Przedstawiono wyniki badań wagowych i objętościowych wskaźników nagromadzenia odpadów komunalnych, prowadzone w 40-tysięcznym mieście. Wyniki badań zostały wykorzystane w planowaniu gospodarki odpadami w badanym mieście i stanowią realną podstawę naliczania opłat za korzystanie z systemu.Badania odpadów komunalnych stanowią jeden z istotniejszych elementów systemowej gospodarki odpadami w regionie. Prawidłowo i kompleksowo przeprowadzone badania odpadów, zarówno pod względem ich ilości jak i jakości, stanowią podstawę do utworzenia prawidłowo funkcjonującego systemu gospodarki odpadami, który będzie zgodny z założeniami zrównoważonego rozwoju. Badania takie to jednak zadanie trudne i kosztowne, dlatego niejednokrotnie, zwłaszcza dla małych miejscowości, wartości charakterystyk odpadów są szacowane na podstawie analiz literaturowych. W tym artykule przedstawiono więc wyniki badań nagromadzenia odpadów na terenie gminy Skawina, które zostały przeprowadzone na podstawie porozumienia o współpracy pomiędzy Urzędem Miasta i Gminy Skawina, a Politechniką Krakowską. Badania polowe odpadów wykonywane były w okresie jesienno-zimowym w ramach zajęć dydaktycznych ze studentami Wydziału Inżynierii Środowiska w roku akademickim 2008/09. 2. Cel badań Celem przeprowadzonych badań było określenie nagromadzenia odpadów, wyrażonego poprzez wskaźniki nagromadzenia: masowy i objętościowy oraz gęstość (ciężar objętościowy). Badanie prowadzone były już po raz trzeci. Wskaźnik masowy nagromadzenia odpadów jest to ilość nagromadzonych w określonej jednostce czasu odpadów stałych, wyrażona w jednostkach masy, odniesiona do jednego mieszkańca, metra kwadratowego powierzchni lub innej jednostki przeliczeniowej. Wskaźnik objętościowy nagromadzenia odpadów jest to objętość nagromadzonych w określonej jednostce czasu, luźno usypanych (bez sztucznego zagęszczenia) odpadów w pojemnikach, wyrażona w jednostkach objętości, odniesiona do jednego mieszkańca, je[...]

  Systemy gospodarki odpadami w regonie to zintegrowane struktury składające się najczęściej z kilku elementów m.in. sortowni, kompostowni lub zakładu metanizacji; dodatkowo dochodzi element transportu i bezpieczne składowisko pozostałości odpadów. Taki system pozwala na bezpieczne unieszkodliwienie strumienia powstających odpadów oraz wykorzystanie w jak największym stopniu odzyskanych materiałów i energii z odpadów. W naszym kraju coraz częściej jako jeden z elementów systemu jest rozpatrywana spalarnia, pozwalająca w bezpieczny dla środowiska sposób unieszkodliwić strumień odpadów zmieszanych i dodatkowo wykorzystać energię z nich. Takie działanie pozwoli na redukcję zużycia energii z paliw konwencjonalnych: węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego, a dodatkowo zaoszczędzi miejsce na składowiskach odpadów, traktowanych do niedawna jako podstawowy sposób unieszkodliwiania odpadów w Polsce. Warunkiem wykorzystania odpadów jako źródła energii są ich dobre właściwości energetyczne, określone poprzez badania. W tym artykule przedstawione zostaną obliczenia zysków energetycznych obliczonych na podstawie wyników badań odpadów w Krakowie. Odpady jako źródło energii W większości krajów Europy odpady stanowią istotne źródło energii, wykorzystywane w systemach energetycznych i cieplnych miast. W Polsce funkcjonuje obecnie jedna spalarnia odpadów komunalnych - w Warszawie; w wielu dużych miastach natomiast toczą się procesy inwestycyjne instalacji do termicznego przekształcania. Oczywiście instalacje te stanowią jedno z ogniw kompleksowego systemu gospodarki odpadami, funkcjonującego zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami [Dyrektywa 2008/98/WE]:  zapobieganie powstawaniu,  przygotowanie do ponownego użycia,  recykling,  inne metody odzysku (m. in. odzysk energii),  ostateczne unieszkodliwienie. Jak widać, zapisy dyrektywy traktują odzysk energii jako jedną z form odzysku odpadów. Podobnie jest w prawie polskim, w ustawie o o[...]

