SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Separacja związków zapachowych z roztworów wodnych metodą perwaporacji

Anna Dawiec Karol Pokomeda Anna Witek-Krowiak Daria Podstawczyk

Proces produkcji soków owocowych związany jest z fizyczną lub chemiczną utratą wielu cennych składników aromatycznych, co powoduje, że walory zapachowe i smakowe powstającego produktu są niewspółmierne z zapachem i smakiem owoców, z których został sporządzony. Jedną z metod, która jest w stanie znacząco poprawić wartości organoleptyczne soków jest perwaporacja, metoda oparta na selektywnym transporcie składnika przez membranę litą. W pracy zbadano wpływ temperatury oraz stężenia nadawy na skuteczność separacji związków zapachowych z roztworów wodnych w procesie perwaporacji. Aq. solns. of PrCOOMe, furfural and Me2CH(CH)2OH (fruit aroma models, concns. 0.1-2,1% by mass) were concd. by pervaporation at 40-60°C. The process efficiency depended only slightly on the concn. but increased exponentially with increasing the temp. Soki owocowe zawierają mieszaninę dużej ilości lotnych związków organicznych. Dzięki obecności tych związków soki owocowe mają walory zapachowe i smakowe. Zidentyfikowano ponad 6 tys. związków aromatycznych nadających walory sensoryczne owocom, są to głównie estry, alkohole, aldehydy, ketony i aminy1). Związki te różnią się między sobą głównie budową strukturalną, a co za tym idzie rozpuszczalnością, temperaturą wrzenia, lotnością i gęstością. Dzięki temu istnieje tak szeroka gama powszechnie spotykanych smaków i zapachów. Politechnika Wrocławska Anna Dawiec*, Karol Pokomeda , Anna Witek-Krowiak, Daria Podstawczyk Separacja związków zapachowych z roztworów wodnych metodą perwaporacji Separation of aroma compounds from their aqueous solutions by pervaporation Inż. Karol POKOMEDA w roku 2010 ukończył studia I stopnia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej, kierunek inżynieria chemiczna i procesowa. Jest studentem studiów II stopnia Politechniki Wrocławskiej na Wydziale Chemicznym. Specjalność - inżynieria chemiczna. Zakład Inżynierii Chemicznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska, ul [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

"Nowa technologia bisfenolu A o wysokiej stabilności termicznej" POIG.01.03.01-00-050/08

W Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej "Blachownia" w Kędzierzynie-Koźlu na ukończeniu są prace związane z realizacją projektu "Nowa technologia bisfenolu A o wysokiej stabilności termicznej" w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2009-2013 finansowanego ze środków Europ więcej »

Aktualności

Dobre wyniki PKN Orlen po I kw. 2012 r. Na konferencji prasowej w dn. 25 kwietnia br. PKN Orlen poinformował, że w pierwszych 3 miesiącach 2012 r. wypracował o 2% wyższe (w porównaniu z ub. rokiem) wolumeny sprzedaży. Po I kw. 2012 r. zysk operacyjny osiągnął 939 mln zł. Na wyniki Koncernu największy wpływ miały niestabilne warunki makroekonomiczne. Nastąpił wzrost cen ropy o 13% i spadek modelowej marży petrochemicznej o 18% przy jednoczesnym wzroście modelowej marży rafineryjnej o 5%. Zmienne warunki makroekonomiczne obciążyły zysk sumą prawie 330 mln zł, jednak wyższy wolumen sprzedaży w segmentach detalicznym i petrochemicznym pozwolił na osiągnięcie pozytywnego efektu ekonomicznego w wysokości ponad 480 mln zł. Wyniki osiągnięte w I kw. 2012 r. to wypadkowa zmiennej sytuacji ekonomicznej, zmniejszenia popytu na paliwa, wywołanego wysokimi cenami, oraz redukcji marż detalicznych i petrochemicznych. W osiągnięciu bezpiecznej sytuacji finansowej pomogły nam przede wszystkim skuteczne działania operacyjne, służące zwiększeniu sprzedaży, oraz optymalizacja kapitału pracującego - powiedział Jacek Krawiec, prezes zarządu PKN Orlen. Rekordowa sprzedaż w segmencie petrochemicznym wynikała głównie z rozpoczętej w połowie 2011 r. sprzedaży kwasu tereftalo91/ 5(2012) 641 wego oraz większej sprzedaży olefin, poliolefin i nawozów sztucznych, co przełożyło się na 346 mln zł zysku operacyjnego (wynik ograniczony przez niższe marże sprzedaży monomerów i polimerów). Przestoje remontowe i zmniejszenie sprzedaży oraz negatywny wpływ przepisów podatkowych dotyczących biopaliw ukształtowały wynik operacyjny segmentu rafinerii na poziomie 723 mln zł (prawie o 30% mniej niż rok wcześniej). Mimo remontów, przerób ropy wzrósł w I kw. 2012 r. o 4%. W tym czasie zadłużenie Konsorcjum zostało zmniejszone o kolejne 0,5 mld zł, do 7,1 mld zł, co przyniosło dalsze obniżenie poziomu dźwigni finansowej do 26,9%. W tym okresie Koncern wye więcej »

Analiza chromatograficzna lotnych frakcji 14 kultywarów bazylii (Ocimum basilicum L.)

Antoni Szumny Maciej Adamski Katarzyna Wińska Alicja Z. Kucharska Anna Sokół-Łętowska Anita Biesiada Angel Antonio Carbonell-Barrachina

Zbadano skład chemiczny olejków eterycznych pozyskanych z 14 kultywarów bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.): Dark Opal, Bolloso Napoletano, Largo Dolce per Vasi, Clasic, Thai Siam, Verde a Piccolo Foglie, Greco a Palla, Red Rubin, Alla Canella, Genovese, Al Limone, Clasic (odmiana polska), Palla verde scuro i Foglie di Latuga. Dla świeżego surowca uzyskano wydajności 0,3-0,8%, a po wysuszeniu 0,8-1,6%. Wykazano znaczne zmiany w składzie ilościowym i jakościowym dla poszczególnych kultywarów. Dla przebadanych kultywarów charakterystyczne było zmniejszanie się zawartości eugenolu, estragolu, (Z)-cynamonianu metylu i zwiększanie zawartości linalolu. Plant tissues of sweet basil (Ocimum basilicum) cultivars Dark Opal, Bolloso Napoletano, Largo Dolce per Vasi, Clasic, Thai Siam, Verde a Piccolo Foglie, Greco a Palla, Red Rubin, Alla Canella, Genovese, Al Limone, Clasic (polish variety), Palla verde scuro and Foglie di Latuga were steam distd. to recover volatile essentials oils (yields 0.3-0.8% for fresh plants and 0.8-1.6% for dried ones). The oils were then analyzed for chem. compn. by gas chromatog. with mass spectrometry. Linalool and eucalyptol were the main components of the oils. Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.) jest jednoroczną rośliną zielną, należącą do rodziny jasnowatych (Lamiaceae). Jej światową produkcję szacuje się na ponad 2 tys. t/r. Jest ona głównie stosowana Analiza chromatograficzna lotnych frakcji 14 kultywarów bazylii (Ocimum basilicum L.) Chromatographic analysis of volatile fraction of 14 basil cultivars Dr inż. Maciej ADAMSKI w roku 1985 ukończył studia na Akademii Rolniczej we Wrocławiu. W 1994 r. uzyskał stopień doktora nauk rolniczych. Od 1995 r. jest adiunktem na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - hodowla zwierząt. Katedra Chemii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul Norwida 25/27, 51-375 Wrocław, tel.: (71) 320-51-11, więcej »

Analiza powierzchni biomateriałów metalicznych stosowanych w protetyce stomatologicznej wytwarzanych metodą frezowania

Dorota Rylska Małgorzata I. Szynkowska Ewa Leśniewska Aleksandra Pawlaczyk Tadeusz Paryjczak Krzysztof Sokołowski Grzegorz Sokołowski Jerzy Sokołowski

Dokonano analizy wybranych właściwości elementów wykonanych ze stopu Zenotec™ NP metodą frezowania oraz porównania odporności korozyjnej elementów bez i po procesach pasywacji elektrochemicznej. Do badań użyto elementów ze stopu CoCr Zenotec NP/Wieland, frezowanych w urządzeniu Zenotec/Wieland. Określono ich mikrostrukturę i skład chemiczny. Morfologię stopów scharakteryzowano metodą skaningowej mikroskopii elektronowej z użyciem EDS. Badania obejmowały również ocenę odporności na korozję elektrochemiczną przez analizę krzywych polaryzacji anodowej. Zbadano także wpływ pasywacji elektrochemicznej, w fizjologicznym roztworze NaCl, powierzchni stopu na jego właściwości korozyjne. Wyniki badań wskazują na wysoki stopień jednorodności składu chemicznego wytwarzanych elementów, a co za tym idzie również dobre właściwości antykorozyjne, natomiast badania elektrochemiczne metodą polaryzacji potencjodynamicznej wykazały większą odporność korozyjną elementów poddanych procesowi modyfikacji powierzchni. Profile-milled, blast sanded or founded com. CoCr and CoCrMo alloy prosthetic elements compn. and electro- Dorota Rylskaa, Małgorzata I. Szynkowskaa *, Ewa Leśniewskaa, Aleksandra Pawlaczyka, Tadeusz Paryjczaka, Krzysztof Sokołowskib, Grzegorz Sokołowskib, Jerzy Sokołowskib aPolitechnika Łódzka, bUniwersytet Medyczny w Łodzi Analiza powierzchni biomateriałów metalicznych stosowanych w protetyce stomatologicznej wytwarzanych metodą frezowania Analysis of the surface of profile-milled metallic biomaterials used in prosthetic dentistry Dr hab. inż. Małgorzata I. SZYNKOWSKA, prof. PŁ ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej, kierunek Technologia Chemiczna Nieorganiczna. W 1999 r. uzyskała stopień doktora nauk chemicznych, a w 2008 r. stopień doktora habilitowanego. Jest profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechniki Łódzkiej. Specjalność - adsorpcja i kataliza, analiza i więcej »

Analiza zawartości zeaksantyny i luteiny w ziarnie form kukurydzy oraz wybranych odmianach dostępnych na rynku polskim

Mirosław Anioł Józef Sowiński Józef Adamczyk Mariusz Baraszkiewicz Bartłomiej Potaniec Paweł Zieliński

Przeprowadzono analizę ilościową luteiny i zeaksantyny, opartą na wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC), w ziarnach 38 form kukurydzy. Badania pozwoliły na wybranie odmian zawierających największe ilości tych związków, które są bardzo ważnymi składnikami w diecie ludzkiej. Oznaczono barwę okrywy nasiennej form kukurydzy w systemie L*a*b*. Najlepszą korelację uzyskano pomiędzy zmianą wartości b* (niebieskiej i żółtej) a zawartością luteiny (r = 0,690), zeaksantyny (r = 0,541) i sumaryczną zawartością tych karotenoidów (r = 0,735), co może mieć zastosowanie w typowaniu odmian o największej zawartości tych związków. Lutein and zeaxanthin contents in corn grain (38 forms) were detd. by high performance liq. chromatog. The total content of the compds. (0.53-14.54 μg/g) was well correlated with the seed coat color. The correlation was recommended for selecting varieties with the highest content of carotenoids. Luteina i zeaksantyna są naturalnymi barwnikami występującymi w siatkówce oka ludzkiego, niezbędnymi do jego prawidłowego funkcjonowania. Ich główną funkcją jest absorpcja niszczącego oko promie- Mirosław Anioła, *, Józef Sowińskia, Józef Adamczykb, Mariusz Baraszkiewicza, Bartłomiej Potanieca, Paweł Zielińskia aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; bHodowla Roślin Smolice, Sp. z o.o. Grupa IHAR Analiza zawartości zeaksantyny i luteiny w ziarnie form kukurydzy oraz wybranych odmianach dostępnych na rynku polskim Analysis of zeaxanthin and lutein content in forms of corn grain and selected varieties available on the Polish market Dr hab. Józef SOWIŃSKI, prof. nadzw. w roku 1988 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Katedrze Szczegółowej Uprawy Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - uprawa roślin, rośliny pastewne. Katedra Chemii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Norwida 25, 50-375 więcej »

Antropogeniczne źródła azotu w zlewni rzeki Bystrzycy

Piotr Skowron Janusz Igras

Poprawa jakości wód jest jednym z głównych celów programów ochrony środowiska realizowanych przez kraje należące do Unii Europejskiej. W pracy przedstawiono i oceniono metodę wstępnej lokalizacji punktowych i obszarowych źródeł zanieczyszczeń w zlewni rzeki Bystrzycy Lubelskiej oraz przeanalizowano stan czystości jej wód pod względem zawartości azotu azotanowego i amonowego w czasie i przestrzeni. Oszacowano także znaczenie rolniczej przestrzeni produkcyjnej w procesach wprowadzających ładunek biogenów do wód. Water samples were taken from Bystrzyca River and its tributaries (26 points) each month from May 2006 to May 2009 and analyzed for quality (contents of nitrate and ammonia N). Addnl. results of anal. of wastewater samples taken in 2006-2009 from the Bystrzyca river catchment before and behind of 10 municipal and district wastewater treatment plants and analyzed for BOD and contents of N and P were taken into consideration. Water pollution was connected rather with sewage release than with the fertilizing in agriculture. Czystość wód gruntowych i powierzchniowych stanowi priorytetowy cel działań w ochronie środowiska większości krajów europejskich. Wymagania stawiane przed państwami Unii Europejskiej zawarte w Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW)1) zobowiązują do kompleksowej poprawy jakości wszystkich wód do 2015 r., m.in. do zmniejszenia wymywania składników pokarmowych z rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Zmniejszenie strat pierwiastków biogenicznych (składników tworzących biomasę) wskutek wymywania nie tylko aUniwersytet Przyrodniczy, Lublin; bInstytut Nawozów Sztucznych, Puławy Piotr Skowrona, *, Janusz Igrasb Antropogeniczne źródła azotu w zlewni rzeki Bystrzycy Anthropogenic sources of nitrogen in the Bystrzyca River catchment Dr hab. Janusz IGRAS, prof. INS w roku 1989 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Lublinie. Od ukończenia studiów do maja 2011 r. pracował w Instytucie Upraw i Naw więcej »

Badania fizykochemiczne preparatów nanotechnologiczno-mineralnych

Katarzyna Czyż Zbigniew Dobrzański Bożena Patkowska-Sokoła Katarzyna Chojnacka Piotr Nowakowski

Przedstawiono wyniki analiz zawartości pierwiastków oraz struktury preparatów nanotechnologiczno- mineralnych otrzymanych z połączenia wodnej i alkoholowej zawiesiny nanosrebra z sorbentami mineralnymi (wermikulit, bentonit, haloizyt). Stwierdzono, że uzyskane preparaty charakteryzują się zróżnicowanym składem pierwiastkowym oraz strukturą, co przypuszczalnie determinuje ich właściwości w zakresie aktywności biobójczej i dezynfekcyjnej. Aq. and alc. nano-Ag suspensions were deposited on mineral sorbents (vermiculite, bentonite, halloysite) studied for microstructure and element distribution on the surface to assess their biocide and disinfection activity. The bacteriocidic efficiency was the highest for the bentonitebased sorbent modified with alc. nano-Ag dispersion (up to 95.6%). Nanotechnologia jest jedną z najintensywniej rozwijających się w ostatnim czasie dziedzin nauki. Znajduje zastosowanie m.in. w medycynie, farmacji1-4), weterynarii5), biotechnologii6-8), a także w przemyśle spożywczym9), w badaniach dotyczących środowiska10, 11) czy też w ekotoksykologii12, 13). Jednym z pierwiastków, którym poświęca się wiele uwagi jest srebro stosowane w postaci nanocząstek. Działanie dezynfekcyjne i bakteriobójcze tego pierwiastka zostało już doskonale udokumentowane14- 17), pojawia się natomiast potrzeba opracowania jego nowych połączeń w celu wytworzenia preparatów mogących mieć zastosowanie m.in. do dezynfekcji w produkcji rolniczej i zwierzęcej. Z tego względu podjęto próby opracowania preparatów nanotechnologiczno- mineralnych na bazie nanosrebra i sorbentów mineralnych, które dzięki stałej i sypkiej konsystencji mogłyby być w łatwiejszy i bardziej wygodny sposób stosowane w warunkach produkcyjnych. Część doświadczalna Materiały i metody Nanopreparaty użyte do badań uzyskano, nanosząc wodną (W) i alkoholową (A) zawiesinę nanosrebra (firmy Amepox, Polska) metodą natryskową na sorbent w temperaturze pokojowej. W chara więcej »

Badania nad możliwością zagospodarowania odpadowego azotanu(V) magnezu

Zbigniew Hubicki Dorota Kołodyńska Grzegorz Wójcik Piotr Rusek

Przedstawiono możliwości zastosowania azotanu( V) magnezu w produkcji nawozów mineralnych w kraju, a także metody wytwarzania soli magnezu stosowanych jako nawozy mineralne (azotan(V) magnezu i siarczan(VI) magnezu). Omówiono podstawowe właściwości fizykochemiczne azotanu(V) magnezu. Na podstawie przeprowadzonych badań roztwarzania odpadowego azotanu(V) magnezu w zależności od temperatury, pH i rodzaju kwasu wykazano, że czynniki te mają decydujący wpływ na czystość otrzymanego roztworu. Zdecydowanie najlepsze wyniki można uzyskać w wyniku rozpuszczania odpadowego azotanu(V) magnezu w wodzie. W wyniku obniżenia wartości pH poniżej 4,0 zawartość jonów Mg(II) wzrasta do 6,4%. Natomiast zastosowanie 50-proc. roztworu HNO3 lub H2SO4 powoduje wzrost ilości jonów magnezu jedynie o 7%. Ponadto, po dodaniu wody zawartość jonów Fe(III) jest nieznaczna, podczas gdy zastosowanie kwasu azotowego(V) lub siarkowego( VI) powoduje wzrost zanieczyszczenia roztworu przez jony Fe(III) o 10%. Waste Mg(NO3 )2 was purified by dissoln. in H2O and concd. HNO3 and H2SO4 (50%) to remove Fe(III) ions. Use of H2O was the most efficient. Zgodnie z Dyrektywą IPPC1) przemysł chemiczny, w tym nawozowy, powinien wytwarzać swoje produkty tak, by nie stanowiły one Prof. dr hab. Zbigniew HUBICKI w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Matematyczno- Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie. Jest kierownikiem Zakładu Chemii Nieorganicznej na Wydziale Chemii tej uczelni. Specjalność - chemia i technologia pierwiastków ziem rzadkich, metody separacji związków nieorganicznych i organicznych oraz ochrona środowiska. Zakład Chemii Nieorganicznej, Wydział Chemii, Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej, pl. M. Skłodowskiej 2,20-031 Lublin, tel.: (81) 537-55-11, fax: (81) 533-33-48, e-mail: zbigniew.hubicki@poczta.umcs.lublin.pl * Autor do korespondencji: aUniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin; bInstytut Nawozów Sztucznych, P więcej »

Badania wpływu zanieczyszczeń na konwersję dwuwodzianu siarczanu(VI) wapnia do półwodzianu

Bogumił Kic Barbara Grzmil Piotr Światłowski Olga Żurek

Zbadano wpływ zawartości głównych zanieczyszczeń obecnych w ekstrakcyjnym kwasie fosforowym (Fe3+, Al3+, Mg2+, F- i SiF6 2-) na konwersję dwuwodzianu siarczanu(VI) wapnia do półwodzianu oraz na pokrój tworzących się kryształów. Skład fazowy produktów oraz stopień konwersji CaSO4·2H2O do CaSO4·0,5H2O określano na podstawie rentgenowskiej analizy dyfrakcyjnej. Badania prowadzono na układzie modelowym. Stwierdzono, że na konwersję CaSO4·2H2O do CaSO4·0,5H2O w roztworze kwasu fosforowego(V) w istotnym stopniu oddziaływały jedynie równocześnie obecne w roztworze jony fluoru i glinu. Niski stosunek molowy tych jonów w roztworze (<12) stabilizował fazę dwuwodzianu siarczanu(VI) wapnia hamując jego konwersję do CaSO4·0,5H2O. CaSO4·2H2O was converted to CaSO4·0.5H2O in aq. soln. of H3PO4 (P2O5 content 24% by mass) at 90°C for 2 h in presence of Fe3+, Al3+, Mg2+, F- and SiF6 2- ions to det. the conversion degree and habit of the crystals. The process was inhibited only in presence of F- and Al3+ ions at low F/Al ratio. Przewiduje się, że w latach 2014-2015 zużycie nawozów, w przeliczeniu na czyste składniki, będzie wynosiło ok. 188,3 mln t NPK Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Bogumił Kic*, Barbara Grzmil, Piotr Światłowski, Olga Żurek Badania wpływu zanieczyszczeń na konwersję dwuwodzianu siarczanu(VI) wapnia do półwodzianu Effect of impurities on the conversion of calcium sulfate(VI) dihydrate to hemihydrate Prof. dr hab. inż. Barbara GRZMIL w roku 1972 ukończyła studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Szczecińskiej. Od ukończenia studiów pracuje na macierzystej uczelni w obecnym Instytucie Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie na stanowisku profesora zwyczajnego. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna, ochrona środowiska. Instytut Technologii Chemiczn więcej »

Bilans azotu w procesie oczyszczania wychmielin z gorzkich kwasów przy zastosowaniu NaOH

Krystyna Hoffmann Marta Huculak-Mączka Józef Hoffmann

Wychmieliny zawierają dużo azotu, co czyni je cennym materiałem paszowym. Niestety ich gorzki smak powoduje, że zwierzęta niechętnie zjadają tego rodzaju pasze. Przedstawiono wyniki badań skuteczności procesu oczyszczania wychmielin z gorzkich kwasów przy zastosowaniu roztworów NaOH. Nie zaobserwowano znacznych strat azotu ogólnego, amonowego i albuminowego w wychmielinach, co świadczy o braku zmian w strukturach substancji zawierających azot, a szczególnie braku rozkładu białek i cennych aminokwasów. Spent hops after extn. with supercrit. CO2 were treated with aq. NaOH to remove bitter org. acids and analyzed for N compds. to det. their loss during the treatment. No significant degrdn. of the N-contg. substances, esp. amino acids, was obsd. Azot wchodzi w skład białek i należy do pierwiastków biogennych, niezbędnych w odżywianiu ludzi i zwierząt, a także w uprawie i rozwoju roślin. W organizmie zwierząt białko spełnia różnorodne funkcje. Wchodzi w skład tkanek, enzymów, umożliwia transport cząsteczek i jonów oraz umożliwia ruch ciała i zapłodnienie. Białka zbudowane są z tysięcy aminokwasów poprzez wiązania polipeptydowe. Ze względu na zdolność syntezy aminokwasów przez organizmy zwierzęce można podzielić je na aminokwasy niebiałkowe, niewchodzące w skład białek oraz aminokwasy białkowe, wśród których można wyróżnić aminokwasy niezbędne (egzogenne) nie wytwarzane w organizmie, aminokwasy syntetyzowane w organizmie z aminokawsów niezbędnych oraz aminokwasy syntetyzowane w organizmie (endogenne). U zwierząt nieprzeżuwających zapotrzebowanie na aminokwasy niezbędne pokrywane jest przez odpowiednio dobrany skład pasz, natomiast u zwierząt przeżuwających duża część zapotrzebowania na aminokwasy niezbęd- Politechnika Wrocławska Krystyna Hoffmann, Marta Huculak-Mączka, Józef Hoffmann* Bilans azotu w procesie oczyszczania wychmielin z gorzkich kwasów przy zastosowaniu NaOH Nitrogen balance in removal of bitter acids from spent więcej »

Biologiczne dodatki paszowe z mikroelementami. Aplikacyjna partia produktu do badań zootechnicznych

Zuzanna Witkowska Katarzyna Chojnacka Anna Witek-krowiak Agnieszka Saeid

Przedstawiono proces wytwarzania biologicznych dodatków mikroelementowych (z Fe(II), Zn(II), Cu(II) i Cr(III)) w procesie biosorpcji w reaktorze kolumnowym ze złożem. Biomasę, będącą nośnikiem mikroelementów, stanowiła śruta sojowa. Analiza wielopierwiastkowa wykazała wzrost zawartości jonów mikroelementów w śrucie sojowej. Zawartość Cu(II) wzrosła ponad 241-krotnie, zawartość Fe(II) 69-krotnie, Zn(II) 261-krotnie, a Cr(III) 1000-krotnie. Otrzymane suplementy zostały przeznaczone do badań zootechnicznych na kurach nioskach w celu oceny właściwości użytkowych nowych preparatów. Aby pokryć zapotrzebowanie kur niosek na dany mikroelement należało dodać do 1 kg paszy 0,530 g preparatu z Cu(II), 2,755 g preparatu z Fe(II), 4,259 g preparatu z Zn(II) i 0,091 g preparatu z Cr(III). Cr3+, Cu2+, Fe2+ and Zn2+ ions were adsorbed from their aq. soln. on soya grind in a column reactor to prep. microelements-contg. feed supplements for laying hens. A substantial increase in the content of microelements was achieved. Dodatkami paszowymi nazywa się substancje i związki chemiczne oraz ich mieszaniny poprawiające jakość mieszanek paszowych, Mgr inż. Zuzanna WITKOWSKA w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest doktorantką w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych Politechniki Wrocławskiej - Zakład Chemii dla Rolnictwa. Specjalność - technologia chemiczna. Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska, bud. B-1, pok. 402, ul. Smoluchowskiego 25, 50-369 Wrocław, tel. (71) 320-28-97, fax: (71) 320-34-69, e-mail: zuzanna.witkowska@pwr.wroc.pl * Autor do korespondencji: Politechnika Wrocławska Zuzanna Witkowska*, Katarzyna Chojnacka, Anna Witek-krowiak, Agnieszka Saeid Biologiczne dodatki paszowe z mikroelementami. Aplikacyjna partia produktu do badań zootechnicznych Biological feed additives with microelements. The test production for the assessment of utilitarian properties in więcej »

Biologiczne komponenty nawozowe z mikroelementami

Łukasz Tuhy Agnieszka Saeid Katarzyna Chojnacka

Przedstawiono problem niedoboru mikroelementów w glebie i w roślinach oraz sposoby zapobiegania mu poprzez aplikowanie różnych nawozów. Jako alternatywę dla stosowanych metod zaproponowano biologiczne komponenty nawozowe wzbogacone w pierwiastki śladowe metodą biosorpcji. Pokazano zalety tych nawozów w porównaniu z dostępnymi na rynku preparatami chelatowymi oraz solami nieorganicznymi. Effects of addn. of micronutrients, chelating agents and biolog. components on qual. of fertilizers (good bioavailability and biodegradability) were discussed. Niedobór mikroelementów zarówno w glebach, jak i w roślinach jest problemem globalnym. Rośliny potrzebują mikroelementów do przeprowadzania procesów niezbędnych do ich przetrwania oraz prawidłowego wzrostu. Korzyści płynące z uprawy roślin na glebach bogatych w biodostępne formy mikroelementów były wielokrotnie opisywane w literaturze1, 2). Najłatwiejszym sposobem dostarczania glebie mikroelementów jest stosowanie nawozów zawierających ich rozpuszczalne lub nierozpuszczalne związki3). Jednak obecność mikroelementów w glebie nie zawsze jest jednoznaczna z ich biodostępnością dla roślin4), dlatego ważne jest podawanie mikroelementów w odpowiedniej postaci. W poprzednich latach polityka nawozowa skupiała się na dostarczaniu glebie i roślinom makroelementów w postaci nawozów NPK, mających na celu poprawę zdolności roślin do pobierania z gleby innych składników odżywczych, w tym mikroelementów5). Pokazano, że odpowiednie stosowanie nawozów azotowych stanowi skuteczny sposób wzbogacania roślin przede wszystkim w Fe i Zn6), jednak zbyt intensywne ich wykorzystywanie może doprowadzić do deficytu mikroelementów w glebie Politechnika Wrocławska Łukasz Tuhy*, Agnieszka Saeid, Katarzyna Chojnacka Biologiczne komponenty nawozowe z mikroelementami Biological fertilizer components with micronutrients Dr inż. Agnieszka SAEID w roku 2006 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocław więcej »

