godzinach jego eksploatacji. Omówiono problem “remontować czy wymieniać" uszkodzone silniki indukcyjne klatkowe niskiego napięcia (Koszty eksploatacyjne silnika indukcyjnego niskiego napięcia) Abstract. Low voltage induction motor is regarded as a cheap product. Its purchase price balances its operation cost in 2-3 months. Calculation of total (exploitation) cost of induction motors (purchase cost and operation cost) are presented. Cost calculation examples for standard and high efficiency (HE) low voltage motors Poland made ranging 0.75 through 160 kW are given. The calculations show that increased purchase price of HE motors is often compensated after 200-300 working hours. Słowa kluczowe: napęd elektryczny, sprawność, koszty Keywords: electrical drive, efficiency, costs Introduction Three phase low voltage induction squirrel cage motor is regarded as a cheap product. Its purchase price balances its running (operating) cost in 2-3 months when operating continuously 8 hours per day, at or near full load. At 24 hours per day of operation a motor's purchase price is lower than the cost of one month operation. If motors comparing with their operation costs are so cheap, why are low efficiency motors still purchased and installed? The exploitation (total) cost of an induction motor consists of the purchase cost and operation cost, i.e. więcej »

Frequency response analysis of distribution transformers with foil windings
Tomasz PIOTROWSKI Bogusław BOCHEŃSKI Wojciech ZIELIŃSKI 
A presentation of results of SFRA (Swept Frequency Response Analysis) measurements of the group of identical distribution transformers is an object of the paper. All transformers under investigations have high voltage layered type winding made of rounded copper wire and low voltage foil winding. In addition the results of SFRA for a new designed transformer made before and after short circuit test are also included. Streszczenie. W artykule przedstawiono pomiary i wyniki analizy odpowiedzi częstotliwościowej grupy identycznych transformatorów rozdzielczych. Uzwojenie wysokiego napięcia transformatorów wykonane było jako warstwowe z miedzianego drutu, zaś uzwojenie niskiego napięcia jako foliowe. Przedstawiono również wyniki SFRA uzyskane przed i po próbie zwarcia dla nowo zaprojektowanego transformatora. (Analiza odpowiedzi częstotliwościowej transformatorów rozdzielczych z uzwojeniem foliowym) Keywords: Distribution transformer, foil winding, Swept Frequency Response Analysis. Słowa kluczowe: Transformator rozdzielczy, uzwojenie foliowe, analiza odpowiedzi częstotliwościowej. Introduction Power transformer constitutes network of series and parallel connected resistances, inductances and capacitances. Such complex RLC circuit has a number of resonance frequencies. Core and windings movement or deformation, movement of winding leads, więcej »

Funkcjonalność komputerów pokładowych stosowanych we współczesnych samochodach
Sebastian STYŁA 
Chwilowe, całkowite i średnie zużycie paliwa oraz spodziewany zasięg pojazdu na pozostającym aktualnie w zbiorniku paliwie są informacjami wpływającymi na komfort podróżowania współczesnymi samochodami. W artykule zostały opisane metody pomiaru i sposoby wyznaczania wybranych funkcji realizowanych przez komputery pokładowe instalowane w pojazdach samochodowych. Przeprowadzono analizę możliwości komputerów pokładowych oraz przedstawiono sposoby poprawy dokładności wyświetlanych na pulpicie informacji. Abstract. Instantaneous, total and average fuel consumption and anticipated vehicle range at actual fuel remaining in the fuel tank constitute the data affecting the travel comfort in contemporary vehicles. The present article describes the methods of measurement and the methods of determination of selected functions performed by trip computers installed in motor vehicles. The analysis of trip computers capabilities has been carried out and the methods proposed to improve the accuracy of data displayed on the panel have been presented. (Functionality of trip computers applied in contemporary motor vehicles). Słowa kluczowe: komputer pokładowy, przebyty dystans, chwilowe zużycie paliwa, średnie zużycie paliwa, czas jazdy. Keywords: trip computer, travelled distance, instantaneous fuel consumption, average fuel consumption, travel time. Wstęp Komputery samochodowe, inaczej nazywane pokładowymi, możemy spotkać prawie we wszystkich nowo produkowanych samochodach osobowych, ciężarowych a nawet pojazdach rolniczych. Wyświetlają one szereg przydatnych informacji, które z punktu widzenia ekonomicznego, dają możliwość zmiany stylu jazdy kierowcy. Ponadto znajomość, szczególnie podczas dalekich podróży, możliwego do przejechania dystansu na pozostałej ilości paliwa, umożliwia uniknięcia sytuacji, w której samochód zatrzyma się na środku skrzyżowania lub na drodze, na której nie znajduje się stacja benzynowa. Mimo dużej ilości typów komputerów, wię więcej »

Fuzzy controller for a lean premixed burner
Andrzej SMOLARZ Waldemar WÓJCIK Javier BALLESTER Ricardo HERNANDEZ Anna SANZ Tomasz GOLEC 
The article describes application of a fuzzy controller for a lean premixed combustion of carbon dioxide and/or hydrogen rich methane biogases in gas turbine burners. The authors present theoretical background and some experimental results with pure methane and CO2 blends, that confirm the assumed approach. Streszczenie. Artykuł opisuje zastosowanie regulatora rozmytego do sterowania procesu spalania ubogiej mieszanki biogazu bogatego w dwutlenek węgla lub wodór w turbinach gazowych. Autorzy przedstawiają podstawy teoretyczne oraz rezultaty badań eksperymentalnych z czystym metanem oraz jego mieszankami z CO2 ,które potwierdzają słuszność przyjętego podejścia. (Regulator z logiką rozmytą palnika gazowego). Keywords: premixed combustion; hydrogen-enriched gas, biomass, biogas. Słowa kluczowe: spalanie mieszanki ubogiej, gaz syntezowy, biomasa, biogaz. Introduction It seems that in spite of growing share of other types of energy sources, burning various types of fuels will remain the main source of energy during the next decades. Unfortunately it also remain the greatest source of atmospheric pollution. On 23 January 2008 the European Commission put forward a far-reaching package of proposals where it commits itself to reduce its overall emissions to at least 20% below 1990 levels by 2020, and is ready to scale up this reduction to as much as 30% under a new global climate change agreement when other developed countries make comparable efforts. It has also set itself the target of increasing the share of renewables in energy use to 20% by 2020. The latter commitment results in search of new technologies that partially or entirely make use of renewable energy sources. This is also a case of combustion technologies where alternative fuels obtained from renewable sources are used. For example, waste cocombustion may be applied in case więcej »

Graphite-like and polymer-like carbon films formation from Ar/C2H2 at atmospheric pressure by plasma jet
Alfonsas GRIGONIS Liutauras MARCINAUSKAS Vitas VALINČIUS 
A carbon films were deposited on the steel substrates from argon-acetylene gas mixture at atmospheric pressure by plasma jet chemical vapor deposition. The Ar/C2H2 gas volume ratio was 150:1, while the distance between plasma torch nozzle exit and the samples was 0.005-0.02 m. Scanning electron microscopy analysis revealed that the growth rate and surface roughness of the coatings increases with the distances. The hydrogen and oxygen concentrations (RBS, ERD data) in the films increase with the increase of the deposition distance. Raman spectroscopy indicated that the film prepared at 0.005 m has the highest sp3 C-C fraction, while the coating deposited at 0.02 m consist from polymeric CHx bonds. Streszczenie: Na substratach stalowych osadzano powłoki węglowe z gazowej mieszaniny argonu i-acetylenu poprzez wspomagane plazmowo chemiczne osadzanie z fazy gazowej przy ciśnieniu atmosferycznym. Stosunek objętościowy gazów w Ar/C2H2 wynosił 150:1, a odległość pomiędzy wylotem palnika plazmowego i próbkami - 0,005-0,02 m. Skaningowa mikroskopia elektronowa wykazała, że szybkość wzrostu i szorstkość powłok rosną wraz z odległością. Koncentracje wodoru i tlenu (dane RBS i ERD) w powłokach rosną wraz ze wzrostem odległości osadzania. Spektroskopia ramanowska wykazała, że powłoka osadzona z odległości 0,005 m miała najwyższą zawartość sp3 C-C , podczas gdy powłoka osadzona z odległości 0,02m składała się z polimerowych wiązań CHx. (Tworzenie grafito- i polimeropodobnych cienkich powłok węglowych z Ar/C2H2 przy użyciu strumienia plazmy pod ciśnieniem atmosferycznym). Keywords: plasma jet, acetylene, argon, carbon films. Słowa kluczowe: strumień plazmy, acetylen, argon, powłoki węglowe. Introduction The carbon films (amorphous hydrogenated (a-C:H), hydrogen free (a-C)) and nanostructures (nanotubes, fullerenes, nanacones) have received considerable attention due to their unique properties such as extremely high hardness, high wear resistance, low fr więcej »

Imaginary part of admittance in (Fe0.45Co0.45Zr0.10)x(Al2O3)(1-x) nanocomposites
Andrey V. LARKIN Anis SAAD Aleksander K. FEDOTOV Julia A. FEDOTOVA Aleksy PATRYN Bohdan ANDRIYEVSKYY Zbigniew CZAPLA Sławomir DACKO Tomasz N. KOŁTUNOWICZ Paweł WĘGIEREK 
Temperature and frequency dependences of the imaginary part of admittance σ′′(T, f) in granular (Fe0.45Co0.45Zr0.10)x(Al2O3)(1-x) nanocomposite films around the percolation threshold xC have been investigated. The films of 3 - 6 μm thickness were deposited in Ar gas atmosphere using sputtering method. The behavior of σ′′(T, f) dependences for the samples studied in the range of 100 - 340 K and 102 - 106 Hz displayed the predominance of activational conductivity mechanism for the samples with х  43 at.% and metallic one at х  48 at.%. Streszczenie. Zbadane zostały temperaturowe i częstotliwościowe zależności susceptancji (urojona część admitancji) σ′′(T, f) cienkich warstw nanokompozytów (Fe0.45Co0.45Zr0.10)x(Al2O3)(1-x) w pobliżu progu perkolacji xC. Cienkie warstwy o grubości 3 - 6 μm wytworzone były w atmosferze Ar przy użyciu metody rozpylania jonowego. Określono zachowanie się zależności σ′′(T, f) dla próbek zbadanych w zakresie temperatur 100 - 340 K i częstotliwości 102 - 106 Hz wykazujące przewagę aktywacyjnego mechanizmu przewodnictwa dla próbek z х  43 at.% i przewodnictwa metalicznego dla х  48 at.%). (Urojona część admitancji w nanokompozytach (Fe0.45Co0.45Zr0.10)x(Al2O3)(1-x)) Keywords: admittance, conductivity, nanocomposites, percolation threshold. Słowa kluczowe: admitancja, konduktywność, nanokompozyty, próg perkolacji. Introduction Nowadays the synthesis and investigation of the materials, usually called the granular nanocomposites, are of a great interest for the material engineers. Particular attention is given to the nanocomposites in which granules of soft ferromagnetic alloys with sizes about some nanometres are randomly distributed in dielectric matrix. The interest to such systems is mainly due to wide possibilities of their application (e.g. for saving and recording of information więcej »

Implementacja dedykowanego systemu rozmytego w układzie mikrokontrolera
Marek POPŁAWSKI Michał BIAŁKO 
W artykule przedstawiono implementację systemu rozmytego w układzie mikrokontrolera AVR Atmega128 przeznaczoną do sterowania elektrycznym wózkiem inwalidzkim. Przedstawiono wartości funkcji przynależności wejściowych oraz wyjściowych zmiennych lingwistycznych. W procesie wnioskowania wykorzystano metodę generowania adresu aktywnych reguł. Abstract. In the paper an implementation of dedicated fuzzy system in microcontroller circuit is presented. The system is used for steering of electric wheelchair for unable persons. Also the values of input and output linguistic variables are described. In the proposed system a technique of address generation of active rules is applied, which is implemented in inference process (An implementation of dedicated fuzzy system in microcontroller circuit). Słowa kluczowe: sterownik rozmyty, system rozmyty, wnioskowanie rozmyte, wózek inwalidzki. Keywords: fuzzy logic controller, fuzzy system, fuzzy inference, electric wheelchair. Wstęp W artykule przedstawiono implementację systemu rozmytego w układzie mikrokontrolera AVR Atmega128, przeznaczoną do sterowania elektrycznym wózkiem inwalidzkim. Celem pracy było m.in. stworzenie taniego systemu sterowania wózkiem inwalidzkim w odróżnieniu od prac w których realizacje takiego systemu wykonano w układzie reprogramowalnym FPGA Spartan3 [1, 2, 3]. Rys.1. Elektryczny wózek inwalidzki Elektryczny wózek inwalidzki przedstawiony na rysunku 1, napędzany jest przez dwa silniki napędowe prądu stałego (M0, M1) o mocy 250 W, które zasilane są z baterii akumulatorów o napięciu 24 V [4]. Sterowanie takim wózkiem polega na zadawaniu przez operatora odpowiednich sygnałów sterujących si więcej »

Implementation of the PWM gating and IGBT protection scheme for the grid-connected multilevel inverter applications
Lin XU Yang HAN Chen CHEN Jun-min PAN Gang YAO Li-Dan ZHOU Muhammad M. KHAN 
A novel approach for implementation of the PWM gating and IGBT protection scheme is proposed for the grid-connected cascaded Hbridge multilevel inverter applications. The controller architecture based on the master/slave configuration is presented, with the main focus on the implementation issues of the bottom FPGA controller and IGBT drivers. The gating strategies and protection scheme are presented by introducing the hardware circuitry and the VHDL codes. Experimental results based on three H-bridge modules are provided for verification. Streszczenie. Zaproponowano nową możliwość wykorzystania bramkowania PWM i protekcji IGBT w sieciowo połączonej kaskadzie wielopoziomowych przekształtników. Architektura kontrolera bazowała na konfiguracji master/slave. Strategia bramkowania i schemat zabezpieczeń zostały sprawdzone sprzętowo. Wyniki eksperymentu z trzema mostkowymi modułami typu H potwierdziły założenia. (Zastosowanie bramkowania PWM i zabezpieczenia IGBT w kratowo połączonym wielopoziomowym przekształtniku) Keywords: multilevel inverter, IGBT protection, digital signal processor (DSP), field programmable gate array (FPGA) Słowa kluczowe: przekształtnik, zabezpieczenie IGBT, FPGA/ Introduction The power quality (PQ) contamination problems have received considerable attention in recent decades due to the ever increasing utilization of nonlinear devices in the electrical power systems, such as arc furnaces, rectifiers and HVDC networks, which causes the distortion in the supply voltage, increases the power loss of the distribution lines and causes malfunction of the electronic devices [1-3]. Therefore, the power quality compensation strategy using active power filters (APFs) were proposed to solve the power quality related problems [4-13]. In the previous literatures, the power quality issues in the typical arc furnace load and in the automobile factory were addressed [4, 6], and the harmonic compensation strategies based on two le więcej »

Indukcyjne ładowanie cząstek aerozolu wytwarzanego w naddźwiękowej głowicy rozpylającej
Ryszard KACPRZYK Paweł ŻYŁKA 
W artykule przedstawiono wyniki pomiarów skuteczności indukcyjnego ładowania cząstek aerozolu wodnego wytwarzanego w atomizerze gazodynamicznym z naddźwiękowym przepływem dwufazowym. Otrzymane charakterystyki U-I jak i wielkości parametru (Q/m) wykazują silną zależność od przepływu atomizowanej cieczy. Dla małego przepływu (0,06 l/min) uzyskano wartości Q/m>20 mC/kg, dla przepływu nominalnego (0,75 l/min) osiągnięto bardzo niski poziom elektryzacji (0,5-1 mC/kg), znacznie niższy niż wynikający z ograniczenia Relaigha, krzywej Paschena i wystąpienia wyładowań koronowych a związany z intensywnym efektem ekranowania obszaru atomizacji cieczy. Abstract. Experimental results of induction electrification effectiveness assessment for water aerosol jet generated in two-phase flow supersonic atomizer are presented and discussed. Recorded U-I characteristics as well as Q/m parameter values are strongly dependant on water feed rate. In case of low feed rates (0,06 dm3/min) high Q/m values exceeding 20 mC/kg have been registered while for the case of nominal flow (0,75 dm3/min) very low electrification level has been attained (0,5-1 mC/kg), which is much lower than given by Raleigh limit, Paschen’s curve or corona inception and it is resulting from a strong shielding effect (Electrification of aerosol particles by induction method using supersonic atomizing heads). Słowa kluczowe: przepływ dwufazowy, atomizacja, ciecz, elektrostatyka, ładunek. Keywords: two-phase flow, atomization, liquid, electrostatics, charge. Wstęp Procesy aerozolowego oprysku wspomaganego elektrostatycznie są obecnie szeroko wykorzystywane nie tylko w agrotechnice i przetwórstwie spożywczym do chemicznej ochrony upraw rolnych i płodów [1, 2] ale mogą być również z powodzeniem stosowane do odkażania i dekontaminacji pomieszczeń (szpitale, obory), urządzeń (wyposażenie wojskowe, pojazdy) jak również ludzi [3]. Oddziaływania elektrostatyczne kropli obdarzonych ładunkiem el więcej »

Influence of the 2-D sliding windows on the correlation of the digital image quality assessment results using the Structural Similarity approach with the subjective evaluation
Krzysztof OKARMA 
W artykule przeanalizowano wpływ zastosowania różnych funkcji dwuwymiarowego okna przesuwnego, zamiast typowego okna Gaussa, na wyniki oceny jakości obrazów wskaźnikiem podobieństwa strukturalnego. W celu weryfikacji znaczenia kształtu funkcji okna przeprowadzono testy z użyciem obrazów z bazy LIVE z pięcioma rodzajami zniekształceń. Uzyskane rezultaty potwierdziły zauważalne różnice wynikłe z wykorzystania różnych okien podczas obliczeń lokalnych wartości wskaźnika SSIM, co może stanowić punkt wyjścia do dalszych badań. (Wpływ zastosowania różnych funkcji dwuwymiarowego okna przesuwnego na wyniki oceny jakości obrazów wskaźnikiem podobieństwa strukturalnego) Abstract. In the paper the influence of the sliding window function, applied instead of the typical Gaussian one, on the results obtained using the Structural Similarity index is analysed. In order to find out how important the shape of two-dimensional window is, some tests using the images from the LIVE Image Quality Assessment Database containing five types of distortions have been performed. Obtained results confirm the noticeable differences between the effects of using various windows while calculating the local SSIM index and can be an inspiration for the further research. Słowa kluczowe: ocena jakości obrazów, okna dwuwymiarowe, podobieństwo strukturalne. Keywords: image quality assessment, 2-D windows, Structural Similarity. Introduction An important part of modern data transmission systems is related to the transmission of the digital images and video streams. Considering the amount of transmitted image and video data and the required bandwidth the necessity of using the lossy compression algorithms for such systems is evident. Assuming the specified bandwidth the cost of using such compression is often the noticeable loss of quality and the presence of some artifacts e.g. the blocky effect or distortions typical for the fast fading Rayleigh channel. For that reason a re więcej »