  Rozwiązanie problemów związanych z planowaniem i wyborem technicznej struktury systemu gospodarki odpadami jest wieloetapowym procesem polegającym na zidentyfikowaniu różnic i elementów wspólnych wariantowych rozwiązań kompleksowego systemu oraz wyborze rozwiązania najbardziej korzystnego. Celem przedstawionej analizy był wybór najkorzystniejszego rozwiązania systemu gospodarki odpadami w Krakowie, przy wykorzystaniu metody AHP. Do oceny systemu gospodarki odpadami przyjęto kryteria oceniające zgodne z założeniami zrównoważonego rozwoju i opisujące jego funkcjonowanie w aspektach: ekologicznym, ekonomicznym i społecznym. Przeprowadzenie analizy wielokryterialnej systemu gospodarki odpadami pozwala na pełną ocenę jego funkcjonowania i umożliwia przeprowadzenie wyboru rozwiązania najkorzystniejszego systemu gospodarki odpadami w regionie. Wyniki przeprowadzonej analizy wskazały rozwiązanie systemu gospodarki odpadami w Krakowie, potwierdzające wybór ekspertów. Jako najkorzystniejsze rozwiązanie systemu gospodarki odpadami dla Krakowa wybrana została strategia wykorzystująca termiczne przekształcanie odpadów jako element systemu kompleksowego. Jako najmniej korzystne rozwiązanie wskazane zostało kontynuowanie stanu istniejącego bez jego rozbudowy.1. Wstęp Wybór systemu gospodarki odpadami w regionie jest każdorazowo zadaniem trudnym i złożonym. Wymaga szczegółowej analizy stanu istniejącego i warunków wyjściowych, analizy stanu gospodarki odpadami, analizy wielkości i stanu strumienia odpadów, a dodatkowo również uwzględnienia uwarunkowań społeczno-ekonomicznych regionu. Rozwiązanie problemów, związanych z planowaniem i wyborem technicznej struktury systemu gospodarki odpadami, jest wieloetapowym procesem, polegającym na zidentyfikowaniu różnic i elementów wspólnych wariantowych rozwiązań kompleksowego systemu oraz wyborze rozwiązania najbardziej korzystnego [1-3, 4, 5, 8]. Kolejnymi krokami analizy, bez względu na zastosowan[...]

  Artykuł przedstawia metodologię analizy oddziaływania systemów gospodarki odpadami na środowisko naturalne opartej na definicji wskaźnika jakości środowiska, wyznaczanego w oparciu o analizę rozkładu stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu atmosferycznym i wodach podziemnych z procesów technologicznych przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów, zintegrowanych systemów gospodarki odpadami. Wartości składowych macierzy reprezentującej dany wskaźnik determinują wybór optymalnego rozwiązania wariantu systemu przy uwzględnieniu skumulowanego oddziaływania źródła/zespołu źródeł na wybrane komponenty środowiska naturalnego (powietrze atmosferyczne, wody powierzchniowe i gruntowe).W wielu krajach Systemy Wspomagania Decyzji oparte na technologii GIS są również stosowane jako systemy wspomagające proces wyboru miejsca pod lokalizacje obiektów związanych z gospodarka odpadami, który wymaga uwzględnienia wielu czynników, określenia kryterium lokalizacyjnego oraz przetworzenia dużej ilości informacji przestrzennej. Kryteria i czynniki lokalizacyjne powinny być tak dobrane żeby nowa lokalizacja była bezpieczna dla zdrowia ludzi i dla środowiska naturalnego. Podstawowymi substancjami zanieczyszczającymi, związanymi z procesami technologicznymi termicznego przekształcania odpadów, są: tlenek węgla CO, dwutlenek siarki (SO2), mieszanina tlenków azotu (NOx), mieszanina węglowodorów (CmHn), zdyspergowane w atmosferze cząstki pyłów. Spalanie odpadów stanowi także dodatkowe źródło chlorowanych pochodnych dioksan i furanów. Tlenek węgla jest silnie toksyczny z powodu jego zdolności zastępowania związanego przez hemoglobinę tlenu. Ilościowa zależność pomiędzy karboksyhemoglobiną (HgbCO), oksyhemoglobiną (HgbO2) oraz cząsteczkowymi ciśnieniami tlenu O2 oraz tlenku węgla jest opisana równaniem Haldana: , gdzie: K jest stałą (245 dla krwi ludzkiej przy pH = 7,4), pCO, pO2, są ciśnieniami cząstkowymi otaczającego CO i O2 w warunkach normalny[...]

