SIGMA-NOT - PORTAL INFORMACJI TECHNICZNEJ - Największa baza artykułów technicznych online

PRZEMYSŁ CHEMICZNY

Miesięcznik ISSN 0033-2496, e-ISSN 2449-9951 - rok powstania: 1917
Czasopismo Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego (SITPChem.)

Stability of some lipophilic vitamins in premixes used for animal nutrition Ocena stabilności wybranych witamin lipofilnych w premiksach stosowanych w żywieniu zwierząt

DOI:10.12916/przemchem.2014.1350
Joanna Maćkowiaka Adam Voelkel Joanna Zembrzuska Irena Budnik

Vitamin A and E acetates were stored at varying temp. (3.5- 25.5°C) and humidity (40-75%) for 12 months, and then analyzed by high-performance liq. chromatog. with mass spectroscopy (HPLC MS/MS) and with diode-array detection (HPLC DAD). The vitamins were not stable during the storage time. The MS was more efficient than the DAD. Przedstawiono wyniki wstępnych badań oceny stabilności wybranych witamin lipofilnych (octany witamin A i E) przy zastosowaniu HPLC-MS/MS w premiksach stosowanych w żywieniu zwierząt. Przeprowadzono analizę ilościową i jakościową, a wyniki porównano z uzyskanymi wcześniej techniką HPLC-DAD. Wskazano prawdopodobne przemiany, jakim ulegają badane witaminy, które wpływają na jakość premiksu. Głównym czynnikiem warunkującym opłacalność chowu zwierząt są: prawidłowo zbilansowane pożywienie (60%), wartość genetyczna materiału hodowlanego (30%) i warunki zoohigieniczne (10%)1, 2). W związku z ciągłą poprawą jakości żywienia zwierząt i ludzi rosną również wymagania stawiane producentom pasz przemysłowych i premiksów. Witaminy są związkami organicznymi, które są niezbędne do życia zarówno człowieka, jak i zwierząt. Spełniają one wiele ważnych biologicznych funkcji, regulują pracę komórek i wzrost tkanek (witamina A) oraz działają jako antyutleniacz (witamina E, witamina C). Witamina E jest istotna dla rozrodu trzody chlewnej, a jej niedobór prowadzi do okresowej lub stałej niepłodności. Brak witaminy A powoduje zahamowanie wzrostu, kurzą ślepotę, a także zaburzenia w rozrodzie i obniżenie odporności. Obie witaminy nie mogą być wytwarzane przez żywy organizm i muszą być uzupełniane przez prawidłowo zbilansowaną dietę1, 2). Witamina A należy do grupy retinoidów, z których główną postacią aktywną jest retinol. Natomiast w pożywieniu pochodzenia zwierzęcego podstawową formą w jakiej występuje witamina A jest najczęściej octan retinolu, który w jelicie cienkim ulega hydrolizie do retinolu. Inne ważne pochodne zw [...]

ZAKUP JEDNORAZOWY I DOSTĘP DO WIRTUALNEJ CZYTELNI
PRENUMERATA PAPIEROWA

Metoda płatności: Płatności elektroniczne (karta kredytowa, przelew elektroniczny)
Dostęp do publikacji (format pdf): 6.00 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 1h: 24.60 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 4h: 43.05 zł	DO KOSZYKA
Dostęp do Wirtualnej Czytelni - archiwalne e-zeszyty czasopisma (format swf) - 12h: 73.80 zł	DO KOSZYKA

Prenumerata

Szanowny Kliencie!
Zamów roczną prenumeratę w wersji PLUS a uzyskasz dostęp do archiwalnych publikacji tego czasopisma.
Nie zwlekaj - skorzystaj z tysięcy publikacji o najwyższym poziomie merytorycznym.

prenumerata papierowa roczna PLUS (z dostępem do archiwum e-publikacji) - tylko 780.00 zł
prenumerata papierowa roczna PLUS z 10% rabatem (umowa ciągła) - tylko 702.00 zł *)
prenumerata papierowa roczna - 690.00 zł
prenumerata papierowa półroczna - 345.00 zł
prenumerata papierowa kwartalna - 172.50 zł

okres prenumeraty:

*) Warunkiem uzyskania rabatu jest zawarcie umowy Prenumeraty Ciągłej (wzór formularza umowy do pobrania).
Po jego wydrukowaniu, wypełnieniu i podpisaniu prosimy o przesłanie umowy (w dwóch egzemplarzach) do Zakładu Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT.

Zaprenumeruj także inne czasopisma Wydawnictwa "Sigma-NOT" - przejdź na stronę fomularza zbiorczego »

INNE PUBLIKACJE W TYM ZESZYCIE

A direct catalytic reduction of palmitic acid to cetyl alcohol Bezpośrednia katalityczna redukcja kwasu palmitynowego do alkoholu cetylowego - DOI:10.12916/przemchem.2014.1414

Małgorzata I. Szynkowska Aleksandra Jakubowska Ewa Leśniewska Jacek Góralski

Palmitic acid was reduced with H2 to cetyl alc. on 4 TiO2-supported mono- and bimetallic catalysts at increased pressure. The highest acid conversion (40%) and selectivity to the alc. (50%) was achieved on 5%Cu/TiO2 catalyst. Przedstawiono wyniki badań procesu bezpośredniej redukcji kwasu palmitynowego do alkoholu cetylowego pod zwiększonym ciśnieniem. Stwierdzono, że najbardziej efektywnym katalizatorem z przebadanych układów jest 5%Cu/TiO2. Redukcja kwasów tłuszczowych do alkoholi jest jedną z ważniejszych reakcji w wielu gałęziach przemysłu. Znane są efektywne metody otrzymywania alkoholi tłuszczowych z rozmaitych surowców przy zastosowaniu różnych katalizatorów1-3). Rosnące zapotrzebowanie na procesy chemiczne przyjazne dla środowiska przyczyniają się do rozwijania tzw. czystych reakcji, które jednocześnie muszą być wysoko wydajne, ekologiczne i ekonomiczne4). Kwas palmitynowy (kwas heksadekanowy) jest pospolitym nasyconym kwasem tłuszczowym. Występuje jako składnik tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (również w mleku). Jest on jednym z ważniejszych składników (ok. 30% mas.) łoju wołowego oraz oleju palmowego. Stanowi ok. 10% mas. oleju wyciskanego z ziaren palmy kokosowej, a także oleju arachidowego, sojowego i kokosowego5). Kwas palmitynowy to jedno z głównych źródeł pozyskiwania alkoholu cetylowego. Heksadekanol dawniej otrzymywany był z oleju wielorybiego, stąd jego nazwa od cetus, co po łacinie oznacza wieloryb. Obecnie produkuje się go najczęściej na bazie oleju palmowego lub kokosowego, zawierającego kwas palmitynowy. Może być również syntetyzowany chemicznie. Pozyskiwany z kwasu alkohol cetylowy szeroko stosowany jest w przemyśle kosmetycznym do produkcji mydeł, olejów, a także w przemyśle farmaceutycznym do produkcji żeli lub maści. W produktach kosmetycznych znajduje zastosowanie jako środek powierzchniowo czynny i zmiękczający. Pełni również funkcję emulgatora i stabilizatora emulsji, nadając kremom i lotionom więcej »

A new concept for limitation of the mercury emission from exhaust gases from power station units Nowa koncepcja ograniczenia emisji rtęci z gazów wylotowych bloków energetycznych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1339

Krzysztof Jóźwik Małgorzata Iwona Szynkowska Piotr Kula Piotr Niedzielski Robert Pietrasik Jacek Góralski

system for sorption of Hg on solid developed Fe sulfides and nitrides-contg. surfaces was taken into consideration. Przedstawiono zagrożenia wynikające z emisji rtęci z procesów technologicznych, szczególnie z instalacji energetycznych, w których spalany jest węgiel. Omówiono także założenia i zakres nowego projektu realizowanego przez Politechnikę Łódzką i PGE GiEK SA, którego celem jest opracowanie innowacyjnej technologii wychwytywania rtęci z gazów spalinowych bloków energetycznych zasilanych węglem brunatnym. Wiele lat ekspansywnej polityki industrializacji spowodowało ogromne szkody w środowisku naturalnym. Dopiero ostatnie dekady XX w. przyniosły skuteczne działania mające na celu ochronę środowiska przed skutkami przemysłowej działalności człowieka. W obszarze energetyki działania te obejmowały oczyszczanie gazów spalinowych z pyłów, ograniczanie zawartości tlenków azotu i odsiarczanie spalin. Obecnie technologie te są powszechnie stosowane i skuteczne. Pojawiły się i ciągle pojawiają nowe koncepcje ochrony środowiska przed emitowanymi z procesów technologicznych składnikami gazów spalinowych. Dla energetyki istotne są badania nad technologiami, które pozwalają na wychwytywanie ditlenku węgla ze spalin, a najnowsza koncepcja ochrony środowiska dotyczy obniżenia emisji rtęci.Zanieczyszczenie, a właściwie skażenie rtęcią stało się problemem globalnym. Rtęć występuje w środowisku w ilościach śladowych, ale ze względu na dużą toksyczność oraz zdolność włączania się w różne cykle obiegu przyrodniczego stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi1-3). Szacuje się, że na świecie w 2010 r. z antropogenicznych źródeł wyemitowano 1960 t rtęci, co stanowiło 30% całkowitej emisji. Uważa się, że pozostałe 70% pochodziło z procesów geologicznych (10%) i wtórnej emisji z powierzchni wód i gleb (60%)4). Na podstawie analiz przyjęto, że za 24% emisji rtęci ze źródeł antropogenicznych odpowiada wytwarzanie energii z procesów więcej »

Acid hydrolysis of poplar wood (Populus sp.) Hydroliza kwasowa drewna topoli (Populus sp.) - DOI:10.12916/przemchem.2014.1428

Andrzej Antczak Natalia Spyszewska Adrian Michałuszko Teresa Kłosińska Ewa Archanowicz

Native and extd. woods of Populus alba L. and extd. wood of Populus deltoides x maximowiczii were hydrolyzed with CF3COOH (99%) and H2SO4 (72%) at 120°C for 240 min to monosaccharides analyzed by high-performance liq. chromatog. The xylose content in CF3COOH hydrolyzates decreased with increasing the hydrolysis time (13.2% down to 5.8%) while the glucose content remained constant (34.7-49.6%). The extd. wood was better raw material for prodn. of monosaccharides. Przedstawiono wyniki badań procesu hydrolizy kwasowej drewna topoli. Stwierdzono, że zoptymalizowane metody hydrolizy za pomocą 99- proc. kwasu trifluorooctowego (TFA) i 72-proc. H2SO4 są dobrymi sposobami do wyodrębniania ksylozy i glukozy z tego drewna. Opracowane metody analityczne mogą być wykorzystane nie tylko do określenia składu chemicznego surowca drzewnego, ale również do kontroli procesów technologicznych otrzymywania bioetanolu, zarówno na etapie wstępnej obróbki drewna, hydrolizy enzymatycznej, jak i fermentacji. Drewno odgrywa dużą rolę w życiu człowieka. Ze względu na swoje ciekawe właściwości fizykochemiczne ma wiele ważnych zastosowań. Może być wykorzystywane do produkcji papieru, mebli, jako materiał konstrukcyjny i wykończeniowy, a także jako surowiec do otrzymywania wielu cennych substancji chemicznych. Jedną z możliwości przerobu drewna jest jego wykorzystanie w technologii produkcji ciekłych biopaliw, a w szczególności do produkcji bioetanolu1, 2). Drewno jako surowiec odnawialny może stać się istotną alternatywą dla kurczących się zasobów paliw kopalnianych (ropa naftowa, gaz ziemny). Obecnie, na skutek rabunkowej gospodarki powierzchnia lasów uległa drastycznemu zmniejszeniu. W związku z powyższym w ostatnich 20 latach, zwłaszcza na Zachodzie, obserwuje się duże zainteresowanie biotechnologią drzew. Topole należą do gatunków, których genom został w pełni zsekwencjonowany, cechują się dużym i szybkim przyrostem biomasy (8-12 t/ha)3). Ponadto, więcej »

Aktualności

Strategia PKN Orlen na lata 2014-2017 Podczas konferencji prasowej, która odbyła się dn. 23 lipca br. w gmachu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Panowie Jacek Krawiec, prezes zarządu PKN Orlen SA, i Sławomir Jędrzejczyk, wiceprezes ds. finansowych, przedstawili zaktualizowaną strategię Koncernu na lata 2014-2017. Uwzględnia ona obecną sytuację makroekonomiczną. Koncern będzie się koncentrował na budowie mocnej pozycji na dużych i wzrostowych rynkach, silnej orientacji na klienta, doskonałości operacyjnej, wzmacnianiu zintegrowanego łańcucha wartości oraz zrównoważonym rozwoju wydobycia ropy i gazu. Realizacja projektów rozwojowych w najbardziej dochodowych obszarach będzie możliwa dzięki sile finansowej Koncernu i nowoczesnej kulturze zarządzania. Główne cele strategii PKN Orlen to średnioroczna EBITDA wg LIFO w okresie 2014-2017 na poziomie 5,1 mld zł, realizacja średniorocznych nakładów inwestycyjnych na poziomie 4,1 mld zł, wzrost wydobycia węglowodorów do poziomu 6 mln boe rocznie w 2017 r., utrzymanie dźwigni finansowej poniżej 30% oraz konsekwentny wzrost poziomu dywidendy przypadającej na akcję. W latach 2014-2017 na rozwój Koncernu przeznaczona zostanie kwota 10,8 mld zł, z czego 6,4 mld zł na segment Downstream (rafineria, petrochemia, energetyka), 3,2 mld zł na segment Wydobycie oraz 1,2 mld zł na segment Detal. Z kolei na prace modernizacyjne związane z utrzymaniem wysokiej sprawności instalacji oraz wypełnianiem wymogów regulacyjnych zaplanowano kwotę 5,5 mld zł. Zaplanowane wydatki na inwestycje są adekwatne do zakładanej średniorocznej wartości EBITDA. W segmencie Downstream projekty rozwojowe będą koncentrować się na zwiększeniu uzysków w produkcji rafineryjnej, wydłużeniu łańcucha wartości w petrochemii (projekty polietylen i metateza) oraz kogeneracji przemysłowej w energetyce (EC Włocławek i Płock). W segmencie Detal planuje się dalszy rozwój sieci stacji paliw, wprowadzenie nowych p więcej »

Bond strength at interface after composite repair depending on surface treatment method Wytrzymałość połączenia uzyskanego podczas naprawy wypełnień kompozytowych w zależności od sposobu przygotowania ich powierzchni - DOI:10.12916/przemchem.2014.1437

Krzysztof Sokołowski Małgorzata I. Szynkowska Monika Domarecka Anna Sokołowska Kinga Bociong Jerzy Sokołowski Monika Łukomska-Szymańska

Microhydrid polymer-matrix dental composite was photochemically cured then polished and HF - etched or corundum - sandblasted, optionally silanized and joined to flow type dental composite. The bonds were tested for shear strength. The strength depended on the treated surface quality. The best results were achieved after surface polishing or sand blasting. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych możliwości uzyskania połączenia materiału kompozytowego z mikrohybrydowymi wypełnieniami kompozytowymi podczas ich naprawy w zależności od sposobu przygotowania powierzchni. Stwierdzono różnice w strukturze i składzie chemicznym powierzchni wypełnień w zależności od sposobu przygotowania ich powierzchni. Na podstawie wyników badań doświadczalnych ustalono warunki dla uzyskania połączenia kompozyt-kompozyt o najwyższej wytrzymałości.W ostatnich latach, zgodnie z tendencjami współczesnej medycyny, także w stomatologii, dąży się do wyboru metod ukierunkowanych na profilaktykę, wczesną diagnozę i nieinwazyjne metody leczenia w ramach tzw. stomatologii minimalnie inwazyjnej, stanowiącej część stomatologii minimalnie interwencyjnej, która promuje minimalnie inwazyjne metody terapii we wszystkich specjalnościach stomatologicznych1). Stomatologia minimalnie inwazyjna (mikrostomatologia), stawia przed lekarzami wyzwania nie tylko w aspekcie technik opracowania tkanek, ale także podejmowania decyzji o kwalifikacji wypełnień do rutynowej wymiany lub naprawy. Powszechnie stosowane kompozyty dentystyczne mają wiele zalet, wciąż nie są jednak materiałami, które w sposób trwały klinicznie odtwarzają utracone tkanki zęba. Średnią kliniczną trwałość wypełnień określa się na 7 lat2). To zmusza lekarzy do relatywnie częstej wymiany wypełnień, zaś wielokrotna wymiana wypełnień pociąga za sobą utratę części tkanek zęba, a w konsekwencji przedwczesną utratę zębów. Terapia minimalnie inwazyjna, w ramach której często podejmuje się decyzje o naprawie w więcej »