Ciągła krystalizacja struwitu w warunkach stechiometrycznych

Anna Kozik Andrzej Matynia

Wytrącano w sposób ciągły w warunkach stechiometrycznych struwit MgNH4PO4·6H2O z rozcieńczonych wodnych roztworów zawierających fosforany(V) o stężeniu 0,20% mas. PO4 3-. Badania przeprowadzono w krystalizatorze typu DT MSMPR o działaniu ciągłym. Przebadano wpływ pH (8,5-10) i średniego czasu przebywania zawiesiny w krystalizatorze (900-3600 s) na rozkład rozmiarów kryształów produktu i ich jednorodność oraz na kinetykę procesu. Otrzymano kryształy produktu o średnim rozmiarze od ok. 26 do ok. 110 μm, o zróżnicowanej jednorodności (CV 58-89%). Kryształy struwitu o największych rozmiarach i zadowalającej jednorodności otrzymano przy pH 8,5 i wydłużonym średnim czasie przebywania 3600 s. Dla tych warunków szybkość zarodkowania struwitu nie przekraczała 2·107 1/(s·m3) wg modelu SIG MSMPR. Liniowa szybkość wzrostu kryształów w zakresie wartości badanych zmiennych wynosiła od 4,96·10-9 do 1,81·10-8 m/s. Struvite was produced by continuous reactive crystallization under stoichiometric conditions from dild. aq. solns. contg. phosphates(V) (concn. 0.20% by mass) in a draft tube, mixed suspension mixed product removal type crystallizer to study effect of pH (8.5-10) and mean residence time of the suspension (900-3600 s) on product crystal size distribution and homogeneity, as well as on the process kinetics. Struvite crystals of diversified homogeneity (CV 58-89%) sized 26-110 μm were formed. The large size crystals with acceptable homogeneity were produced at pH 8.5 and prolonged mean residence time 3600 s. The struvite nucleation rate did not exceed 2·107 1/(s·m3) while corresponding linear crystal growth rate was 4.96·10-9 to 1.81·10-8 m/s. Z przesyconych roztworów fosforanu magnezu wytrąca się w obecności jonów amonu, w zakresie pH 7-11 i w temperaturze otoczenia sześciowodny fosforan magnezu i amonu MgNH4PO4∙6H2O (MAP, struwit)1, 2). W nowoczesnych procesach re więcej »

Dodatki paszowe jako potencjalna perspektywa dla przemysłu chemicznego

Mariusz Korczyński Sebastian Opaliński

Przedstawiono analizę wielkości rynku paszowego w Unii Europejskiej pod kątem możliwości wykorzystania produktów przemysłu chemicznego i biotechnologicznego. Omówiono schemat postępowania przy rejestracji i dopuszczeniu do użytkowania nowych produktów w przemyśle paszowym na terenie Wspólnoty. Analiza pozwala na stwierdzenie, że przemysł paszowy na terenie UE jest dużym odbiorcą produktów przemysłu chemicznego i biotechnologicznego, lecz zapotrzebowanie to jest zaspokajane przez komponenty wytwarzane jedynie w kilku kategoriach chemikaliów. Nowe produkty wytwarzane przez przemysł chemiczny przeznaczone do żywienia zwierząt są zazwyczaj kategoryzowane jako dodatki paszowe i muszą przejść czasochłonne i kosztochłonne badania na zwierzętach, a następnie dosyć długi i skomplikowany proces rejestracji. Ponadto, w świetle obowiązującego od 2006 r. prawa unijnego zakazującego stosowania antybiotyków jako stymulatorów wzrostu u zwierząt gospodarskich, przedstawiono kierunki poszukiwania dodatków paszowych mogących pełnić funkcję tzw. alternatywnych antybiotyków. Feed and feed additive markets in European Union in 2010 as well as special requirements to be satisfied by dossier before registration of new feed additives were discussed. Directions in developing new feed additives were outlined. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Mariusz Korczyński*, Sebastian Opaliński Dodatki paszowe jako potencjalna perspektywa dla przemysłu chemicznego Feed additives as a potential perspective for the chemical industry Dr inż. Sebastian OPALIŃSKI w roku 2001 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Doktorat z nauk rolniczych w zakresie zootechniki uzyskał w 2006 r. Jest adiunktem w Katedrze Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - chemia środowiska, ekotoksykologia. Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. więcej »

Dynamika spalania polimerowych tworzyw sztucznych w reaktorze z pęcherzowym, inertnym złożem fluidalnym

Dawid Jankowski Jerzy Baron Witold Żukowski

Przedstawiono wyniki badań spalania odpadów tworzyw sztucznych w reaktorze z pęcherzowym złożem fluidalnym. Szybkość rozkładu termicznego i skład powstałych gazów spalinowych zależą od rodzaju badanego tworzywa sztucznego oraz warunków, w jakich prowadzono proces ich spalania. Współspalanie tworzyw sztucznych z paliwem gazowym powodowało bardziej stabilny przebieg procesu, lecz zwiększało stężenie lotnych związków organicznych w strefie nadzłożowej w porównaniu ze spalaniem samodzielnym próbek w rozgrzanym do temp. ok. 950°C złożu fluidalnym. Eight types of plastics were combusted at 850-950°C together with liquefied petroleum gas (LPG) in a fluidized sand bed to study the combustion course and compn. of flue gases. Use of LPG resulted in a stabilization of the combustion process. A stable combustion of glass fiberreinforced polyamide (without LPG) was also obsd. Gwałtowny rozwój nauk zajmujących się związkami wielkocząsteczkowymi nastąpił w drugiej połowie XIX w. W 1839 r. Goodyear odkrył zjawisko wulkanizacji kauczuku naturalnego za pomocą siarki. Politechnika Krakowska Dawid Jankowski*, Jerzy Baron, Witold Żukowski Dynamika spalania polimerowych tworzyw sztucznych w reaktorze z pęcherzowym, inertnym złożem fluidalnym Dynamics of plastics combustion in a reactor with inert bubble fluidized bed Dr inż. Jerzy BARON - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 672. Prof. dr hab. inż. Witold ŻUKOWSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 672. Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej, Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-27-71, fax: (12) 628-20-36, e-mail: jankowski_dawid@o2.pl� Mgr inż. Dawid JANKOWSKI w roku 2009 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Jest doktorantem w Instytucie więcej »

Efektywność procesu pozyskiwania kwasów huminowych z węgla brunatnego w zależności od czasu i temperatury ekstrakcji alkaliczne

Krystyna Hoffmann Marta Huculak-Mączka

Zbadano efektywność procesu wyodrębniania kwasów huminowych z węgla brunatnego metodą ekstrakcji alkalicznej roztworami NaOH, KOH, Na4P207 w zależności od czasu i temperatury procesu. Wykonano 64 ekstrakcje o różnych konfiguracjach parametrów. Proces ekstrakcji prowadzono w temp. 25, 40 i 80°C przez 6 i 24 h. Uzyskane wyniki badań wskazują na to, że czas ekstrakcji ma wpływ na intensywność pozyskania kwasów huminowych i zależy od rodzaju surowca. Wzrost temperatury ekstrakcji prowadzi do zwiększenia efektywności procesu, jednak z uwagi na małą odporność termiczną kwasów huminowych nie może być ona za wysoka. Optymalizacja parametrów procesu może znacznie wpłynąć na intensyfikację stopnia ekstrakcji kwasów huminowych z węgla brunatnego. Four Polish lignites were extd. with NaOH, KOH or Na4P2O7 solns. (concn. 0.1 M and 0.5 M) at 25°C, 40°C and 80°C for 6 and 24 h to study the process for recovering humic and fulvic acids. The highest yield of the acids was achieved by extn. with 0.1 M NaOH soln. at 40°C. Politechnika Wrocławska Krystyna Hoffmann*, Marta Huculak-Mączka Efektywność procesu pozyskiwania kwasów huminowych z węgla brunatnego w zależności od czasu i temperatury ekstrakcji alkalicznej Effectiveness of the process for production humic acids from lignite by alkaline extraction at varying time and temperature Mgr inż. Marta HUCULAK-MĄCZKA w roku 2008 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest doktorantką w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych. Specjalność - technologia nawozów mineralnych. Instytut Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych, Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocław, tel.: (71) 320-20-65, fax: (71) 328-04-25, e-mail: krystyna.hoffmann@pwr.wroc.pl Dr inż. Krystyna HOFFMANN w roku 1977 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Pracuje w Instytucie Technologii Nieorg więcej »

Ekstrakty glonowe. Biologiczny koncentrat przyszłości

Katarzyna Chojnacka

Przedstawiono algi jako surowiec do wytwarzania ekstraktów glonowych, zawierających związki biologicznie czynne użyteczne dla produktów kosmetycznych, spożywczych, paszowych, stymulatorów wzrostu roślin. Scharakteryzowano klasy związków występujących w ekstraktach oraz przedstawiono ich mechanizm działania. A review, with 26 refs, of seaweeds as a raw material for the prodn. of algal extracts with biologically active compds. used for cosmetics, food, feed, plant growth promoters in Poland. Surowcem do wytwarzania ekstraktów glonowych w Polsce może być biomasa glonów (alg) występujących w Morzu Bałtyckim. Wyławianie wodorostów jest korzystne dla tego akwenu, ponieważ tylko w XX w. charakter jego wód uległ zmianie z oligotroficznego na eutroficzny. Profil gatunków alg występujących w Morzu Bałtyckim zmienia się wraz z porą roku oraz głębokością. Latem dominują zielenice i krasnorosty, zimą, wiosną i jesienią - brunatnice. W pionowym rozmieszczeniu, zielenice występują przy powierzchni, głębiej brunatnice, a najgłębiej krasnorosty. W procesie fotosyntezy każda grupa alg wykorzystuje inny zakres widma światła słonecznego i do tego służą różne barwniki fotosyntetyczne: u zielenic chlorofil, u brunatnic dodatkowo ksantofile, a u krasnorostów fikobiliny1). Przykłady gatunków alg pospolicie występujących w wodach Morza Bałtyckiego, których biomasa może posłużyć jako cenny surowiec zestawiono w tabeli. W celu utrzymania atrakcyjności turystycznej kąpielisk Morza Bałtyckiego, wybrzeże jest oczyszczane z glonów na zlecenie urzędów miast i gmin. Zebrana biomasa jako materiał organiczny pochodzenia biologicznego jest wywożona na składowiska odpadów. Korzystne byłoby opracowanie technologii, w której możliwa będzie utylizacja Politechnika Wrocławska Katarzyna Chojnacka* Ekstrakty glonowe. Biologiczny koncentrat przyszłości Algal extracts. Biological concentrate of the future Instytut Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych, W więcej »

Emisja lotnych związków organicznych i związków siarki w procesie utylizacji padłych zwierząt

Anna Chmielowiec-Korzeniowska Leszek Tymczyn Agata Drabik Łukasz Krzosek Marcin Banach Jolanta Pulit

Przedstawiono wyniki badań chromatograficznych powietrza z zakładów utylizacyjnych. Największe stężenie zanieczyszczeń stwierdzono w hali destruktorów i kanale wentylacyjnym. Największy udział w ogólnej ilości identyfikowanych lotnych związków organicznych VOC (volatile organic compound) stanowiły aromatyczne i alifatyczne węglowodory oraz alkohole. Air pollution in the area of a meat waste processing plant and in its neighborhood was studied by gas chroatog. The highest concns. of Et2S, EtSPr, BuSH, pentanal, Me2CH2OH, PrOH and EtOH were obsd. in ventilation channel. Bezpieczne przetwarzanie odpadów pochodzenia zwierzęcego w zakładach utylizacyjnych eliminuje zagrożenia epidemiologiczne, zapewnia ochronę środowiska przyrodniczego przed drobnoustrojami chorobotwórczymi oraz pozwala na uzyskanie takich produktów, jak mączka zwierzęca i tłuszcz. Zatem cały proces utylizacji niejadalnych produktów zwierzęcych, począwszy od zbiórki padłych zwierząt, a skończywszy na procesie ich spalania, spełnia ważną funkcję sanitarno- higieniczną, proekologiczną oraz ekonomiczną. Niestety sama działalność tego typu zakładów może być istotnym zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Do podstawowych zagrożeń występujących w tego rodzaju przetwórstwie zalicza się zagrożenia mikrobiologicz- Anna Chmielowiec-Korzeniowska a, *, Leszek Tymczynaa, Agata Drabika, Łuka sz Krzoseka Marcin Banachb, Jolanta Pulitb aUniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; bPolitechnika Krakowska Emisja lotnych związków organicznych i związków siarki w procesie utylizacji padłych zwierząt Emissions of gaseous organic compounds and sulfur compounds in the process of disposal of dead animals Prof. dr hab. Leszek TYMCZYNA w roku 1976 ukończył studia na Wydziale Zootechnicznym Akademii Rolniczej w Lublinie. Pracuje w Katedrze Higieny Zwierząt i Środowiska Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Od 2005 r. jest profesorem zwyczajnym. Specjalność - zootechnika i ochrona środow więcej »

EuroLab 2012

W dniach 28-30 marca br. odbyły się w Warszawie, w Centrum Targowym MT Polska na ul. Marsa 56C, XIV Międzynarodowe Targi Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab 2012. W Targach uczestniczyła rekordowa liczba 215 wystawców z 15 krajów. Rozrosły się one do takich rozmiarów, że zajęły już znaczną część drugiej hali wystawowej Centrum Targowego (wcześniejsze edycje mieściły się w jednej hali). Według danych organizatorów odwiedziło je 6300 zwiedzających. Targi EuroLab 2012 przyciągnęły czołowych producentów i dystrybutorów z branży laboratoryjnej, a także wielu przedstawicieli placówek badawczych, wybitnych ekspertów oraz studentów chemii, biologii, farmacji i innych kierunków przygotowujących do pracy w laboratoriach. Prof. dr hab. Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, i prof. dr hab. Michał Kleiber, Prezes Polskiej Akademii Nauk, objęli targi EuroLab honorowym patronatem. W tym roku po raz pierwszy imprezie towarzyszyły Międzynarodowe Targi Techniki Kryminalistycznej CrimeLab 2012. Targi EuroLab w wyjątkowy sposób łączą od 14 lat biznes z nauką. Pozwala to ich uczestnikom nie tylko zapoznać się z najnowszą ofertą kompleksowego wyposażenia laboratoriów, ale również daje szansę na zdobycie wiedzy i pogłębienie kompetencji. Podczas otwarcia XIV Międzynarodowych Targów Analityki i Technik Pomiarowych EuroLab 2012 prof. dr hab. Ewa Bulska z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, przewodnicząca Komisji Spektrometrii Atomowej i Cząsteczkowej więcej »

EXPOCHEM 2012

W dniach 29 lutego i 1 marca 2012 r. w katowickim spodku odbyły się V Międzynarodowe Targi i Konferencja Przemysłu Chemicznego Expochem 2012, zorganizowane przez Zarząd Targów Warszawskich SA. Honorowy patronat nad targami sprawowali Wojewoda Śląski, Prezydent Miasta Katowice, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych oraz Polska Akademia Nauk. Partnerem strategicznym Targów były Zakłady Azotowe "Puławy" SA. Głównym patronem medialnym Targów był Przemysł Chemiczny. W skład Komitetu honorowego Targów wchodzili: Marek Sawicki, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Adam Matusiewicz, Marszałek Województwa Śląskiego, Bożena Lubińska-Kasprzak, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, dr Alicja Adamczak, prezes Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, Sławomir Majman, prezes Zarządu Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych, prof. dr hab. inż. Krzysztof Kurzydłowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Wojciech Lubiewa-Wieleżyński, prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, prof. dr hab. Janusz Lipkowski, przewodniczący Komitetu Chemii Polskiej Akademii Nauk, Tadeusz Donocik, prezes Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach, prof. dr hab. Leszek Rafalski, przewodniczący Rady Głównej Instytutów Badawczych, prof. dr hab. inż. Antoni Tajduś, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, prof. dr hab. inż. Andrzej Karbownik, rektor Politechniki Śląskiej w Gliwicach, prof. dr hab. inż. Jacek Kijeński, prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, Marek Tarczyński, przewodniczący Rady Polskiej Izby Spedycji i Logistyki, oraz prof. dr hab. Bogusław Buszewski, prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Chemicznego. W uroczystym otwarciu Targów uczestniczyli Panowie Rafał Baniak (podsekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa), Zygmunt Łukaszczyk (wojewoda śląski), Michał Luty (wiceprezydent Kato więcej »

Fizykochemiczne właściwości twardych odpadów rybnych oraz możliwości ich wykorzystania dla celów nutraceutycznych i biomedycznych

Zbigniew Dobrzański Fabiola Bubel Katarzyna Chojnacka Piotr J. Bykowski Janusz Bolanowski Tadeusz Trziszka

Przedstawiono wyniki badań fizykochemicznych ubocznych produktów z przetwórstwa ryb (kręgosłupy z ościami) pochodzących od dorszy bałtyckich (Gadus morhua callarias) i łososi atlantyckich (Salmo salar). Nie zawierały one w nadmiarze metali ciężkich, w tym rtęci czy arsenu. Kości dorsza zawierały dwukrotnie więcej wapnia i fosforu, zaś łososia wielokrotnie więcej tłuszczu. Znaczna była zawartość w nich białka surowego, zróżnicowany był skład aminokwasowy oraz profil kwasów tłuszczowych Wykazano pełną przydatność oczyszczonych wstępnie kręgosłupów tych ryb do dalszego wykorzystania, szczególnie do produkcji biopreparatów wapniowych (z mikroelementami). Wastes (fishbones with ribs) from processing Baltic cods (Gadus morhua callarias) and Atlantic salmons (Salmo salar) were analyzed for org. matter (fats, proteins) metals (Ca, K, Na, Mg, Al, heavy metals) and some nonmetal elements (P, Cl) to evaluate the methods for processing the wastes to Ca bioprepn. with microelements. Zbigniew Dobrzańskia, *, Fabiola Bubelb, Katarzyna Chojnackac, Piotr J. Bykowskid, Janusz Bolanowskie, Tadeusz Trziszkaa aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, b"Poltegor-Instytut" Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Wrocław, cPolitechnika Wrocławska, dAkademia Morska, Gdynia, eAkademia Wychowania Fizycznego, Wrocław Fizykochemiczne właściwości twardych odpadów rybnych oraz możliwości ich wykorzystania dla celów nutraceutycznych i biomedycznych Physicochemical properties of solid fish-processing wastes and their uses in nutraceutical and biomedical productions Dr inż. Fabiola BUBEL w roku 2005 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej (kierunek biotechnologia). Stopień doktora nauk rolniczych w zakresie zootechniki uzyskała na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w 2011 r. Obecnie jest adiunktem w "Poltegor- Instytut" we Wrocławiu. Specjalność - chemia i biotechnologia w produkcji zwierzęc więcej »

Formowanie kompozytu tlenkowego TiO2-SiO2 w emulsji z wykorzystaniem heksanu lub heptanu jako rozpuszczalnika organicznego

Katarzyna Siwińska-Stefańska Jagoda Michalak Teofil Jesionowski

Ustalono najkorzystniejsze parametry procesu formowania kompozytów tlenkowych TiO2-SiO2 otrzymywanych metodą precypitacji emulsyjnej z użyciem heksanu lub heptanu jako fazy organicznej. Kompozyty TiO2-SiO2 strącano z roztworów krzemianu sodu oraz siarczanu(VI) tytanu(IV). Jako emulgatory zastosowano niejonowe związki powierzchniowo czynne. Uzyskane kompozyty tlenkowe TiO2-SiO2 poddano wszechstronnej charakterystyce fizykochemicznej. Szczegółowo określono ich właściwości dyspersyjne, wyznaczając w tym celu rozkłady wielkości cząstek oraz indeks polidyspersyjności (technika NIBS). Wykorzystując skaningową mikroskopię elektronową, dokonano obserwacji mikroskopowych, które pozwoliły na ocenę morfologii powierzchni badanych form tlenkowych. Analizę rentgenograficzną wybranych próbek kompozytów tlenkowych przeprowadzono przy użyciu techniki WAXS. Właściwości adsorpcyjne określono przez wyznaczenie izoterm adsorpcji-desorpcji azotu oraz wyznaczenie powierzchnii właściwej, objętości oraz średniej wielkości porów. Celem określenia właściwości hydrofilowo- Dr inż. Katarzyna SIWIŃSKA-STEFAŃSKA w roku 2004 ukończyła studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Jest adiunktem w Instytucie Technologii i Inżynierii Chemicznej Wydziału Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna, inżynieria materiałowa. Instytut Technologii i Inżynierii Chemicznej, Politechnika Poznańska, Pl. M. Skłodowskiej-Curie 2, 60-965 Poznań, tel. (61) 665-37-47, fax. (61) 665- 36-49, e-mail: Katarzyna.Siwinska-Stefanska@put.poznan.pl * Autor do korespondencji: Politechnika Poznańska Katarzyna Siwińska-Stefańska*, Jagoda Michalak, Teofil Jesionowski Formowanie kompozytu tlenkowego TiO2-SiO2 w emulsji z wykorzystaniem heksanu lub heptanu jako rozpuszczalnika organicznego Synthesis of TiO2-SiO2 oxide composite in emulsion by using hexane and heptane as organic solvents Inż. Jagoda M więcej »

Granulacja mączki mięsno-kostnej, słomy i osadów ściekowych

Zygmunt Kowalski Marcin Banach Paweł Staroń Agnieszka Makara

Przedstawiono możliwość wytwarzania granul składających się ze słomy, mączki mięsno-kostnej i osadów ściekowych. Otrzymywane granule mogą zostać użyte jak paliwo (zamiennik węgla kamiennego). Dobór składu zakładał otrzymanie granul o wartości opałowej 13-15 MJ/kg oraz możliwie małej ilości popiołu z ich spalania. Skład popiołu dobrano tak, aby można go było stosować do celów nawozowych. Use of straw, meat-bone meal and sewage sludge for production of solid fuel granules (calorific value 13-15 MJ/kg) was considered. The ash from combustion of the granules can be used for fertilizer. Zaproponowano proces wytwarzania brykietów z surowców otrzymywanych w Zakładzie Rolno-Przemysłowym Farmutil HS SA. Są nimi mączka mięsno-kostna kategorii I wytwarzana w Ekoutilu, osady ściekowe z Farmutilu oraz słoma z własnych pól koncernu Farmutil. Ilość otrzymywanego granulatu (brykietów) zależy od ilości surowców przeznaczonych do granulacji. Dla opracowanej receptury sporządzono bilanse dla skali produkcji 25-100 tys. t granulatu na rok. Charakterystyka surowców Maczka mięsno-kostna Do produkcji granulatu stosowana będzie mączka mięsno-kostna (MMK) kategorii I (tabela 1). Po kalcynacji tej mączki otrzymuje się Politechnika Krakowska Zygmunt Kowalski*, Marcin Banach, Paweł Staroń, Agnieszka Makara Granulacja mączki mięsno-kostnej, słomy i osadów ściekowych Granulation meat-bone meal, straw and sewage sludge Dr inż. Marcin BANACH w roku 2006 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Jest adiunktem w Katedrze Technologii Nieorganicznej i Biotechnologii Środowiska tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna. Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-28-61, fax: (12) 628-20-36, e-mail: zkow@chemia.pk.edu.pl Prof. dr hab. inż. Zygmunt KOWALSKI, profesor zwyczajny Politec więcej »

Instalacja do oceny stopnia uwalniania jonów metali ze stopów w warunkach in vitro

Paulina Wołowiec Marcin Mikulewicz Katarzyna Chojnacka

Przedstawiono koncepcję instalacji do oceny stopnia uwalniania jonów metali w warunkach in vitro ze stopów stali nierdzewnej stosowanych w ortodoncji. Skonstruowana aparatura składa się z termostatowanego szklanego reaktora, łaźni wodnej z obiegiem zewnętrznym, pompy perystaltycznej oraz mieszadła magnetycznego z funkcją grzania i kontrolą temperatury. Konstrukcja reaktora umożliwia symulację przepływu śliny, dzięki czemu w możliwie bliski sposób zostaną odwzorowane warunki panujące w jamie ustnej. W badaniach zostanie przeprowadzona ocena uwalniania jonów metali z aparatów ortodontycznych z wykorzystaniem różnych ekstrahentów. A review, with 31 refs., of construction materials used in orthodontic appliances and methods for testing their corrosion resistance in saliva. New test stand consisting of a thermostated glass reactor, water bath with an external circulation, peristaltic pump and a magnetic stirrer with heating function and temp. control was designed and constructed to study the metal ion leaching from stainless steel and nonferrous alloys. The program of the study was outlined. Elementy składowe stałych aparatów ortodontycznych (zamki, pierścienie, druty) wykonywane są zazwyczaj ze stali nierdzewnej lub stopów niklowo-tytanowych, β-tytanu oraz kobaltowo-chromowo- niklowych1, 2). Najczęściej wykorzystywana w ortodoncji jest stal nierdzewna i stopy niklowo-tytanowe (zawartość niklu odpowiednio aPolitechnika Wrocławska; bAkademia Medyczna we Wrocławiu Paulina Wołowieca, * Marcin Mikulewiczb, Katarzyna Chojnackaa Instalacja do oceny stopnia uwalniania jonów metali ze stopów w warunkach in vitro Test stand for studying the release of metal ions from dental alloys under in vitro conditions Dr Marcin MIKULEWICZ w roku 1999 ukończył studia na Wydziale Lekarsko-Stomatologicznym Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. W 2005 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych. Obecnie pracuje w Samodzielnej Po więcej »

Instalacja półtechniczna do procesu biosorpcji

Zuzanna Witkowska Piotr Rusek Łukasz Tuhy Katarzyna Chojnacka Anna Witek-Krowiak Agnieszka Saeid

Opracowano projekt instalacji półtechnicznej, służącej do bezodpadowego wytwarzania biologicznych dodatków paszowych nowej generacji z mikroelementami metodą biosorpcji. Ogólna koncepcja technologiczna zakłada zastosowanie dwóch kolumn biosorpcyjnych pracujących naprzemiennie oraz prowadzenie procesu w łagodnych warunkach (pH 5,0, 20°C). Biomasą (nośnikiem jonów mikroelementów) może być dowolny materiał paszowy. Wielokrotny zawrót roztworu procesowego pozwoli na uzyskanie koncentratu jonów potasowych, który będzie mógł być wykorzystany jako nawóz płynny. A flowsheet of a 2-column pilot plant for wasteless prodn. of new generation biolog. feed additives with microelements by biosorption under mild process conditions (pH 5.0, 20°C) was elaborated. As a biomass carrier of microelement ions any feed material could be used. The K-contg. brine by-product can be used as a liquid fertilizer. Biosorpcja jest procesem dość dobrze opisanym w literaturze naukowej. Najszerzej przedstawiono zastosowanie biosorpcji w oczyszczaniu ścieków z jonów metali toksycznych z użyciem różnych biomas, takich jak np. łupiny orzechów pistacjowych1) lub algi Ulva lactuca2). Znacznie mniej badań poświęcono biosorpcji jako metodzie wzbogacania biomas w pożądane pierwiastki. We wcześniejszych badaniach wzbogacano w jony mikroelementów głównie biomasę alg, np. wodorosty z akwenu Morza Bałtyckiego3) lub Enteromorpha prolifera i Cladophora sp.4). W dostępnej literaturze znajdują się opisy prac badawczych nad biosorpcją głównie w skali laboratoryjnej. Zgłoszono kilka Zuzanna Witkowskaa, *, Piotr Rusekb, Łukasz Tuhya, Katarzyna Chojnackaa, Anna Witek-Krowiaka, Agnieszka Saeida aPolitechnika Wrocławska, bInstytut Nawozów Sztucznych, Puławy Instalacja półtechniczna do procesu biosorpcji Pilot plant for biosorption Dr Piotr RUSEK w więcej »

Jubileusz 100-lecia Gdańskich Zakładów Nawozów Fosforowych "Fosfory" Sp. z o.o.