Investigation of crystalline structure defects in high-resistance monocrystals of gallium selenide
Kerim ALLAKHVERDIEV Vitalijus BIKBAJEVAS Vytautas GRIVICKAS Andrei ODRINSKI Dilara GUSEINOVA Eldar SALAEV Mariya TARASIK Alexander FEDOTOV 
The trapping centres in є-GaSe single crystals have been investigated by photo-induced current transient spectroscopy (PICTS). Five traps have been detected and their parameters are presented. It has been demonstrated that photo-induced depolarization oh the sample after processing in the frame of DLTS procedure could be used for determination of the traps parameters. The parameters of trap A5 obtained from PICTS and photo-induced depolarization relaxation are in close agreement. Streszczenie. Badano centra pułapkowe w pojedynczych kryształach є-GaSe metodą niestacjonarnej spektroskopii fotoprądowej (PICTS). Wykryto pięć pułapek, których parametry zaprezentowano. Wykazano, że foto-indukowana depolaryzacja próbki po zastosowaniu spektroskopii niestacjonarnej pojemności (DLTS) może być użyta do określenia parametrów pułapek, Parametry pułapki A5 otrzymane przy pomocy PICTS oraz DLTS wykazują wysoki stopień zgodności. (Badanie defektów struktury krystalicznej w monokryształach selenku galu o wysokiej rezystywności). Keywords: GaSe, layered crystals, PICTS, traps, photo-induced depolarization. Słowa kluczowe: GaSe, kryształy warstwowe, PICTS, pułapki, foto-indukowana depolaryzacja. Introduction Possessing pronounced anisotropy of their physical properties the layered crystals of GaSe are very promising for many practical applications in nonlinear optics, photoelectronics, photovoltaics, etc. Electrically active defects in the low-resistance є-GaSe have been sufficiently explored [1-4], while the high-resistive crystals required in many cases for a practice have not been adequately examined. In this study the findings of an investigation of the electrically active defects in high-resistance GaSe single crystals realized by photo-induced current transient spectroscopy (PICTS) and photo-induced depolarization are presented. Experimental The є-GaSe crystals with small γ-polytype fraction were grown from the me więcej »

Koncepcja elektronicznej jednostki sterującej pracą gwiazdowego tłokowego silnika lotniczego
Tomasz ZYSKA Jacek CZARNIGOWSKI Piotr JAKLIŃSKI 
Ostatnim seryjnie produkowanym lotniczym silnikiem gwiazdowym jest ASz-62IR. Wytwarzana w WSK Kalisz jednostka zasilana jest paliwem LL100, które ma zniknąć z rynku do 2011 - ze względu na wytyczne EU. Modernizacja silnika polegać ma na zastąpieniu klasycznego gaźnika układem wtryskowym. W artykule przedstawiono koncepcję elektronicznej części układu wtryskowego a także pierwsze eksperymenty przeprowadzone na specjalizowanym stanowisku testowym w WSK Kalisz. Abstract. The ASz-62IR engine produced by WSK “PZL - Kalisz" is one of the latest mass manufactured aircraft piston engines. It is a four-stroke gasoline radial engine of 9 cylinders fuelled by LL100 leaded petrol. The EU requirements on ecology aim at phasing out LL100 petrol by 2011. In order to maintain future production of such engines, it is necessary to modernize them and the most efficient method seems to be replacing the present carburetor system with the injection one. The article offers the concept of an electronic control for injection system into inlet manifolds of such engine (The concept of an electronic control for injection system into inlet manifolds of aircraft piston engine). Słowa kluczowe: silnik lotniczy, silnik gwiazdowy, jednostka sterująca. Keywords: radial engine, aircraft engine, ecu. Wstęp Lotnictwo małych samolotów rozwija się bardzo dynamicznie zarówno w Europie jak i na całym świecie. Rozwój ten obejmuje samoloty przeznaczone do rekreacji, taksówki powietrzne, samoloty rolnicze oraz małe samoloty transportowe. Są to przeważnie samoloty napędzane silnikami tłokowymi, co wynika ze stosowanych mocy silników z niskich kosztów zarówno zakupu silnika jak również j więcej »

Magnetic properties of nanocomposites (CoFeZr)x(Al2O3)1-x
Paweł ZHUKOWSKI Julia SIDORENKO Tomasz N. KOŁTUNOWICZ Julia A. FEDOTOVA Andrey V. LARKIN 
The results of the ESR study of nanocomposite films, prepared by sputtering of complex Со0.45Fе0.45Zr0.1 alloy + Аl2О3 target by Ar ions, are presented. Strong angular dependences of maximum Нmax and minimum Нmin positions in ESR lines and also g-factor were revealed. ESR measurements allowed to determine magnetization values in the (CoFeZr)x(Al2O3)1-x samples with metallic phase concentration x from 31 at.% to 47 at.%. It was ascertained that growth of metallic phase particles in the film bulk occurs due to diffusion of metallic atoms, defragmented in dielectric matrix during the sputtering procedure, under isochronous (15 min over 25°С) annealing of the samples at 400oC. Streszczenie. W artykule omówiono wyniki badań metodą elektronowego rezonansu paramagnetycznego nanokompozytów (CoFeZr)x(Al2O3)1-x wytworzonych rozpylaniem magnetronowym tarcz ze stopu Со0,45Fе0,45Zr0,1 i dielektryka Аl2О3 jonami Аr+. Zaobserwowano zależności kątowe położenia maksimum linii Нmax, minimum linii Нmin, szerokości linii ΔН i wartości czynnika g. Określono wartości namagnesowania dla próbek z koncentracjami fazy metalicznej x od 31% do 47%. Ustalono, że podczas wygrzewania próbek w temperaturach do 400°С zachodzi dyfuzja atomów metali z fazy dielektrycznej i wzrost objętości fazy metalicznej. (Właściwości magnetyczne nanokompozytów (CoFeZr)x(Al2O3)1-x). Keywords: eclectron spin resonance ESR, magnetization, nanocomposites, g-factor. Słowa kluczowe: elektronowy rezonans paramagnetyczny, magnetyzacja, nanokompozyty, czynnik g. Introduction The synthesis and study of granular nanocomposites is of a great interest for the material science. Particular regard is devoted to the nanocomposites in which granules of soft ferromagnetic alloys with sizes about some nanometres are randomly distributed in dielectric matrix. Such systems are mainly due to wide p więcej »

Mathematical model of control points placing for monitoring polluting substances emissions in the atmosphere on the basis of the NP-full coloring graph task decision
Andrei BRAKOVICH Pavel URBANOVICH 
The mathematical model of the control sensors for the atmospheric air state arrangement on the basis of NP-difficult problem solution about the graph coloring is proposed. This model is differed from analogs by the fact that the calculation speed for developed model is approximately two times higher. The model can work with the maps sized to 100×100 cells, while analogs - with maps 50×50 cells. The model also differs by the presence of additional constraints for the sensors arrangement inside the cluster. Streszczenie. W niniejszym artykule został przedstawiony matematyczny model rozmieszczenia czujników, wykorzystywanych do kontrolowania stanu powietrza atmosferycznego na podstawie rozwiązania NP-trudnego problemu kolorowania grafu. Różni się on od analogicznych modeli szybkością obliczeń, która dla proponowanego modelu jest około dwa razy wyższa. Model ten wykorzystuje tablice o rozmiarach 100×100 komórek, podczas gdy analogiczne rozwiązania korzystają z tablic o rozmiarach 50×50 komórek. Dodatkowo przedstawiony model wyróżnia się obecnością dodatkowych ograniczeń rozmieszczenia czujników wewnątrz klastra. (Model matematyczny rozmieszczenia czujników, wykorzystywanych do kontrolowania stanu powietrza atmosferycznego na podstawie rozwiązania NP-trudnego problemu kolorowania grafu) Keywords: Control sensors placement, mathematical model, NP-difficult problem solution. Slowa kluczowe: : Rozmieszczenie czujników kontroli, model matematyczny, rozwiązanie problemu NP-trudnego. Introduction For carrying out of polluting substances emissions in atmosphere from stationary sources the great value has a choice of necessary points control for placing of the sensors. These sensors are supervising the maintenance of thrown out substances in atmosphere near to a sanitaryprotective zone of the enterprise. The more quantity of sensors will be established, the more exact results will be received. However, it will also lead to substantial growth of the więcej »

Metoda określania właściwości rezystancyjnych planarnych układów przewodzących implantowanych jonami o zasięgu porównywalnym z grubością układu
Roland WIŚNIEWSKI Teresa WILCZYŃSKA Krzysztof WIETESKA 
W pracy przestawiono metodę określania właściwości rezystancyjnych warstw implantowanych tworzących wraz z próbką układy planarne. Zastosowano metodę analizy właściwości układu zastępczego wirtualnie oddzielonej warstwy implantowanej i reszty materiału próbki. Analizie podlegają zmiany samej rezystywności obszaru zaimplantowanego jak również jej zależności temperaturowe, ciśnieniowe i inne. Grubości warstw implantowanych muszą być znane i porównywalne z grubością badanej próbki. Abstract. In the paper a method for analyze of resistive properties of implanted planar systems has been presented. A substitute resistance of virtually separated implanted layers foil and the rest of material specimen were taken under consideration. There is possible to analyze changes directly resistivity and it temperature, pressure and so on dependencies as well. The thicknesses of implanted layers have to be known and comparable with thickness of investigated specimens (The method for interpretation of resistance properties of planar conducting elements implanted with ions of range comparable with element thickness) Słowa kluczowe: implantacja, rezystywność, właściwości rezystancyjne. Keywords: implantation, resistivity, resistive properties. Wstęp Jednym z efektów towarzyszących implantacji jest zjawisko zmiany (zazwyczaj wzrostu w przypadku metali czystych) rezystywności objętości implantowanych, np. [1, 2, 3]. Jest to związane z wytwarzaniem dużej liczby defektów sieci (głównie pojedynczych wakansów) jak i wprowadzeniem dodatkowych atomów (jonów) - czynników mających bezpośredni związek z mechanizmem transportu ładunku. Badanie spadku przyrostu rezystancji próbek metalicznych implantowanych od energii aktywacji procesów zdrowienia jest metodą detekcji ich zachodzenia. Określenie rozkładów wytwarzanych defektów sieci (i jonów), których może być o kilka rzędów wielkości więcej niż liczba wprowadzanych jonów, jest podstawowym zagadnieniem metody implan więcej »

Metrological parameters for determine the practicability of usage of electronic transducers for processing the deformed signals
Artur SZCZĘSNY Krzysztof PACHOLSKI Michał KACZMAREK 
Przekładniki elektroniczne z kompensacją strumienia magnetycznego w rdzeniu mogą być stosowane do przetwarzania, z określoną dokładnością, prądów odkształconych. Maksymalna częstotliwość harmonicznej przetwarzanego prądu jest uzależniona od pasma pracy uwarunkowanego właściwościami bloku elektronicznego przekładnika. Konieczne jest przy tym określenie parametrów metrologicznych decydujących o przydatności elektronicznych przekładników prądowych do przetwarzania sygnałów odkształconych. (Parametry metrologiczne decydujące o przydatności przekładników elektronicznych, do przetwarzania sygnałów odkształconych). Abstract. Electronics transducers may be used for processing, with fixed accuracy, of deformed currents. Nevertheless, the frequency of the maximum harmonics of this signals, should belong to the processing band of the electronic block of the transducer. Qualification of metrological parameters which determine the practicability of usage of electronic transducers for processing the deformed signals is important due to incensement of its accuracy. Słowa kluczowe: przekładnik elektroniczny, parametry metrologiczne, pasmo pracy, sygnały odkształcone. Keywords: electronic transducers, metrological parameters, frequency band, deformed signals. Introduction Producers of electronic transducers to characterizing the metrological properties of these circuits, for the measurement of deformed signals, uses time-parameters: 1. the admissible buildup speed di1/dt of the primary current, 2. the border-frequency fg (fig.1), which is characterizing the bandwidth of the transformati więcej »

Microprocessor temperature meter for dentistry investigation
Oleksandra HOTRA 
The peculiarities of measuring the temperature on the root surface of a tooth by means of thermoelectric transducers during obturation are described. Linearization methods for transfer functions of thermoelectric transducer within the range of interest in dentistry investigation: from 20°C to 60°C are discussed. The scheme of microprocessor temperature meter with the basic relative measurement error less than 1% is presented. Streszczenie. Opisano uwarunkowania pomiarów temperatury na powierzchni korzeni zębów za pomocą czujników termoelektrycznych podczas obturacji. Rozpatrzono metody linearyzacji funkcji przetwarzania czujników termoelektrycznych dla zakresu temperatury od 20°C do 60°C, istotnego w badaniach stomatologicznych. Przedstawiono układ mikroprocesorowego miernika temperatury, którego błąd względny podstawowy wynosi poniżej 1%. (Mikroprocesorowy miernik temperatury do badań stomatologicznych). Keywords: obturation, thermocouple, temperature meters, linearization. Słowa kluczowe: obturacja, termopara, mierniki temperatury, linearyzacja. Introduction During many years of endodentistry developement, various methods and materials for filling the root canal were applied. The most common current technique of filling the root canals uses gutta-percha. For better filling of root canal, techniques operating with heated gutta-percha cannot fill the lateral and apical canals, and the cavities can be the origin of inflammatory processes in periodontal tissues and of destruction of bone tissue. The softening of gutta-percha by heat is popular technique, but the use of large amount of heat can be dangerous as the excessive heat can be transferred to surrounding periodontal tissues. The elevated level of heat above 47°C kept for a longer time interval inflict harm on the teeth tissue and bone. For establishing the technique of filling the root canals with heated gutta-percha, it is necessary to evaluate the temperature on the root sur więcej »

Mikrofalowy generator mikrowyładowania w azocie
Bartosz HRYCAK Mariusz JASIŃSKI Jerzy MIZERACZYK 
Prezentowany mikrofalowy generator mikroplazmy jest urządzeniem wytwarzającym plazmę pod ciśnieniem atmosferycznym. Mikroplazma w tym przypadku wzbudzana jest mikrofalami o częstotliwości 2,45 GHz i mocy od 40 W do 300 W. Jako gaz roboczy zastosowano azot. Długość i szerokość płomienia plazmy wynosi odpowiednio 1,5-25 mm i 1,5-10 mm. Jednym z możliwych zastosowań generatora mikroplazmy jest oczyszczanie i aktywacja materiałów. Abstract. The microwave microplasma generator is a device used to produce small non-thermal plasma at atmospheric pressure. In our experiment the microplasma is generated by using 2,45 GHz microwaves at powers between 40 W to 300 W and nitrogen as the working gas. The length and diameter of plasma jet is 1,5-25 mm and 1,5-10 mm, respectively. One of the application of the microwave microplasma generator is the tissue and material treatment. (Microwave microplasma generator operated at atmospheric pressure nitrogen). Słowa kluczowe: mikroplazma, plazma generowana mikrofalowo, generator plazmy, mikrowyładowanie pod ciśnieniem atmosferycznym. Keywords: microplasma, microwave plasma, plasma generator, atmospheric microdischarge. Wstęp Plazma, czyli zjonizowany gaz składa się z dodatnio lub ujemnie naładowanych jonów, elektronów oraz cząstek obojętnych. Dzisiejsze czasy cechuje powszechne dążenie do miniaturyzacji. Także w technice plazmowej występuje spore zainteresowanie plazmą o małych rozmiarach rzędu od μm do mm, zwanej mikroplazmą. Podyktowane jest to ekonomicznością wytworzenia i eksploatacji urządzeń oraz ich funkcjonalnością. Rozwój generatorów mikroplazmy pracujących pod ciśnieniem atmosferycznym jest jednym z trendów w inżynierii plazmowej. Mikroplazma pod ciśnieniem atmosferycznym wytwarzana jest głównie dla zastosowań technologicznych takich jak destrukcja szkodliwych gazów, spawanie, modyfikacja powierzchni (proces czyszczenia płytek drukowanych lub powierzchni silikonowych) [1-3], źródła promi więcej »

Modele matematyczne silników indukcyjnych stosowanych w analizie układów ekstremalnego sterowania częstotliwościowego
Leszek PAWLACZYK 
W artykule opisano opracowane modele matematyczne maszyn indukcyjnych zastosowanych w układzie ekstremalnego sterowania częstotliwościowego. Uwzględniono procesy spowodowane nasyceniem się rdzeni magnetycznych silników, sprzężeń magnetycznych skrośnych, oraz zjawiska wypierania prądu w wirniku silnika. Przedstawiono wyniki obliczeń dla układu z silnikiem indukcyjnym o mocy 2,2 kW, zasilanym z trójpoziomowego falownika napięcia. Abstract. This paper describes mathematical models of the induction machines used in the extreme frequency control system. The processes due to motor magnetic core saturation, magnetic cross-coupling and current displacement in the motor rotor are taken into account [5]. Test results for a system with a 2.2 kW induction motor, powered by a three-level voltage source inverter, are presented. (Mathematical models of induction motors used in extreme frequency control system analysis). Słowa kluczowe: silniki indukcyjne, sterowanie częstotliwościowe, nieliniowe parametry. Keywords: induction motors, frequency control, nonlinear parameters. Wstęp Układy napędowe prądu przemiennego z silnikami indukcyjnymi klatkowymi stanowią podstawę stosowanych współcześnie układów z regulowaną prędkością obrotową. Sterowanie prędkością kątową odbywa się poprzez zasilanie silnika z przekształtnika częstotliwości. Obecnie najczęściej stosowanymi przekształtnikami częstotliwości są falowniki napięcia z modulacją szerokości impulsów MSI. Sterowanie częstotliwością i wartością podstawowej harmonicznej napięcia stojana odbywa się za pomocą różnych metod. Najczęściej stosowane są różnego rodzaju układy sterowania skalarnego, układy sterowania wektorowego i układy bezpośredniego sterowania momentem elektromagnetycznym [1, 2]. Układy sterowania skalarnego są układami o stosunkowo małej dynamice sterowania momentem elektromagnetycznym, jednak dzięki swojej prostocie są mało wrażliwe na zmiany parametrów silnika. Układy sterowania wekt więcej »

Modeling of the processes of low-dimensional structures formation on semiconductors surface by scanning laser radiation
Ivan S. MANAK Artur MEDVID Elena S. PANFILIONAK Waldemar WOJCIK 
The analysis of results of experiment in the formation of periodic structures on GaAs surface by powerful laser radiation was conducted. The physic model of the process of structures formation was proposed. The numerical calculations of heating and melting processes of near-surface region was conducted. Streszczenie. W pracy przeprowadzono analizę wyników eksperymentu obejmującego tworzenie struktur periodycznych na powierzchni GaAs za pomocą silnej radiacji laserowej. Zaproponowano fizyczny model procesu formowania struktur. Przedstawiono obliczenia numeryczne procesów ogrzewania i topienia obszarów przypowierzchniowych. (Tworzenie struktur periodycznych na powierzchni GaAs za pomocą silnej radiacji laserowej) Keywords: low-dimensional structures formation, laser irradiation, GaAs. Słowa kluczowe: tworzenie struktur nisko-wymiarowych, naświetlanie laserowe, GaAs. Introduction It was found by experiment that formation of periodic structures on GaAs surface is possible under the influence of powerful laser radiation[1] High-resistance semi-insulating monocrystalline GaAs:Cr was used in the experiments. The second harmonic of a pulsed YAG:Nd laser (=0,532 μm, pulse duration 10-15ns, peak power P = 1MW) was chosen to be the sours of light. The scanning method was used for irradiation of samples with step equal to 2 μm. Diameter of the laser beam was 3 mm. The experiment was carried out under the 1 atm atmospheric pressure of 1 atm at T=20oC and humidity of 60%. The experiment resulted in formation of micronills with base diameter of about 500 nm and top diameter of about 6nm (fig. 1). Fig. 1. AFM 3D image of GaAs surface after irradiation by YAG:Nd laser at I=5.5 MW/cm2 Semiconductor is being unevenly heated up when absorbing radiation. As soon as irradiation conditions are sufficient for evaporation, cooling of the semiconductor surface takes place and as consequence formation of the solid phase occurs [2]. S więcej »