Chemical treatment of Ti-6Al-7Nb elements produced by powder-bed selective laser melting Chemiczna obróbka powierzchni elementów wytwarzanych metodą selektywnej laserowej mikrometalurgii proszków ze stopu Ti-6Al-7Nb - DOI:10.12916/przemchem.2014.1477

Edyta Łyczkowska Patrycja Szymczyk Paweł Lochyński Edward Chlebus

Monolithic and spatial samples of Ti-6Al-7Nb alloy were prepd. by powder-bed selective laser melting and treated in HF and HF+HNO3 baths to improve surface quality and remove loose powder particles trapped in the porous structure of the samples. The HF+HNO3-contg. bath was more efficient (better surface quality, shorter treatment time) than the HF - contg. one. Przeprowadzono badania procesu chemicznej obróbki powierzchni elementów wykonanych ze stopu tytanu Ti-6Al-7Nb. Próbki do badań wykonano z wykorzystaniem technologii selektywnej laserowej mikrometalurgii proszków (SLM). W celu poprawy jakości powierzchni elementów oraz usunięcia niezwiązanych ziaren proszku pozostających na powierzchni próbek wytwarzanych technologiami przyrostowymi, wykonano obróbkę chemiczną w dwóch rodzajach kąpieli. Do przygotowania pierwszej kąpieli wykorzystano 50-proc. kwas fluorowodorowy (1% obj.) i wodę destylowaną, natomiast do drugiej kąpieli 50-proc. kwas fluorowodorowy (1% obj.), 50-proc. kwas azotowy( V) (20% obj.) oraz wodę destylowaną. Ustalono, że dobór kąpieli ma znaczący wpływ na jakość uzyskanej powierzchni, m.in. na zmniejszenie ilości niezwiązanych ziaren proszku oraz wygładzenie powierzchni obrabianych detali. W porównaniu z kąpielą bazującą tylko na kwasie fluorowodorowym, kąpiel zawierająca kwas fluorowodorowy i kwas azotowy(V) dwukrotnie przyspiesza proces obróbki chemicznej. Dodatkowo pozwala na lepsze wygładzenie i dokładniejsze usunięcie ziaren proszku pozostałych na powierzchni wytworzonych elementów po procesie SLM. Właściwości tytanu i jego stopów odróżniają go od innych, konwencjonalnych konstrukcyjnych stopów stali i aluminium. Metal ten, oprócz aluminium i magnezu jest trzecim i równocześnie najcięższym (o gęstości 4,51 kg/cm3) metalem lekkim. Jego stopy są coraz częściej stosowane w przemyśle lotniczym, motoryzacyjnym, kosmonautyce, sporcie wyczynowym, przemyśle jubilerskim oraz inżynierii biomedycznej1). Ze s więcej »

Comparison of oxygen index and combustion heats of some epoxy compositions Porównanie wartości wskaźnika tlenowego i ciepła spalania dla wybranych kompozycji epoksydowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1315

Marzena Półka Aneta Łukaszek-Chmielewska Michał Bednarek Ewa Kicko-Walczak

A com. epoxy resin was reinforced by addn. of nanosized org. modified montmorillonite, AlO(OH), oligomeric Me ethylphosphate or/and melamine polyphosphate, cured with triethylenetetraamine and studied for O2 index, combustion heat and sp. temps. (termogravimetry). The addn. of melamine polyphosphate (10% by mass) resulted in the highest increase in O2 index (by 18%) and the highest decrease in the combustion heat (by 18%). The highest surface temp. at the autoignition was found after addn. of montmorillonite (2% by mass) and melamine polyphosphate (5% by mass). Omówiono wpływ wybranych środków ogniochronnych na palność żywicy epoksydowej Epidian 5 (Ep 5). Jako inhibitory spalania zastosowano hydroksytlenek glinu (Apyral), oligomeryczny etylofosforan metylu (Fyrol), polifosforan melaminy (PFM) oraz organicznie modyfikowany montmorylonit (MM) w różnych stężeniach masowych. Stopień uniepalnienia wybranych materiałów określono na podstawie pomiaru wskaźnika tlenowego (LOI) i ciepła spalania (PCS). Wyznaczono również temperatury powierzchni materiałów, przy których nastąpił samozapłon ich palnej fazy gazowej oraz przeprowadzono analizę termograwimetryczną w celu określenia stabilności termicznej badanych materiałów. Zarówno w przypadku pomiaru LOI, jak i PCS najskuteczniejszym środkiem ogniochronnym okazał się PFM użyty w ilości 10% mas. Najwyższą temperaturę powierzchni w chwili samozapłonu otrzymano w przypadku gęstości promieniowania cieplnego 30 kW/m2 dla próbki Ep 5 + 2% MM + 5% PFM.Tworzywa sztuczne mają w ostatnich dziesięcioleciach coraz szersze spektrum zastosowań w różnych dziedzinach techniki. Ocenia się, że 50% produkowanych żywic epoksydowych znajduje zastosowanie w produkcji farb, lakierów i klejów, 20% w budownictwie i 20% w elektronice. Perspektywiczną dziedziną zastosowania żywic epoksydowych jest sektor energii wiatrowej i związane z tym rosnące zapotrzebowanie na epoksydowe wiatraki1). Swoją popularność two więcej »

Copper and zinc contents in the area of the "Żelazny Most" tailing pond Zawartość miedzi i cynku w środowisku, w rejonie oddziaływania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych "Żelazny Most" - DOI:10.12916/przemchem.2014.1451

Roman Kołacz Sebastian Opaliński Zbigniew Dobrzański Robert Kupczyński Przemysław Cwynar Maciej Durkalec Stanisław Czaban

Samples of pasture and backyard soils, hay, wheat grain, milk and hen egg collected from 13 villages in the neighborhood of Cu mine tailings pond were studied for Cu and Zn contents. The contents were lower than the allowed values. Oceniono zawartość miedzi i cynku w rejonie oddziaływania obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych (OUOW) "Żelazny Most". Analizom poddano próbki gleby (orna i pastwiskowa), trawy (siano), ziarna zbóż (pszenica), a także surowców pochodzenia zwierzęcego (mleko krowie i jaja kurze). Materiał do badań pochodził z 13 wsi zlokalizowanych wokół OUOW. Nie stwierdzono podwyższonych stężeń analizowanych metali w próbkach środowiskowych i materiale biologicznym. Miedź występuje w przyrodzie w postaci metalicznej (miedź rodzima) oraz w licznych rudach miedzi (chalkozyn, chalkopiryt, kupryt, malachit, azuryt). Rudy Cu eksploatowane w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A., wykazują istotne zróżnicowanie pod względem ilościowego udziału poszczególnych odmian litologicznych, charakteru mineralizacji kruszcowej oraz zawartości Cu i pierwiastków współwystępujących. W złożu rud miedzi i w skałach otaczających złoże, stwierdzono dotychczas ponad 110 minerałów kruszcowych, z których najważniejsze to chalkozyn, bornit i chalkopiryt. Ponadto, wśród licznych pierwiastków towarzyszących, są srebro, nikiel, złoto, a także ołów i arsen1). Miedź stanowi najlepszy po srebrze przewodnik ciepła i elektryczności. Jest masowo wykorzystywana jako surowiec do produkcji przewodów elektrycznych i w elektronice, a także w budownictwie (pokrycia dachów, elementy instalacji) oraz m.in. jako barwnik szkła lub katalizator. Ponadto, Cu jest składnikiem wielu stopów i stali. Dodawana do srebra i złota znacznie poprawia ich właściwości mechaniczne2). Miedź jest niezbędnym mikroelementem w żywieniu zwierząt i człowieka, a jednocześnie w nadmiarze może być toksyczna, gdyż łatwo wiąże się z białkami, zwłaszcza małocząsteczkowymi zawierający więcej »

Effect of a mineral-fatty additive on fatty acids content in cow milk and dairy products Wpływ preparatu mineralno-tłuszczowego na zawartość kwasów tłuszczowych w mleku krów i produktach mleczarskich - DOI:10.12916/przemchem.2014.1467

Robert Kupczyński Marek Szołtysik Witold Janeczek Andrzej Zachwieja Katarzyna Budzińska

A fish oil-contg. mineral-fatty additive was prepd. and used to improve the functional properties of milk fat by increasing the concn. of cis-9, trans-11 linolic and triunsatd. fatty acids in butter. No changes in the content of fatty acids during storage of butter were obsd. Sensory properties of butter made of the milk of cows fed with high-dose of fish oil (3%) were deteriorated. Zastosowana w badaniach własnych receptura dodatku mineralno-tłuszczowego okazała się efektywnym narzędziem umożliwiającym poprawę cech funkcjonalnych tłuszczu mleka, poprzez wzrost zawartości cis-9, trans-11 CLA oraz kwasów n-3 (EPA i DHA). Otrzymane z mleka zmodyfikowanego masło również charakteryzowało się wyższą zawartością tych kwasów. Przechowywanie masła nie miało wyraźnego wpływu na profil kwasów tłuszczowych. Cechy sensoryczne masła uzyskanego z mleka krów żywionych wysoką dawką oleju rybnego (3%) uległy pogorszeniu. Mleko i uzyskane z niego wyroby są wysoko cenione i powszechnie spożywane przez człowieka. Istotnym składnikiem energetycznym mleka jest tłuszcz. Jego znaczna wartość odżywcza i wysoka strawność sprawiły, że odgrywa on dużą rolę w diecie człowieka1). Lipidy w organizmie człowieka stanowią materiał budulcowy dla substancji biochemicznie czynnych i hormonów (cholesterol, fosfolipidy, glikolipidy) oraz wpływają na właściwości dynamiczne błony komórkowej2). Tłuszcz umożliwia transport i absorpcję rozpuszczalnych w nim witamin i innych związków biologicznie czynnych, w tym karotenoidów. Zawartość tłuszczu w mleku krów wynosi ok. 4% i zależy od rasy, okresu laktacji, pewnych właściwości osobniczych (np. wiek), fazy doju, a przede wszystkim żywienia1, 3). Wśród 588 kwasów tłuszczowych oznaczonych w tłuszczu mleka ok. 94% związane jest z lipidami prostymi, jakimi są triacyloglicerole4). Dominującą grupą są kwasy nasycone SFA (ok. 68%), pozostałą grupę stanowią kwasy nienasycone5). Wśród tych ostatnich wyróżnia się kwasy jednoniena więcej »

Effect of biofuel ageing on threats for Diesel engines under operating conditions Wpływ starzenia biopaliw na zagrożenia stwarzane dla silników o zapłonie samoczynnym w eksploatacji - DOI:10.12916/przemchem.2014.1357

Wiesława Urzędowska Zbigniew Stępień

Two com. gas oils were modified by addn. of a com. fatty acid Me ester (20 or 30%), conditioned for 16 weeks at 20°C and 60°C and tested in an engine (load 50-100 Nm, rotation 1000-3800 rpm) to det. the torque changes and smoke content in the exhaust gas. The poor biodiesel stability in storage constituted a potential threat to engine performance and operational reliability. Zmiany właściwości biopaliw wynikające z procesów ich starzenia mogą powodować niepoprawne funkcjonowanie układu wysokociśnieniowego wtrysku paliwa i pogorszenie osiągów silnika, w tym zmniejszenie mocy oraz ograniczenie właściwości użytkowo-eksploatacyjnych. Opisano problemy związane z monitorowanymi procesami starzenia biopaliw. Opracowana została silnikowa procedura testowa do oceny wpływu degradacji biopaliw podczas ich przechowywania na wybrane parametry eksploatacyjne silnika, łącznie z funkcjonowaniem elementów układu wtrysku paliwa. W wyniku przeprowadzonych doświadczalnych badań silnikowych potwierdzono, że mała stabilność biopaliw podczas przechowywania stanowi potencjalne zagrożenie dla osiągów silnika i jego niezawodności w eksploatacji. Zmiany właściwości użytkowych biopaliw, na skutek ich ograniczonej stabilności w czasie, prowadzą m.in. do powstawania wolnego kwasu mrówkowego, octowego oraz kwasów alifatycznych i tłuszczowych, powodujących korozję części metalowych, w tym kluczowych elementów układów wysokociśnieniowego wtrysku paliwa typu HPCR (high pressure common rail) silników o zapłonie samoczynnym (ZS), oraz wymywanie z układów paliwowych osadów powstałych podczas eksploatacji silników zasilanych konwencjonalnym olejem napędowym1). Z kolei wielkocząsteczkowe kwasy organiczne agresywnie oddziałują na elastomery, przyczyniając się do ich rozmiękczania, pęcznienia, twardnienia, a następnie do pękania prowadzącego do powstawania przecieków paliwa. Ponadto, powstające produkty polimeryzacji powodują wytrącanie w biopaliwie osadów zat więcej »

Effect of ethanol addition to motor gasoline on spark ignition engine life and deposit formation during its operation Wpływ dodatku etanolu do benzyn silnikowych na trwałość silnika o zapłonie iskrowym oraz na proces tworzenia osadów w trakcie jego pracy - DOI:10.12916/przemchem.2014.1401

Janusz Jakóbiec Mariusz Wądrzyk Aleksander Mazanek

Com. motor gasoline was improved by addn. of EtOH (5% by vol.) and used for fueling 4 cars with spark ignition engines to det. the masses of deposits formed on intake valves, combustion chambers and surface of the piston top during a 60.000 km long run. The EtOH addn. resulted in increasing the deposit mass. Skład chemiczny benzyny przeznaczonej do zasilania silników o zapłonie iskrowym sukcesywnie ulega ewolucji ze względu na wymagania dotyczące ochrony środowiska naturalnego oraz rozwój konstrukcji silników. Wymagają one paliwa spełniającego kryteria zawarte w projekcie najnowszej Światowej Karty Paliw. Z praktyki eksploatacyjnej wynika, że użytkowanie benzyn, nawet najwyższej jakości, zawsze prowadzi do powstawania osadów w układzie dolotowym, układzie zasilania i komorach spalania silnika. Mechanizm tworzenia tych osadów nie jest do końca wyjaśniony, gdyż na ich powstawanie wpływa rodzaj i skład paliwa, parametry konstrukcyjne silnika oraz warunki jego pracy. Przeprowadzono badania eksploatacyjne silnika o zapłonie iskrowym zasilanego benzyną węglowodorową i benzyną węglowodorową z dodatkiem 5% obj. etanolu w samochodach osobowych eksploatowanych w okresie eksploatacji 60 tys. km, aby określić tworzenie się osadów. Etanol ze względu na swoje walory użytkowe (wysoka liczba oktanowa, wzrost mocy silnika, efektywność energetyczna, obniżona emisja szkodliwych składników spalin) stanowi cenny składnik paliw do zasilania silników o zapłonie iskrowym. Według współczesnych prognoz w okresie najbliższych lat silniki spalinowe będą nadal podstawowym źródłem napędu pojazdów mechanicznych. Zarówno przemysł motoryzacyjny, jak i organy ustawodawcze żądają ścisłej kontroli coraz większej liczby parametrów 1402 93/8(2014) Dr inż. Aleksander MAZANEK w 2002 roku ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej w Krakowie. Obecnie jest adiunktem w Instytucie Nafty i Gazu - Państwowym Instytucie Badawczym - Kraków więcej »

