Przedstawiono metodykę ustnych badań ankietowych stosowanych w ocenach uciążliwości zapachowej. Opisana metodyka jest zgodna z wytycznymi VDI 3883 opracowanymi przez Zrzeszenie Inżynierów Niemieckich. A method for evaluation of odour annoyance was presented according to the German VDI guidelines. Istotnym krokiem w standaryzacji metodyki oznaczania st􀄊􀄪e􀄔 zapachu by􀃡a europejska norma EN 13725 i jej polska wersja PN-EN 13725:20071). Wymieniona w tej normie metodyka bada􀄔 odnosi si􀄊 do pomiarów st􀄊􀄪e􀄔 u 􀄨ród􀃡a, czyli emisji. W odniesieniu do st􀄊􀄪e􀄔 imisyjnych i oceny zapachowej jako􀄞ci powietrza na obszarach po􀃡o􀄪onych w okre􀄞lonej odleg􀃡o􀄞ci od wybranego obiektu, w latach 90. XX w. opracowano krajowe propozycje procedur2, 3), jednak nadal brakuje norm lub wytycznych obejmuj􀄅cych metody oceny uci􀄅􀄪liwo􀄞ci zapachowej w postaci bada􀄔 ankietowych. W Europie ju􀄪 funkcjonuj􀄅 wytyczne opracowane przez Zrzeszenie In􀄪ynierów Niemieckich VDI4-9). W Niemczech, Austrii, Francji i Holandii jedn􀄅 z metod oceny zapachowej jako􀄞ci powietrza s􀄅 badania opinii publicznej4, 5, 10). Polegaj􀄅 one na systematycznym ankietowaniu osób zamieszkuj􀄅cych obszar znajduj􀄅cy si􀄊 w pobli􀄪u 􀄨ród􀃡a emisji odorów. Dodatkowym uzupe􀃡nieniem tych informacji, a tak􀄪e powodem do wszczynania bada􀄔 na danym terenie mog􀄅 by􀃼 dane na temat skarg ludno􀄞ci na uci􀄅􀄪liwo􀄞􀃼 wywo􀃡an􀄅 zapachami, gromadzone przez instytucje ochrony 􀄞rodowiska. W Polsce mo􀄪e to by􀃼 rejestr spontanicznych skarg ludno􀄞ci pro[...]

  Emission of odors from communal waste treatment plant was studied by olfactometry. No noxiousness of odors outside the plant was obsd. A review, with 31 refs., of odor emission from composting waste and odor removal by biofiltration was also given. Przedstawiono zagadnienia związane z emisją odorów z obiektów gospodarki odpadami komunalnymi. Omówiono zastosowanie biofiltracji w oczyszczaniu gazów emitowanych z procesów kompostowania odpadów. Przedstawiono również wyniki badań doświadczalnych usuwania związków zapachowych z gazów emitowanych z kompostowni. Z analizy wyników badań stwierdzono zasadność stosowania biofiltracji jako metody dezodoryzacji gazów oraz brak uciążliwości zapachowej poza obszarem badanego zakładu. Emisje odorów są główną przyczyną skarg ludności na jakość powietrza atmosferycznego na obszarach położonych w pobliżu obiektów przemysłowych, gospodarki komunalnej i hodowlanej. Procesy przetwarzania i wzbogacania substratów i półproduktów oraz finalne składowanie i magazynowanie produktów, a także odpadów poprodukcyjnych wiąże się z emisją gazów, które ze względu na ich charakterystyczny skład, pomimo niewielkich stężeń poszczególnych zanieczyszczeń, mogą być uciążliwe zapachowo. W wyniku proce-sów przemysłowych, gospodarki odpadami i gospodarki ściekowej wprowadzane są zatem do atmosfery związki chemiczne (odoranty) i ich mieszaniny (odory), które charakteryzują się niskimi progami wyczuwalności węchowej1-3). W przypadku obiektów gospodarki odpadami związkami uciążliwymi zapachowo o charakterze pierwotnym (znajdującymi się w dostarczanym materiale wyjściowym) oraz zanieczyszczeniami wtórnymi (powstającymi w wyniku procesów biologicznych i chemicznych)4, 5) są m.in.: metyloaminy i etyloaminy, siarkowodór, metano-, etano- i butanotiole, kwasy karboksylowe (mrówkowy, octowy i propionowy) oraz alkohole (metanol, etanol, n-butanol). Za najbardziej uciążliwe zapachowo uznawane są siarkowodór i alkilotiole4, 5[...]