Modelowanie 3-wymiarowe anizotropowego trawienia krzemu
Mariusz DUK Andrzej KOCIUBIŃSKI Tomasz BIENIEK Paweł JANUS 
W artykule zostały przedstawione metody optymalizacji parametrów w programie Etch3D oraz wyniki symulacji trawienia krzemu w KOH w porównaniu ze strukturami próbnymi. Celem niniejszych badań była kalibracja parametrów symulatora do warunków procesów przeprowadzanych w ITE. Do analizy wpływu parametrów funkcji RPF (ang. Remove Probability Function) na parametry wyjściowe, zastosowano metodę Taguchiego. Pozwoliło to na optymalizację wyników symulacji do rzeczywistych procesów trawienia przeprowadzanych w ITE. Abstract. The methods of parameters optimization in the program Etch3D and results of simulations of silicon etching in KOH in comparison with experiments are presented. The aim of this study was to calibrate the tool to a set of process conditions that is offered by ITE. The Taguchi approach [4] was used to analyze the influence of every RPF (Remove Probability Function) parameter on one or more output parameters. This allowed tuning the results of simulation to results of real etching performed at ITE. (3-D modeling of anisotropic wet etching of silicon). Słowa kluczowe: KOH, modelowanie, symulacja, trawienie mokre. Keywords: KOH, modeling, simulation, wet etching. Wstęp Chemiczne anizotropowe trawienie kryształu krzemu w KOH/TMAH, jest standardowym procesem technologicznym w produkcji trójwymiarowych struktur urządzeń mikroelektromechanicznych. Proces trawienia jest uzależniony od orientacji trawionego kryształu, temperatury, stężenia roztworu oraz czasu przebywania płytki w roztworze [1]. Precyzyjne wyznaczenie parametrów struktury (np. kształty wytrawionych płaszczyzn krystalograficznych), otrzymywanej w wyniku trawienia jest trudne do określenia na etapie projektowania przyrządu. Symulator Etch3D™ umożliwia rozwiązanie tego problemu w wyniku symulacji procesu mokrego więcej »

Możliwość wykorzystania magnesów trwałych do sterowania wielkoprądowym łukiem elektrycznym w próżni
Jerzy JANISZEWSKI 
Artykuł przedstawia przykładowe wyniki badań wielkoprądowego łuku elektrycznego w próżni w polu magnetycznym, wytwarzanym przez magnesy trwałe. Wykorzystanie magnesów trwałych znacznie upraszcza konstrukcję elektrod oraz daje możliwość zarówno uzyskania dużych wartości indukcji pola magnetycznego w przestrzeni międzyelektrodowej jak i prostych sposobów optymalizacji jego rozkładu. Uzyskane rezultaty wskazują na możliwość wykorzystania tej techniki do gaszenia łuku elektrycznego w łącznikach próżniowych. Abstract. The article presents the selected results of the research of vacuum arc in magnetic field produced by permanent magnet. The application of the permanent magnets considerably simplifies the electrodes construction. It is also possible to obtain high values of the magnetic induction as well as to optimise the distribution of magnetic field in the interelectrode gap. The acquired results show the possibility of the usage of this technique in the extinction of electric arc in vacuum switches. (Possibility of usage of permanent magnets in high current vacuum arc controlling). Słowa kluczowe: elektryczny łuk łączeniowy, łuk w próżni, łączniki próżniowe, łuk elektryczny w polu magnetycznym. Keywords: electrical switching arc, vacuum arc, vacuum switches, electric arc in magnetic field. Wprowadzenie Podstawowe właściwości łuku elektrycznego w próżni są scharakteryzowane przez rodzaj, umiejscowienie i zachowanie się przyelektrodowych źródeł plazmy. Przy małych i umiarkowanych wartościach prądu źródłem plazmy jest jedna lub wiele plamek katodowych. Bezpośrednio nad każdą plamką wytwarzany jest strumień plazmy o dużej gęstości i znacznej prędkości rozprzestrzeniania się, skierowany od katody do obszaru międzystykowego. Gdy prąd łuku wzrasta zwiększa się liczba plamek na katodzie. Gęstość plazmy wytwarzanej w przestrzeni międzyelektrodowej oraz natężenie strumieni plazmy dopływających do anody są wtedy uzależnione od wartości prądu łuku więcej »

Multirange code-controlled active resistance imitator
Oleksandra HOTRA 
The influence of connecting wires resistance and contact resistance of commutating elements on the accuracy of resistance imitators has been investigated. A new combined technique of setting the range of imitated resistance, as well as schematic design of an active resistance imitator independent of the influence of wire resistance and commutating elements is proposed. This construction allows the transfer of standard unit measures of resistance, with standard accuracy, to remote points even for low nominal values of standard resistances. Streszczenie. Badano wpływ rezystancji przewodów łączeniowych oraz rezystancji załączonych elementów komutacyjnych na dokładność odtworzenia rezystancji w aktywnych imitatorach rezystancji sterowanych kodowo. Opisano kombinowany sposób nastawiania zakresów imitowanej rezystancji oraz układ aktywnego imitatora rezystancji niezależnego od wpływu rezystancji przewodów i przełączników, który pozwala na przekazywanie wzorcowych miar rezystancji (nawet niskich) na odległość z zachowaniem wysokiej dokładności. (Wielozakresowy sterowany kodowo aktywny imitator rezystancji) Keywords: code-controlled resistance standard, active resistance imitator, supplementary voltage divider. Słowa kluczowe: wzorzec rezystancji sterowany kodowo, aktywny imitator rezystancji, pomocniczy dzielnik napięcia. Introduction In advanced modern industry an intensive growth of implementations of computerized systems for controlling technological processes is observed. The structure and composition of these systems can be modified during their operation; that often requires some settings of the system to be altered. Large quantities of transducers used in such systems (e.g. some 400 resistive temperature sensors are set only on one block of a nuclear power station) require periodical checking of their functioning under working conditio więcej »

Nanotermia oraz przykłady zastosowania pól elektromagnetycznych w medycynie
Jerzy BARGLIK Dagmara DOŁĘGA 
Artykuł dotyczy problematyki związanej z nanotermią oraz wybranymi zastosowaniami pól elektromagnetycznych w medycynie. Od wielu lat w naukach medycznych stosowane są metody magnetoterapii oraz magnetostymulacji. W ciągu ostatnich kilkunastu lat nastąpił znaczny rozwój nanotechnologii. Połączenie medycyny, nanotechnologii oraz elektrotermii widoczne jest szczególnie w procesie hipertermii z użyciem magnetycznych nanocząstek. Nowa dziedzina jaką jest nanotermia wiąże się z zastosowaniem nanocząstek w celu nagrzewania bądź przegrzewania, jak ma to miejsce w hipertermii, ściśle określonych i ograniczonych objętości (np.: tkanek nowotworowych). Abstract. This article relates to nanothermy problems and selected applications of electromagnetic field in medicine. Magnetoteraphy and magnetostimulation methods are used in medical science from many years. Nanotechnology has evolved much in recent years. The hyperthermia with using of magnetic nanoparticles arised due to connection of medicine, nanotechnology and electrical heating engineering. Nanothermy, the new branch of knowledge, is connected with application of nanoparticles to heating or overheating, like in the hyperthermia, tightly limited and specified volumes (like tumors). (Nanothermy and examples of electromagnetic field application in medicine). Słowa kluczowe: magnetoterapia, hipertermia, elektrotermia, nanotermia, nanomedycyna. Keywords: magnetoteraphy, hyperthermia, electric electroheat, nanoheat, nanomedicine. Wstęp We współczesnym świecie istnieje wiele urządzeń będących źródłami pola elektromagnetycznego. Są to m.in. urządzenia elektroenergetyczne, elektrotermiczne, telekomunikacyjne, stacje nadawcze oraz urządzenia medyczne. Pole elektromagnetyczne może być w nich wytwarzane w sposób zamierzony (np. piece i nagrzewnice indukcyjne, urządzenia do magnetoterapii) lub stanowić efekt uboczny pracy tych urządzeń, jak to ma miejsce na przykład w przypadku stacji i linii elektroenerg więcej »

Novel electrostatic technologies for functional nanomaterials production
Anatol JAWOREK Andrzej KRUPA Marcin LACKOWSKI Arkadiusz T. SOBCZYK Tadeusz CZECH 
Technologie elektrostatyczne produkcji nanomateriałów obejmują te procesy, które wykorzystują oddziaływanie pól i ładunków elektrycznych na strugi cieczy, submikronowe krople, cząstki lub pojedyncze molekuły, które stają się elementami składowymi nanostruktur, oraz oddziaływanie plazmy generowanej elektrycznie na materię. W artykule przedstawiono zastosowanie metod elektrorozpylania i elektroprzędzenia do produkcji nanomateriałów funkcjonalnych. (Nowe technologie elektrostatyczne produkcji nanomateriałów) Abstract. Electrostatic nanomaterial technologies are those processes that utilize electric field and charges effect on liquid jets, submicron droplets, particles, or single molecules, which became building blocks for nanostructures, and interaction of electrically generated plasma on that matter. In the paper, are presented electrospraying and electrospinning methods used for the production of functional nanomaterials. Słowa kluczowe: technologie elektrostatyczne, elektrorozpylanie, nanomateriały. Keywords: electrostatic technologies, electrospraying, nanomaterials. Introduction Electrostatic technologies applied for functional nanomaterials production are those processes that utilize electric fields and charges for the production, manipulation, and processing liquid jets, submicron droplets, particles, or single molecules, which are used as building blocks for nanostructures. Electrostatic technologies comprise also an interaction of electrically generated plasma on that matter at the nanometer scale. Functional nanomaterials are those nanostructured materials that are tailored for fulfilling required functions in physical, thermal, electrical, chemical, biological etc. processes they are designed for. In recent years, there can be observed increasing number of examples of production of such materials at the laboratory scale, which utilize electrostatics. These technologies are, for example, used for: 1. Nanosized ceramic, diele więcej »

Obliczanie metodą przybliżoną sił elektrodynamicznych działających na dielektryk w polu elektrycznym uzwojenia bifilarnego
Wiktor PIETRZYK Paweł ROLICZ 
Pomiary sił elektrodynamicznych działających na cząstki pyłu w niejednorodnym polu elektrycznym należą do zagadnień niezmiernie trudnych. Metody analityczne pozwalające na ich wyznaczenie z powodu trudności matematycznych również nie zostały rozwinięte. Dopiero w 2008 r. [5] przedstawiono dokładny sposób obliczeń w oparciu o teorię pola elektromagnetycznego. W niniejszym artykule zaproponowano uproszczoną metodę obliczeń numerycznych. Abstract. The measurements of electrodynamic forces acting on powder particles in a non-uniform electric field are an extremely difficult issue. Any analytic methods enabling their determination still have not been developed owing to mathematical difficulties. It was only in 2008 [5] that a precise calculation method based upon the electromagnetic field theory was introduced. The purpose of the present article is to propose a simplified method of numerical calculations.(Calculation of electrodynamic forces acting on a dielectric in an electric field generated by bifilar winding using an approximated method). Słowa kluczowe: siły polaryzacji, elektrofiltr bifilarny. Keywords: polarization forces, bifilar electro-filter. Wstęp Cząstki pyłu będące efektem rozdrobnienia ziaren zbóż w procesie technologicznym należą do substancji nieprzewodzących o właściwościach dielektrycznych. Ich molekuły składają się z symetrycznie rozmieszczonych ładunków elektrycznych [ więcej »

Ocena poziomu ciśnienia akustycznego transformatora energetycznego przed i po modernizacji
Sebastian BORUCKI Andrzej CICHOŃ 
Podjęta w artykule tematyka dotyczy pomiarów i oceny wartości skorygowanego poziomu ciśnienia akustycznego (hałasu) występującego wokół transformatora energetycznego średniej mocy. W pracy przedstawiono uzyskane wartości hałasu towarzyszącego eksploatacji badanego obiektu energetycznego zarówno przed remontem, jak również po jego modernizacji, która polegała na ponownym sprasowaniu rdzenia oraz wymianie układu chłodzenia. Głównym celem prowadzonych badań była ocena wpływu przeprowadzonych prac remontowych na poziom emitowanego do otoczenia hałasu. Abstract. The subject matter presented in the paper refers to measurements and assessment of the corrected acoustic pressure level (noise) values occurring around a medium-power transformer. The paper presents the values of the noise accompanying operation of the power object before and after its modernization, which consisted in repeated core pressing and replacement of the cooling system. The main aim of the research work was the assessment of the influence of the repair work on the noise level emitted into the environment. (Assessment of the acoustic pressure level of a power transformer before and after modernization). Słowa kluczowe: transformator energetyczny, skorygowany poziom ciśnienia akustycznego, hałas, modernizacja. Keywords: power transformer, corrected acoustic pressure level, noise, modernization. Wstęp Praca stacji elektroenergetycznej związana jest z emisją hałasu do otoczenia, którego głównym źródłem są transformatory energetyczne (praca wentylatorów chłodnic, pomp, drgania magnetostrykcyjne rdzenia). Transformator zainstalowany na stacji powinien być dobrany w taki sposób, aby hałas jaki powstaje w czasie jego normalnej eksploatacji nie przekraczał dopuszczalnych wartości, określonych w normach środowiskowych [1, 2]. Normy te określają dopuszczalne poziomy ciśnienia akustycznego, jakie może występować w otoczeniu stacji oraz linii elektroenergetycznych w zależności od mi więcej »

Optical diagnostic of electrical discharges for technology applications
Tadeusz CZECH Arkadiusz T. SOBCZYK Anatol JAWOREK 
Technologie plazmowe należą do nowoczesnych technologii produkcji, które umożliwiają usprawnienie konwencjonalnych metod wytwarzania lub mogą prowadzić do powstania nowych produktów rynkowych. Współcześnie plazma technologiczna używana do procesów produkcyjnych wymaga lepszej diagnostyki jej parametrów. W artykule zastosowano metody spektroskopii emisyjnej do badania parametrów plazmy generowanej elektrycznie. Zastosowana metoda spektroskopowa pozwala na lepsze zrozumienie procesów zachodzących w plazmie. (Metody spektroskopii emisyjnej do badania parametrów plazmy generowanej elektrycznie) Abstract. Plasma technology is one of the modern technologies which could improve traditional processes or can be involved in novel innovative solutions resulting in new market products. Technological plasma today requires better control of the manufacturing processes to obtain high quality products. In the paper, electrically generated plasma has been investigated using optical emission spectroscopy, which is a non-invasive technique for gaining information about main plasma parameters. The spectroscopy method allows better understanding of the discharge processes. Słowa kluczowe: wyładowania elektryczne, spektroskopia emisyjna, plazma technologiczna. Keywords: electrical discharges, emission spectroscopy, technological plasma. Introduction Electrically generated plasma is used in various industrial processes such as: surface modifications, sterilization, materials processing, etching, formation of nanostructured materials, electric discharge machining, or flue gas cleaning [1]. Various forms of electrical discharges of both polarities are used as a means for technology purposes: glow discharge, pre-breakdown streamers, breakdown streamers, and arc discharge. The discharge can be excited by direct-current (DC), alternating-current (AC), radio-frequency (RF) or pulsed (PD) voltages, or microwaves (W). Recently, the plasma was also excited więcej »

Optimization of Bayesian Track-Before-Detect algorithms for GPGPUs Implementations
Przemysław MAZUREK 
W artykule przedstawiono rozwiązanie do śledzenia ruchu obiektów z wykorzystaniem algorytmów śledzenia przed detekcją dla implementacji na GPGPU (Programowalnym Procesorze Graficznym). Głównym ograniczeniem tego typu implementacji jest koszt związany z komunikacją GPGPU i pamięcią. Wykorzystując nowe podejście z wykorzystaniem podpróbkowania uzyskano znaczący zysk wydajności, kluczowy do implementacji w wielu aplikacjach. (Rozwiązanie do śledzenia ruchu obiektów dla implementacji na GPGPU - Programowalnym Procesorze Graficznym). Abstract. This paper deals with target tracking for objects in a Track-Before-Detect context. It is shown how the existing recurrent Track-Before- Detect approach can be modified in order to deal with memory bottleneck in today’s available computation devices like GPGPUs (General Programmable Graphical Processing Units). A novel processing scheme using downsampled approach is developed for this purpose and obtained speed-up is milestone for numerous applications. Słowa kluczowe: Śledzenie przed detekcją, Estymacja, Śledzenie, GPU. Keywords: Track-Before-Detect, Estimation, Tracking, GPU. Introduction Traditional detection and tracking techniques have been successfully applied to many processing systems, especially to air, surface, space, water, and underwater surveillance applications [1]. Such technique perform sufficiently well for bright targets - SNR>1 (Signal-to-Noise Ratio), however degrades for dim targets SNR<1. For poorly observable objects, that is, for targets embedded in a high false return background or in case of incomplete measurements, more than a single frame of observations are usually necessary for detecting the existence of all objects. The idea is to integrate the target energy present in each frame to achieve reliable detection and the processing device should hypothesize the target location in each frame. Such processing schemes are called Track-Bef więcej »

Optimization of construction of a Line Start Permanent Magnet Synchronous Motor with the use of a magnetically linear analytical model
Wiesław JAŻDŻYŃSKI Marcin BAJEK 
W artykule zaproponowano i omówiono postępowanie pozwalające uzyskać optymalną konstrukcję silnika synchronicznego z magnesami trwałymi przeznaczonego do rozruchu bezpośredniego (ang. LSPMSM) poprzez rozwiązanie formalnego zadania programowania nieliniowego. Źródłem informacji o bieżącym projekcie w programie syntezy jest model analityczny magnetycznie liniowy silnika zweryfikowany przy pomocy odpowiedniego modelu polowego, przed i po optymalizacji. Zamieszczono wynik poszukiwania silnika o maksymalnej sprawności znamionowej i ciężarze nieprzekraczającym wartości początkowej. Do sprawdzenia warunku samorozruchu silnika wykorzystano obwodowy model dynamiczny. (Optymalizacja konstrukcji silnika synchronicznego z magnesami trwałymi o rozruchu bezpośrednim (LSPMSM) z wykorzystaniem modelu analitycznego magnetycznie liniowego). Abstract. A procedure, which helps developing an optimal construction of a line-start synchronous motor with permanent magnets (LSPMSM) considered as a solution of a nonlinear programming task is proposed and described in the paper. A magnetically linear analytical model has been employed in the synthesis program. The model was validated by means of proper FEM calculation results, before and after the optimization. Optimization results for a motor with maximum rated efficiency and a weight limited to its initial value has been presented. A lumped-parameter dynamic model of the motor has been used to verify its self-starting ability. Słowa kluczowe: LSPMSM, magnesy trwałe, maszyna synchroniczna, model analityczny, obliczenia polowe, optymalizacja konstrukcji; Keywords: LSPMSM, permanent magnets, synchronous machine, analytical model, FEM calculations, optimization of construction; Introduction Load performances of a Line Start Permanent Magnet Synchronous Motor distinguish this construction among high-efficiency electric machines. In the case of comparison with e.g. high-efficiency induction motors, the advantage of the więcej »