Effect of mineral fillers on properties of silicone rubber-based ceramizable composites. Part 1. Kinetics of vulcanization and mechanical properties of composites Wpływ napełniaczy na właściwości kompozytów ceramizujących na bazie kauczuku silikonowego. Cz. I. Kinetyka wulkanizacji i właściwości mechaniczne kompozytów - DOI:10.12916/przemchem.2014.1291

Rafał Anyszka Dariusz M. Bieliński Zbigniew Pędzich Magdalena Zarzecka-Napierała Magdalena Ziąbka Monika Kowalczyk

A silicone rubber was filled with fumed SiO2 and CaO, kaolin, CaCO3, surface-modified CaCO3 or octaphenyl silsesquioxane (POSS) or/and a glassy frit, conditioned for 96 h, cured with 2,4-dichlorobenzoyl peroxide and studied for mech. properties. The addn. of kaolin resulted in the highest tensile strength. The addn. of POSS increased the stability of mix processing, addn. of CaO ensured high tear resistance, while the addn. of CaCO3 decreased hardness. The addn. of surface-modified CaCO3 resulted in the highest friction wear resistance. Przedstawiono wpływ dodatku różnych napełniaczy na właściwości silikonowych kompozytów zdolnych do ceramizacji pod wpływem działa-nia ognia i wysokiej temperatury. Materiały te są coraz powszechniej stosowane w przemyśle kablowym do produkcji przewodów elektrycznych mogących podtrzymać funkcjonowanie instalacji elektrycznych nawet przez 120 min w warunkach pożaru. Wyznaczono kinetykę wulkanizacji kompozytów ceramizujących bezpośrednio po sporządzeniu oraz po kondycjonowaniu w warunkach zbliżonych do magazynowych. Oznaczono również ich właściwości mechaniczne i fizyczne. Silikonowe kompozyty ceramizujące są materiałami typu dyspersyjnego, w których fazę ciągłą stanowi kauczuk silikonowy natomiast 1292 93/8(2014) aaa aaa Dr inż. Magdalena ZARZECKA-NAPIERAŁA w roku 2001 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Jest adiunktem na macierzystym wydziale. Specjalność - inżynieria materiałowa. Dr hab. inż. Zbigniew PĘDZICH pracuje w Katedrze Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH. Jest również Prezesem Polskiego Towarzystwa Ceramicznego. Specjalność - wytwarzanie i badania właściwości materiałów kompozytowych. fazę rozproszoną tworzy zespół napełniaczy mineralnych o wysokiej odporności termicznej a często dodatkowo także szkliwo tlenkowe o relatywnie niskiej te więcej »

Effect of organic fertilization with PRP Fix preparation on enzymatic activities of soil Wpływ nawożenia naturalnego z dodatkiem preparatu PRP Fix na enzymatyczną aktywność gleby - DOI:10.12916/przemchem.2014.1371

Ewa Możdżer Edward Krzywy

Com. enzymic prepn. was added to slurry and used in winter rape and spring wheat cultivation. The activity of urease, dehydrogenase and phosphatase was studied in a 2-year field exp. (2011-2013). The increase in the activity of urease, dehydrogenase and phosphatase depended on applied fertilization, cultivated plant species and soil sampling time. The activities increased from 4.33 to 15.3%, from 6.11 to 24.3% and from 9.78 to 10.7%, resp., when compared to the object with mineral fertilization. Badano wzrost aktywności enzymatycznej (ureaza, dehydrogenaza, fosfataza) gleby pobieranej w różnych terminach w latach 2011-2013 w trakcie doświadczenia polowego polegającego na uprawie rzepaku ozimego i pszenicy jarej na glebach nawożonych gnojowicą pochodzącą z tuczu trzody chlewnej bez i z dodatkiem preparatu PRP Fix. Przeprowadzone badania miały na celu określenie skuteczności takiego nawożenia. Poziom aktywności enzymatycznej stanowi dość czuły wskaźnik oceny żyzności i urodzajności gleb1). Informuje także o zmianach ekologicznych środowiska glebowego. Aktywność enzymatyczna gleb zależy od optymalnego uwilgotnienia oraz dostępu powietrza do gleb, zawartości w nich węgla organicznego i azotu, odczynu, nagromadzenia metali ciężkich oraz w dużym stopniu od wykonywanych zabiegów agrotechnicznych2-6). Obowiązujące akty prawne dotyczące ochrony środowiska nałożyły na producentów obowiązek zagospodarowania wytwarzanych nawozów naturalnych, a wśród nich gnojówki i gnojowicy. Z dotychczasowych badań wynika, że gnojowica pochodząca od trzody chlewnej charakteryzuje się odczynem obojętnym, niewielką ilością suchej masy oraz wyraźnie większą zawartością azotu i potasu w stosunku do fosforu7). Stwierdzono, że gnojowica wprowadzona do gleb lekkich w optymalnych dawkach przyczyniła się do zwiększenia w nich aktywności enzymatycznej6, 8). Aktywność ureazy i dehydrogenazy oraz innych enzymów zależy także od rodzaju gleby, jej właściwości fizy więcej »

Effects of solar radiation on the stability of the Solvent Yellow 124 marker and the Solvent Red 19 dye in light heating oils Wpływ promieniowania słonecznego na trwałość znacznika Solvent Yellow 124 oraz barwnika Solvent Red 19 w lekkich olejach opałowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1418

Joanna Lorens-Leżoń Arkadiusz Leżoń Andrzej Stępień

com. fuel oil was stained with 2 com. azo dyes and exposed to sun light for 6 months to det. the photostability of the dyes. They were not resistant to sun light. Badano wpływ promieniowania słonecznego na zawartość znacznika Solvent Yellow 124 oraz barwnika Solvent Red 19 w lekkich olejach opałowych. Opisano także metody oznaczania zawartości tych substancji w takich olejach produkowanych w polskich rafineriach. Oleje opałowe lekkie należą do grupy paliw stosowanych na potrzeby produkcji ciepła w kotłach małej i średniej mocy z palnikami przystosowanymi do spalania tego rodzaju cieczy. Są komponowane głównie na bazie produktów przerobu ropy naftowej: destylatów atmosferycznych, lekkich frakcji próżniowych oraz dodatków obniżających temperaturę krzepnięcia lub poprawiających procesy spalania1). W Polsce do znakowania olejów opałowych stosuje się znacznik Solvent Yellow 124 (SY 124) (N-etylo-N-(2-(1-izobutoksy-etoksy) etylo)azobenzeno-4-amina), a do barwienia Solvent Red 19 (SR 19) albo Solvent Red 1642). Nielegalne stosowanie oleju opałowego zamiast oleju napędowego jest zjawiskiem często spotykanym.Barwa powstaje, gdy związek chemiczny absorbuje część promieniowania elektromagnetycznego w zakresie światła widzialnego o długości fali 400-700 nm. Cząsteczki barwnika absorbują promieniowanie dzięki obecności ugrupowań chromoforowych, czyli obecności w cząsteczce sprzężonych elektronów π. Sprzężone elektrony - łatwo przechodzą w stan wzbudzenia w wyniku selektywnej absorpcji części widma elektromagnetycznego3). Niepochłonięta cześć widma zostaje odbita, co odbierane jest przez obserwatora jako barwa, a część pochłonięta zostaje oddana do otoczenia w postaci ciepła. Jeżeli barwnik pochłania promieniowanie o długości fali w zakresie 435-480 nm (odpowiadającą błękitowi), wówczas obserwowana jest dopełniająca barwa żółta, gdy związek absorbuje promieniowanie w zakresie długości fali 490-500 nm (odpowiadającą barwie błękit więcej »

Emission of gaseous pollutants from the fluidized bed during combustion of coal shale Emisja zanieczyszczeń gazowych ze złoża fluidalnego przy spalaniu łupków węglowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1409

Małgorzata Olek Jerzy Baron Stanisław Kandefer Witold Żukowski Wiesław Kaniowski

Coal shale was added to the hot PrH-BuH stream combusted in a bubbling fluidized bed at 800-950°C to det. the temp. and granulation relationships of the hydrocarbon, CH2O, NOx, CO and SO2 contents in the off-gas. The pollutant emission factors were similar to those for bituminous coals. Emission factors for CO, NO, SO2 and CH4, were 2.6 mg/g, 3.1 mg/g, 8.0 mg/g and 0.03 mg/g, resp. Określono wskaźniki emisji zanieczyszczeń powstających podczas spalania łupków węglowych w pęcherzowym złożu fluidalnym w zależności od temperatury złoża i granulacji materiału. Korzystne jest spalanie frakcji 1,02-1,2 mm tego materiału w temp. powyżej 900°C. W procesie autotermicznego spalania otrzymano wartości wskaźników porównywalne z wartościami dla węgli bitumicznych. Wartości wskaźników CO, NO, SO2 i CH4 wyniosły odpowiednio 2,6 mg/g, 3,1 mg/g, 8,0 mg/g i 0,03 mg/g. Złoża węgla kamiennego są zbudowane z węglonośnej warstwy osadowej pochodzenia organicznego oraz z balastu w postaci skały płonnej. Przeciętnie wraz z 1 Mg węgla kamiennego wydobywane jest 0,4-0,5 Mg odpadów1). Niektóre rodzaje wydobywanych skał płonnych mogą być wykorzystane energetycznie, pod warunkiem zastosowania odpowiedniej technologii. Przykładem jest łupek węglowy. W złożu występuje on w postaci warstw mułowców lub iłowców ułożonych naprzemiennie z warstwami węglonośnymi, zawierających znaczne ilości substancji organicznej rozproszonej w materiale ilastym2). Według Międzynarodowej Klasyfikacji Węgla w Pokładzie opracowa-nej przez Europejską Komisję Gospodarczą Narodów Zjednoczonych (UN-ECE) łupki węglowe są zaliczane do skał węglistych3). Udział łupków węglowych w ogólnej masie odpadów wydobywanych wraz z węglem na obszarze Górnego Śląska wynosi 2-40%4). Łupki są oddzielane od węgli kamiennych w procesie flotacji, dlatego też czasami są zwane mułkami węglowymi. Łupek węglowy jest odpadem o średniej wartości opałowej 4,5-14,5 MJ/kg i zawartości popiołu w granicach 17,8 więcej »

Epoxidation of linseed oil with performic acid Epoksydowanie oleju lnianego kwasem nadmrówkowym - DOI:10.12916/przemchem.2014.1455

Marlena Kłos Kornelia Malarczyk Eugeniusz Milchert

Linseed oil was epoxided with HCOOOH (formed in situ in reaction of H2O2 with HCOOH) at 35-75°C, stirring rate up to 2000 rpm in presence of H2SO4 catalyst. The reaction course was followed by detn. of epoxy and iodine nos. The highest selectivity of epoxy groups formation (95.2%) was achieved at 45°C, HCOOH:oil molar ratio 3.1:1, H2SO4:oil molar ratio 0.125:1, stirring rate 1500 rpm after 8 h of mixing (double bond conversion 52.1%). Zbadano wpływ parametrów technologicznych na przebieg epoksydowania oleju lnianego za pomocą kwasu nadmrówkowego otrzymywanego in situ w reakcji kwasu mrówkowego i nadtlenku wodoru w obecności kwasu siarkowego( VI) jako katalizatora. Ustalono najkorzystniejsze parametry technologiczne prowadzenia procesu, oceniając proces pod kątem możliwości uzyskania wysokich liczb epoksydowych i możliwie niskich liczb jodowych. Jednocześnie obliczono konwersje wiązań podwójnych oleju i selektywności przemiany do grup epoksydowych, odpowiadające oznaczonym liczbom. Nawet częściowa zamiana wiązań etylenowych w grupach acylowych glicerydów olejów roślinnych na grupy epoksydowe prowadzi do oleochemikaliów o szerokim spektrum zastosowań. Epoksydowane oleje roślinne w sposób bezpośredni są stosowane jako plastyfikatory tworzyw sztucznych w celu zwiększenia ich elastyczności, spręży-stości, stabilności termicznej i odporności na działanie czynników utleniających1, 2). Stosuje się je również jako biodegradowalne smary lub środki pomocnicze w produkcji smarów mineralnych i syntetycznych3, 4). W sposób przemysłowy najczęściej epoksyduje się olej sojowy, stosując kwas nadoctowy, otrzymywany in situ w reakcji kwasu octowego i nadtlenku wodoru w obecności kwasu siarkowego jako katalizatora5, 6). Kwas siarkowy jednocześnie katalizuje tworzenie się grupy epoksydowej. W procesach epoksydowania z użyciem nadkwasów szczególnie istotne jest takie dobranie parametrów procesowych, aby szybkość reakcji wprowadzania tlenu za p więcej »

Epoxy nanocomposites modified with a condensation polyurethane Nanokompozyty epoksydowe modyfikowane poliuretanem kondensacyjnym - DOI:10.12916/przemchem.2014.1422

Anita Białkowskaa Mohamed Bakar Marta Lenartowicz

Com. epoxy resin was modified by addn. of nanosized montmorillonite (1%) and an elastomeric oligourethane resin (5-15%), compounding a oligooxypropylene tricarbamate (soft segments) with a polyurethane made by condensation of PhOH sulfonic acid and urea with CH2O (hard segments), cured with triethylenetetraamine hardener to the epoxy-polyurethane nanocomposite studied then for impact and bending strength, stress intensity index, structure (IR spectra) and morphol. (scanning electron microscopy). The addn. of polyurethane resulted in an improvement of the nanocomposite properties. Z żywicy epoksydowej zawierającej 1% montmorylonitu (MMT) i różne ilości (5%, 10%, 15%) poliuretanu kondensacyjnego otrzymano nanokompozyty epoksydowo-poliuretanowe. Oligomer poliuretanowy zsyntezowano z zawierającego segmenty sztywne produktu kondensacji mocznika, kwasu fenolosulfonowego i formaldehydu oraz zawierającego segmenty giętkie trikarbaminianu oligooksypropylenowego (produktu amidowania Rokopolu G1000). Modyfikator wprowadzano do żywicy epoksydowej w postaci ciekłego oligomeru dokondensowującego podczas etapu utwardzania Epidianu 5 trietylenotetraaminą. Wytypowano skład modyfikatora poliuretanowego i zbadano jego wpływ na wybrane właściwości nanokompozytu (udarność, odkształcenie, naprężenie oraz współczynnik KC).Kompozyty to materiały złożone z co najmniej dwóch wzajemnie oddziałujących na siebie komponentów. Integralne składniki kompozytu często wykazują synergizm właściwości. Materiały te od wielu lat występują w wielu postaciach, począwszy od materiałów konstrukcyjnych, a skończywszy na implantach stosowanych w medycynie. Wraz z rozwojem przemysłu i dużym ich zużyciem nieuniknione jest poszukiwanie nowych rozwiązań, dzięki którym materiały te będą spełniały stawiane im nowe wymagania1-5). Kompozyty epoksydowe, dzięki dobrym właściwościom mechanicznym, znalazły zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, jednak niektóre właściwośc więcej »

Extraction and fractionation of the hop extract using supercritical CO2 Ekstrakcja i frakcjonowanie ekstraktu chmielowego z wykorzystaniem CO2 w stanie nadkrytycznym - DOI:10.12916/przemchem.2014.1328