Agnieszka Watoła

Historia Gdańskich Zakładów Nawozów Fosforowych "Fosfory" sięga początków ubiegłego wieku. W 1912 r. na obszarze kilkunastu hektarów, w bezpośrednim sąsiedztwie portu gdańskiego, niemiecki koncern Milcha wybudował fabrykę chemiczną produkującą kwas siarkowy, a na jego bazie różne związki nieorganiczne, wykorzystywane m.in. w przemyśle zbrojeniowym. Kwas siarkowy produkowano metodą nitrozową, z pirytów importowanych ze Szwecji. Instalacja do produkcji kwasu siarkowego składała się z czterech pieców Herreshofa, wieży Glovera, czterech komór i trzech wież Gay-Lussaca. W części piecowej aparatura była wykonana z żeliwa, a w części kwasowej z żeliwa wykładanego ołowiem. Do 1945 r. fabryka nosiła nazwę Chemische Industrie Milch A.G. Jak wynika z zachowanych ksiąg inwentarzowych wartość majątku firmy Chemische Industire A.G. we wrześniu 1939 r. wynosiła 9,4 mln guldenów gdańskich (gulden - waluta wprowadzona w Wolnym Mieście Gdańsk w miejsce marki niemieckiej). W czasie II Wojny Światowej Zakład został w znacznym stopniu zniszczony. Wiosną 1945 r. wśród fabrycznych ruin pojawili się Polacy. Dokonano inwentaryzacji i wyceny ocalałego po zniszczeniach wojennych majątku (najmniej zniszczona okazała się instalacja do produkcji kwasu siarkowego zbudowana w 1912 r.). Jego wartość szacowano na ok. 4 mln zł, czyli o prawie 7 mln zł mniej niż przed wojną. Pierwszym polskim dyrektorem został Bogdan Ur więcej »

Kompozyty elastomerowe zawierające tlenochlorek bizmutu absorbujące promieniowanie rentgenowskie

Edyta Kusiak Marian Zaborski Włodzimierz Baryń

Otrzymano kompozyty elastomerowe absorbujące promieniowanie rentgenowskie o energii 60 keV. Matrycą elastomerową był kauczuk naturalny (RSS I), a substancją czynną tlenochlorek bizmutu(III). Do sieciowania użyto siarki, tlenku cynku, merkaptobenzotiazolu (MBT), Ncykloheksylo- 2-benzotiazol-sulfonamidu (CBS) oraz monosulfidu tetrametylotiuramu (TMTM). Proces wulkanizacji przebiegał w temp. 150°C przez 15 min. Właściwości absorpcyjne kompozytów elastomerowych określono, stosując 241Am jako źródło promieniowania. Zbadano również właściwości mechaniczne wulkanizatów oraz poddano je procesowi starzenia metodą UV. Natural rubber was filled with BiOCl and vulcanized with S, ZnO and 2-mercaptobenzothiazole, N-cyclohexyl-2-benzothiazole sulfenamide and tetramethyl thiuram monosulfide accelerators at 150°C for 15 min under 15 MPa to 1-mm sheets. The X-ray absorption measurements were carried out using 241Am (60 keV). The Pb equiv. of the rubber composite was 0.04-0.1 mm. Kauczuk naturalny jest szeroko stosowanym elastomerem w różnych gałęziach przemysłu i medycyny. Dla praktycznego zastosowania kompozytów elastomerowych istotnym aspektem jest chemiczny proces sieciowania. Na reakcję sieciowania wpływ mają temperatura oraz ilość i rodzaj czynnika sieciującego1-3). Powszechnie używaną substancją Politechnika Łódzka Edyta Kusiak*, Marian Zaborski, Włodzimierz Baryń Kompozyty elastomerowe zawierające tlenochlorek bizmutu absorbujące promieniowanie rentgenowskie Bismuth oxychloride-containig natural rubber composites for X-ray protection Prof. dr hab. inż. Marian ZABORSKI w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. Jest dyrektorem Instytutu Technologii Polimerów i Barwników PŁ. Specjalność - technologia polimerów, w szczególności technologia elastomerów i gumy, fizykochemia napełniaczy i nanonapełniaczy. Instytut Technologii Polimeró więcej »

Krajowa inwentaryzacja obciążenia środowiska związkami azotu z produkcji zwierzęcej

Jacek Walczak Wojciech Krawczyk Eugeniusz Herbut Dorota Godyń

Posiadanie wiarygodnych danych dotyczących wielkości krajowego pogłowia zwierząt gospodarskich, jego produkcyjności oraz innych danych hodowlanych ma pierwszorzędne znaczenie nie tylko z punktu widzenia gospodarki żywnościowej. Jak wskazują liczne wyniki badań naukowych, a nawet wdrożone porozumienia międzynarodowe, dane takie są równie istotne z punktu widzenia lokalnej ochrony środowiska, przeciwdziałania transgranicznym zanieczyszczeniom powietrza, a nawet globalnym zmianom klimatycznym. Wobec istotnych braków w zakresie tak statystyki rolniczej, jak i pomiarów oraz szacowania oddziaływania produkcji zwierzęcej na zanieczyszczenie środowiska podjęto badania, których celem było przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł i wolumenu jakim obciążają one środowisko w postaci depozycji związków azotu. Uzyskane dane mogą posłużyć nie tylko do szacowania ryzyka obciążenia w odniesieniu do gleby, ale również po uwzględnieniu danych glebowych i pogodowych, do wyznaczenia obszarów zlewni zagrożonych nadmiernym uwalnianiem azotynów i doprecyzowaniu w ten sposób miejsc monitoringu wód. National inventory of the impact of livestock manure as sources of N compds. in environment was made. The amt. of natural fertilizer with an av. concn. of N compds. from each group of animals and maintain systems was specified. Krajowa inwentaryzacja obciążenia środowiska związkami azotu z produkcji zwierzęcej The national inventory of environmental load deposition of nitrogen compounds from animal production Dr inż. Jacek WALCZAK w roku 1991 ukończył studia na Wydziale Rolnym Akademii Rolniczej w Krakowie. Jest adiunktem w Dziale Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej Instytutu Zootechniki - PIB w Balicach k. Krakowa oraz członkiem zespołów eksperckich MRiRW i MŚ. Specjalność - ochrona środowiska i technologia produkcji zwierzęcej. Instytut Zootechniki - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krakowska 1, 32-083 Balice, tel.: (+48) 666-0 więcej »

Krystalizatory o działaniu ciągłym ze strumienicą zasilaną roztworem macierzystym w procesie wydzielania struwitu

Agata Mazieńczuk Nina Hutnik Krzysztof Piotrowski Bogusława Wierzbowska Andrzej Matynia

Przedstawiono wyniki badań ciągłej krystalizacji strąceniowej struwitu w dwóch krystalizatorach typu DTM ze strumienicą zasilaną roztworem macierzystym. Struwit wydzielano w stałej temp. 298 K, z rozcieńczonych wodnych roztworów zawierających 0,20 lub 1,0% mas. jonów fosforanowych(V). Przebadano wpływ pH (9-11) i średniego czasu przebywania zawiesiny w krystalizatorach (900-3600 s) na jakość otrzymanych produktów i kinetykę procesu. Otrzymano kryształy struwitu o średnim rozmiarze 4-26 μm. Obliczone z modelu SIG MSMPR wartości liniowej szybkości wzrostu kryształów struwitu wynosiły od 2,41∙10-9 do 7,68∙10-9 m/s, a szybkość zarodkowania od 8,9∙107 do 1,8∙1010 1/(s·m3) w zależności od parametrów procesu i typu krystalizatora. Produkty o lepszej jakości otrzymano w krystalizatorze DTM ze strumienicą o zstępującym ruchu zawiesiny w komorze mieszania. Struvite was continuously crystd. in 2 DTM type crystallizers with jet pump driven by recirculated mother liq. at a const. temp. 298 K, from dild. aq. solns. contg. 0.20 or 1.0% by mass of phosphate(V) ions. Effect of pH (9-11) and mean residence time of suspension in the crystallizer (900-3600 s) on the quality of crystals and process kinetics was studied. Struvite crystals were 4-26 μm in size. The linear growth rate of the crystals varied from 2.41∙10-9 to 7.68∙10-9 m/s, while the nucleation rate changed from 8.9∙107 to 1.8∙1010 1/(s·m3) depending on the process paaPolitechnika Wrocławska; bPolitechnika Śląska, Gliwice Agata Mazieńczuka, Nina Hutnika, Krzysztof Piotrowskib, Bogusława Wierzbowskaa, Andrzej Matyniaa, * Krystalizatory o działaniu ciągłym ze strumienicą zasilaną roztworem macierzystym w procesie wydzielania struwitu Continuous crystallizers with jet pump driven by recirculated mother solution in production of struvite Dr inż. Nina HUTNIK w roku 2007 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Polit więcej »

Laktony. Cz. XL** Synteza i aktywność antyfidantna e -laktonów skondensowanych z pierścieniem metoksypodstawionego benzenu

Dorota Masłowiec Jan Nawrot Agata Białońska Czesław Wawrzeńczyk

W wyniku chemicznego utlenienia 1-tetralonu (1) i jego metoksy- (3, 5, 7) i dimetoksypochodnych (9, 11) w reakcji Baeyera i Villigera otrzymano sześć ε-laktonów: benzoksepan-2-on (2) oraz jego monometoksy- (4, 6, 8), i dimetoksypochodne (10, 12). W przypadku utleniania 1-tetralonu (1), 6-metoksy-1-tetralonu (5) i 7-metoksy-1-tetralonu (7) z udziałem peroksy kwasu otrzymano również niewielkie ilości (3-8%) trzech hydroksylaktonów (2a, 6a, 8a). Powstają one w wyniku elektrofilowej hydroksylacji pierścienia benzenowego, która ma miejsce przy atomach węgla aktywowanych podstawnikiem metoksylowym lub alkoksylowym utworzonego laktonu. Wyjściowe ketony oraz uzyskane laktony 2, 4, 6, 8, 10 i 12 poddano testom biologicznym na aktywność antyfidantną w stosunku do owadzich szkodników magazynowych: chrząszczy wołka zbożowego (Sitophilus granarius L.), larw skórka zbożowego (Trogoderma granarium Ev.) oraz larw i chrząszczy trojszyka ulca (Tribolium confusum Duv.). Benzoxepan-2-one and its 6 methoxy and dimethoxy derivatives where obtained in the reaction of Baeyer-Villiger oxidation of 1-tetralone and its methoxy and dimethoxy derivatives with m-chloroperbenzoic acid. Three aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, bInstytut Ochrony Roślin-Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu, cUniwersytet Wrocławski Dorota Masłowieca, Jan Nawrotb, Agata Białońskac, Czesław Wawrzeńczyka, * Laktony. Cz. XL** Synteza i aktywność antyfidantna ε -laktonów skondensowanych z pierścieniem metoksypodstawionego benzenu Lactones. Part 40 Synthesis and antifeedant activity of ε-lactones fused to the methoxysubstituted benzene ring Prof. dr hab. Jan NAWROT w roku 1967 ukończył studia w Wyższej Szkole Rolniczej (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) w Poznaniu, kierunek leśnictwo. Od tego czasu pracuje w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu. Specjalność - entomologia rolnicza oraz ekologia chemiczna owadów. Dr inż. Dorota MASŁOWIEC w roku 2005 uk więcej »

Metaliczne włókniny filtracyjne do usuwania cząstek stałych ze spalin Diesla

Włodzimierz Tylus Juliusz Winiarski

Wykonano testy odporności termiczno-mechanicznej żaroodpornych metalicznych włóknin przeznaczonych do filtracji cząstek stałych ze spalin z silników Diesla. Wyselekcjonowaną włókninę zastosowano do konstrukcji prototypowego urządzenia filtracyjnego (DPF) zamontowanego w autobusach miejskich marki Jelcz we Wrocławiu. Skuteczność filtracji cząstek stałych mieści się w przedziale 70-90%. Pneumatyczna regeneracja DPF wykonywana jest średnio raz w tygodniu. Three FeCrAl nonwovens were used as construction material for diesel particulate filters studied for thermal and mech. resistance as well as for operational efficiency in a municipal bus in city traffic. Soot self-ignition in the filters at 700°C and 900°C did not result in substantial changes in the flue gas flow resistance up to 10 regenerations. Według Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska EPA (Environmental Protection Agency) za "sadzę Diesla" uważa się wszystkie związki, jakie zostaną wychwycone przez filtr z rozcieńczonych gazów spalinowych w temperaturze niższej od 500°C. W wykazie EPA umieszczono 10 tys. związków chemicznych. Wśród nich szczególną uwagę zwracają wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Większość z nich sklasyfikowano jako związki silnie mutagenne lub kancerogenne. Do organizmu ludzkiego przedostają się one przez układ oddechowy1). Według obecnie obowiązującej normy emisja cząstek stałych nie może przekroczyć 0,02 g/kWh. Według normy Euro 6, przewidywanej na 2013 r., zostanie ona obniżona do 0,01 g/kWh2). Politechnika Wrocławska Włodzimierz Tylus*, Juliusz Winiarski Metaliczne włókniny filtracyjne do usuwania cząstek stałych ze spalin Diesla Metallic nonwovens for removal of solid particulates from diesel combustion exhaust gas Mgr inż. Juliusz WINIARSKI w roku 2008 ukończył studia na więcej »

Metoda utylizacji odchodów hodowlanych i odpadów poubojowych w intensywnym chowie gęsi na nawozy mineralno-organiczne

Małgorzata Mironiuk Henryk Górecki Helena Górecka Zbigniew Dobrzański Katarzyna Chojnacka Radosław Wilka Piotr Rusekc Urszula Sienkiewicz-Cholewad

Opracowano metodę wytwarzania nawozu mineralno- organicznego z odpadów poubojowych oraz modyfikowanego podłoża, na którym odbywa się chów gęsi. W celu ograniczenia strat składników nawozowych zawartych w pomiocie drobiowym, podłoże wybiegu uformowano z węgla oraz mieszanki węgla z magnezytem. Nasycone odchodami hodowlanymi podłoże higienizowane jest dodatkiem kwaśnego mineralizatu uzyskanego w procesie działania kwasem siarkowym na odpady poubojowe z ubojni gęsi. Zbadano właściwości sorpcyjne podłoży. Odpady poubojowe roztwarzano w stężonym kwasie siarkowym. Skład nawozu korygowano dodatkiem popiołu ze spalania biomasy, a także poprzez dodatek nawozów mineralnych i mikroelementów w proporcjach wynikających z potrzeb uprawowych roślin. W badaniach polowych przy uprawie kukurydzy i gorczycy oceniano właściwości nawozowe wytworzonych produktów. Metoda redukuje emisyjne straty związków azotu w chowie gęsi do at- Małgorzata Mironiuka, *, Henryk Góreckia, Helena Góreckaa, Zbigniew Dobrzańskib, Katarzyna Chojnackaa, Radosław Wilka, Piotr Rusekc, Urszula Sienkiewicz-Cholewad aPolitechnika Wrocławska; bUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; cInstytut Nawozów Sztucznych, Puławy; dInstytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy, Puławy Metoda utylizacji odchodów hodowlanych i odpadów poubojowych w intensywnym chowie gęsi na nawozy mineralno-organiczne Method for utilization of manure and slaughter wastes in intensive geese breeding as mineral-organic fertilizers Prof. dr hab. inż. Henryk GÓRECKI w roku 1970 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest kierownikiem Zakładu Chemii dla Rolnictwa w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych tej uczelni. Od 2005 r. pełni funkcję wiceprzewodniczącego Rady Nauki w Ministerstwie Edukacji i Nauki, będąc jednocześnie przewodniczącym Komisji Badań na Rzecz Rozwoju Gospodarki. Specjalność - technologia nieorganiczna, techn więcej »

Modyfikacja metody Buttersa i Chenery`ego oznaczania siarki ogólnej w roślinach i glebie

Krzysztof Bielecki Grzegorz Kulczycki

Przedstawiono wyniki badań dotyczących modyfikacji metody Buttersa i Chenery`ego oznaczania siarki ogólnej w roślinach i glebach. Polega ona na utlenieniu siarki zawartej w związkach organicznych i turbidymetrycznym pomiarze ilości powstałych siarczanów wytrącanych jako siarczan baru. Pozostawiając niezmieniony etap mineralizacji, zbadano czynniki wpływające na powstawanie i stabilność zawiesiny BaSO4. Na podstawie wyników badań określono optymalne warunki uzyskania stabilnej zawiesiny siarczanu baru. Zmodyfikowaną metodą oznaczono zawartość siarki w roślinach gorczycy i w glebie, a wyniki porównano z rezultatami uzyskanymi metodą Buttersa i Chenery`ego. Zastosowanie odczynnika barowego, czyli roztworu chlorku baru i detergentu Tween 80 (stabilizator zawiesiny) usprawnia i ulepsza tę metodę. Butters-Chenery method for determination of total S in plants and soil was improved by using an aq. soln. of BaCl2 (instead of solid BaCl2) and surfactant stabilizer of the suspension formed in presence of HCl. The modified method was successfully tested on a mustard seeds and straw from a pot experiment and on a sulfate and sulfur-fertilized soil. Miarodajne oznaczenie zawartości siarki w glebach i roślinach ma istotne znaczenie z jednej strony w ochronie środowiska, gdzie Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Krzysztof Bielecki, Grzegorz Kulczycki* Modyfikacja metody Buttersa i Chenery`ego oznaczania siarki ogólnej w roślinach i glebie Modification of Butters-Chenery method for determination of total sulfur in plants and soil Dr inż. Grzegorz Kulczycki w roku 1987 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest adiunktem w Katedrze Żywienia Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - chemia rolna. Katedra Żywienia Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Grunwaldzka 53, 53-357 Wrocław, tel.: (71) 320-56-54, fax: (71) 320-56-05, e-mail: grzegorz.kulczycki@up.wroc.pl Dr więcej »

Modyfikacja składu chemicznego produktów mleczarskich

Piotr Nowakowski Bożena Patkowska-Sokoła Robert Bodkowski Tadeusz Szulc Stefania Kinal Wiesława Walisiewicz-Niedbalska Zygmunt Usydus

Przedstawiono wyniki doświadczalnych badań otrzymywania soli wapniowej sprzężonego kwasu linolowego z oleju z winogron na katalizatorach tlenkowych i wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3 metodą krystalizacji niskotemperaturowej oraz otrzymywania na ich bazie bioaktywnego kompleksu roślinno-rybnego. Zastosowanie opracowanych preparatów lipidowych w żywieniu krów mlecznych, w postaci dodatków paszowych na nośniku mineralnym, istotnie zwiększyło zawartość biologicznie aktywnych kwasów tłuszczowych w tłuszczu mleka (sprzężone kwasy linolowe c9t11 i t10c12, kwas trans-wakcenowy, kwas eikozapentaenowy i kwas dekozaheksaenowy). Również sery podpuszczkowe wyprodukowane z mleka krów otrzymujących preparaty lipidowe miały korzystniejszy skład, zbliżony pod względem profilu kwasów tłuszczowych do składu wykorzystanego do ich produkcji surowica. Najkorzystniej skład chemiczny produktów mleczarskich zmodyfikował bioaktywny kompleks roślinno-rybny. Grape seed oil was isomerized on CaO in (HOCH2)2 to Ca conjugated linolate (5.6%), while a fish oil was lowtemp. crystd. to increase content of eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids to 41.5%. Both prepns. were supported on a com. humus-mineral sorbent and used as a supplement cows diet at 400 g/head/day to modify the fatty acid profile of milk fat. The share of conjugated dienes of cis-9, trans-10 and trans-10, cis-12 linoleic acids C18:2 in milk fat increased by 55-150% and trans-11 vaccenic acid C18:1 by 62-110% as a result of the diet improvement. Transfer of the fatty acids profile from milk to rennet cheese was also confirmed. Piotr Nowakowskia, Bożena Patkowska-Sokołaa, Robert Bodkowskia, *, Tadeusz Szulca, Stefania Kinala, Wiesława Walisiewicz-Niedbalskab, Zygmunt Usydusc aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; bInstytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego, Warszawa; cMorski Instytut Rybacki - Państwowy Instytut Badawczy, Gdynia Modyfikacja składu chemiczne więcej »

Modyfikowany tlenek cynku. Aktywator mieszanek gumowych

Agnieszka Kołodziejczak-Radzimska* Katarzyna Siwińska-Stefańska Teofil Jesionowski Magdalena Maciejewska Marian Zaborski

Przedstawiono wyniki badań modyfikacji tlenku cynku kwasami karboksylowymi. Celem badań było określenie wpływu funkcjonalizacji na podstawowe właściwości tlenku cynku (rozmiar cząstek, powierzchnia właściwa). Przeprowadzono serie prób doświadczalnych, w których czynniki modyfikujące wprowadzano na powierzchnię strąconego tlenku cynku. Uzyskane próbki ZnO poddano analizie fizykochemicznej w celu uzyskania informacji o właściwościach otrzymanych produktów. Dokonano charakterystyki dyspersyjnej (NIBS), morfologicznej (SEM i TEM), adsorpcyjnej (BET), spektroskopowej (FT-IR) oraz termicznej (TG) otrzymanego produktu. Podjęto również próbę wprowadzenia syntetycznego tlenku cynku (modyfikowanego i niemodyfikowanego) w strukturę mieszanek elastomerowych i określono w jaki sposób obecność tego związku wpływa na zmianę kinetyki wulkanizacji i mechanicznych właściwości wulkanizatów. ZnO was pptd. from aq. soln. of ZnOAc with KOH in H2Ocyclohexanone emulsion, modified with EtCOOH, tartaric, stearic and maleic acids by impregnation in alc. soln., studied for particle size distribution, hard resistance, pore vol. and sp. surface area and then used as activating agent in vulcanization of butadiene-acrylonitrile (I) and carboxylated I rubbers. Modification of ZnO with stearic acid was Agnieszka Kołodziejczak-Radzimskaa, *, Katarzyna Siwińska-Stefańskaa, Teofil Jesionowskia, Magdalena Maciejewskab, Marian Zaborskib aPolitechnika Poznańska; bPolitechnika Łódzka Modyfikowany tlenek cynku. Aktywator mieszanek gumowych Modified zinc oxide. An activator of rubber compounds Dr inż. Katarzyna SIWIŃSKA-STEFAŃSKA w roku 2004 ukończyła studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Jest adiunktem w Instytucie Technologii i Inżynierii Chemicznej tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna, inżynieria materiałowa. Instytut Technologii i Inżynierii Chemicznej, Politechnika Poznańska, Pl. M. Skłodowskiej-C więcej »

Możliwości wykorzystania L-(+)-a-tokoferolu i karboksyhemoglobiny jako inhibitorów procesów przemian barwników hemowych

Karolina Semeriak Jagoda Ambrozik-Haba Andrzej Jarmoluk Anna Zimoch Natalia Ulbin-Figlewicz

Przedstawiono wyniki badań dotyczących ograniczenia procesu rozkładu barwników hemowych, występujących w mięsie, w wyniku powierzchniowego zastosowania octanu L-(+)-α-tokoferolu i karboksyhemoglobiny jako składników biokompozytowych filmów ochronnych. Jako czynniki zmienności przyjęto dodatek antyoksydantu, formy karboksy barwnika hemowego oraz czas przechowywania próbek mięsa w warunkach chłodniczych (15 dni). Stabilność barwników weryfikowano na podstawie pomiaru fizycznych wyróżników barwy (CIE L*a*b*), oznaczenia ogólnej zawartości barwników hemowych, stężenia oksymioglobiny (OxyMb), karboksymioglobiny (COMb), deoksymioglobiny (DeoMb), metmioglobiny (MetMb), pH oraz grubości powierzchniowej warstwy, w której obserwowano konwersję barwników hemowych do form karboksy. Wykazano przeciwutleniające działanie octanu L-(+)-α-tokoferolu wobec form deoksy i oksymioglobiny. Wprowadzenie karboksyhemoglobiny, jako składnika biokompozytu, warunkowało konwersję części form mioglobiny w karboksy barwnik. Jednoczesne zastosowanie antyoksydantu i karboksyhemoglobiny w filmach ochronnych zwiększyło dynamikę wnikania składników emulsji w głąb doświadczalnych próbek mięsa. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Karolina Semeriak*, Jagoda Ambrozik-Haba, Andrzej Jarmoluk, Anna Zimoch, Natalia Ulbin-Figlewicz Możliwości wykorzystania L-(+)-α-tokoferolu i karboksyhemoglobiny jako inhibitorów procesów przemian barwników hemowych Use of L-(+)-α-tocopherol and carboxyhaemoglobin as inhibitors of conversion of haem pigments Mgr inż. Jagoda AMBROZIK-HABA w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Nauk o Żywności na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu, gdzie kontynuuje naukę na studiach doktoranckich. Specjalność - technologia mięsa. Katedra Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Chełmońskiego 37 51-631 Wrocław, tel.: (71) 320-77-19, fax: (71) 320-51-40, e-mail więcej »

Muchomor czerwony (Amanita muscaria) jako obiecujące źródło ergosterolu

Ewa Maciejczyk Izabela Jasicka-Misiak Piotr Młynarz Tadeusz Lisc Piotr P. Wieczorek Paweł Kafarski

Ergosterol (prowitamina D) jest jednym z głównych składników błon komórkowych grzybów. Ma on obiecujące właściwości immunostymulujące i przeciwrakowe. Muchomor czerwony stanowi bogate źródło ergosterolu, który po ekstrakcji n-heksanem lub octanem etylu łatwo jest otrzymać w formie krystalicznej. Fly agaric was extd. with n-hexane or EtOH optionally under microwave aid to recover ergosta-5,7,22-trien-3β- ol and other steroids. The highest yield was achieved by extn. of the gills, EtOAc was more efficient than n-hexane as a solvent. Ergosterol (ergosta-5,7,22-trien-3β-ol) (1) jest biologicznym prekursorem (prowitaminą) witaminy D2 1). Jest to główny steryd błon komórkowych grzybów. Ponieważ rzadko występuje w roślinach, jest stosowany jako ich specyficzny biomarker2). Ergosterol wykazuje właściwości antyalergiczne, immunostymulacyjne i przeciwnowotworowe1, 3-6) i dlatego poszukiwanie nowych źródeł tego związku cieszy się coraz większym zainteresowaniem. (1) Muchomor czerwony (Amanita muscaria) jest jednym z najpopularniej rosnących grzybów w Polsce. Klasyfikowany jest on jako aUniwersytet Opolski; bPolitechnika Wrocławska; cUniwersytet Wrocławski Ewa Maciejczyka, *, Izabela Jasicka-Misiaka, Piotr Młynarzb, Tadeusz Lisc, Piotr P. Wieczoreka, Paweł Kafarskia, b Muchomor czerwony (Amanita muscaria) jako ob więcej »

Nieorganiczny układ tlenkowy MgO-SiO2 jako adsorbent metali ciężkich

Filip Ciesielczyk Damian Ambrożewicz Anna Krenc Teofil Jesionowski

Specyficzne właściwości fizykochemiczne i użytkowe strącanych układów tlenkowych są na szeroką skalę wykorzystywane w wielu gałęziach przemysłu. Parametry procesu otrzymywania, jak też modyfikacja powierzchni układów tlenkowych przyczyniają się do zwiększenia ich spektrum aplikacyjnego, a w aspekcie usuwania zanieczyszczeń nieorganicznych z roztworów wodnych (np. metali ciężkich) powodują wzrost wydajności adsorpcji. W procesie usuwania wybranych metali ciężkich z ich modelowych roztworów wykorzystano nowej generacji selektywny adsorbent - układ tlenkowy MgO∙SiO2. W toku badań określono wydajność adsorpcji wybranych metali ciężkich, biorąc pod uwagę m.in. wpływ rodzaju i stężenia roztworu adsorbatu. Celem określenia skuteczności przeprowadzonego procesu, wykorzystane adsorbenty poddane zostały wnikliwej charakterystyce fizykochemicznej. Określone zostały: morfologia i skład powierzchni adsorbentów (zdjęcia SEM i widma EDS), właściwości adsorpcyjne (izoterma BET) i kolorymetryczne (system barw CIE L*a*b*). MgO·SiO2 system was prepd. by copptn. from MgSO4 and Na2SiO3 solns. and used for removing Cu2+, Ni2+ and Zn2+ ions from their aq. solns. by adsorption. The adsorption efficiency increased in the Zn > Cu > Ni series up to 70.3% at the lowest initial concn. (0.5 g/L). Politechnika Poznańska Filip Ciesielczyk*, Damian Ambrożewicz, Anna Krenc, Teofil Jesionowski Nieorganiczny układ tlenkowy MgO-SiO2 jako adsorbent metali ciężkich MgO-SiO2 inorganic oxide system as an adsorbent of heavy metals Mgr inż. Damian AMBROŻEWICZ w roku 2009 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej na kierunku Technologie Ochrony Środowiska, specjalność - ekotechnologia. Obecnie jest słuchaczem studium doktoranckiego "Technologia chemiczna" realizowanego również na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Instytut Technologii i Inżynierii Chemicznej, Politechnika Poznańska, Pl. M. więcej »

Nowy sposób oceny biokompatybilności materiałów stosowanych w ortodoncji w badaniach na świniach jako zwierzętach modelowych

Marcin Mikulewicz Katarzyna Chojnacka Maciej Janeczek Janusz Szymkowski Aleksander Chrószcz Mariusz Wilk Jerzy Cieplik Paulina Wołowiec

