Ag nanoparticles were added (39-5000 μg/L) to cultures of Desmodesmus subspicatus and Pseudokirchneriella subcapitata to obs. the toxic effects under conditions of the OECD 201, growth inhibition test. The growth of the Chlorophyceae was partially reduced at concns. of Ag nanoparticles about 30 μg/L and nearly completely inhibited at concns. about 220 μg/L. Przedstawiono wyniki badań nad algobójczym oddziaływaniem nanocząstek srebra w teście OECD 201. Jako organizmy modelowe wykorzystano zielenice z gatunków Desmodesmus subspicatus (CCAP 276/20) oraz Pseudokirchneriella subcapitata (CCAP 274/8). Wykazano, że nanocząstki srebra w stężeniu ok. 30 μg/L w 50% ograniczają rozwój zielenic. Prawie całkowite zahamowanie wzrostu glonów stwierdzono dla stężeń ok. 220 μg/L. Ciągły postęp technologiczny oraz wszechobecne dążenie do miniaturyzacji doprowadziły do wytworzenia tzw. nanomateriałów. Zgodnie z definicją unijną, nanomateriał oznacza naturalny, powstały przypadkowo lub wytworzony materiał zawierający cząstki w stanie swobodnym lub w formie agregatu bądź aglomeratu, w którym co najmniej 50% cząstek (w liczbowym rozkładzie wielkości cząstek) ma jeden lub więcej wymiarów w zakresie 1-100 nm. W określonych przypadkach, uzasadnionych względami ochrony środowiska, zdrowia, bezpieczeństwa lub konkurencyjności, zamiast wartości progowej liczbowego rozkładu wielkości cząstek wynoszącej 50% przyjmuje się wartość z zakresu 1-50%1). Zgodnie z nomenklaturą nauk ścisłych wymiar cząstek nanomateriałów sytuuje je w grupie koloidów, czyli niejednorodnych, zwykle dwufazowych układów mieszanin, w których jedna z substancji jest rozproszona w drugiej. Nanomateriały zachowują właściwości fizykochemiczne charakterystyczne dla tych samych materiałów w skali makro, jednak dodatkowo wykazują zespół oryginalnych cech występujących tylko w skali nano. Nanomateriały można w sposób klasyczny, w zależności od źródła pochodzenia, po[...]

  Three p-HOC6H4COOR (R = Me, Et, Pr) parabens were studied for ecotoxicity on bacteria Vibrio fischeri, single-celled algae Pseudokirchneriella subcapitata and Desmodesmus subspicatus, higher plants Lemna minor and crustaceans Daphnia magna. Biocidic activity of the parabens increased with increasing the R chain length. The studied parabens did not create any significant danger for aquatic organisms. Zaprezentowano wyniki serii testów ekotoksyczności substancji wzorcowych: metylo-, etylo- i propyloparabenu, z zastosowaniem organizmów pochodzących z różnych poziomów troficznych ekosystemu wodnego. Badania dowiodły, że różne grupy organizmów wykazują różną wrażliwość na parabeny. Ponadto stwierdzono, że stężenia parabenów występujące w przyrodzie nie powinny stanowić znacznego zagrożenia dla organizmów wodnych. Parabeny to ogólne określenie grupy związków obejmującej pochodne kwasu p-hydroksybenzoesowego. Są to alkilowe estry tego kwasu oraz alkoholi alifatycznych stanowiących szereg homologiczny alkoholu metylowego. Związki te obecnie są powszechnie wykorzystywane jako konserwanty, głównie przy produkcji kosmetyków, środków higieny osobistej, a także niektórych produktów spożywczych oraz farmaceutyków zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. W kosmetykach, ze względu na ich biobójcze właściwości hamują rozwój mikroorganizmów, głównie grzybów pleśniowych i drożdży, a także niektórych bakterii zarówno saprofitycznych, jak i chorobotwórczych, np. Staphylococcus aureus lub Pseudomonas aeruginosa, pochodzących z naszej skóry lub z powietrza.Używane są one obecnie do produkcji 80% wszystkich kosmetyków, począwszy od kremów, balsamów, szamponów, a skończywszy na kosmetykach kolorowych, takich jak pomadki i podkłady. Stosowane są również na szeroką skalę w produkcji żywności oraz leków. Dobre właściwości dermatologiczne parabenów powodują, że są to najczęściej stosowane konserwanty wykorzystywane do produkcji kosmetyków. Dane z piśmiennic[...]

