W strukturze Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwi‐cach, Oddziału Metali Lekkich w Skawinie funkcjonuje Sa-modzielna Pracownia Przetwórstwa Metali Lekkich, która jest najmłodszą komórką organizacyjną Oddziału w Skawi-nie. Pracownię tę założył dr inż. Juliusz Senderski w 2005 r. Jako wieloletni i bardzo doświadczony pracownik Instytutu Metali Nieżelaznych, zajmujący się w swojej karierze zawo-dowej szeroko pojętą przeróbką plastyczną jak i inżynierią materiałową metali lekkich, zainspirował tematykę badaw-czą jaką podjęła nowo postała pracownia. W momencie powstania skład osobowy Pracowni liczył dwie osoby. W miarę rozwoju Pracowni i rozbudowy jej wyposażenia technologiczno-badawczego zwiększeniu ule-gał również jej skład osobowy i z początkiem w rok 2009 li-czył 4 osoby. W momencie gdy daleko zaawansowane były już dwa duże projekty inwestycyjne i rozpoczynały się pro&-jekty badawcze wszystkie finansowane w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka - lata 2007÷2013 nastąpił bardzo dynamiczny rozwój Samodzielnej Pracowni Przetwórstwa Metali Lekkich zarówno w kwestii urządzeń doświadczalno-technologicznych, badawczych jak i osobo‐wym. Obecnie Kierownikiem Pracowni jest dr inż. Bartłomiej Płonka a w Pracowni zatrudnionych jest w sumie 7 osób. W jej skład osobowy wchodzą (według długości stażu pracy): dr inż. Juliusz Senderski, inż. Marek Rajda, Piotr Budek, mgr inż. Piotr Korczak, mgr inż. Jacek Kut, mgr inż. Krzysztof Remsak. Pracownia na początku swojej działalności była budowa-na od podstaw, nie miała ani zaplecza w postaci pomieszczeń technologicznych a na wyposażeniu miała jedynie wielolet-nią hydrauliczną prasę pionową o sile 0,6MN bez żadnego nowoczesnego wyposażenia. W latach 2008÷2011 Oddział Metali Lekkich w Skawinie stał się beneficjentem dofinan-sowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Re-gionalnego w ramach projektów: -[...]

zamieszczono wyniki badań stopów alcumgag i alznmgcu wytwarzanych w postaci proszku, a następnie konsolidowanych w procesie współbieżnego wyciskania. określono ich własności mechaniczne i podatność do odkształcania nadplastycznego w próbach rozciągania w podwyższonych temperaturach przy różnych prędkościach odkształcania. The paper presents results of examinations AlCuMgAg i AlZnMgCu alloys pro[...]

Studies of the structure and properties of ultrafine-grained and nanocrystalline metals and alloys have been conducted since over ten years. This is due to some progress achieved in designing of facilities which enable fabrication of materials of this type and to new developments in control and measuring apparatus which make ever more precise measurements possible. Electron microscopes are on[...]

