SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Some properties of flowable low-shrinkage dental composites Wybrane właściwości materiałów kompozytowych typu flow o niskim skurczu polimeryzacyjnym

DOI:10.12916/przemchem.2014.775
Monika Domarecka Anna Sokołowska Małgorzata Iwona Szynkowska Krzysztof Sokołowski Jerzy Sokołowski Monika Łukomska-Szymańska

Three com. polymer-matrix composites were studied for diam. tensile strength, microhardness and shrinkage stress during light-induced polymerization to compare their applicability in dentistry. Dokonano oceny średnicowej wytrzymałości na rozciąganie, mikrotwardości oraz naprężeń skurczowych generowanych przez materiały kompozytowe o zmodyfikowanej matrycy polimerowej i małym skurczu polimeryzacyjnym w porównaniu z kompozytami o tradycyjnym składzie matrycy polimerowej. Z wyników uzyskanych w badaniach widać jednoznacznie, że oceniane materiały kompozytowe Filtek Bulk Fill oraz SDR generowały małe naprężenia, mniejsze w porównaniu z materiałem X-Flow o tradycyjnym składzie matrycy polimerowej. Materiał SDR charakteryzował się najmniejszą twardością HV1 spośród badanych materiałów. Natomiast materiały Filtek Bulk Fill oraz X-Flow wykazywały zbliżoną twardość. Średnicowa wytrzymałość na rozciąganie w przypadku materiału SDR była mniejsza niż tych materiałów. Z klinicznego punktu widzenia przy wykonywaniu wypełnień kompozytowych najistotniejsze jest maksymalne ograniczenie naprężeń Monika Domareckaa, Anna Sokołowskaa, Małgorzata Iwona Szynkowskab, Krzysztof Sokołowskia, Jerzy Sokołowskia, Monika Łukomska-Szymańskaa,* aUniwersytet Medyczny w Łodzi; bPolitechnika Łódzka Some properties of flowable low-shrinkage dental composites Wybrane właściwości materiałów kompozytowych typu flow o niskim skurczu polimeryzacyjnym DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.775 Lek. dent. Anna SOKOŁOWSKA w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Lekarsko- Dentystycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Jest uczestnikiem Studiów Doktoranckich w Zakładzie Stomatologii Ogólnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Specjalność - stomatologia. Dr n. med. Monika DOMARECKA w roku 1994 ukończyła studia w Uniwersytecie Medycznym w Łodzi - kierunek stomatologia. W 1999 r. uzyskała stopień doktora nauk medycznych. Jest wykładowcą w Zakładzie Stomatolog [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

Aktualności

Clariant otworzył w Polsce nową fabrykę Dnia 29 kwietnia 2014 r. w Konstantynowie Łódzkim przedstawiciele firmy Clariant w towarzystwie zaproszonych gości otworzyli nową fabrykę, która będzie produkowała koncentraty barwiące na potrzeby rynku tworzyw sztucznych. Nowy zakład, zlokalizowany na terenie Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, umożliwi podwojenie produkcji oraz znaczące zwiększenie zatrudnienia w regionie. Wartość inwestycji wyniosła 38 mln zł. Clariant jest światowym liderem w branży wyspecjalizowanych produktów chemicznych. Zbudował już pod Łodzią wielofunkcyjny obiekt, składający się z hali produkcyjnej, laboratorium, magazynu oraz zaplecza biurowego. Nowy zakład umożliwi podwojenie produkcji koncentratów barwiących (masterbaczy) do 3000 t/r w postaci ciekłej lub stałej. W nowym zakładzie produkcyjnym wykorzystano najnowsze światowe technologie, charakteryzujące się Fot. 1. Pan Hariolf Kottmann podczas wystąpienia na uroczystości (Foto: Redakcja) Fot. 2. Moment uruchomienia produkcji przez głównych uczestników uroczystości (Foto: Clariant) 614 93/5(2014) wysoką niezawodnością, co czyni fabrykę w Konstantynowie Łódzkim jedną z najnowocześniejszych w Europe. Z radością ogłaszamy kolejne ważne wydarzenie w historii działalności firmy Clariant w Polsce. Masterbacze pełnią coraz większą rolę w europejskim przemyśle, choć często ich znaczenie pozostaje niedocenione. Cieszę się, że Polska staje się głównym miejscem ich produkcji - powiedział Pan Hans Bohnen, szef Clarianta odpowiedzialny za biznes masterbaczy. Inwestycja nie zostałaby zrealizowana bez doskonałej współpracy z przedstawicielami Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz władz samorządowych. Nowa inwestycja w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej może przyczynić się znacząco do rozwoju naszego regionu. Witamy firmę Clariant i życzymy jej dalszych sukcesów na polskim rynku - powiedział Pan Henryk Brzyszcz, burmistrz Konstantynowa Łódz więcej »

Anti-ageing additives to bitumen Dodatki przeciwstarzeniowe do asfaltu - DOI:10.12916/przemchem.2014.652

Irena Gaweła Łukasz Niczke Jacek Kosno Bronisław Naraniecki

Six imidazoline-derivatives of natural origin (rapeseed oil, oleic acid, lard) were added (1%) as the anti-ageing agents to 3 com. bitumens tested under std. lab. condition of accelerated ageing. The addn. resulted in a substantial increase in ageing resistance of the bitumens. Zbadano przydatność imidazolin, wyprodukowanych z surowców naturalnych metodą opracowaną w ICSO, jako środków przeciwstarzeniowych do asfaltów. Wykazano, że dodatek tych związków do asfaltu poprawia jego odporność na starzenie. Stopień poprawy odporności asfaltu na starzenie jest zależny od rodzaju i typu chemicznego imidazoliny oraz od chemicznej natury asfaltu. Nasilające się z roku na rok natężenie ruchu na drogach wymusza budowanie nawierzchni o dużej trwałości. Trwałością nazywa się odporność asfaltu na działanie czynników powodujących starzenie. Starzenie spowodowane jest zmianami, jakie zachodzą w składzie oraz strukturze chemicznej asfaltu i prowadzą do pogorszenia jego właściwości użytkowych, a w konsekwencji do skrócenia czasu eksploatacji nawierzchni wykonanych z udziałem tego asfaltu jako lepiszcza. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za starzenie jest reakcja składników asfaltu z tlenem powietrza1, 2). Starzenie zachodzi już podczas przygotowywania, transportu i układania mieszanki mineralno- asfaltowej, gdy asfalt poddany jest działaniu wysokiej temperatury (starzenie technologiczne). Czas trwania wymienionych czynności jest relatywnie krótki, dlatego starzenie technologiczne nazywane jest także krótkotrwałym, jednakże wysoka temperatura zwiększa szybkość reakcji utleniania. Podczas eksploatacji nawierzchni proces starzenia przebiega powoli, bowiem temperatura nawierzchni nie przekracza 70°C, ale asfalt jest narażony na długotrwałe działanie tlenu (starzenie eksploatacyjne). Promieniowanie słoneczne katalizuje reakcje utleniania3). Rodzaj kruszywa i typ mieszanki mineralno-asfaltowej mają także wpływ na starzenie asfaltu w nawierzchni. R więcej »

Availability of phosphorus for plants from rock phosphate-enriched composts. Part 1. Technology of compost production Dostępność fosforu dla roślin z kompostów wzbogaconych fosforytem. Cz. I. Technologia wytwarzania kompostów - DOI:10.12916/przemchem.2014.807

Ewa Stanisławska-Glubiak Jolanta Korzeniowska Józef Hoffmann Wiktor Jóźwiak Grażyna Wiśniewska

Rock phosphate was ground and added to org. composts. After 1-2 months long composting at humidity 60%, the composts were granulated, dried to H2O content below 8% and studied for various P forms. The composting resulted in an increase in content of HCOOH, citric acid and NH4 citrate-sol. P in the rock phosphate. W celu zwiększenia rozpuszczalności fosforytu kompostowano go z surowcami organicznymi. Używając bioreaktora do kompostowania biomasy, przygotowano 4 warianty kompostów. Do wytworzenia kompostów użyto mielonego fosforytu oraz rozdrobnionej słomy jęczmiennej, trocin i wysłodków buraczanych. Komposty różniły się rodzajem i ilością komponentów organicznych. Gotowe komposty zgranulowano za pomocą prasy matrycowej. Kompostowanie fosforytu z komponentami organicznymi zwiększało jego rozpuszczalność, a tym samym powodowało wzrost dostępności fosforu dla roślin. Wytwarzanie wysokoskoncentrowanych nawozów fosforowych wymaga kosztownych instalacji produkcyjnych, które niekorzystnie oddziałują na środowisko naturalne. Istotnym zagadnieniem jest więc poszukiwanie nowych metod otrzymywania nawozów fosforowych, charakteryzujących się niższymi w stosunku do metod klasycznych kosztami wytwarzania i mniejszym oddziaływaniem na środowisko. Metody te mogłyby opierać się na wykorzystaniu naturalnego mielonego fosforytu bez jego chemicznej przeróbki, pod warunkiem zwiększenia rozpuszczalności. Związki fosforowe zawarte w nieprzetworzonym fosforycie są bowiem słabo dostępne dla roślin. Jednym ze sposobów zwiększenia rozpuszczalności fosforytów nawozowych jest ich mieszanie z siarką1-4). Innym zasługującym na uwagę sposobem jest ich kompostowanie z surowcami organicznymi. Produkty metabolizmu mikroorganizmów rozkładających materię organiczną powodują rozkład fosforytu, uruchamiając związki fosforanowe łatwo dostępne dla roślin. Wzrost rozpuszczalności fosforu w wyniku kompostowania jest spowodowany oddziaływaniem na fosforyt kwasów orga więcej »

Batteries and accumulators in Europe Baterie i akumulatory w Europie - DOI:10.12916/przemchem.2014.704

Zbigniew Rogulski Justyna Dłubak

A market anal. of batteries and accumulators in terms of rational management of electrochem. power sources was performed. Particular emphasis was placed on presentation of the required and achieved levels of collection of spent batteries and accumulators in Poland. Przedstawiono analizę rynku akumulatorów i baterii przenośnych w Europie w aspekcie prowadzenia racjonalnej gospodarki elektrochemicznymi źródłami prądu. Szczególny nacisk położono na analizę danych prezentujących wymagane i osiągane poziomy zbiórki odpadów bateryjnych w Polsce. Podstawowym aktem prawnym regulującym gospodarkę akumulatorami i bateriami w Europie jest dyrektywa 2006/66/WE w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów1), której przeniesieniem na rynek polski jest Ustawa o bateriach i akumulatorach z 2009 r.2). Uzupełnieniem tych aktów prawnych jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 grudnia 2009 r.3), w którym podano minimalne roczne poziomy zbiórki zużytych baterii i akumulatorów przenośnych. Wynoszą one w kolejnych latach: 18% w 2010 r., 22% w 2011 r., 25% w 2012 r., 30% w 2013 r., 35% w 2014 r., 40% w 2015 r. i 45% w 2016 r. Przepisy, definiując zużyte elektrochemiczne źródła prądu jako odpad niebezpieczny, narzucają obowiązek ich selektywnej zbiórki oraz recyklingu4-8). Z uwagi na konieczność weryfikacji przepływu "strumienia" baterii i akumulatorów podzielono je na kategorie6), obejmujące (i) baterie i akumulatory przemysłowe przeznaczane tylko do celów przemysłowych, zawodowych albo do stosowania w pojazdach elektrycznych, (ii) baterie i akumulatory przenośne, w tym ogniwa guzikowe lub zestawy szczelnie zamknięte, które można przenosić w ręku oraz nie stanowią baterii lub akumulatora przemysłowego i samochodowego, oraz (iii) baterie i akumulatory samochodowe stosowane w rozruchu (inicjowania zapłonu) i do zasilania instalacji elektrycznej w pojazdach. Na podstawie obowiązujących regulacji prawnych przedsiębiorc więcej »

Carbon paste electrodes modified with reduced graphene oxide and carbon nanotubes and their use for determination of 4-chlorophenol Węglowe elektrody pastowe modyfikowane zredukowanym tlenkiem grafenu i nanorurkami węglowymi i ich zastosowanie do oznaczania 4-chlorofenolu - DOI:10.12916/przemchem.2014.677

Ludwika Lipińska Joanna Jagiełło Katarzyna Skrzypczyńska Krzysztof Kuśmierek Andrzej Świątkowski

Graphite paste electrodes were modified by addn. of reduced graphene oxide or multi-walled C nanotubes and for comparison C black (2-6% by mass) and studied for their ability to accumulation of p-ClC6H4OH by cyclic voltammetry. The peak current increased with the increasing amt. of nano-modifier added. No essential difference between the reduced graphene oxide and the nanotubes was obsd. Przeprowadzono badania wpływu modyfikacji węglowych (grafitowych) elektrod pastowych na ich przydatność w woltamperometrycznej metodzie analizy ilościowej. Modyfikacja polegała na dodaniu do past grafitowych różnych ilości zredukowanego tlenku grafenu lub wielościennych nanorurek węglowych, dla porównania także sadzy. Porównywano prądy pików na woltamogramach rejestrowanych metodą woltamperometrii pulsowej różnicowej w 5·10-4 M roztworze 4-chlorofenolu w buforze fosforanowym. Stwierdzono podobną ich zależność od ilości każdego z obu dodanych materiałów węglowych. Mija 55 lat od opublikowania pierwszej pracy na temat wynalezionej przez Adamsa1) węglowej elektrody pastowej CPE (carbon paste electrode). Elektroda składająca się z pasty z proszku grafitowego i oleju parafinowego odegrała i nadal odgrywa istotną rolę w elektroanalizie2). Z upływem czasu CPE były obiektem ogromnej liczby prac badawczych. Ich zastosowanie systematycznie rosło m.in. w analizie środowiskowej, w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym. Elektrody te poddawane były różnym modyfikacjom, m.in. przez dodawanie do pierwotnego składu grafit-substancja wiążąca (olej), trzeciego składnika. Jako modyfikatory znalazły zastosowanie m.in. nanomateriały węglowe. Szczególnie obiecujące wydają się być nanorurki węglowe3-5) i grafen6-8). Badano wpływ ich dodatku do grafitu w elektrodzie pastowej na rejestrowane woltamogramy m.in. woltamperometrii cyklicznej CV (cyclic voltammetry) i woltamperometrii pulsowej różnicowej DPV (differential pulse voltammetry). W publikowanych pracac więcej »