Optymalizacja transferu energii w mikrofalowym generatorze plazmy zasilanym falowodowo
Helena NOWAKOWSKA Mariusz JASIŃSKI Jerzy MIZERACZYK 
W celu optymalizacji mikrofalowego generatora plazmy zasilanego falowodowo wykorzystywanego do produkcji wodoru zbadano wpływ koncentracji elektronów w plazmie i wysokości obniżonej sekcji falowodu h na charakterystyki strojenia tego generatora. Wysokość h dobrano tak, by generator pracował efektywnie i stabilnie w dużym zakresie zmian koncentracji elektronów. Charakterystyki strojenia otrzymane numerycznie dla optymalnej wysokości 10 mm porównano z wynikami eksperymentu uzyskując bardzo dobrą zgodność. Abstract. To optimize a waveguide-based microwave plasma source for hydrogen production the influence of electron concentration in the plasma and the height h of the reduced-height waveguide section on tuning characteristics has been examined. The optimal height has been chosen so that the plasma source worked efficiently and stably in a wide range of electron concentration. The tuning characteristics obtained numerically for the optimal height 10 mm were compared with experimental ones. A very good agreement has been found. (Optimization a waveguide-based microwave plasma source for hydrogen production) Słowa kluczowe: generatory plazmy, wyładowania mikrofalowe, charakterystyki strojenia, produkcja wodoru. Keywords: plasma sources, microwave discharges, tuning characteristics, hydrogen production. Wstęp Wyładowania mikrofalowe jako źródło plazmy znajdują zastosowanie w spektroskopii, do obróbki powierzchni, wywarzania nanorurek węglowych, sterylizacji oraz do obróbki gazów [1]. W ostatnich latach zaczęto stosować wyładowania mikrofalowe do produkcji wodoru [2, 3]. W pracy [4] wykazano, że szczególnie obiecujący pod względem wydajności oraz kosztów produkcji wodoru metodą reformingu metanu w małej skali jest generator plazmy z dużym przepływem gazu, zasilany falowodowo. Jest to generator pracujący na częstotliwości f = 2,45 GHz, zbudowany na standardowym falowodzie prostokątnym WR430, w którym jedynym elementem strojącym jest zwierak więcej »

Oxygen and carbon impurity effects on hydrogen storage properties of MgNi alloy films
Liudvikas PRANEVICIUS Darius MILCIUS Martynas LELIS Emmanuel WIRTH Alius BACIANSKAS 
1.5 m-thick MgNi films with ratio of Mg/Ni=2.5 have been sputtered on quartz substrates and hydrogenated at 0.8 MPa hydrogen pressure for 250 °C. It is shown that the decomposition of Mg2Ni and surface segregation of Mg occur during hydrogenation. For C-free MgNi films, the metallic Mg is bonded with oxygen and form non-permeable for hydrogen oxide layer. Carbon impurities modify surface hydrogen permeation properties, and complete transformation of Mg2Ni film into Mg2NiH4 takes place during 30 min. Streszczenie. Powłoki MgNi o grubości 1,5 m i stosunku Mg/Ni=2,5 zostały napylone na substraty kwarcowe i uwodornione przy ciśnieniu wodoru 0,8Mpa i temperaturze 250oC. Stwierdzono, że w trakcie hydrogenizacji następuje rozkład Mg2Ni i powierzchniowa segregacja Mg. W przypadku powłok MgNi bez zawartości węgla metaliczny Mg wiąże się z tlenem tworząc nieprzenikalną dla wodoru warstwę tlenku. Domieszki węgla modyfikują przepuszczalność powierzchni dla wodoru i powodują przemianę powłok Mg2Ni w Mg2NiH4 w czasie 30min. (Wpływ domieszek tlenu i węgla na hydrogenizację powłok ze stopu MgNi) Keywords: MgNi films, Hydrogenation, C and O impurities. Słowa kluczowe: powłoki MgNi, hydrogenizacja, domieszki C i O. 1. Introduction Hydrogen is a possible candidate for replacing oil in the long-term in many applications such as transportation. In contrast with petrol and derivatives, hydrogen is not a fuel but an energy carrier. Storage of hydrogen at near ambient temperatures and pressures is an unsolved problem for the scientific community. Hydride storage is one of the most promising, safe solutions for sustainable use. The magnesium and its alloys have attracted a lot of attention since the gravimetric hydrogen capacity is relatively high (7.6 wt.% for Mg, 3.6 wt.% for Mg2Ni) and the systems are reversible [1, 2]. Their phase diagram contains the intermetallic Mg2Ni which is forming the corresponding hydride Mg2NiH4. However, the M więcej »

Parallel operation of MOSFET and IGBT transistors in resonant mode converter
Cezary WOREK Sławomir LIGENZA 
W artykule przedstawiono wyniki symulacji i pomiarów układu równolegle połączonych tranzystorów MOSFET i IGBT pracujących w zasilaczu rezonansowym w trybie "soft-switching". Porównano straty mocy w poszczególnych tranzystorach oraz w przypadku równoległego ich połączenia. Wykazano, że konfiguracja równoległa jest obiecującą konfiguracją do zastosowania w zasilaczach rezonansowych w których występują, ze względu na charakter układu, duże przetężenia prądu (Symulacja i badanie układu równolegle połączonych tranzystorów MOSFET i IGBT pracujących w zasilaczu rezonansowym) Abstract. In this paper a parallel operation of MOSFET and IGBT transistors in soft switching applications is analysed by means of the simulation procedure and implementation in test circuits. Power loses in MOSFET, IGBT and for parallel connection was compared. It shows that parallel configuration is the best choice for high power resonant mode converters.. Słowa kluczowe: równoległe połączenie kluczy półprzewodnikowych, zasilacz rezonansowy, klasa DE. Keywords: parallel operation of semiconductor switches, class DE resonant converter, resonant-mode power supplies, soft switching. Introduction MOSFET and IGBT transistors have been recently the most popular semiconductor switches proposed for the electric circuits of small to high power application. Parallel operation of power semiconductors is used in many application with hard and soft switching for optimizing costs and/o więcej »

Pattern formation in centrifugal rapid solidification of Al-Zn alloys
Iya TASHLYKOVA-BUSHKEVICH Czesław KOZAK Vasiliy SHEPELEVICH 
The microstructure including layer-by-layer elemental composition of rapidly solidified Al-6.0; 9.4; 15.0 Zn (at %) alloys has been examined. Three distinct types of microstructure are found out in a transverse cross-section of the foils. Nonuniform Zn depth distribution shows depletion of thin (0.02 μm) surface layers by Zn. The zone at contact foil surface has the highest microhardness value. The effect of Zn content on pattern formation in rapid solidification of the alloys with respect to microhardness on foil transverse cross-section was summarized. Streszczenie. Mikrostruktura stopów Al-6.0; 9.4; 15.0 Zn (w%) otrzymanych w procesie szybkiego zestalania została zbadana włącznie z analizą składu pierwiastkowego warstwa po warstwie. W przekroju poprzecznym folii wyróżniono trzy różne typy mikrostruktur. Nierównomierny rozkład głębokościowy Zn wykazuje zubożenie cienkich (0,02m) warstw powierzchniowych w Zn. Strefa na powierzchni styku folii charakteryzuje się najwyższą wartością mikrotwardości Omówiono wpływ zawartości Zn na powstawanie struktur krystalicznych w procesie szybkiego krzepnięcia tych stopów w odniesieniu do mikrotwardości na przekroju poprzecznym. (Sieci krystaliczne powstające w wirowym procesie szybkiego krzepnięcia stopów Al-Zn) Keywords: rapid solidification, microstructure, rutherford backscattering, microhardness. Słowa kluczowe: szybkie krzepnięcie, mikrostruktura, rozpraszanie wstecznie Rutherforda , mikrotwardość Introduction Nowadays rapid solidification processing (RSP) of Al alloys is a well established method for the preparation both of materials with improved properties and novel alloy compositions because of exceptionally high cooling rates [1,2]. This research presents selected rapidly solidified (RS) foils of Al binary alloys with Zn. At present, RS alloys based on Al-Zn system have received significant attention as new high-performance materials in mechanical and electrical engineering [3 więcej »

Peculiarities of conductivity, structure and magnetization of oxidized FeCoZr-Al2O3 granular nanocomposites
Julia KASIUK Julia FEDOTOVA Ivan SVITO Aleksander AKIMOV Tomasz N. KOŁTUNOWICZ Paweł WĘGIEREK 
(FeCoZr)x(Al2O3)100-x composites have been obtained with ion-beam sputtering in atmosphere Ar and O. Mössbauer spectroscopy, inductive magnetometry and conductivity measurements were carried out for investigation of nanocomposites structure and properties. Performed investigation revealed the opportunity to influence by hydrogenation on FeCoZr-Al2O3 structure and magnetic properties. Streszczenie. Kompozyty (FeCoZr)x(Al2O3)100-x były uzyskane przez rozpylanie jonowe w atmosferze Ar i O. Przeprowadzono pomiary konduktywności oraz badania struktury i właściwości nanokompozytów przy użyciu spektroskopii Mössbauerowskiej i magnetometrii indukcyjnej. Przeprowadzono badania wykazują pływ hydrogenizacji na strukturę i właściwości magnetyczne FeCoZr-Al2O3. (Cechy charakterystyczne konduktywności, struktura i magnetyzacja utlenionych ziarnistych nanokompozytów FeCoZr-Al2O3) Keywords: nanocomposite, hydrogenation, iron oxides, Mössbauer spectroscopy, magnetization, electrical conductivity Słowa kluczowe: nanokompozyt, hydrogenizacja, tlenki żelaza, spektroskopia Mössbauer-owska, magnetyzacja, przewodnictwo elektryczne. Introduction Nowadays one of the most relevant directions in material science is investigation of nanocomposite metaldielectric materials that demonstrate unique combination of physical properties. Controlled incorporation of impur więcej »

Performance of ground fault protection using Hall sensor under real conditions of operation
Bogdan MIEDZIŃSKI Witold DZIERŻANOWSKI Marcin HABRYCH Hassan NOURI 
This paper presents and discusses investigated results of the performance of the newly developed ground fault protection using Hall sensor under real short-circuits to the ground in 6kV and 20kV networks of an opencast mine. Inspections were carried out during both metallic and high resistive faults in isolated and compensated mine networks where conventional protections failed in operation. Streszczenie. W artykule przedstawiono I przeanalizowano wyniki badań zachowania się nowego czułego zabezpieczenia ziemnozwarciowego z czujnikiem Halla w warunkach rzeczywistych zwarć doziemnych w sieci górniczej 6 kV I 20 kV (Wyniki badań zachowania się nowego czułego zabezpieczenia ziemnozwarciowego z czujnikiem Halla) Keywords: ground fault, ground fault protection, protection using Hall sensor. Słowa kluczowe: zwarcie doziemne, zabezpieczenie ziemnozwarciowe, czujnik Halla. Introduction In MV networks the problem of selective and fast detection as well as the clearing of faults of small residual currents to the ground has not been solved satisfactorily to date. To meet increasing requirements in the brown coal and copper industry we have developed a new type ground fault protection with the use of a Hall sensor as a measuring device [1, 2]. In the paper the performance of the protection was thoroughly examined under heavy conditions of distribution MV networks (6 kV and 20 kV), where conventional protections had failed in operation. The investigations were carried out for MV feeders with no effective earthing under both metallic and high resistive ground faults. On the basis of the results, conclusions concerning applicability of the new protection method in practice are formulated. Structure and basic characteristics of the protection Innovation and the principle of operation of the newly developed ground fault protection adapted for MV cable feeders together with preliminary laboratory test results have previously been presented in [1, więcej »

Physical elementaries of laser radiation sources overall dimensions miniaturization
Ivan S. MANAK Waldemar WOJCIK Viktor V. ZUKOWSKI Maxim S. LEANENIA 
Considered facilities of miniaturization various types of lasers taking into account their construction features and active media physical properties. Streszczenie. W pracy rozważono własności miniaturyzacji różnych typów laserów, ze względu na ich cechy konstrukcji oraz własności fizyczne aktywnego medium (Fizyczne podstawy źródeł radiacji laserowej w kontekście miniaturyzacji ich wymiarów). Keywords: miniature solid-state lasers, semiconductor laser, laser diode, strip geometry, «zig-zag» laser, liquid laser. Słowa kluczowe: miniaturowe lasery jednorodne, laser półprzewodnikowy, diode laserowa, geometria paskowa, laser typu «zig-zag», laser ciekły Introduction The development of compact laser radiation sources with low power consumption always seems to be actual problem. Only by using miniature lasers it is possible to create portable equipment with variable functional purposes: laser rangers, environmental monitoring systems, medical devices for disease diagnosis and medical treatment and etc. However technical solution of this problem is impossible without taking into account definite physical principles of laser radiation sources active substance. Amplitude lasing condition for laser with Fabry-Perot resonator can be written in next form [1]: (1) 1 2 1 ln 1 2 k L rr    , where k - amplification gain per active laser substa więcej »

Przykładowy ekspertowy system szkieletowy w pracowni endoskopowej
Dariusz GUTEK 
Praca prezentuje przykładowe zastosowanie systemu ekspertowego do wspomagania badań endoskopowych. Zaproponowany system można zarówno wykorzystać jako system doradczy lub jako narzędzie do weryfikacji stanu pacjenta przed zabiegiem polipektomii. Abstract. The paper presents the example application of an expert system in supporting endoscopic examination. The proposed system can be used either as an advisory system or as the device for verifying the patient’s condition before polipectomy. (Expert examination system in endoscopic laboratory). Słowa kluczowe: badania endoskopowe, pracownia endoskopowa, system ekspertowy, polipektomia. Keywords: endoscopic examination, endoscopic lab, expert system, polipectomy. Wstęp Systemy ekspertowe są wykorzystywane w niewielkim stopniu w medycynie już od początku lat 60-tych XX wieku. Należy jednak zauważyć, że część stworzonych systemów spełnia swoje zadanie do chwili obecnej, a część jest nadal w fazie testów i uzupełniania bazy wiedzy. Istnieją także systemy ekspertowe, które po zaprojektowaniu i wdrożeniu wycofano ze szpitali po stwierdzeniu nieprawidłowości w ocenie stanu pacjenta. Przykładowym systemem, który został wycofany z jednego z londyńskich szpitali jest system ACORN wdrożony w 1987 roku, a wycofany w 1990 roku. System ten miał za zadnie oceniać stan pacjentów przyjmowanych na oddział kardiologii. Był systemem hybrydowym opartym na regułach logicznych i wnioskowaniu baeysowskim, doradzającym w sprawach bólu klatki piersiowej na sali reanimacyjnej. W czasie jego pracy badania weryfikujące stwierdziły, że aż 38% pacjentów z ostrą chorobą wieńcową wysłano by błędnie do domu, a średni czas przyjęcia na oddział wynosił 115 minut. Po okresie próbnym udało się skrócić czas przyjęcia na oddział do 20 minut. Zastosowanie systemów ekspertowych w polskich szpitalach także jest niemal niezauważalne. Analizując wdrożone systemy można zauważyć, że kilka takich systemów wspomaga pracę więcej »

Pulverized coal combustion modelling for Model Predictive Control
Waldemar WÓJCIK Konrad GROMASZEK Andrzej KOTYRA Tomasz GOLEC 
The article describes modelling of pulverized coal combustion with a single tangential burner for Model Predictive Control. Such algorithm supports nonlinear and multidimensional process description and easy constraints adding, which stands the advantage of predictive control. Actual information about the burning process allows to foresee and control the such complex process, considering strict NOx czy COx radicals emission rules. Streszczenie. Artykuł przedstawia modelowanie procesu spalania pyłu węglowego dla pojedynczego palnika tangencjalnego na rzecz sterowania predykcyjnego MPC. Możliwości zastosowania takiego algorytmu w procesie o charakterze nieliniowym oraz wielowymiarowym oraz prostota nakładania ograniczeń na parametry procesu stanowią jego niewątpliwą zaletę Bieżące i aktualne informacje, pozwolą prognozować, a następnie optymalnie sterować nawet tak złożonym procesem jak spalanie, uwzględniając normy emisji związków NOx czy COx. (Modelowanie spalania pyłu węglowego dla sterowania Model Predictive Control). Keywords: combustion, predictive control, process modelling, radicals level emission reduction. Słowa kluczowe: spalanie, modelowanie procesu, sterowanie(regulacja) predykcyjne, redukcja emisji rodników. Introduction About 30% of word primary commercial energy comes from hard coal. In Poland this is the prior energy market resource. Regarding to current European regulations (Integrated Pollution Prevention and Control directive, Large Combustion Plants directive) polish energy producers are also obliged to reduce emission of NOx and SOx to appropriate level. Not adopting to this rules may result in expensive fees. This problem may touch mainly small and regional energy producers. Combustion improvement offers potential for economic savings in industrial boilers on one hand. Combustion process is relatively opaque from operator’s point of view on the other hand. Regarding to the fact, that such processes are go więcej »

Pyrometric gas analyzer of combustion products
Vladimir KOZLOV Michail KUGEIKO Waldemar WOJCIK 
Measuring systems of gases concentration in combustion products on the basis of a pyrometric method of optical radiation processing is proposed. The contribution of own gas radiation to an error of measurement is analyzed. Streszczenie. W artykule zaproponowano system do pomiaru koncentracji gazów w produktach spalania wykorzystujący przetwarzanie sygnałów optycznych pochodzących z ich emisji cieplnej. (Pirometryczny analizator gazów do pomiarów produktów spalania) Keywords: measurement of the gas concentration, pyrometric method, own gas radiation. Słowa kluczowe: pomiary koncentracji gazów, metoda pirometryczna, emisja gazów. Introduction The energy-saving problem and an environment protection is closely connected to a problem of optimization of burning process. An optimum operating mode of the fuel burn equipment is such mode which at the given condition of the equipment allows to support the minimal emissions in an atmosphere CO and NO with greatest possible for the given mode coefficient of efficiency of system work. To achieve an optimum mode of fuel burning, it is necessary to know a number of parameters of the combustion products allowing the operator or an electronic regulator to provide such mode. The problem of the analysis of combustion products parameters is solved with the help of gas analyzers. The majority of the gas analysis methods are active because of the sources of probing radiation, one or several lasers, are frequently used for their realization. Thus to achievement, of high measurements accuracy it is necessary to provide high stability of parameters of lasers, such as wave length of radiation, capacity, width of a spectral line. At the limited sizes of the measured volume the passive gas analyzers which are not use the expensive lasers and stabilization systems of their parameters are more effective and convenient. However in such systems to achievement of high accuracy it is necessary to solve the pro więcej »

Pyrometry of hot metals with changing and nonuniform emissivity
Vladimir A. FIRAGO Andrey G. SENKOV Waldemar WÓJCIK 
There are analyzed opportunities of decreasing the influence of changes of hot metals’ emissivity on the results of determining their thermodynamic temperature by two- and three-color pyrometers on modern ‘sandwich’ type and ‘mosaic’ type photo detectors. The dependence of the error of temperature measurement on the spectral location and spectral width of pyrometer’s working spectral bands is estimated. The effectiveness of additional using of laser reflectometry together with spectral ratio method and luminous method is considered. There is suggested a three-color pyrometric method using three-color multi-element photo detectors on Si. Streszczenie. W artykule przeanalizowano możliwość zmniejszenia wpływu zmian emisyjności gorących metali na wynik pomiarów ich temperatury za pomocą pirometrów dwu i trójbarwowych z nowoczesnymi mozaikowymi detektorami typu "sandwich". Oszacowano zależność błędu pomiaru temperatury od doboru zakresu spektralnego, w którym pracuje pirometr oraz od jego szerokości widmowej. Rozważono skuteczność dodatkowego wykorzystania reflektometrii laserowej razem z metodami porównania widm i natężeniową. Zaproponowano trójbarwową metodę pirometryczną wykorzystującą trójkolorowy wieloelementowy detektor krzemowy (Metody pirometryczne I ich wpływ na zmianę emisyjności gorących metali w pomiarach temperatuty). Keywords: pyrometric methods, emissivity, errors of thermodynamic temperature measurement. Słowa kluczowe: metody pirometryczne, emisyjność, błąd pomiaru temperatury. Introduction To control technological processes and provide high quality of the final products on machine-building plants it is necessary to use devices for continuous measurement of temperature of metals under the processes of tempering, forging, punching and so on. The accuracy of pyrometric methods of measuring thermodynamic temperature T is limited by unknown emissivity ε which depends on metal’s che więcej »