  A review, with 25 refs., of biofilm formation mechanisms on abiotic surfaces, measures for preventing biofilm formation and methods used for destruction and removal of biofilms in food, cosmetic, metal, chem. and paper industries and water supply systems. Dokonano przeglądu najważniejszych czynników wpływających na tworzenie się biofilmów na powierzchniach abiotycznych w środowisku produkcyjnym. Przedstawiono charakterystykę czynników zapobiegających ich powstawaniu oraz metod stosowanych do niszczenia i usuwania biofilmów. Poruszone również zostały problemy wynikające z wtórnych zanieczyszczeń wyrobów gotowych w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, metalowym, papierniczym, chemii budowlanej oraz wody w systemach jej dystrybucji. Zdolność przylegania bakterii do różnych powierzchni i tworzenia biofilmów powoduje poważne problemy w różnych gałęziach przemysłu, począwszy od przemysłu chemicznego, maszynowego, spożywczego, kosmetycznego, a skończywszy na medycynie. Zrozumienie mechanizmów tworzenia i zachowania się struktury biofilmów, jak również zapobiegania temu zjawisku poprzez odpowiednie projektowanie urządzeń i instalacji przemysłowych, a w dalszej kolejności ich właściwe czyszczenie i dezynfekcję, pozwoli nie tylko zapobiegać ogromnym stratom ekonomicznym powodowanym przez te wielokomórkowe struktury, ale co najważniejsze, utrzymać odpowiednią higienę środowiska pracy i wydajny przebieg procesów technologicznych. Poznanie tych mechanizmów dodatkowo przyczynia się do zapobiegania wtórnym zanieczyszczeniom mikrobiologicznym zachowując bezpieczeństwo produktu końcowego. Mechanizm powstawania biofilmu Biofilm bakteryjny to zbiorowisko otoczonych śluzem drobnoustrojów, należących do jednego lub kilku a nawet kilkunastu gatunków, które przylegają do siebie nawzajem oraz do powierzchni stałych1, 2). Zdolność do tworzenia biofilmu mają zarówno mikroorganizmy autotroficzne, jak i heterotroficzne, wśród których znajdują się sa[...]

  Zdefiniowano najistotniejsze wymagania systemu Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (DPL) w świetle obowiązujących aktów prawnych. Dokonano również krótkiej charakterystyki poszczególnych zagadnień systemu oraz w sposób przystępny opisano jego poszczególne punkty. Przybliżono także zasady i sposób działania systemu DPL. Obecnie trudno sobie wyobrazić życie bez kosmetyków, leków, środków myjących, piorących i środków ochrony roślin. Mimo niewątpliwie pozytywnego działania po zastosowaniu w określonym celu, substancje chemiczne wywołują również wiele skutków ubocznych, jak np. uwalnianie zanieczyszczeń do środowiska przyrodniczego podczas procesów produkcyjnych i użytkowania. Przenikając do gleby, wód oraz powietrza, powodują one realne zagrożenie dla zdrowia człowieka i środowiska. Przyswajane są przez wszystkie żywe organizmy, zarówno w wyniku bezpośredniej sorpcji z otoczenia, jak w sposób pośredni, np. wraz ze spożywanym pokarmem lub wodą. W ciele człowieka wykrywa się do 300 różnych syntetycznych substancji1). Spośród ogromnej ilości powszechnie stosowanych chemikaliów bardzo niebezpieczne są związki trwałe POP (persistent organic pollutants), które nie ulegają biodegradacji, lecz gromadzą się w środowisku i odkładają w tkankach organizmów. Część z nich wpływa negatywnie na gospodarkę hormonalną, inne mają działanie rakotwórcze, powodują problemy rozrodcze lub uszkodzenia DNA. Zauważana w coraz większym stopniu szkodliwość produkowanych substancji chemicznych doprowadziła w drugiej połowie XX w. do powstania pierwszych uregulowań prawnych, których celem była identyfikacja i ocena ryzyka stwarzanego przez chemikalia. W rezultacie dla niektórych związków chemicznych wprowadzono obowiązek przeprowadzania badań przed ich wprowadzeniem na rynek2). Początkowo wyniki badań przeprowadzanych przez różne laboratoria różniły się między sobą i nie można było ich uznać za w pełni wiarygodne ani porównywalne. Z powodu obaw o w[...]