W artykule przedstawiono własności korozyjne ultradrobnoziarnistych stopów aluminium serii 2xxx oraz 7xxx w odniesieniu do ich grubokrystalicznych odpowiedników. Ocena własności korozyjnych dokonana została w oparciu o wyniki laboratoryjnych badań korozyjnych w środowisku obojętnej mgły solnej oraz badań elektrochemicznych. Wykonano również badania podatności materiałów na korozję warstwową oraz naprężeniową. W pracy tej określono rodzaje korozji, jakim ulegają analizowane materiały ultradrobnoziarniste oraz wielkość korozji. Tego typu badania mające na celu scharakteryzowanie nowych materiałów pod względem odporności na korozję są niezbędne przy wprowadzaniu nowych wyrobów do użytku. Słowa kluczowe: stopy aluminium, korozja CORROSION OF ULTRAFINEGRAINED ALUMINIUM ALLOYS OF 2XXX AND 7XXX SERIES The paper presents ultrafinegrained corrosion properties of aluminium alloys of 2xxx and 7xxx series in relation to their coarse grained counterparts. Evaluation of corrosion properties was carried out based on the laboratory results of corrosion in artificial atmosphere (neutral salt spray) and electrochemical testing. Performed susceptibility testing of materials on layer corrosion and stress corrosion cracking also. The paper identifies types of corrosion and the volume of corrosion analyzed ultrafinegrained materials. This type of research are made to characterize new materials for resistance to corrosion is essential for introducing new products to use. Keywords: aluminium alloys, corrosion Wprowadzenie W literaturze spotyka się wiele artykułów poświęconych wpływowi wielkości ziarna na takie własności jak wytrzymałość czy twardość. Mało jest jednak danych literaturowych szczegółowo omawiających problematykę wpływu wielkości ziarna na odporność materiałów na korozję. Wyniki publikowanych prac często są rozbieżne. Nieliczne prace przeglądowe sprowadzają się do przytaczania przeciwstawnych wyników. T. C. Tsai i T. H. Chuang badali wpływ wi[...]

  W artykule zamieszczono wyniki badań przewodności elektrycznej i właściwości wytrzymałościowych stopu serii 6XXX poddanego obróbce cieplno-mechanicznej. Przedmiotem eksperymentu były dwa stopy EN AW-6101 różniące się zawartością cyrkonu. Badano wpływ dodatku cyrkonu i obróbki cieplno-mechanicznej na przewodność elektryczną, własności mechaniczne i strukturę materiałów. Badania pozwoliły na określenie optymalnych parametrów wytwarzania elementów złącznych napowietrznych linii energetycznych charakteryzujących się ponadstandardowymi właściwościami. The effects of heat treatment and mechanical working on conductivity and mechanical properties of 6XXX series alloy were studied. The subject of this study were two modified EN AW-6101 based alloys with different zirconium addition. Main emphasis was placed on zirconium addition and innovative heat and mechanical working combination influence/effect on conductivity, mechanical properties and structure. Results allowed to define optimal production parameters of aerial power lines connectors die forgings with overstandard mechanical properties. Słowa kluczowe: Stopy [...]

  W artykule zamieszczono wyniki badań nad opracowaniem parametrów wytwarzania osprzętu linii energetycznych z zastosowaniem zmodyfikowanego stopu EN AW-6101 z dodatkiem Zr, mającego zastąpić szeroko używane do tych celów stopy EN AW- 6060, 2017, 6082. Badania prowadzone były w skali półtechnicznej, a następnie zostały zweryfikowane w skali przemysłowej. Wykonane odkuwki poddane były obróbce cieplnej do stanów T5 i T6 oraz cieplno-mechanicznej do stanów T8 i T9. Przeprowadzono analizę ewolucji struktury w zależności od rodzaju obróbki cieplnej. Określono właściwości mechaniczne i przewodność elektryczną odkuwek przeznaczonych na elementy napowietrznych linii energetycznych. The paper presents the results of research on the development of parameters for the manufacture of power transmission lines hardware from the modified EN AW-6101 alloy with the addition of Zr to replace the, widely used for this purpose, EN AW-6060, 2017 and 6082 alloys. The study was carried out on a semi-technical scale, and has been verified on an industrial scale. The produced forgings were subjected to heat treatment to the T5 and T6 condition and to thermo-mechanical treatment to the T8 and T9 condition. An analysis was carried out to determine structure evolution in relation to the heat treatment type. Mechanical properties and electrical conductivity of forgings for the overhead power lines were determined. Słowa kluczowe: Stopy Al, linie energetyczne, osprzęt kuty, kucie matrycowe Key words: Al alloys, power transmission lines, forged line hardware, die forging.Wprowadzenie. Wyniki przedstawione w artyku- le są efektem badań mających na celu wykorzystanie stopu EN AW-6101 do produkcji kutego[...]