Combustion products of crude oil as a hazard for environment Zagrożenia środowiska naturalnego powodowane przez produkty spalania ropy naftowej - DOI:10.12916/przemchem.2014.686

Wojciech Jarosz Anna Dmochowska Zdzisław Salamonowicz Małgorzata Majder-Łopatka Rafał Matuszkiewicz

Dispersion of smoke and gaseous products of combustion from fires in oil storage tanks (particulate matter below 10 μm, CO, CO2, SO2) was computer simulated to show the potential hazard for environment. Omówiono tworzenie się produktów spalania ropy naftowej podczas pożarów zbiorników magazynowych oraz ich wpływ na środowisko naturalne. Zaprezentowano katalog substancji niebezpiecznych będących produktami spalania ropy, a także dokonano symulacji wielkości zasięgu dyspersji cząstek dymu i gazowych produktów spalania (PM10, CO, CO2, SO2), stosując program komputerowy ALOFT-FT. Na podstawie wyników tej symulacji sformułowano wnioski dotyczące wpływu czynników zewnętrznych na wielkość zagrożenia środowiska. Przebieg pożarów surowej ropy naftowej w otwartych zbiornikach magazynowych zależy od wielu czynników, w tym od gęstości ropy, jej lepkości, szybkości nagrzewania oraz tworzenia warstwy przegrzanej. Skutki środowiskowe dużych pożarów ropy naftowej są bardzo poważne ze względu na przemieszczanie przez wiatr produktów spalania. Opis wpływu na środowisko naturalne takich pożarów zapomocą ogólnych zależności ilościowych jest bardzo trudny. Wynika to zarówno z braku wystarczającej liczby danych eksperymentalnych wyznaczonych w pełnej skali pożaru, jak też danych ilustrujących wpływ warunków atmosferycznych na oddziaływanie palącego się rozlewiska. Obecnie do rozwiązywania problemów zagrożeń środowiska naturalnego powodowanych przez pożary paliw ropopochodnych wykorzystuje się wyniki przeprowadzanych doświadczeń z wykorzystaniem różnych modeli numerycznych, takich jak ALOFT-FT (a large outdoor fire plume trajectory model; flat terrain)1). Spalanie ropy naftowej w zbiornikach, w przeważającej liczbie przypadków (> 99%), ma miejsce na otwartej przestrzeni, tzn. w przestrzeni nieograniczonej przegrodami budowlanymi, w której jest zapewniony duży dostęp powietrza do obszaru objętego spalaniem. Wpływ na środowisko toksycznych s więcej »

Comparison on contents of selected trace elements in various plant extracts by inductively coupled plasma optical emission spectrometry Zastosowanie techniki optycznej emisyjnej spektrometrii z plazmą indukcyjnie sprzężoną do porównywania zawartości wybranych pierwiastków śladowych w różnych ekstraktach roślinnych - DOI:10.12916/przemchem.2014.716

Alicja Skiba Jarosław Ostrowski Urszula Ryszko Bożena Górecka

The title spectroscopy was used for detn. of Cu, Zn, Cd, Mn and As in plant exts. The lowest concns. of elements were obsd. in supercrit. CO2 exts. The exts. can be applied for food and pharmaceutical industry. Przedstawiono wyniki badań zawartości Cu, Zn, Cd, Mn oraz As w ekstraktach roślinnych z zastosowaniem techniki optycznej emisyjnej spektrometrii z plazmą indukcyjnie sprzężoną. Celem pracy było porównanie różnych technik ekstrakcyjnych i ustalenie poziomu wyekstrahowania wybranych pierwiastków z surowców roślinnych. Wskazano możliwość zastosowania ekstraktów w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym lub kosmetycznym.Właściwe wykorzystanie surowców roślinnych i zapewnienie ekologicznego produktu finalnego jest prowadzone zgodnie z kompleksowymi programami produkcji zapewniającymi maksymalne bezpieczeństwo i jakość. Uwzględniają one oznaczenie substancji aktywnych, odpowiadających konkretnym potrzebom, u poszczególnych gatunków roślin. Niezbędna jest też kontrola upraw pod kątem zawartości potencjalnych zanieczyszczeń, w tym toksycznych pierwiastków, tak by spełnione były wymogi jakościowe i ekologiczne. Badania nad składem materiałów roślinnych potwierdzają, że wiele biopierwiastków, takich jak cynk, miedź, mangan, odgrywa ważną rolę fizjologiczną. Wchodzą one w skład różnych enzymów i białek biorących udział w specyficznych procesach metabolicznych i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów żywych. W materiałach roślinnych wykazano również obecność pierwiastków niepożądanych (np. kadm, arsen, ołów), które są składnikami toksycznymi dla wzrostu każdego rodzaju komórek1). Zanieczyszczenie środowiska naturalnego 93/5(2014) 717 Mgr Bożena GÓRECKA w roku 1979 ukończyła studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, kierunek chemia. Jest kierownikiem Zakładu Analitycznego i akredytowanego Laboratorium Badawczego Instytutu Nawozów Sztucznych w Puławach. Specja więcej »

Conversion of sulfur compounds during co-combustion of sewage sludge and coal mixtures in a O2/CO2 atmosphere Konwersja związków siarki przy współspalaniu mieszanek osadów ściekowych i węgla w atmosferze O2/CO2 - DOI:10.12916/przemchem.2014.644

Jurand Bień Arkadiusz Szymanek Beata Bień

Sewage sludge and fuel mixts. compounded by addn. of sewage sludge (10-50%) to bituminous coal were combusted in a fluidized bed boiler with O2 (21-35% by volume) in CO2 atm. The conversion of S to SO2 increased up to 94% with increasing O2 content in CO2 atm. The conversion of S to SO3 was low (2-6%) and to H2S was negligible (below 0.5%). Badano konwersję siarki w trakcie spalania komunalnych osadów ściekowych oraz mieszanek węglowo-osadowych na stanowisku doświadczalnym z cyrkulacyjną warstwą fluidalną w atmosferze O2/CO2 zawierającej 21-35% tlenu. Komunalne osady ściekowe nie są typowym paliwem, lecz odpadem powstającym w procesie oczyszczania ścieków. Ich skład chemiczny nie jest stały lecz zmienny i ściśle zależy od rodzaju oczyszczanych ścieków, sposobu ich oczyszczania oraz procesów przeróbki na oczyszczalni. Zwykle jednak osady charakteryzują się dużym stopniem uwodnienia, dużą zawartością części mineralnych i związków lotnych. Stosowane obecnie nowoczesne i wysoko efektywne systemy oczyszczania ścieków powodują wytwarzanie znacznych ilości osadów ściekowych. Według danych GUS w 2012 r. ilość osadów ściekowych wytworzonych w oczyszczalniach komunalnych wyniosła 533,3 tys. Mg suchej masy. Prognozowana w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (KPGO) na 2015 r. ilość suchej masy komunalnych osadów ściekowych wynosi 642,4 tys. Mg1). Zgodnie z zapisami KPGO w podstawowym scenariuszu zagospodarowania osadów zakłada się szerokie wykorzystanie metod termicznych, w perspektywie do 2022 r. nawet do 30%. A to wiąże się ze ściśle określoną emisją zanieczyszczeń gazowych wprowadzanych do powietrza, w tym związków siarki. Istnieje wiele technologii prowadzenia termicznego unieszkodliwiania osadów ściekowych, przy czym ostatnio duże nadzieje wiąże się z technologią spalania w atmosferze wzbogaconej tlenem, zwaną technologią oxy-combustion. Jest ona uważana jako jedna z kluczowych technologii w zakresie "czystych technologii węglowy więcej »

Determination of explosion characteristics of dust clouds by numerical modeling in Fluent Oznaczanie charakterystyk wybuchowości obłoków pyłu przy wykorzystaniu modelowania numerycznego za pomocą technik CFD - DOI:10.12916/przemchem.2014.692

Zdzisław Salamonowicz Michał Kotowski Marzena Półka Wiesław Barnat

Wheat flour and coal dust were dispersed in a 20 dm3 chamber and studied for deflagration combustion. Computational fluid dynamics (code FLUENT) was used for numerical modeling. A satisfactory agreement of numerical simulation of max. pressure and max. rate of pressure rise with exptl. data was achieved. Przedstawiono wyniki badań eksperymentalnych i modelowania numerycznego procesu spalania deflagracyjnego pyłów węgla kamiennego i mąki w zbiorniku doświadczalnym o pojemności 20 dm3. Symulacje numeryczne wykonano za pomocą oprogramowania Fluent. Geometria modelu została przygotowana zgodnie z normą1). Modyfikacje modelu pozwoliły osiągnąć dobrą zgodność wartości maksymalnego ciśnienia pmaks i maksymalnej szybkości narastania ciśnienia wybuchu (dp/dt)maks otrzymanych z symulacji numerycznych w porównaniu z wynikami eksperymentalnymi. W trakcie wielu procesów technologicznych, w których występuje m.in. tarcie i cięcie, powstają cząstki pyłowe o różnej granulacji. Jeśli obrabiany surowiec jest palny, to powstały pył o właściwościach palnych będzie stanowił zagrożenie wybuchem. W przypadku formowania mieszaniny pyłu i powietrza w procesach technologicznych, zagrożenie wybuchowe znacznie wzrośnie. Jedną z metod ograniczania skutków wybuchu mieszanin powietrzno-pyłowych jest stosowanie powierzchni odciążających. Zadaniem klapy odciążającej jest otwarcie przestrzeni chronionej do atmosfery przy pojawieniu się nadciśnienia o wymaganej wartości. Takie kontrolowane uwolnienie energii wybuchu do otoczenia ogranicza ryzyko zniszczenia aparatury i potencjalne uszkodzenia w infrastrukturze danego pomieszczenia. Nie zawsze jednak istnieje możliwość wypuszczenia zawartości palnej aparatu do atmosfery. Wówczas najczęściej należy zaprojektować aparaturę o wytrzymałości przewyższającej przewidywane nadciśnienie wygenerowane w czasie wybuchu. Określenie wartości ciśnienia, powstającego podczas wybuchu określonego pyłu, odbywa się najczęście więcej »

Effect of addition of reclaimed rubber on curing characteristics and mechanical properties of styrene-butadiene rubber Wpływ dodatku regeneratów gumowych na charakterystykę sieciowania oraz właściwości mechaniczne kauczuku butadienowo-styrenowego - DOI:10.12916/przemchem.2014.666

Krzysztof Formela Magdalena Cysewska Katarzyna Januszewicz

Ground tire rubber was reclaimed by using a 2-roll mill or twin screw extruder, optimally after plastification with a heavy oil from pyrolysis of tires, blended with original styrene-butadiene rubber (10-50% by mass), cured with S and tested for tensile strength, glass transition temp. and swelling degree. The curing rate index was also detd. Use of the oils for reclaiming the ground tire rubber resulted in increasing the regeneration degree. The substitution of the original rubber with the reclaimed one resulted in improving mech. characteristics of the rubber vulcanizates and did not change their crosslinking. Przedstawiono wyniki badań wpływu regeneratów gumowych otrzymanych w różnych warunkach ścinania na przebieg procesu wulkanizacji oraz statyczne i dynamiczne właściwości mechaniczne wulkanizatów mieszanek kauczuku butadienowo-styrenowego (SBR) i regeneratu gumowego. Regenerację miału gumowego prowadzono metodą periodyczną przy użyciu walcarki oraz metodą ciągłą z zastosowaniem wytłaczarki dwuślimakowej współbieżnej. W celu poprawy przetwórstwa miału gumowego metodą periodyczną jako plastyfikator zastosowano dwa rodzaje olejów Politechnika Gdańska Krzysztof Formela*, Magdalena Cysewska, Katarzyna Januszewicz Effect of addition of reclaimed rubber on curing characteristics and mechanical properties of styrene-butadiene rubber Wpływ dodatku regeneratów gumowych na charakterystykę sieciowania oraz właściwości mechaniczne kauczuku butadienowo-styrenowego DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.666 Inż. Magdalena CYSEWSKA jest absolwentką studiów inżynierskich międzywydziałowego kierunku Inżynieria Materiałowa na Politechnice Gdańskiej. Obecnie jest studentką ostatniego roku studiów drugiego stopnia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Specjalność - inżynieria materiałów polimerowych. Katedra Technologii Polimerów, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk, tel./f więcej »

Effect of additives on strength characteristics of a biodegradable starch film Wpływ dodatków na charakterystyki wytrzymałościowe biodegradowalnej foli skrobiowej - DOI:10.12916/przemchem.2014.728

Krzysztof Gołacki Zbigniew Stropek Paweł Kołodziej Bożena Gładyszewska Michał Zaremba Andrzej Rejak