  Nowo pojawiające się zanieczyszczenia definiowane są jako substancje, które obecne są w próbkach środowiskowych oraz tkankach ludzi i zwierząt, a które nie są objęte (lub objęte są dopiero od niedawna) przepisami prawnymi, i co do których istnieją obawy o ich negatywne oddziaływanie na zdrowie ludzi i środowisko. Cechą wspólną różnych nowo pojawiających się zanieczyszczeń jest duży stopień niepewności w odniesieniu do ich właściwości oraz losu i zachowania w środowisku, co prowadzi do braku spójnych strategii i polityk. Substancje te nie są badane w ramach regularnych badań monitoringowych, z czego wynika brak wiedzy o ryzyku zanieczyszczania gleby, wód i osadów.Część z nowo pojawiających się zanieczyszczeń należy do substancji o znacznej toksyczności i trwałości w środowisku, zdolnych do bioakumulacji w organizmach żywych i przenoszenia się w środowisku na duże odległości, przez co mogą gromadzić się w rejonach, w których nigdy nie były produkowane czy stosowane, np. w obszarach arktycznych. Ze względu na te właściwości pewne substancje określane jako nowo pojawiające się zanieczyszczenia zostały już objęte przepisami międzynarodowymi i krajowymi regulującymi kwestie ich produkcji i stosowania, a organy rządowe i doradcze niektórych krajów wydały zalecenia odnośnie wartości granicznych w środowisku czy wielkości tolerowanego dziennego spożycia. Właściwości, ważniejsze regulacje prawne Z substancji fluorowanych, znajdujących dotychczas szerokie zastosowanie w przemyśle konsumenckim, do nowo pojawiających się zanieczyszczeń można zaliczyć kwas perfluorooktanosulfonowy PFOS (perfluorooctane sulfonic acid) i jego sole, fluorek sulfonylu perfluorooktanu PFOSF (perfluorooctane sulfonyl fluoride), kwas perfluorooktanowy PFOA (perfluorooctanoic acid) oraz perfluoroheksanowy kwas sulfonowy PFHxS (perfluorohexane sulfonic acid). Są to syntetycznie produkowane związki zaliczane do grupy perfluoropochodnych związków węgla PFCs (perfluoroc[...]

  Fe3O4-contg. (up to 15% by mass) chitosan membranes were crosslinked with glutaraldehyde and tested for H2O permeability and pervaporation. The water permeability coeffs. increased more than twice in pervaporation and 1.17 times in vapor permeation with the increase of Fe3O4 content. Similarly, the permeability coeffs. of ethanol through the membrane decreased 1.6 times and 1.9 times, resp. The significantly higher permeate streams were obtained during the pervaporation than during the permeation. Przedstawiono wyniki badań rozdzielania mieszaniny woda-etanol metodami przenikania par i perwaporacji z zastosowaniem membran chitozanowych usieciowanych aldehydem glutarowym i zawierających dodatek tlenku żelaza (magnetytu). Stwierdzono, że obecność magnetytu w matrycy polimerowej powoduje wzrost współczynnika dyfuzji i spadek współczynnika rozpuszczalności wody, prowadząc do efektywniejszego rozdziału badanej mieszaniny. Porównano również zaobserwowane różnice we właściwościach transportu membran w procesach przenikania par i perwaporacji. Spośród wielu technik wykorzystywanych do oczyszczania roztworów z niepożądanych składników dużym uznaniem cieszą się metody membranowe. Początkowo stosunkowo mało poznane i nie mające specjalnego zastosowania są obecnie procesami o wielkim znaczeniu w praktyce przemysłowej1, 2). W procesach separacji membranowej do rozdzielania składników mieszanin ciekłych i gazowych stosuje się membrany polimerowe i nieorganiczne o znakomitych właściwościach termicznych, odporności chemicznej, wytrzymałości mechanicznej oraz jednocześnie dużej selektywności i wydajności3-5). W procesie rozdzielania mieszanin ciekłych powszechnie stosuje się takie techniki membranowe, jak perwaporacja, ultra- i nanofiltracja oraz przenikanie par. W przebiegu tych procesów strumień zasilający dzieli się na dwa strumienie: permeat oraz retentat. Permeat jest wzbogacany w składnik preferencyjnie przenoszony przez membranę, a[...]