Przedstawiono założenia nowego sposobu oceny biokompatybilności materiałów stosowanych w ortodoncji w badaniach na świniach jako organizmie modelowym. Badania na zwierzętach umożliwiają jednoczesne pobranie inwazyjnych i nieinwazyjnych biomarkerów narażenia na metale toksyczne i określenie w ten sposób, czy dochodzi do ich akumulacji w tkankach wewnętrznych. Skonstruowano nowe płytki doświadczalne symulujące aparaty ortodontyczne i zamontowano w pyskach świń (na wewnętrznej stronie policzka) w doświadczeniu pilotowym. Na podstawie analizy post mortem zostaną wybrane tkanki-biomarkery narażenia na metale toksyczne. Na podstawie wyników doświadczenia pilotowego zostanie zaplanowane i przeprowadzone doświadczenie właściwe na 12 świniach doświadczalnych i 12 kontrolnych. Dr Marcin MIKULEWICZ w roku 1999 ukończył studia na Wydziale Lekarsko-Stomatologicznym Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. W 2005 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych. Obecnie pracuje w Samodzielnej Poradni Wad Rozwojowych Twarzy Katedry Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji we Wrocławiu. Specjalność - ortopedia szczękowa i ortodoncja. Katedra Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji, Akademia Medyczna we Wrocławiu, ul. Krakowska 26, 50-425 Wrocław, tel./fax: (71) 784-02-99, e-mail: mikulewicz.marcin@gmail.com * Autor do korespondencji: aAkademia Medyczna we Wrocławiu; bPolitechnika Wrocławska; cUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; dNZOZ ORTO, Łódź Marcin Mikulewicza,*, Katarzyna Chojnackab, Maciej Janeczekc, Janusz Szymkowskib, Aleksander Chrószczc, Mariusz Wilkd, Jerzy Cieplika, Paulina Wołowiecb Nowy sposób oceny biokompatybilności materiałów stosowanych w ortodoncji w badaniach na świniach jako zwierzętach modelowych A new method for biocompatibility assessment of the materials used in orthodontics in the studies on pigs as an animal model Prof. dr hab. inż. Katarzyna CHOJNACKA w roku 1999 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym P więcej »

Ocena możliwości wykorzystania odpadów mineralnych do rewitalizacji składowiska odpadów flotacyjnych z przemysłu miedziowego

Zofia Spiak Krzysztof Gediga

Badano możliwość wykorzystania odpadów mineralnych i organicznych do poprawy właściwości osadów flotacyjnych w celu przywrócenia zdegradowanych terenów do ich funkcji pierwotnych. Doświadczenia prowadzono w komorze fitotronowej, w której do osadu flotacyjnego pochodzącego z nieczynnego zbiornika Wartowice zlokalizowanego na Dolnym Śląsku dodawano odpady mineralne pochodzące z działalności wydobywczej zlokalizowanej w sąsiedztwie zbiornika. Odpadami mineralnymi były fosfogips, piasek, skała płonna oraz nadkład z eksploatacji kamieniołomu, natomiast jako odpadowe substancje organiczne stosowano trociny bukowe oraz słomę z dodatkiem preparatów mikrobiologicznych. Przydatność tych odpadów oceniano, uprawiając na przygotowanych wg schematu podłożach 3 gatunki roślin. Po zbiorze określano ich skład chemiczny, a także wzajemny stosunek wybranych składników pokarmowych oraz pierwiastków toksycznych. Oceniano również skład chemiczny podłoży, a w tym opracowaniu przedstawiono zawartość fosforu oraz wybranych metali ciężkich. Wykazano, że wprowadzenie Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Zofia Spiak*, Krzysztof Gediga Ocena możliwości wykorzystania odpadów mineralnych do rewitalizacji składowiska odpadów flotacyjnych z przemysłu miedziowego Assessment of the applicability of some mineral wastes for revitalization of a postflotation dumping site Dr inż. Krzysztof GEDIGA w roku 1983 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Żywienia Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - chemia rolnicza. Katedra Żywienia Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, � ul. Grunwaldzka 53,50-357 Wrocław, tel./fax: (71) 320-56-14, e-mail: zofia.spiak@up.wroc.pl Prof. dr hab. inż. Zofia SPIAK w roku 1973 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Obecnie jest zatrudniona na stanowisku profesora zwyc więcej »

Ocena technologii składowania odpadów komunalnych metodą BATNEEC

Zygmunt Kowalski Agnieszka Generowicz Agnieszka Makara

Przedstawiono metodykę oceny opcji BATNEEC (best available technology not entailing excessive costs), zastosowaną dla różnych technologii składowania odpadów komunalnych. Zakres pracy obejmował wybór opcji oraz kryteriów ich oceny. Podstawą wyboru opcji były różne rozwiązania technologii składowania odpadów komunalnych. Do oceny skutków realizacji wybrano konsekwencje ekologiczne, techniczne i ekonomiczne wdrożenia poszczególnych opcji. Przedstawiona metodyka analizy opcji pozwala na porównawczą analizę różnych wariantów i rozwiązań technologicznych w gospodarce odpadami. Wśród technologii składowania najwyżej oceniono opcję składowania odpadów przetworzonych w procesie mechaniczno- biologicznego przetwarzania, dodatkowo z odzyskiem gazu składowiskowego. Jako najmniej korzystny wariant w ocenie opcji BATNEEC wybrano wariant składowania odpadów wraz z emisją gazu składowiskowego. Five technols. for processing municipal wastes were compared to select the best available technol. not entailing excessive costs. The first place in the ranking was taken by the selective collection, classification and storage of wastes suitable for recycling. Prof. dr hab. inż. Zygmunt KOWALSKI, profesor zwyczajny Politechniki Krakowskiej, w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest kierownikiem Katedry Technologii Nieorganicznej i Biotechnologii Środowiska i dziekanem Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna i ochrona środowiska. Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-28-61, fax: (12) 628-20-36, e-mail: zkow@chemia.pk.edu.pl * Autor do korespondencji: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Zygmunt Kowalski*, Agnieszka Generowicz, Agnieszka Makara Ocena technologii składowania odpadów komunal więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Po raz czwarty drukujemy w numerze majowym kilkadziesiąt (w tym roku 92) prac o tematyce związanej z technologią produkcji nawozów mineralnych, pasz, produktów nieorganicznych, surowców kosmetycznych, żywności biofortyfikowanej i polimerów a także utylizacji odpadów rolniczych i ochrony środowiska naturalnego. Wielokrotnie wskazywaliśmy w naszym czasopiśmie na obustronne zależności pomiędzy przemysłem chemicznym a rolnictwem. Przypomnę, że przemysł chemiczny produkuje na rzecz rolnictwa nie tylko nawozy, środki ochrony roślin, folie rolnicze, różne preparaty pomocnicze i specjalistyczne. Podobnie szeroka jest gama produktów chemicznych dla przemysłu rolno-spożywczego, w czym zapewne tonażowo dominują opakowania z tworzyw sztucznych, ale jest jeszcze wiele dodatków konserwujących, smakowych, modyfikatorów, i barwników. Z kolei rolnictwo dostarcza szeroko rozumianej chemii surowców kosmetycznych i farmaceutycznych. Metodami chemicznymi z surowców odnawialnych uzyskuje się biopaliwa pierwszej i drugiej generacji. Gotowe są technologie chemiczne produkcji z biometanolu i bioetanolu wszystkich poliolefin i innych produktów petrochemicznych. Będzie je można produkować wówczas, gdy skończą się zapasy ropy naftowej i gazu ziemnego. Obecnie takie produkty są jeszcze niekonkurencyjne w porównaniu z uzyskiwanymi z ropy naftowej. W ostatnim okresie opublikowano kilka ciekawych informacji zwracających uwagę na nowe możliwości dotyczące współczesnego rolnictwa. Wielki polski producent papieru International Paper Kwidzyn (www.wnp.pl, 17-04-2012) rozwija hodowlę topoli hybrydowej jako surowca energetycznego (nie do produkcji papieru!). Podjęto tam decyzję o rozbudowie plantacji topoli na obszarze 10 tys. ha. Topola więcej »

Oddziaływanie krzemianu sodu na kukurydzę rosnącą w warunkach stresowych

Elżbieta Sacała Weronika Durbajło

Przedstawiono wyniki doświadczeń laboratoryjnych dotyczących wpływu krzemianu sodu (Na2Si3O7) na kukurydzę rosnącą w warunkach stresu osmotycznego. Stwierdzono, że dodatek krzemu do pożywki korzystnie wpływa na rośliny rosnące w warunkach stresu solnego (60 mM NaCl), natomiast w niewielkim stopniu modyfikuje reakcję roślin na stres suszy. Uzyskane wyniki wskazują, że krzemian sodu może poprawiać kondycję roślin w warunkach stresowych i znaleźć praktyczne zastosowanie w produkcji roślinnej, konieczne są jednak dalsze badania. Na2Si3O7 was applied on maize growing under lab. osmotic stress conditions. Some negative effects of salt stress (60 mM NaCl) were alleviated by the Si addn. but the plant response under drought conditions was not significantly modified. An improvement of the vigour plant was possible. Wzrost i rozwój roślin uprawnych jest ograniczany przez różne czynniki stresowe, wśród których stres wodny jest jednym z poważniejszych problemów. Najczęściej jest on spowodowany suszą glebową lub nadmiernym zasoleniem gleb. Obydwa te czynniki zaburzają funkcjonowanie roślin i powodują liczne biochemiczne i fizjologiczne dysfunkcje, które powodują znaczne ograniczenie produktywności roślin. Wzrost liczebności populacji ludzkiej, kurczenie się areału obszarów uprawnych oraz zmiany klimatu z towarzyszącymi im różnymi niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi zmuszają do poszukiwania nowych rozwiązań, mających na celu wzrost produktywności roślin oraz zwiększenie ich odporności na niekorzystne warunki środowiskowe. Jednym z takich niekonwencjonalnych rozwiązań może być zasilanie roślin krzemem1). Krzem jest drugim po tlenie pierwiastkiem najpowszechniej występującym w skorupie ziemskiej i stanowi ok. 26% jej składu2). W naturze Dr Elżbieta SACAŁA w roku 1988 ukończyła studia na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktorat z nauk biologicznych uzyskała na tym samym Wydziale. Jest adiunktem w Katedrze Ży więcej »

Oddziaływanie kwasu krotonowego na siewki kukurydzy

Anna Demczuk Edward Grzyś Ewa Majewska Elżbieta Sacała

Przedstawiono wyniki badań wpływu kwasu krotonowego na siewki dwóch odmian kukurydzy. Kukurydzę odmiany SMH 220 i Lober uprawiano w kulturach wodnych. Kwas krotonowy o stężeniu 0,25; 0,5; 1,0 mM dodawano do pożywki. W 7-dniowych siewkach analizowano wzrost, zawartość barwników fotosyntetycznych i aktywność reduktazy azotanowej (NR). Kwas krotonowy powodował ograniczenie wzrostu obu odmian kukurydzy. Aktywność NR spadła pod wpływem kwasu krotonowego o ok. 20% w korzeniach i liściach odmiany Lober oraz o ok. 20% w liściach i o ok. 60% w korzeniach u odmiany SMH 220. Pod wpływem kwasu krotonowego wzrastała zawartość wszystkich barwników fotosyntetycznych w liściach odmiany Lober. U odmiany SMH 220 wzrasta zawartość tylko chlorofilu pod wpływem działania kwasu w niższych stężeniach (0,25 i 0,5 mM). Bardziej wrażliwa na działanie kwasu krotonowego była kukurydza odmiany SMH 220. MeCH=CHCOOH was applied (concns. 0.25, 0.5 and 1.0 mM) on 2 varieties of maize seedlings (SMH 220 and Lober) to study their growth, content of photosynthetic pigments and nitrate reductase (NR) activity. Growth of the seedlings was inhibited and 20-60% decrease of NR activity both in leaves and roots was obsd. A increase in content of photosynthetic pigments in leaves of Lober and chlorophyll in leaves of SMH 220 was evidenced. The SMH 220 variety was more sensitive to crotonic acid than the Lober variety. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Anna Demczuk*, Edward Grzyś, Ewa Majewska, Elżbieta Sacała Oddziaływanie kwasu krotonowego na siewki kukurydzy Effect of crotonic acid on maize seedlings Dr inż. Edward GRZYŚ w roku 1975 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) we Wrocławiu. W 1985 r. obronił pracę doktorską na Wydziale Rolniczym. Obecnie jest adiunktem w Katedrze Żywienia Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - fizjologia roślin, reakcje roślin na czynniki streso więcej »

Otrzymywanie modyfikowanych fosforanów glinu jako pigmentów antykorozyjnych

Kinga Łuczka Barbara Grzmil Krzysztof Kowalczyk

Opracowano sposób otrzymywania fosforanów( V) glinu modyfikowanych amonem i wapniem. Na podstawie statystycznej oceny zaplanowanych badań i uzyskanych wyników określono parametry procesu, w których można otrzymać tego typu materiały o oczekiwanych właściwościach fizykochemicznych (skład chemiczny i fazowy). Aq. solns. of AlCl3 and NH3 as well as solid CaCO3 were added to an aq. soln. of H3PO4 and stirred at 20-60°C, pH 2-8 for 50 min. The ppt. was filtered of, dried at 70°C for 2 h and analyzed for chem. and phase compns. Exp. design was used for evaluation of the results. The chem. compn. of the product depended only on the Ca2+:Al3+:PO4 3- ratio in the reaction mixt. Korozja atmosferyczna powoduje największe straty ekonomiczne spośród wszystkich znanych rodzajów korozji. Ocenia się, że koszty ochrony materiałów przed korozją atmosferyczną wynoszą ok. 70% nakładów ponoszonych na wszystkie rodzaje zabezpieczeń antykorozyjnych1). Znaczącą grupę substancji wykazujących inhibitujące działanie w powłoce malarskiej, w stosunku do metalu podłoża, stanowią aktywne pigmenty pasywujące, których działanie polega głównie na hamowaniu anodowego procesu rozpuszczania metalu2, 3). Inhibitory korozji wprowadza się do powłok ochronnych w niewielkim stężeniu. Powinny one nie tylko spowalniać proces korozji, ale i być przyjazne dla środowiska4). Do niedawna 70% wytwarzanych na świecie farb gruntowych zawierało w swym składzie dwa podstawowe pigmenty aktywne, tj. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Kinga Łuczka*, Barbara Grzmil, Krzysztof Kowalczyk Otrzymywanie modyfikowanych fosforanów glinu jako pigmentów antykorozyjnych Preparation of modified aluminium phosphates as anticorrosive pigments Prof. dr hab. inż. Barbara GRZMIL w roku 1972 ukończyła studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Szczecińskiej. Od ukończenia studiów pracuje na macierzystej uczelni w obecnym Instytucie Technologii Chemicznej Ni więcej »

Otrzymywanie specjalnego szkła wodnego potasowo-sodowego modyfikowanego tlenkiem litu. Cz. I. Aspekty technologiczne

Wojciech Malewski Filip Ciesielczyk Teofil Jesionowski

Zbadano proces rozpuszczania krzemionek amorficznych Syloid® 244 (WR Grace Davison) i Arsil® (Zakłady Chemiczne Rudniki) w roztworach wodorotlenków potasu, sodu i litu oraz w roztworach krzemianów potasu i sodu z dodatkiem wodorotlenku litu. Proces rozpuszczania prowadzono w temp. 65 i 85°C. Celem pracy było opracowanie technologii otrzymywania specjalnego szkła wodnego potasowo-sodowego modyfikowanego tlenkiem litu. W wyniku badań określono wartości graniczne modułu molowego, gęstości i zawartości tlenków (SiO2+K2O+Na2O+Li2O)% mas. dla wymaganego przedziału lepkości 200-350 cP. Two com. amorphous SiO2 were dissolved in aq. soln. of KOH, NaOH and LiOH at 65°C and 85°C. D., viscosity, modulus and contents of SiO2, K2O, Na2O and Li2O in the final products were detd. Wodne roztwory krzemianów są układami zawierającymi różne proporcje metali alkalicznych, czwartorzędowych jonów amoniowych oraz krzemionki1). Najbardziej popularnymi i szeroko stosowanymi wodnymi roztworami krzemianów są krzemiany sodu lub potasu, zwyczajowo nazywane szkłem wodnym sodowym lub potasowym. Roztwory te produkowane są komercyjnie od XIX w. zarówno w Europie, jak i w innych rejonach świata2). Technologię otrzymywania roztworów szkła wodnego sodowego i szkła wodnego potasowego przedstawiono na rys. 1. Rzadziej Politechnika Poznańska Wojciech Malewski, Filip Ciesielczyk, Teofil Jesionowski* Otrzymywanie specjalnego szkła wodnego potasowo-sodowego modyfikowanego tlenkiem litu. Cz. I. Aspekty technologiczne Preparation of special potassium-sodium water glass modified with lithium oxide. Part 1. Technological aspects Dr inż. Filip CIESIELCZYK w roku 2003 ukończył studia na Wydziale Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej. Jest adiunktem w Instytucie Technologii i Inżynierii Chemicznej tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna, ochrona środowiska. Dr inż. Wojciech MALEWSKI w roku 1988 ukończył studia na Wydziale więcej »

Otrzymywanie specjalnego szkła wodnego potasowo-sodowego modyfikowanego tlenkiem litu. Cz. II. Aspekty kinetyczne

Wojciech Malewski Filip Ciesielczyk Teofil Jesionowski

Zbadano kinetykę procesu rozpuszczania krzemionki amorficznej (Syloid® 244 WR Grace Davison) w mieszaninie wodnych roztworów krzemianów potasu i sodu z dodatkiem wodorotlenku litu dla temp. 55°C i 65°C. Przedstawiono krzywe kinetyczne α = α(t) i r = r(t) dotyczące omawianego procesu. Określono stopnie przemiany dla procesów realizowanych w obu temperaturach oraz szybkość reakcji. Uzyskane wyniki badań odniesiono do teoretycznego równania kinetycznego O’Connora i Greenberga. Com. amorphous SiO2 was dissolved in an aq. soln. of K and Na water glasses (with addn. of LiOH) at 55°C and 65°C to study the dissolution kinetics. The dissolution rate increased with the increasing temp. The results were compared with theor. O’Connor-Greenberg equation. Wodne roztwory krzemianów sodu i potasu znalazły szerokie zastosowanie przemysłowe. Do produkcji detergentów zużywa się ok. 2/3 ich światowej produkcji. Ponadto są one stosowane do form odlewniczych, w przemyśle papierniczym w procesie klejenia tektury falistej, a także do wybielania i stabilizacji papieru oraz pulpy jako składnik stabilizujący nadtlenek wodoru, do produkcji elektrod spawalniczych, w branży budowlanej jako składnik przyspieszający wiązanie i utwardzający cement, do produkcji farb krzemianowych oraz w przemyśle chemicznym do produkcji sit molekularnych, żeli i zoli krzemionkowych, krzemionek strącanych oraz różnych krzemianów. Mniejsze ilości zużywa się w przemyśle włókienniczym, farbiarskim i drukarskim, jako zaprawa Politechnika Poznańska Wojciech Malewski, Filip Ciesielczyk, Teofil Jesionowski* Otrzymywanie specjalnego szkła wodnego potasowo-sodowego modyfikowanego tlenkiem litu. Cz. II. Aspekty kinetyczne** Preparation of special potassium-sodium water glass modified with lithium oxide. Part 2. Kinetic aspects Mgr inż więcej »

PERSONALIA

Mgr inż. Ryszard KUNICKI został w dniu 27 kwietnia br. odwołany ze stanowiska prezesa zarządu Ciech SA. Stanowisko to Pan R. Kunicki objął 19 sierpnia 2008 r. (jego notkę biograficzną opublikowaliśmy w Przem. Chem. 2008, 87, nr 9, 908). Warto podsumować dokonania zarządu Ciechu w okresie kadencji Pana R. Kunickiego. Jeszcze przed dwoma laty zadłużenie Grupy Ciech sięgało 1,7 mld zł i miało bardzo niekorzystną strukturę. Do tego dochodziło obciążenie opcjami walutowymi oraz problemy z poczynionymi wcześniej inwestycjami w niemiecki Sodawerk Stassfurt i rumuńską US Govora. Przeprowadzono głęboką restrukturyzację Grupy. Pierwszym zadaniem było porozumienie się z bankami. Sytuację komplikowało to, że banków było aż 18 - wcześniej poszczególne podmioty Grupy Ciech same negocjowały umowy z nimi. Po 9 miesiącach niezwykle skomplikowanych negocjacji, Ciech podpisał jedną umowę na finansowanie całej działalności Grupy. Jednocześnie rozwiązany został problem "toksycznych opcji", które zostały ujęte w całej strukturze finansowania. W 2011 r. z sukcesem przeprowadzono dwie emisje akcji. W pierwszej z nich Ciech pozyskał 442 mln zł na konieczne inwestycje. Po raz pierwszy i dotychczas jedyny Skarb Państwa objął część akcji przypadającą na niego z tytułu prawa poboru do posiadanych udziałów w Ciech. Zrealizowana została też druga, mniejsza, emisja aportowa, która posłużyła uporządkowaniu Grupy i zwiększeniu transparentności. Równolegle stworzono nową strukturę finansowania i zredukowano zadłużenie o prawie 500 mln zł, w wyniku czego na koniec ub. roku wyniosło ono nieco ponad 1070 mln zł. Obniżono wskaźnik zadłużenia z ok. 7 do 3,7. Dzię więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie.Część XXVI.K

K+S Polska sp. z o.o. Pl. Wiosny Ludów 2 61-831 Poznań tel.: (61) 850 93 60 fax: (61) 850 93 61 nawozy@ks-polska.pl www.kali-gmbh.com www.ks-polska.com Kabat S.J. ul. Gumowa 6 64-840 Budzyń tel.: (67) 284 44 45 fax: (67) 284 43 94 biuro@kabat.pl www.kabat.pl Kadmar Sp. z o.o. P.P.H.U. ul. Katowicka 23 a Jaworzno tel.: (32) 615 62 33 fax: (32) 615 61 86 info@kadmar.pl www. więcej »

Porównanie przydatności i dokładności metod oceny stopnia uciążliwości zapachowej zakładu przemysłowego

Izabela Sówka Maria Skrętowicz Alicja Nych Paweł Zwoździak Jerzy Zwoździak

Przedstawiono możliwość zastosowania metod geostatystycznych do oceny zapachowej jakości powietrza, dostępnych w systemach informacji geograficznej GIS (geographic information system). Interpolację przeprowadzono metodami ważonych odwrotności odległości IDW (inverse distance weighted) oraz krigingu zwykłego. Dane przestrzenne pozyskano w terenowych badaniach intensywności zapachu wykonanych zgodnie z metodyką zawartą w wytycznych VDI 3940. Wyniki różnych wariantów interpolacji dla obu metod przeanalizowano i oceniono na podstawie wielkości błędów charakteryzujących dokładność danej metody oraz jakości wizualnej zgodnej z charakterem tworzenia się smugi odorowej. Air quality in the neighborhood (1000 m) of rape seed processing plant was evaluated by a direct olfactometric testing (6 people in 3 sessions). The results were interpolated by inverse distance weighted and ordinary kriging methods. Both shape of the odor propagation band and accuracy of the methods used were detd. Systemy informacji geograficznej GIS są wykorzystywane w wielu dziedzinach gospodarki oraz nauki. Coraz powszechniej wykorzystuje Politechnika Wrocławska Izabela Sówka*, Maria Skrętowicz, Alicja Nych, Paweł Zwoździak, Jerzy Zwoździak Porównanie przydatności i dokładności metod oceny stopnia uciążliwości zapachowej zakładu przemysłowego The comparison of usefulness and accuracy of methods for odor nuisance assessment of an industrial plant Mgr inż. Maria SKRĘTOWICZ w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Jest doktorantką na tym samym wydziale. W roku 2011 ukończyła Podyplomowe Studium GIS na Wydziale Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej. Specjalność - zagadnienia związane z Systemami Informacji Geograficznej oraz uciążliwością zapachową. Zakład Ekologistyki, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Politechnika Wrocławska, Pl. Grunwaldzki 9, 50- 377 Wrocław, tel./fax: (71) 3 więcej »

Potencjalne surowce do otrzymywania bioaktywnych pochodnych tłuszczowych

Wiesława Walisiewicz-Niedbalska Bożena Patkowska-Sokoła Hanna Gwardiak Tadeusz Szulc Robert Bodkowski Krzysztof Różycki

Przedstawiono charakterystykę olejów zawierających trzy wiązania podwójne (lniany, z lnianki) i z gorczycy o obniżonej zawartości kwasu erukowego, zawierające kwas α-linolenowy (9c,12c,15cC18:3), oraz z olejów z nasion wiesiołka, ogórecznika i z czarnej porzeczki zawierających kwas γ-linolenowy (6c,9c,12cC18:3). Ponadto przebadano oleje, które w stanie naturalnym zawierają izomery kwasu o 18 atomach węgla i trzy wiązania podwójne, a wśród nich olej tungowy zawierający kwas α-eleostearynowy (9c,11t,13tC18:3) i oleje z nagietka zawierające kwas nagietkowy (8t,10t,12cC18:3). Eight com. available and recovered vegetable oils (flax, false flax, evening primrose, barage, blackcurrant, mustard, tung and pot marigold) were analyzed for chem. compn., esp. for content of mono, di and tri unsatd. fatty acids. Contents of conjugated linoleic acids in tung oil were: the isomer 9c,11t,13t (α-eleostearic acid) 76.8% and the isomer 9c,11t,13t (β-eleostearic acid) 1.3% of the total fatty acids. In the marigold oil (varieties ‘Geisha Girl‘ and ‘Persemmon Beauty’), the isomer 8t,10t,12c (α-calendic acid) was in concns. 53,2 and 53,6%, resp. Concns. of the isomer 8t,10t,12t (β-calendic acid) were 2,1% and 1,4%, resp. α-Linolenic acid (9c,12c,15c C18:3) was identified in linseed oil (53,3%), in Camelina sativa oil (45,7% m/m) and in low erucic acid mustard oil (13,9% m/m). γ-Linolenic acid (6c,8c,12c C18:3) was identified in evening primrose oil (6,8% m/m), in borage seed oil (20,6% m/m) and in Wiesława Walisiewicz-Niedbalskaa,*, Bożena Patkowska-Sokołab, Hanna Gwardiaka, Tadeusz Szulcb, Robert Bodkowskib, Krzysztof Różyckia aInstytut Chemii Przemysłowej, Warszawa; bUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Potencjalne surowce do otrzymywania bioaktywnych pochodnych tłuszczowych Potential raw materials in the synthesis of bioactive fat derivatives Prof. dr hab. inż. Bożena PAT więcej »

Poziom wybranych makroelementów oraz selenu w siarze krów w zależności od ich wieku oraz liczby komórek somatycznych

Ewa Pecka Andrzej Zachwieja Monika Kowalska-Góralska

W próbkach siary krów oznaczono zwartość sodu, potasu, fosforu, magnezu, wapnia i selenu. Badano cechy siary w zależności od wieku krów (kolejnego wycielenia) i liczby komórek somatycznych (LKS). Najwyższy poziom magnezu oraz wapnia charakteryzował siarę krów wieloródek o LKS do 400 tys./mL, najniższy zaś próby siary krów pierwiastek o LKS powyżej 1 mln/mL. Zaobserwowano obniżenie zawartości magnezu i wapnia w siarze krów wraz ze wzrostem LKS, niezależnie od wieku. W próbach siary krów wieloródek o wyższej liczbie komórek somatycznych stwierdzono obniżenie poziomu potasu. Najwyższy poziom sodu zaobserwowano w siarze krów pierwiastek o LKS powyżej 1 mln/mL. Podobnie najniższy poziom selenu wykazano w siarze krów pierwiastek o LKS powyżej 1 mln/mL (27,20 μg/L), najwyższy zaś w próbach siary krów starszych o najniższej LKS (35,64 μg/L). Siarę o najwyższej zawartości makroelementów i selenu można pozyskać od krów starszych, o LKS nie przekraczającej 400 tys./mL, co powinno decydować o wykorzystaniu głównie takiej siary do produkcji preparatów, które mogą stanowić formę mineralnego suplementu diety człowieka dodatkowo wspomagającego mechanizm antyoksydacyjny. Cow colostrum was analyzed for Na, K, P, Mg, Ca and Se contents. Te chem. compn. of the colostrum depended slightly on the cow age and amt. of the somatic cells. Zawartość związków mineralnych w wydzielinie gruczołu mlekowego krów zależna jest od stadium laktacji, predyspozycji zwierzęcia, stanu jego zdrowia oraz warunków utrzymania i żywienia1-3). Najwyższy poziom makroi mikroelementów charakteryzuje siarę bezpośrednio po porodzie, następnie ulega gwałtownemu obniżeniu, nawet do 40%, już po 72 h laktacji2, 4). Wiele substancji śladowych występujących w organizmie krów ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego. Związki mineralne i witaminy, które wpływają na system immunologiczny to głównie przeciwutleniacze. Niedobór takich antyoksydantó więcej »