  System selektywnej zbiórki odpadów komunalnych "u źródła" jest początkowym elementem kompleksowego systemu gospodarki odpadami. Od jego założonej efektywności i poniesionych nakładów zależy rozwój całego systemu, budowa technologii odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania pozostałości. Dlatego też proces podejmowania decyzji o sposobie, zakresie i strukturze selektywnej zbiórki odpadów należy traktować jako jeden z podstawowych procesów zarządzania kompleksowym systemem gospodarowania odpadami. Każdy proces decyzyjny na ogół wiąże się z ryzykiem podjęcia nieoptymalnych decyzji, których skutkiem może być nieosiągnięcie zamierzonego celu, wygenerowanie strat fi nansowych, czy utrata bezpieczeństwa środowiskowego. W artykule, uwzględniając kryteria oceny fi nansowej, wielkości rzeczywistych poziomów odzysku i recyklingu oraz zapotrzebowania na teren przedstawiono analizę decyzyjną dotyczącą wyboru najkorzystniejszego rozwiązania systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych w systemie dwu-, trój- lub wielopojemnikowym. Wynikiem zastosowania metody AHP jest wyznaczenie jako oceny końcowej rankingu wszystkich wariantów ze względu na wszystkie kryteria równocześnie.Sytuacje decyzyjne w gospodarce odpadami komunalnymi Wykorzystanie metod analizy wielokryterialnej w gospodarce odpadami sprowadza się zazwyczaj do wyboru optymalnego rozwiązania systemu gospodarki odpadami w konkretnie wyznaczonym regionie poprzez porównanie pomiędzy sobą technologii gospodarki odpadami wchodzących w skład omawianych systemów regionalnych. Przeglądu stosowanych metod w analizowaniu gospodarki odpadami dokonali Morrisse i Browne [11]. Dokonał on również podziału metod oceniających na metody oparte na wskaźnikach ekonomicznych, metody analizy cyklu życia (LCA) oraz analizy decyzyjne, a wśród nich najczęściej stosowane ELECTRE [13], PROMETHEE i AHP [4, 14]. Spośród tych metod najbardziej praktyczną jest metoda wielokryterialnego wyboru AHP. Należy jednak[...]

  Przedstawiono metodykę oceny opcji BATNEEC (best available technology not entailing excessive costs), zastosowaną dla różnych technologii składowania odpadów komunalnych. Zakres pracy obejmował wybór opcji oraz kryteriów ich oceny. Podstawą wyboru opcji były różne rozwiązania technologii składowania odpadów komunalnych. Do oceny skutków realizacji wybrano konsekwencje ekologiczne, techniczne i ekonomiczne wdrożenia poszczególnych opcji. Przedstawiona metodyka analizy opcji pozwala na porównawczą analizę różnych wariantów i rozwiązań technologicznych w gospodarce odpadami. Wśród technologii składowania najwyżej oceniono opcję składowania odpadów przetworzonych w procesie mechaniczno- biologicznego przetwarzania, dodatkowo z odzyskiem gazu składowiskowego. Jako najmniej korzystny wariant w ocenie opcji BATNEEC wybrano wariant składowania odpadów wraz z emisją gazu składowiskowego. Five technols. for processing municipal wastes were compared to select the best available technol. not entailing excessive costs. The first place in the ranking was taken by the selective collection, classification and storage of wastes suitable for recycling. Prof. dr hab. inż. Zygmunt KOWALSKI, profesor zwyczajny Politechniki Krakowskiej, w roku 1969 ukończył studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest kierownikiem Katedry Technologii Nieorganicznej i Biotechnologii Środowiska i dziekanem Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Specjalność - technologia chemiczna nieorganiczna i ochrona środowiska. Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-28-61, fax: (12) 628-20-36, e-mail: zkow@chemia.pk.edu.pl * Autor do korespondencji: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Zygmunt Kowalski*, Agnieszka Generowicz, Agnieszka Makara Ocena technologii składowania odpadów komunal[...]