  PhMe-contg. air (up to 35 g/m3) was biofiltered through a mineral nutrient-covered coconut fibre bed under lab. conditions to remove the PhMe pollutant. The addn. of a com. nonionic surfactant to the bed at a concn. above the crit. micelle concn. (200-400 mg/L) resulted in increase in the biofiltration efficiency and bacteria content in the bed. Usuwanie niektórych zanieczyszczeń organicznych ze środowiska może być utrudnione ze względu na ich słabą rozpuszczalność w wodzie i dużą prężność par. Szczególnie są to czynniki ograniczające zastosowanie metod biologicznych w remediacji, ponieważ wpływają na biodostępność ksenobiotyków. Z tego względu prowadzone są badania nad zastosowaniem związków powierzchniowo czynnych, które wpływają na zwiększenie rozpuszczalności związków hydrofobowych. Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych nad zastosowaniem Tritonu X-100 w oczyszczaniu powietrza zanieczyszczonego parami toluenu metodą biofiltracji. W badanym zakresie stężeń surfaktantu (200-400 mg/dm3) zaobserwowano poprawę skuteczności oczyszczania w stosunku do serii kontrolnej (bez surfaktantu). Zanieczyszczenie środowiska związkami hydrofobowymi stanowi poważny problem. Są one często toksyczne i jednocześnie wykazują dużą tendencję do bioakumulacji. Ze względu na słabą rozpuszczalność w wodzie, ograniczona jest ich biodostępność, a tym samym mogą być trudno biodegradowalne. Zalety biologicznych metod remediacji sprawiają, że ich stosowanie jest popularne w oczyszczaniu wszystkich komponentów środowiska i wciąż prowadzone są badania nad doskonaleniem technologii i intensyfikacją procesów biodegradacji. Metody biologiczne, a wśród nich najbardziej rozpowszechniona biofiltracja, charakteryzują się niskimi kosztami inwestycyjnymi i eksploatacyjnymi w porównaniu z tradycyjnymi metodami oczyszczania gazów. Dzięki wykorzystaniu naturalnych procesów biodegradacji zachodzących w środowisku do usuwania zanieczyszczeń, można uniknąć pows[...]

Przedstawiono metody oraz urządzenia do poboru próbek odorotwórczych gazów w zależności od typu źródła emisji i parametrów gazów. Opisana metodyka poboru jest zgodna z normą PN-EN 13725 oraz wytycznymi VDI 3880, opracowanymi przez Zrzeszenie Inżynierów Niemieckich. Methods and equipment for taking-off the odour samples from point, surface and vol. sources were reviewed. The PN-EN 13725 std. and the VDI 3880 guideline were taken as directives for the sampling. Określenie metody poboru próbek i zebranie informacji o procesie technologicznym ma decydujące znaczenie dla interpretacji wyników oraz formułowania wniosków z przeprowadzanych badań. Pobór próbek ma bardzo istotny wpływ na występowanie oraz wielkość i zakres błędów pomiarowych. Błędy te wynikać mogą z charakteru źródła[...]