Procesy biotechnologiczne w wytwarzaniu nawozów fosforowych

Agnieszka Saeid Małgorzata Labuda Katarzyna Chojnacka Henryk Górecki

Przedstawiono możliwości wykorzystania odnawialnych surowców fosforowych, które mogą stanowić substrat w produkcji nawozów fosforowych. Wykorzystano bakterie Bacillus megaterium do roztwarzania kości i osadu po defosfatacji. Uzyskano większą szybkości solubilizacji w hodowli, gdzie surowcem fosforowym był osad, który również miał wpływ na większy przyrost biomasy w porównaniu do kości. Poultry bones and sludge from wastewater treatment were microbiol. processed with Bacillus megaterium bacteria to solubilize the P compds. for 10 days. The solubilization started after one day (sludge) or 4 days (bones) long incubation periods. The sludge substrate allowed for a faster increase in microbial biomass than the bone substrate. Fosfor jest obecny we wszystkich żywych komórkach i jest niezbędny dla wszystkich form życia1). Jest on drugim najczęściej występującym ze wszystkich składników mineralnych zawartych w organizmie człowieka. Występuje w każdej komórce, ale prawie 80% fosforu u ludzi znajduje się w zębach i kościach. Stanowi on ok. 1% masy ciała dorosłego człowieka2). Podstawowym surowcem do produkcji nawozów fosforowych są nieodnawialne fosforyty. Wytwarzanie nawozów fosforowych zawierających fosfor w postaci dostępnej dla roślin, w formie fosforanów amonowych (DAP i MAP), NPK oraz superfosfatu łączy się z wytwarzaniem ogromnych ilości odpadów (fosfogips). Bezpośrednie stosowanie nieprzetworzonych surowców fosforowych jest bardzo ograniczone ze względu na niską rozpuszczalność zawartych w nich związków fosforu3). Przejście fosforu z formy nierozpuszczalnej do rozpuszczalnej jest najważniejszym etapem w produkcji nawozów zawierających biodostępną dla roślin formę fosforu. Jest mała szansa na to, by problem niedoboru fosforu w glebach rozwiązać przez zwiększenie nawożenia nawozami fosforowymi pro- Politechnika Wrocławska Agnieszka Saeid*, Małgorzata Labuda, Katarzyna Chojnacka, Henryk Górecki Procesy biotechnologiczne w wytw więcej »

Przemiany związków fosforu zawartych w fosforycie Maroko II w warunkach techniki PAPR z zastosowaniem mieszaniny kwasu siarkowego i fosforowego

Jakub Skut Józef Hoffmann Krystyna Hoffmann

Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych procesu otrzymywania nawozów fosforowych PAPR (partially acidulated phosphate rock) z zastosowaniem mieszaniny kwasu siarkowego i fosforowego (PAPRKS KF) pod kątem przemian związków fosforu zawartych w fosforycie Maroko II. W przypadku wyników efektywności rozkładu na podstawie fosforu (P) rozpuszczalnego w wodzie (ERH2O) stwierdzono zależność liniową dla produktów nawozowych PAPRKS KF o udziale H2SO4 w stopniu normy stechiometrycznej PAPR (ηPAPR) równym 80%. W miarę zmniejszania udziału H2SO4 w ηPAPR, następował wzrost nieliniowości trendu, dzięki czemu osiągano równocześnie wyższe wartości ηPAPR dla serii produktów PAPRKS KF o tej samej wartości ηPAPR. Stwierdzono bardziej efektywną konwersję fosforu pochodzącego z fluoroapatytu do rozpuszczalnego w wodzie Ca(H2PO4)2 w konsekwencji wzrostu udziału procentowego H3PO4 w mieszaninie kwasów H2SO4 + H3PO4 w procesie zarabiania mlewa. Rezultaty efektywności rozkładu na podstawie fosforu rozpuszczalnego w obojętnym cytrynianie amonu (EROCA) charakteryzują się dla wszystkich serii próbek zależnością nieliniową, przy czym (szczególnie dla ηPAPR 0,1-0,5) osiągano wyższe wartości wraz ze wzrostem udziału H3PO4 w ηPAPR. Zaproponowano optymalny bilans materiałowy, wyrażony w postaci wykresu strumieniowego Sankeya dla otrzymywania produktu nawozowego PAPRKS KF o ηPAPR 0,3. Phosphate rock was decompd. with mixts. of H2SO4 and H3PO4 and studied for contens of citric acid, HCOOH, mineral acids, neutral NH4 citrate and water-sol. P. The optimum fertilizer was produced at H2SO4/H3PO4 ratio 20:80 and contained mineral acid-sol. P2O5 at least 38% by mass, and H2O-sol. P2O5 less than 1.5% by mass. Technologia wytwarzania nawozów fosforowych typu PAPR oparta jest na stosowaniu części stechiometrycznej ilości kwasu siarkowego, ortofosforowego lub ich mieszaniny o stężeniu i temperaturze niezbędnej do całkow więcej »

Przemysłowe znaczenie mikrobiologicznych hydroksylacji związków steroidowych

Tomasz Janeczko Natalia Milecka Edyta Kostrzewa-Susłow

Ze względu na szeroki wachlarz właściwości biologicznych związki steroidowe znalazły zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Hydroksylacje steroidów za pomocą mikrobiologicznych monooksygenaz (cytochromu P-450) stały się źródłem związków o pożądanej aktywności biologicznej oraz produktów pośrednich w syntezie chemicznej. Selektywność działania enzymów oraz łagodne warunki prowadzenia biotransformacji przyczyniły się do rozwoju tej dziedziny badań. Przedstawiono znaczenie mikrobiologicznej hydroksylacji związków steroidowych. A review, whit 71 refs., of steroid compounds and their hydroxyl derivatives as well as of enzymes used as biocatalysts for hydroxylation of the steroids. Mikrobiologiczna hydroksylacja charakteryzuje się wysoką regioi stereospecyficznością działania oraz prowadzi do otrzymania trudno dostępnych na drodze klasycznej syntezy chemicznej związków. Mikrobiologiczne przekształcenia steroidów, są ważną, spełniającą wymogi "zielonej chemii" i "białej biotechnologii", metodą pozyskiwania nowych pochodnych steroidowych, o potencjalnej aktywności biologicznej1, 2). Związki steroidowe, głównie hydroksypochodne, ze względu na właściwości terapeutyczne (m.in. przeciwzapalne, przeciwalergiczne i antynowotworowe) są wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym do produkcji leków. Monooksygenazy (enzymy katalizujące reakcje hydroksylacji) mikroorganizmów wykazują duże Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Tomasz Janeczko*, Natalia Milecka, Edyta Kostrzewa-Susłow Przemysłowe znaczenie mikrobiologicznych hydroksylacji związków steroidowych Industrial importance of microbial hydroxylation of steroids Mgr inż. Natalia MILECKA w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Nauk o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu Jest doktorantką i asystentem naukowym w Katedrze Chemii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - biotransformacje związków steroidowych. Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Uni więcej »

Przerób sorga cukrowego na bioetanol

Joanna Chmielewska Józef Sowiński Piotr Nowakowski

Sorgo cukrowe (BMR Elite) w ciągu całego okresu prowadzenia badań przydatności technologicznej do produkcji etanolu odznaczało się wyższą wydajnością soku roślinnego niż mieszaniec sorga z trawą sudańską (Nutri Honey). Wraz z opóźnieniem zbioru obniżała się wydajność soku roślinnego, zwłaszcza u odmiany BMR Elite. Zawartość ekstraktu w soku roślinnym tej odmiany, z wyjątkiem 1, 6 i 8 terminu pobrania prób, była wyższa o 2-3% w porównaniu z mieszańcem Nutri Honey. Wydajność etanolu wynosiła 31,7-61,5 dm3/t soku dla odmiany BMR Elite, podczas gdy dla Nutri Honey 32,9-51,2 dm3/t soku. Crop of sweet sorghum (BMR Elite) and a hybrid of sorghum and sudangrass (Nutri Honey) was disintegrated (size 5 mm harvest date but the) and processed by pressing (30 atm) to recover juice (yield 14-32 and 11-25 t/ha, resp.). The juice yield decreased with increasing harvest date but the content of org. matter in the juice showed 2 maxima at 3. and 7. harvest dates. The juice was fermented to EtOH by using Saccharomyces cerevisiae at 30°C. The EtOH yield was 31.7-61.5 L/t of juice for the BMR Elite variety and 32.9-51.2 L/t of juice for Nutri Honey. Możliwości zastosowania bioetanolu jako alternatywnego źródła energii są uwarunkowane obniżeniem kosztów jego produkcji, na które w istotnej mierze wpływa cena surowca. Jednym z tanich surowców, które w Polsce mogą być pozyskane z gatunków zalecanych do uprawy na glebach niższych klas bonitacyjnych jest sorgo. W porównaniu z innymi gatunkami roślin przeznaczanymi na cele energetyczne sorgo odznacza się krótkim okresem wegetacji, szybkim tempem wzrostu i małymi wymaganiami siedliskowymi1-3). W łodygach, głównym składniku plonu, gromadzone są łatwe do pozyskania cukry proste i dwucukry4-6). W badaniach prowadzonych przez Reddiego i współpr.7) koszt produkcji etanolu z soku Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Joanna Chmielewska*, Józef Sowiński, Piotr Nowakowski Przerób sorga cukrowego na bioetano więcej »

Przydatność wybranych gatunków roślin do zasiedlania terenów zdegradowanych przez przemysł miedziowy

Zofia Spiak Krzysztof Gediga

Określono możliwości zasiedlenia zbiorników odpadów flotacyjnych pochodzących z przemysłu miedziowego przez wybrane gatunki roślin. Doświadczenia prowadzono w hali wegetacyjnej, gdzie na odpadzie flotacyjnym pozyskanym ze zbiornika Wartowice, wzbogaconym odpadami mineralnymi i organicznymi, przez 3 lata uprawiano kilka gatunków roślin. Przydatność badanych gatunków oceniano na podstawie możliwości ich plonowania oraz gromadzenia fosforu i miedzi. Do zasiedlenia tych niekorzystnych dla wzrostu i rozwoju roślin terenów wytypowano lucernę, koniczynę oraz mieszankę tych roślin z kilkoma gatunkami traw. W każdym roku badań rośliny te plonowały zadowalająco, co pozwoli w krótkim czasie pokryć powierzchnię zbiornika i wytworzyć darń. Mimo niewielkich zawartości fosforu w podłożu, wszystkie gatunki roślin pobierały wystarczające dla procesów metabolicznych ilości tego składnika, a w warunkach nadmiernej koncentracji miedzi w odpadzie akumulowały tego metalu niewielkie ilości. Oznaczona zawartość w ich tkankach pozwoliła zakwalifikować je nawet na cele paszowe. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Zofia Spiak*, Krzysztof Gediga Przydatność wybranych gatunków roślin do zasiedlania terenów zdegradowanych przez przemysł miedziowy Applicability of selected plant species for the occupance of land degraded by copper industry Dr inż. Krzysztof GEDIGA w roku 1983 ukończył studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Żywienia Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - chemia rolnicza. Katedra Żywienia Roślin, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu,� ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław, tel./fax: (71) 320-56-14, e-mail: zofia.spiak@up.wroc.pl Prof. dr hab. inż. Zofia SPIAK w roku 1973 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Obecnie jest zatrudniona na stanowisku profesora zwyczajnego, kierownika kat więcej »

Regulacja składu fazowego TPFS w zależności od parametrów kalcynacji i recyrkulacji produktu

Przedstawiono wyniki badań otrzymywania tripolifosforanu sodu (TPFS) metodą jednostopniową z zastosowaniem recyrkulacji produktu. Badania obejmowały sporządzenie mieszanek wsadowych z kwasów fosforowych ekstrakcyjnych Alwernia, Police oraz kwasu fosforowego termicznego, sody amoniakalnej i recyrkulowanego TPFS, a następnie ich kalcynację. Mieszanki wsadowe otrzymano przy zmiennym stopniu neutralizacji kwasu fosforowego sodą amoniakalną przy zastosowaniu 2,5- i 5-krotnego zawrotu TPFS w postaci fazy I, fazy II lub mieszanki obu faz. Recyrkulacja TPFS oraz dobór parametrów kalcynacji pozwoliły na regulację składu fazowego otrzymywanych produktów, który określono metodą rentgenograficzną. Mixt. of Na2CO3 and extractive or thermal H3PO4 (Na2O/P2O5 ratio 1.57-1.77) were optionally enriched with recycled Na- 5P3O10 and heated at 250-550°C for 30-60 min to produce Na5P3O10. The product was analyzed for chem. and phase compn. The in-process recycling of Na5P3O10 allowed for decreasing the heating temp. and avoiding the presence of Na4P2O7 in the final product. Trifosforan(V) pentasodu Na5P3O10 jest krystaliczną solą nieorganiczną zwaną potocznie tripolifosforanem sodu (TPFS). TPFS występuje w posta-ci dwóch bezwodnych form polimorficznych oraz w postaci heksahydratu. Obie bezwodne formy krystaliczne krystalizują w układzie jednoskośnym i posiadają łańcuchową budowę anionu tripolifosforanowego, w której wiązania P-O-P tworzą linię łamaną. Różnice w budowie obu faz związane są z deformacją końcowych grup PO4 oraz koordynacją jonów sodu1-3). Bezwodna faza I TPFS (odmiana wysokotemperaturowa) jest stabilna w temp. powyżej 450°C, zaś bezwodna faza II (odmiana niskotemperaturową) jest stabilna poniżej 450°C. Struktura anionu fazy I w porównaniu z fazą II charakteryzuje się większą deformacją końcowych grup PO4 i odwrotną symetrią wewnętrzną cząsteczki w stosunku do fazy II. Aniony tripolifosforanowe fazy I i fazy II posiadają podwójną s więcej »

Rola selekcji mikroorganizmów w procesie biodegradacji benzenu

Waldemar Adamiak Urszula Kita Izabela Sówka Mirosław Szklarczyk

Przedstawiono badania dotyczące wykorzystania wyselekcjonowanych mikroorganizmów w biofiltracji gazów zanieczyszczonych benzenem. Porównano biofiltrację par benzenu przez złoże zasiedlone przez mikroflorę autochtoniczną i zaszczepione mikroorganizmami wyhodowanymi w warunkach in vitro. Stwierdzono dużo lepsze efekty usuwania benzenu oraz krótszy czas adaptacji i readaptacji w przypadku biofiltracji przez złoże wzbogacone mikrobiologicznie. Złoże zaszczepione wyselekcjonowanymi podczas długiego pasażowania bakteriami wymagało zasilania dużymi ilościami soli biogenicznych. PhH-contg. air was filtered at 20°C through peat-pearlite bed inoculated with selected Acinetobacter, Alcaligenes and Corynebacterim species and improved by addn. of a N, P, K and Mg as well as B, Cu, Fe, Mo and Zn-contg. fertilizer (mass load of the bed up to below 80 mg/m3s) to study the efficiency of PhH biodegrdn. The inoculation resulted in a substantial increase in the rate of PhH removal up to above 70 mg/m3s (process efficiency near to 100%). Obserwacja procesów rozkładu materii organicznej naturalnie zachodzących w środowisku pozwoliła na wykorzystanie ich w technologii oczyszczania gazów odlotowych. Biologiczne metody usuwania zanieczyszczeń organicznych oparte są na ich podatności na biodegradację. Mikroorganizmy mają duże zdolności adaptacji do rozkładu różnych zanieczyszczeń, jednak nie do wszystkich w tej samej mierze. Początkowo metody biologiczne, w tym biofiltracja, ograniczały się do usuwania z gazów substancji występujących w naturalnym środowisku życia mikroorganizmów. Z czasem rozszerzono ich stosowanie również do oczyszczania gazów przemysłowych zawierających ksenobiotyki (związki obce drobnoustrojom i trudno aPolitechnika Wrocławska; bPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu Waldemar Adamiaka, Urszula Kitaa, Izabela Sówkaa, *, Mirosław Szklarczykb Rola selekcji mikroorganizmów w procesi więcej »

Skład chemiczny olejków eterycznych z barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum

Antoni Szumny Maciej Adamski Katarzyna Wińska Wanda Mączka Piotr Nowakowski

Przedstawiono analizę chromatograficzną olejków eterycznych uzyskanych z wybranych części barszczu Mantegazziego. Zawartość olejków wahała się w przedziale 0,45-9,5%. W olejkach z korzeni, łodyg i szypułek dominującym lotnym składnikiem był p-cymen, zaś w olejku z liści seskwiterpenowe kariofilen i β-gwajen. Nieterpenowy octan n-oktylu występował w przewadze w olejkach z kwiatów i owoców. Zaprezentowano również wygodną i szybką metodę izolowania furanokumaryn: pimpineliny i angelicyny. Roots, stems, pedicels, flower and dry leaves and fruits of giant-hogweed (Heracleum mantegazzianum) were steam-distd. to recover volatile oils. The spent fruits were addnl. hexane-extd. for 3 weeks to isolate angelicine and 5,6-dimethoxyangelicine. The oils were analyzed for chem. comp. by chromatog. and mass spectrometry. p-Cymene was the main component of roots, pedicels and stems-derived oils (42.81%, 58.42% and 49.94%, resp.), β-guaiene of leaves-derived oil (35.43%) and Me(CH2)7OC of the flowers and fruits-derived oils (68.03% and 59.10%, resp.). The lowest yield of the oil was obsd. at processing stems (450 mg/100 g) and the highest for fruits (950 mg/100 g). Barszcz Mantegazziego (barszcz kaukaski lub mantegazyjski, Heracleum mantegazzianum) należy do rodziny selerowatych (Apiaceae Sommier & Levier). Pochodzi z regionu Kaukazu Północnego. Do Europy został sprowadzony na początku XIX w. jako gatunek ozdobny i paszowy, ale szybko rozprzestrzenił się jako gatunek inwazyjny. Ze względu na bardzo duże podobieństwo morfologiczne bywa mylony z barszczem Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.). Duży Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Antoni Szumny*, Maciej Adamski, Katarzyna Wińska, Wanda Mączka, Piotr Nowa kowski Skład chemiczny olejków eterycznych z barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) Chemical composition of volatile oils of giant-hogweed Dr hab. inż. Maciej ADAMSKI w roku 1985 ukończył studia na Akademii więcej »

Spalanie komunalnego osadu ściekowego w reaktorze fluidyzacyjnym

Beata Kowarska Jerzy Baron Stanisław Kandefer Witold Żukowski

Przedstawiono wyniki badań procesu spalania wysuszonego komunalnego osadu ściekowego oraz mieszanki zawierającej oprócz tego osadu także zużytą ziemię bielącą i CaO. Badania prowadzono w reaktorze fluidyzacyjnym ze złożem piaskowym i wapiennym, z jedno- i dwustrefowym spalaniem (reburning). Uzyskano redukcję emisji NOx w obu typach złóż wynoszącą 70-79%. Stwierdzono, że CaO, oprócz efektu odsiarczającego, znacząco wpływa na obniżenie zawartości CO w spalinach, jak również na wzrost stężenia pierwotnego NO, utrudniając w ten sposób możliwość uzyskania wartości mniejszych od standardów emisji dla NOx. A dry municipal sewage sludge and a mixt. of the sludge, waste bleaching earth and CaO were combusted in fluidized sand or limestone beds to study the compn. of the flue gases. One- and two-zone combustion (reburning) was carried out. A decrease in NOx and CO concns. was achieved. Zastosowanie procesów spalania do termicznej utylizacji materiałów odpadowych o dodatniej wartości opałowej jest obecnie przyjmowane jako najlepszy sposób przetwarzania nadmiaru produkowanych przez człowieka odpadów, jak również zapewnienia alternatywnych, w stosunku do kopalnych, źródeł energii. Ze względów logistycznych korzystne jest przystosowanie do tego celu urządzeń stosunkowo małej skali i o niewielkim stopniu komplikacji, bowiem emisja do Politechnika Krakowska Beata Kowarska*, Jerzy Baron, Stanisław Kandefer, Witold Żukowski Spalanie komunalnego osadu ściekowego w reaktorze fluidyzacyjnym Incineration of municipal sewage sludge in a fluidized bed reactor Dr inż. Jerzy BARON w roku 1979 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest adiunktem w Instytucie Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej. Specjalność - technologia nieorganiczna. Instytut Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza, Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-27-67, fax: (12) 628-20-35, e-mail: więcej »

Spalanie odpadów elektronicznych w reaktorze z pęcherzowym złożem fluidalnym oraz proces ekstrakcji produktów w środowisku kwaśnym

Amelia Woynarowska Jadwiga Zabagło Jerzy Baron Sylwester Żelazny Witold Żukowski

Przedstawiono wyniki badań termicznej dekompozycji fragmentów obwodu drukowanego z podzespołami elektronicznymi prowadzonej w reaktorze z pęcherzowym złożem fluidalnym, oraz ługowania produktów spalania w środowisku kwaśnym. Uzyskaną po spaleniu pozostałość poddano dwuetapowej ekstrakcji w środowisku kwaśnym (H2SO4 i woda królewska). Uzyskano stopnie ekstrakcji wynoszące od 99,95% (Cu) do 97,42% (Mn), dla ołowiu (2,60%), przy użyciu H2SO4, oraz od 99,94% (Cu) do 71,73% (Ti) przy użyciu H2SO4 i wody królewskiej. Warunkiem uzyskania wysokich stopni ekstrakcji przy użyciu kwasu siarkowego było zastosowanie w początkowym okresie tego procesu kwasu stężonego. Printed circuit boards with electronic components were combusted in a fluidized bed reactor in air-liq. petroleum gas stream. The combustion products were leached with concd. H2SO4 and HNO3/H2SO4 at 50°C for 120 min. The metal recovering degree ranged from 99.95% (Cu) to 97.42% (Mn), with the exception of lead (2.60%), when H2SO4 was used, and from 99.94% (Cu) to 71.73% (Ti) when in a 2-stage process H2SO4 and HNO3/H2SO4 were used. Mgr inż. Amelia WOYNAROWSKA w roku 2010 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Jest doktorantką w Instytucie Chemii i Technologii Nieorganicznej tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna. Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel. (12) 628-27-71, e-mail: awoynarowska@ indy.chemia.pk.edu.pl * Autor do korespondencji: Politechnika Krakowska Amelia Woynarowska*, Jadwiga Zabagło, Jerzy Baron, Sylwester Żelazny, Witold Żukowski Spalanie odpadów elektronicznych w reaktorze z pęcherzowym złożem fluidalnym oraz proces ekstrakcji produktów w środowisku kwaśnym Combustion of electronic waste in a fluidized bed reactor and extraction of products in acidic medium Mgr inż. Jadwiga ZABAGŁO w roku 2007 ukończyła studia na Wydzi więcej »

Stabilizacja monomerycznej cystatyny z białka jaja kurzego

Krzysztof Gołąb Jakub Gburek Katarzyna Juszczyńska Tadeusz Trziszka Antoni Polanowski

Cystatyna z białka jaja kurzego ma potencjalne zastosowanie terapeutyczne, jednak łatwo traci swoją aktywność biologiczną na skutek agregacji. Zbadano wpływ wybranych buforów i stabilizatorów na aktywność cystatyny w procesach zamrażania, liofilizacji i przechowywania. Najkorzystniejsze warunki zapewniły bufory zawierające Tris i węglan amonu. Najlepszymi stabilizatorami okazały się albumina i trehaloza. Cystatin was isolated from egg white by affinity chromatog. and studied for stability in selected buffers in presence of stabilizers during freezing, freeze-drying and storage. The highest activity of cystatin was obsd. in Tris or (NH4)2CO3- contg. buffers and in presence of albumine or trehalose. Produkcja białek mających potencjalne zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym stanowi ważną gałąź przemysłu biotechnologicznego na świecie. W stosunku do związków małocząsteczkowych leki białkowe charakteryzują się (i) wysoką specyficznością, ograniczającą zakłócenie prawidłowych procesów fizjologicznych i wystąpienie efektów ubocznych, (ii) dobrą tolerancją, spowodowaną naturalnym występowaniem w organizmie oraz (iii) możliwością ich zastosowania w substytucji zmutowanego lub niesyntetyzowanego białka bez konieczności wdrażania terapii genowej1, 2). Cystatyna izolowana z białka jaja jest dobrze poznanym i scharakteryzowanym pod względem biochemicznym białkiem. Potencjalne zastosowanie cystatyny jako leku wiąże się przede wszystkim z jej zdolnością do hamowania aktywności proteolitycznej lizosomalnych proteaz cysteinowych, w szczególności katepsyn B, H, K, L i S. Zaburzenia równowagi proteaza/inhibitor przyczynia się do Stabilizacja monomerycznej cystatyny z białka jaja kurzego Stabilization of monomeric chicken egg white cystatin Dr hab. inż. Jakub GBUREK w roku 1992 ukończył studia na Wydziale Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej. Jest adiunktem Katedry i Zakładu Biochemii Farmaceutycznej Akademii Medyc więcej »

Stan badań i kierunki zmian w otrzymywaniu nanostrukturalnego srebra

Jolanta Pulit Marcin Banacha Leszek Tymczyna Anna Chmielowiec-Korzeniowska

Nanotechnologia jest szybko rozwijającą się dziedziną nauki, która ze względu na swój interdyscyplinarny charakter znalazła zastosowanie w wielu gałęziach nauki i przemysłu. Jednym z najlepiej poznanych nanomateriałów jest srebro nanocząstkowe, stosowane m.in. w medycynie, kosmetologii, farmacji i ochronie środowiska. Przedstawiono przegląd sposobów otrzymywania nanocząstek srebra z uwzględnieniem wad i zalet każdej z metod. A review, with 63 refs., of methods for prodn. of nanostructured Ag. Nanotechnologia zajmuje się badaniami zjawisk towarzyszących manipulacjom materią w skali atomowej, cząsteczkowej i makrocząsteczkowej. Właściwości materiałów, których rozmiary charakteryzują się takim stopniem rozdrobnienia znacznie różnią się od właściwości cząstek należących do makroświata. Podstawowymi celami nanotechnologii są: produkcja nanostruktur, ich charakterystyka i zastosowanie. To oznacza, że nanoinżynieria podłoża może odgrywać kluczową rolę w otrzymywaniu materiałów o konkretnych właściwościach, co jest możliwe dzięki kontroli ich rozdrobnienia, wielkości i kształtu cząstek. Uważa się, że nanotechnologia, jako uzupełnienie innych dziedzin nauki, przyniesie znaczny postęp m.in. w takich gałęziach przemysłu, jak metrologia, elektronika, biotechnologia, biomedycyna i kosmetologia. Nanometr to jedna miliardowa metra (1 nm = 10-9 m), czyli jedna milionowa milimetra. Rozmiary nanocząstek przeważnie znajdują się w zakresie 1-100 nm1), co lokuje je na poziomie rozmiarów np. cząsteczki DNA, której wielkość wynosi ok. 2,5 nm2). aPolitechnika Krakowska; bUniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Jolanta Pulita, *, Marcin Banacha, Leszek Tymczynab, Anna Chmielowiec-Korzeniowskab Stan badań i kierunki zmian w otrzymywaniu nanostrukturalnego srebra State of research and trends in the preparation of nanostructured silver Dr inż. Marcin BANACH w roku 2006 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakows więcej »

Stan toksykologiczny propolisu wykorzystywanego w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym

Adam Roman Ewa Popiela-Pleban Monika Kowalska-Góralska

Propolis jest wyjątkowo złożonym materiałem zawierającym ponad 300 różnych substancji. Zalicza się do najstarszych składników wykorzystywanych przez ludzi zarówno w medycynie, farmacji, jak i kosmetyce. Celem badań było określenie stopnia bioakumulacji wybranych pierwiastków o właściwościach toksycznych w propolisie przeznaczonym do przetwórstwa w przemyśle farmaceutycznym oraz kosmetycznym. Bioaccumulation levels of toxic elements (Cr, Hg, Zn, Cu, Pb, As and Cd) in propolis used for the cosmetics and pharmaceutical industries were detd. Propolis samples from Opole and Legnica regions were mineralized by using the microwave technique at elevated pressure in the chiptype polytetrafluoroethylene bombs. and analyzed by plasma spectrometry. Concns. of Cd, As, Hg, Pb and Cr were higher than allowed by resp. standards. Przemysł, rozwój transportu (zwłaszcza samochodowego), górnictwa, intensyfikacja rolnictwa i wiele innych gałęzi działalności człowieka ma bezpośredni i pośredni wpływ na zmiany składu chemicznego gleby, wody i powietrza, a przez to przenikają także do surowców i produktów spożywczych, co przekłada się na stan zdrowotny i życie ludzi. Czynnikiem odgrywającym bardzo ważną, negatywną rolę w środowisku jest nadmierna kumulacja metali śladowych o działaniu toksycznym. Spowodowane zostało to poprzez zachwianie równowagi między ich uwalnianiem w wyniku procesów hipergenicznych, a wiązaniem w utworach geologicznych. Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt są pierwiastki o bardzo dużym współczynniku kumulacji w środowisku naturalnym (kadm, chrom, miedź, rtęć, ołów, cynk, arsen), przez co ich trwałość zalegania w środowisku jest bardzo duża. Metale te również odkładają się w produktach pszczelich, z których najbardziej zagrożony jest propolis. Problem stanowią zanieczyszczenia związane z powszechnym używaniem w pszczelarstwie środków chemicznych (leczniczych, dezynfekcyjnych) oraz stosowaniem pestycydów w o więcej »

Synteza izoprenoidowych fosfolipidów

Katarzyna Biodrowska Andrzej W. Draus Anna Gliszczyńska Witold Gładkowski Agnieszka Leśniak Czesław Wawrzeńczyk

Otrzymano cztery nowe 1,2-diacylofosfatydylocholiny z resztami acylowymi kwasów izoprenoidowych w pozycji sn- 2. 1-Palmitoilo- sn-glicero-3-fosfocholinę estryfikowano kwasami: geranylowym, (E)-3,7-dimetylookt-4-enowym, (2E, 8E)-3,7,11-trimetylododeka-2,8-dienowym oraz (4E, 8Z)-5,9,13-trimetylotetradeka- -4,8,12-trienowym w obecności N,N’-dicykloheksylokarbodiimidu (DCC) i 4-dimetyloaminopirydyny (DMAP). Otrzymane fosfolipidy będą poddane badaniom na aktywność cytotoksyczną w stosunku do linii komórkowych nowotworów ludzkich, gdyż w świetle danych literaturowych mogą okazać się przydatne w terapii chorób nowotworowych. 1-Palmitoyl-sn-glycero-3-phosphocholine was esterified with geranic, (E)-3,7-dimethyloct-4-enoic, (2E, 8E)-3,7,11- trimethyldodeca-2,8-dienoic and (4E, 8Z)-5,9,13-trimethyltetradeca- 4,8,12-trienoic acids in presence of N,N’- dicyclohexylcarbodiimide and 4-dimethylaminopyridine to prep. 4 resp. new 1,2-diacylphosphatidylcholines with isoprenoid residues in sn-2 position as prospective anticancer agents. Fosfolipidy są związkami naturalnymi wchodzącymi w skład organizmów żywych, gdyż jako składniki błony komórkowej obecne są w każdej komórce1). Dzięki amfifilowemu charakterowi fosfolipidy mogą być pomocne w transporcie substancji biologicznie aktywnych do docelowych tkanek organizmu. Cechy te były inspiracją dla prowadzonych modyfikacji syntetycznych i naturalnych fosfolipidów. Ideą, która przyświecała badaniom było wprowadzenie biologicznie aktywnych związków do cząsteczki fosfolipidu i porównanie aktywności biologicznej uzyskanych połączeń z aktywnością wyjściowych związków bioaktywnych. W kręgu zainteresowań znalazło się otrzymanie preparatów o aktywności antyproliferacyjnej w stosunku do komórek nowotworowych, a jednocześnie nietoksycznych dla komórek zdrowych. Preparaty tego typu mogłyby znaleźć zastoso- Katarzyna Biodrowska, Andrzej W. Draus, Anna Gliszczyńska, Witold Gładkowski, Agnieszka więcej »

Termiczne przetwarzanie opakowań aseptycznych w reaktorze fluidyzacyjnym

Jadwiga Zabagło Witold Żukowski

Przedstawiono wyniki badania procesów zachodzących podczas termicznego przetwarzania opakowań aseptycznych, prowadzonego w reaktorze fluidyzacyjnym ze złożem piaskowym. W testach spalania okresowego wyróżniono dwa etapy procesu, różniące się efektami wizualnymi i czasem trwania. W przypadku ciągłego doprowadzania materiału do reaktora, przeprowadzono analizę zanieczyszczeń gazowych wykorzystując analizator FT-IR oraz określono rodzaje głównych składników organicznych. Stwierdzono występowanie metanu, etenu, etynu oraz naftalenu i benzenu. Waste aseptic packagings were disintegrated (end size 10-20 mm) and combusted in a fluidized sand bed reactor at 900°C to study the combustion course and compn. of flue gases. Two steps were distinguished in the process (carbonization with flame combustion and heterogeneous combustion with disintegration of solid particles). Some amts. of CH4, CH2=CH2, CH≡CH, naphthalene and PhH were obsd. in the flue gas. Wielowarstwowa budowa opakowań aseptycznych (papier i aluminium przedzielone i pokryte polietylenem) pozwala wykorzystać indywidualne zalety materiałów stanowiących poszczególne warstwy. Dzięki zastosowaniu folii aluminiowej, będącej barierą dla tlenu, drobnoustrojów i promieniowania UV1), produkty w opakowaniach aseptycznych nie muszą być przechowywane w chłodniach. Jest to powód, dla którego opakowania takie są stosowane na tak Politechnika Krakowska Jadwiga Zabagło*, Witold Żukowski Termiczne przetwarzanie opakowań aseptycznych w reaktorze fluidyzacyjnym Thermal processing of aseptic packagings in a fluidized bed reactor Dr hab. inż. Witold ŻUKOWSKI, prof. PK, w roku 1990 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. W 1994 r. obronił pracę doktorską, w 2005 r. przeprowadził przewód habilitacyjny. Jest dyrektorem Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej tej uczelni. Specjalność - inżynieria chemiczna i procesowa, inżynieri więcej »

Termiczny rozkład wybranych związków chloroorganicznych w procesie spalania gazu w złożu fluidalnym

Małgorzata Olek Jerzy Baron Witold Żukowski

Przedstawiono wyniki badań procesu termicznego rozkładu dichlorometanu i chlorobenzenu w czasie spalania LPG w inertnym, pęcherzowym złożu fluidalnym. Dodanie do mieszanki palnej organicznych związków chloru wpływa na mechanizm i kinetykę procesu spalania, powodując istotne zwiększenie stężenia CO i NOx w spalinach. Stwierdzono, że stopień konwersji badanych chloropochodnych wynosił 92-100%, gdy średnia temperatura złoża zmieniała się w zakresie od 900°C do temperatury płynięcia materiału złoża. CH2Cl2 and PhCl were added (900-5350 ppm) to liq. petroleum gas combusted in fluidized sand bed under lab. conditions to study formation of the Cl-contg. org. compds., CO and NOx in flue gas. The conversion of CH2Cl2 and PhCl added was 92-100% at above 900°C. An increased contents of CO and NOx were also obsd. Chloropochodne węglowodorów alifatycznych i aromatycznych należą do grupy związków wytwarzanych na wielką skalę (m.in. rozpuszczalniki i niektóre biocydy). Substancje te są trwałymi zanieczyszczeniami środowiska. Ich rozkład w naturze zachodzi powoli ze względu na obecność wiązań kowalencyjnych Dr inż. Małgorzata OLEK w roku 2002 ukończyła studia na Wydziale Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jest adiunktem w Instytucie Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza Politechniki Krakowskiej. Specjalność - utylizacja odpadów. Instytut Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza, Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-25-92, e-mail: mmt.olek@gmail.com * Autor do korespondencji: Politechnika Krakowska Małgorzata Olek*, Jerzy Baron, Witold Żukowski Termiczny rozkład wybranych związków chloroorganicznych w procesie spalania gazu w złożu fluidalnym Thermal decomposition of selected organochlorine compounds during gas combustion in fluidized bed Dr inż. Jerzy BARON w roku 1979 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest adiunkt więcej »

Transformacje naringeniny przez drożdże Rhodotorula marina

Anna Madej Jarosław Popłoński Ewa Huszcza

Transformacje naringeniny przez drożdże Rhodotorula marina prowadziły do dwóch produktów hydroksylacji: kartamidyny i izokartamidyny, których stężenie zależało od wieku prehodowli, do której dodawano substrat oraz od czasu jego inkubacji w mieszaninie reakcyjnej. Największą wydajność kartamidyny uzyskano po 24 h inkubacji naringeniny dodawanej do 1-dniowej prehodowli, natomiast największe stężenie izokartamidyny obserwowano po 10 h transformacji naringeniny dodawanej do 3-dniowej prehodowli. Aktywność przeciwutleniająca otrzymanych produktów jest wyższa niż zastosowanego substratu i w przypadku izokartamidyny porównywalna do aktywności α-tokoferolu. Naringenin was converted to carthamidin and isocarthamidin by Rhodotorula marina yeast. The reaction depended on the age of preculture and time of substrate incubation in reaction mixt. The highest yield of carthamidin was obtained after 24 h of incubation of naringenin added to the 1-day-old preculture, while the highest isocarthamidin concentration was observed after 10 h conversion of naringenin added to the 3-day-old preculture. W ekonomicznie rozwiniętych krajach świata coraz więcej uwagi poświęca się bezpieczeństwu żywności. Pociąga to za sobą konieczność poszukiwania nowych naturalnych substancji wykazujących działanie hamujące rozwój drobnoustrojów w żywności lub/i przeciwdziałające jej utlenieniu. Grupą związków budzących szczególne zainteresowanie w tym Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Anna Madej*, Jarosław Popłoński, Ewa Huszcza Transformacje naringeniny przez drożdże Rhodotorula marina Transformations of naringenin by yeast Rhodotorula marina Mgr inż. Jarosław POPŁOŃSKI w roku 2010 ukończył studia na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu w specjalności biotechnologia żywności. Jest doktorantem w Katedrze Chemii na Wydziale Nauk o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - biotransformacje. Katedra Chemii, Uniwersytet Przyro więcej »

Usuwanie siarkowodoru z powietrza przez utlenianie na włóknistych jonitach

Henryk Wasąg

Znaną metodę usuwania siarkowodoru z powietrza poprzez jego selektywne katalityczne utlenianie do siarki elementarnej z użyciem kompleksu Fe(III)-EDTA zmodyfikowano poprzez zastosowanie włóknistych materiałów jonowymiennych Fiban jako nośnika katalizatora, co pozwoliło na usprawnienie procesu wymiany mas pomiędzy fazą gazową i ciekłą, buforowanie pH roztworu sorbującego i prawdopodobnie na katalizowanie reakcji utleniania siarkowodoru do siarki elementarnej i Fe(II) do Fe(III). Warstwy filtracyjne nośników opartych na anionitach włóknistych okazały się bardziej aktywne w stosunku do nośników na bazie kationitów włóknistych i materiałów obojętnych. Wykazano, że zastosowanie układu katalitycznego Fe(III)-EDTA/ Fiban pozwala w odpowiednich warunkach na praktycznie całkowite usunięcie siarkowodoru z powietrza. Three modified polyacrylonitrile fibers were used as carriers of Fe(III)-[CH2N(CH2COOH)2]2 complex catalysts for oxidn. of air-contained H2S to S. The highest degree of H2S removal (near to 100%) was achieved when the fibers were modified by aminolysis with Me2N(CH2)3NH2 and following quaternization with epichlorohydrin or by introduction of COOH and CO(NHCH2CH2)2NH2 groups and the air humidity was higher than 80%. Politechnika Lubelska Henryk Wasąg* Usuwanie siarkowodoru z powietrza przez utlenianie na włóknistych jonitach Removal of hydrogen sulphide from air by oxidation on fibrous ion exchange resins Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Lubelska, ul. Nadbystrzycka 40B, 20-618 Lublin, tel.: (81) 538-47-51, fax: (81) 538-19-97, e-mail: h.wasag@ wis.pol.lublin.pl Dr Henryk WASĄG w roku 1980 ukończył studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie, gdzie w Katedrze Technologii Chemicznej rozpoczął pracę zawodową. Od 1984 r. pracuje w Politechnice Lubelskiej. Obecnie jest adiunktem w Instytucie Inżynierii Ochrony Środowiska Wydziału Inżynierii Środowiska Pol więcej »

Utlenianie liposomów w układzie askorbinian-żelazo(III) w obecności dipeptydów histydynowych

Ewa Biazik Anna Pudło Remigiusz Zapolski Wiesław Kopeć Teresa Skiba

W układzie modelowym liposomów określono aktywność antyoksydacyjną preparatów dipeptydów histydynowych. Proces utleniania był indukowany jonami żelaza(III) w obecności kwasu askorbinowego. Jako czynnik antyoksydacyjny zastosowano preparat karnozyny oraz preparat dipeptydów histydynowych o stężeniach dipeptydów w zawiesinie 0,25-2,5 mM. Przy stężeniu 0,25 mM dipeptydów zaobserwowano 50-proc. inhibicję tworzenia końcowych produktów utleniania wyrażonych jako poziom substancji TBARS. Całkowitą inhibicję tworzenia produktów utleniania zaobserwowano przy stężeniu 2,5 mM. Wysoka aktywność inhibująca procesy peroksydacji lipidów przy stosowanych niskich stężeniach dipeptydów histydynowych stwarza możliwość wykorzystania preparatów na skalę przemysłową. Phosphatydylcholine was oxidized at 37°C in an aq. suspension with FeCl3 and ascorbic acid in presence of carnosine and anserine to study the oxidn.-limiting effect of the histidine dipeptides by detn. of lipid hydroperoxide and malonoaldehyde contents in the reaction mixt. The addn. of 0.25 mM of carnosine effectively inhibited the oxidn. of liposomes under the expt. conditions. Właściwości antyoksydacyjne histydyny i jej pochodnych, w tym dipeptydów (m.in. karnozyny), wynikają z obecności pierścienia imi- Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Ewa Biazik*, Anna Pudło, Remigiusz Zapolski, Wiesław Kopeć, Teresa Skiba Utlenianie liposomów w układzie askorbinian-żelazo(III) w obecności dipeptydów histydynowych Oxidation of liposomes in the ascorbate-iron(III) model system in the presence of histidine dipeptides Mgr inż. Anna PUDŁO w roku 2010 ukończyła studia na Wydziale Nauk o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Jest doktorantką Katedry Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Specjalność - biotechnologia. Katedra Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławi więcej »

Utlenianie odorowego amoniaku na katalizatorach tytanowych modyfikowanych metalami szlachetnymi

Łukasz Kowalczyk Małgorzata I. Szynkowska

Badano katalityczne i fotokatalityczne (UV i Vis) utlenianie amoniaku w fazie gazowej w reaktorze przepływowym. Stosowano katalizatory tytanowe: niemodyfikowany oraz po modyfikacji metalami szlachetnymi (Pt, Pd, Au) w których jako nośnik zastosowano krzemionkę. Katalizatory zostały przygotowane metodą mokrej impregnacji. Dzięki zastosowaniu domieszkowania metalami szlachetnymi możliwe było znaczne poprawienie aktywności katalizatorów, co widoczne jest zwłaszcza w przypadku platyny i palladu. Stwierdzono również wyraźny wpływ naświetlania próbek niemodyfikowanych światłem z zakresu UV oraz Vis na konwersję amoniaku w badanym zakresie temperatur. W przypadku próbek modyfikowanych metalami szlachetnymi ten wpływ nie był już tak wyraźny. NH3 was chem. and photochem. oxidized with O2 in He on Pt, Pd or Au-modified TiO2/SiO2 catalysts (sp. surface 306- 380 m2/g) under UV or visible light irradn. at 100-700°C. The modification with Pt resulted in the highest increase of NH3 conversion under UV irradn. Utlenianie amoniaku jako głównego składnika odorów z ferm kurzych oraz chlewni jest bardzo ważne ze względu na częste skargi ludności mieszkającej w pobliżu tego typu zakładów na ich uciążliwość zapachową. Powstająca ustawa "odorowa" wprowadzi normy zapacho- Politechnika Łódzka Łukasz Kowalczyk, Małgorzata I. Szynkowska* Utlenianie odorowego amoniaku na katalizatorach tytanowych modyfikowanych metalami szlachetnymi Oxidation of odour ammonia on titanium catalysts modified with noble metals Mgr inż. Łukasz KOWALCZYK w 2007 roku ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. Jest doktorantem w Instytucie Chemii Ogólnej i Ekologicznej Politechniki Łódzkiej. Specjalność - adsorpcja i kataliza. Instytut Chemii Ogólnej i Ekologicznej, Politechnika Łódzka, ul. Żeromskiego 116, 90-924 Łódź, tel.: (42) 631-30-99, fax: (42) 631-31-28, e-mail: malgorzata.szynkowska@p.lodz.pl Dr hab. inż. Małgorzata I. SZYNKOWSKA, prof. P więcej »

Utlenianie związków złowonnych

Krzysztof Giza Marcin Banach Zygmunt Kowalski Anita Staroń

Przeprowadzono badania procesu utleniania n-butanolu i trietyloaminy za pomocą ozonu i dichromianu potasu. Zawartość n-butanolu w badanym gazie oznaczano metodą spektrofotometryczną. Do analizy zawartości trietyloaminy zastosowano chromatografię gazową. Stwierdzono skuteczne usunięcie alkoholu butylowego za pomocą kwaśnego roztworu dichromianu potasu oraz możliwość usunięcia trietyloaminy z powietrza przez utlenianie ozonem. Air-contained BuOH and Et3N were oxidized with O3 or K2Cr2O7 in acidic soln. at room temp. The oxidn. of BuOH with O3 was inefficient. K2Cr2O7 was also not efficient enough to remove the BuOH exept for low concns. (below 250 mg/m3). Et3N was quite resistant against action of the oxidants. W świecie występują rozmaite rodzaje źródeł odorantów. Rozróżnia się ich naturalne lub antropogeniczne pochodzenie. O ile działania prowadzone w celu ochrony środowiska nie zajmują się naturalnymi źródłami odorantów, o tyle podejmowane są próby wyeliminowania wpływu na jakość powietrza przemysłowych i rolniczych emitorów substancji zapachowych1, 2). W związku z pogłębiającą się świadomością społeczną na temat szkodliwości nadmiernego narażenia na oddziaływanie substancji zapachowych wzrasta również liczba różnych badań nad nimi. Zainteresowanie tym zagadnieniem można zauważyć na przykładzie prasy fachowej. Najwięcej z tych badań dotyczy metod usuwania substancji uciążliwych zapachowo w zakładach przetwórstwa mięsnego i utylizacji odpadów zwierzęcych, hodowli zwierząt, kompostowniach, oczyszczalniach ścieków, składowiskach odpadów i podobnych obiektach3- 11). Wśród tych metod utlenianie i spalanie substancji powodujących powstanie odoru cieszy się coraz większą popularnością12, 13). W pracy przedstawiono wyniki badań procesu utleniania n-butanolu i trietyloaminy (TEA) za pomocą ozonu i dichromianu potasu. Alkohol n-butylowy jest odorantem wzorcowym i stanowi podstawę wyzna- Politechnika Krakowska Krzysztof Giza, Marci więcej »

Utylizacja odpadowego pierza przez termiczne przetwarzanie

Paweł Staroń Marcin Banach Zygmunt Kowalski

Przedstawiono metodę unieszkodliwiania odpadowego pierza powstającego w ubojniach drobiu. Co roku w skali globalnej powstaje ponad 4 mln t tego odpadu. W Polsce obserwuje się tendencję wzrostową produkcji wyrobów mięsnych i związane z tym powstawanie odpadów. Ważne jest opracowanie metody utylizacji tego typu odpadów w sposób nie zagrażający środowisku naturalnemu. Termiczna utylizacja pozwoli w znacznym stopniu zlikwidować problem odpadowego pierza. Spalanie pierza pozwala na zmniejszenie ilości odpadów, a powstały popiół może posłużyć jako surowiec do produkcji nawozów mineralnych. Poultry feathers from a slaughterhouse were analyzed for moisture, thermal decompn. and elementary compn. and then combusted in an elec. furnace at 700-900°C for 1-3 h. The ashes were analyzed for chem. and phase compns. The combustion at above 700°C yielded ashes contg. total and HCl-sol. P (14.2-20.0% and 13.3-18.7%, resp.). They can be used as phosphate fertilizer. Pierze stanowi 5-7% całkowitej masy dorosłych kurcząt. W procesie przetwórstwa drobiu otrzymywane jest w dużych ilościach jako produkt uboczny. Rozwój przemysłu drobiarskiego na świecie doprowadził do generowania ponad 4 mln t odpadowego pierza rocznie1), które jako odpad przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska2-4). Obecnie zakłady drobiarskie przetwarzają odpadowe pierze na niskoodżywcze pasze dla zwierząt. O wartości odżywczej decyduje zawartość w produkcie takich aminokwasów, jak metionina i histydy- Politechnika Krakowska Paweł Staroń*, Marcin Banach, Zygmunt Kowalski Utylizacja odpadowego pierza przez termiczne przetwarzanie Utilization of waste feathers by thermal treatment Dr inż. Marcin BANACH w roku 2006 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Jest adiunktem w Katedrze Technologii Nieorganicznej i Biotechnologii Środowiska tej uczelni. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna. Instytut Chemii i Tech więcej »

Właściwości kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego zawierającego imidazoliowe ciecze jonowe

Anna Marzec Marian Zaborski

Wybrane imidazoliowe ciecze jonowe zastosowano jako składniki mieszanek kauczuku butadienowo- akrylonitrylowego NBR. Zbadano przydatność tych cieczy jako substancji antystatycznych, określono ich wpływ na stopień dyspersji napełniacza w ośrodku polimerowym, parametry wytrzymałościowe oraz odporność na starzenie UV. Najniższą rezystancją powierzchniową (Rs) charakteryzowały się wulkanizaty zawierające tiocyjanian 1-butylo- 3-metyloimidazoliowy. 1-Butyl-3-methylimidazolium thiocyanate (I) and 1-methyl- 3 octylimidazoilum bromide ionic liqs. were added to CH2=CHCH=CH2/CH2=CHCN rubber-based compds. vulcanized at 160°C under 3 MPa with S/ZnO and studied for thermal stability at -100°C to 200°C, mech. strength, UV ageing resistance and electrostatic behaviour. The addn. of I resulted in an improvement of antistatic properties of the rubber compds. without any substantial deterioration of mech. properties. Kompozyty elastomerowe i otrzymane z nich tworzywa sztuczne charakteryzują się przeważnie bardzo małym przewodnictwem elektrycznym. Z tych względów bardzo łatwo gromadzą na swej powierzchni ładunki elektrostatyczne. Jest to zjawisko bardzo niekorzystne, ponieważ może doprowadzić do wyładowań iskrowych i spowodować eksplozję. Elektryzowanie się polimerów znacznie utrudnia ich wytwarzanie oraz Politechnika Łódzka Anna Marzec*, Marian Zaborski Właściwości kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego zawierającego imidazoliowe ciecze jonowe The effect of imidazolium ionic liquids on properties of the butadiene-acrylonitryle composites Prof. dr hab. inż. Marian ZABORSKI w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. Jest dyrektorem Instytutu Technologii Polimerów i Barwników PŁ. Specjalność - technologia polimerów, w szczególności technologia elastomerów i gumy, fizykochemia napełniaczy i nanonapełniaczy. Instyt więcej »

Wpływ 3-aminopropylotrietoksysilanu na zmienność wybranych właściwości fizycznych chitozanowych powłok ochronnych

Anna Zimoch Andrzej Jarmoluk Jagoda Ambrozik-Haba Krzysztof Marycz Karolina Semeriak Ewa Brychcy Natalia Ulbin-Figlewicz

Do 2-proc. roztworów chitozanu w 2% wodnym roztworze kwasu octowego dodawano 5, 10 lub 15% glicerolu, następnie 0,5 lub 10% 3-aminopropylotrietoksysilanu, po czym roztwory rozcieńczano wodą tak aby uzyskać końcowe stężenie kwasu octowego i chitozanu 1%. Z tak przygotowanych hydrozoli sporządzano powłoki ochronne, które oceniano, dokonując pomiarów wytrzymałości na rozciąganie, wytrzymałości na zerwanie, maksymalnej siły przebicia oraz przepuszczalności pary wodnej. Zobrazowano również morfologię zrywanych filmów za pomocą mikroskopii skaningowej. Stwierdzono, że udział substancji sieciującej w składzie powłok statystycznie istotnie i korzystnie wpływał na wszystkie analizowane parametry. Z kolei wzrastające stężenie glicerolu w próbkach zmniejszało ich wytrzymałość mechaniczną i zwiększało przepuszczalność pary wodnej. Aq. soln. of chitozan (1%) was modified by addn. of (EtO)3Si(CH2)3NH2 (up to 10%) and glycerol (5-25%) and used for prodn. of thin films by pouring onto teflon substrate and evapn. The films were tested for mech. properties and water vapor permeability. The addn. of glycerol Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Anna Zimoch*, Andrzej Jarmoluk, Jagoda Ambrozik-Haba, Krzysztof Marycz, Karolina Semeriak, Ewa Brychcy, Natalia Ulbin-Figlewicz Wpływ 3-aminopropylotrietoksysilanu na zmienność wybranych właściwości fizycznych chitozanowych powłok ochronnych Effect of 3-aminopropyltriethoxysilane on a variability of selected physical properties of chitosan protective coatings Dr. hab. inż. Andrzej JARMOLUK w roku 1982 ukończył studia na Wydziale Technologii Żywności Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, w Katedrze Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością. Specjalność - technologia mięsa. resulted in increasing the permeability and decreasing the tensile strength of the films. W ostatnich latach obserw więcej »

Wpływ eksploatacji kąpieli fosforanowo-siarczanowej na skuteczność procesu elektropolerowania stali 304

Paweł Lochyński Edyta Łyczkowska Adam Pawełczyk Bogdan Szczygieł

Badania dotyczyły procesu elektropolerowania stali chromowo-niklowej typu 304 (X5Cr- Ni18-10, 1.4301, 0H18N9). Wykazano, że w trakcie elektropolerowania zarówno kąpiel przemysłowa, jak również kąpiel przygotowana z odczynników o dużej czystości i pracująca w warunkach laboratoryjnych, wzbogacają się w jony żelaza, chromu i niklu w tych samych proporcjach Fe:Cr:Ni = (70-75):(17-21):(3-8). W ramach prowadzonych badań monitorowano zanieczyszczenie jonami żelaza trzech kąpieli aktualnie eksploatowanych przemysłowo przez 120 dni. Wyniki badań chropowatości powierzchni stali 304 po elektropolerowaniu wykazały, że nawet po pięcioletniej pracy kąpiele do elektropolerowania przy prawidłowo prowadzonej regeneracji zachowują dużą efektywność. Industrial and model bathes for long-term electropolishing 304 steel were studied for Fe, Cr and Ni contents for 120 days of operation at 11 Ah/L. The proportional contents of Fe:Cr:Ni ions in the both baths were similar. The decrease in the steel surface roughness was neglegible. Pierwsze prace dotyczące elektropolerowania metali i stopów przeprowadzono w pierwszej połowie XX w. Obecnie na największą skalę proces elektropolerowania prowadzi się dla stali chromowoniklowych, a w mniejszym stopniu dla aluminium, miedzi i tytanu1). Do zalet elektrochemicznego polerowania należy wygładzenie i wybłyszczenie powierzchni, poprawa właściwości antykorozyjnych, zwiększenie skuteczności mycia i łatwości utrzymania czystości przedmiotów oraz usunięcie mikronaprężeń spowodowanych poprzedzającą obróbką. Przewaga obróbki elektrochemicznej nad mechaniczną wynika z możliwości równomiernego polerowania wyrobów nawet o mocno skomplikowanych kształtach, np. zbiorniki na mleko, filtry do wody, reaktory farmaceutyczne, kadzie czy wymienniki ciepła2). Przemysł farmaceutyczny i przemysł spożywczy stawiają przed procesem elektropolerowania bardzo wysokie wymagania, szc więcej »

Wpływ ekstraktów roślinnych z dzikiej róży i hibiskusa na rozpuszczalność pooperacyjnych kamieni nerkowych