  A review, with 31 refs., of results in earthworms-aided composting of waste biomass to org. fertilizers. The authors' own studies were also included. Poszukuje się możliwie najbardziej wydajnych, najtańszych, a jednocześnie akceptowanych społecznie metod odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów organicznych, w tym również osadów ściekowych. Jedną z proponowanych metod jest proces wermikompostowania, dobrze znany i opisany w literaturze, ale rzadko stosowany w skali technicznej ze względu m.in. na wrażliwość procesu (wermikultury) na warunki atmosferyczne (wilgotność, nasłonecznienie, temperatura). Prowadzone w skali pilotażowej badania wskazują, że przy odpowiednim reżimie technologicznym oraz odpowiedniej konstrukcji łóż kompostowych możliwe jest wermikompostowanie osadów ściekowych w sposób zapewniający ekonomicznie i technologicznie satysfakcjonującą wydajność oraz otrzymanie produktu będącego nawozem organicznym. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska1) definiuje środowisko jako ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami. Znajduje się tam również definicja ochrony środowiska jako podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególności na racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom oraz przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. To bardzo ogólna koncepcja ochrony środowiska, a zastosowanie jej w praktyce wymaga wypracowania zrozumiałych i wymiernych wskaźników zrównoważonego rozwoju oraz form i technologii kształtowania środowiska naturalnego. W poszukiwaniu takich rozwiązań bie[...]

  Analizę wielokryterialną wykorzystano do porównania metod składowania i spalania odpadów komunalnych. Do obliczenia wartości kryteriów wykorzystanych w analizie wielokryterialnej zastosowano metodę jakości technologicznej, uwzględniając kryteria środowiskowe i ekonomiczne. Dla wszystkich analizowanych wariantów przy zastosowaniu analizy wielokryterialnej, jak i metody jakości kompleksowej, bez względu na przyjętą hierarchię ważności kryteriów, technologia spalania odpadów została wybrana jako zdecydowanie korzystniejsza od ich składowania, zwłaszcza pod względem ich oddziaływania na środowisko naturalne. Multicriteria analysis was used to compare landfilling and incineration as municipal waste management methods. Both environmental and economic criteria were taken into account. The waste incineration technol. was selected as more favourable than disposal, especially in terms of its impact on the environment. Systemowo ujęta regionalna gospodarka odpadami pozwala na ocenę funkcjonowania systemu w różnych aspektach i może stanowić jeden z wymiernych wyznaczników zrównoważonego rozwoju, uwzględniając różne cele. Wskaźniki oceny zarządzania odpadami powinny stanowić miarę dla porównania funkcjonowania gospodarki odpadami w tym samym regionie. Dla danego systemu zarządzania wskaźniki oceniające można wyznaczać, uwzględniając cele techniczne, środowiskowe, ekonomiczne, społeczne lub inne, w których brane są pod uwagę specyficzne uwarunkowania regionu1, 2). Przedstawiono analizy wpływu na środowisko porównywanych technologii składowania i spalania odpadów komunalnych z wykorzystaniem analizy wielokryterialnej. Do obliczenia wartości kryteriów wykorzystanych w analizie wielokryterialnej zastosowano metodę jakości technologicznej3, 4). Ocena wariantów metodą jakości technologicznej Wskaźniki efektów ekologicznych i ekonomicznych procesów technologicznych gospodarowania odpadami mogą być podstawą jakościowego porównania technolog[...]