Thermoplastic films were produced from mixts. of potato starch, glycerol and poly(vinyl alc.) or keratin by extrusion with blowing. The film samples were studied for elastic modulus, crit. stress and crit. strain at varying deformation velocity and sample loading direction. The films modified by addn. of poly(vinyl alc.) and keratin showed increased values of elastic modulus and crit. stress. The increase of sample deformation velocity during the test resulted in an increase in elastic modulus and crit. stress values while the values of crit. strain remained on a similar level. The samples expanded in perpendicular direction to sleeve axis of the blown film showed increased mean values of elastic modulus and crit. stress. Przeprowadzono testy próbek folii termoplastycznej wytworzonej ze skrobi ziemniaczanej i gliceryny z dodatkiem keratyny oraz poli(alkoholu winylowego). Zbadano wpływ dodatków, prędkości deformacji oraz kierunku obciążenia próbki na wartości modułu sprężystości oraz naprężenia i odkształcenia krytycznego. Stwierdzono, że próbki folii zawierające oba dodatki wykazywały większe średnie wartości modułu sprężystości i naprężenia krytycznego. Wzrost prędkości deformacji próbek podczas testu powodował zwiększenie wartości modułu sprężystości i naprężenia krytycznego, przy czym wartości odkształcenia krytycznego pozostawały na zbliżonym poziomie. Próbki rozciągane w kierunku prostopadłym do osi rękawa wydmuchiwanej folii charakteryzowały się większymi średnimi wartościami modułu sprężystości i naprężenia krytycznego. Postępujący rozwój przemysłu spożywczego i branży produktów szybkozbywalnych (FMCG) w ostatnim dwudziestoleciu kreuje popyt na nowe innowacyjne opakowania. Wadą powszechnie stosowanych syntetycznych materiałów opakowaniowych jest to, że nie ulegają biodegradacji, dlatego konieczna jest ich kosztowna utylizacja lub recykling1). Oprócz zanieczyszczania środowiska materiały z polimerów syntetycznych więcej »

Effect of high-energy ball milling on the performance of cathodic mixture used in zinc-carbon cells Wpływ wysokoenergetycznego mielenia na parametry eksploatacyjne materiału katodowego stosowanego w ogniwach cynkowo-węglowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.701

Jan M. Skowroński Małgorzata Osińska Tomasz Rozmanowski Zbigniew Rogulski

The black mass recycled from waste Zn-C cells was high- -energy ball milled to study mechanism and improve the kinetics and discharge capacity of cathode mixts. The optimum milling time was 3 h according to measurements carried out at const. c. d. 10 and 25 mA/g. Przeprowadzono badania elektrochemiczne, z zastosowaniem metody woltamperometrii cyklicznej oraz pomiarów galwanostatycznych masy czarnej pochodzącej z recyklingu zużytych ogniw cynkowo-węglowych. Wykazano, że proces wysokoenergetycznego mielenia wpływa na mechanizm reakcji oraz poprawia kinetykę procesu i pojemność rozładowania badanych mieszanek katodowych. Na podstawie wyników uzyskanych w trakcie rozładowania badanych materiałów prądem o stałych gęstościach wynoszących 10 i 25 mA/g stwierdzono, że optymalny czas mielenia wynosi 3 h. Rozwój cywilizacyjny generuje nieustanny wzrost zapotrzebowania na różnego typu ogniwa galwaniczne1). Zużyte ogniwa stanowią narastający problem ekologiczny przede wszystkim ze względu na zawartość metali, których obecność powoduje, że zalicza się je do odpadów niebezpiecznych. Koszt bezpiecznego unieszkodliwiania takich odpadów jest stosunkowo wysoki z powodu ich dużej ilości i ograniczonej pojemności składowisk. W związku z powyższym konieczne staje się opracowanie technologii recyklingu tych materiałów w celu minimalizowania ilości wytwarzanych odpadów2-7). Zastąpienie, podczas produkcji ogniw, materiałów wyjściowych produktami pochodzącymi z recyklingu zmniejszy zarówno koszty produkcji, jak i zużycie surowców oraz pozytywnie wpłynie na ochronę środowiska8). Jednymi z powszechnie stosowanych ogniw są ogniwa cynkowo-manganowe. Zbudowane są z anody cynkowej i katody w postaci ditlenku manganu zmieszanego z sadzą, kolektora węglowego i elektrolitu z chlorkiem cynku (ogniwo heavy duty) lub chlorkiem amonu (ogniwo Leclanché). Prowadzono badania mające na celu poprawę właściwości ogniw cynkowo-węglowych przez zastosowanie dodatku, do więcej »

Effect of ovocystatin polymerization on inhibitory activity towards legumain Wpływ polimeryzacji owocystatyny na jej aktywność antyleguminazową - DOI:10.12916/przemchem.2014.783

Krzysztof Gołąb* Katarzyna Juszczyńska Bogusława Konopska Maria Warwas Jakub Gburek

Ovocystatin was isolated from hen egg white by affinity chromatog., thermally polymerized at 90°C for 1.5 h, sepd. (dimer, tetramer, octamer) and studied for the inhibitory activity towards legumain. Dimer of ovocystatin retained 17% of its initial activity against legumain. The tetramer and octamer lost their ability to inhibit papain and legumain. Cystatyna izolowana z białka jaja kurzego (owocystatyna) jest silnym i odwracalnym inhibitorem proteaz cysteinowych należących do rodziny papainowej (C1) i leguminazowej (C13). Ze względu na swoje właściwości białko to może znaleźć zastosowanie jako aktywny składnik leków oraz czynnik konserwujący żywność. Wskutek agregacji owocystatyna traci swoje właściwości inhibitorowe wobec proteaz należących do rodziny papainowej. Zbadano wpływ polimeryzacji na aktywność antyleguminazową inhibitora. Dimer owocystatyny zachował 17% swojej wyjściowej aktywności inhibitorowej wobec leguminazy. Tetramer i oktamer utraciły zdolność hamowania obu enzymów. Proteazy cysteinowe odgrywają ważną rolę w wielu procesach zachodzących w organizmach żywych. W warunkach fizjologicznych uczestniczą w obrocie metabolicznym białek endo- i egzogennych, resorpcji kości, przekształcaniu antygenów i apoptozie. Także wiele mikroorganizmów wytwarza proteazy, wykorzystując je do podtrzymywania elementarnych funkcji życiowych, co jednocześnie staje się przyczyną ich patogenności w organizmie gospodarza. Należą do nich m.in. Staphylococcus aureus, Salmonella typhimurium, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Oligella sp. i Porphyromonas gingivalis oraz pasożyty Trypanosoma cruzi i Leishmania major1-4). Przed niekontrolowaną aktywnością proteaz chronią inhibitory. Endogennymi inhibitorami proteaz cysteinowych należących do rodziny C1, takich jak papaina, katepsyny B, C, H, K, L i S, są cystatyny. Gdy zostaje zaburzona równowaga między enzymem a inhibitorem, dochodzi do rozwoju wielu chorób. Nadmierną i destrukcyj więcej »

Emission of odors from municipal waste composting processes Emisja odorów z procesów kompostowania odpadów komunalnych - DOI:10.12916/przemchem.2014.795

Izabela Sówka Urszula Miller Piotr Sobczyński

Emission of odors from communal waste treatment plant was studied by olfactometry. No noxiousness of odors outside the plant was obsd. A review, with 31 refs., of odor emission from composting waste and odor removal by biofiltration was also given. Przedstawiono zagadnienia związane z emisją odorów z obiektów gospodarki odpadami komunalnymi. Omówiono zastosowanie biofiltracji w oczyszczaniu gazów emitowanych z procesów kompostowania odpadów. Przedstawiono również wyniki badań doświadczalnych usuwania związków zapachowych z gazów emitowanych z kompostowni. Z analizy wyników badań stwierdzono zasadność stosowania biofiltracji jako metody dezodoryzacji gazów oraz brak uciążliwości zapachowej poza obszarem badanego zakładu. Emisje odorów są główną przyczyną skarg ludności na jakość powietrza atmosferycznego na obszarach położonych w pobliżu obiektów przemysłowych, gospodarki komunalnej i hodowlanej. Procesy przetwarzania i wzbogacania substratów i półproduktów oraz finalne składowanie i magazynowanie produktów, a także odpadów poprodukcyjnych wiąże się z emisją gazów, które ze względu na ich charakterystyczny skład, pomimo niewielkich stężeń poszczególnych zanieczyszczeń, mogą być uciążliwe zapachowo. W wyniku proce-sów przemysłowych, gospodarki odpadami i gospodarki ściekowej wprowadzane są zatem do atmosfery związki chemiczne (odoranty) i ich mieszaniny (odory), które charakteryzują się niskimi progami wyczuwalności węchowej1-3). W przypadku obiektów gospodarki odpadami związkami uciążliwymi zapachowo o charakterze pierwotnym (znajdującymi się w dostarczanym materiale wyjściowym) oraz zanieczyszczeniami wtórnymi (powstającymi w wyniku procesów biologicznych i chemicznych)4, 5) są m.in.: metyloaminy i etyloaminy, siarkowodór, metano-, etano- i butanotiole, kwasy karboksylowe (mrówkowy, octowy i propionowy) oraz alkohole (metanol, etanol, n-butanol). Za najbardziej uciążliwe zapachowo uznawane są siarkowodór i alkilotiole4, 5 więcej »

Evaluation of the effectiveness of phosphorus-sulfur fertilizers produced on the basis of ground rock phosphate. Part I. Technology for manufacturing Ocena efektywności nawozów fosforowo-siarkowych produkowanych na bazie mielonego fosforytu. Część I. Technologia wytwarzania nawozów - DOI:10.12916/przemchem.2014.803

Jolanta Korzeniowska Ewa Stanisławska-Glubiak Józef Hoffmann Helena Górecka Wiktor Jóźwiak Grażyna Wiśniewska

Morocco phosphate, S, bentonite and molasses were mixed together (P:S ratio 10:1 to 1.35:1) granulated by compacting, dried and analyzed for total and soluble P, S, Ca and Mg by inductively coupled plasma emission spectrometry, as well as for granule size (1.64-4.76 mm) and mech. strength. The granules met the quality requirements for fertilizers. Badano możliwość zwiększenia agronomicznej efektywności stosunkowo niskiej jakości fosforytu poprzez odpowiedni dodatek siarki i zgranulowanie obu składników metodą kompaktowania. Skomponowano 6 wariantów nawozów fosforowo-siarkowych o różnym stosunku fosforu do siarki i przedstawiono ich skład chemiczny oraz parametry granulacji. Na podstawie zawartości fosforu rozpuszczalnego w kwasie mrówkowym można przypusz-czać, że najlepiej dostępny dla roślin będzie fosfor z nawozu o stosunku P:S = 1,35:1. Teza ta wymaga sprawdzenia w warunkach doświadczeń rolniczych. Do nawożenia roślin uprawnych fosforem najczęściej używane są nawozy wysoko skoncentrowane, głównie superfosfaty i nawozy wieloskładnikowe. Wytwarzanie tego typu nawozów fosforowych wymaga kosztownych instalacji produkcyjnych, które niekorzystnie oddziałują na środowisko naturalne. Istotnym zagadnieniem jest więc poszukiwanie nowych metod otrzymywania nawozów fosforowych, charakteryzujących się niższymi kosztami wytwarzania i mniejszym oddziaływaniem na środowisko w stosunku do metod klasycznych. Metody te mogłyby opierać się na wykorzystaniu naturalnego mielonego fosforytu bez chemicznej przeróbki1-4), pod warunkiem zwiększenia jego rozpuszczalności, a tym samym dostępności fosforu dla roślin. Związki fosforowe zawarte w nieprzetworzonym fosforycie są bowiem słabo dostępne. 804 93/5(2014) Dr Helena GÓRECKA - notkę biograficzną i fotografię Autorki wydrukowaliśmy w nr 4/2014 na str. 579. Prof. dr hab. inż. Józef HOFFMANN w roku 1978 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Pracuje w Instytucie Tech więcej »

Evaluation of the energy consumption in coal coking by using a method for reconcilation of substance and energy balances Ocena energochłonności procesu koksowania węgla z zastosowaniem metody uzgadniania bilansów substancji i energii - DOI:10.12916/przemchem.2014.681

Marcin Szega Ludwik Kosyrczyk Tadeusz Chwoła

Chem. element (C, S, O, N, H) and energy balances were performed for heating and coking chambers of a coke oven battery to est. the gas energy consumption in the coal coking process. Podano przykład obliczeniowy uzgadniania bilansów substancji i energii w procesie koksowania węgla za pomocą metody rachunku wyrównawczego. Sformułowano równania bilansowe dla komory grzewczej oraz komory koksowania węgla baterii koksowniczej z uwzględnieniem infiltracji gazu surowego do komory grzewczej. Do uzgadniania bilansów zastosowano metodę uogólnioną rachunku wyrównawczego, umożliwiającą przypisanie skończonej wartości niepewności oszacowania wielkości nie mającej statusu pomiaru rzeczywistego w procesie. Wykorzystując uzyskane z obliczeń uzgadniania bilansów uwiarygodnione dane procesowe, wyznaczono wskaźnik jednostkowego zużycia energii chemicznej gazu w procesie koksowania węgla. Oceny energochłonności procesu cieplnego dokonuje się najczęściej za pomocą wskaźnika jednostkowego zużycia energii odniesionego do jednostki naturalnej użytecznego efektu procesu1) lub zużycia energii odniesionego do jednostki naturalnej wsadu do procesu2). W celu wyznaczenia wartości liczbowej wskaźnika zużycia energii konieczne jest określenie za pomocą pomiarów lub obliczeń, wartości energii zużywanej w procesie oraz wielkości produkcji. We współczesnym koksownictwie, pomimo dużego postępu technologicznego, nie stosuje się tak dużej liczby punktów pomiarowych dla potrzeb bieżącej kontroli eksploatacji baterii koksowniczej, jak np. w procesach konwersji energii realizowanych w elektrowniach i elektrociepłowniach zawodowych. Wynika to przede wszystkim z samej technologii koksowania węgla w baterii koksowniczej. W procesie koksowania następują che682 93/5(2014) Mgr inż. Tadeusz CHWOŁA w roku 2010 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Ukończył również studia podyplomowe w zakresie nowoczesnych metod zarządzania i tec więcej »