Ewa Brychcy Andrzej Jarmoluk Krzysztof Kaliński Krzysztof Marycz Przemysław Skibiński Anna Zimoch Roman Gancarz

Przedstawiono wyniki modelowych badań dotyczących wpływu ekstraktów roślinnych z owoców dzikiej róży (Rosa canina L.) i płatków hibiskusa (Hibiscus rosa-sinensis) na rozpuszczalność szczawianu wapnia oraz pooperacyjnych kamieni nerkowych. Rozpuszczalność określano na podstawie pomiaru stężenia jonów Ca2+ przy zastosowaniu fotometrii płomieniowej. Zweryfikowano również zależność czasu ekstrakcji prowadzonej w odstępach 24 h, 72 h i 120 h na rozpuszczalność tych mineralnych substratów, co dodatkowo obrazowano techniką mikroskopową (SEM). Wykazano możliwość rozpuszczania zarówno modelowych, jak i pooperacyjnych kamieni nerkowych w ekstraktach doświadczalnych, czego dowodem było zmniejszenie rozmiarów, kształtu i faktury powierzchni ocenianych kryształów. Stwierdzono, że efekt ten wzrastał wraz ze wzrostem czasu ekspozycji kamieni na działanie doświadczalnych eluentów i był większy dla ekstraktów z hibiskusa. Ewa Brychcya,*, Andrzej Jarmoluka, Krzysztof Kalińskia, Krzysztof Marycza, Przemysław Skibińskic, Anna Zimocha, Roman Gancarzb aUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; bPolitechnika Wrocławska; cAkademia Medyczna im. Piastów Śląskich, Wrocław Wpływ ekstraktów roślinnych z dzikiej róży i hibiskusa na rozpuszczalność pooperacyjnych kamieni nerkowych The effect of plant extract from dog rose and hibiscus on solubility of post-operative kidney stones Dr. hab. inż. Andrzej JARMOLUK w roku 1982 ukończył studia na Wydziale Technologii Żywności Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest zatrudniony na stanowisku prof. nadzw. Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, w Katedrze Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością. Specjalność - technologia mięsa. Katedra Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Chełmońskiego 37/41, 51-630 Wrocław, tel.: (71) 320-77-19, fax. (71) 320-77-81, e-mail: ewa. brychcy@up.wroc.pl Mgr inż. Ewa BRYCHCY w roku 2011 ukończyła j więcej »

Wpływ oddziaływania zimnej plazmy na zmienność struktury biokompozytów poli-D-glukozaminy i muramidazy

Natalia Ulbin-Figlewicz Jagoda Ambrozik-Haba Karolina Semeriak Anna Zimoch Ewa Brychcy Krzysztof Marycz Andrzej Jarmoluk

Oceniono wpływ oddziaływania zimnej plazmy na strukturę morfologiczą jadalnych powłok ochronnych sporządzanych na bazie biokompozytów poli-D-glukozaminy z dodatkiem muramidazy przy zastosowaniu analizy obrazów elektronowej mikroskopii skaningowej (SEM). Stwierdzono, że wpływ działania plazmy na zmienność mikrostruktury badanego materiału zależy od rodzaju i stężenia zastosowanych komponentów. Wykazano również aktywność przeciwdrobnoustrojową powłok ochronnych wobec Pseudomonas fluorescens. Poly-D-glucosamine was blended with muramidase pesticide in 1% aq. soln. of lacetic acid, formed as films, dried and He plasma-treated under vacuum (0.01 MPa). The films were studied for microstructure by scanning microscopy and for antibacterial activity (Pseudomonas fluorescens). The activity increased with increasing contents of the components and also after the plasma treatment. Opakowania są nieodłącznym elementem wielu przetworów żywnościowych a zarazem jednym z istotnych czynników kształtujących atrakcyjność produktów. Obecnie konsumenci stawiają opakowaniom dodatkowe wymagania użytkowe i ekologiczne, dlatego coraz większe zastosowanie znajdują innowacyjne opakowania aktywne wytwarzane na bazie polimerów biodegradowalnych1, 2). Plazma niskotemperaturowa potocznie zwana zimną plazmą to materia przypominająca częściowo zjonizowany gaz, zawierający m.in. elektrony, dodatnie i ujemne jony, rodniki, atomy i fotony. Temperatura elektronów (104-105 K) jest znacznie wyższa niż pozostałych cząstek, dlatego plazma pozostaje w stanie nierównowagi termicznej. Jej szczególną właściwością jest zdolność do przewodzenia prądu elektrycznego, przy czym należy zaznaczyć, że jony dodatnie i elektrony występują w takich proporcjach, że w skali makroskopowej jest elektrycznie obojętna. Podczas syntezy termojądrowej powstaje plazma wysokotemperaturowa, w której zachodzi wzmożona jonizacja jednokrotna oraz wielokrotna. Możliwa jest również inna klasyfik więcej »

Wpływ pigmentu tiazynowego na właściwości przeciwstarzeniowe kompozytów kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego

Anna Marzec Marian Zaborski

Dwie krzemionki zmodyfikowano pigmentem indygotiazynowym metodą bezrozpuszczalnikową i wykorzystano jako barwny napełniacz kauczuku NBR. Określono parametry wytrzymałościowe, stopień dyspersji napełniacza w ośrodku polimerowym oraz odporność na starzenie klimatyczne wulkanizatów NBR. Charakteryzowały się one podwyższoną odpornością na starzenie. Two SiO2 fillers were modified with indigothiazine pigment and added to butadiene-acrylonitrile rubber. Mech. properties of the rubber composite, degree of dispersion of the filler in elastomer matrix and climatic ageing resistance (0,7 W/m2, 60°C, irradn. time 120 h) were detd. The ageing resulted in deterioration of mech. properties of the vulcanizates but in a less extent than in the case when nonmodified SiO2 was used as a filler. Krzemionka syntetyczna znajduje wszechstronne zastosowanie w przemyśle. Największe jej ilości są zużywane w przemyśle tworzyw sztucznych, ze szczególnym uwzględnieniem elastomerów, gdzie jest stosowana jako aktywny napełniacz. Znajduje również zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, tekstylnym oraz jako dodatek do farb i lakierów. Istotnym problemem w zastosowaniu krzemionki jest hydrofilowy charakter jej powierzchni, który utrudnia dyspersję w ośrodkach polimerowych. Prowadzone są badania zmierzające do zmiany charakteru powierzchni napełniacza w wyniku modyfikacji silanami1, 2). W ostatniej dekadzie przeprowadzono liczne prace, w których do modyfikacji powierzchni krzemionek wykorzystano barwniki3-8). Celem tych prac była hydrofobizacja powierzchni krzemionek i jednocześnie uzyskanie estetycznej barwy wyrobów. Przedmiotem badań były silanizowane krzemionki zawierające grupy aminoalkilowe, które poddawano działaniu barwników z asortymentu kwasowych, bezpośrednich, zasadowych i reaktywnych, uzyskując ich związanie z powierzchnią krzemionek3-8). Alternatywą tworzenia barwnych napełniaczy jest mechaniczne nanoszenie organicznego układu barwnego na powie więcej »

Wpływ sposobu wprowadzania reagentów na spalanie paliwa gazowego w reaktorze fluidyzacyjnym

Jerzy Baron Witold Żukowski Przemysław Migas

Przedstawiono wyniki badania procesu spalania niezmieszanego wcześniej z powietrzem LPG w reaktorze fluidyzacyjnym ze złożem inertnym. Wykazano, że niezależnie od średniej temperatury złoża spalanie paliwa jest możliwe dopiero w pewnej odległości od warstwy złoża, do której paliwo wprowadzono. Przy niskich wartościach współczynnika nadmiaru powietrza (≤1,15) proces spalania częściowo przebiega nad złożem także wtedy, gdy średnia jego temperatura przekracza 900°C. Gdy wartość współczynnika nadmiaru powietrza jest nie mniejsza niż 1,6 spalanie w złożu o średniej temperaturze wyższej od 800°C przebiega wewnątrz złoża, podobnie jak spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej. Przeprowadzone próby wykazały, że warunki mieszania reagentów gazowych w sfluidyzowanej warstwie inertnego chemicznie złoża umożliwiają efektywne prowadzenie procesu spalania, także wtedy, gdy paliwo nie jest wcześniej zmieszane z utleniaczem. Non-premixed liq. pressurized gas-air mixt. was combusted in a fluidized sand bed reactor to study the course of the combustion. At the excess air ratio below 1.15, the combustion took place partly on the bed, even when the average temp. exceeded 900°C. When the excess air was higher than 1.6, the combustion took place inside the bed at above 800°C as in the burning of fuel-air mixt. Politechnika Krakowska Jerzy Baron*, Witold Żukowski, Przemysław Migas Wpływ sposobu wprowadzania reagentów na spalanie paliwa gazowego w reaktorze fluidyzacyjnym Effect of reagents introduction method on the combustion of gaseous fuel in a fluidized bed reactor Dr hab. inż. Witold ŻUKOWSKI, prof. PK w roku 1990 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. W 1994 r. obronił pracę doktorską, w 2005 r. przeprowadził przewód habilitacyjny. Jest dyrektorem Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej tej uczelni. Specjalność - inżynieria chemiczna i procesowa, inżynieria środowiska. In więcej »

Wpływ surfaktantów oraz cieczy jonowych na właściwości uwodornionego kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego zawierającego koagenty sieciowania

Alicja Krzywania-Kaliszewska Magdalena Maciejewska Marian Zaborski

Przedstawiono wpływ dodatku cieczy jonowych i surfaktantów na kinetykę wulkanizacji kompozytów elastomerowych z uwodornionego kauczuku butadienowo-akrylonitrylowego zawierającego tlenek magnezu z naniesionymi na powierzchnię nienasyconymi kwasami karboksylowymi lub estrem. Zbadano wpływ substancji powierzchniowo czynnych oraz cieczy jonowych na właściwości mechaniczne, gęstość usieciowania wulkanizatów oraz dystrybucję węzłów w sieci elastomerowej. Stwierdzono, że zastosowanie surfaktantów i cieczy jonowych przyczyniło się do uzyskania wulkanizatów o niższych parametrach wytrzymałościowych niż wulkanizaty konwencjonalne. Hydrogenated acrylonitrile-butadiene elastomer was cured with dicumyl peroxide in the presence of MgO modified with unsatd. org. acids or esters as co-agents and ionic liqs. or surfactants as dispersing agents. The addn. of dispersing agents to the rubber comps. effected the vulcanization kinetics, mech. properties of vulcanizates and crosslink d. as well as crosslink spatial distribution in the elastomer network. The addn. of surfactants or ionic liqs. resulted in a decrease in the tensile strength of the vulcanizates. Uwodorniony kauczuk butadienowo-akrylonitrylowy (HNBR) należy do grupy elastomerów nasyconych, czyli nieposiadających w makrocząsteczce wiązań podwójnych, dlatego też musi być sieciowany przy użyciu nadtlenków organicznych1). Jednak wulkanizaty otrzymane w wyniku zastosowania nadtlenków jako substancji sieciujących wykazują niezadowalające właściwości mechaniczne z punktu widzenia zastosowań przemysłowych2, 3). W celu wyeliminowania wad sieciowania nadtlenkowego stosuje się koagenty sieciowania4- 6). Zastosowanie koagenta umożliwia otrzymanie węzłów sieci o budowie jonowej lub kompleksowej, ponieważ koagenty zawierają grupy funkcyjne uczestniczące w tworzeniu węzłów sieci4). W literaturze omawiane są koagenty, które w wyniku wulkanizacji tworzą "twarde" domeny otoczone elastomerem o mniej więcej »

Wpływ temperatury rozkładu na powierzchnię właściwą wodorowęglanu sodu

Barbara Walawska Arkadiusz Szymanek Anna Pajdak Przemysław Szymanek

Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych, określających proces rozkładu wodorowęglanu sodu oraz wpływ aktywacji termicznej na rozwinięcie jego powierzchni właściwej i porowatości. Stwierdzono, że maksymalne rozwinięcie powierzchni właściwej i porowatości ma miejsce w temp. 700°C (przy czasie aktywacji 60 s). Potwierdzono możliwość otrzymania węglanu sodu o rozwiniętej mikrostrukturze i efektywnego stosowania go w procesach oczyszczania gazowych produktów spalania w suchych metodach oczyszczania spalin. NaHCO3 was heated at 25-900°C for 60 s to follow its mass loss, content of Na2CO3, pore vol., porosity and sp. surface. At the optimum temp. 700°C, max. porosity (69%) and sp. surface 5,26 m2/g were achieved. Pierwsze badanie nad zastosowaniem sorbentów sodowych, służących do odsiarczania spalin z gazów odlotowych, wykonano w drugiej połowie XX w. Już wtedy zaobserwowano bardzo dobrą ich zdolność do sorpcji ditlenku siarki. Jednak, ze względu na ograniczoną dostępność tego typu sorbentów oraz wysokie koszty produkcji, nie wdrożono ich do procesów odsiarczania spalin na szeroką skalę. Powszechne w stosowaniu stały się sorbenty wapienne. Obecnie sytuacja ta ulega zmianie. Postęp technologiczny wymusza stosowanie sorbentów o coraz wyższej reaktywności i skuteczności usuwania SO2 i tlenków azotu NOx. Zgodnie z nowymi wytycznymi emisyjnymi, wymagane poziomy stężenia SO2 i NOx oraz pyłu będą wynosiły odpowiednio 200, 200 oraz 30 mg/mn 3. W instalacjach wykorzystujących sorbenty aInstytut Nawozów Sztucznych, Oddział Chemii Nieorganicznej "IChN", Gliwice; bPolitechnika Częstochowska Barbara Walawskaa, *, Arkadiusz Szymanekb, Anna Pajdakb, Przemysław Szymanekb Wpływ temperatury rozkładu na powierzchnię właściwą wodorowęglanu sodu Impact of decomposition temperature on the surface area of sodium bicarbonate Dr hab. inż. prof. P.Cz. Arkadiusz SZYMANEK w roku 1995 ukończył studia na Politechnice Częstochowskiej. Jest profesorem w więcej »

Wpływ wybranych substancji bioaktywnych na zmienność wytrzymałości mechanicznej filmów wytwarzanych z ich udziałem biokompozytów hydroksypropylometylocelulozy

Jagoda Ambrozik-Hab Karolina Semeriak Anna Zimoch Natalia Ulbin-Figlewicz Andrzej Jarmoluk

Z hydrozolowych biokompozytów hydroksypropylometylocelulozy wytwarzanych z udziałem takich substancji bioaktywnych, jak ekstrakt z czosnku, ekstrakt z rozmarynu, heksametylenotetraamina, nizyna oraz substancje izolowane z jaj (lizozym, cystatyna) sporządzano odwodnione filmy, dla których oceniono wpływ zastosowanych dodatków na zmienność przepuszczalności pary wodnej i wytrzymałości mechanicznej. Stwierdzono, że jedynie zastosowanie w składzie biokompozytów mieszaniny lizozymu z cystatyną powoduje zmniejszenie ich barierowości wobec pary wodnej. Natomiast na wzrost wytrzymałości mechanicznej eksperymentalnych filmów istotny dodatni wpływ miał dodatek do ich składu nizyny i mieszaniny lizozym-cystatyna. Extracts of garlic, rosemary, urotropine and nisin as well as substances isolated from eggs (lysozyme and cystatin) were added to an aq. soln. of hydroxypropylmethylcellulose, L-lactic acid and glycerol used for prepn. of biocomposite films studied then for tensile strength and barrier properties during ageing at 25°C and humidity 60%. Addn. of lysozyme-cystatine mixt. resulted in an increase in H2O vapour permeability and mech. strength. Możliwość zastosowania jadalnych filmów ochronnych jako alternatywy dla opakowań syntetycznych spowodowała wzrost zainteresowania zarówno technologów, jak i producentów żywności tego typu aplikacjami. Powłoka jadalna jest to cienka warstwa biopolimeru uformowana w formie otoczki na produkcie żywnościowym. Surowce do wytworzenia ochronnej powłoki to głównie biopolimery węglowodanowe (skrobia, celuloza i ich zmodyfikowane formy), białkowe (białka mleczne, sojowe, kolagen) i lipidowe (wyższe kwasy tłuszczowe, mono-, di-, tri glicerydy) oraz ich mieszaniny1, 2). Podstawowym zadaniem tych struktur jest utrzymanie wysokiej jakości produktu spożywczego, poprzez ograniczenie zmian wilgotności, ochronę przed utratą związków aromatycznych, hamowanie oksydacji tłuszczów, barwników i przeciwutleniacz więcej »

Wpływ zanieczyszczeń nieorganicznych na jakość struwitu wydzielanego przy nadmiarze jonów magnezu w procesie krystalizacji strąceniowej

Nina Hutnik Bogusława Wierzbowska Andrzej Matynia

Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych wpływu obecności wybranych jonów zanieczyszczeń w wodnych roztworach jonów fosforanowych( V) (0,20 lub 1,0% mas. PO4 3-) na jakość kryształów wydzielanego z tych roztworów struwitu. Przebadano obecność Al3+, Ca2+, Cu2+, Fe2+, Fe3+, K+, Zn2+, F-, NO3 - i SO4 2- przy ustalonym ich indywidualnym stężeniu w roztworze zasilającym krystalizator o działaniu ciągłym typu DT MSMPR. Proces prowadzono przy nadmiarze jonów magnezu (stosunek molowy PO4 3-:Mg2+:NH4 + jak 1:1,2:1) w temp. 298 K przy pH 9, zakładając średni czas przebywania zawiesiny w krystalizatorze τ 900 s. Otrzymano dobrze wykształcone kryształy struwitu o średnim rozmiarze Lm 28,8-51,8 μm w zależności od obecności badanego zanieczyszczenia i stężenia jonów fosforanowych(V). Jony zanieczyszczeń wpływały znacząco na jednorodność populacji kryształów (CV od 74,0 do 98,1%) oraz na ich budowę i kształt. Zauważono praktycznie wszystkie formy, w jakich Politechnika Wrocławska Nina Hutnik, Bogusława Wierzbowska, Andrzej Matynia* Wpływ zanieczyszczeń nieorganicznych na jakość struwitu wydzielanego przy nadmiarze jonów magnezu w procesie krystalizacji strąceniowej Effect of inorganic impurities on quality of struvite in continuous reaction crystallization at the excess of magnesium ions Dr inż. Bogusława WIERZBOWSKA w roku 1973 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest adiunktem w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych Politechniki Wrocławskiej. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna, a w szczególności zagadnienia kinetyki procesów krystalizacji masowej z roztworów. Dr inż. Nina HUTNIK w roku 2007 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest asystentką na tej uczelni. Specjalność - zagadnienia biotechnologii i technologii chemicznej, w szczególności krystalizacja z reakcją chemiczną strącania trudno rozpuszczalnych soli. więcej »

Wpływ zróżnicowanych dawek wysokoreaktywnego tlenku wapnia na przeżywalność pałeczek Salmonella w odpadach mięsnych

Justyna Bauza-Kaszewska Zbigniew Paluszak

Dokonano oceny tempa eliminacji bakterii wskaźnikowych Salmonella Senftenberg podczas procesu wapnowania odpadów mięsnych. Zaszczepione zawiesiną bakteryjną mięso poddawano działaniu CaO w dawkach 10, 20, 25 i 30% (w przeliczeniu na suchą masę). Monitorowano również temperaturę i pH biomasy. Uzyskane wyniki świadczą o wysokiej skuteczności higienizacyjnej metody, wynikającej przede wszystkim z letalnego wpływu odczynu na komórki bakterii. Podwyższenie dawki CaO powodowało wzrost szybkości inaktywacji mikroorganizmów. Poultry meat was infected with Salmonella Senftenberg bacteria and treated with reactive CaO (10-30%) optionally in a phosphate buffer. An increase of temp. up to 40,5°C and pH up to 12.55 was obsd. The bacteria content decreased down to below the limit of detection with increasing the CaO amt. used. Specyficzny charakter odpadów mięsnych powoduje, że efektywność i skuteczność metod wykorzystywanych do ich utylizacji podlega szczególnie uważnemu monitoringowi i ocenie ze strony opinii społecznej. Efektem tego są bardzo ostre kryteria, stawiane tym technologiom przez uprawnione do tego organy legislacyjne. W Polsce, jako państwie członkowskim Unii Europejskiej, wymagania dotyczące klasyfikacji odpadów mięsnych oraz metod rekomendowanych w celu ich zagospodarowania wynikają bezpośrednio z regulacji zawartych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1774/20021), zmodyfikowanym przez obowiązujące obecnie Rozporządzenie 1069/20092). Wykorzystanym w tych technologiach czynnikiem fizycznym decydującym o skutecznej higienizacji biomasy jest przede wszystkim wysoka temperatura, gwarantująca higienizację biomasy poprzez termiczną inaktywację zasiedlających ją drobnoustrojów3, 4). Wysoka skuteczność metod termicznych wiąże się jednak z koniecznością bardzo restrykcyjnego podejścia do poszczególnych, opisanych w Rozporządzeniu1), parametrów danego procesu (temperatura, czas działania) oraz ich ciągłą, dobr więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego, nr 2, 3 i 4 z 2012 r.)

Zgł. nr 391942; A01N 25/02 AGROPAK SPÓŁKA JAWNA B. PLUTA, G. BRZEZIŃSKI I WSPÓLNICY, Jaworzno Świętosławski J., Wieczorek W., Brzeziński G., Pluta B. Ciekła kompozycja insektycydowa Wynalazek dotyczy ciekłej kompozycji insektycydowej, zawierającej 5-30% acetamiprydu, dimetylosulfotlenek (DMSO), 5-30% 6-kaprolaktamu, korzystnie w postaci adduktu z alkoholem tetrahydrofurfurylowym, jako inhibitora krystalizacji kompozycji w niskich temperaturach oraz środek powierzchniowo czynny, najlepiej silikonowy. (4 zastrzeżenia) Zgł. nr 391939; C02F 5/10 ZABOROWSKA GRAŻYNA GC CONSULTING, Warszawa Zaborowska G., Zaborowski T. Metoda zabezpieczenia kotła energetycznego w elektrowniach węglowych poprzez kondycjonowanie wód nadosadowych Sposób zabezpieczenia kotła energetycznego w elektrowniach, których paliwem jest węgiel kamienny, brunatny spalany z biomasą lub bez, charakteryzuje się tym, że realizowany jest przez kondycjonowanie wód nadosadowych, utrzymując drożność linii technologicznej odbioru odpadów paleniskowych w postaci popiołów i żużli, przez zastosowanie metody chemicznej z użyciem układu antyscalant/chelat, charakteryzującego się łatwą biodegradacją w środowisku. (6 zastrzeżeń) Zgł. nr 391973; C06B 31/28 INSTYTUT NAWOZÓW SZTUCZNYCH, Puławy Nastaj S. Sposób otrzymywania granulowanej saletry amonowej porowatej Sposób otrzymywania granulowanej saletry amonowej porowatej wg wynalazku polega na tym, że rozdrobnioną saletrę amonową nawilża się wodą w ilości 2-8% mas. w stosunku do masy saletry amonowej, dodaje się do 2% mas. w stosunku do masy saletry amonowej cząstek perlitu, wstępnie się miesza i ogrzewa do uzyskania półpłynnej konsystencji mieszaniny, którą kieruje się do mieszalnika, w którym oprócz dodatkowego mieszania prowadzi się proces chłodzenia, wstępnego suszenia i formowania się granul, po czym dosusza się je w znany sposób. (4 zastrzeżenia) Zgł. nr 391876; C07C 27/12 INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWE więcej »

Wykorzystanie mikroorganizmów w wytwarzaniu nawozów fosforowych

Agnieszka Saeid Małgorzata Labuda Katarzyna Chojnacka Henryk Górecki

Zaproponowano nowy sposób produkcji nawozów fosforowych z surowców niskiej jakości z wykorzystaniem mikroorganizmów naturalnie występujących w glebie, zdolnych do solubilizacji fosforu. Porównano zdolność do solubilizowania fosforu z kości przez dwa szczepy, które różnią się mechanizmem działania. Dwukrotnie większe stężenie rozpuszczonego P uzyskano dla mikroorganizmu, który produkuje kwas siarkowy (Acidithiobacillus ferrooxidans) w porównaniu z Bacillus megaterium, który produkuje mieszaninę słabych kwasów organicznych. Poultry bones were microbiol. treated with 2 soil microorganisms to solubilize the bones-contained P. Use of the H2SO4-producing Acidithiobacillus ferroxidans was more efficient than the use of weak acid-producing Bacillus megaterium. Średnie stężenie fosforu w typowych skałach osadowych wynosi ok. 0,1%, podczas gdy w skałach fosforowych, które stanowią główny surowiec w przemyśle fosforowym jest 300 razy większe1). Ze środowiskowego punktu widzenia następuje pobranie fosforu z rudy (fosforyty, apatyty) i skuteczne rozproszenie go w środowisku. Potrzeba miliardów lat na odtworzenie tych nieodnawialnych zasobów. Jedną z najbardziej skoncentrowanych form fosforu poza skałami fosforowymi w przyrodzie są kości, które od czasu wykrycia choroby Politechnika Wrocławska Agnieszka Saeid*, Małgorzata Labuda, Katarzyna Chojnacka, Henryk Górecki Wykorzystanie mikroorganizmów w wytwarzaniu nawozów fosforowych Use of microorganism in production of phosphorus fertilizers Mgr inż. Małgorzata LABUDA w roku 2011 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej, kierunek - biotechnologia środowiska. Jest doktorantką w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych. Specjalność - mikrobiologia środowiska. Politechnika Wrocławska, ul. Smoluchowskiego 25, 50-369 Wrocław, tel.: (71) 320-37-93, fax: (71) 320-34-69, e-mail: agnieszka.saeid@pwr.wroc.pl Dr inż. Agnieszka SAEID w roku 2006 ukończył więcej »

Z półki księgarskiej - Andrzej Huczko, Mateusz Szala, Agnieszka Dąbrowska SYNTEZA SPA LENIOWA MATERIAŁÓW NANOSTRUKTURALNYCH

Andrzej Świątkowski

Recenzowana monografia jest kolejną pozycją serii monografii naukowych pod tytułem "Świat nanotechnologii", której redaktorem naukowym jest dr hab. inż. Andrzej Huczko, prof. UW. Seria została zainicjowana w 2007 r. tomem pt. "Fulereny. 20 lat później" autorstwa Andrzeja Huczko i Michała Bystrzejewskiego. W 2009 r. ukazała się monografia Heleny Dodziuk "Wstęp do chemii supramolekularnej". Recenzowana pozycja jest pierwszą polską monografią w dziedzinie syntezy spaleniowej materiałów nanostrukturalnych. Z tego względu ma ona w dużej mierze charakter podstawowy, a miejscami nawet popularnonaukowy. Gwałtownie rosnący zakres zastosowań nanomateriałów jest powodem poszukiwań nowych metod ich wytwarzania, bardziej efektywnych niż stosowane dotychczas. Synteza spaleniowa, któ więcej »

Z prasy zagranicznej

Przemysł petrochemiczny w USA Chem. Eng. News 2012, 90, nr 10, 10 Gaz łupkowy zmienił oblicze przemysłu petrochemicznego USA, stając się trwałą podstawą dalszego jego rozwoju. Do niedawna, bazując na gazie ziemnym jako swoim najważniejszym surowcu, przemysł ten znajdował się w niekorzystnej sytuacji w stosunku do przemysłu petrochemicznego w Europie i innych krajach świata wykorzystujących do produkcji etylenu ciężką benzynę. Obecnie sytuacja w tej dziedzinie zmieniła się zasadniczo. Etan stał się bowiem tak tani, że jedynie kraje Bliskiego Wschodu są w stanie produkować etylen po podobnym koszcie własnym jak Ameryka Północna. Ożywiła się też zamarła dotychczas działalność inwestycyjna USA w dziedzinie przemysłu petrochemicznego. Do tej pory działalność ta ograniczała się w większości do niezbędnych remontów instalacji produkcyjnych. Jednak ostatnio wiele firm, w tym Chevron Phillips Chemical, Dow Chemical, Formosa Plastics, Sasol i Shell Chemical, planują wielomiliardowe inwestycje petrochemiczne w celu produkcji etylenu i takich jego pochodnych, jak tlenek etylenu i polietylen. W 2012 r. z podobnymi planami wystąpią prawdopodobnie również i inne firmy chemiczne. W rezultacie szacuje się, że w do 2017 r. produkcja etylenu w USA zwiększy się o 6,4 mln t (o 35%). Gaz łupkowy stanowi obecnie ponad 1/4 produkcji gazu ziemnego w USA. Dzięki temu po raz pierwszy od ponad 10 lat cena gazu ziemnego w USA spadła poniżej 3 USD za milion Btu. Przy cenie ropy naftowej ok. 100 USD za baryłkę oznacza to, że przy tej samej zawartości energii, ropa naftowa jest ponad 5 razy droższa od gazu ziemnego. Głównym surowcem amerykańskiego przemysłu petrochemicznego jest gaz płynny stanowiący mieszaninę etanu, propanu, butanu i innych węglowodorów ekstrahowanych z "mokrego" gazu ziemnego, a następnie rozdzielany na poszczególne składniki. Pozostały "suchy" gaz ziemny, głównie metan, służy do celów opałowych. Dzięki tej mieszaninie węg więcej »