Dorota Kostrzewa Edward Rój Agnieszka Dobrzyńska-Inger

Hop oils and resins were sepd. by 2-stage extn. of Marynka hops with supercrit. CO2. The first stage of sepn. was carried out under 100-130 bar to isolate α-acids and essential oils sep. The compn. of exts. was detd. by gas and liq. chromatog. The optimum pressure of the first stage sepn. was 110 bar. Two new hop products with significantly different in hop oil contents were produced. The hop ext. with concn. of essential oils 23.6 mL/100 g was obtained. It was double than that in the com. hop ext. Przedstawiono wyniki badań frakcjonowania ekstraktów chmielowych z wykorzystaniem dwustopniowej separacji. Zbadano wpływ ciśnienia I stopnia separacji (przedział 100-130 bar) na rozdział α-kwasów i olejków zawartych w ekstrakcie. Ocenę jakościową otrzymywanych produktów przeprowadzono z wykorzystaniem chromatografii cieczowej oraz chromatografii gazowej. Najlepsze wyniki rozdziału uzyskano po zastosowaniu ciśnienia I stopnia separacji na poziomie 110 bar. Otrzymano wówczas dwa produkty chmielowe znacznie różniące się zawartością olejków chmielowych. Powyższe warunki rozdziału umożliwiły otrzymanie ekstraktu chmielowego o zawartości olejków 23,6 mL/100 g. Jest to zawartość dwukrotnie większa niż w ekstraktach komercyjnych otrzymywanych z chmielu odmiany Marynka. Chmiel (Humulus lupulus L.) jest podstawowym (oprócz wody, słodu i drożdży) surowcem wykorzystywanym do produkcji piwa. Pomimo że jest traktowany jako przyprawa i jego zawartość w piwie jest niewielka, ma decydujący wpływ na smak i aromat piwa. Za jego unikatowe właściwości odpowiedzialne są metabolity wtórne zawarte w chmielu, w tym α-kwasy będące prekursorami związków smakowych, izo-α-kwasy oraz olejki chmielowe odpowiedzialne za charakterystyczny aromat odróżniający piwo od innych napoi alkoholowych1, 2). α-Kwasy to związki będące składnikami tzw. żywic chmielowych. Głównym ich przedstawicielem jest humulon, a pozostałe związki to jego homol więcej »

Impact of catalyst composition on its activity in selective reduction of nitric(II) oxide Wpływ składu katalizatora selektywnej redukcji tlenku azotu(II) na jego aktywność - DOI:10.12916/przemchem.2014.1346

Łukasz Świątek Marek Kułażyński Katarzyna Pstrowska Rafał Łużny

Fourteen Cu-Mn/aluminosilicate catalysts were prepd. by impregnation and studied for catalytic activity in NOx redn. with NH3 in a model flue gas under lab. conditions at 150-450°C. The catalyst activity increased with the increasing Mn content in the catalyst. Określono wpływ składu tlenkowego katalizatora selektywnej katalitycznej redukcji (SCR) na jego aktywność w reakcji odazotowania spalin kotłowych. Zastosowano bimetaliczny katalizator miedziowo-manganowy osadzony na glinokrzemianie naturalnym i gaz modelowy jako surowiec. Optymalizację składu katalizatora w reakcji odazotowania gazu wykonano metodą statystycznego planowania eksperymentu z wykorzystaniem programu Uniplot. Wykazano, że aktywność katalizatora Cu-Mn w reakcji SCR jest determinowana przez zawartość manganu. W celu zmniejszenia ekologicznej uciążliwości procesów technologicznych spalania paliw kopalnych z biomasą stosuje się odpylanie gazów, absorpcję, adsorpcję, spalanie termiczne i katalityczne, odsiarczanie i odazotowanie1, 2). Oczyszczanie gazów odlotowych, a w szczególności spalin energetycznych z tlenków azotu, należy do węzłowych problemów ochrony środowiska. Najbardziej racjonalne jest działanie zapobiegające tworzeniu się tlenków azotu3-5). W tym celu stosowane są tzw. metody pierwotne ograniczania emisji, polegające z reguły na takiej konstrukcji palnika i systemu spalania, by w strefie płomienia nie zachodziło utlenianie azotu atmosferycznego. Ponieważ tworzenie pewnej ilości tlenków w strefie spalania jest nie do uniknięcia, zatem gazy spalinowe muszą być dodatkowo poddawane odazotowaniu. Istnieje kilka metod ograniczenia emisji tlenków azotu w gazach odlotowych i spalinach kotłowych. Należą do nich wysokowydajna (rozszerzona) absorpcja w wodzie, nieselektywna redukcja katalityczna (NSCR) oraz selektywna katalityczna redukcja (SCR). Proces SCR jest określany jako selektywny, gdyż amoniak ma tu większe powinowactwo chemiczne do NOx niż do O2. Ma więcej »

In vivo evaluation of fertilizing properties of new biocomponents with micronutrients Ocena właściwości nawozowych nowych biokomponentów z mikroelementami w warunkach in vivo - DOI:10.12916/przemchem.2014.1432

Mateusz Samoraj Łukasz Tuhy Edward Rój Katarzyna Chojnacka

Residues of supercrit. extn. of raspberry, strawberry, blackcurrant and linen seeds were satd. with Zn2+ ions by adsorption from aq. soln. of ZnSO4, analyzed for elemental compn. and used as new biocomponents of micronutrients in plant growing. Their applicability was studied in vivo germination tests on garden cress (Lepidium sativum) to det. the Zn transfer factors from substrate to the plant mass. The plant length was the highest in the case of raspberry seeds. No toxic effects were obsd. Zbadano właściwości nawozowe nowych biokomponentów z mikroelementami, otrzymanych z pozostałości po ekstrakcji nadkrytycznej CO2. Biomasa została wzbogacona w jony Zn2+ metodą biosorpcji. Jako metodę oceny wybrano szalkowe testy in vivo przy wykorzystaniu rzeżuchy. Testy in vivo przeprowadzane w modelowym układzie zamkniętym pozwalały na odwzorowanie warunków podczas standardowej hodowli (natężenie światła, optymalna wilgotność), dając jednocześnie możliwość określenia transferu składników nawozowych z podłoża do rośliny. Badano również cechy plonu, zaobserwowano toksyczny wpływ nadmiaru jonów Zn2+ w dużych dawkach soli ZnSO4 oraz chelatu Zn-EDTA. Toksycznego efektu nie zaobserwowano dla badanych biokomponentów otrzymanych z pozostałości po ekstrakcji nadkrytycznej pestek maliny, truskawki, czarnej porzeczki i lnu. Niedobór mikroelementów jest uznawany za globalny problem, szczególnie widoczny w krajach rozwijających się1). Rosnące zapotrzebowanie na mikroelementy wynika z intensywnej uprawy gleb. Zubożone w mikroelementy gleby wymagają stosowania nawozów uzupełniających te pierwiastki2). Z punktu widzenia nawożenia najistotniejsze wydają się Zn, Mn i Cu. Cynk wpływa na wzrost roślin, jest bardzo istotny w uprawie pszenicy, buraków i kukurydzy. Miedź wpływa na przebieg procesów oddychania i fotosyntezy oraz jest ważnym składnikiem w nawożeniu pszenicy, podobnie jak mangan3). Istnieją dwie strategie dostarczania składników odżywczych więcej »

Kongres Polska Chemia 2014

W dniach 12-13 czerwca 2014 r. w Puławach, w Salach Puławskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego, odbył się Kongres "Polska Chemia 2014" zorganizowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego. Wzięło w nim udział ok. 350 osób. Kongres otworzył i powitał zgromadzonych gości dr inż. Tomasz Zieliński, prezes zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego. Wśród przybyłych gości obecny był dr Hubert Mandery, dyrektor generalny Europejskiej Rady Przemysłu Chemicznego (CEFIC). Prezes Tomasz Zieliński podziękował partnerom strategicznym Kongresu: Grupie Azoty SA i Polskiemu Koncernowi Naftowemu Orlen SA, partnerowi głównemu Grupie Lotos SA, spółkom Dow Polska, BASF Polska, Synthos, Ciech i Brenntag oraz pozostałym partnerom i patronom honorowym (MSP, MG, CEFIC, KIG, UDT), a także patronom medialnym. Następnie Prezes Tomasz Zieliński przedstawił najważniejsze wydarzenia w życiu Izby, które miały miejsce w okresie od czerwca 2013 r. Głos zabrał również Pan Paweł Jarczewski, prezes zarządu Grupy Azoty SA, największej polskiej firmy chemicznej, który jest obecnie członkiem władz międzynarodowej organizacji producentów nawozów IFA i osobą rozpoznawalną wśród przedstawicieli europejskiej chemii. Prezes Paweł Jarczewski przypomniał, że polska chemia generuje 22 mld zł eksportu i jest ważnym dostawcą surowców dla całej gospodarki. Potrzeby polskiej gospodarki w zakresie dostaw chemikaliów są znacznie większe i rozwój całej gospodarki kraju zależy od inwestycji w produkcję chemiczną. Pan Paweł Jarczewski podkreślił, że zorganizowanie Kongresu Polska Chemia to odpowiedź na zgłaszane potrzeby dyskusji i integracji polskiego przemysłu chemicznego. Pan Piotr Chełmiński, wiceprezes zarządu PKN Orlen SA, życzył zebranym owocnych obrad i wyraził satysfakcję, że Koncern jest partnerem strategicznym Kongresu. Następnie głos zabrał Pan Hubert Mandery, który powiedział, że udział europejskiego przemysłu chemicznego w światowej produkcji c więcej »

Manufacturing of polylactide nanospheres Otrzymywanie nanosfer polilaktydowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1311

Agnieszka A. Gadomska Ilona Warych Paw eł Ruśkowski* Ludwik Synoradzki

Poly-L-lactide nanospheres were prepd. by emulsifying CH2Cl2 soln. of the polymer in aq. soln. of poly(vinyl alc.) at 0-50°C under stirring. After removal of the solvent by evapn., the nanospheres were filtered out and analyzed for grain size. The size decreased with decreasing the mol. mass of the polymer. The polylactide nanospheres of size less than 100 nm were produced in many cases. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych procesu wytwarzania nanosfer polilaktydowych otrzymanych metodą emulsyjną. Zbadano wpływ temperatury, szybkości mieszania, rodzaju użytego stabilizatora oraz długości łańcucha polimerowego na rozmiar otrzymywanych nanosfer. Na podstawie wyników badań opracowano warunki pozwalające na powtarzalne otrzymywanie nanosfer polilaktydowych o rozmiarze poniżej 100 nm. Polilaktyd (PLA) jest alifatycznym poliestrem, zbudowanym z liniowo połączonych ze sobą cząsteczek kwasu mlekowego (rys. 1)1). Ze względu na obecność chiralnego atomu węgla w cząsteczce monomeru, możliwe jest otrzymywanie PLA o różnej konfiguracji. Polilaktyd, zawierający tylko cząsteczki kwasu L-mlekowego (L-PLA) lub tylko kwasu D-mlekowego (D-PLA) charakteryzuje się wysoką krystalicznością, natomiast L-PLA z domieszką izomeru D ma budowę amorficzną2). PLA otrzymywany może być przez bezpośrednią syntezę z kwasu mlekowego lub przez polimeryzację z otwarciem pierścienia lak-tydu. Pierwsza metoda prowadzi do polimeru o małej średniej masie molowej (<5000 g/mol). Polimery o średniej masie molowej (>100 000 g/mol), uzyskuje się w wyniku polimeryzacji z otwarciem pierścienia (rys. 2)3).Mimo że polilaktyd znany jest już od kilkudziesięciu lat, to nadal cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem ze strony nauki. Wielkie nadzieje wiąże się z wprowadzeniem go do masowej produkcji opakowań, jednak ciągle wysoka cena skutecznie hamuje jego ekspansję na rynku tworzyw sztucznych. Dziedzinami, w których polilaktyd znajduje nowe zastosowania są medycyna i far więcej »

Method for designing the hydrodynamic conditions of a hybrid fluidized-bed air-lift bioreactor Metoda projektowania warunków hydrodynamicznych hybrydowego bioreaktora fluidyzacyjnego - DOI:10.12916/przemchem.2014.1379

Bolesław Tabiś Wojciech S. Stryjewski Dominika Zaręba-Boroń

Hydrodynamic properties of a hybrid fluidized-bed air-lift bioreactor were detd. The analyzed apparatus consisted of a 2-phase air-lift bioreactor with external circulation tube and a 2-phase liq.-solid fluidized-bed bioreactor. The circulation of a liq. was used to maintain the fluidization of solid particles in fluidized-bed part. The main advantage of the bioreactor is a lower shear force acting on the biofilm immobilized on fine particles in comparison to 3-phase fluidized-bed bioreactors. The way of calcn. of gas hold-up in the air-lift part and gas and liq. velocities in all zones of analyzed hybrid bioreactor was presented. Przedstawiono sposób wyznaczania podstawowych wielkości hydrodynamicznych fluidyzacyjnego bioreaktora hybrydowego. Aparat składa się z dwóch części. Jedna z nich pracuje jako dwufazowy bioreaktor air-lift z zewnętrzną cyrkulacją cieczy, podczas gdy druga jego część jest dwufazowym bioreaktorem fluidyzacyjnym ciecz-ciało stałe. Cyrkulacja cieczy wymuszona wskutek nagazowania środowiska w części air-lift jest użyta do fluidyzacji ziaren ciała stałego w części fluidalnej. Zaletą takich bioreaktorów są mniejsze siły ścinające działające na biofilm immobilizowany na ziarnach materiału drobnoziarnistego w porównaniu z trójfazowymi bioreaktorami fluidyzacyjnymi. Pokazano sposób obliczania stopnia zatrzymania gazu w części air-lift oraz prędkości gazu i cieczy w obydwu strefach bioreaktora. Znanym sposobem zwiększenia stężenia biomasy w jednostce objętości reaktorów mikrobiologicznych jest jej immobilizacja na stałych lub ruchomych nośnikach. Do aparatów stosujących tę zasadę należą m.in. biofiltry i bioreaktory fluidyzacyjne. Wykorzystanie drobnoziarnistych nośników w bioreaktorach fluidyzacyjnych umożliwia dodatkowo znaczne zwiększenie powierzchni wymiany masy pomiędzy fazą ciekłą i biofilmem. Ponadto fluidyzacja zapobiega zarastaniu złoża, które może wystąpić w bioreaktorach z wypełnieniem stałym, np więcej »

Mixing of inhomogeneous suspensions Mieszanie zawiesin niejednorodnych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1463

Tomáš Jirout František Rieger Czesław Kuncewicz

Glass, poly(vinyl chloride), polyethylene and/or polypropylene beads were suspended in water by mech. stirring under lab. conditions to select the most efficient construction of mixers and shape of mixing blades in the case when both light and heavy beads were suspended. The optimum geometry showed a 2-turbine agitator with inclined blades which allowed for simultaneous down and up motion of suspensions (energy consumption below 200 W/m3). Rzeczywiste zawiesiny przemysłowe składają się najczęściej z cząstek o różnych wielkościach i różnych gęstościach. Badano układy mieszające zapewniające uzyskanie zawiesin cząstek polidyspersyjnych, z których część jest cięższa, a część lżejsza od wody. Określono optymalną geometrię układu mieszającego składającego się z 2 mieszadeł turbinowych o łopatkach pochylonych, który zapewnia uzyskanie dobrego rozprowadzenia obu faz ciała stałego w całej objętości mieszalnika przy nakładach energetycznych mniejszych niż 200 W/m3. Mieszanie w ciekłym środowisku jest jedną z często wykonywanych operacji w przemyśle chemicznym i spożywczym oraz w przemysłach przetwórczych. Z technologicznego punktu widzenia celem mieszania jest najczęściej homogenizacja całego wsadu, a w przypadku układu ciecz-ciało stałe uzyskanie możliwie jednorodnej zawiesiny w całej objętości mieszalnika. Na osiągnięcie tych celów wpływa wiele parametrów geometrycznych oraz parametrów pracy układu mieszającego, w szczególności typ oraz kształt łopatek mieszadła. Podczas mieszania rzeczywistych, a nie modelowych zawiesin, układy ciecz-ciało stałe są z reguły układami polidyspersyjnymi (np. osady ściekowe lub zawiesiny w procesach biotechnologicznych) i fakt ten powinien być zawsze brany pod uwagę przy projektowaniu geometrii układu mieszającego, jak również przy ustalaniu częstości obrotowych samego mieszadła. W większości przypadków literatura przedmiotu poświęcona jest optymalizacji układu geometrycznego mieszadło-mieszalnik do więcej »