Extraction of seaweed with potassium lye Ekstrakcja glonów ługiem potasowym - DOI:10.12916/przemchem.2014.771

Izabela Michalak Łukasz Tuhy Katarzyna Chojnacka

Baltic seaweeds (Enteromorpha sp.) were extd. with aq. soln. of KOH (1 M) at room temp. for 30 min. The exts. were dild. down to concn. 2.5-10% and used for cultivation of Lepidium sativum. Natural biomass of algae, algal exts. and the germinated plants was studied for elemental compn. Addnl., the av. length of the plants was measured and compared with that from the control group (distd. water). Lepidium sativum in the exp. group (seaweed ext. 2.5%) was by 15% longer than in the control group. The content of microelements (B, Cu, Fe, Mn, Zn) was also higher in all exptl. groups than in the control group. Przedstawiono wyniki badań dotyczące wpływu ekstraktu glonowego wytworzonego przez hydrolizę chemiczną z użyciem wodorotlenku potasu na długość roślin i skład pierwiastkowy rzeżuchy ogrodowej (Lepidium sativum). Surowiec do wytwarzania ekstraktów stanowiły makroalgi bałtyckie Enteromorpha sp. Zbadano wpływ trzech stężeń ekstraktów (2,5%, 5% i 10%) na kiełkowanie rzeżuchy. Poddano analizie wielopierwiastkowej metodą ICP-OES biomasę alg, wytworzone ekstrakty glonowe oraz biomasę roślinną (rzeżucha). Wyznaczono również średnią długość rośliny w grupach doświadczalnych i kontrolnej. Otrzymane wyniki opracowano metodami statystycznymi przy użyciu oprogramowania Statistica ver. 9.0. Wykazano, że długość roślin wzrastała wraz ze zmniejszaniem stężenia stosowanego ekstraktu glonowego (10%, 5%, 2,5%). Rzeżucha w grupie E2,5% była o 15% dłuższa niż w grupie kontrolnej (woda destylowana). Zaobserwowano również, że we wszystkich gru- Politechnika Wrocławska Izabela Michalak*, Łukasz Tuhy, Katarzyna Chojnacka Extraction of seaweed with potassium lye Ekstrakcja glonów ługiem potasowym DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.771 Mgr inż. Łukasz TUHY w roku 2010 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest doktorantem w Instytucie Technologii Nieorganicznej i Nawozów Mineralnych Politechniki Wrocławskie więcej »

Heat and smoke release rate by combustion of nonmodified and flame retardants-modified epoxy resins Szybkość wydzielania ciepła i dymu z żywicy epoksydowej niemodyfikowanej i modyfikowanej środkami ogniochronnymi - DOI:10.12916/przemchem.2014.752

Marzena Półka Aneta Łukaszek-Chmielewska

Four com. flame retardants were added (5% by mass) to an epoxy resin to decrease its flammability, heat release rate, mass loss rate, smoke release rate, emission of C oxides and mass of residue during combustion at heat flux 30 kW/m2. The expts. were carried out in a cone calorimeter. The highest decrease in flammability was achieved after addn. of montmorillonite and melamine polyphosphate. Podjęto próbę określenia wpływu środków ogniochronnych, takich jak hydroksytlenek glinu (Apyral), oligomeryczny etylofosforan metylu (Fyrol PNX), organicznie modyfikowany montmorylonit (Nanobent® ZW1) i polifosforan melaminy (Melapur 200) oraz ich kompozycji mieszanych, na parametry pożarowe utwardzonej żywicy epoksydowej Epidian 5. Badania przeprowadzono w kalorymetrze stożkowym przy ekspozycji cieplnej 30 kW/m2. Dokonano oznaczenia takich parametrów pożarowych, jak szybkość wydzielania ciepła i dymu, zapalność materiału oraz toksyczność fazy lotnej powstałej z rozkładu termicznego niemodyfikowanych i modyfikowanych ogniochronnie materiałów epoksydowych. Wprowadzone antypireny spowodowały zmniejszenie palności materiału epoksydowego (mniejsze wartości szybkości wydzielania ciepła i dymu). Najmniejsze szybkości wydzielania ciepła uzyskano dla próbek żywic modyfikowanych montmorylonitem i polifosforanem melaminy. Żywice epoksydowe cieszą się coraz większą popularnością, o czym mogą świadczyć dane statystyczne, z których wynika, że w 2010 r. globalne zapotrzebowanie na nie wynosiło 1,91 mln t1). Główną przyczyną wzrastającej ich popularności są korzystne właściwości mechaniczne i termiczne, wodoodporność, odporność korozyjna, a także mały skurcz przy utwardzeniu. Najważniejszym ich odbiorą jest przemysł farb, lakierów i klejów, a także budownictwo, motoryzacja i elektronika. Mimo że żywice epoksydowe mają tak wiele zalet to mają również wady, do których zaliczyć można ich palność. Jak przedstawiają dane statystyczne, w Unii Eur więcej »

Heterogeneous catalysis in oxidation processes of cyclic ketones to lactones Kataliza heterogeniczna w procesach utleniania cyklicznych ketonów do laktonów - DOI:10.12916/przemchem.2014.722

Magdalena Sitkoa Witold Oleksyb Anna Chroboka

A review with 45 refs., of zeolites, silica and clays-supported heterogeneous catalysts used in Baeyer-Villiger oxidn. of cyclic ketones to lactones with org. peracids, alkyl hydroperoxides, O2 and H2O2. Przedstawiono doniesienia literaturowe dotyczące zastosowania heterogenicznych katalizatorów w reakcji Baeyera i Villigera utleniania cyklicznych ketonów do odpowiednich laktonów. Laktony znajdują szerokie zastosowanie w produkcji polimerów, farmaceutyków oraz herbicydów. Jednym z ważniejszych jest ε-kaprolakton wykorzystywany do produkcji biodegradowalnego polikaprolaktonu o stale wzrastającym znaczeniu. Przedstawiono przykłady zastosowania różnych czynników utleniających, takich jak nadkwasy organiczne, wodoronadtlenki alkilowe, tlen oraz nadtlenek wodoru w połączeniu z katalizatorami reakcji utleniania immobilizowanymi na różnych stałych nośnikach: zeolitach, krzemionce, minerałach oraz innych nośnikach o mniejszym znaczeniu aplikacyjnym. Szczególny nacisk położono na przedstawienie alternatywnych metod z udziałem nadtlenku wodoru, spełniających wymogi zielonej chemii. Przemysł chemiczny stawia coraz wyższe wymagania wobec procesów katalitycznych. Idealny, nowoczesny katalizator do procesu utleniania powinien być wysoce selektywny oraz charakteryzować się aPolitechnika Śląska; bFluor SA, Gliwice Magdalena Sitkoa, Witold Oleksyb, Anna Chroboka,* Heterogeneous catalysis in oxidation processes of cyclic ketones to lactones Kataliza heterogeniczna w procesach utleniania cyklicznych ketonów do laktonów DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.722 Mgr inż. Witold OLEKSY w roku 1994 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku kierownika Pracowni Technologii i HSE w firmie Fluor SA Gliwice. Specjalność - inżynieria chemiczna. Mgr inż. Magdalena SITKO w roku 2013 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej. Obecnie jest doktoran więcej »

Improvement of the discharge capacity of cathodic mixture used in zinc-carbon cells by high-energy ball milling with expanded graphite additive Polepszenie pojemności rozładowania materiału katodowego stosowanego w ogniwach cynkowo-węglowych w wyniku wysokoenergetycznego mielenia z dodatkiem ekspandowanego grafitu - DOI:10.12916/przemchem.2014.697

Jan M. Skowroński Małgorzata Osińska Tomasz Rozmanowski Zbigniew Rogulski

The black mass recycled from waste Zn-C cells and admixed with expanded graphite was high-energy ball milled to improve the discharge capacity of cathode mixts. The capacity increased along with time of milling according to the measurements carried out at const. c. d. 10 and 25 mA/g. Przeprowadzono badania elektrochemiczne z zastosowaniem metody galwanostatycznej. Wykazano, że proces wysokoenergetycznego mielenia masy czarnej pochodzącej z recyklingu zużytych ogniw cynkowo-węglowych z dodatkiem ekspandowanego grafitu przyczynia się do wzrostu pojemności rozładowania badanych mieszanek katodowych. Na podstawie wyników uzyskanych w trakcie rozładowania badanych materiałów prądem o stałych gęstościach wynoszących 10 i 25 mA/g stwierdzono, że pojemność właściwa wzrasta wraz z wydłużaniem czasu mielenia.Ogniwa cynkowo-węglowe (kwasowe cynkowo-manganowe) znane są od blisko 150 lat i zaliczane do najpopularniejszych ogniw pierwotnych obecnych na światowym rynku1, 2). Zbudowane są z anody cynkowej i katody w postaci ditlenku manganu zmieszanego z sadzą węglową, kolektora węglowego i elektrolitu z chlorkiem cynku (ogniwo heavy duty) lub chlorkiem amonu (ogniwo Leclanché)3). Jednym ze sposobów polepszenia parametrów eksploatacyjnych ogniw cynkowo-węglowych jest modyfikacja ich budowy lub składu mieszaniny katodowej. Przykładem są prace nad modyfikacją ogniwa poprzez zastosowanie alternatywnych kolektorów prądowych np. porowatego węgla szklistego RVC (reticulated vitreous carbon)4). W odróżnieniu od tradycyjnego grafitowego kolektora prądowego RVC wypełnia całą przestrzeń katodową baterii. Po wprowadzeniu do porów RVC masy elektrodowej otrzymano ogniwo, składające się z dużej liczby cel ("oczek") stanowiących pory RVC. W przypadku baterii o rozmiarze R6 i porowatości RVC 20 ppi (pores per inch) ilość tych porów wynosi ok. 800. Nowatorskie rozwiązanie konstrukcyjne sprawia, że zachodzenie niekorzystnych procesów w trakcie pracy bateri więcej »

InEnerg 2014

Jerzy Polaczek

W dniach 4-6 marca br. w strefie VIP wrocławskiego Stadionu Miejskiego odbyły się Międzynarodowe Targi Innowacji Energetycznych, zorganizowane przez warszawską firmę REECO Poland Sp. z o.o. przy współudziale wrocławskiej agencji promocyjnej GutPR. Otwierając Targi Pani Małgorzata Bartkowski, kierownik projektu, powiedziała, że celem targów i towarzyszących im wydarzeń jest pokazanie, jak proste i ekologiczne może stać się generowanie, dostawa i użytkowanie energii przyszłości. […] Wystawa i konferencje mają na celu zaprezentować branżę energii odnawialnej nie tylko na płaszczyźnie polskiej, ale również międzynarodowej. […] Praca nad targami nie należała do łatwej, w obliczu wielu problemów, z jakimi boryka się branża, mieliśmy do czynienia z rezygnacją wielu wystawców. To nas jednak nie zniechęciło do tego aby z ogromnym zaangażowaniem próbować stworzyć spotkanie branży, które wszystkim zaangażowanym przyniesie wymierne korzyści. Organizator Targów firma REECO Poland Sp. z o.o. należy do niemieckiej Grupy REECO, która od wielu lat organizuje targi i konferencje w takich krajach, jak Niemcy, Austria, Węgry i Rumunia, a od 2011 r. również Polska. W Targach wzięło udział ok. 30 firm przemysłowych i instytucji. Wśród nich wymienić należy firmę BASF Polska Sp. z o.o. z Myślenic, która w swojej ofercie prezentowała m.in. najlepszej klasy beton, który w atmosferze fermentacji nie ulega degradacji i jest gazoszczelny. Natryskowa powłoka MasterSeal 689 uszczelnia komory biogazowni i wydłuża ich żywotność. Ciekawą ofertę przedstawiła niemiecka firma Lehmann Maschinenbau GmbH z Pöhl, która zajmuje się projektowaniem, konstrukcją i kompletacją biogazowni oraz oferuje technologie z zakresu ochrony środowiska. W stoisku targowym prezentowano działanie wielu urządzeń znajdujacych się na wyposażeniu biogazowni (peletowanie, rozwłóknianie, biowytłaczanie, transport taśmociągowy, dozowanie, fermentacja) i udostępnia więcej »

Konrad Jaskóła GENEZA SUKCESU. DYNAMICZNE ZARZĄDZANIE KORPORACJAMI PRZEMYSŁOWYMI

Krzysztof J. Kurzydłowski

Recenzowana książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej obronionej przez Autora w 2012 r. na Wydziale Informatyki i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej pt. "Zarządzanie dynamiczne przedsiębiorczością i innowacyjnością źródłem sukcesu korporacji przemysłowych". Autor przedstawił w książce studium dwóch firm kluczowych w swoim czasie dla polskiego przemysłu: Petrochemii Płock oraz Polimeksu-Mostostal, podejmując nie tylko wątki techniczne i technologiczne, ale również menedżerskie. Posługując się przykładami dwóch przemysłowych firm, Autor w swojej książce przedstawił analizę uwarunkowań rozwoju gospo więcej »