  Przedstawiono wyniki terenowych pomiarów intensywności zapachów emitowanych z zakładu należącego do branży przemysłu rolno-spożywczego. Badania zostały wykonane zgodnie z metodyką zawartą w wytycznych Zrzeszenia Inżynierów Niemieckich (Verein Deutscher Ingenieure) VDI 3940. Analizę przestrzenną intensywności zapachu na badanym obszarze wykonano z zastosowaniem metody interpolacji ważonych odwrotności odległości IDW (inverse distance weighted) z wykorzystaniem systemów informacji geograficznej GIS (geographic information systems). Intensity of odours emitted from an agro-food industrial plant was measured under field condition according to guidelines given by the German Assocn. of Engineers VDI and analyzed spatially according the inverse distance weighted interpolation method. The results were presented graphically. Dotychczas w ochronie powietrza skupiano się przede wszystkim na standardowych jego zanieczyszczeniach, o ściśle określonych właściwościach toksycznych dla ludzkiego organizmu. Od pewnego czasu coraz częściej rozważa się problemy związane z gazami złowonnymi. Odory, choć zazwyczaj nie mają bezpośredniego wpływu na zdrowie człowieka (co zależy od składu chemicznego mieszaniny odorantów), to jednak mogą być przyczyną poważnego obniżenia komfortu życia osób narażonych na długotrwałą ich ekspozycję1). Systemy informacji geograficznej (GIS) znajdują coraz powszechniejsze zastosowanie w różnych dziedzinach gospodarki i nauki, w tym m.in. w ochronie i zarządzaniu środowiskiem naturalnym2). GIS dają możliwość przeprowadzania nie tylko analiz przestrzennych, ale również wykonywania analiz statystycznych na danych przestrzennych. W przypadku terenowych badań imisji zapachów interpolacja jest przydatnym narzędziem w określeniu intensywności zapachu w punktach, w których nie wykonano pomiaru. Jest jedną z procedur obsługiwanych przez pakiet narzędzi geostatystycznych3). Interpolacja jest też jedną z funkcji nauki łączące[...]

  Przedstawiono badania dotyczące wykorzystania wyselekcjonowanych mikroorganizmów w biofiltracji gazów zanieczyszczonych benzenem. Porównano biofiltrację par benzenu przez złoże zasiedlone przez mikroflorę autochtoniczną i zaszczepione mikroorganizmami wyhodowanymi w warunkach in vitro. Stwierdzono dużo lepsze efekty usuwania benzenu oraz krótszy czas adaptacji i readaptacji w przypadku biofiltracji przez złoże wzbogacone mikrobiologicznie. Złoże zaszczepione wyselekcjonowanymi podczas długiego pasażowania bakteriami wymagało zasilania dużymi ilościami soli biogenicznych. PhH-contg. air was filtered at 20°C through peat-pearlite bed inoculated with selected Acinetobacter, Alcaligenes and Corynebacterim species and improved by addn. of a N, P, K and Mg as well as B, Cu, Fe, Mo and Zn-contg. fertilizer (mass load of the bed up to below 80 mg/m3s) to study the efficiency of PhH biodegrdn. The inoculation resulted in a substantial increase in the rate of PhH removal up to above 70 mg/m3s (process efficiency near to 100%). Obserwacja procesów rozkładu materii organicznej naturalnie zachodzących w środowisku pozwoliła na wykorzystanie ich w technologii oczyszczania gazów odlotowych. Biologiczne metody usuwania zanieczyszczeń organicznych oparte są na ich podatności na biodegradację. Mikroorganizmy mają duże zdolności adaptacji do rozkładu różnych zanieczyszczeń, jednak nie do wszystkich w tej samej mierze. Początkowo metody biologiczne, w tym biofiltracja, ograniczały się do usuwania z gazów substancji występujących w naturalnym środowisku życia mikroorganizmów. Z czasem rozszerzono ich stosowanie również do oczyszczania gazów przemysłowych zawierających ksenobiotyki (związki obce drobnoustrojom i trudno aPolitechnika Wrocławska; bPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu Waldemar Adamiaka, Urszula Kitaa, Izabela Sówkaa, *, Mirosław Szklarczykb Rola selekcji mikroorganizmów w procesi[...]