Modification of polymeric materials with perlite. Part 2** Modyfikowanie materiałów polimerowych perlitem. Cz. II** - DOI:10.12916/przemchem.2014.1459

Zbigniew Frąszczak Bogusław Królikowski Adam Bucheltb

Perlite was added (up to 40% by mass) to high-d. polyethylene. The composite was studied for phys., reol. and mech. properties. The addn. resulted in an increase in tensile and flexural moduli of the polymeric matrix. Zbadano wpływ zawartości napełniacza mineralnego (perlit) na właściwości fizyczne, reologiczne oraz mechaniczne kompozytu HD-PE/perlit. Analizę prowadzono do zawartości 40% mas. perlitu w kompozycie. Kontynuując badania nowych mieszanin polimerów termoplastycznych napełnianych perlitem1), uzyskano kompozyt o bardzo korzystnych właściwościach użytkowych. Możliwości zastosowania perlitu jako napełniacza powszechnie stosowanych termoplastycznych tworzyw konstrukcyjnych, takich jak polietylen małej i dużej gęstości, polipropylen, polistyren, poli- (tereftalan etylenu) oraz poliamid, a także właściwości perlitu zostały opisane w publikacji1). W literaturze naukowej znaleziono bardzo niewiele doniesień dotyczących mieszanin perlitu z polimerami termoplastycznymi2). Przeprowadzone wstępne badania wykazały, że mieszaniny wytwarzane z tworzyw termoplastycznych i napełnione perlitem mogą stanowić materiał konstrukcyjny o nowej jakości, który będzie mógł znaleźć zastosowanie w różnych dziedzinach techniki.Wytworzono kolej więcej »

Nauka i przemysł - metody spektroskopowe w praktyce, nowe wyzwania i możliwości

Teresa Kowalczyk

W dniach 10-12 czerwca 2014 r. w Instytucie Informatyki Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie (UMCS) odbyło się VII Ogólnopolskie Sympozjum "Nauka i przemysł - metody spektroskopowe w praktyce, nowe wyzwania i możliwości", którego organizatorami były Wydział Chemii UMCS, Polskie Towarzystwo Chemiczne i Instytut Nowych Syntez Chemicznych (do 31 maja 2014 r. Instytut Nawozów Sztucznych) w Puławach. W tegorocznym Sympozjum wzięło udział ok. 200 osób. Corocznie zwiększa się liczba prezentowanych prac. W tym roku 104 prace przedstawiono w postaci wykładów lub komunikatów, a 98 w postaci posterów. Postęp w konstrukcji aparatury i stosowanie technik sprzężonych pozwalają na ciągłe poszerzanie zastosowania metod spektroskopowych, które są powszechnie wykorzystywane w pracach badawczych oraz w analityce laboratoryjnej i przemysłowej. Jak zwykle bardzo szerokie było spektrum zagadnień poruszanych w czasie Sympozjum (rozwój i wykorzystanie wybranych metod spektroskopowych, możliwości aparaturowe, techniki analityczne w zastosowaniach szczegółowych, metody wyodrębniania, rozdzielania i zagęszczania analitów oraz otrzymywanie substancji wysokiej czystości i metody ich analizy). Przedstawiono badania podstawowe oraz aplikacyjne przede wszystkim w naukach chemicznych, biologicznych, w medycynie, przemyśle chemicznym, farmaceutycznym, w inżynierii materiałowej, optoelektronice oraz w kosmetologii i kryminalistyce. Celem Sympozjum było przedstawienie nurtu badań prowadzonych w polskich uczelniach i instytutach badawczych oraz, co zawsze jest przez Organizatorów podkreślane, nawiązanie porozumienia między naukowcami oraz ludźmi przemysłu i biznesu. Współpraca taka jest warunkiem koniecznym do rozwoju innowacyjności, która stanowi główny element programu "Horyzont 2020". Celem tej ważnej inicjatywy jest zwiększenie konkurencyjności Europy w gospodarce światowej (tradycyjne potęgi gospodarcze, a obecnie także gospodark więcej »

Nowa fabryka katalizatorów BASF w Środzie Śląskiej

Koncern BASF uruchomił 18 lipca 2014 r. swój nowy, największy w Europie zakład produkcji katalizatorów oczyszczających spaliny samochodowe na terenie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Środzie Śląskiej w pobliżu Wrocławia. W uroczystym otwarciu wzięli udział liczni przedstawiciele władz państwowych i lokalnych, w tym Pani Ilona Antoniszyn-Klik (wiceminister gospodarki), Pan Jacek Męcina (wiceminister pracy i polityki społecznej) oraz dr Hans-Ulrich Engel (członek zarządu BASF AG). Budowa nowego zakładu o powierzchni 40 tys. m² zaczęła się w końcu 2012 r. Początkowy koszt inwestycji określono na 90 mln euro. Eksploatację próbną podjęto w kwietniu 2014 r., a od czerwca br. pracują już dwie linie produkcyjne. Na tym etapie zakład zatrudnia ponad 100 osób. Zostanie on rozbudowany, przez co ogólny koszt inwestycji wzrośnie do ok. 150 mln euro. Do 2016 r. uruchomionych zostanie dziesięć planowanych linii produkcyjnych katalizatorów spalin do samochodów osobowych i ciężarowych, wówczas zatrudnienie znajdzie tam 400 osób więcej »

Od redakcji

Andrzej Jan Szyprowski

Podczas niedawnego Kongresu Polskiej Chemii w Puławach szefowie wielkich polskich firm chemicznych podkreślali, że tocząca się na Ukrainie wojna nie odbiła się jeszcze na interesach tych firm i ich handlu z Rosją, Białorusią i innymi krajami Europy Wschodniej. Nasza zależność od dostaw z Rosji ropy naftowej (ponad 95% przerobu) i gazu ziemnego (ok. 70% polskich potrzeb) jest powszechnie znana. Ropę naftową w przypadku jakiejś kryzysowej sytuacji możemy kupić w krajach arabskich i przesłać ją z naftoportu w Gdańsku i dalej rurociągami do naszych rafinerii w Gdańsku i Płocku. Za rosyjską ropę naftową płacimy nieco niższą cenę (o kilka dolarów za baryłkę) niż za ropę typu brent z Morza Północnego, a ta różnica, tzw. dyferencjał, jest ważnym elementem ekonomiki polskich rafinerii. Ale nic nie ma za darmo, rosyjska ropa naftowa jest "słona", zawiera ok. 1,5% siarki (a np. "słodka" ropa libijska tylko 0,003%), przez co proces oczyszczania i przerobu tej ropy jest sumarycznie droższy, wymaga specjalnych zabiegów neutralizacyjnych i stosowania inhibitorów korozji, co ma swoją cenę. Dla dostaw gazu nie mamy jeszcze alternatywy, chociaż mamy już wybudowane pierwsze interkonektory, które pozwalają przesyłać do Polski gaz z Czech i Niemiec. Jest to też gaz pochodzący z Rosji, ale trudno sobie wyobrazić, by Rosja odcięła dostawy gazu do Niemiec, swojego największego odbiorcy, zarówno poprzez gazociągi prowadzące przez Polskę, jak i Northstream, wybudowany niedawno przez Bałtyk. Niemcy są zresztą największym odbiorcą rosyjskiego gazu i mimo rosyjskiej agre więcej »

PERSONALIA

Dr Jan KULCZYK został w dniu 10 lipca 2014 r. wybrany przez Radę Nadzorczą Ciech SA na przewodniczącego Rady Nadzorczej firmy. Pana Tomasza Mikołajczaka wybrano na zastępcę przewodniczącego Rady Nadzorczej, a Pana Wojciecha Stramskiego na sekretarza Rady Nadzorczej. Wcześniej, 7 lipca br. Pan dr Jan Kulczyk oraz Panowie Piotr Augustyniak, Tomasz Mikołajczak, Mariusz Nowak, Artur Olech, Wojciech Stramski i Maciej Tybura zostali powołani w skład Rady. Pan Jan Kulczyk jest biznesmenem prowadzącym międzynarodowe interesy. W 1968 r. ukończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy. Jest absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Handlu Zagranicznego w Podyplomowym Studium Handlu Zagranicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu i doktorem prawa międzynarodowego (1975 r.). Jest członkiem elitarnej rady doradców think tank Atlantic Council. W 2010 r. powołał do życia CEED Institute, platformę promującą osiągnięcia najmłodszych państw członkowskich UE. Od czerwca 2006 r. zasiada w Radzie Dyrektorów Green Cross International, zajmującej się bezpieczeństwem ekologicznym, a od 6 październik więcej »

Polskie firmy chemiczne w Internecie Część LIII

PProfil - Plast Królewiec 79a 05-300 Mińsk Mazowiecki tel./fax: (22) 625 28 78 tel. kom.: 601 228 537 biuro@profilplast.pl www.profilplast.pl Profil S. j. Okunin 130 05-100 Nowy Dwór Mazowiecki tel.: (22) 775 63 63 fax: (22) 775 63 64 profil@profilgroup.com www.profilgroup.com Profilex Sp. j. Orchów 28a 98-100 Łask tel.: (43) 823 93 06; 825 55 80 fax więcej »

Pressure drop in packed columns used for CO2 absorption in aqueous solution of monoethanoloamine Wyznaczanie oporu hydraulicznego kolumn wypełnionych do absorpcji CO2 w wodnym roztworze monoetanoloaminy - DOI:10.12916/przemchem.2014.1362

Aleksander Krótki Dariusz Śpiewak Marcin Stec Lucyna Więcław-Solny Andrzej Wilk

Pressure drop in a lab. column packed with dry and wet metal springs, Raschig rings, Super Raschig Rings and polypropylene rosettes was detd. in countercurrent flow of CO2- contg. air (12% by vol.) and aq. soln. of NH2CH2CH2OH to validate some pressure drop computational methods. The highest compatibility of calcd. and exptl. data for wet pressure drop was found when the method given by A. Mersmann et al., 2011, was used for polypropylene rosettes. Przeprowadzono pomiary spadków ciśnień (oporów przepływu) na złożu suchym i zraszanym, dla układu powietrze (12% obj. CO2)- -roztwór wodny monoetanoloaminy (30% mas.). Pomiary wykorzystano do weryfikacji poprawności predykcji metod obliczeniowych oporu hydraulicznego kolumn wypełnionych GPDC, Mersmanna, Stichlamira, Engela i Maćkowiaka (SBD). Omówiono skuteczność metod dla badanego układu i wybranych wypełnień (metalowe sprężynki, szklane pierścienie Raschiga, metalowe Raschig Ring, polipropylenowe rozety. Wybrano metodę cechującą się najwyższą zgodnością z danymi eksperymentalnymi. Zgodnie z wprowadzaną w życie polityką klimatyczną UE, mającą na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery,znaczenia nabierają zagadnienia związane z obniżeniem emisji CO2 ze spalin, powstających w trakcie procesów wytwarzania energii elektrycznej1). Spośród dostępnych metod separacji CO2 z gazów, takich jak absorpcja chemiczna i fizyczna, separacja membranowa, metody adsorpcyjne i metody kriogeniczne, najbardziej efektywna w procesach usuwania CO2 ze spalin jest metoda wykorzystująca proces chemicznej absorpcji w roztworach alkoholoamin2). Aminami, które znalazły zastosowanie w procesie usuwania CO2 są aminy pierwszorzędowe (monoetanoloamina MEA), drugorzędowe (dietanoloamina DEA) i trzeciorzędowe (trietanoloamina TEA oraz N-metylodietanoloamina MDEA). W praktyce największe zastosowanie w komercyjnych instalacjach znalazły MEA (proces Econamine)3, 4) i MDEA. W instalacjach absorpc więcej »

Processing of biological sludge in ultrasonic field Przeróbka osadów biologicznych w polu ultradźwięków - DOI:10.12916/przemchem.2014.1475

Beata Fryźlewicz-Kozak

Activated sludge was treated with ultrasonic waves (22 kHz, 24-64 kW/m2, 12 GJ/kg dry mass, 75-201 kW/m3) for 300 s under lab. conditions. A substantial increase in chem. O2 demand in the supernatant and decrease in content of total solids were found. A considerably increase in the sludge temp. was also obsd. The results agreed with the data given by V. Naddeo et al. (2009). Energię ultradźwięków można zastosować do wstępnej obróbki osadów w celu dezintegracji kłaczków osadu ściekowego i rozerwania ścian komórek bakterii, co powoduje uwalnianie substancji rozpuszczalnych. W wyniku tego wzrasta chemiczne zapotrzebowanie na tlen w fazie ciekłej oraz uzyskuje się zmniejszenie ilości suchej masy osadu. Badano zmiany tych parametrów wraz ze wzrostem energii właściwej. Budowa wielu nowych oczyszczalni ścieków i intensyfikacja procesów oczyszczania powoduje zwiększenie ilości powstających osadów. Uważa się, że w przyszłości nastąpi dalszy wzrost kosztów, które obecnie wynoszą 200-650 euro/t suchej masy. W związku z tym ciągle poszukuje się nowych rozwiązań mających na celu zmniejszenie ilości powstających osadów1). Szacuje się, że obróbka i unieszkodliwianie osadów stanowią ok. 50% ogólnych kosztów oczyszczania2). W połowie lat 90. XX w. opracowano i od tego czasu są wprowadzane nowe technologie, których celem jest zmniejszenie iloś więcej »

Rheology of glycolyzates produced by conversion of polyetherurethane wastes Reologia glikolizatów wytworzonych z odpadowych pianek polieterouretanowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1308

Ewa Głowińska Marcin Włoch

Wastes of soft polyetherurethane foam were glycolyzed with HOCnH2nOH diols (n = 2-6) at 75°C (mass ratio equal to 6:1) in presence AcOK (used as catalyst). The glycolyzates were studied for rheol. properties to det. the flow share rate and viscosity curves at changing share rate. The Hershley-Buckley model was most convenient for description of the flow curves. Przedstawiono wyniki pomiarów reometrycznych glikolizatów wytwarzanych w procesie glikolizy piankowych odpadów polieterouretanowych. Glikolizy prowadzono przy stałym stosunku masowym odpadu do glikolu (6:1). Katalizatorem reakcji był octan potasu. Glikolizaty otrzymywano przy użyciu pięciu kolejnych glikoli począwszy od etano-1,2-diolu do heksano- 1,6-diolu. Po zakończeniu glokolizy ze środowiska reakcji nie oddestylowywano pozostałości nieprzereagowanego glikolu. Zbadano wpływ glikolu na właściwości reologiczne glikolizatów poprzez wykreślenie krzywych płynięcia oraz krzywych lepkościowych. Dokonano opisu matematycznego charakterystyki reologicznej glikolizatów, poprzez dobór optymalnego modelu reologicznego wynikającego z korelacji punktów do krzywych obrazujących wpływ szybkości ścinania na zmiany lepkości glikolizatów. Wyniki z prac są istotne dla zapewnienia optymalnych warunków przetwórstwa glikolizatów z utworzonych z ich udziałem systemów poliuretanowych.Podstawowym celem badań reometrycznych jest wyznaczenie krzywych płynięcia cieczy1, 2). Pomiary reologiczne sprowadzają się do określenia związku pomiędzy prędkością kątową obracającego się elementu pomiarowego, a momentem skręcającym związanym z tym obrotem. Znajomość tego związku umożliwia określenie zależności pomiędzy prędkością ścinania i naprężeniem ścinającym, co umożliwia wykreślenie krzywych płynięcia badanego materiału. Reometry typu stożek-płytka umożliwiają także wyznaczenie różnic naprężeń normalnych przez pomiar całkowitej siły normalnej, występującej w układzie pomiarowym. Za pomocą reometr więcej »