LUDZIE POLSKIEJ CHEMII Mgr inż. Aleksander Puchowicz

Jerzy Polaczek

Aleksander Puchowicz urodził się 30 stycznia 1938 r. w Hajnówce. Jego rodzice pochodzili z okolic Puszczy Białowieskiej (obecnie na Białorusi), ale dalszą rodzinę tułaczka z czasów I Wojny Światowej rozrzuciła po całym świecie. Ojciec Piotr po powrocie z zesłania pracował w parowozowni w Hajnówce a matka Aleksandra z domu Sacewicz była gospodynią domową. Młody Olek ukończył w Hajnówce Szkołę Podstawową nr 3 (1945-1952) a potem Liceum Ogólnokształcące (1952-1956). Warunki życia w "Polsce B" były trudne, ale w rodzinie Puchowiczów, gdzie pracował tylko ojciec, schorowany i po ciężkich przejściach w Rosji i Związku Sowieckim, żyło się bardzo skromnie. Nie było radia, nie kupowało się gazet. Olkowi nauka w szkole szła dobrze, dużo czytał (przy lampie naftowej), był ambitny, lubił się uczyć. W 1955 r. wziął udział w I Olimpiadzie Chemicznej. Szczęśliwie przebrnął przez eliminacje i półfinał. Ale na szczeblu centralnym nie dał sobie rady z zadaniem laboratoryjnym. Niezrażony ponowił próbę w 1956 r. Tym razem w finale zdobył wyróżnienie. Na uzyskanym dokumencie można przeczytać: Komitet Główny w Stalinogrodzie (tak komuniści nazywali wówczas Katowice!) zaświadcza o wyróżnieniu w II Ogólnopolskiej Olimpiadzie Chemicznej w roku szkolnym 1955/56. Bezpośrednio po zdaniu matury w 1956 r. podejmuje studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Już na pierwszym roku zostaje wybrany starostą grupy studenckiej. Działa też społecznie. W Radzie Wydziałowej ZSP koordynuje wymianę zagraniczną studentów w ramach IAESTE. Dwukrotnie sam korzysta z zagranicznych praktyk wakacyjnych (Czechosłowacja w 1959 r. i Jugosławia w 1960 r.). Raz w czasie wakacji pracuje przez miesiąc w laboratorium Zakładów Suchej Destylacji Drewna w Hajnówce. Odbywa też praktykę wakacyjną w Inowrocławskich Zakładach Sodowych Mątwy. A życie biegnie naprzód. Schorowany ojciec przechodzi na emeryturę i w 1961 r. umiera. Matka zmuszona jest już w 1956 więcej »

Market of portable batteries and accumulators Rynek akumulatorów i baterii małogabarytowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.709

Zbigniew Rogulski Andrzej Czerwiński

Basic information on compn. of the most popular portable batteries and accumulators and their possible impact on the environment. A rapid replacement of portable batteries and accumulators of various types with Li batteries on the global battery market indicates was obsd. Zaprezentowano podstawowe informacje na temat składu najpopularniejszych małogabarytowych baterii i akumulatorów i ich możliwego wpływu na środowisko. Zachodzące zmiany światowego rynku akumulatorów i baterii wskazują na szybkie zastępowanie różnego rodzaju baterii i akumulatorów akumulatorami litowymi. Do zasilania różnorodnych urządzeń elektronicznych, medycznych, pojazdów itp. niezbędne są przenośne źródła energii. Obecnie na rynku światowym dostępne są ogniwa i akumulatory różnych typów, rozmiarów i różnej mocy. Wśród elektrochemicznych źródeł prądu wyróżnia się ogniwa pierwotne (jednorazowego użytku) m.in. ogniwa cynkowo-węglowe i alkaliczne oraz akumulatory (baterie ładowalne) m.in. akumulatory kwasowo-ołowiowe, niklowo-kadmowe, niklowowodorkowe lub litowe. Zapotrzebowanie na przenośne źródła energii wciąż rośnie, a najpopularniejsze wśród ogniw pierwotnych są cały czas baterie cynkowo-węglowe i alkaliczne. W segmencie akumulatorów obserwuje się dynamiczny rozwój technologii ogniw litowych. W artykule zaprezentowano podstawowe informacje na temat składu najpopularniejszych baterii i akumulatorów małogabarytowych i ich możliwego wpływu na środowisko, zmian jakie zaszły w ostatnich latach oraz prognoz rozwoju rynku akumulatorów. Z uwagi na dominującą i stabilną pozycję na rynkach akumulatorów rozruchowych i przemysłowych akumulatorów kwasowo-ołowiowych oraz sprawnie działający system zbiórki i recyklingu tych akumulatorów, pominięto aspekty związane z tym typem elektrochemicznych magazynów energii. Zagadnienia dotyczące powyższych rynków przedstawione zostaną w odrębnym artykule. Skład najpopularniejszych baterii i akumulatorów Obecnie istnieje możli więcej »

Nowe narzędzie do oceny inhalacyjnego narażenia zawodowego na metale i substancje nieorganiczne - DOI:10.12916/przemchem.2014.606

Agnieszka Jankowska Sławomir Czerczak Piotr Maciaszek Małgorzata Kupczewska-Dobecka

Ocena narażenia zawodowego związanego z oddziaływaniem szkodliwych chemikaliów należy do niezbędnych działań profilaktycznych, które służą ochronie zdrowia człowieka w procesie pracy. Konieczność uzyskania informacji niezbędnych do oceny ryzyka zdrowotnego dla kilkudziesięciu tysięcy substancji znajdujących się w obrocie na terenie państw Wspólnoty Europejskiej po przyjęciu w grudniu 2006 r. przez Parlament Europejski i Radę UE systemu kontroli chemikaliów popularnie zwanego REACH1) spowodowała, że niezbędne stało się opracowanie optymalnej strategii oceny inhalacyjnego narażenia na czynniki chemiczne. Pomiary stężeń czynników chemicznych w powietrzu środowiska pracy, choć najbardziej autorytatywne w tej ocenie, okazały się dość kosztowne, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw. Ponadto laboratoria środowiskowe nie dysponują metodami oznaczania wielu tysięcy substancji chemicznych, dla których nie ma ustalonych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego, zarówno w Polsce, jak i w innych państwach UE. W wyniku integracji danych teoretycznych i doświadczalnych opracowano tanie, proste w użyciu, szybkie, łatwo dostępne, programy komputerowe, ograniczające lub eliminujące pomiary w procedurach oceny narażenia zawodowego i związanego z nim ryzyka. Największym problemem dla twórców modeli okazało się sprawdzenie prawidłowości działania modeli, ich rzetelności i miarodajności, poprzez ich walidację, tj. jednoczesne wyznaczenie szacunkowego poziomu narażenia na podstawie modelu i porównanie z danymi pomiarowymi uzyskanymi w miejscu pracy dla wytypowanych substancji chemicznych. Bezpomiarowe modele do oceny narażenia W Polsce dotychczas nie opracowano uproszczonej, bezpomiarowej metody oceny narażenia na związki chemiczne, choć w niektórych państwach podjęto takie próby. Źródłem i punktem wyjścia wszelkich bezpomiarowych metod jest jakościowy sposób oceny i zarządzania ryzykiem stwarzanym przez ni więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Tematem prywatnych i koleżeńskich rozmów jest ostatnio sytuacja na Ukrainie i spekulacje o jej możliwym rozwoju oraz udziale Rosji i jej "zielonych ludzików" w wydarzeniach w tym kraju. Polska nauka od dwóch dziesięcioleci wspiera oficjalną politykę zagraniczną Kraju wobec Ukrainy poprzez przyjmowanie na staże ukraińskich naukowców, wymianę wykładowców i studentów, wspólne programy naukowe i współpracę. Jest to działalność całkowicie spontaniczna, nie wspierana jakimiś specjalnymi programami i pieniędzmi. Chyba decyduje tu zrozumienie sytuacji Ukraińców, którzy znaleźli się w takim momencie swych dziejów, w jakim Polska była 25 lat temu, gdy wychodziła ze strefy wpływów Rosji. Ukraińcy też chcieliby się wyzwolić od wpływów "wielkiego brata" i pragną, by ich kraj się rozwijał, ludzie żyli dostatnio, a Ukraina cieszyła się szacunkiem i uznaniem społeczności międzynarodowej. Ukraińscy naukowcy wspólnie z polskimi kolegami publikują również na łamach naszego miesięcznika. Pamiętam takie publikacje z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, a zapewne nie pamiętam wszystkich publikacji, ja więcej »

Photopolymerization efficiency and some properties of light-curable dental composites Efektywność fotopolimeryzacji oraz wybrane właściwości światłoutwardzalnych kompozytów stomatologicznych - DOI:10.12916/przemchem.2014.779

Kinga Bocionga Joanna Kleczewska Jerzy Sokołowski

Com. dental methacrylic resin-matrix composite material was photopolymerized for 20-120 s (1400 mW/cm2) and studied for curing efficiency (degree of conversion and depth of cure). The photopolymerization time did affect neither surface hardness, nor tensile strength nor plastic deformation of the cured composite. The conversion degree was always not less than 65%. Zbadano wpływ czasu prowadzenia fotopolimeryzacji na wybrane właściwości, w tym efektywność fotopolimeryzacji, materiału Filtek Ultimate. Badania uwzględniały ocenę twardości, mikrotwardości, średnicowej wytrzymałości na rozciąganie oraz oszacowanie stopnia konwersji w masie, jak i w warstwie wierzchniej. Zmienny czas naświetlania kompozytu nie wpłynął w znaczący sposób na właściwości materiału. Każdorazowo uzyskano zadowalający stopień konwersji (powyżej 65%). Najlepszymi właściwościami, również z punktu widzenia głębokości sieciowania, charakteryzował się kompozyt naświetlany przez 120 s. aUniwersytet Medyczny w Łodzi, bPolitechnika Łódzka Kinga Bocionga,*, Joanna Kleczewskab, Jerzy Sokołowskia Photopolymerization efficiency and some properties of light-curable dental composites Efektywność fotopolimeryzacji oraz wybrane właściwości światłoutwardzalnych kompozytów stomatologicznych DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.779 Dr inż. Kinga BOCIONG w roku 2005 ukończyła studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej. W 2010 r. uzyskała stopień naukowy doktora. Do 2012 r. była pracownikiem Instytutu Technologii Polimerów i Barwników Politechniki Łódzkiej. Obecnie pracuje w Uczelnianym Laboratorium Badań Materiałowych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Specjalność - technologia oraz modyfikacji polimerów i elastomerów, chemia i fizykochemia materiałów stomatologicznych, polimeryzacja oraz modyfikacja kompozytów dentystycznych. Uczelniane Laboratorium Badań Materiałowych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź, tel.: (42) 272-57-66 więcej »

Pitting corrosion of pickled and electropolished Cr-Ni stainless steel Odporność na korozję wżerową trawionej i elektropolerowanej stali chromowo-niklowej - DOI:10.12916/przemchem.2014.762

Paweł Lochyński Edyta Łyczkowska Krzysztof Kuczewski Bogdan Szczygieł

Cr-Ni stainless steel was examd. before and after pickling and electropolishing for corrosion resistance in 0.5 M NaCl soln. by detn. of open circuit potentials and potentiodynamic polarization curves. The steel was pickled in HF and HNO3-contg. bath and electropolished in a H2SO4, H3PO4 and N(CH2CH2OH)3-contg. soln. also under industrial process conditions. The steel pretreatment both under lab. and industrial conditions resulted in an increase in its resistance against the pitting corrosion. The pitting potential increased form 0.3 V for original steel to 0.4 V for pickled steel and up to 0.5 V for electropolished one (versus satd. calomel electrode) Badania dotyczyły oceny wpływu obróbki powierzchniowej stali typu 304 (X5CrNi18-10, 1.4301) na zmianę odporności tej stali na korozję wżerową w środowisku zawierającym 0,5 M NaCl. Przed badaniami korozyjnymi część próbek ze stali 304 była trawiona oraz elektropolerowana w warunkach laboratoryjnych w kąpielach na bazie czystych odczynników chemicznych. Pozostałe próbki były poddane procesom trawienia i elektroplerowania w skali technicznej w aktualnie eksploatowanych kąpielach przemysłowych. Kąpiel trawiąca zawierała kwas fluorowodorowy(I) oraz kwas azotowy(V), a kąpiel do elektropolerowania kwas fosforowy(V), kwas siarkowy(VI) oraz trietanoloaminę. Głównymi składnikami kąpieli przemysłowych były te same kwasy nieorganiczne. Wykazano, że w wyniku elektropolerowania stali 304 następuje znacząca poprawa więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część L

P.Pol-Hun M.Bielska sp.j. ul. 11 Listopada 65 95-040 Koluszki tel.: (44) 725 30 00 fax: (44) 725 30 01 polhun@polhune.pl www.polhun.pl Polifarb Kalisz S.A. ul. Dobrzecka 64 62-800 Kalisz tel.: (62) 766 02 30 fax: (62) 766 02 38 polifarb@polifarb.kalisz.pl www.polifarb.kalisz.pl Polifarb-Łódź Sp. z o.o. ul. 6 Sierpnia 100/102 90-646 Łódź tel.: (42) 633-23-90 fax: (42) 633-50 więcej »

Precipitation and crystallization of struvite from synthetic wastewater at the magnesium ions excess Wytrącanie i krystalizacja struwitu z syntetycznego ścieku przy nadmiarze jonów magnezu - DOI:10.12916/przemchem.2014.756