Regulacja napięcia w sieciach rozdzielczych średniego napięcia z generacją rozproszoną
Piotr KACEJKO Sylwester ADAMEK 
W artykule przedstawiono metodę regulacji napięcia w sieciach średniego napięcia z uwzględnieniem generacji rozproszonej. Zaproponowano liniowy model matematyczny pozwalający na optymalny dobór napięcia zasilającego sieć oraz wartości mocy biernych rozproszonych źródeł energii, które zapewniają optymalny wskaźnik jakości napięcia wyznaczony dla wszystkich jej węzłów, dla różnych stanów obciążenia sieci i zmian poziomu generacji. Abstract. The article presents a new method for voltage control in medium voltage distribution networks with dispersed generation. A linear mathematical model of a distribution network has been proposed. The model makes possible to optimally select feeding voltage of a medium - voltage network as well as reactive power in dispersed power sources according to the actual load and active power generation. (Voltage regulation in distributed networks with dispersed generation). Słowa kluczowe: sieci rozdzielcze, regulacja napięcia, optymalizacja wartości napięcia, generacja rozproszona. Keywords: MV distribution networks, voltage control, voltage value optimisation, dispersed generation Wstęp Na podstawie analiz teoretycznych oraz na podstawie rzeczywistych doświadczeń [1] można zauważyć, że przyłączenie do sieci SN źródeł mocy czynnej i biernej, wpływa znacząco na zmianę wartości napięć w pobliżu miejsca ich przyłączenia. O wartości napięcia w miejscu przyłączenia do sieci SN rozproszonego źródła energii decydują: wartość napięcia na szynach GPZ, spadki napięć powodowane poborem mocy przez odbiorców oraz wartość mocy generowanej w źródłach [2]. Maksymalny wzrost napięcia wynikający z pracy źródła może wystąpić przy minimalnym poborze mocy u odbiorców. Najwyższe wartości napięć, które mogą wystąpić, są obliczone przy założeniu, że w danej magistrali SN pracuje tylko rozpatrywane źródło: (1) G G G GPZ G GPZ G GPZ n n U U P R Q X U U        gdzie: Un - n więcej »

Removal efficiency of the gaseous pollutants in cold plasma reactors
Ryszard KACPRZYK Tomasz CZAPKA Witold MIELCAREK 
In this work commercial and non-commercial cold plasma reactors are presented in volatile organic compounds decomposition process at room temperature and under atmospheric pressure. A comparison of the VOCs removal efficiency in all reactors has been made. Furthermore, other characteristic parameters as specific input energy, energy cost and energy yield were calculated for different gaseous compounds. Streszczenie. W pracy przedstawiono wykorzystanie komercyjnych i niekomercyjnych reaktorów zimnej plazmy w procesie rozkładu lotnych związków organicznych w temperaturze pokojowej, pod ciśnieniem atmosferycznym. Porównano wydajności poszczególnych reaktorów w eliminacji zanieczyszczeń. Ponadto wyznaczono inne charakterystyczne parametry takie jak gęstość energii, koszt i wydajność energetyczną dla różnych związków. (Wydajność procesu rozkładu lotnych zanieczyszczeń w reaktorach zimnej plazmy). Keywords: cold plasma reactors, volatile organic compounds, removal efficiency. Słowa kluczowe: reaktory zimnej plazmy, lotne związki organiczne, wydajność rozkładu. Introduction Volatile organic compounds play an important role in environment and strongly influence human and animals health. There are few methods of VOCs abatement. The most common are thermal oxidation, catalytic oxidation, chemical scrubbers and adsorption by activated carbon [1-4]. Many studies have been made to find innovative way of air purification because of not enough efficiency of conventional technologies. Non-thermal plasma seems to be very promising in pollution removal. This technique has been described a lot recently and many cold plasma reactors have been presented [5-7]. Mainly electrical discharges in gases and electron beam irradiation are used for generating cold plasma. Non-thermal plasma In general, plasma is an ionized gas containi więcej »

Rozkłady: prąd aktywny, prąd rozrzutu, prąd bierny w dziedzinie czasu dyskretnego
Maciej SIWCZYŃSKI 
W artykule pokazano, że dziedzina czasu dyskretnego ujawnia wszystkie zjawiska energetyczne w obwodach elektrycznych, tj. rozkład prądu obwodu na prąd aktywny, prąd bierny i prąd rozrzutu. Abstract. In the article was shown that the discrete-time domain approach makes identification of power phenomena in electrical circuit: the current distribution to physical components: active current, reactive current, scattered current. (The distribution: active current, scattered current, reactive current in discrete-time domain) Słowa kluczowe: prąd aktywny, prąd czynny, prąd bierny, prąd rozrzutu, dziedzina czasu, dziedzina częstotliwości. Keywords: active current, reactive current, scattered current, time domain, frequency domain. 1. Wstęp W opracowaniu [3] po raz pierwszy przedstawiono rozkład sygnału prądu odbiornika na składowe: - prąd czynny - prąd bierny - prąd aktywny - prąd rozproszenia w dziedzinie czasu ciągłego. Admitancyjną funkcję impulsową y(t) rozłożono na dwie nieprzyczynowe składowe yt  gt bt  yt y t yt y t 2 1 2 1 parzystą g(t) i nieparzystą b(t), a rozkład ten jest jednoznaczny. Składowe te wchodząc w splot z sygnałem napięcia dają odpowiednio składową prądu czynnego i składową prądu biernego w postaci L1 -impulsów. Są one co prawda nieprzyczynowe, ale ich T-periodyczne rozprzestrzenienia otrzymane za pomocą tzw. "T-powielacza" stają się już użytecznymi T-okresowymi sygnałami, które można też otrzymać za pomocą splotów cyklicznych. Zaproponowano też podejście operatorowe (podkr. autora: operatorowe a nie częstotliwościowe!) zgodnie z którym operator admitancji odbiornika rozkłada się na dwa operatory: Ys  Gs Bs gdzie operator: Gs więcej »

Silicide formation on silicon by dense compression plasma treatment
Victor ANISHCHIK Vladimir UGLOV Nicolai KVASOV Yury PETUKHOU Valyantsin ASTASHYNSKI Anton KUZMITSKI3 Pawel ZHUKOWSKI Czesław KARWAT Jan ZUKROWSKI Julia FEDOTOVA 
In the present paper the means of applying compression plasma flows (CPF) for deep metal doping of silicon, formation of single- and multiphase metal silicide as well as submicron silicide structures are discussed. The action of CPF on Fe/Si and Ni/Si systems results in the formation of silicon dendries and metal silicides α-FeSi2 and NiSi, NiSi2 respectively. Metal silicides are preferably localized between the silicon dendrites’ branches. Streszczenie. Prezentowany artykuł omawia zastosowanie strumieniowej plazmy kompresyjnej do głębokiego domieszkowania krzemu metalem oraz powstawanie jedno- i wielofazowych krzemków metali oraz submikroskopowych struktur krzemkowych. Działanie strumieniowej plazmy kompresyjnej na układy Fe/Si oraz Ni/Si powoduje tworzenie się dendrytów krzemowych i krzemków metali odpowiednio - -FeSi2 i NiSi. (Powstawanie krzemków na krzemie pod wpływem działania gęstej plazmy kompresyjnej). Keywords: silicides, compression plasma, dendrites, solidification. Słowa kluczowe: krzemki, plazma kompresyjna, dendryty, krzepnięcie. Introduction The formation of new electronical silicon-based materials with high-energy flows of charged particles is an urgent problem of the modern solid-state physics and electronics engineering. Of processing methods the widest recognition received those using lasers, plasma flows, and ion beams [1-3]. Wide variety of effects caused by the action of high-energy flows produce novel structure-phase states in solids, as well as stable and/or metastable. The action of high-energy flows on metal-on-silicon systems makes it possible to carry out silicon doping via the melting of the metal coating and the near-surface silicon layer followed by metal-silicon intermixing in the melt. In the present paper the results of investigations on structural and phase changes in the pre-surface layes of nickel-on-silicon and iron-on-silicon systems subjected to the action of więcej »

Stowarzyszenie Elektryków Polskich 2010 fakty, wydarzenia, ludzie
Jerzy BARGLIK 
W dniach 25-26 czerwca 2010 roku w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach odbędzie się XXXV Walny Zjazd Delegatów Stowarzyszenia Elektryków Polskich. To nieco ponad 91 lat od momentu, gdy podczas zjazdu założycielskiego w Warszawie ogłoszono powstanie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich. W niniejszym artykule dokonano przeglądu niektórych faktów i wydarzeń charakteryzujących aktualną działalność Stowarzyszenia. Sporo miejsca poświecono omówieniu przebiegu I Kongresu Elektryki Polskiej. Na tle oceny aktualnego dorobku SEP nakreślono wybrane zamierzenia Stowarzyszenia na najbliższe lata Abstract. 35. General Assembly of the Association of the Polish Electrical Engineers will perform on 25-26 June 2010 in the Silesian Theater “Stanislaw Wyspiański" in Katowice. Slightly more than 91 years earlier establishment of the Association of the Polish Electrotechnical Engineers was formally announced. A special emphasis was put on the first Congress of the Polish Electrical Engineering. A review of some data and events characterized present activities of the Association. Based upon evaluation of current achievements of the Association selected intentions for next years were described. (The Association of the Polish Electrical Engineers 2010 - data, events, people) Słowa kluczowe: Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Walny Zjazd Delegatów Keywords: The Association of the Polish Electrical Engineers, General Assembly . Wprowadzenie Piszę te słowa pod koniec pierwszej dekady czerwca 2010 roku na niespełna trzy tygodnie przed XXXV Walnym Zjazdem Delegatów Stowarzyszenia Elektryków Polskich, który odbędzie się w dniach 25-26 czerwca w salach Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach. Warto w tym miejscu przypomnieć, że niemal dokładnie 91 lat temu: a dokładnie w dniu 9 czerwca 1919 roku, a więc u zarania niepodległego bytu naszego państwa, na Zjeździe Założycielskim w Warszawie powstało Stowarzyszenie Elek więcej »

Structure changes in thin metal films during their thermal treatment
Arkady M. CHAPLANOV Maria I. MARKEVICH Viaczeslaw F. STELMAKH Czeslaw KOZAK 
Under pulsed thermal treatment of the films, grain growth takes place provided that the non-equilibrium vacancy concentration is high, thus stimulating the migration of grain boundaries. Streszczenie. Przy poddaniu cienkich warstw obróbce termicznej impulsowej występuje rozrost ziaren pod warunkiem, że koncentracja wakansów nierównowagowych jest wysoka, stymulująca migrację granic ziaren. (Zmiany struktury cienkich warstw metalowych pod wpływem obróbki cieplnej) Keywords: Structure, density, free energy, vacancy, grain growth. Słowa kluczowe: Struktura, gęstość, energia swobodna, wakans, rozrost ziaren. Introduction Thin films produced by thermal vacuum deposition on amorphous or polycrystalline substrates are mainly of polycrystalline structure. Crystallization of thin films proceeds under conditions of considerable supersaturation and supercooling, which promotes formation of a large number of crystal lattice defects. Deposited films are characterized by high free energy and thermodynamically non-equilibrium state. A considerable number of vacancies are formed in a film at deposition proceeding under conditions of significant supercooling, when the substrate temperature is less than 1/3 of the deposited material melting temperature. The vacancy concentration substantially exceeds equilibrium concentration at the deposition temperature and can reach from 0.01 to 1 of atomic % [1-4]. Therefore, the structure of such films is unstable and their physical properties are unstable as well. On annealing the film free energy gets decreased due to the redistribution of lattice defects and the decrease of their concentration. The processes can be approached by means of thermodynamically equilibrium state in the following way:  Reaction between point defects and their annihilation  Redistribution of dislocations and the decrease of their density  Migration of grain boundaries  Decrease of t więcej »

Struktura i proces wytwarzania mobilnych aplikacji klienckich dla systemów rozproszonych baz danych
Piotr KOPNIAK 
Artykuł opisuje strukturę i proces wytwarzania systemów rozproszonych opartych na serwerze i mobilnych aplikacjach klienckich. Aplikacja internetowa zbierająca dane pozyskane i przesłane na serwer przez aplikacje klienckie zainstalowane na telefonach komórkowych jest servletem Java. Zebrane dane są następnie zapisywane na dodatkowym serwerze baz danych. W artykule przedstawiono także model bezpieczeństwa wprowadzony w MIDP 2.0. Funkcjonalność tego modelu jest bazą dla szyfrowanych połączeń pomiędzy klientami i serwerem. Abstract. This article describes the structure and developing process of a distributed system based on a web server and mobile clients. The web application for collecting data which is obtained and sent to the server by mobile clients installed on mobile phones is Java servlet. The collected data is recorded in an additional database server, finally. The security model introduced in MIDP 2.0 is presented in this paper, as well. Functionality of the model is the base for the encrypted connections between clients and the server. (The structure and development process of mobile client applications for distributed database systems). Słowa kluczowe: aplikacje mobilne, systemy rozproszone, bazy danych, bezpieczeństwo danych. Keywords: mobile applications, distributed systems, databases, data security. Wstęp Szybki rozwój urządzeń mobilnych w ostatnich latach spowodował, że dostępne są na nie aplikacje, które niedawno można było uruchomić jedynie na drogiej stacji roboczej. Obecnie mamy do dyspozycji różnego rodzaju przenośne komputery typu palmtop z ekranami dotykowymi, kilkoma gigabajtami pamięci oraz procesorami o częstotliwościach zegarów rzędu kilkuset MHz. Poza tym mamy olbrzymi wybór telefonów komórkowych o podobnych możliwościach, które od dawna nie służą jedynie do prowadzenia rozmów. Tak duża dostępność urządzeń mobilnych powoduje, że rynek oprogramowania mobilnego szybko się rozwija i obok gier, które są najliczn więcej »

Super-hard covering formation on metals by ion-beam assisted deposition: modeling
Fadei F. KOMAROV Aleksander F. KOMAROV Andrey M. MIRONOV Paweł ZHUKOWSKI Czesław KARWAT Kokstantin N. ARYUTKIN 
Theoretical model of the process of the ion-assisted deposition of titanium layers on the metal substrate is developed. The model allows us to make a choice of the optimal ion beam energy, the ion current density, and the rate of layer deposition in order to improve the tribological and mechanical properties of the system film/metal. Results of the modeling are compared with experimental data. Streszczenie. W pracy przedstawiono model teoretyczny procesu dynamicznego mieszania jonowego warstw tytanu na podłoża metaliczne. Model umożliwia określenie optymalnych wartości energii jonów, gęstości prądu jonowego i szybkości osadzania warstwy w celu poprawy właściwości trybologicznych i mechanicznych układu warstwa-podłoże. Wyniki symulacji porównano z danymi doświadczalnymi. (Model teoretyczny procesu dynamicznego mieszania jonowego warstw tytanu na podłoża metaliczne) Keywords: ion-beam assisted deposition, super-hard layers, TiNx. Słowa kluczowe: dynamiczne mieszanie jonowe, warstwy utwardzone, TiNx. Introduction The method of ion-plasma deposition with a simultaneous ion implantation is one of the promising methods for the formation of wear-resistant thin-film coatings [1]. The results of recent experiments demonstrate that the structure, tribological and mechanical properties of films formed during ion deposition depend upon the characteristics of the accompanying ion irradiation (the ion beam density, its energy, the accumulated fluence). For stoichiometric fluences the formation of impurity distribution profiles is determined not only by the kinetics of atomic collisions but also by the processes connected with the accumulation of impurity in the target, sputtering of the target surface, impurity diffusion, atomic mixing, formation of new phases in the course of implantation, and irradiation-induced swelling. The problems connected with the synthesis of nitride phases like TiNx are timely. In particular, in this work we present a więcej »

System diagnostyki możliwości zerwania lin metalowych (jęz. Rosyjski)
Vladimir KOZLOV Waldemar BUJCZIK 
Zaprezentowano wynik badań dotyczące możliwości wykonania system diagnostyki ekspresowej rozerwania lin metalowych na podstawie metod akustycznej i impedancyjna.Для обеспечения сохранности грузов в пути следования автомобильным, железнодорожным и водным транспортом широко используются запорно- пломбировочные устройства (ЗПУ), которые подвергаются визуальному контролю на промежуточных пунктах маршрута следования. Все ЗПУ подобного типа имеют единый коl więcej »

Techniczna metoda wyznaczania parametrów czujnika termoelektrycznego przy diagnostyce "in situ"
Viktor LOZBIN Tomasz ZYSKA 
Podstawową i powszechnie stosowaną metodą diagnostyki czujników termoelektrycznych jest porównanie ich wskazań ze wskazaniami czujników wzorcowych. Rozwiązanie to, pomijając trudności natury technicznej, nie zawsze jest możliwe - chociażby ze względu na konieczność przerwania procesów technologicznych w obiekcie. Została opracowana metoda umożliwiająca diagnostykę czujnika bez potrzeby jego demontażu. W artykule przedstawiono stanowisko laboratoryjne do wyznaczania wybranych parametrów czujnika termoelektrycznego, jako informacji źródłowych dla analizowanej metody. Abstract. The main and widely applied thermocouple diagnostic method is comparison of a thermocouple parameters with ones of the model sensor on a specially designed laboratory stand. The method, however, requires a thermocouple to be dissembled from a device, which means in most cases interruption of a technological process. The method to diagnose a thermoelectric sensor just where it is assembled was developed. The article describes a laboratory stand used for determination of selected thermoelectric sensor parameters allowing assessment of its condition according to the discussed method (A laboratory stand used for determination of selected thermoelectric sensor parameters) Słowa kluczowe: czujnik termoelektryczny, diagnostyka in situ. Keywords: thermocouple, in situ diagnostic method. Wstęp Diagnostyka czujników termoelektrycznych jest procedurą powszechnie stosowaną w przemyśle. Powszechną metodą takiej diagnostyki jest wyznaczenie uchybu wskazań badanego czujnika względem czujnika wzorcowego. Wymagane staje się też - w tym wypadku - specjalizowane stanowisko laboratoryjne zapewniające powtarzalność badań. Spośród alternatywnych metod diagnostyki czujników termoelektrycznych najbardziej zasadne wydają się metody wykorzystujące efekt Peltiera w celu wyznaczenia siły termoelektrycznej (STE) badanego czujnika. Proponowane metody [1 ÷ 5] polegają na przepuszczeniu przez więcej »