Zastosowanie aminopropylowej ekstrakcji kolumnowej do wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3

Zygmunt Usydus Robert Bodkowski Joanna Szlinder-Richert Bożena Patkowska-Sokoła Zbigniew Dobrzański

Przedstawiono wyniki doświadczalnych badań procesu wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3 metodą aminopropylowej ekstrakcji kolumnowej na złożu stałym. Najlepsze efekty uzyskano, gdy stosunek masy wolnych kwasów tłuszczowych do masy wypełnienia wynosił 1,5:100 i 3:100 (stężenie PUFA ok. 97%, EPA + DHA ok. 85%, odzysk ok. 90%). Kilkakrotne przepuszczenie oleju przez tę samą kolumienkę nie miało wpływu na stężenie kwasów EPA i DHA, natomiast znacznie zmniejszało zużycie jej wypełnienia. Efektywność procesu zatężania przy zastosowaniu metod ekstrakcji do fazy stałej i kompleksowania mocznikiem była zbliżona i wyższa niż efektywność przy zastosowaniu krystalizacji niskotemperaturowej. Polyunsatd. fatty acids contained in cod liver oil (initial conch. 39.04%) were concd. by extn. to solid phase (aminopropyl columns, acids-to-packing mass ratio 0.6:100 to 12:100), lowtemp. crystn. and complexation with urea to the final concn. 97.79%, 70.47% and 97.07%, resp. Docosahexaenoic and eicosapentaenoic acids were the main components of the concentrates. The no. of passings of the oil through the extn. column (up to 6) did not influence the conch. efficiency. Od dawna przedmiotem licznych badań są lipidy, będące naturalnym źródłem energii, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz kwasów tłusz- Zastosowanie aminopropylowej ekstrakcji kolumnowej do wzbogacania oleju rybnego w kwasy omega-3 Use of aminopropyl column extraction for fish oil enrichment in omega-3 acids aMorski Instytut Rybacki-Państwowy Instytut Badawczy, Gdynia; bUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Dr hab. inż. Zygmunt USYDUS, prof. nadzw. MIR, w roku 1971 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Od 2010 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Morskim Instytucie Rybackim - Państwowym Instytucie Badawczym w Gdyni, pełniąc funkcję kierownika Zakładu Chemii Żywności i Środowiska. Specjalność - chemia żywności i środowiska. więcej »

Zastosowanie analizy mineralnej włosów w identyfikacji biodostępności pierwiastków dla człowieka

Paulina Wołowiec Agnieszka Saeid Marcin Mikulewicz Katarzyna Chojnacka

Przedstawiono wyniki badań wpływu zwyczajów dietetycznych na skład mineralny włosów. Analizie poddano 80 próbek włosów pochodzących od studentek Politechniki Wrocławskiej. Metodą ICP-OES oznaczono zawartość 23 pierwiastków (Ag, Al, As, Ba, Be, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, Sb, Se, Ti, Tl, V i Zn). Wykazano, że spożywanie herbaty, herbaty z cytryną, kawy oraz mleka wpływa na zawartość poszczególnych pierwiastków we włosach. Wielkość zmian jest zależna od częstotliwości spożywania określonych produktów. Eighty girls (students of the Wroclaw University of Technol.) were tested for mineral compn. of hair depending on the consumption of tea, tea with lemon, coffee and milk. Content of 23 elements was detd. by inductively coupled plasma optical emission spectrometry. Use of lemon resulted in a significant increase in the Fe and Cr contents in the hair while the drinking milk resulted in a significant increase in the As content. Organizm ludzki podlega narażeniu na działanie toksycznych pierwiastków z różnych źródeł. Narażenie to można podzielić na zawodowe (związane z miejscem pracy) oraz środowiskowe (związane z powietrzem, wodą i żywnością). Dla większości ludzi główną drogą narażenia na pierwiastki toksyczne jest dieta1-3). Pierwiastki toksyczne w żywności mogą pochodzić z zanieczyszczenia środowiska, w którym dana żywność była produkowana (np. uprawa roślin na terenach objętych skażeniem przemysłowym)2). Do zanieczyszczenia żywności metalami ciężkimi może również dojść na skutek niektórych praktyk rolniczych (np. skażenie żywności kadmem w wyniku stosowania nawozów fosforowych) lub w czasie transportu, przetwarzania i przechowywania żywności (np. glin i cyna z puszek)2, 4). W badaniach biomonitoringowych popularnym biomarkerem narażenia na pierwiastki toksyczne ze środowiska lub w miejscu pracy są włosy ludzkie5). Włosy należą do matryc nieinwazyjnych. Są materiałem wysoko zmineralizowanym, stabilnym, łatwym więcej »

Zastosowanie Bacillus megaterium w solubilizacji fosforu

Małgorzata Labuda Agnieszka Saeid Katarzyna Chojnacka Henryk Górecki

Przedstawiono wyniki badań możliwości solubilizacji surowców fosforowych różnej jakości z wykorzystaniem szczepu bakterii Bacillus megaterium. Jako źródło fosforu wybrano kości, będące substancją odpadową z przemysłu mięsnego, a także, do prób kontrolnych, fosforyt Maroko (dobra jakość surowca P) i Ca3(PO4)2 (dobrze roztwarzany przez bakterie). W trakcie badań monitorowano stężenie fosforu i pH w bulionie hodowlanym, a także liczebność mikroflory. Fosfor w przypadku małej zawartości kości w hodowli podlegał całkowitej solubilizacji (ok.70-80%), a jego stężenie było znacznie wyższe w porównaniu z próbami zawierającymi fosforyt lub Ca3(PO4)2. Jednak największe stężenie końcowe fosforu rozpuszczonego otrzymano dla większych zawartości kości (1280 mg/dm3 P2O5 dla 20 g/dm3 kości), mimo mniejszego stopnia solubilizacji. Przeprowadzone badania pokazały, że mikroorganizmy mogą być wykorzystane do roztwarzania odpadowych kości, które stanowią alternatywne wobec fosforytu źródło fosforu. Poultry bones, phosphorite and Ca3(PO4)2 (for comparison) were solubilized in Bacillus megaterium culture for 10 days. The highest solubilization degree (70-80%) was achieved for the bone concn. 2-4 g/L. The highest concn. of P2O5 was 1280 mg/L for bone concn. 20 g/L. Politechnika Wrocławska Małgorzata Labuda*, Agnieszka Saeid, Katarzyna Chojnacka, Henryk Górecki Zastosowanie Bacillus megaterium w solubilizacji fosforu Use of Bacillus megaterium in solubilization of phosphorus Dr inż. Agnieszka SAEID w roku 2006 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest asystentem naukowo-dydaktycznym w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych Politechniki Wrocławskiej - Zakład Chemii dla Rolnictwa. Specjalność - procesy biotechnologiczne. Instytut Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych, Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska, ul. Smoluchowskiego 25, 50-369 Wrocław, tel.: (71) 320-37-93, fax: (7 więcej »

Zastosowanie ekstraktów glonowych w wytwarzaniu nawozów, pasz, żywności i kosmetyków

Łukasz Tuhy Zuzanna Witkowska Agnieszka Saeid Katarzyna Chojnacka

Przedyskutowano różne kierunki zastosowania ekstraktów glonowych - jako komponenty nawozów, pasz, żywności i kosmetyków. Scharakteryzowano związki biologicznie czynne występujące w ekstraktach wytworzonych różnymi metodami. Przedstawiono ich mechanizm działania, użyteczny dla roślin, zwierząt i ludzi. A review, with 58 refs. Pierwszy raz ekstrakty glonowe zostały wykorzystane w rolnictwie ok. 60 lat temu. Obecnie dostępne na rynku komercyjne ekstrakty glonowe to ciecze o zabarwieniu od zielonego do lekko brązowego i odczynie lekko kwaśnym1). Szerokie zastosowanie w rolnictwie znalazły ekstrakty z Ascophyllum nodosum, Fucus spp., Laminaria spp., Sargassum spp. i Turbinaria spp.2). Ekstrakty glonowe są bogatym źródłem jonów miedzi, kobaltu, manganu i żelaza1). Ponadto zidentyfikowano wiele bioaktywnych związków, których obecność może znacząco poprawić wzrost i witalność roślin (tabela 1). Wśród nich wymienić należy aminokwasy, witaminy i mikroelementy3) oraz hormony typowe dla roślin wyższych4). Ekstrakty stanowią również cenne źródło związków odżywczych oraz chroniących rośliny przed patogenami i insektami1, 5-10). Hormony występujące w glonach są również aktywne w ekstraktach glonowych11). Charakter oraz stężenie bioaktywnych związków w ekstraktach glonowych zależą od ich struktury i zawartości w glonach oraz sposobu otrzymywania ekstraktów glonowych1). Bardzo ważny jest odpowiedni dobór warunków procesu ekstrakcji. Tradycyjna ekstrakcja bazuje na rozpuszczalnikach organicznych, które są często toksyczne i łatwo palne12). Przeważnie ekstrakcja z biomasy glonów odbywa się z wykorzystaniem heksanu ze względu na niski koszt i względnie dużą wydajność. Również enzymy mogą być wykorzystywane do hydrolizy ścian komórkowych i przeprowadzenia substancji biologicznie czynnych do fazy ciekłej. Ich zastosowanie Zastosowanie ekstraktów glonowych w wytwarzaniu nawozów, pasz, żywności i kosmetyków Use of seaweed extracts for productio więcej »

Zastosowanie enzymatycznej hydrolizy kazeiny do otrzymywania peptydów o aktywności przeciwutleniającej

Marek Szołtysik Joanna Niedbalska Anna Dąbrowska Robert Kupczyński Aleksandra Zambrowicz Marta Pokora Konrad Babij Józefa Chrzanowska

Badano hydrolizaty kazeiny otrzymane z udziałem zewnątrzkomórkowych proteinaz serynowej i aspartylowej z drożdży Yarrowia lipolytica. Przebieg degradacji białka monitorowano poprzez oznaczenie stopnia jego hydrolizy metodą chromatografii (RP-HPLC) i elektroforezy żelowej (SDS PAGE). W uzyskanych hydrolizatach określono aktywność przeciwutleniającą jako zdolność zmiatania wolnych rodników DPPH, redukcji jonów Fe3+ oraz chelatowania jonów Fe2+. Stwierdzono, że uzyskane hydrolizaty miały zróżnicowany stopień degradacji kazeiny (10-66%) w zależności od rodzaju zastosowanego enzymu, pH i czasu reakcji. Najwyższą aktywność przeciwutleniającą oraz zdolność chelatowania jonów Fe2+ stwierdzono w hydrolizatach otrzymanych z udziałem proteinazy serynowej w pH 8,0. Casein was proteolytically degraded by using noncom. enzmes (serine, aspartyl proteinase) isolated from Yarrowia lipolytica. The hydrolyzates (esp. those produced with serine protease at pH 8,0) showed antioxidative and Fe(II)-chelating activities. The degree of hydrolysis was 10-66%. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Marek Szołtysik,*, Joanna Niedbalska, Anna Dąbrowska, Robert Kupczyński, Aleksandra Zambrowicz, Marta Pokora, Konrad Babij, Józefa Chrzanowska Zastosowanie enzymatycznej hydrolizy kazeiny do otrzymywania peptydów o aktywności przeciwutleniającej Use of enzymatic hydrolysis of casein for the preparation of peptides with antioxidative activity Dr Joanna NIEDBALSKA w 2006 roku ukończyła studia na kierunku Biotechnologia Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym samym roku rozpoczęła studia doktoranckie na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu i w 2011 r. obroniła pracę doktorską. Od 2010 r. pracuje na stanowisku asystenta w Katedrze Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością Wydziału Nauk o Żywności UP we Wrocławiu. Specjalność - biotechnologia peptydów i białek. Dr inż. Marek SZOŁTYSIK w roku 1999 ukończył studi więcej »

Zastosowanie grafenu w kompozytach polimerowych

Anna Laskowska Magdalena Lipńska Marian Zaborski

Przedstawiono trendy w zastosowaniu grafenu jako napełniacza kompozytów polimerowych oraz wpływu na ich właściwości mechaniczne, elektryczne, barierowe oraz stabilność termiczną. Omówiono zagadnienia związane z pozyskiwaniem grafenu w skali umożliwiającej jego przemysłowe wykorzystanie. Zaprezentowano przykłady metod otrzymywania nanokompozytów polimerowych zawierających napełniacz grafenowy (metoda in situ, metoda rozpuszczalnikowa, metoda mieszania w stanie stopionym). Wyniki dotychczasowych badań wskazują na dużą atrakcyjność warstwowych materiałów węglowych w zastosowaniu jako potencjalnych napełniaczy wyrobów polimerów. A review, with 85 refs., covering uses of graphene as a filler for polymer-matrix composites and its effect on electrical, mech. and barrier properties of the materials. In particular, various methods for synthesis of graphene-reinforced composite materials were presented. Wyizolowanie w 2004 r. stabilnego w stanie wolnym grafenu spowodowało lawinowy wzrost zainteresowania tym materiałem ze względu na jego unikatowe właściwości termiczne, elektryczne, mechaniczne oraz optyczne. Grafen jest dwuwymiarową monowarstwą atomów węgla o hybrydyzacji sp2 ściśle upakowanych w przypominającą plaster miodu sieć krystaliczną, która stanowi podstawową jednostkę budulcową wszystkich innych nanostruktur węglowych, takich jak (0D) fulereny, (1D) nanorurki węglowe oraz (3D) grafit. Ta forma alotropowa węgla zdobyła miano najbardziej wytrzymałego poznanego dotychczas Politechnika Łódzka Anna Laskowska*, Magdalena Lipńska, Marian Zaborski Zastosowanie grafenu w kompozytach polimerowych Use of graphene in polymer composites Dr inż. Magdalena LIPIŃSKA w roku 1998 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. Jest adiunktem w Instytucie Technologii Polimerów i Barwników tej uczelni. Specjalność - chemia i technologia polimerów. Instytut Technologii Polimerów i Barwników, Politechnika Łódzka, ul. Stefan więcej »

Zastosowanie ozonu i środowiska plazmy niskotemperaturowej do degradacji wybranych związków kancerogennych podczas produkcji asfaltu

Janusz Ozonek Krzysztof Jahołkowski Jacek Czerwiński Adam Piotrowicz

Przedstawiono wyniki badań półtechnicznych rozkładu związków złowonnych i kancerogennych tworzących się podczas przerobu asfaltów. Badano rozkład tych związków pod wpływem ozonu i środowiska plazmy niskotemperaturowej. W badaniach zastosowano reaktor plazmochemiczny o specyficznej konstrukcji z elektrodami siatkowymi zasilany prądem o zmiennej częstotliwości (f ok. 1500 Hz) i napięciu (do 10 kV). Zastosowanie reaktora plazmochemicznego o odpowiedniej geometrii strefy wyładowań elektrycznych pozwoliło na rozkład związków kancerogennych powstających podczas produkcji asfaltu z efektywnością ponad 90%. Com. off-gases from prodn. and pouring bituminous mass during road construction were treated with O3 generated in-situ in prototype low-temp. plasma reactor (10 kV) to decomp. the volatile org. compds. The carcinogenic compds. were removed with an efficiency over 90%. Asfalty (masy bitumiczne) są produktami otrzymywanymi z procesów przeróbki ropy naftowej lub ze złóż naturalnych. Są to stałe lub Politechnika Lubelska Janusz Ozonek*, Krzysztof Jahołkowski, Jacek Czerwiński, Adam Piotrowicz Zastosowanie ozonu i środowiska plazmy niskotemperaturowej do degradacji wybranych związków kancerogennych podczas produkcji asfaltu Use of ozone and low temperature plasma environment for reduction of selected carcinogenic compounds in off-gases from bitumen production Mgr inż. Krzysztof JAHOŁKOWSKI w roku 1974 ukończył Wydział Elektryczny Politechniki Lubelskiej. Specjalność - elektrotechnika, przetwarzanie i użytkowanie energii elektrycznej. Jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze Napędów i Maszyn Elektrycznych Politechniki Lubelskiej. Dr hab. inż. Janusz OZONEK, prof. PL, ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W roku 2003 uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. Obecnie pracuje na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Lubelskiej, w Instytucie Inżynierii Ochrony Środowiska. więcej »

Zdolność preparatów dipeptydów histydynowych do wiązania żelaza w układach modelowych

Remigiusz Zapolski Ewa Biazik Anna Pudło Teresa Skiba Wiesław Kopeć

Przedstawiono alternatywną metodę oceny właściwości antyoksydacyjnych dipeptydów histydynowych, polegającą na ciągłym pomiarze potencjału badanego roztworu względem zespolonej elektrody platynowej. Wykazano dobrą powtarzalność metody oraz jej przydatność do opisu właściwości dipeptydów wyrażonych poprzez kompleksowanie metali przejściowych, inhibicję oksydacji oraz zdolność redukcji żelaza. Fe(III) ions were reduced and H2O2 odxidn. of Fe(II) ions was inhibited by addn. of L-(+)-ascorbic acid, Na2 versenate, ferrozine, carnozine or anserine to predict their antioxidant activity. Linear relationship between changes in potential of a Pt electrode and concn. of antioxidants was obsd. The pract. applicability of the expt. method was confirmed. Karnozyna (β-analyno-kap.-histydyna) i jej pochodne, głównie anseryna (β-alanylo-N-metylo-kap.-histydyna) i homokarnozyna (N-α-(4-aminobutyrylo)histydyna), są dipeptydami występującymi w relatywnie wysokim stężeniu w mięśniach szkieletowych (karnozyna) oraz w mózgu kręgowców. Obecność karnozyny decyduje o pH macierzy międzykomórkowej, transporcie jonów wapnia pomiędzy macierzą międzykomórkową a komórką oraz potencjale antyoksydacyjnym przestrzeni międzykomórkowej. Właściwości antyoksydacyjne karnozyny i jej pochodnych wyrażają się przez mechanizmy eliminacji tlenu singletowego1) i rodników hydroksylowych2) oraz przez właściwości chelatujące metali przejściowych, takich jak żelazo, miedź, nikiel i cynk. Udowodniono, że w warunkach in vitro karnozyna wykazuje funkcję ochronną względem lipidów, białek, DNA oraz względem Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Remigiusz Zapolski, Ewa Biazik*, Anna Pudło, Teresa Skiba, Wiesław Kopeć Zdolność preparatów dipeptydów histydynowych do wiązania żelaza w układach modelowych Ability of histidine dipeptide preparations to bind iron ions in model system Katedra Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością, Uniwersytet Przyrod więcej »

Zwiększenie efektywności surowców fosforytowych poprzez dodatek siarki. Cz. I. Zagadnienia technologiczne wytwarzania nawozów fosforytowo-siarkowych

Józef Hoffmann Jolanta Korzeniowska Ewa Stanisławska-Glubiak Krystyna Hoffmann

Przedstawiono wyniki badań składu fizykochemicznego zmielonych surowców fosforowych, stosowanych przez krajowe zakłady wytwarzające nawozy fosforowe (Tunezja, Maroko I, Maroko II, Zin). Ze względu na skład chemiczny i zawartość przyswajalnych form fosforu należą one do fosforytów o dobrej lub wysokiej reaktywności i spełniają europejskie wymogi fosforytów miękkich. Cechują się natomiast mniejszą niż wymagana zawartością frakcji o mniejszym rozdrobnieniu. Po dodatkowym mieleniu w warunkach laboratoryjnych, przygotowano mieszanki fosforytowo-siarkowe z udziałem fosforytu zarówno spełniającego wymogi, jak i o mniejszym rozdrobnieniu. Udział siarki elementarnej w mieszankach wynosił 7,2-14,2%. Mieszanki przeznaczono do badań rolniczych. Four ground phosphate rocks were studied for P comps. soluble in mineral acids, H2O and aq. solns. of NH4 citrate aPolitechnika Wrocławska, bInstytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy, Wrocław Józef Hoffmanna, *, Jolanta Korzeniowskab, Ewa Stanisławska-Glubiakb, Krystyna Hoffmanna Zwiększenie efektywności surowców fosforytowych poprzez dodatek siarki. Cz. I. Zagadnienia technologiczne wytwarzania nawozów fosforytowo-siarkowych Increasing efficiency of phosphate rock by sulfur addition. Part 1. Technological issues regarding manufacturing of phosphate rock-sulfur fertilizers Dr hab. Jolanta KORZENIOWSKA w roku 1983 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - PIB, w Zakładzie Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu. Specjalność - chemia rolna, ochrona środowiska, pierwiastki śladowe w żywieniu roślin. Instytut Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych, Politechnika Wrocławska, ul. Smoluchowskiego 25, 50-372 Wrocław, tel.: (71) 320-34-40, fax: (71) 322-74-25, e-mail: jozef.hoffmann@pwr.wroc.pl Dr hab. inż. Józef HOFFMANN, prof. więcej »

Zwiększenie efektywności surowców fosforytowych poprzez dodatek siarki. Cz. III. Ocena nawozów fosforytowo-siarkowych na podstawie wskaźników roślinnych**

Jolanta Korzeniowska Ewa Stanisławska-Glubiak Józef Hoffmann Janusz Igras

Małą przyswajalność fosforu z naturalnego mielonego fosforytu przez rośliny można poprawić poprzez mieszanie go z siarką. Przeprowadzono dwuletnie badania wazonowe w hali wegetacyjnej w celu zbadania agronomicznej efektywności dodatków siarki elementarnej do mielonego fosforytu o różnym uziarnieniu. Zaobserwowano lepsze działanie plonotwórcze mieszanek fosforytowo-siarkowych sporządzonych z drobno mielonego fosforytu w porównaniu z działaniem fosforytu bez dodatku siarki. Analiza plonów roślin doświadczalnych wykazała korzystne działanie mieszanek, w których stosunek fosforytu do siarki wynosił 14:1 i 10:1. Nawóz o stosunku składników 7:1 działał negatywnie na plony roślin. Ponadto stwierdzono lepsze działanie plonoaInstytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa-Państwowy Instytut Badawczy, Puławy; bPolitechnika Wrocławska, cInstytut Nawozów Sztucznych, Puławy Jolanta Korzeniowskaa, *, Ewa Stanisławska-Glubiaka, Józef Hoffmannb, Janusz Igrasc Zwiększenie efektywności surowców fosforytowych poprzez dodatek siarki. Cz. III. Ocena nawozów fosforytowo-siarkowych na podstawie wskaźników roślinnych** Increasing the efficiency of phosphate rock by sulfur addition. Part 3. Agronomic assessment of phosphate-sulfur fertilizers by using plant indicators Dr hab. Ewa STANISŁAWSKA-GLUBIAK w roku 1978 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Jest zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa- PIB w Zakładzie Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu. Specjalność - chemia rolna, ochrona środowiska i pierwiastki śladowe w żywieniu roślin. Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa-Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul. Orzechowa 61, 50-540 Wrocław, tel./fax: (71) 363-87-97, email: j.korzeniowska@iung.wroclaw.pl Dr hab. Jolanta KORZENIOWSKA w roku 1983 ukończyła studia na Wydziale Rolniczym Akad więcej »

Zwiększenie efektywności surowców fosforytowych poprzez dodatek siarki. Cz. IV. Wpływ dodatku siarki na zawartość mikroelementów w roślinach**)

Ewa Stanisławska-Glubiak Jolanta Korzeniowska Józef Hoffmann

Nawozy zawierające siarkę na skutek obniżania odczynu gleby mogą powodować zwiększone pobranie przez rośliny niektórych pierwiastków, zwłaszcza metali. Celem pracy było zbadanie, czy dodatki siarki w nawozach fosforytowo- siarkowych mogą powodować zmiany zawartości mikroskładników pokarmowych w roślinach, co może mieć znaczenie w żywieniu zwierząt. Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano brak zmian w zawartości miedzi oraz wzrost zawartości cynku i manganu w tkankach roślin doświadczalnych pod wpływem zastosowanych dodatków siarki. O ile zawartości cynku nigdy nie przekraczały norm dla pasz, to zawartości manganu były w niektórych przypadkach nadmierne z punktu widzenia żywienia zwierząt. Należy jednak podkreślić, że już wyjściowa zawartość Mn w roślinach była zbyt wysoka, a dodatki siarki wpływały na jej dalsze podwyższenie. Mixed phosphate rock-S fertilizers were used in pot cultures of oat, lupin, maize, mustard and rye to study the distribution of Cu, Mn and Zn between plant tissue and soil. Two-year expts. did not show any increase in Cu content in the plant tissue while an increase in Zn and Mn contents were obsd. The Mn content in the plants was even much higher than the allowable in animal feed (1000 mg/kg). Stosowanie nawozów z dodatkiem siarki niesie ze sobą ryzyko zmian zawartości składu chemicznego roślin, głównie z powodu zakwaszenia gleby, modyfikacji jej aktywności mikrobiologicznej oraz występowania interakcji pomiędzy siarką a innymi składnikami pokarmowymi2-5). Procesy te mogą prowadzić do zwiększenia mobilności niektórych pierwiastków, zwłaszcza metali, co wpływa na zwiększenie ich pobierania przez rośliny6-8). Przy niedoborze mikroelementów niezbędnych dla roślin zjawisko to może być korzystne, natomiast przy nadmiarze metali ciężkich w glebie efekt zwiększonej ich mobilności może być negatywny. Takie pierwiastki jak miedź, mangan i cynk są zaliczane zarówno do mikroelementów będących składnikam więcej »

Zwiększenie efektywności surowców fosforytowych poprzez dodatek siarki. Część II**. Wpływ nawozów fosforytowo-siarkowych na środowisko

Ewa Stanisławska-Glubiak Jolanta Korzeniowska Józef Hoffmann Katarzyna Kantek

W rolniczych doświadczeniach wegetacyjnych badano wpływ nawożenia mieszankami fosforytowo- siarkowymi (FS), sporządzonymi na bazie mielonego fosforytu z dodatkiem siarki, na zmiany odczynu gleby i zawartości w niej przyswajalnej dla roślin formy fosforu oraz przemieszczania się jonów fosforanowych i siarczanowych do wód. Mieszanki FS nie powodowały zmniejszenia wartości pH gleby, wzbogacając glebę w przyswajalny fosfor w drugim roku od ich zastosowania. Jednocześnie nie stanowiły zagrożenia dla środowiska glebowego i wodnego pod warunkiem, że stosunek fosforytu do siarki (F:S) nie był niższy niż 10:1. Fine and coarse phosphate rocks were compounded with elementary S and used as fertilizer in pot cultures of test plant to study the migration of P and S to soil and soil filtrates. The addn. of S did not result in any solubilization of phosphates. No risk to soil and aquatic environment was obsd. when the phosphate-S ratio was not lower than 10:1. Fosfor jest drugim, po azocie, składnikiem biogennym powodującym eutrofizację wód. Polska na mocy Konwencji Helsińskiej "O ochronie środowiska morskiego Obszaru Morza Bałtyckiego" jest zobowiązana do zastosowania wszelkich możliwych środków w celu zapobiegania eutrofizacji wód Bałtyku2). Szacuje się, że udział Polski to aż 37% całego ładunku fosforu dopływającego do Morza Bałtyckiego3). Fosfor jest wnoszony przez wody powierzchniowe, głównie ze źródeł obszarowych, które w większości utożsamiane są z rolnictwem. Zanieczyszczenia obszarowe spływające z pól uprawnych wraz z wodą powstają wskutek niepełnego wykorzystania składników mineralnych przez rośliny. Niewykorzystane składniki, które nie zostały pobrane przez uprawiane rośliny, migrują w głąb gleby lub bezpośrednio do wód drenarskich, a dalej do wód rowów melioracyjnych i innych cieków wodnych oraz rzek. W Polsce do nawożenia roślin uprawnych fosforem używane są głównie superfosfaty i nawozy wieloskładnikowe zawierające fosfor d więcej »