Anna Kozik Nina Hutnik Krzysztof Piotrowski Agata Mazieńczuk Andrzej Matynia

An artificial PO4 3-, Mg2+ and NH4 + ions-contg. wastewater was treated with aq. soln. of NaOH in continuous flow to recover struvite by reaction crystn. at 298 K and pH 9-11 for 900-3600 s. The solid product contained struvite (90-95% by mass) and some impurities copptd. from the wastewater. The struvite crystals were 12-44 μm in size. Their linear growth rate was (4.21-16.9)∙10-9 m/s. Z syntetycznego ścieku odzyskiwano jony fosforanowe( V) przez krystalizację z reakcją chemiczną wytrącania struwitu MgNH4PO4∙6H2O. Proces prowadzono w sposób ciągły, przy nadmiarze jonów magnezu w stosunku do stężenia jonów fosforanowych(V) i jonów amonu. Otrzymano produkt zawierający 90-95% mas. struwitu i zanieczyszczenia wytrącone ze ścieku. W zależności od parametrów procesu (pH 9-11, τ 900-3600 s) średni rozmiar kryształów struwitu wynosił od 12 do ok. 44 μm przy liniowej szybkości ich wzrostu (4,21-16,9)∙10-9 m/s. Recyklingiem fosforu przyjęło się nazywać procesy odzyskiwania jonów fosforanowych(V) z osadów ściekowych, ścieków, gnojowicy, a nawet z uryny1, 2). Istota procesu technologicznego wydzielania użytecznych związków fosforu z tych odpadów sprowadza się do wytrącania i krystalizacji trudno rozpuszczalnych soli fosforanowych( V), głównie struwitu MgNH4PO4∙6H2O (MAP)3, 4). Kontrolowane wydzielanie MAP z roztworu o danym składzie nie jest proste. Na przebieg i wynik krystalizacji strąceniowej MAP wpływają temperatura, stężenia głównych reagentów (jonów fosforanowych(V), jonów magnezu i jonów amonu) oraz pH środowiska. Istotnym problemem technologicznym jest też współstrącanie się trudno rozpuszczalnych soli lub/i wodorotlenków niektórych metali obecnych w odpadach2, 5-7). O powodzeniu procesu decyduje także konstrukcja krystalizatora (m.in. miejsca wprowadzania i sposób kontaktowania reagentów), sposób i parametry jego pracy (m.in. średni czas przebywania zawiesiny w objętości roboczej, int więcej »

Preparation and properties of products of oxidation of wheat starch Otrzymywanie i właściwości produktów utleniania skrobi pszennej - DOI:10.12916/przemchem.2014.713

Magdalena Roczkowska Janusz Kapuśniak Przemysław Siemion

Wheat starch was oxidized with H2O2 at 50°C in presence of CuSO4 as a catalyst. The starch oxidn. degree increased up to above 38% with the increasing amts. of H2O2 and CuSO4. Badano utlenianie skrobi pszennej za pomocą nadtlenku wodoru w obecności jonów miedzi(II) jako katalizatora. Przedstawiono wpływ ilości utleniacza oraz katalizatora na stopień utlenienia. Skrobia jest jednym z najbardziej znanych oraz powszechnie dostępnych polimerów biodegradowalnych1). Stanowią ją dwa polisacharydy: liniowa amyloza i rozgałęziona amylopektyna2). Skrobia znalazła wiele zastosowań w różnych gałęziach przemysłu3). Mają one jednak liczne ograniczenia związane ze specyficznymi właściwościami skrobi natywnej (nieprzetworzonej), wynikające przede wszystkim z jej dużej hydrofilności. Właściwości te poprawia się poprzez modyfikacje fizyczne, chemiczne lub enzymatyczne4). Spośród metod chemicznych najbardziej popularne są hydroliza i utlenianie. W celu utlenienia skrobi zastosowano do tej pory takie utleniacze, jak nadtlenek wodoru5, 6), chloran( I) sodu7, 8), jodan(VII) sodu9), powietrze z katalizatorami10, 11), tlenki azotu12), ozon, kwas azotowy(V), sole nadtlenokwasów oraz sole manganu( VII), chromu(VI), rtęci(II), uranu(VI) i ołowiu(IV)13, 14). Produkty utleniania skrobi znalazły liczne zastosowania. Ze względu na mniejszą lepkość oraz lepszą rozpuszczalność w wodzie w porównaniu ze skrobią natywną związki te są wykorzystywane m.in. w przemyśle spożywczym, włókienniczym i papierniczym. Szczególne zastosowania znalazły tzw. skrobie dialdehydowe powstające w wyniku rozerwania pierścienia glukopiranozowego pomiędzy atomami węgla C-2 i C-3 i utlenienia dwóch grup hydroksylowych. Metody utleniania skrobi i zastosowania produktów tej modyfikacji opisano w poprzednim artykule13). Jako tani, skuteczny oraz nie dający toksycznych produktów rozkładu utleniacz uznać można nadtlenek wodoru. Pojawiło się już kilka prac dotyczących jego zastosowania także więcej »

Preparation and use of modified aluminum phosphates as pigments for corrosion protection of steel Preparatyka i zastosowanie modyfikowanych fosforanów(V) glinu jako pigmentów w ochronie stali przed korozją - DOI:10.12916/przemchem.2014.787

Kinga Łuczka* Barbara Grzmil Krzysztof Kowalczyk Marcin Sadłowski

Eight NH4 +, Mo5+, and Ca2+-modified Al phosphates were prepd. by the reaction of (NH4)2HPO4, H3PO4, CaCO3, (NH4)6 Mo7O24·4H2O, aq. NH4OH soln. (concn. 25% by mass) with fresh Al(OH)3 in glass or microwave reactor (pH 4-8, time 25-30 min) and studied for chem. and phase compn. The aq. exts. of the phosphates were used as corrosive medium for studying the C steel corrosion resistance by potentiometry. The AlPO4, CaHPO4 and CaCO3 phasescontg. phosphates showed the highest effectiveness in corrosion protection. Porównano fizykochemiczne właściwości modyfikowanych fosforanów(V) glinu otrzymanych metodą strąceniową w warunkach konwencjonalnych i z wykorzystaniem promieniowania mikrofalowego. Określono skład fazowy i właściwości fizykochemiczne uzyskanych fosforanów oraz efektywność antykorozyjną ich ekstraktów (w wodnym roztworze chlorku sodu) względem stali węglowej. Skuteczność działania otrzymanych fosforanów(V) jako inhibitorów korozji oceniono, stosując metodę polaryzacji potencjodynamicznej.Inhibitory korozji współdziałają ze spoiwami farb, poprawiając ich właściwości barierowe m.in. przez zwiększenie adhezji1). W dostępnych patentach i literaturze naukowej właściwości inhibitujące korozję przypisuje się wielu związkom. Do niedawna ze względu na dobre właściwości antykorozyjne najczęściej stosowanym inhibitorem był chromian(VI) cynku2, 3). Względy środowiskowe spowodowały, że związek ten nie jest już stosowany4-6). Spośród pigmentów fosforanowych najczęściej stosowanym pigmentem antykorozyjnym jest fosforan( V) cynku, jednak wykazuje on gorsze właściwości antykorozyjne niż chromian(VI) cynku7). Nadal poszukuje się nowych nietoksycznych pigmentów antykorozyjnych, które byłyby przyjazne dla środowiska i mogłyby definitywnie zastąpić związki chromu8). Wszystkie handlowe pigmenty inhibitujące korozję należą do kilku grup nieorganicznych soli o ogólnym wzorze Am n+Bn m- lub Am n+Bn-z m-OHz -, w którym n i m są równ więcej »

Properties of coal-water suspensions Właściwości mieszanin wodno-węglowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.748

Anita Staroń* Zygmunt Kowalski Paweł Staroń Marcin Banach

Pea coal, fine coal and coal sludge were used for prepn. of coal-water slurries. The mixt. compn., grinding time, the size and amt. of the balls and the frequency of mill vibration were changed during the tests carried out in a ball mill. Phys. properties of the suspensions (diam. of the coal properties, suspension d., viscosity and stability) as well as the most beneficial parameters of the process were detd. Przeprowadzono próby otrzymywania stabilnych zawiesin wodno-węglowych z trzech surowców węglowych: węgla z sortymentu średniego, tzw. groszku (o małej zawartości popiołu), miału oraz mułu węglowego. Procesy otrzymywania zawiesin wodno-węglowych prowadzono w młynie kulowym. Określono właściwości fizyczne otrzymanych zawiesin oraz najkorzystniejsze parametry procesu ich otrzymywania. Jednym z najważniejszych surowców chemicznych oraz podstawowym surowcem energetycznym, warunkującym rozwój gospodarczy Kraju jest węgiel. Wydobycie węgla kamiennego wymaga mniejszego kapitału niż wydobycie ropy lub gazu, a jego ceny pozostają stabilne lub wzrastają w niewielkim stopniu w porównaniu z cenami innych paliw kopalnych1, 2). Pozyskiwanie energii z węgla wiąże się z emisją zanieczyszczeń gazowych oraz powstawaniem stałych ubocznych produktów spalania, co negatywnie wpływa na środowisko naturalne3, 4). Stosowanie nowych technologii zajmujących się przeróbką węgla w paliwa płynne zmniejsza negatywne skutki wynikające z konwencjonalnego wykorzystania węgla kamiennego5). Zawiesinę wodno-węglową, nazywaną także paliwem wodno-węglowym, stanowi silnie rozdrobniony węgiel rozproszony w wodzie. Najważniejszym parametrem takiej zawiesiny jest skład granulometryczny węgla, ponieważ warunkuje lepkość, wartość opałową oraz możliwość transportu paliwa. Wraz ze wzrostem zawartości części stałych następuje wzrost wartości opałowej paliwa, jednak prowadzi to także do zwiększenia jego lepkości, utrudniając przepływ i podawanie suspensji przez dysze więcej »

Protic herbicidal ionic liquids with (hydroxyalkyl)dimethylammonium cation Protonowe herbicydowe ciecze jonowe z kationem (hydroksyalkilo)dimetyloamoniowym - DOI:10.12916/przemchem.2014.792

Michał Niemczak Katarzyna Marcinkowska Agnieszka Kurzawska

Six new herbicidal protic ionic liqs. were synthesized by quarternization of RNMe2 (I, R = (CH2)2OH, (CH2)3OH) with 2-R-3-ClC6H3OCH2COOH (II, R = Me or Cl) or 2-MeO-3,4- Cl2C6H2COOH (III ), identified by elementary anal., and 1H- and 13C-NMR spectroscopies, and studied for thermal stability research and biol. activity against cornflower (Centaurea cyanus) and white mustard (Sinapis alba). The new ionic liqs. showed higher herbicidal activity than com. herbicides except for the salts of I with II (R = Cl) and with III. Otrzymano nowe protonowe herbicydowe ciecze jonowe. Przedstawiono wyniki badań ich stabilności termicznej, a także aktywności biologicznej na roślinach chabra bławatka (Centaurea cyanus) oraz gorczycy białej (Sinapis alba). Skuteczność zsyntezowanych związków porównano z preparatami handlowymi. Nowe sole okazały się efektywniejsze w działaniu chwastobójczym, co w połączeniu z łagodnymi warunkami prowadzenia reakcji ukazuje ich wysoki potencjał aplikacyjny. Ciecze jonowe to organiczne związki chemiczne zbudowane z kationu oraz anionu, o temperaturze topnienia poniżej 100°C1, 2). Posiadają one wiele pożądanych właściwości użytkowych pociągających za sobą bardzo wysoki potencjał aplikacyjny. W wyniku odpowiedniego połączenia kationu z anionem, można otrzymać trzecią generację cieczy jonowych charakteryzującą się aktywnością biologiczną3). Należą do niej nowe farmaceutyki i fitofarmaceutyki. Przedstawicielami fitofarma ceutyków są herbicydowe ciecze jonowe (herbicidal ionic liquids), które po raz pierwszy opisano w literaturze w 2011 r.4). Definiowane są one jako sole organiczne zawierające anion o działaniu chwastobójczym, charakteryzujące się temperaturą topnienia poniżej 100°C. Herbicydowe ciecze jonowe4-13) charakteryzują się mniejszą toksycznością w porównaniu z komercyjnymi preparatami, wobec czego w mniejszym stopniu oddziałują na człowieka i środowisko naturalne. W literaturze4) znane są ciecze jonowe z ani więcej »

Recovery of fatty substances from post-frying waste materials by extraction with hexane Odzysk substancji tłuszczowej przez ekstrakcję heksanem z posmażalniczych produktów odpadowych w aspekcie produkcji substytutu oleju napędowego - DOI:10.12916/przemchem.2014.649

Marek Szmigielski* Wiesław Piekarski Dariusz Andrejko Beata Ślaska-grzywna Andrzej Masłows ki Grzegorz Zając Agnieszka Sagan Teresa Jaśkiewicz Ireneusz Rachańczyk

Post-frying waste oil was extd. with hexane at 20-60°C for 15-45 min to recover the fatty substances. The extn. yield was 56-70%. The exts. showed higher acid and peroxide nos. than allowed for food. They can be however used as raw material for prodn. of biofuels. Zbadano przydatność heksanu jako rozpuszczalnika do odzysku substancji tłuszczowej z produktów odpadowych procesu smażenia w punktach małej gastronomii. W badaniach wykorzystano typowy surowiec odpadowy pozyskany z punktu małej gastronomii. Poddano go ekstrakcji heksanem w dziewięciu wariantach, w zakresie temp. 20-60°C przez 15-45 min. W każdej z wyekstrahowanych prób tłuszczu, po odparowaniu rozpuszczalnika, oznaczono liczbę kwasową i liczbę nadtlenkową. Liczby te były kilkakrotnie większe niż te dopuszczone normami dla tłuszczu spożywczego. Wyniki te jednak nie dyskwalifikują odzyskanego tłuszczu jako surowca do produkcji estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych stanowiących substytut oleju napędowego. Ostatnio nastąpił powrót do produkcji paliw z surowców odnawialnych. Tendencję tę w Unii Europejskiej sankcjonują dyrektywy 2009/28/WE i 2009/30/WE wymuszające wprowadzenie biokomponentów do paliw transportowych. Wytyczono również kierunki rozwoju technologii wytwarzania biopaliw, za jeden z ważniejszych uznano produkcję biodiesla1). Istotną barierą w rozwoju produkcji biodiesla, jak i innych biopaliw, są wysokie koszty surowca. Wydaje się, że zastosowanie do tego celu tłuszczów posmażalniczych stanowi istotny przełom w dotychczasowych badaniach, rozwiązując jednocześnie uciążliwy problem zagospodarowania tego produktu odpadowego2). Tłuszcz posmażalniczy przeznaczony do transestryfikacji wymaga najczęściej odwodnienia, po którym następuje właściwy etap estryfika- Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Marek Szmigielski*, Wiesław Piekarski, Dariusz Andrejko, Beata Ślaska-grzywna, A więcej »