  Chitosan (deacylation degree 85%) was modified with Ag and Cu ions, used for purifn. of drinking water by sorption of impurities and then studied for toxic effects (metal ion leachability) on Vibrio fischeri bioindicator. No difference in the toxicity between the chitosan-treated water and the water treated by conventional methods (aeration, sand filtration) were obsd. Przedstawiono wyniki badań ekotoksyczności próbek wody uzdatnionej w modelowej stacji uzdatniania. Jako bioindykatory efektów toksycznych wynikających z możliwego uwalniania metali z dwóch wariantów zmodyfikowanego chitozanu wykorzystano bakterie Vibrio fischeri. Wyniki uzyskane w teście Microtox nie wskazują na wymywanie toksycznych ilości metali z wypełnień filtracyjnych. Zaobserwowane efekty toksyczne próbek wody po przejściu przez filtr chitozanowy są na zbliżonym poziomie, jak w próbkach poddanych jedynie uzdatnieniu metodami fizycznymi. Czas kontaktu wody w procesie uzdatniania z biopolimerem nie powodował istotnych zmian w toksyczności próbek. Niewielki wzrost, wraz z wydłużeniem czasu inkubacji, obserwowanej stymulacji w próbkach po przejściu przez filtr wypełniony drugim z badanych zmodyfikowanych chitozanów wynika raczej z obecności substancji odżywczych w wodzie surowej niż z toksycznego oddziaływania wypełnienia. Procesy uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia, mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi pod kątem mikrobiologicznym, ze względu na stosowanie silnych utleniaczy, mogą powodować powstawanie toksycznych ubocznych produktów dezynfekcji1). Problem obecności toksycznych i genotoksycznych zanieczyszczeń wody pitnej jest istotnym elementem oceny ryzyka jakości wody do spożycia. Ryzyko środowiskowe związane z obecnością w wodzie substancji toksycznych jest najsłabiej udokumentowanym elementem takiej oceny2). Realizowany przez ogólnopolskie konsorcjum projekt badawczy finansowany przez NCBiR w ramach instrumentu Innot[...]

  Com. graphene oxide (GO) nanoparticles were tested for stability in 4 various com. test mediums commonly used in ecotoxicol. studies. The GO concns. were detd. after 1-72 h by spectrophotometry (absorbance λ = 226 nm). The GO was the most stable in a very soft medium (pH 8.14, ionic power 0.86 mM/L, cond. 43.55 μS/cm, total hardness (CaCO3) 11.2 mg/L) and the least stable in the hardest medium (7.94, 10.84 mM/L, 671.5 μS/cm, 250.3 mg/L, resp.). Przedstawiono wyniki badań zachowania się tlenku grafenu w czterech pożywkach testowych: bardzo miękkiej pożywce ASTM, Elendt M4 i M7 oraz ISO (Daphnia magna). Wykazano, że tlenek grafenu wykazuje największą stabilność w pożywce ASTM bardzo miękkiej, a najmniejszą w pożywce Elendt M4. Omówiono możliwe problemy przeprowadzania testów ekotoksyczności wynikające z aglomeracji grafenu oraz alternatywne sposoby wykorzystania tego zjawiska w procesie oczyszczania ścieków. Znaczny rozwój nanotechnologii stwarza obecnie wyzwania nie tylko dla odkrywców, ale i dla badaczy oceniających wpływ powstających materiałów na zdrowie człowieka i środowisko. Badania nad potencjalną szkodliwością nowych materiałów prowadzone są głównie na substancjach produkowanych na masową skalę w przemyśle, a co za tym idzie, trafiających w znacznych ilościach do środowiska w formie odpadów. Od 2004 r. obserwuje się ogromne zainteresowanie nowo odkrytym materiałem, jakim jest grafen. Jest to płat pojedynczej warstwy połączonych atomów węgla o hybrydyzacji sp2 ułożonych heksagonalnie. Grafen nie stanowi integralnej części materiału węglowego, ale jest swobodnie zawieszony lub przyczepiony do innego podłoża. Odległość między skrajnymi atomami węgla może wahać się od kilku nanometrów, aż do skali makro. Wszystkie pozostałe nanomateriały z rodziny grafenu GFN (graphene-family nanoparticles) o strukturze dwuwymiarowej muszą zawierać w swojej nazwie przedrostki, które rozróżniają je od wyizolowanej monowars[...]