Text steganography application for protection and transfer of the information
Pavel URBANOWICH Konstantin CHOURIKOV Andrey RIMOREV Nadzeya URBANOVICH 
In the paper some aspects of steganography methods application of the latent accommodation of one text messages in others text messages named by containers are considered. The comparative analysis and an estimation of linguistic and syntactic methods of text steganography are performed. Streszczenie. W artykule zostały przeanalizowane niektóre aspekty zastosowania metod steganograficznych do przechowywania powiadomień tekstowych w innych powadomieniach tekstowych. Przeprowadzono również analizę porównawczą metod lingwistycznych i syntaktycznych w steganografii tekstowej (Niektóre aspekty zastosowania metod steganograficznych do przechowywania powiadomień tekstowych) Keywords: steganography, text message, container. Słowa kluczowe: steganografia, powiadomienie tekstowe, kontener. Introduction In the last few years there was a fast growing interest in ways in methods of hidding some information in other information [1, 2]. The fact that an unlimited number of perfect copies can be illegally produced led people to study ways of embedding hidden copyright information and serial numbers in audio and video data. The concern that privacy could be eroded led to anonymous remailers, techniques for making mobile computers harder for the third party to trace. The restrictions of some governments concerning the availability of encryption services motivated people to study and find methods for communicating secretly. Those are new techniques that the scientists are currently developing and who are in permanent improvement. The science which studies methods of concealment of one information in other information is called steganography. In traditional steganography the set-up is formulated as a prisoner’s problem: Alice wishes to send a secret message to Bob by hiding information in a cover message (container). The stego message (cover+secret message) passes through Wendy (a warden) who inspects it to determine if there is anything susp więcej »

The generation of corona discharges in DBD reactors
Jan SUBOCZ Szymon BANASZAK Witold MIELCAREK 
Przedstawiono wyniki pomiarów mocy wyładowań koronowych generowanych w dwóch modelach reaktorów z barierą dielektryczną. Wyznaczono moc generowaną dla dodatniego i ujemnego półokresu napięcia. Przedstawiono ideę nowej konstrukcji reaktora DBD. Polega ona na wykonaniu bariery wokół ostrza koronującego, a nie na elektrodzie uziemiającej. Analizy i pomiary wykazały, że w takim układzie możliwa jest intensywna generacja wyładowań koronowych przy relatywnie niskich napięciach i dużych odległościach międzyelektrodowych. (Pomiary mocy wyładowań koronowych generowanych w reaktorach z barierą dielektryczną) Abstract. The paper presents results of the research on power of corona discharges generated in two models of corona reactor with dielectric barrier. Influence of value and polarity of voltage on power of corona discharges was measured. There was also presented the new idea of DBD reactor construction. It is based on placing the barrier near corona electrode, not on grounded electrode as before. The analysis and measurements showed, that such construction allows generation of corona discharges with relatively low voltages and large electrode spacing. Słowa kluczowe: reaktory koronowe DBD, gęstość mocy, przepływ powietrza. Key words: corona DBD reactors, power density, airflow. Introduction Corona discharges, having sufficiently high energy density, can be used in a wide range of commercial and industrial applications. Among others they are used for:  ozone production, and removing from air volatile organic compounds (VOC),  capturing particles from air in air-conditioning systems,  initial preparing metal and plastic surfaces  plasma burners and photocopying. Fig. 1. Air purifying cost comparison at high (a) and low (b) flow rate [1] In these appli więcej »

The influence of granulation of dust on efficiency of bifilar winding
Andrzej SUMOREK 
Efekt przyciągania i odpychania cząstek dielektrycznych do/od uzwojenia bifilarnego był wielokrotnie opisywany od strony teoretycznej. Praktyczne wykorzystanie tego zjawiska ma miejsce w odpylaczach elektrostatycznych z uzwojeniem bifilarnym. W artykule zamieszczono wyniki pomiarów rozkładu granulometrycznego cząstek dielektrycznych w strumieniu powietrza filtrowanego dzięki działaniu pola elektrycznego uzwojenia bifilarnego (Efekt przyciągania i odpychania cząstek dielektrycznych w uzwojeniu bifilarnym) Abstract. The effect of attraction and rejection to/from bifilar winding of dielectric particles was presented many times theoretically. The practical utilization of this phenomenon has been applied in dust extractor equipped with a bifilar winding. The paper presents results of measurement of a granulometric dielectric dust distribution during air filtration process caused by the electric field of bifilar winding. Słowa kluczowe: uzwojenie bifilarne, granulacja, odpylacz elektrostatyczny. Keywords: bifilar winding, granulation, electrostatic dust extractor. Introduction The effect of attraction and rejection to/from bifilar winding of dielectric particles was presented many times theoretically. The practical utilization of this phenomenon has been applied in dust extractor equipped with a bifilar winding [5]. As a result of the research on distribution of the granulation of dust particles forming the dust on the inlet of the dust extractor and measurement of the global efficiency of dust extraction only an indirect information about the influence of the size of dust particles on efficiency of dust elimination process has been obtained. The values used in the equations describing the force in the bifilar winding field are: “mean value of the cross-section area of electric induction transfer through a dust particle" or "distance between więcej »

The problem of scaling effect in surface morphology studies of ion beam bombarded stainless steel and titanium
Zbigniew W. KOWALSKI Janusz WILK 
One of the surface morphological properties is roughness. It is expressed by various parameters and statistical distributions referring to vertical and horizontal features of surface roughness profile. This paper presents experimental results concerning stainless steel and titanium surface modification with the use of perpendicular ( = 0) as well as oblique ( = 87) ion beam. Argon and krypton ion beams from GD ion source (energy up to 6 keV and ion beam density up to 0,5 mAcm-2) were used in the experiments. It follows from the studies that values of well known and normalized roughness parameters Ra, S and Sm as well as profile bearing length ratio tp depend on scale (scaling effect). Streszczenie. Jedną z właściwości morfologicznych powierzchni jest jej chropowatość. Wyrażana jest różnorodnymi parametrami i rozkładami statystycznymi, odnoszonymi do wertykalnych i horyzontalnych cech jej profilu. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących modyfikacji powierzchni stali nierdzewnej i tytanu prostopadłą ( = 0) i ukośną ( = 87) wiązką jonów argonu i kryptonu. W eksperymentach stosowano wiązkę jonów (o energii dochodzącej do 6 keV i gęstości prądu - do 0,5 mAcm-2) uzyskiwaną z jarzeniowego źródła z wnękową anodą. Badania wskazują na zależność mierzonych parametrów chropowatości: Ra, S i Sm , jak również jednego z wybranych rozkładów statystycznych (tzw. udziału nośnego profilu tp), od przyjętej w pomiarach długości odcinka elementarnego (profilograf) bądź długości skanowania (AFM). Ujmując rzecz krócej, zależność od przyjętej wielkości skali (scaling effect).(Problem skalowania w badaniach morfologii powierzchni stali i tytanu bombardowanych jonami) Keywords: ion beam, surface morphology, scaling effect, stainless steel, titanium. Słowa kluczowe: wiązka jonów, morfologia powierzchni, efekt skalowania, stal nierdzewna, tytan. więcej »

Tilt and vibration measurement of the remote objects using ZigBee communication
Bohdan BOROWIK 
In the paper the investigation of the control system for the cutting endless bandsaw are presented. During the cutting process some undesired and parasites effects such as vibration occur. The clumping force during the cutting operation should be diversified along with the operation progress. As the solution I propose feedback from the accelerometer and tilt sensors. New wireless data transfer technology offers the ZigBee standard, that was adopted in presented investigation. Streszczenie. W artykule przedstawiono system sterowania piłą taśmową przy produkcji seryjnej. Procesowi cięcia towarzyszą szkodliwe oscylacje, które bezpośrednio wpływają na jakość procesu przecinania. Ponadto duże znaczenie posiada sterowanie siłą nacisku piły w zależności od ilości zębów będących aktualnie w kontakcie z przecinanym materiałem Zastosowane rozwiązanie wykorzystuje elektroniczny czujnik wibracji a także czujnik pochylenia. Stworzona została sieć sensoryczna w oparciu o technologię ZigBee do kontroli wymienionych parametrów maszyny. (Sieć czujników w oparciu o technologię ZigBee do kontroli wymienionych parametrów maszyny) Keywords: Accelerometer, tilt sensor, ZigBee, 16-bit PIC microcontroller. Słowa kluczowe: Czujnik wibracji, czujnik pochylenia, ZigBee, 16-bitowy PIC mikrokontroler. Introduction więcej »

Topography and water wettability of HWVD produced (Pb,Sn)S2 thin films for solar cells
Igor S. TASHLYKOV Anton I. TURAVETS Valery F. GREMENOK Klaus BENTE Dzianis M. UNUCHAK 
Pb0,5Sn1,5S2 thin films were prepared by hot-wall vacuum deposition (HWVD) and effect of substrate temperature on structural and surface morphological properties was thoroughly investigated by means of X-ray diffraction, scanning electron microscopy, atomic force microscopy and water contact angle techniques, respectively. It is seen that contact angle measurements on (Pb,Sn)S2 films can be used to assess the quality of these materials prior to device fabrication. Streszczenie. Cienkie warstwy Pb0,5Sn1,5S2 wytworzono metodą gorącej ścianki. Metodami dyfrakcji promieni rentgenowskich, skaningowej mikroskopii elektronowej, mikroskopii sił atomowych i kąta zwilżania zbadano wpływ temperatury podłoża na strukturę i morfologię cienkich warstw. Ustalono, że badania kąta zwilżalności mogą być przydatne do określenia jakości warstw wykorzystywanych w ogniwach słonecznych. (Topografia i zwilżalność cienkich warstw (Pb, Sn)S2 stosowanych do budowy ogniw słonecznych). Keywords: Pb0,5Sn1,5S2 films, structural characterization, contact angle measurement. Słowa kluczowe: warstwy Pb0,5Sn1,5S2, struktura, pomiar kąta zwilżania. Introduction Ternary semiconductor materials have, in the recent past, attracted much attention because of their potential application in photonic devices [1-3]. Because of the difficulty of growing of single crystals of these classes of semiconductors, many of them are often and firstly prepared as amorphous or polycrystalline thin films. The unfolding knowledge of physical mechanisms in these films has led to the conception and development of improved devices, for example, absorber layers of solar cells, infrared detectors and light-emitting diodes [1]. The structural, optical and electrical properties of thin films of the IV-VI group of compounds, particularly the sulfide semiconductors, are rare in the literature. Crystal structure of PbS-SnS bulk materials, a member of this group, has been examined [4, 5]. Both PbS (ba więcej »

Ujawnienie historii radiacyjnej napromieniowanego elektronami krzemu otrzymanego metodą Czochralskiego poprzez po-radiacyjną obróbkę termiczną
Andrzej MISIUK Wojciech JUNG Marek PRUJSZCZYK Jadwiga BAK-MISIUK Jan FELBA 
Domieszkowany borem krzem otrzymany metodą Czochralskiego (Cz-Si), o orientacji (001) i o koncentracji domieszki tlenowej ok. 9x1017 cm-3, został napromieniowany elektronami o energii 40 keV i dawkach do 2.5x1016 cm-2. W wyniku wygrzewania w temperaturze do 1400 K, także pod wysokim ciśnieniem (do 1,2 GPa) argonu, ulega wydatnej zmianie koncentracja elektronów przewodnictwa oraz struktura defektowa Cz-Si. Podano wyjaśnienie tego zjawiska i zaproponowano jego wykorzystanie do ujawnienia napromieniowania krzemu elektronami. Abstract. Boron doped (001) orientated Czochralski grown silicon (Cz-Si) with concentration of oxygen interstitials of about 9x1017 cm-3, was irradiated with electrons (energy 40 keV, doses up to 2.5x1016 cm-2). In effect of annealing at 1400 K, also under high hydrostatic Ar pressure, up to 1.2 GPa, concentration of carriers in the conduction band and defect structure of Cz-Si are changing markedly. Explanation of this effect is proposed and its application for revealing the electron irradiation history of Cz-Si is suggested. (Revealing the electron irradiation history of Czochralski silicon by the post-irradiation thermal treatment). Słowa kluczowe: Cz-Si, napromieniowanie, elektron, obróbka wysokotemperaturowo-ciśnieniowa. Keywords: Cz-Si, irradiation, electron, high temperature-pressure treatment. Wstęp Napromieniowanie krzemu otrzymanego metodą Czochralskiego (Cz-Si) , zawsze zawierającego domieszkę tlenową (jej zawartość, zazwyczaj w położeniach międzywęzłowych, Oi, może sięgać 1,5x1018 cm-3) neutronami, elektronami czy promieniowaniem γ o dostatecznie wysokiej energii (E) powoduje generację międzywęźli krzemowych (Sii), luk (V) oraz kompleksów luka-tlen, takich jak VxOy. Defekty sieci krystalicznej, w tym takie jak VxOy, działają w temperaturze podwyższonej (HT) jako centra zarodkowania skupisk (/) wytrąceń tlenowych na bazie Oi oraz innych defektów strukturalnych. Wysokie ciśnienie hydrostatyczne atmosf więcej »

Urządzenie mikrofalowe do generacji płaszczyzny plazmowej
Mariusz JASIŃSKI Marcin GOCH Jerzy MIZERACZYK 
W niniejszym artykule prezentowane jest nowe urządzenie mikrofalowe pracujące na częstotliwości 2,45 GHz, które służy do wytwarzania płaszczyzny plazmowej. Unikalny kształt generowanej płaszczyzny plazmowej jest bardzo dogodny do obróbki powierzchni, a więc atrakcyjny dla zastosowań w przemyśle. Prezentowany mikrofalowy generator płaszczyzny plazmowej jest urządzeniem wytwarzającym plazmę nietermiczną w argonie pod ciśnieniem atmosferycznym. Abstract. In this paper, a new microwave device operated at 2.45 GHz for generation of plasma sheet is presented. The unique shape of generated plasma sheet is very convenient for surface treatment, thus it is attractive for industry. Presented microwave generator of plasma sheet produces non-thermal plasma in argon at atmospheric pressure. (Microwave device for generation of plasma sheet). Słowa kluczowe: płaszczyzna plazmowa, mikrofalowy generator płaszczyzny plazmowej, plazma nietermiczna, obróbka powierzchni. Keywords: plasma sheet, microwave generator of plasma sheet, non-thermal plasma, surface treatment. Wprowadzenie Przemysł zainteresowany jest tanim mikrofalowym urządzeniem plazmowym do obróbki elementów plastykowych i metalowych, np. powierzchni elementów stosowanych w pojazdach. Obrabiany plazmowo materiał zmienia właściwości fizyczne. Preferowana jest plazma o umiarkowanej temperaturze (400-800°C) w formie cienkiej "płaszczyzny" o długości kilku lub kilkunastu centymetrów. Dotychczasowe urządzenia plazmowe do obróbki powierzchni pracujące głównie w zakresie częstotliwości radiowych są kosztowne. Wytwarzają one plazmę o niepraktycznym kształcie. Inną ich wadą jest to, że wytwarzają plazmę pod obniżonym ciśnieniem, co dodatkowo zwiększa koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Przemysł zainteresowany jest obniżeniem kosztów procesu obróbki powierzchni. W tym przypadku jedną z metod obniżenia kosztów jest zastosowanie mikrofal o częstotliwości 2,45 GHz do wytwarzania plazmy pod ciśnieni więcej »

Using boundary element method and level set methods in electrical impedance tomography
Daniel SAWICKI Krzysztof KRÓL Katarzyna SOBAŃSKA Piotr ZUBKOWICZ 
This paper presents application of boundary element method and level set method in electrical impedance tomography (EIT). The inverse problem of EIT can be formulated as follows: given the set of electrode potentials applied to the domain boundary as an input, and set of measured values of electrode-to-electrode voltages as output. Streszczenie. Praca przestawia obszary zastosowań metody elementów brzegowych oraz metod zbiorów poziomicowych w impedancyjnej tomografii komputerowej (ITK). Problem odwrotny ITK został sformułowany następująco: ustalony potencjał elektrod został użyty jako dane wejściowe brzegu obszaru, natomiast jako dane wyjściowe otrzymane zostały napięcia miedzy elektrodami. (Zastosowanie metody elementów brzegowych oraz metod zbiorów pozimicowych w impedancyjnej tomografii komputerowej). Keywords: boundary element method, level set methods, impedance tomography. Słowa kluczowe: metoda elementów brzegowych, metody zbiorów poziomicowych, tomografia impedancyjna. Introduction BEM is a numerical technique to solve partial differential equations (PDE’s) of variety of physical problems with defined boundary conditions. The PDE over a problem domain is transformed into a surface integral equation over the surfaces that enclosed the domain. The integral equation can be solved by discretising the surfaces into boundary elements. The advantages of BEM is reduction of dimensionality by one. It is easier to applied and useful for problems that required re-meshing [1-4]. The level set method is a numerical solution or tracking interfaces and shapes. The advantages of the level set method are that one can perform numerical computation involving curves and surfaces on a fixed Cartesian grid without having to parameterize these objects. In level set method amounts to representing a closed domain Ω ={(x,y) |(x,t)=0}. In the surface as the zero level set of a twodimensional auxiliary function (x,t) [5-9]. więcej »

Wpływ sposobu kodowania chromosomów na zwiększenie efektywności ewolucyjnego projektowania kombinacyjnych układów cyfrowych
Adam SŁOWIK 
W niniejszej pracy przedstawiono wpływ sposobu kodowania chromosomów na zwiększenie efektywności ewolucyjnego projektowania kombinacyjnych układów cyfrowych. Przedstawiono porównanie algorytmu MLCEA (kodowanie rozwiązań w formie chromosomu wielowarstwowego) z algorytmem SLCEA (wersja algorytmu MLCEA z kodowaniem rozwiązań w formie chromosomu jednowarstwowego). Porównanie tych dwóch typów reprezentacji rozwiązań przeprowadzono przy użyciu czterech układów testowych wybranych z literatury. Abstract. In this paper the influence of chromosomes coding scheme on increase of effectiveness of evolutionary design of combinational digital circuits is presented. The comparison between MLCEA algorithm (coding of solutions in multi-layer chromosome form), and SCLEA algorithm (version of MLCEA algorithm with coding of solutions in single-layer form) is shown. These two kinds of individual representations are compared using four test circuits chosen from literature. (Influence of chromosome coding scheme on increasing of evolutionary design effectiveness of combinational digital circuits). Słowa kluczowe: algorytmy ewolucyjne, układy cyfrowe, projektowania, sposób kodowania rozwiązań. Keywords: evolutionary algorithms, digital circuits, design, kind of solutions coding scheme. Wstęp Układy cyfrowe są szeroko stosowane w obecnie wytwarzanym sprzęcie elektronicznym. Wśród tych układów szczególnie często stosowane są układy kombinacyjne do których zalicza się większość elementarnych układów logicznych jak np. sumatory, układy mnożące oraz multipleksery. Projektowanie układów cyfrowych jest zagadnieniem bardzo złożonym. Opracowano wiele metod ich projektowania np. metoda mapy Karnaugh’a, metoda Quine’a-McCluskey’a oraz systemy SIS i ESPRESSO [1]. Również od pewnego czasu do automatyzacji projektowania tych układów oraz do poszukiwania nowych rozwiązań projektowych stosuje się algorytmy ewolucyjne [2]. Wśród takich prac można wymienić więcej »