Sorghum grain as raw material for bioethanol production Ziarno sorgo jako surowiec do produkcji bioetanolu - DOI:10.12916/przemchem.2014.1390

Joanna Chmielewska Ewelina Dziuba Barbara Foszczyńska Józef Sowiński

Hybryd Grain Sorghum 251, Sorghum bicolor (L.) Moench (starch content 66.6%) was used for EtOH production by using Saccharomyces cerevisiae at 30°C and 37°C. The EthOH yield was 390-594 L pure EtOH per 1 t of starch depending on the raw material concn. (20, 30, 35 and 40%), the methods for mash prepn. and fermentation and the process temp. Wydajność etanolu po fermentacji zacierów uzyskanych z ziaren sorgo wynosiła 390-594 dm3/t skrobi, co przekładało się praktyczną wydajność etanolu w granicach 54,62-83,23%. Zastosowanie równoczesnej hydrolizy i fermentacji (SSF) dawało lepsze wyniki, zarówno w zakresie ilości wytworzonego bioetanolu, wydajności praktycznej procesu, jak i stopnia odfermentowania. Mimo że dynamika procesu była lepsza w temp. 37°C, nie znalazło to odzwierciedlenia w końcowych efektach fermentacji. Rosnące zainteresowanie bioetanolem jako alternatywnym źródłem energii koncentruje się wokół nowoczesnych technologii jego produkcji1, 2), scriningu czy też konstruowania metodami inżynierii genetycznej szczepów drobnoustrojów o szerokim spektrum fermentowanych węglowodanów3-6), a także poszukiwania tanich surowców, dających wysoką wydajność etanolu7-11). Dzięki upowszechnieniu termostabilnej alfa-amylazy można zastosować mniej energochłonny, w porównaniu z tradycyjnym parowaniem, proces bezciśnieniowego uwalniania skrobi (BUS). Scukrzanie i fermentacja mogą być realizowane odrębnie (SHF) w warunkach optymalnych dla każdego z procesów albo też równocześnie (SSF)12), co z kolei zapobiega inhibicji substrat więcej »

Sorption of uranium(VI) ions on various adsorbents Sorpcja jonów U(VI) na różnych adsorbentach - DOI:10.12916/przemchem.2014.1301

Ewelina Grabias Marek Majdan

A review with 103 refs., of adsorbents used for sorption of U ions. Effect of kinetics, pH, temp. and presence of other ions was taken into consideration. Zebrano i omówiono najważniejsze pozycje literaturowe dotyczące sorpcji jonów uranylowych na różnych adsorbentach. Zwrócono szczególną uwagę na kinetykę, wpływ pH, izotermy oraz obecność jonów towarzyszących i ich wpływ na sorpcję U(VI) z roztworów wodnych. Uran jest jednym z najbardziej niebezpiecznych dla organizmów żywych metalem ciężkim, zarówno ze względu na wysoką toksyczność, jak i radioaktywność. Zanieczyszczenie uranem obejmuje zarówno wody powierzchniowe, jak i głębinowe, a problem oczyszczania wód skażonych związkami uranu jest obecnie głównym zagadnieniem przemysłu jądrowego1). W środowisku naturalnym uran najczęściej występuje na VI stopniu utlenienia, jako mobilny w środowisku wodnym jon uranylowy(VI) UO2 2+ oraz w postaci takich kompleksów, jak UO2OH+, (UO2)2(OH)2 2+, (UO2)3(OH)5 +, UO2(OH)2, UO2CO3 i (UO2)2CO3(OH)3 -. Mobilność jonu uranylowego(VI) jest uzależniona od wielu procesów, takich jak utlenianie i redukcja, wytrącanie i rozpuszczanie oraz sorpcja i desorpcja. W ciągu ostatnich lat szczegółowo przeanalizowano sorpcję jonów uranylowych na tlenkach i minerałach glebowych1). Uran jako jeden z głównych radionuklidów pochodzących z przemysłu jądrowego jest bardzo groźnym zanieczyszczeniem kopalnianym i przemysłowym, które koniecznie należy usunąć. Wzrost skażenia uranem towarzyszy szybkiemu postępowi w rozwoju technologii jądrowych, stosowaniu nawozów fosforowych zawierających śladowe ilości uranu, a także związany jest z zanieczyszczeniami pochodzącymi z kopalni uranu. Na całym świecie kopalnie uranu produkują blisko 1bilion m3 odpadów kopalnianych zawierających uran w ilościach 40-4000 mg/kg. Popiół węglowy może zawierać nawet do 400 mg/kg uranu, a przeciętny poziom obecności uranu w skałach fosforanowych waha się w zakresie 50-200 mg/kg. Nawozy f więcej »

Structure and properties of composite Ni-P/SiC surface layers produced by chemical reduction on aluminum and its alloys Struktura i właściwości warstw kompozytowych Ni-P/SiC wytwarzanych metodą redukcji chemicznej na aluminium i jego stopach - DOI:10.12916/przemchem.2014.1286

Maria Trzaska

Al and its alloys were covered with thin Ni-P and Ni-P/SiC layers by chem. redn. of NiSO4 and NaH2PO2 (optionally in presence of suspended SiC particles) with MeCH(OH) COOH at 80-90°C and pH 4.3-4.6. The surface layers were studied for microstructure, adhesion, surface morphol. and topography, microhardness as well as for friction wear and corrosion resistance. The Ni-P layers showed an amorphous structure and contained 6% P. Both Ni-P and Ni-P/SiC layers exhibited high hardness and friction wear as well as corrosion resistance. Przedstawiono wyniki badań procesu wytwarzania warstw Ni-P oraz Ni-P/SiC metodą redukcji chemicznej na aluminium i jego stopach. Scharakteryzowano strukturę wytworzonych warstw oraz zbadano ich właściwości. Stwierdzono, że powierzchniowe warstwy Ni-P oraz Ni-P/SiC wykazują dużą twardość i odporność na zużycie w wyniku tarcia oraz stanowią dobrą ochronę przed korozją dla aluminiowego materiału podłoża. Aluminium i jego stopy są szeroko stosowane w technice ze względu na małą gęstość, dużą plastyczność i wytrzymałość oraz łatwość for-mowania i obróbki mechanicznej. Stosowane są one w przemyśle lotniczym, samochodowym, okrętowym, obronnym, elektronicznym, sprzętu domowego, w telekomunikacji, mikroelektronice, budownictwie, a także w technikach związanych z badaniami kosmicznymi. Zakres zastosowań aluminium i jego stopów w urządzeniach, od których wymagane jest niezawodne i długotrwałe działanie, jest w dużym stopniu ograniczony zarówno niewystarczającą ich twardością i małą odpornością na zużycie w wyniku tarcia, jak i małą odpornością na korozję. W większości przypadków podczas eksploatacji wyrobów i urządzeń dochodzi do ich zniszczenia przede wszystkim w powierzchniowej warstwie materiału. Tego rodzaju niekorzystne zjawiska powierzchniowe, wynikające z mechanicznej współpracy różnych elementów maszyn i urządzeń oraz oddziaływań korozyjnych środowiska, można znacznie ograniczyć przez właściwą modyfika więcej »

Studies on thermoplastic starch film properties under impact load conditions Badania właściwości folii ze skrobi termoplastycznej w warunkach obciążeń udarowych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1375

Paweł Kołodziej Krzysztof Gołacki Zbigniew Stropek* Marek Boryga Bożena Gładyszewska

Three films (thickness 0,11-0,24 mm) made of thermoplastic starch modified with glicerol, poly(vinyl alc.) or/and keratin were prepd. by extrusion with blowing and studied for impact strength at relative air humidity 50-99%. The poly(vinyl alc.)-contg. films exhibited the highest crit. force response and the lowest elongation. The addn. of keratin resulted in decrease of both the crit. force response and elongation. The film samples studied under high relative humidity showed a low crit. force. Przeprowadzono testy udaru próbek folii termoplastycznej wytwarzanej ze skrobi ziemniaczanej i gliceryny z dodatkiem keratyny oraz poli(alkoholu winylowego) (PVAL). Zbadano wpływ dodatków oraz warunków przechowywania na wartość siły i wydłużenia krytycznego oraz na charakter uszkodzenia folii. W warunkach wilgotności względnej powietrza 50% próbki z dodatkiem PVAL uzyskiwały najwyższe wartości siły reakcji oraz najniższe wartości wydłużenia. Dodatek keratyny powodował znaczne obniżenie zarówno wartości maksymalnej siły reakcji, jak i wydłużenia folii. Próbki z dodatkiem PVAL ulegały uszkodzeniu poprzez przebicie o wymiarach zbliżonych do wymiarów impaktora, a dodatek keratyny nadawał próbkom cechy szkła i uszkodzenie miało charakter wielokrotnych pęknięć promieniowych. Folia przechowywana w powie-trzu o wilgotności 91% i 99% charakteryzowała się niskimi wartościami siły niszczącej, co ogranicza jej zakres zastosowania. Analiza technicznych i ekonomicznych aspektów zastosowania i recyklingu materiałów opakowaniowych spowodowała konieczność opracowania nowych oraz modyfikacji już istniejących metod wytwarzania1) i składowania tych materiałów, ze szczególnym uwzględnieniem tworzyw degradowanych biologicznie pochodzenia roślinnego. Materiały te stosowane w produkcji opakowań2, 3) ulegają rozkładowi do związków chemicznych neutralnych dla środowiska pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, tlenu oraz działania mikroorganizmów obe więcej »

Study on solubility of dicyanodiamide in oligoestrodiols in the presence of organic dispersants Badanie rozpuszczalności dicyjanodiamidu w oligoestrodiolach w obecności dyspergatorów organicznych - DOI:10.12916/przemchem.2014.1386

Agnieszka Kiersnowska Wojciech Fabianowski

N-=CN=C(NH2)2 was dissolved in dispersing agents-contg. oligo(ethylene adipate) at 160°C and converted with (p,p'- ONCC6H4)2CH2 to resp. polyureaurethanes cured them in casting moulds at 110°C for 16 h. Ethoxylated fatty acids and acrylic copolymers were used as efficient dispersing agents. Their addn. resulted in increasing the soly. of reactants as well as mech. strength and wear resistance of the polyureaurethanes. Przedstawiono sposób modyfikacji systemu stosowanego do otrzymywania lanych wyrobów z poliuretanomocznika (PURM) poprzez zwiększenie rozpuszczalności dicyjanodiamidu (DCDA) w stosowanym oligoestrodiolu. Sprawdzono wpływ różnych dyspergatorów na rozpuszczalność DCDA w PURM. Dla wybranych dyspergatorów, zwykle oksyetylenowych pochodnych kwasów tłuszczowych, wykonano syntezy PURM i stwierdzono zwiększenie wytrzymałości mechanicznej, a zwłaszcza odporności na zużycie ścierne. Poliuretanomoczniki (PURM) są grupą polimerów o bardzo wszechstronnych właściwościach i zastosowaniach. Ich uniwersalność wynika z dającej się regulować w szerokim zakresie segmentowej struktury. Dzięki występowaniu segmentów sztywnych i elastycznych połączonych dodatkowymi wiązaniami wodorowymi możliwe jest zachowanie elastyczności tworzywa przy jednocześnie dużej odporności na zużycie ścierne i wytrzymałości mechanicznej1-3). Materiały polimerowe można modyfikować przez dodawanie innych polimerów lub zastosowanie napełniaczy mineralnych, uzyskując poprawę ich właściwości mechanicznych4). Dużą zaletą segmentowych elastomerów PURM z ugrupowaniem nitrylowym jest mała chłonność wody oraz duża odporność na działanie hydrolityczne środowiska wodnego w szerokim zakresie wartości pH (3-11). Istotnym problemem w procesie otrzymywania nitrylomocznikouretanów jest ograniczona rozpuszczalność w środowisku oligoestrodiolu środka wydłużającego łańcuch, jakim jest dicyjanodiamid (DCDA). Ograniczona rozpuszczalność DCDA w oligoestrodiolu wynika więcej »

Suitability of coal gasification technologies for the chemical industry Ocena technologii zgazowania węgla z punktu widzenia ich przydatności dla przemysłu chemicznego - DOI:10.12916/przemchem.2014.1393

Grzegorz Czerski Tadeusz Dziok Andrzej Strugała Stanisław Porada

Industrial gasifiers for conversion of coals were compared to select the most suitable for production of synthesis gas. The coal quality and process conditions were taken into consideration. The entrained flow gasifiers with direct quench, bituminous coal slurries and steam/O2 mixt. were recommended for use for chem. industry. ln fluidized bed reactors CO2 was found an efficient gasification agent for the industrial scale. Dokonano oceny technologii zgazowania węgla pod kątem wymagań stawianych im przez przemysł chemiczny. Kluczowym elementem przy wyborze reaktora zgazowania jest przeznaczenie wytwarzanego gazu syntezowego. Konieczna jest również dokładna znajomość właściwości węgla przeznaczonego do procesu zgazowania, wymaganej mocy instalacji zgazowania, jak również przewidywanego czynnika zgazowującego. W świetle przedstawionej w artykule analizy na potrzeby przemysłu chemicznego, w pierwszej kolejności należy brać pod uwagę reaktory dyspersyjne z bezpośrednim chłodzeniem wodnym; w przypadku węgla kamiennego wykorzystujące dozowanie w zawiesinie wodnej, a w przypadku węgla brunatnego reaktory z suchym dozowaniem paliwa. Mogą też znaleźć zastosowanie reaktory fluidalne i transportujące z wykorzystaniem tlenu i pary wodnej jako czynnika zgazowującego. W przypadku reaktorów fluidalnych w przyszłości jako czynnik zgazowujący może być stosowany na skalę przemysłową także ditlenek węgla. Do wytwarzania gazu syntezowego w przemyśle chemicznym mogą być stosowane różne surowce, takie jak gaz ziemny, pozostałości ropne, koks naftowy, węgiel, biomasa, a także odpady. Obecnie głównym surowcem jest gaz ziemny, a podstawowymi produktami uzyskiwanymi z gazu syntezowego są nawozy sztuczne, tworzywa sztuczne, chemikalia oraz paliwa ciekłe. W ostatnim okresie jednak coraz większe zainteresowanie skupia się na wytwarzaniu gazu syntezowego poprzez zgazowanie węgla, a tę właśnie metodę jego konwersji uznaje się za najbardziej perspekt więcej »

System oceny i zapewnienia jakości badań biegłości laboratoriów przy ich akredytacji - DOI:10.12916/przemchem.2014.1252

Eugenij Volodarsky Zygmunt Warsza Larysa Kosheva

Globalizacja rynku światowego spowodowała konieczność opracowania zasad wzajemnego uznawania wyników badań przy ocenie jakości produktów (ocena zgodności). Podczas tych badań występują równocześnie, zwykle ze sobą sprzeczne, interesy klientów i dostawców. Potwierdzenie jakości produkcji nie jest możliwe bez dobrze funkcjonujących laboratoriów badawczych. Wzajemne uznawanie wyników badań parametrów produktów może mieć miejsce wtedy, gdy badania są wykonywane w laboratoriach badawczych1) o potwierdzonych kompetencjach technicznych, czyli o odpowiedniej biegłości uzyskanej w badaniach objętych procesem akredytacji. Szczególnie ważną rolę odgrywa więc dokładność i wiarygodność wyników przeprowadzanych badań biegłości laboratoriów, które umożliwiają porównywalność wyników tych laboratoriów. Osiąga się to, stosując kompleksowo współczesne metody statystyczne. Nawet przy ograniczonych danych statystycznych przyczyniają się one do lepszego zrozumienia przebiegu i przyczyn zmienności czynników wpływających na wyniki pomiarów2). Tylko poprzez stosowanie akredytacji można uzyskać zgodność i porównywalność wyników badań przeprowadzanych w różnych laboratoriach3). Przedstawiono propozycję jednolitego ujęcia podstawowych zagadnień istotnych dla uzyskania pozytywnego wyniku badania biegłości. Model systemu zapewniania jakości Zapewnienie jakości i ocenę wykonywanych badań laboratoriów uzyskuje się przez system procedur ujętych w postaci modelu przedstawionego na rys. 1. Jego podstawę stanowi dokładność uzyskiwana we wspólnym eksperymencie4). Jest to obiektywne narzędzie służące do charakteryzowania aktualnego stanu jakości organizacji i sposobu przeprowadzania badań laboratoryjnych. Przy realizacji systemu przedstawionego na rys. 1 trzeba wziąć pod uwagę zapewnienie dokładności parametrów metrologicznych wykorzystywanych metod badań. Obejmuje to też wspólne eksperymenty służące ocenie precyzji i prawidłowości wyników badań5) więcej »