  Przedstawiono analizy wyboru czterech wariantów lokalizacji spalarni odpadów w Krakowie wykonane metodami analizy wielokryterialnej, programowania kompromisowego i hierarchicznej analizy problemu AHP. Metoda programowania kompromisowego wskazała jako najkorzystniejszą lokalizację zakładu termicznego przekształcania odpadów w Krakowie ul. Giedroycia, a na drugim miejscu lokalizację przy EC Kraków. Lokalizacja przy ul. Dymarek została wybrana jako najmniej korzystna. Wynik analizy metodą AHP jest zbieżny z wynikiem analizy metodą programowania kompromisowego. Analiza wrażliwości wyboru lokalizacji potwierdza, że przy różnych wagach grup kryteriów techniczno- prawnych, geotechnicznych i transportowych wynik analizy lokalizacyjnej w zasadzie nie ulega zmianie. Four variants for location of an waste incineration plant in Cracow were compared by using of multicriteria anal., compromise programming, and anal. hierarchy process. Tech.-legal, geotech. and transportation criteria were taken into consideration. The best location was selected. Z ogólną charakterystyką elementów związanych z lokalizacją inwestycji wiąże się wpływ różnych czynników, a ich liczba i cechy są zmienne w zależności od danego regionu czy miejscowości. Pod uwagę należy wziąć możliwości ekonomiczne regionu, w którym będzie dana inwestycja funkcjonowała, uwarunkowania lokalizacji obiektów i akceptację społeczną poszczególnych rozwiązań technologicznych, ekonomicznych i lokalizacyjnych1-6). Charakteryzowanie i uszczegółowianie elementów wartościujących pozwala na ustalenie konkretnych kryteriów wartości służących do budowy struktury hierarchicznej modelu. Ocena, porównanie i ranking proponowanych lokalizacji jest zagadnieniem wielokryterialnym. Złożoność związana jest zarówno z liczbą analizowanych czynników, jak i ich różnorodnością lub też intensywnością oddziaływania. Ponadto analizowane czynniki mogą być ze sobą sprzeczne. Podjęcie decyzji o wyborze optym[...]

  Zaproponowano metody porównania technologii produkcji kwasu fosforowego z hydroksyapatytu z dotychczas stosowanymi technologiami. Do analizy technologii wybrano metody oceny opcji BATNEEC oraz analizę wielokryterialną. Opierają się one na tych samych kryteriach oceniających i dają porównywalne rozwiązania. Jako najkorzystniejszy wybrano wariant produkcji ekstrakcyjnego kwasu fosforowego z hydroksyapatytu, choć bardzo zbliżona w ocenie była produkcja kwasu fosforowego z fosforu żółtego. Four com. processes for prodn. of H3PO4 were compared by using BATNEEC method and multicriteria anal. taking into account the social, tech., economical and ecolog. aspects. The highest ratings were given to the prodn. processes based on conversion of hydroxyapatite ashes and on the yellow P combustion. Metoda BATNEEC (best available technologies not entailing excessive costs) polega na ocenie badanej technologii pod kątem jej zgodności z "najlepszą dostępną technologią, nie powodującą wzrostu kosztów"7-10). Jest ona z reguły wybierana na poziomie instalacji produkcyjnej, a oceniane są najczęściej kryteria technicznej realności, korzyści ekologiczne i opłacalność ekonomiczna. Wzorcowa technologia powinna zapewniać równowagę pomiędzy korzyściami ekologicznymi i ponoszonymi kosztami. W określaniu BATNEEC dla danej działalności zwraca się uwagę na aktualny stan wiedzy technicznej, wymagania w zakresie ochrony środowiska oraz ocenę zadań nie powodujących powstawania dodatkowych kosztów przy eliminowaniu potencjalnego ryzyka zanieczyszczenia środowiska8-10). Do oceny technologii produkcji kwasu fosforowego metodą BATNEEC przyjęto metodykę oceny efektów środowiskowych, ekologicznych i ekonomicznych opcji modernizacji procesu technologicznego i/lub nowych procesów wytwórczych, składającą się z kilku etapów działania. Obejmuje ona 4 kryteria oceny elementów najlepszej dostępnej technologii BAT i bierze pod uwagę (i) dostosowanie technologii do aktu[...]