Removal of some heavy metal ions from solutions by using a natural sorbent Usuwanie wybranych jonów metali ciężkich z roztworów z wykorzystaniem naturalnego sorbentu - DOI:10.12916/przemchem.2014.672

Anna Młynarczykowska Anna Hołda

Zn2+, Cd2+, Cu2+, Pb2+ ions were removed from their aq. solns. by sorption on bentonite at 20oC and pH 2-6.7 for 2 h. The degree of removal of the ions increased up to 99% with increasing bentonite mass, sorption time and pH. The sorption efficiency increased in the series: Cu2+> Zn2+> Cd2+> Pb2+. Przedstawiono wyniki badań określających stopień usunięcia wybranych jonów metali ciężkich (Zn2+, Cd2+, Cu2+, Pb2+) z roztworów wodnych przy użyciu naturalnego bentonitu Specjal. Oceniono również skuteczność procesu i pojemność sorpcyjną tego sorbenta. Stwierdzono, że istotnym parametrem procesowym jest ilość użytego sorbenta oraz czas trwania procesu zapewniające osiągnięcie równowagi sorpcji i właściwego pH środowiska. Wykazano, że zdolność sorpcyjna bentonitu Specjal względem jonów metali ciężkich zawartych w analizowanej ściekach zmniejsza się w szeregu: Cu2+> Zn2+> Cd2+> Pb2+. Trudno mówić o naturalnych źródłach występowania metali, takich jak ołów, cynk, miedź i kadm w powietrzu lub wodach. Do atmosfery pierwiastki te przedostają się głównie jako produkty spalania węgli naturalnych i innych paliw1) lub wskutek emisji spowodowanej działalnością m.in. przemysłu hutniczego, produkcji nawozów fosforowych lub cementu2). W wodach naturalnych jony tych metali występują bardzo rzadko, głównie w postaci związków kompleksowych lub trudno rozpuszczalnych soli3). Zwiększona ich zawartość w wodach spowodowana jest zanieczyszczeniem opadami atmosferycznymi, wymywaniem ze składowisk odpadów, wyciekami ze stawów osadowych lub wreszcie ściekami stanowiącymi produkt uboczny procesów technologicznych. Ścieki przemysłowe wprowadzane do środowiska, a zawierające pokaźny ładunek niebezpiecznych związków metali ciężkich, pochodzące głównie z działalności przemysłu wydobywczego, przetwórczego metali nieżelaznych, galwanizerni, garbarni, produkcji stopów, farb, lakierów, kabli lub przewodów, stanowią poważny problem ekologiczny4, 5). Znajomość ilo więcej »

Ryszard Marian Janka ZANIECZYSZCZENIA PYŁOWE I GAZOWE. PODSTAWY OBLICZANIA I STEROWANIA POZIOMEM EMISJI

Anna M. Anielak

Recenzowana książka jest kolejną pozycją w serii Środowisko, wydawanej przez Wydawnictwo Naukowe PWN. W serii tej, która dotyczy problematyki ochrony i inżynierii środowiska, od wielu lat ukazują się prace o charakterze technicznym, będące nie tylko dobrym materiałem dydaktycznym dla studentów i wykładowców, ale również źródłem wiedzy dla specjalistów i osób zainteresowanych zagadnieniami związanymi z problematyką jakości środowiska człowieka. Recenzowana książka jest rzetelnym skondensowanym opracowaniem, które powinno znaleźć się w prywatnej bibliotece nie tylko każdego specjalisty z zakresu ochrony powietrza, ale każdego zajmującego się w szerokim znaczeniu problematyką ochrony i inżynierii środowi więcej »

Selected factors determining the development of direct carbon solid oxide fuel cells Wybrane czynniki warunkujące rozwój technologii stałotlenkowych ogniw paliwowych z bezpośrednim utlenianiem węgla - DOI:10.12916/przemchem.2014.742

Magdalena Dudek Piotr Tomczyk

Type of ceramic cell used for construction, chem. compn. of composite C solid fuel and surface compn. of the anode material were taken into consideration. The surface modification of Ni/YSZ cermet anode with Fe or addn. of Fe to the solid fuel improved considerably the operating parameters of the cell. Przedstawiono możliwości rozwojowe technologii stałotlenkowych ogniw paliwowych z bezpośrednim utlenianiem węgla (DC-SOFC). Zbadano wpływ doboru: (i) typu ogniwa ceramicznego zastosowanego do budowy ogniwa paliwowego, (ii) składu chemicznego kompozytowego paliwa węglowego oraz (iii) modyfikacji składu chemicznego powierzchni materiału anodowego na wielkości generowanych prądów i mocy z ogniwa stałotlenkowego bezpośrednio zasilanego węglem. Stwierdzono, że modyfikacja powierzchni materiału anodowego żelazem, a także dodatek żelaza do paliwa stałego prowadzą do znacznej poprawy parametrów pracy ogniw DC-SOFC. Na podstawie wyników badań doświadczalnych sformułowano kierunki rozwoju technologii DC-SOFC.W ostatnich latach na świecie prowadzone są intensywne badania nad ogniwami paliwowymi bezpośrednio zasilanymi stałym paliwem węglowym DCFC (direct carbon fuel cell). Sproszkowany węgiel jest wprowadzany bezpośrednio do przestrzeni anodowej i tam utleniany do CO2. Elektrolitami w tych ogniwach mogą być roztwory wodorotlenków, stopione węglany lub tlenkowe elektrolity ceramiczne. Powstały również konstrukcje hybrydowe, w których zastosowano kombinacje ogniw paliwowych o różnych elektrolitach1-3). Węgiel jest najbardziej rozpowszechnionym surowcem energetycznym na Ziemi. Jego zasoby stanowią ok. 60% wszystkich surowców energetycznych. Paliwo węglowe do zasilania ogniw typu DCFC może być również wytwarzane z biomasy i odpadowych materiałów węglonośnych (tworzywa sztuczne, płyty meblowe, wióra drzewne, inne rodzaje biomasy lub produkty odpadowe)4-8). Rozwój tej technologii ogniw paliwowych może zatem otworzyć nowe kierunki wykorzyst więcej »

Sorption properties of lignite for some acid dyes Zdolności sorpcyjne węgla brunatnego w stosunku do wybranych barwników kwasowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.657

Joanna Kyzioł-Komosińska Agnieszka Dzieniszewska Iwona Krzyżewska

Four acid dyes were adsorbed on lignite (porosity 0.6335) from aq. solns. at initial concns. 1-1000 mg/L under static conditions. The lignite was an efficient sorbent (capacity 3.8-22.7 g/kg). The process was successfully described by Langmuir, Freundlich and Dubinin-Radushkevich isotherm equations. Przedstawiono właściwości sorpcyjne węgla brunatnego pochodzącego z KWB Bełchatów w stosunku do wybranych barwników kwasowych (Acid Red 18, Acid Black 1, Acid Blue 9 oraz Acid Green 16) w roztworach wodnych. Wyznaczona w statycznych warunkach kontaktu faza stała-roztwór maksymalna pojemność sorpcyjna węgla w stosunku do wybranych barwników kwasowych mieściła się w zakresie 3,80-22,7 g/kg i rosła w szeregu AR-182). W wiązaniu barwników AR-18, AB-9 i ABk-1 odgrywała rolę adsorpcja jonowymienna (E>8 kJ/mol), przy czym jej udział w wiązaniu barwników był największy dla AR-18.Wśród zanieczyszczeń organicznych środowiska wodnego ważną grupę stanowią barwniki. Obecnie dostępnych jest w sprzedaży ponad 100 tys. rodzajów barwników. Ich roczna produkcja szacowana jest na ponad 7·105 Mg1). Aż około 10-15% ilości barwników użytych w procesie barwienia nie jest wiązane przez włókna i może przedostawać się wraz ze ściekami do środowiska wodnego. Obecność barwników w ściekach jest efektem stosowania ich w przemyśle farbiarskim, drukarskim, włókienniczym i kosmetycznym. Barwniki są pochodnymi aromatycznymi benzenu, naftalenu, antracenu i związków heterocyklicznych. W swej strukturze zawierają aktywne grupy funkcyjne chromoforowe (azometynowe, karbonylowe, dienowe, nitrozowe, nitrowe) oraz auksochromowe (metylowe, aminowe, sulfonowe, nitrowe, hydroksylowe). Zgodnie z k więcej »

Studies on antifungal properties of photocatalytic paints Badania nad przeciwgrzybowymi właściwościami farb fotokatalitycznych - DOI:10.12916/przemchem.2014.766

Agata Markowska-Szczupak Maria Tomaszewska Anna Morszczyzna Antoni W. Morawski

Four com. TiO2-contg. photocatalytic paints were studied for antifungal activity on solid medium substrate (coating thickness 2 mm). Mould fungi Aspergillus versicolor, A. niger, Penicillium chrysogenum, Stachybotrys chartarum, Alternaria alternata, Cladosporium cladosporoides strains were used in the study. The inhibition of fungal growth depended on the paint compn., degree of diln., conditions (dark or light) and fungal species. The silicate paint showed the highest antifungal activity. Badano właściwości przeciwgrzybowe czterech komercyjnych farb serii Titanium: lateksowej LX, akrylowej IN oraz silikatowej FA i DR na stałym podłożu mikrobiologicznym typu MEA (grubość powłoki ok. 2 mm). Określono również aktywność antygrzybową rozcieńczonych farb fotokatalitycznych w hodowlach w ciemności i świetle widzialnym UV-VIS w temp. 25°C. W badaniach wykorzystano szczepy grzybów pleśniowych należące do gatunków Aspergillus versicolor, A. niger, Penicillium chrysogenum, Stachybotrys chartarum, Alternaria alternata i Cladosporium cladosporoides. Stopień inhibicji rozwoju grzybni tworzonej przez badane grzyby pleśniowe zależał od składu farb, stopnia ich rozcieńczenia, warunków hodowli (obecność światła) oraz gatunku grzybów. Najlepsze właściwości antygrzybowe wykazała farba DR. Wodorozcieńczalne farby IN i LX miały mniejszy wpływ ma wzrost badanych grzybów pleśniowych. Rozcieńczenie farb spowodowało obniżenie ich aktywności przeciwgrzybowej. Zagrzybione pomieszczenia są nie tylko nieestetyczne, ale również niebezpieczne dla przebywających w nich osób, a także składowanych surowców (np. owoców, warzyw, ziaren zbóż). Zarodniki grzybów, zwłaszcza pleśniowych, mogą być przyczyną alergii i astmy. Wytwarzane przez grzyby mikotoksyny (grupa wtórnych metabolitów) mają ostre działanie toksyczne1-3). Natomiast kiełkujące z zarodników strzępki grzybni mogą przerastać materiały lub składowane surowce, niszcząc w sposób mechaniczny ich więcej »

Studies on applicability of ion exchange resin and polymeric sorbents for selective adsorption of active substances from cabbage juice Badanie przydatności jonitów oraz sorbentów polimerowych do selektywnej adsorpcji substancji aktywnych z soku kapusty - DOI:10.12916/przemchem.2014.662

Irena Grzywa-Niksińska

Cabbage juice was clarified with lactic acid to pH 4.5-5 and then treated with a com. polymeric sorbent to sep. the org. isothiocyanates and indole derivates of biocidic properties. The nonionic XAD-16N sorbent was the most efficient. Przedstawiono wyniki badań dotyczące możliwości i efektywności wykorzystania polimerycznych jonitów i sorbentów do selektywnej adsorpcji substancji aktywnych z soku kapusty. Do adsorpcji z powodzeniem zastosowano niejonowy sorbent polimerowy Amberlite XAD16N. Badania pojemności adsorpcyjnej wykazały, że efektywność sorpcji jest zależna od pH i związanego z tym stopnia klarowności roztworu dozowanego na kolumny. Najlepszy efekt adsorpcji substancji aktywnych obserwowano przy pH 4,5-5,0, co osiągano przez dodatek 1,25 mL 20-proc. kwasu mlekowego na 1 L roztworu wyjściowego. Po przepuszczeniu przez układ dwóch wypełnionych kolumn ok. 200 objętości soku w przeliczeniu na objętość złoża w jednej kolumnie zaobserwowano przebicie suchej masy i obecność izotiocyjanianów. Rosnące zapotrzebowanie na żywność na świecie, występowanie dużej ilości szkodników i grzybów, które z powodu ocieplenia klimatu nie giną w czasie łagodnych zim, pogarszanie się jakości gleb sprawiają, że produkcja rolna nie jest możliwa bez wsparcia preparatami chemicznymi. Jednak zarówno nawozy sztuczne, jak i środki ochrony roślin, pomimo niewątpliwego pozytywnego wpływu na poprawę plonów, mają niestety negatywny wpływ na zdrowie człowieka1-4). Nawozy sztuczne, które zawierają ważne dla wzrostu roślin azot, fosfor i potas, gromadząc się w organizmie zwierząt i ludzi, mogą nawet zagrażać ich życiu, zaś pestycydy kumulując się w ludzkich lub zwierzęcych organach wewnętrznych (wątroba, nerki, mózg), mogą przyczyniać się do zaburzeń ich funkcjonowania przez długi czas. Na przykład trwałość DDT (dichlorodifenylotrichloroetan) u człowieka zakłada się na 6-10 lat. Znana jest grupa preparatów biologicznie aktywnych opartych na ekstrakta więcej »