  W artykule zamieszczono wyniki badań kucia matrycowego, zmodyfikowanego stopu EN AW-6101 z dodatkiem Zr i bez Zr, przy zastoso- waniu dwóch rodzajów materiałów wyjściowych. Pierwszym materiałem były wlewki odlewane w technologii półciągłej pionowej a drugim pręty wyciskane. Proces kucia matrycowego realizowano przy parametrach umożliwiających przesycanie wyrobów z temperatury przeróbki plastycznej (stan T5) oraz dla porównania obrabiano cieplnie odkuwki do stanu T6. Następnie odkuwki wykonane z obu materiałów wsado- wych zostały scharakteryzowane pod kątem struktury, właściwości mechanicznych oraz przewodności elektrycznej. The paper presents the results of the test die forging of a modified EN AW-6101 alloy with and without the addition of Zr, using two types of the feedstock materials. The first feedstock material were ingots cast in a vertical semi-continuous process, the second feedstock material were extruded rods. The process of die forging was carried out under the parameters enabling solution heat treatment of products from the temperature of plastic forming (T5 temper) and, for comparison, forgings were also heat treated to the T6 temper. Then forgings made from both feedstock materials were characterised in terms of structure, mechanical properties and electrical conductivity. Słowa kluczowe: Stopy Al, obróbka cieplna, przewodność elektryczna, kucie matrycowe Key words: Al alloys, electrical conductivity, heat treatment, die forging.Wprowadzenie. Prace badawcze prowadzono na odkuwkach matrycowych wykonanych ze zmody- fikowanego stopu EN AW-6101. Materiał wsadowy do wykonania odkuwek stanowiły wlewki odlewane w systemie półciągłym pionowym oraz pręty wyciska- n[...]

  W artykule zamieszczono wyniki badań mających na celu opracowanie technologii wytwarzania zaprasowywanego osprzętu elektroenerge- tycznego przeznaczonego dla linii wysokich i średnich napięć. Główny nacisk położono na dobór parametrów wyciskania i obróbki cieplnej, gwarantujących dobrą przewodność elektryczną oraz wymagane własności mechaniczne. Dzięki zastosowaniu stopu o składzie zbliżonym do przewodów, z którymi współpracuje, poprawiono odporność korozyjną całego złącza. Finalne badania zweryfikować miały możliwość zastosowania opracowanej technologii w produkcji przemysłowej, a prowadzone były w firmie Belos-PLP na wytworzonej przez nią partii próbnej [1]. The paper presents the results of research aiming at developing technology of compression hardware for overhead power transmission lines. The main emphasis is put on parameters of extrusion and heat treatment to guarantee good electrical conductivity and mechanical properties. By using an alloy with a similar composition to the wires corrosion resistance of the entire joint have been improved. The final test was to verify the applicability of this technology in industrial production and were conducted at Belos-PLP on manufactured test run elements. Słowa kluczowe: wyciskanie, linie energetyczne, osprzęt zaprasowywany, stopy aluminium Key words: extrusion, power transmission lines, compression hardware, aluminum alloys.Materiał do badań. Prace prowadzono na stopie aluminium EN AW-6101 którego skład przedstawia- no w tabl. 1. Ze wspomnianego stopu przygotowano wlewki o średnicy Ø 225 mm odlewane metodą piono- wą półciągłą na stanowisku w IMN OML Skawina [1, 2]. Jako kształtowniki bazowe dla uchwytu [...]