Technologia zgazowania węgla dla produkcji paliw i energii elektrycznej

Jerzy Polaczek

W dniach 16-18 czerwca 2014 r. już po raz wtóry spotkali się, tym razem w Dworku Gościnnym w Szczawnicy, realizatorzy Zadania Badawczego nr 3 "Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii elektrycznej", realizowanego w ramach strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych pt. "Zaawansowane technologie pozyskiwania energii" przez Konsorcjum Naukowo- Przemysłowe "Zgazowanie węgla". Liderem Konsorcjum jest Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie i ona była głównym organizatorem Konferencji. Gości przybyłych na konferencję przywitał prof. dr hab. inż. Tadeusz Słomka, JM Rektor AGH, a informacje o przebiegu realizacji Zadania przedstawił dr hab. inż. Andrzej Strugała (AGH), kierownik projektu. Cele i założenia projektu były prezentowane już wcześniej na pierwszej Konferencji z tego zakresu, która odbyła się w Krakowie w dn. 22 września 2011 r. (Przem. Chem. 2011, 90, 1975), a także opublikowane w prasie fachowej (Przem. Chem. 2012, 91, 2181; Karbo 2013, 58, nr 1, 2; Przegl. Górn. 2013, 69, nr 2, 1). Zgodnie z tymi założeniami realizowano 8 tematów badawczych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla (IChPW) w Zabrzu (uruchomienie instalacji ciśnieniowego naziemnego zgazowania węgla (NZW) w skali pilotowej, opracowanie procesów usuwania rtęci z węgli poddawanych zgazowaniu oraz usuwania smół, ditlenku węgla, amoniaku i związków siarki z gazu procesowego), w Głównym Instytucie Górnictwa (GIG) w Katowicach (uruchomienie gazogeneratora do podziemnego zgazowania węgla (PZW), wykorzystanie gazu z podziemnego zgazowania węgla, ocena efektywności procesów PZW i NZW), na Politechnice Śląskiej (badania kinetyki i modelowanie procesów zgazowania węgla) oraz w Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie (ocena przydatności węgli kamiennych i brunatnych do zgazowania i stworzenie ich bazy, ocena efektywności procesów zgazowania i opracowanie strategii rozwoju tej technologii w więcej »

The impact of biomass from phytoremediation of mercury on composting processes - containing wastewaters Wpływ biomasy po fitoremediacji wód zanieczyszczonych rtęcią na procesy kompostowania - DOI:10.12916/przemchem.2014.1343

Magdalena Sitarska Teodora Traczewska Viktoriya Filyarovs kaya Beata Hanus-Lorenz Anna Hołtra Dorota Zamorska-Wojdyła

Biomass from phytoremediation of Hg-polluted water was added to a stable compost (Hg content 1.099 mg/kg dry mass) tested then for toxicity (earthworms Eisenia fetida) and dehydrogenase activity. The aq. exts. of the compost were studied for toxicity (bacteria Vibrio fischeri) and inhibition of food intake by Thamnocephalus platyurus. No toxicity and no effect on dehydrogenase activity were absd. The concn. of Hg in exts. did not exceed 0,001 mg/L, but a full inhibition of food intake by Thamnocephalus platyurus was found. Przeprowadzono badania toksyczności biomasy uzyskanej w wyniku procesu fitoremediacji rtęci ze środowiska wodnego w celu możliwości jej wykorzystania w szkółkach leśnych i hodowlach drzewek ozdobnych oraz rekultywacji terenów poprzemysłowych. Dokonano oceny jej wpływu na przebieg procesu kompostowania. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono brak toksyczności badanego kompostu oraz jego wyciągu wodnego na różnych poziomach troficznych. Jedną z alternatywnych, a przyjaznych środowisku metod usuwania skażeń wód metalami ciężkimi jest fitoremediacja. Technologia ta wykorzystuje ponad przeciętne zdolności niektórych gatunków roślin do akumulacji lub metabolicznych przemian zanieczyszczeń pobranych ze środowiska. Obecnie znajduje ona zastosowanie przede wszystkich w oczyszczaniu gleb z metali ciężkich terenów poprzemysłowych, jednak może być z powodzeniem wykorzystywana do oczyszczania wód i ścieków1, 2). Fitoremediacja nie wymaga ani skomplikowanej infrastruktury ani aparatury. Nie jest też wspomagana środkami chemicznymi niezbędnymi w przypadku metod strąceniowych. Wszystko to czyni ją konkurencyjną zarówno pod względem ekologicznym (brak odpadów chemicznych) jak i ekonomicznym (niskie nakłady inwestycyjne oraz koszty eksploatacyjne). Problem stanowi natomiast powstająca w znacznych ilościach biomasa skażona metalami o wysokim stopniu toksyczności. Rozwiązaniem może być jej odpowiednie rozproszenie w gle więcej »

The iso-alfa-acids preparation methods Metody wytwarzania izo-alfa-kwasów - DOI:10.12916/przemchem.2014.1321

Agnieszka Dobrzyńska-Inger Edward Rój Dorota Kostrzewa

A review, with 50 refs., of chem., thermal and photochem. methods for isomerization of α-acids in hop exts. Omówiono rolę chmielu i ekstraktu chmielowego jako głównej przyprawy podczas wytwarzania piwa. Wyjaśniono podstawową reakcję, której ulegają chmielowe α-kwasy w brzeczce warzelnej oraz wpływ tej reakcji na smak piwa. Przedstawiono metody wytwarzania pochodnych α-kwasów poza kotłem warzelnym. Współczesne piwo to napój wytwarzany na bazie słodu (skiełkowane i wysuszone ziarna zbóż), wody, drożdży i doprawiany chmielem. Swoje początki wywodzi od sfermentowanych napojów na bazie dostępnych zbóż, a metoda ich produkcji była najprawdopodobniej dziełem przypadku. Jedne z najstarszych dowodów produkcji sfermentowanych napojów z ryżu, miodu i owoców (owoc głogu i/lub winogron) uzyskano w wyniku analiz chemicznych materiału organicznego zaadsorbowanego na powierzchni elementów ceramicznych1). Próbki do badań pozyskano z terenu neolitycznej wioski Jiahu w prowincji Henan, w Chinach. Datowanie radiowęglowe wskazało na okres ok. 7000 lat p.n.e. Interpretacja wyników analiz chemicznych pozostałości archeologicznych sprzed kilku tysięcy lat jest niezwykle trudna. Warunki w jakich artefakty przetrwały do naszych czasów muszą sprzyjać redukcji aktywności mikrobiologicznej i autoutleniającej, a jednocześnie należy mieć pewność, że zidentyfikowano związek, który jednoznacznie charakteryzuje daną pozostałość pożywienia2). Za pierwsze piktograficzne dowody świadczące o wyrobie piwa uznaje się gliniane tabliczki (ok. 4000 lat p.n.e) z wygrawerowanymi postaciami przygotowującymi piwo z orkiszu, pochodzące z państwa Sumerów. Późniejsze dokumenty to rysunek postaci pijących piwo przez słomki oraz tekst (w piśmie klinowym) "Hymnu do Ninkasi" bogini piwa, opisujący "boski napój" - piwo sikaru. Utwór, spisany ok. 1800 lat p.n.e., zawiera zarówno składniki sikaru, jak i metodę jego otrzymywania. Wzmianki o piwie pojawiają się w jedn więcej »

The use of sorgo malt for beer production Wykorzystanie słodu sorgo do produkcji piwa - DOI:10.12916/przemchem.2014.1444

Barbara Foszczyńska Ewelina Dziuba Joanna Chmielewska Józef Sowiński

Sorghum grain-derived malt was added (40% by mass) to the barley-derived one and then fermented at 20°C for 7 days and then at 15°C for 14 days by using brewing yeasts to resp. beers. Use of the Safale S-04 yeast resulted in prodn. of the weekest beer (EtOH content 5.31%), while use of the Saflager W-34/70 yeast resulted in prodn. of a stronger beer (EtOH content 5.76%) with the best sensory note (38.1). All beers showed good foam, bright colour with slightly pink shade and bracing character. Słód otrzymany z ziarna sorgo posiadał niską siłę diastatyczną (64 j. WK) i dlatego do wytworzenia pełnowartościowej brzeczki piwnej zastosowano mieszankę słodu sorgo oraz słodu jęczmiennego w proporcji 40:60, stosując metodę zacierania dekokcyjnego oraz dodatek preparatu Ceremix Plus MG. Spośród czterech szczepów drożdży największą aktywność na początku fermentacji wykazywał szczep Safale S-04, dając jednak piwo o najmniejszej zawartości alkoholu (5,31%). Wysoką zawartością alkoholu (5,76%) oraz najwyższą oceną sensoryczną (38,1 pkt) charakteryzowało się piwo fermentowane przez drożdże Saflager W-34/70. Wszystkie piwa z 40-proc. udziałem słodu sorgo wyróżniała dobra pienistość, jasna barwa o lekko różowym odcieniu, a także orzeźwiający charakter napoju. W nowoczesnym przemyśle fermentacyjnym dość powszechne jest stosowanie nowych, nietypowych surowców lub ich tańszych zamienników. Wynika to nie tylko z chęci obniżenia kosztów produkcji, ale także z potrzeby poszerzania asortymentu o napoje o zróżnicowanych walorach odżywczych i organoleptycznych. Również w piwowarstwie stosuje się zamienniki tradycyjnego słodu jęczmienneg więcej »

Tung oil as a substrate for synthesis of nutraceutics containing new bioactive lipoamino acids Olej tungowy jako substrat do syntezy nutraceutyków zawierających nowe bioaktywne lipoaminokwasy - DOI:10.12916/przemchem.2014.1482

Bożena Patkowska-Sokoła Beata Wileńska Aleksandra Misicka Robert Bodkowski Katarzyna Czyż Wiesława Walisiewicz-Niedbalska Andrzej W. Lipkowski

Tung oil acids (mainly alfa-elostearic acid) were esterified with N-hydroxysuccinimide and then converted to resp. imides in reactions with serine, arginine and aspargine. The reaction products were sepd. by high-performance liq. chromatog. and identified by mass spectroscopy as resp. lipoamino derivatives of alfa-elostearic, linoleic, palmitic, 9,10,13-trihydroxy-11-octadecanoic, stearic and isomeric eicosenoic acids. Opracowano nową metodę syntezy lipoaminokwasów. Może ona być stosowana z dużą wydajnością zarówno do otrzymywania odpowiednich pochodnych jednorodnych kwasów tłuszczowych, jak i mieszanin kwasów otrzymywanych z naturalnych tłuszczów. Metodę wstępnie przetestowano w syntezie palmitynianu argininy oraz linoleinianu argininy. Opracowane warunki zastosowano do syntezy pochodnych kwasów pochodzących z oleju tungowego z argininą, asparaginą i seryną. Opracowano również warunki analizy produktów metodą HPLC/MS. Tłuszcze naturalne stanowią estry glicerolu i często skomplikowanych mieszanin kwasów tłuszczowych. Enzymatyczne trawienie w przewodzie pokarmowym lub przetwarzanie pozaustrojowe powoduje uwolnienie mieszaniny kwasów tłuszczowych. Duże podobieństwo chemiczne kwasów tłuszczowych powoduje brak istotnej selektywności w reaktywności i tworzonych pochodnych. Dlatego często w przemianach biologicznych i chemicznych, tłuszcze i uwalniane z nich mieszaniny kwasów rozpatruje się jako określony układ komponentowy. W większości procesów lipidy stosuje się w formie ich naturalnych mieszanin. Proste przetwarzanie takich naturalnych mieszanin stosuje się m.in. w przemyśle spożywczym i chemicznym do otrzymywania nowych produktów. Do reakcji tych należy m.in. transestryfikacja1, 2) lub uwodornienie3) ("utwardzanie") lipidów. W przypadku pochodnych stosuje się natomiast metody chemiczne, wymagające na ogół wyodrębnienia w pierwszym etapie indywiduów chemicznych, kwasów tłuszczowych. Należy jednak brać pod uwagę, że w dz więcej »

Use of enzymatic hydrolysis of whey proteins for the preparation of peptides with an antioxidant activity Zastosowanie enzymatycznej hydrolizy białek serwatkowych do otrzymywania peptydów o aktywności przeciwutleniającej DOI: dx. - DOI:10.12916/przemchem.2014.1333

Konrad Babij Anna Dąbrowska Marek Szołtysik Marta Pokora Aleksandra Zambrowicz Robert Kupczyński Józefa Chrzanowska

alfa-Lactalbumin, beta-lactoglobulin and whey protein concentrate were degraded with serine protease isolated from Yarrowia lipolytica yeast for 24 h. The reaction course was followed by degree of hydrolysis (20-51%), chromatog. and electroforesis. The antioxidant activity was detd. by free radical scavenging, Fe3+ redn. and Fe2+ chelating activity. The whey protein hydrolyzate showed the highest antioxidant activity after 24 h long hydrolysis. Badano hydrolizaty białek serwatkowych, otrzymane z udziałem zewnątrzkomórkowej proteazy serynowej wydzielonej z drożdży Yarrowia lipolytica. Przebieg degradacji białka monitorowano ilościowo oznaczając stopień hydrolizy (DH), a także jakościowo przy wykorzystaniu wysokosprawnej chromatografii cieczowej w układzie odwróconych faz (RP-HPLC) oraz elektroforezy w żelu poliakrylamidowym (SDS PAGE). Stwierdzono, że uzyskane hydrolizaty wykazywały zróżnicowany stopień degradacji wynoszący 20-51%. W analizowanych próbach określono również aktywność przeciwutleniającą, zarówno jako zdolność wymiatania wolnych rodników DPPH, a także redukcji jonów Fe3+ oraz chelatowania jonów Fe2+. Najsilniejsze właściwości przeciwutleniające wykazywał 24-godzinny hydrolizat koncentratu białek serwatkowych WPC-80. Białka serwatkowe to grupa związków izolowanych z mleka, które w odróżnieniu od kazeiny oraz innych białek pochodzenia zwierzęcego charakteryzują się znacznie wyższą wartością odżywczą. Decyduje o tym głównie ich skład aminokwasowy, tj. wysoka zawartość metioniny i cysteiny, ale także lizyny i tryptofanu1). Białka serwatkowe charakteryzują się również dobrą strawnością i przyswajalnością, co powoduje, że związki te obecnie postrzegane są jako jeden z ważniejszych komponentów żywności dietetycznej specjalnego przeznaczenia. Koncentraty i izolaty białek serwatkowych dodawane są do produktów kierowanych głównie do niemowląt, sportowców i rekonwalescentów, co znacznie podnosi wartość dietetyczną taki więcej »

Use of hyper-deformable composite materials as vibration dampers at low temperatures Wykorzystanie hiperodkształcalnych materiałów kompozytowych do tłumienia drgań w niskich temperaturach - DOI:10.12916/przemchem.2014.1296