Wpływ wybranych plastyfikatorów na właściwości elektryczne i mechaniczne mrozoodpornej izolacji epoksydowej
Jan BURSA Jerzy POMIANOWSKI 
Opisano technologię wytwarzania mrozoodpornych kompozytów epoksydowych modyfikowanych płynnymi plastyfikatorami. W części doświadczalnej przedstawiono badania eksperymentalne starzenia wytworzonych kompozytów epoksydowych w temperaturze -25ºC i omówiono wpływ niskiej temperatury na podstawowe właściwości tworzyw. Wstępnie określono przydatność badanych tworzyw do pracy w niskiej temperaturze. Abstract. The production technology of frost resistant epoxy composites modified with liquid plasticizers has been presented. The experimental part shows ageing tests of epoxy composites in the temperature -25oC and its influence on basic parameters of plastic samples. The preliminary applicability of tested material in low temperature has been stated. (The influence of chosen plasticizers on dielectric and mechanical properties of frost-resistant epoxy insulation). Słowa kluczowe: żywice epoksydowe, plastyfikatory, wytrzymałość mechaniczna, żywice mrozoodporne. Keywords: epoxy resins, plasticizers, tensile strength, frost-resistant resins. Wstęp Mimo opracowania wielu nowszych polimerów, nadal w elektrotechnice powszechnie stosowane są klasyczne żywice epoksydowe utwardzane na zimno lub w podwyższonej temperaturze. Popularność tych żywic wynika z masowej, dobrze opanowanej produkcji półproduktów oraz prostoty stosowania. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z ich generalnie przeciętnych właściwości mechanicznych i elektrycznych. Dotyczy to szczególnie łatwych w użyciu kompozycji sieciowanych w temperaturze pokojowej lub nieznacznie podwyższonej. W takim przypadku modyfikacja składu jest niezbędna a jej wybór zależy od konkretnego zastosowania i warunków pracy gotowego wyrobu. W przypadku wykonywania izolacji elektrycznej przeznaczonej do pracy w niskiej temperaturze konieczne jest podwyższenie elastyczności poprzez wprowadzenie plastyfikatorów o niskiej lepkości. W takiej sytuacji istnieje jednak ryzyko znacznego pogorszenia wytrzymał więcej »

Wpływ zmiany obciążenia transformatora energetycznego na wyniki analizy sygnałów wibroakustycznych
Sebastian BORUCKI Andrzej CICHOŃ 
Tematyka artykułu dotyczy prac naukowo-badawczych związanych z rozwojem metody wibroakustycznej w diagnostyce stanu technicznego rdzeni oraz uzwojeń transformatorów energetycznych. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów i analizy drgań mechanicznych kadzi transformatora blokowego o mocy 263 MVA w zależności od zmiennego obciążenia badanej jednostki. Celem przeprowadzonych badań była próba określenia minimalnego stopnia obciążenia diagnozowanego obiektu energetycznego zapewniającego poprawną ocenę stopnia uszkodzenia jego rdzenia na podstawie zdefiniowanych w literaturze kryteriów wibroakustycznych. Abstract. The subject matter of the paper refers to the research work connected with the development of the vibroacoustic method in diagnostics of the technical condition assessment of the cores and windings of power transformers. The paper presents the results of measurements and analyses of mechanical vibrations of the tub of a 263 MVA unit transformer in dependence on the changing load of the unit. The aim of the investigations carried out was an attempt to determine a minimum load degree of the power object under study which would ensure a correct assessment of the damage degree of its core based on the vibroacoustic criteria defined in literature. (The influence of the power transformer load on vibroacoustic signal analysis results). Słowa kluczowe: transformator energetyczny, drgania, rdzeń, metoda wibroakustyczna, diagnostyka. Keywords: power transformer, vibration, core, vibroacoustic method, diagnostic. Wstęp Elementami systemu elektroenergetycznego o podstawowym znaczeniu dla przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej są transformatory energetyczne, których awaryjne wyłączenie może spowodować znaczne straty ekonomiczne [1-3]. Podczas normalnej pracy jednostka transformatorowa poddawana jest wpływowi wielu niekorzystnych czynników, które skracają okres eksploatacji i mogą powodować nieoczekiwane awarie katastrofalne. W odniesieniu więcej »

Wstępna klasyfikacja i segregacja obrazów endoskopowych jako proces wpływający na jakość dokumentacji medycznej
Marcin BUCZAJ 
Pisemne opisy obrazów wykonywanych przez diagnostę podczas badań endoskopowych niekiedy nie wystarczają do prawidłowego prowadzenia przez lekarza procesu leczenia. Obecnie oprócz opisu do dokumentacji medycznej dodaje się wybrane zdjęcia wykonane podczas badań endoskopowych. Ważne jest, aby zdjęcia te charakteryzowała ich wysoka czytelność. W artykule została przedstawiona metoda wstępnej obróbki materiału wideo umożliwiająca przeprowadzenie procesu klasyfikacji i segregacji. Abstract. Sometimes the text descriptions of the endoscopic images for a doctor are insufficient to correct lead the treatment process. At preset time, moreover text descriptions the endoscopic images enter into the composition of the medical documentations. Is very important in order to placed images were characterized high readable. The paper presents the method of the introductory images processing make a classification and segregation process possible. (The endoscopic image introductory classification and segregation as the process influence to quality of the medical documentation). Słowa kluczowe: cyfrowe przetwarzanie i analiza obrazu, diagnostyka medyczna, endoskopia przewodu pokarmowego. Keywords: digital image processing and analysis, medical diagnostic, endoscopic of alimentary system. Wstęp Trafność, precyzja i jednoznaczność zamieszczanych w dokumentacji medycznej informacji ma niebagatelny wpływ na przebieg procesu leczenia pacjenta. Jest to szczególnie istotne, gdy badania diagnostyczne prowadzi inna jednostka medyczna niż jednostka lecząca pacjenta. Wtedy lekarz prowadzący musi posiadać, uzupełnioną przez diagnostę, zrozumiałą dla siebie dokumentację medyczną. Dlatego oprócz opisu słownego do dokumentacji dołączane są obrazy (zdjęcia), jakie zostały wykonane podczas badań. Zdjęcia te nie powinny być ujęciami przypadkowymi tylko pochodzić ze grupy zdjęć czytelnych niosących jak najwięcej informacji o schorzeniu. W rejestrowanym za pomocą kamery en więcej »

Wykorzystanie kwaternionów w protokole uzgadniania klucza kryptograficznego, opartym na architekturach sieci neuronowych TPQM
Marcin PŁONKOWSKI Paweł URBANOWICZ Elena LISICA 
W niniejszym artykule został przedstawiony protokół uzgadniania klucza kryptograficznego, oparty na architekturach sieci neuronowych typu TPQM (wykorzystujących algebrę kwaternionów). Kwaterniony jako kolejne rozszerzenie ciała liczb rzeczywistych mogą być wykorzystane w sieciach neuronowych, gwarantując poprawność prowadzonych operacji matematycznych wykorzystywanych w całym procesie uzgadniania klucza. Dodatkowo zaproponowana nowa architektura pozwala uzyskać wyższy poziom bezpieczeństwa, niż klasyczna architektura TPM oparta na algebrze liczb rzeczywistych. Abstract. This article presents the cryptographic key agreement protocol based on the neural networks architectures of the TPQM type (using the algebra of quaternions). Quaternions, as a subsequent extension of real numbers, can be applied in neural networks, guaranteeing the correctness of the mathematical operations used in the whole process of the cryptographic key agreement. Furthermore, the new proposed architecture ensures a higher level of security than the standard TPM architecture based on the algebra of real numbers (The use of quaternions in the cryptographic key agreement protocol based on the architectures of the TPQM neural networks). Słowa kluczowe: sieci neuronowe, kryptografia. Keywords: neural network, cryptography. Wprowadzenie Uczenie wzajemne dwóch sieci neuronowych prowadzi do synchronizacji ich wektorów wag. Ten fakt pozwala na wykorzystanie go w procesie uzgadniania klucza wykorzystując niezabezpieczony kanał transmisji. Architekturą wykorzystywaną w tym procesie jest TPM (tree parity machine) [1]. Charakteryzuje się ona dość niskim poziomem bezpieczeństwa, pozwalającym osobie atakującej uzyskać stan synchronizacji z obserwowanymi sieciami, a tym samym uzyskać tajny klucz. Dodatkowo w [2] został zaproponowany atak geometryczny, który jest niezwykle groźny w odniesieniu do architektury TPM. Istotną modyfikacją kla więcej »

Wykorzystanie spektrofotometru światłowodowego do pomiaru widm emisyjnych płomienia
Waldemar WÓJCIK Andrzej KOTYRA Piotr POPIEL 
W artykule przedstawiono problem kalibracji spektrofotometru światłowodowego, służącego do rejestracji i późniejszej analizy widm emisyjnych płomienia w kotle energetycznym. Wykorzystując źródło światła białego oraz analizatory widma, wyznaczono charakterystyki współczynników korekcji k(), które wraz z opracowanym oprogramowaniem, umożliwiły otrzymanie poprawnych danych i przedstawienie zmian rozkładu spektralnego płomienia w czasie. Abstract. The paper presents problem of fiber-optic spectrophotometer calibration for recording and analysis flame emission spectra in power boilers. Using a white light source and spectrum analyzers the correction coefficients k() characteristics were determined. The appropriate software allowed to correct the obtained data and analyze flame spectral distribution changes in time domain. (Measurement of flame emission spectra using a fiber-optic spectrophotometer). Słowa kluczowe: widma emisyjne, spektrofotometr światłowodowy, kalibracja. Keywords: emission spectra, fiber-optic spectrophotometer, calibration. Wstęp Bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące ochrony środowiska, przy powszechności stosowania węgla kamiennego jako źródła energii w krajowych elektrowniach, powodują konieczność poszukiwania skutecznych metod optymalizacji procesu spalania. Wymusza to stosowanie technik diagnostycznych, wśród których metody wykorzystujące informację zawartą w promieniowaniu emitowanym przez płomień wydają się obiecujące. Widmo promieniowania emitowanego podczas spalania paliwa zawiera szybką do pozyskania informację o tym procesie. Uwzględniając ponadto możliwość pracy online oraz nieinwazyjność metody, otrzymywane dane mogą zostać wykorzystane do więcej »

Wykorzystanie wieloczynnikowej analizy wariancji w badaniach elektryzacji strumieniowej olei izolacyjnych
Stefan WOLNY Józef KĘDZIA 
Artykuł prezentuje metodę wieloczynnikowej analizy wariancji w zastosowaniu do oceny tendencji do elektryzacji mineralnych olejów izolacyjnych (ECT). Wnioski oparto na wynikach badań laboratoryjnych elektryzacji strumieniowej próbki oleju, wykonanych w laboratoryjnym układzie modelowym z tarczą wirującą. Analizie poddano wpływ prędkości obrotowej tarczy oraz stopień chropowatości jej powierzchni na rejestrowaną wartość prądu. Przedstawiona metoda może być z powodzeniem stosowana w diagnostyce stanu izolacji urządzeń elektroenergetycznych, wykonywanych na obiektach rzeczywistych (głównie transformatorach energetycznych). Abstract. The paper presents the method of a multifactor variance analysis used for the assessment of the tendency of mineral insulation oils to electrification (ECT). The conclusions are based on the results of laboratory investigations of streaming electrification of an oil sample carried out in a laboratory model system with a spinning disk. The influence of the rotational speed of a disk and the degree of its surface coarseness on the current value registered was analyzed. This method can be successfully applied in diagnostics of the insulation condition of power appliances, carried out on real objects (mainly power transformers). (The application of multifactor analysis of variance in streaming electrification of insulation oils). Słowa kluczowe: dielektryki ciekłe, olej transformatorowy, elektryzacja strumieniowa. Keywords: dielectric liquids, transformer oil, streaming electrification. Wstęp Problematyka uszkodzenia izolacji transformatorów chłodzonych przepływającym olejem została zasygnalizowana na CIGRE przez naukowców japońskich [1]. Straty ekonomiczne wynikłe z awarii oraz przestojów w pracy transformatorów blokowych zapoczątkowały intensywny rozwój badań nad uszkodzeniami izolacji wywołanych elektrycznością statyczną. Prace te były finansowane nie tylko przez przemysł elektroenergetyczny, ale również ze śr więcej »

Wyniki badań doświadczalnego generatora dla tłumika magnetoreologicznego o ruchu liniowym
Bogdan SAPIŃSKI Andrzej MATRAS Stanisław KRUPA Łukasz JASTRZĘBSKI 
W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych doświadczalnego generatora do zasilania tłumika magnetoreologicznego (MR) o ruchu liniowym. Celem badań było wyznaczenie: siły elektromotorycznej indukowanej w generatorze, napięcia i prądu w cewce sterującej tłumika oraz mocy chwilowej generatora i siły tłumika dla okresowych wymuszeń kinematycznych tłoka. Uzyskane wyniki porównano z wynikami obliczeń numerycznych przeprowadzonych na etapie projektowania generatora. Abstract. The study presents results of laboratory testing of an experimental generator for supplying a linear magnetorheological (MR) damper. The aim of tests was to determine: electromotive force induced in the generator, voltage and current in the control coil of the damper as well as instantaneous power of the generator under periodic kinematic excitations. The results provided are compared with those achieved in numerical calculations carried out at the design stage of the generator. (Results of testing of an experimental generator for a linear magnetorheological damper) Słowa kluczowe: generator, tłumik MR, badania laboratoryjne, obliczenia numeryczne. Keywords: generator, MR damper, laboratory testing, numerical calculations. Wstęp Obiektem badań był doświadczalny generator elektromagnetyczny przeznaczony do zasilania tłumika MR serii RD-1005-3 firmy Lord Corporation [3]. Generator skonstruowano z myślą o zastosowaniu go w układzie redukcji drgań, w którym część energii mechanicznej obiektu drgającego jest przetwarzana na energię elektryczną, co umożliwia zasilanie tłumika MR. W działaniu generatora wykorzystywane jest prawo indukcji elektromagnetycznej Faradaya. Jak pokazano na Rys. 1, w generatorze prędkość obiektu drgającego jest "przetwarzana" na siłę elektromotoryczną indukcji, która wywołuje przepływ prądu w cewce sterującej tłumika, czego wynikiem jest zmiana siły tłumika. Rys. 1. Układ generator-tłumik MR W artykule przedstawiono budowę i wyniki bada więcej »

Wysokonapięciowe stanowisko do pomiaru zdolności elektryzowania się materiałów izolacyjnych według europejskiej normy EN 13463-1
Łukasz SIKORSKI 
Autor przedstawia zautomatyzowane stanowisko składające się ze stołu pomiarowego, elektryzatora i zasilacza wysokiego napięcia. Pomiar ładunku elektrostatycznego jest również zautomatyzowany. Koncepcja znalazła zastosowanie w laboratorium przemysłowym współpracującym z doświadczalną kopalnią węgla. Aby zminimalizować wpływ czynników zewnętrznych, wszystkie elementy systemu umieszczono w klimatyzowanym pomieszczeniu i w uziemionej klatce Faraday’a. System charakteryzuje się precyzją i powtarzalnością wyników. Abstract. The author presents the design and implementation of an automated stand, which consists of a measuring table, an electrization device and a high voltage power supply. The measurement of electrostatic charge is automated as well. This concept is implemented in an industrial laboratory cooperating with an experimental coal mine. In order to minimize the influence of the external interferences, all the system components are enclosed in a grounded Faraday-Cage and in an air condition chamber. The precision and reproducibility of results features this system. (High voltage stand for measuring of electrization ability of insulating elements according to European Standard EN 13463-1). Słowa kluczowe: górnictwo węgla, atmosfera wybuchowa, tryboelektryzacja, automatyczna elektryzacja ulotowa. Keywords: coal mine industry, explosive atmosphere, triboelectrization, automatic corona electrization. Wstęp Niebezpieczne elektryzowanie się dielektrycznych elementów maszyn i urządzeń kopalnianych, eksploatowanych pod ziemią jest poważnym problemem górnictwa. Wybuch metanu lub pyłu węglowego i pożar stanowią tragiczne i materialne następstwa pojawienia się iskry lub łuku elektrycznego. Najczęściej ma to miejsce podczas wyładowania elektrycznego między silnie naelektryzowanymi elementami a uziemionymi lub będącymi pod napięciem roboczym konstrukcjami a także ciałem człowieka, które w praktyce stanowi element uziemiony. Nieprzewodzące więcej »

Zaawansowane modelowanie warstw diamentowych CVD w zastosowaniach MEMS/MOEMS
Andrzej KOCIUBIŃSKI Mariusz DUK Tomasz BIENIEK Grzegorz JANCZYK 
W artykule przedstawiono i omówiono zastosowanie warstw diamentowych osadzanych metodą CVD w systemach typu MEMS i MOEMS. Porównano fizyczne właściwości warstw diamentowych z właściwościami krzemu. Jako przykład przedstawiono założenia i wyniki symulacji typowej struktury mikromechanicznej wytworzonej z warstwy diamentowej i warstwy krzemowej. Wszystkie symulacje zostały wykonane dedykowanym oprogramowaniem do symulacji systemów typu MEMS - CoventorWare ™. Abstract. CVD formed diamond layers applied for MEMS/MOEMS applications have been presented and discussed in this paper. Physical properties of CVD diamond layers have been compared with silicon layer properties. As an example of diamond-based and silicon-based devices, modeling issues and results of simulations performed for typical MEMS structure have been presented and discussed. All simulations have been carried out within the specialized simulation environment - CoventorWare™. (Multidomain modeling and simulation of CVD diamond layers for MEMS/MOEMS applications). Słowa kluczowe: diament, mikrosystemy, symulacje, technologia diamentowa. Keywords: diamond, MEMS, simulation, diamond technology. Wstęp Obecnie świat elektroniki zdominowany jest przez technologie krzemowe. Materiały krzemowe i technologie z nimi związane osiągnęły niemal idealny stan pod względem jakości i uzysku. Większość systemów typu MEMS i MOEMS (ang. Micro-Electro-Mechanical System; Micro-Opto-Electro-Mechanical System) jest wytwarzanych głównie w technologii krzemowej. Jednak struktury wykonane z krzemu zawodzą, jeśli pracują w agresywnych ośrodkach, w wysokiej temperaturze lub przy silnym promieniowaniu cząstek jonizujących. Ograniczenia wynikające z właściwości krzemu, wymagają rozwijania badań związanych z materiałami, które są zarówno bardziej odporne na warunki środowiska, ja więcej »

Zastosowanie algorytmów koewolucyjnych do modelowania wybranych parametrów palnika energetycznego
Waldemar WÓJCIK Mariusz KALITA Tomasz GOLEC Andrzej SMOLARZ 
Poniższy artykuł przedstawia próbę zastosowania algorytmu koewolucyjnego będącego częścią eksperymentalnego układu regulatora pracy palnika energetycznego. W pracy zaproponowano przedstawiono wyniki symulacji zastosowanej metody. Wyniki badań pokazują, jaki wpływ na kluczowe parametry pracy algorytmu ma ewolucja współdziałających gatunków. Abstract. The paper below presents an attempt to implement coevolutionary algorithm that is a part of experimental power burner controler. In the article results of used method simulation are shown. Outcomes show what kind of influence do cooperative species have on algorithm operations key parameters. (Coevolutionary algorithms applying in modeling of set parameters of power burner). Słowa kluczowe: algorytmy koewolucyjne, sterowanie kotłem energetycznym. Keywords: coevolutionary algorithms, power boiler controlling. Wstęp W biologii koewolucja oznacza współzależną ewolucję dwóch lub większej liczby gatunków, z których każdy wywiera nacisk na pozostałe, przyczyniając się do ich ewolucji. W koweolucji występują interakcje typu gatunek - gatunek np. między owadami a roślinami przez nie zapylanymi czy między drapieżnikiem a ofiarą mechanizm przystosowania drapieżników do zdobywania ofiar oraz przystosowania ofiar do uniknięcia drapieżnika [2]. Podejście koewolucyjne W podejściu koewolucyjnym tworzy się środowisko składające się z dwóch lub większej liczby gatunków, których ewolucja zależy zarówno od zmian we własnym gatunku, jak też od wzajemnych związków pomiędzy pozostałymi gatunkami. Podobnie jak w naturze, gatunki są genetycznie izolowane, tzn. osobniki z dwóch różnych gatunków nie krzyżują się. W inżynierii wyróżnia się dwa typy algorytmów koewolucyjnych (CEA). Pierwszym nich są algorytmy konkurujące, gdzie prawdopodobieństwo przetrwania gatunku zależy od innych gatunków. Przykładem może być schemat drapieżnik i ofiara lub żywiciel i pasożyt. Drugim typem algorytmów koewolucyjnych są algo więcej »