Szanse i Możliwości Branży Chemicznej w Unii Europejskiej

Zofia Machowska

W dniach 11-14 marca 2014 r. D.W. Jawor w Ustroniu gościł ponad 80 osób na X Jubiluszowej Szkoleniowej Konferencji Naukowo-Technicznej dotyczącej stanu polskiej branży chemicznej. Konferencja została zorganizowana przez Oddział Chemii Nieorganicznej "IChN" w Gliwicach Instytutu Nawozów Sztucznych, Polską Izbę Przemysłu Chemicznego i Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Honorowy patronat nad konferencją przyjął Minister Gospodarki oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele 8 wyższych uczelni, 12 instytutów naukowo-badawczych, 17 firm chemicznych oraz przedstawiciele administracji państwowej, SITPChem i mediów. Zebranych powitała dr inż. Bożenna Pisarska, prof. INS, dyrektor Oddziału "IChN" i przewodnicząca Komitetu Naukowo- -Programowego Konferencji. Przedstawiła uczestniczących w Konferencji reprezentantów firm i referentów, oraz zaprezentowała ofertę badawczą i usługową Oddziału Chemii Nieorganicznej "IChN" w Gliwicach. Miłym akcentem były złożone przez mgr. inż. Jerzego Kropiwnickiego (SITPChem) gratulacje (wraz z dyplomem) dr. inż. Longinowi Ogłazie (Zakłady Chemiczne Rudniki SA) w związku z nadaniem mu w dn. 13 grudnia 2013 r. stopnia doktora nauk chemicznych, po obronie pracy pt. "Właściwości upłynniające wodnych roztworów krzemianowych w zawiesinach ceramicznych". Pierwszą sesję, na której wygłoszono 6 referatów poprowadziła dr hab. inż. Danuta Ciechańska, dyrektor Instytutu Biopolimerów i Włókien Chemicznych w Łodzi. Otwierające sesję wystąpienie mgr. inż. Jerzego Majchrzaka (dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu w Ministerstwie Gospodarki) dotyczyło kierunków wsparcia branży chemicznej w Polsce w latach 2014-2020. Głównym celem Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki (SIEG), przyjętej przez Radę Ministrów 15 stycznia 2013 r., jest stworzenie wysoce konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i współpracy. Działania więcej »

Use of ionic liquids in separation of azeotropic systems Zastosowanie cieczy jonowych w procesie rozdziału mieszanin azeotropowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.737

Karolina Matuszek Bartosz Guszta Aleksandra Kutela Artur Maciej Anna Chrobok

Four ionic liqs. were used as entrainers in sepn. of Me2CHOH and H2O (an azeotropic mixt.) by extn. distn. under atm. pressure or 300 mbar. Effect of structure, amt. and recycle of the ionic liqs. on the process course was studied. Some H2O-contg. spent solvents from industry were also successively dehydrated, optionally in presence of mol. sieves. Addnl., corrosion test was carried out to confirm good corrosion resistance of steel in the ionic liq.-contg. mediums at 30-120oC. Przedstawiono wyniki badań dotyczące zastosowania cieczy jonowych jako czynników ekstrahujących w procesie separacji mieszanin azeotropowych. Badania prowadzono, stosując technikę destylacji ekstrakcyjnej pod ciśnieniem atmosferycznym lub obniżonym (300 mbar). Jako układ modelowy wykorzystano układ azeotropowy izopropanol/woda, na którym badano wpływ różnych czynników na przebieg destylacji reaktywnej, takich jak wpływ budowy, ilości oraz zawrotu cieczy jonowej. Następnie przebadano próbki przemysłowe zawodnionych rozpuszczalników o zróżnicowanym składzie. Dodatkowo przeprowadzono testy wpływu środowiska procesu na proces korozji przykładowej stali w zakresie temp. 30-120oC. Procesy oczyszczania produktów w przemyśle chemicznym często przysparzają wielu problemów. Koszty rozdziału niejednokrotnie decydują o całkowitych kosztach produkcji. Z otrzymanych w procesach jednostkowych mieszanin należy wyodrębnić poszczególne składniki, co w przypadku mieszanin ciekłych, wrzących w zbliżonym zakresie temperatur lub tworzących mieszaniny azeotropowe może być aPolitechnika Śląska; bEkomax Sp. z o.o, Gliwice Karolina Matuszeka, Bartosz Gusztab, Aleksandra Kutelab, Artur Macieja, Anna Chroboka,* Use of ionic liquids in separation of azeotropic systems Zastosowanie cieczy jonowych w procesie rozdziału mieszanin azeotropowych DOI: dx.medra.org/10.12916/przemchem.2014.737 - Mgr inż. Bartosz GUSZTA w roku 2012 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechnik więcej »

Use of omega-3 polyunsaturated fatty acid ethyl esters as raw material for fodder industry Zastosowanie estrów etylowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 jako surowca dla przemysłu paszowego - DOI:10.12916/przemchem.2014.799

Bożena Patkowska-Sokoła Katarzyna Czyż Ewa Sokoła-Wysoczańska Tomasz Wysoczański Robert Bodkowski Andrzej Vogt

Et esters of polyunsatd. omega-3 fatty acids of high alpha- -linolenic acid (I) were used as a component of fodder supplements for dairy cows and sheep. The addn. did not result in any changes in basic compn. of milk from the examd. animals, but profitably modified profil of the milk fatty acids. An increase in unsatd. fatty acids content was obsd. in both cases (by 22% in sheep, and by 20% in cow milks). The content of I increased by 42 and 59% in sheep and cows milks, resp. Przedstawiono możliwość zastosowania estrów etylowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 o wysokiej zawartości kwasu alfa-linolenowego (ALA) jak składnika dodatków paszowych dla krów mlecznych i owiec. Wykazano, że dodatek nie spowodował zmian w składzie podstawowym mleka od badanych zwierząt, a spowodował korzystne zmiany w profilu kwasów tłuszczowych mleka. W obu przypadkach zaobserwowano korzystny wzrost udziału kwasów nienasyconych (o ok. 22% w mleku owczym i ok.20% w mleku krowim). Zawartość kwasu ALA wzrosła w wyniku suplementacji odpowiednio o 42 i 59% w mleku owiec i krów. Wykazano, że mleko pochodzące od zwierząt żywionych dietą z dodatkiem kwasu alfa-linolenowego może być cennym produktem zaliczanym do żywności funkcjonalnej. Według licznych doniesień naukowych najczęstszą przyczyną zachorowań i zgonów na przestrzeni ostatnich lat są tzw. choroby cywilizacyjne, a w szczególności choroby układu sercowo naczyniowego, nadciśnienie, cukrzyca, nowotwory i otyłość1, 2). Różnego rodzaju badania żywieniowe oraz epidemiologiczne prowadzone na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci wskazują na związek spożywania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 (w szczególności kwasu alfa-linolenowego (ALA), eikozapentaenowego (EPA) oraz dokozaheksaenowego (DHA)) ze znacznym spadkiem ryzyka zapadnięcia na te choroby. Szczególnie istotny jest tutaj kwas ALA, który jest dla organizmu prekursorem do wytwarzania kwasów EPA i DHA więcej »

Waste from agri-food sector, communal and targeted crops as a source of biogas Odpady z sektora rolno-spożywczego, komunalnego i upraw celowych jako źródło biogazu - DOI:10.12916/przemchem.2014.732

Grzegorz Maj Wiesław Piekarski Alina Kowalczyk-Juśko Andrzej Łukaszczyk

A review, with 27 refs., of waste raw materials (maize silage, rye, beets, grass, kitchen waste, manure and slurry from swine, cattle and sheep). A method for calcg. the efficiency of biogas prodn. based on the chem. compn. of substrates without any need for lab. anal. was also presented. Przedstawiono możliwości wykorzystania surowców z sektora rolniczego, spożywczego, komunalnego i celowych upraw rolniczych do wytwarzania biogazu. Wskazano potencjalne możliwości uzysku biogazu z poszczególnych rodzajów biomasy: kiszonek kukurydzy, żyta, buraków, traw, odchodów zwierząt i różnorodnych odpadów z przetwórstwa rolnospożywczego. Zaprezentowano też metody obliczania wydajności biogazu na podstawie składu chemicznego i zawartości poszczególnych grup związków chemicznych w substratach, bez konieczności przeprowadzania analizy laboratoryjnej. Na podstawie literatury przedmiotu sformułowano wnioski dla rozwoju biogazowni rolniczych, z uwzględnieniem równowagi pomiędzy produkcją żywności i energii.Energia skumulowana w biomasie w wyniku fotosyntezy może być pozyskiwana w różnych procesach konwersji, a jednym z nich jest fermentacja anaerobowa1, 2). Podczas biologicznego rozkładu białek, węglowodanów i tłuszczów powstaje biogaz - mieszanina gazów, wśród których dominują metan i ditlenek węgla. Naturalnym źródłem metanu są odchody zwierzęce, obornik i gnojowica, dlatego odpady te są dobrym surowcem, stanowiącym element składowy wsadu organicznego w biogazowniach rolniczych. Ze względu na małe stężenie substancji organicznych w gnojowicy szczególnie istotne jest uzupełnianie wsadu różnymi substratami (kosubstratami) organicznymi, dostępnymi na lokalnym rynku. Mogą to być różnorodne odpady organiczne pochodzące z produkcji roślinnej i zwierzęcej, przemysłu spożywczego, a także biomasa z celowych upraw roślin energetycznych. W polskim ustawodawstwie funkcjonuje pojęcie biogazu rolniczego. W myśl ustawy3) biogaz rolniczy to paliwo gaz więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego, nr 3 i 4 z 2014 r.)

Zgł. nr 400410; B01J 20/20 UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ, Lublin Sobiesiak M. Sposób wytwarzania porowatych sorbentów węglowych Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania porowatych sorbentów węglowych, mających zastosowanie zwłaszcza do oczyszczania powietrza, wody i gazów przemysłowych do odzyskiwania rozpuszczalników, czy rozdzielania gazów lub mieszanin ciekłych. Sposób polega na użyciu do karbonizacji porowatych polimerów usieciowanych w postaci mikrosfer zawierających pierścienie aromatyczne, obniżające palność i sprzyjające utworzeniu stabilnej termicznie struktury węglowej, a także tlenowe i/lub azotowe grupy funkcyjne niezdolne do wymiany jonowej, zwłaszcza karbonylowe, imidowe, estrowe lub eterowe. Prekursory takie aktywowane są solami w postaci hydratów, maksymalnie wypełniającymi pory impregnowanych polimerów podczas krystalizacji, dzięki czemu po karbonizacji węgle porowate uzyskują dużą powierzchnię właściwą i strukturę mezoporów o jednorodnej wielkości. Wydzielające się w czasie rozkładu soli substancje utleniające, np. wolny chlor, ditlenek węgla, kwas azotowy, octany i kwas octowy lub aceton, uwalniają strukturę porowatą od substancji oleistych i smolistych, co również wpływa na zwiększenie powierzchni właściwej sorbenta i objętości jego porów. Dodatkowo w procesie utleniania na powierzchni produktu węglowego tworzą się grupy funkcyjne, które wraz z metalami wbudowanymi trwale w strukturę sorbentu, poprawiają zdolność sorpcyjną względem substancji chemicznych o określonym powinowactwie. Ferromagnetyczne właściwości kationów soli użytych do impregnacji umożliwiają ich usunięcie ze środowiska reakcji za pomocą magnesu. Zdolność desorbowania związków z sorbentu, głównie dzięki jednorodności w zakresie mezoporów, umożliwia ponowne jego użycie do procesu sorpcji. (4 zastrzeżenia) Zgł. nr 400287; B01J 23/75 UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI, Kraków Adamski A., Kaczmarczyk J., Kotarba A., St więcej »

Z prasy zagranicznej

Immunokoniugaty - nowa broń w walce z rakiem Chem. Eng. News 2014, 92, nr 3, 13-21 IHS Chem. Week 2014, 20 I, 22-24 Dużego znaczenia w chemioterapii nowotworowej nabierają ostatnio immunokoniugaty, będące połączeniem trzech składników: przeciwciała monoklonalnego (mAb) jako przenośnika, leku w postaci silnego cytostatyku lub bardzo silnej substancji farmakologicznej (HPAPI) zdolnej do zabijania komórek rakowych oraz chemicznego łącznika (linker) między przenośnikiem a lekiem, ADC (antybody-drug coniugates). Na rynku znajdują się już dwa takie leki, a wiele innych pozostaje jeszcze w różnych fazach badań klinicznych. Większość z nich to leki przeciwnowotworowe. Odznaczają się one dużą stabilnością (nie rozkładają się w układzie krwionośnym), dostarczają substancji leczniczej o dużym stężeniu jedynie do komórek rakowych (nie naruszając komórek zdrowych) i mają mniejsze działania uboczne. Ukazanie się na rynku immunokoniugatów dowodzi, że są to produkty technicznie możliwe do otrzymywania, terapeutycznie skuteczne i zdolne do uzyskania normalnej rejestracji jako leki. Mimo ich dużego potencjału rozwojowego, trudno jednak dziś określić rozmiary ich przyszłego rynku. Produkcja immunokoniugatów ma bowiem jeszcze charakter niszowy. Mało jest przy tym firm, które oferują jednocześnie wszystkie ich części składowe oraz technologię syntezy ADC. Podaje się jednak, że wartość sprzedaży leków tej klasy wzrośnie z 370 mln USD w 2013 r. do 5 mld USD w 2018 r. i do ok. 9 mld USD w 2023 r. Jak wspomniano wyżej, na rynku znajdują się obecnie dwa takie leki. Są to Adcetris i Kadcyla. Pierwszy z nich, opracowany wspólnie przez firmy Seattle Genetics i Takeda Pharmaceutical, amerykańska FDA (Food and Drug Administration) zarejestrowała w 2011 r. głównie jako lek przeciwko chorobie Hodgkina (ziarnicy złośliwej), a Komisja Europejska dopuściła go do obrotu w 2012 r., drugi zaś - opracowany przez firmę Roche jako lek przeciwko zaaw więcej »