Piotr Żach

Two polyurethane and 3 ethylene-propylene-diene elastomers were studied for compression/decompression course. Their deformation energy was also estimated by calcn. Przedstawiono wyniki doświadczalnych i obliczeniowych prac badawczych w zakresie oceny wpływu czynników zewnętrznych, a w szczególności temperatury, na zachowanie się polimerów hiperodkształcalnych w konstrukcjach inżynierskich. Efektem niepożądanym w układach zawieszania maszyn roboczych, będącym następstwem występowania drgań samowzbudnych w zespołach jezdnych pojazdu, na kierunku prostopadłym do kierunku jazdy, jest zjawisko krzywoliniowego ruchu koła, czyli tzw. efekt Shimmy. Tor jazdy koła ma kształt sinusoidalny względem toru jazdy całego pojazdu. Zjawisko to występuje w samolotach (drgania samonastawnego podwozia przednich i tylnych kół przy starcie, lądowaniu lub kołowaniu), w motocyklach i rowerach (oscylacje przedniego zawieszenia względem osi główki ramy) oraz w samochodach (drgania przedniego zawieszenia). Osobliwość ta może występować w warunkach ustalonego lub wolnozmiennego ruchu. W zależności od temperatury polimery mogą znajdować się w jednym z trzech stanów fizycznych: stanie szklistym, sprężystym lub plastycznym. Z każdym z tych stanów wiążą się charakterystyczne właściwości fizyczne i mechaniczne polimeru. Podczas przejścia polimeru z jednego stanu do drugiego następują zmiany właściwości (sztywność, lepkość, twardość). Zależność czasu relaksacji polimeru od temperatury wyraża się zależnością (1): (1) w której t∞ oznacza stałą czasową zależną od rodzaju materiału, ΔH entalpię aktywacji, T temperaturę pomiaru, a R uniwersalną stałą gazową. Odkształcenia występujące poniżej temperatury kruchości Tk mają charakter sprężysty, pojawiają się natychmiast po przyłożeniu obciążenia i nie zależą od czasu obciążenia. Po usunięciu obciążenia odkształcenia natychmiast zanikają. Dla wielu polimerów stan szklisty jest jedynym stanem fizycznym, w więcej »

Use of montmorillonite as a sorbent for ammonia Zastosowanie bentonitu sodowego jako sorbentu amoniaku - DOI:10.12916/przemchem.2014.1383

Łukasz Wlazło Bożena Nowakowicz-Dębek Leszek Tymczyna Małgorzata Kwiecień Hanna Bis-Wencel Beata Trawińska

Na bentonite was used as a sorbent of ammonia produced during the biodegrdn. of droppings at 25°C. Use of bentonite resulted in a decrease in NH3 emission by 56.7%. Wykorzystano bentonit sodowy jako sorbent amoniaku wydzielanego w trakcie biodegradacji odchodów. Stężenie NH3 określono podczas inkubacji próbek w temp. 25°C. Zastosowana metoda badawcza zmniejszyła ilość uwalnianego amoniaku o 56,7% wobec próby zerowej. Obecność amoniaku w atmosferze stanowi przedmiot zainteresowań badaczy z wielu dziedzin. Emisję azotu amoniakalnego z ekosystemów lądowych oszacowano na poziomie 54,5 mln t/r i przewiduje się dalszy jej wzrost1). Ładunek amoniaku powracający z opadem atmosferycznym na ziemię jest równoważny jego emisji. Amoniak przyczynia się do degradacji naturalnych ekosystemów lądowych i wodnych, gdyż powraca z opadem atmosferycznym na powierzchnię ziemi. Aż 75% emisji ze źródeł lądowych przypisuje się rolnictwu2). Badania nad ograniczeniem emisji uwalnianego amoniaku poprzez wykorzystanie różnego rodzaju kompozytów, które absorbują zanieczyszczenia, obniżając pH, ograniczają liczbę zasiedlających bakterii urykolitycznych i wpływają na ilość uwalnianego gazu były prezentowane przez wielu badaczy3-9). Najszersze zastosowanie znalazły glinokrzemiany naturalne i syntetyczne, takie jak zeolity, bentonit i perlit, wermikulit i beidelit. Minerały te to uwodnione glinokrzemiany składające się z trójwarstwowych pakietów. Pakiety zbudowane są z ośmiościanów Al2O3 i dwóch zewnętrznych warstw czworościanów krzemionki SiO2. Wzór czystego montmorylonitu glinowego to (OH)4Al4Si8O20 więcej »

Use of silver nanoparticles as a fungicide Wykorzystanie nanocząstek srebra jako fungicydu - DOI:10.12916/przemchem.2014.1472

Zuzanna Sawinskaa * Karen Khachatryan Łukasz Sobiech Robert Idziaka Tomasz Kosiada Grzegorz Skrzypczak

Ag nanoparticles were formed in situ in starch by redn. of AgNO3 with NaBH4 at 20°C, studied for surface tension and contact angle in aq. solns. and used for controlling Bipolaris sorokiniana (Sacc.) and Pyrenophora teres (Died.) Drechs. The fungicidic activity of Ag nanoparticles was lower than that of epoxiconazole and azoxystrobin used as chem. fungicides in field crops. W przeprowadzonych badaniach nanocząstek srebra o znanym rozmiarze, potwierdzonym za pomocą widma UV i transmisyjnej mikroskopii elektronowej (TEM), określono dla nich napięcie powierzchniowe i kąt zwilżenia przy trzech różnych stężeniach nanostrukturalnego srebra. Wyniki porównano z wynikami uzyskanymi dla epoksykonazolu i azoksystrobiny, które stosowane są jako fungicydy do ochrony roślin w uprawach polowych. Przedstawiono aktywność biologiczną użytych w różnych stężeniach nanocząstek w porównaniu z aktywnością fungicydów komercyjnych, oceniając skuteczność zwalczania grzybów z gatunków Bipolaris sorokiniana (Sacc.) i Pyrenophora teres (Died.) Drechs. (E)-2-{2[6-(2-cyjanofenoksy)pirymidyno-4-yloksy]fenylo}-3- metoksyakrylan metylu (azoksystrobina) i (2RS,3SR)-1-[3-(2-chlorofenylo)- 2,3-epoksy-2-(4-fluorofenylo)propylo]-1H-1,2,4-triazol (epoksykonazol) to należące do różnych grup chemicznych (pochodne strobiluryny i triazoli) środki ochrony roślin. Występują one w wielu dostępnych na rynku preparatach grzybobójczych i wykazują aktywność biologiczną wobec licznych gatunków grzybów patogenicznych, takich jak np. Septoria sp., Puccinia sp. i Fusarium sp.Ostatnio rozwija się nanotechnologia, która stanowi nową gałąź technologii materiałowej. Dzięki niej możliwe jest wytwarzanie nanomateriałów, które znane były już w starożytnych Chinach i w Egipcie. Już wówczas znano metody wytwarzania złota i srebra w postaci koloidalnej oraz ich biobójcze właściwości. Nanomateriały znajdują zastosowanie także w rolnictwie jako środki do zwalczania patogenów. Ich zaletą więcej »

Wybrane zgłoszenia patentowe z dziedziny chemii (wg Biuletynu Urzędu Patentowego, nr 9 i 10 z 2014 r.)

Zgł. nr 401272; C04B 18/04 FIRMA HALLER SPÓŁKA AKCYJNA, Katowice Haller de Hallenburg C.M., Pawlak D. Wyrób budowlany do robót ziemnych dla budownictwa zwłaszcza komunikacyjnego, kubaturowego i hydrotechnicznego Wyrób budowlany do robót ziemnych dla budownictwa zwłaszcza komunikacyjnego, kubaturowego oraz hydrotechnicznego, charakteryzuje się tym, że składa się z kilku składników, takich jak kruszywo, składniki fluidalne oraz ewentualnie dodatki ulepszające. Przedmiotem zgłoszenia jest również sposób wytwarzania wyrobu budowlanego do robót ziemnych, który charakteryzuje się tym, że produkuje się go w instalacjach i urządzeniach stacjonarnych lub mobilnych poprzez dozowanie kruszywa oraz składników fluidalnych i ewentualnie dodatków ulepszających, a następnie jednorodne wymieszanie wszystkich składników ze sobą. (15 zastrzeżeń) Zgł. nr 401251; C07C 67/08 INSTYTUT CIĘŻKIEJ SYNTEZY ORGANICZNEJ BLACHOWNIA, Kędzierzyn-Koźle Nowicki J., Nosal H., Mosio-Mosiewski J. Sposób otrzymywania estrów metylowych kwasów tłuszczowych Sposób otrzymywania estrów metylowych kwasów tłuszczowych polega na tym, że do 1 cz. mol. oleju roślinnego i 5-15 cz. mol. alkoholu C1-C2 dodaje się zasadową ciecz jonową, w której kationami są kationy metyloalkiloimidazoliniowe zawierające podstawnik posiadający jedną lub więcej grup hydroksylowych, a anionami są aniony wodorotlenowe, w ilości 7-13% mas. w stosunku do użytego oleju, po czym stale mieszając ogrzewa się do temp. 50-80°C i w tych warunkach kontynuuje się mieszanie przez 2-8 h. Następnie całość schładza się do temperatury pokojowej, zatrzymuje się mieszanie, oddziela się fazę górną zawierającą estry metylowe kwasów tłuszczowych. (6 zastrzeżeń) Zgł. nr 401500; C07C 233/12 UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI, Kraków Gunia A., Waszkielewicz A.M., Marona H. Nowe alkanoloamidowe pochodne kwasu cynamonowego oraz zastosowanie alkanoloamidowych pochodnych kwasu cynamonowego do wytwarzania leków więcej »

Xanthohumol content in Polish beers Zawartość ksantohumolu w polskich piwach - DOI:10.12916/przemchem.2014.1447

Damian Toboła Monika Stompor Józef Błażewicz Mirosław Anioł

Twenty seven Polish and 8 German beers were studied for xanthohumol content by cloud point extn. with high-performance liq. chromatogr. and diode array detection. The largest amts. of xanthohumol (up to 0.22 mg/L) were found in the dark and unfiltered light beers with an ext. content 12.5% by mass or more. Zbadano zawartość ksantohumolu (XN) w 27 piwach polskich oraz dla porównania w 8 wybranych piwach niemieckich. Do wydzielenia analitu zastosowano ekstrakcję micelarną. Jego zawartość oznaczono za pomocą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją diodową (HPLC-DAD). W celu pełnej charakterystyki piw określono ich właściwości fizykochemiczne i zbadano zależność pomiędzy tymi właściwościami a zawartością XN, która w piwach polskich mieściła się w zakresie 0,006-0,22 mg/L. Największą ilość XN stwierdzono w piwach ciemnych oraz jasnych niefiltrowanych o zawartości ekstraktu powyżej 12,5% mas.Tradycyjne składniki piwa to słód jęczmienny, woda, chmiel oraz drożdże. W szyszkach chmielu (Humulus lupulus), używanych do produkcji piwa, znajduje się ponad 1000 różnych substancji chemicznych, w tym również aktywne biologicznie flawonoidy, które należą do grupy związków wykorzystywanych w terapii chorób układu krwionośnego, oddechowego, pokarmowego i moczowego1, 2). Najważniejszym tego typu związkiem obecnym w chmielu jest prenylowany chalkon, ksantohumol (XN), zawarty w ilości 0,1-1%3). W badaniach in vitro XN wykazywał właściwości antyproliferacyjne względem linii komórkowych ludzkich nowotworów piersi, okrężnicy, jajnika i prostaty4, 5). Ze względu na jego hamujący wpływ na powstawanie nowych naczyń krwionośnych doprowadzających substancje odżywcze do komórek rakowych, działanie przeciwwirusowe (np. wirus HIV), przeciwgrzybicze i przeciwzapalne6-9) może on znaleźć zastosowanie w medycynie. Cząsteczki XN wykazują silną aktywność przeciwutleniającą ze względu na obecność szkieletu chalkonu, wolnych grup hydroksylowych i gru więcej »

Z półki księgarskiej

Adam Rudzki

Andrzej K rzysztoforski Laboratorium Chemiczno-Farmaceutyczne Magistra Mieczysława K rzysztoforskiego w Tarnowie 1923-1951 Asterias Sp. z o.o., Tarnów 2013, ISBN: 83-86161-14-0, 128 stron, cena 27,50.To bardzo osobista książka. Jej Autor, wybitna osobowość polskiej chemii okresu powojennego (Przem. Chem. 2002, 81, nr 9, 557), opisał w niej losy swojej rodziny w I połowie XX w. (ale już w niepodległej Polsce) na tle zmian zachodzących w Galicji, przedstawiając Czytelnikom dokonania zawodowe swoich rodziców - Mieczysława i Janiny, absolwentów Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Bohaterem książki jest ojciec Autora, farmaceuta Mieczysław Krzysztoforski, twórca i właściciel znanej wytwórni win leczniczych "Laboratorium Chemiczno-Farmaceutyczne Mgr M. Krzysztoforski". Laboratorium to zostało założone w Tarnowie w 1922 r. jako samodzielna firma jednoosobowa. Jej rozwój następował stopniowo, bowiem mgr M. Krzysztoforski z początku dysponował jedynie własnymi, skromnymi oszczędnościami. Jednakże już w latach trzydziestych XX w. jego firma wypracowała sobie znaczącą pozycję na rynku krajowym w swojej specjalności. Warto wspomnieć, że to właśnie w latach trzydziestych XX w. tworzył się w Europie hurtowy rynek farmaceutyczny, co było odpowiedzią na szybki rozwój wytwórczości farmaceutycznej w wyniku coraz większej liczby nowych leków wprowadzanych do obrotu. Autor w sposób niezwykle rzetelny i drobiazgowy, poparty dokumentami, prezentuje wielowątkową historię swojej rodziny zarówno ze strony ojca, jak i matki. To ważne informacje dla Czytelnika, które pozwalają później zrozumieć sytuację, w której podczas okupacji hitle więcej »

Z prasy zagranicznej

Marian Paszkowski

Światowy rynek olefin IHS Chem.Week 2014, 176, nr 10, 28 Na konferencji poświęconej światowemu przemysłowi petrochemicznemu (IHS World Petrochemical Conference), która odbyła się w Houston (USA) w końсu marca br. poruszono szereg tematów związanych z rozwojem tego sektora w ubiegłych 5-10 latach - od wpływu lżejszych surowców węglowodorowych na produkcję petrochemiczną i wdrażania nowych technologii do kształtowania się globalnego rynku olefin i poliolefin. Podano m.in., że światowe zapotrzebowanie na etylen w najbliższych latach będzie wzrastać przeciętnie o 4,4% rocznie, ze 133 mln t w 2013 r. do 165 mln t w 2018 r. Oznacza to, że - mimo wyższych cen etylenu z powodu wzrostu kosztów energii - światowe zapotrzebowanie na niego nie tylko nie zmalało, ale wykazuje tendencję wzrostową. W okresie 2008-2013 zapotrzebowanie to wzrosło z 66,1 mln t w 2008 r. do ok. 133 mln t w 2013 r., a zdolności produkcyjne w jego zakresie (w tym samym czasie) o prawie 20 mln t (głównie w krajach Środkowego Wschodu i północnowschodniej Azji) i to mimo światowej recesji gospodarczej w latach 2008-2009. W perspektywie najbliższych 5 lat globalne zdolności produkcyjne etylenu wzrosną o dalsze 25 mln t, co będzie poważnie rzutować na skalę produkcji i ceny polietylenu i polipropylenu. W zakresie tego ostatniego ważną rolę będą odgrywać Chiny. Chociaż na kraj ten przypada obecnie 33% światowego zapotrzebowania na polipropylen i ok. 24% globalnej jego produkcji, Chiny są nadal dużym jego importerem. Przewiduje się jednak, że za 5 lat Chiny zdołają poważnie ograniczyć ten import i w 2018 r. będą już w stanie pokryć z własnej produkcji 93% swego zapotrzebowania na polipropylen (w 2014 r. tylko 75%). Duża część zdolności produkcyjnych w tym zakresie będzie przy tym oparta na przerobie węgla jako surowca wsadowego. Niedostateczne dostawy ropy naftowej zmuszają bowiem chińskie firmy do poszukiwania nowych technologii wytwarzania petroch więcej »