Zastosowanie algorytmu ewolucyjnego do analizy nieliniowych obwodów elektrycznych
Mirosław GAJER 
W artykule zaproponowano wykorzystanie techniki obliczeniowej opartej na algorytmach ewolucyjnych do przeprowadzania analizy nieliniowych obwodów elektrycznych. Możliwości praktycznej realizacji systemu ewolucyjnego rozwiązującego układy równań nieliniowych opisujących nieliniowe obwody prądu stałego zostały zweryfikowane na przykładzie wybranego systemu eksperymentalnego. Wyniki symulacji komputerowych dowodzą, że algorytmy ewolucyjne zapewniają wysoki stopień dokładności rozwiązań oraz odznaczają się stosunkowo szybką zbieżnością w przypadku zastosowania kodowania rozwiązań bezpośrednio z użyciem liczb rzeczywistych. Abstract. In the paper we propose the use of a computational technique based on the evolutionary algorithms in order to analyze nonlinear electrical circuits. The possibilities of practical implementation of the evolutionary system which solves nonlinear equations that describe nonlinear electrical circuits are verified on the basis of a selected experimental system. The results of computer simulations prove that evolutionary algorithms can guarantee a high level of accuracy of obtained solutions and they are characterized by a relatively fast convergence rate for the case of coding the solutions directly with the use of real numbers. (The implementation of the evolutionary algorithm for the analysis of nonlinear electrical circuits). Słowa kluczowe: algorytmy ewolucyjne, teoria optymalizacji, teoria obwodów, obwody nieliniowe Keywords: evolutionary algorithms, optimization theory, circuits theory, nonlinear circuits Wstęp Do nieliniowych obwodów elektrycznych zaliczane są obwody zawierające co najmniej jeden element nieliniowy [1]. W takim przypadku obwody elektryczne opisywane są za pomocą układu równań nieliniowych, które jedynie w wyjątkowych przypadkach posiadają rozwiązania w postaci analitycznej [2]. Z tego powodu równania opisujące nieliniowe obwody elektryczne muszą być rozwiązywane za pomocą odpowiednio dobrany więcej »

Zastosowanie algorytmu multikomparacyjnego do klasyfikacji sygnałów akustycznych pochodzących od wyładowań niezupełnych
Paweł KURTASZ Tomasz BOCZAR Przemysław WITKOWSKI Marcin LORENC 
W niniejszym artykule scharakteryzowano zakres i wskazano możliwości zastosowania algorytmu multikomparacyjnego do klasyfikacji sygnałów emisji akustycznej generowanej przez osiem podstawowych form wyładowań niezupełnych, modelowanych w oleju izolacyjnym. Ponadto opisano zasadę działania zastosowanego algorytmu. Przedstawiono wyniki skuteczności działania algorytmu w odniesieniu do ośmiuset przebadanych przebiegów. Abstract. The paper presents the application of the multicomparative algorithm for classifying acoustic signals generated by eight basic partial discharge (PD) forms modeled in insulation oil. The signals were measured and catalogued by using the acoustic method. The aim of the research work carried out was creation of a discriminating classifier which would make it possible to recognize the eight basic signal classes which could be associated with a strictly defined defect type of paper-oil insulation of power transformers. (The application of the multicomparative algorithm for classifying acoustic signals coming from partial discharges). Słowa kluczowe: algorytm multikomparacyjny, wyładowania niezupełne, metoda emisji akustycznej. Keywords: multicomparative algorithm, partial discharges, acoustic emission method. Wstęp W niniejszym artykule scharakteryzowano możliwości zastosowania algorytmu multikomparacyjnego do klasyfikacji sygnałów emisji akustycznej (EA) generowanej przez osiem podstawowych form wyładowań niezupełnych (WNZ), jakie mogą występować w izolacji transformatorów elektroenergetycznych podczas ich eksploatacji. Sygnały zostały zmierzone i skatalogowane przy użyciu metody akustycznej. Celem prowadzonych badań było stworzenie klasyfikatora, umożliwiającego rozróżnianie i w konsekwencji rozpoznawanie ośmiu klas sygnałów, które można powiązać ze ściśle określoną formą WNZ (Tabela 1), a tym samym z typem defektu izolacji papierowo - olejowej transformatorów dużych mocy. Ta więcej »

Zastosowanie technologii plazmowej do nanoszenia powłok na bazie Ni-Cr na podłoże ze stali i modyfikacja ich właściwości podwójną obróbką
Daria ALONCEVA 
Doświadczalnie stwiedzono, że naniesienie powłok proszkowych PG-10N-01, PG-19N-01 więcej »

Zastosowanie transformaty curvelet do opisu procesu spalania pyłu węglowego
Waldemar WÓJCIK Andrzej KOTYRA Tomasz ŁAWICKI Beata PILEK 
Płomień jest podstawowym i pierwszym źródłem informacji o procesie spalania. Transformata curvelet pozwala na znaczne ograniczenie ilości danych i dostarcza, łatwej do przetwarzania informacji o procesie. Artykuł opisuje zależność pomiędzy współczynnikami transformaty curvelet a danymi wejściowymi procesu, takimi jak przepływy powietrza i pyłu węglowego. Abstract. Flame is the primary source of information about combustion process. Curvelet coefficients enable reduction amount of data and provide easily processable information about combustion process. The paper describes dependence between curvelet transform coefficients and the corresponding burner input data such as coal and airs (primary and secondary) flows. (Application of curvelet transform in accessing of pulverized coal combustion). Słowa kluczowe: curvelet, spalanie, pył węglowy, przetwarzanie obrazu. Keywords: curvelet, combustion, pulverized coal, image processing. Wstęp Spalanie pyłu węglowego, będące jednym ze sposobów wytwarzania energii elektrycznej w sposób konwencjonalny, jest procesem niezwykle złożonym i trudnym w opisie matematycznym. Konieczność ograniczania emisji szkodliwych produktów spalania, takich jak CO oraz NOx, spowodowała ewolucję w kierunku niskoemisyjnych technik spalania. Niekorzystnym następstwem spalania niskoemisyjnego jest zwiększona niestabilność procesu, a co się z tym wiąże niebezpieczeństwo gwałtownych pulsacji lub zaniku płomienia, zwiększenia niedopału czy termicznego uszkodzenia wieńca palnika [3]. Podejmowane działania monitorowania procesu spalania wykorzystują przetwarzanie obrazu płomienia. Płomień jest najszybszym i pierwotnym źródłem danych o procesie, stanowi "odcisk palca" procesu w danej chwili czasu. Wykorzystując system do monitorowania płomienia, złożony z kamery CCD, systemu akwizycji i rejestracji danych oraz dedykowanego oprogramowania, możliwe jest zastosowanie przetwarzania i analizy obrazu na potrzeby oceny procesu więcej »

Zastosowanie wejść i wyjść binarnych w układach automatyki inteligentnego budynku
Marek HORYŃSKI 
Podstawę systemu KNX/EIB stanowią moduły, które można adresować i programować. Każdy z nich jest wyposażony w mikroprocesor oraz pamięć. Wejścia i wyjścia binarne znajdują szerokie zastosowanie w instalacjach elektrycznych inteligentnych budynków. Urządzenia te są odpowiednikami przekaźników stosowanych w instalacjach tradycyjnych. Styki ich uruchamiane są rozkazami z magistrali. Umożliwiają one, dzięki właściwemu zaprogramowaniu, rozszerzenie funkcjonalności nowoczesnego budynku. Abstract. KNX/EIB system is based upon addressable and programmable network modules. Each module is provided with a microprocessor and memory. The selection of aforesaid functions and their programming depends on the user of an installation. The binary inputs and outputs are widely used in the electric systems of intelligent buildings. They are the basic elements of EIB TP system (European Installation Bus Twisted Pair) and enable the extension of modern building functionalities. (The binary inputs and outputs used in the electric systems of intelligent buildings) Słowa kluczowe: wejście binarne, wyjście binarne, magistrala instalacyjna, programowanie. Keywords: binary input, binary output, instabus, programming. Wstęp Budownictwo inteligentne w ostatnich latach zdobywa coraz szersze grono zwolenników. Do jego głównych zalet zaliczamy szybką reakcję instalacji budynków na zmieniające się warunki otoczenia i zamierzenia użytkowników. Postępująca w elektronice miniaturyzacja przyczyniła się do powstania szeregu urządzeń, które dawniej nie miałyby szansy zaistnieć. Z problematyką tą związana jest również nowa idea, instalacji budynkowych oparta na rozproszonej inteligencji, tzw. zintegrowane systemy. Zintegrowany system stanowi połączenie, co najmniej dwu różnych typów systemów, których łączenie może odbywać się w oparciu o sprzęt, oprogramowanie, środki transmisji danych. Architektura taka pozwala precyzyjnie i kompleksowo kontrolować cały budynek, przy mi więcej »

Zmodyfikowana Metoda Elementów Brzegowych dla cienkich warstw
Krzysztof KRÓL Daniel SAWICKI Jan SIKORA 
Niniejsza praca ma na celu przedstawienie rozwiązanie problemu cienkich warstw metodą elementów brzegowych. Cienkie warstwy znajdują zastosowanie w wielu inżynierskich aplikacjach takich jak proces tomografii. W klasycznym podejściu metoda elementów brzegowych nie jest idealnym narzędziem do analizy cienkich warstw, w tym celu proponujemy nowe podejście do rozwiązania tego problemu. Abstract. Solution of the thin layers problem using boundary element method is presented in this paper. It is well known that the thin layers can be found in many engineering applications for example in process tomography. The classical approach to the boundary element method is not generally an ideal numerical tool for analysis of thin layer, that is why we propose the novel approach to this problem. (Using boundary element method in thin layers). Słowa kluczowe: metoda elementów brzegowych, cienkie warstwy. Keywords: boundary element method, thin layers. Podstawowe zagadnienia Metody Elementów Brzegowych (MEB) Zakładamy trójwymiarowy obszar Ω zamknięty zewnętrzną powierzchnią S+ i wewnętrzną powierzchnią S-. Pochodna normalna na powierzchni S+ jest w kierunku przeciwnym do pochodnej normalnej na powierzchni S-. Biorąc pod uwagę funkcję Φ spełniającą równanie Laplace’a w obszarze Ω [1]. Rys. 1. Przykład cienkiej warstwy (1) 2(r)  0 gdzie: r є Ω, jest wektorem pomiędzy punktem P i Q Dla równania Laplace’a w 2D fundamentalnym rozwiązaniem jest funkcja Greena: (2a) R G p Q ln 1 2 ( , ) 1   , ( )2 ( )2 R xp  xQ  yp  yQ bądź dla 3D: (2b) R G p Q 4 ( , )  1 , ( )2 ( )2 ( )2 R  x p  xQ  y p  yQ  więcej »

Źródło jonów z parownikiem ogrzewanym przez wyładowanie łukowe. Symulacje komputerowe i eksperymen
Marcin TUREK Andrzej DROŹDZIEL Krzysztof PYSZNIAK Sławomir PRUCNAL Jerzy ŻUK 
W artykule zaprezentowano nowy typ źródła jonów, szczególnie użyteczny w razie potrzeby uzyskania wiązek jonów pierwiastków metalicznych, także trudnotopliwych. Opisano także model numeryczny pozwalający na obliczenia wydajności jonizacji w zależności od parametrów pracy źródła. Przedstawiono wyniki symulacji. Pokazano wybrane doświadczalne charakterystyki źródła, otrzymane dla żelaza i glinu. Abstract. A new type of ion source is presented that is especially useful for metalic ion beams, also in the case of refractory metals. A numerical model enabling ion source efficiency calculations is described and some simulation results are discussed. Ion source characteristics measured for iron and aluminum are presented. (Arc discharge ion source with an evaporator. Computer simulations and experiment). Słowa kluczowe: źródła jonów, symulacje komputerowe, implantacja jonowa, jony pierwiastków metalicznych. Keywords: ion sources, computer simulations, ion implantation, metalic ions. Wstęp Implantacja jonowa jest techniką szeroko stosowaną do modyfikacji własności ciał stałych. Często zachodzi konieczności implantacji jonami pierwiastków metalicznych, o dość wysokiej temperaturze topnienia, przykładem może być wykorzystanie implantacji jonami pierwiastków ziem rzadkich dla potrzeb optoelektroniki [1] oraz spintroniki [2]. Kolejnym wyzwaniem, z jakim musieli zmierzyć się autorzy pracy, było domieszkowanie próbek węglika krzemu (SiC) jonami Al+ w celu wytworzenia warstw typu n [3]. Ze względu na dozy implantacji (rzędu 1016 cm-2), konieczne było zastosowanie źródła jonów wytwarzającego wiązkę jonów pierwiastków metalicznych o odpowiednio wysokim i stabilnym w czasie natężeniu prądu. W tym celu skonstruowano źródło jonów wyposażone w parownik z jonizowaną substancją, podgrzewany wyładowaniem łukowym. Źródło to łączy w innowacyjny sposób zasady pracy źródła jonów typu MEVVA [4] i źródła typu Nielsena [5], wykorzystywanego zazwyczaj do wytwarza więcej »

  • Aktualnoś›ci
  • Bestsellery
2019-10-28

Program priorytetowy "Mój Prąd"»

2019-04-04

ZAKOŃCZENIE III KONGRESU ELEKTRYKI POLSKIEJ - KOMUNIKAT »

2019-04-01

Przygotowania do obchodów 100-lecia SEP»

2018-12-12

100-LECIE POWSTANIA SEP»

2018-11-28

Posiedzenie Rady-Naukowo-Technicznej SEP»

2018-09-25

Targi Energetyczne ENERGETICS 2018»

2018-03-26

Rada Firm SEP»

2017-12-07

innogy dodaje energii na Sylwestra»

2017-11-16

Herkules wygrał przetarg GSM-R dla PKP PLK»

2017-11-15

Zasilanie dla metra»

Przekładniki prądowe niskiego napięcia

ELEKTROINSTALATOR
(2019-8)»

Badanie bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych

ELEKTROINSTALATOR
(2019-8)»

Aktualne zagrożenia mikrobiologiczne Listeria monocytogenes

PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
(2019-10)»

Linia brzegu w pracach geodezyjnych - stosowanie § 82a w geodezyjnych opracowaniach jednostkowych i w procedurze modernizacji ewidencji gruntów i budynków

PRZEGLĄD GEODEZYJNY
(2019-10)»

Jeszcze raz o granicach nieruchomości

PRZEGLĄD GEODEZYJNY
(2019-10)»

Ustalenie linii brzegu w trybie ustawy Prawo wodne i pomiaru sytuacyjnego linii brzegu opisanego w § 82a rozporządzenia egib

PRZEGLĄD GEODEZYJNY
(2019-11)»

Diagnostyka falownika i silnika elektrycznego w 5 krokach

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Multimetr cęgowy małych prądów AC/DC CENTER 262

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Narzędzia do obróbki kabli i przewodów

ELEKTROINSTALATOR
(2019-9)»

Zanim zjedziesz na nartach ze stoku, najpierw musisz na niego bezpiecznie wjechac. Kolejki linowe pod lupa dozoru technicznego

DOZÓR TECHNICZNY
(2019-5)»

LISTA CZASOPISM

  • ATEST - OCHRONA PRACY
  • AURA OCHRONA ŚRODOWISKA
  • CHŁODNICTWO
  • CIEPŁOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA
  • DOZÓR TECHNICZNY
  • ELEKTROINSTALATOR
  • ELEKTRONIKA - KONSTRUKCJE, TECHNOLOGIE, ZASTOSOWANIA
  • GAZ, WODA I TECHNIKA SANITARNA
  • GAZETA CUKROWNICZA
  • GOSPODARKA MIĘSNA
  • GOSPODARKA WODNA
  • HUTNIK - WIADOMOŚCI HUTNICZE
  • INŻYNIERIA MATERIAŁOWA
  • MASZYNY, TECHNOLOGIE, MATERIAŁY - TECHNIKA ZAGRANICZNA
  • MATERIAŁY BUDOWLANE
  • OCHRONA PRZED KOROZJĄ
  • ODZIEŻ
  • OPAKOWANIE
  • POLISH TECHNICAL REVIEW
  • PROBLEMY JAKOŚCI
  • PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY
  • PRZEGLĄD GASTRONOMICZNY
  • PRZEGLĄD GEODEZYJNY
  • PRZEGLĄD MECHANICZNY
  • PRZEGLĄD PAPIERNICZY
  • PRZEGLĄD PIEKARSKI I CUKIERNICZY
  • PRZEGLĄD TECHNICZNY. GAZETA INŻYNIERSKA
  • PRZEGLĄD TELEKOMUNIKACYJNY
  • PRZEGLĄD WŁÓKIENNICZY - WŁÓKNO, ODZIEŻ, SKÓRA
  • PRZEGLĄD ZBOŻOWO-MŁYNARSKI
  • PRZEMYSŁ CHEMICZNY
  • PRZEMYSŁ FERMENTACYJNY I OWOCOWO-WARZYWNY
  • PRZEMYSŁ SPOŻYWCZY
  • RUDY I METALE NIEŻELAZNE
  • SZKŁO I CERAMIKA
  • TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU
  • WIADOMOŚCI ELEKTROTECHNICZNE
  • WOKÓŁ PŁYTEK CERAMICZNYCH

WYSZUKIWANE FRAZY

AURA żywność ekologiczna inżynieria materiałowa konserwanty suszenie przemysł chemiczny elektronika grafen haccp logistyka cukier herbata gospodarka mięsna miód materiały budowlane gospodarka wodna transglutaminaza dodatki do żywności pszenica Żarczyński ksylitol Przegląd Elektrotechniczny chleb ryby olej lniany pieczywo amarantus olej rzepakowy Jakość atest 7 KUKURYDZA czekolada gluten GMO antyoksydanty kaizen mleko ocena ryzyka drożdże błonnik przemysl chemiczny makaron ochrona przed korozją pompy ciepła Kociołek-Balawejder przemysł spożywczy Problemy jakości żywność funkcjonalna Przegląd papierniczy wino lody przegląd mleczarski orkisz proso kawa WZBOGACANIE ŻYWNOŚCI antocyjany ekstruzja zamrażanie nanotechnologia polifenole kakao kiełki kontakt aluminium zielona herbata ANALIZA SENSORYCZNA błonnik pokarmowy sól opakowania mięso reologia ocena ryzyka zawodowego rokitnik olejki eteryczne aronia opakowania aktywne enzymy karotenoidy jęczmień masło dynia kofeina mąka czerwińska biogaz kefir liofilizacja ścieki fotowoltaika żyto jakość żywności wiadomości elektrotechniczne CELIAKIA salmonella przyprawy probiotyki piwo znakowanie
  • WYDAWNICTWO | PRENUMERATA | REKLAMA | DRUKARNIA | KOLPORTAŻ | REGULAMIN E-USŁUG
Projekt i wykonanie: Pragma Software