  Materiałem do badań były kształtowniki ze zgrzewem wyciskane z wysokoskładnikowych stopów serii 5xxx w gatunkach 5754 (3,5% Mg), 5083 (4,5% Mg) i 5019 (5,5% Mg) na półprzemysłowej prasie hydraulicznej o nacisku 5 MN, przy użyciu 2-otworowej matrycy mostkowo-komorowej specjalnej konstrukcji. Proces wyciskania prowadzono przy zmiennych parametrach prędkościowo-temperaturowych. Analizowano własności mechaniczne i mikrostrukturę kształtowników oraz jakość otrzymanych połączeń. Wyniki prób rozciągania badanych kształtowników wykazały obniżenie jakości powstałych zgrzewów przy wzroście zawartości Mg w stopie. Obserwacje mikrostruktury ujawniły zróżnicowanie wielkości ziaren pomiędzy obszarem zgrzewu i poza nim w przypadku kształtownika ze stopu 5083. Słowa kluczowe: kształtowniki, stopy 5xxx, wyciskanie, mikrostruktura, własności mechaniczne, zgrzewalność INFLUENCE OF Mg CONTENT ON MECHANICAL PROPERTIES OF PRODUCTS FROM 5xxx SERIES ALUMINIUM ALLOYS PRODUCED BY EXTRUSION WELDING The flat bars with longitudinal welds were extruded from high-alloyed 5xxx series alloys, 5754 (3.5% Mg), 5083 (4.5% Mg) and 5019 (5.5% Mg) on the semi-industrial 5 MN hydraulic press, using special construction of 2-holes bridge die. The extrusion process was carried out at variable temperature- velocity parameters. The mechanical properties as well as microstructure of obtained bars were investigated and the quality of welds was analyzed. The results of tensile test showed a decrease in the quality of the welds with an increase of Mg content in the alloy. The microstructure observations on 5083 alloy revealed differences in grain size between weld area and regions outside of it. Keywords: profiles, 5xxx alloys, extrusion, microstructure, mechanical properties, weldability.Wprowadzenie Wyroby wyciskane ze stopów serii 5xxx mogą osiągać wytrzymałość na rozciąganie wynoszącą nawet 300 MPa [1, 7]. Wraz ze wzrostem zawartości magnezu w stopie, własności wytrzymałościowe ro[...]

  WPROWADZENIE Stopy magnezu w niektórych gałęziach przemysłu metalowego zyskują na popularności. Są one pożądane ze względu na swoją niską masę, ale równocześnie stwarzają wiele problemów technologicznych w trakcie procesów ich wytwarzania. Dlatego zastosowanie stopów magnezu nadal jest ograniczone. Większość stosowanych obecnie elementów ze stopów magnezu produkuje się w Polsce metodami odlewniczymi: grawitacyjnie do form metalowych i piaskowych lub ciśnieniowo [1]. Tak wytwarzane wyroby stosowane są głównie w przemyśle elektronicznym, transporcie (różnego typu obudowy) itp. [2]. Dla zastosowań, gdzie od wyrobów wymaga się wyższych parametrów wytrzymałościowych, niezbędne jest wytwarzanie elementów metodami przeróbki plastycznej. Dlatego Instytut Metali Nieżelaznych, Oddział Metali Lekkich Skawina (IMN OML) zbudował nowoczesne stanowiska do opracowywania technologii wytwarzania zaawansowanych wyrobów o ponad standardowych właściwościach ze stopów magnezu. W skład stanowiska wchodzi: nowoczesna linia do odlewania wlewków do przeróbki plastycznej metodą półciągłą, pionową oraz linia do wyciskania i kucia matrycowego. Dodatkowo, stanowiska uzupełniają piece do nagrzewania i obróbki cieplnej stopów magnezu. Stanowiska te, pozwalają na wytwarzanie w skali półprzemysłowej wyrobów ze stopów magnezu serii AZ, AM, ZK i innych [7]. Spośród stopów magnezu, najczęściej do przeróbki plastycznej stosowane są stopy serii AZ o zawartości do 8% aluminium [6]. Dodatek aluminium w tych stopach wpływa na poprawę wytrzymałości na rozciąganie i twardość, natomiast cynk będący drugim głównym składnikiem tych stopów, stosuje się, aby podnieść wytrzymałość w temperaturze pokojowej [1, 2]. Powszechnie wiadomo, że stopy magnezu serii AZ pomimo oczywistych zalet (takich jak: niska masa właściwa oraz doskonałe tłumienie drgań), tak bardzo pożądanych w konstrukcjach sprzętu rehabilitacyjnego i sportowego, posiadają również szereg wad. Jedną z największ[...]