  Przedstawiono możliwość zastosowania metod geostatystycznych do oceny zapachowej jakości powietrza, dostępnych w systemach informacji geograficznej GIS (geographic information system). Interpolację przeprowadzono metodami ważonych odwrotności odległości IDW (inverse distance weighted) oraz krigingu zwykłego. Dane przestrzenne pozyskano w terenowych badaniach intensywności zapachu wykonanych zgodnie z metodyką zawartą w wytycznych VDI 3940. Wyniki różnych wariantów interpolacji dla obu metod przeanalizowano i oceniono na podstawie wielkości błędów charakteryzujących dokładność danej metody oraz jakości wizualnej zgodnej z charakterem tworzenia się smugi odorowej. Air quality in the neighborhood (1000 m) of rape seed processing plant was evaluated by a direct olfactometric testing (6 people in 3 sessions). The results were interpolated by inverse distance weighted and ordinary kriging methods. Both shape of the odor propagation band and accuracy of the methods used were detd. Systemy informacji geograficznej GIS są wykorzystywane w wielu dziedzinach gospodarki oraz nauki. Coraz powszechniej wykorzystuje Politechnika Wrocławska Izabela Sówka*, Maria Skrętowicz, Alicja Nych, Paweł Zwoździak, Jerzy Zwoździak Porównanie przydatności i dokładności metod oceny stopnia uciążliwości zapachowej zakładu przemysłowego The comparison of usefulness and accuracy of methods for odor nuisance assessment of an industrial plant Mgr inż. Maria SKRĘTOWICZ w roku 2009 ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Jest doktorantką na tym samym wydziale. W roku 2011 ukończyła Podyplomowe Studium GIS na Wydziale Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej. Specjalność - zagadnienia związane z Systemami Informacji Geograficznej oraz uciążliwością zapachową. Zakład Ekologistyki, Instytut Inżynierii Ochrony Środowiska, Politechnika Wrocławska, Pl. Grunwaldzki 9, 50- 377 Wrocław, tel./fax: (71) 3[...]

  A review, with 25 refs. Dokonano przeglądu zastosowań surfaktantów w biologicznym oczyszczaniu gazów przemysłowych. Opisano efekty i sposoby dawkowania środków powierzchniowo czynnych, a także dokonano oceny ich wpływu na szybkość usuwania zanieczyszczeń hydrofobowych będących składnikami przemysłowych gazów odlotowych. Emisja lotnych związków organicznych (LZO) w znacznym stopniu przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza. Związki te mogą powodować wiele zagrożeń zarówno dla środowiska, jak i zdrowia ludzi. Przyczyniają się one do wzrostu stężenia ozonu troposferycznego, do tworzenia wtórnych aerozoli organicznych, a także do niszczenia ozonu stratosferycznego i pogłębiania efektu cieplarnianego. Ponadto, związki z tej grupy często wykazują dużą toksyczność wobec organizmów żywych. Mają właściwości mutagenne, kancerogenne i teratogenne1). Powszechnie stosowanych jest kilka technik zmniejszania emisji LZO (adsorpcja, absorpcja, kondensacja, spalanie, metody biologiczne). W biologicznym oczyszczaniu gazów stosuje się biopłuczki (bioskrubery), biofiltry oraz złoża zraszane (bioreaktory trójfazowe)2-6). Metody biologiczne znajdują coraz szersze zastosowanie w oczyszczaniu gazów, gdyż przy stosunkowo niskich kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych pozwalają na uzyskiwanie dużych skuteczności usuwania zanieczyszczeń. Zastosowanie metod biologicznych wiąże się jednak z pewnymi ograniczeniami, jak zapewnienie optymalnych parametrów pracy złoża dla rozwoju mikroorganizmów czy biodo-stępność oczyszczanych zanieczyszczeń7). Stężenie zanieczyszczeń w oczyszczanych gazach nie powinno przekraczać 1000 ppm, ze względu na możliwości enzymatyczne mikroorganizmów, a także wskazane jest niskie obciążenie, aby zapobiec nadmiernemu przyrostowi biomasy i zatykaniu złoża. Ważnym parametrem jest również wilgotność. W przypadku przesuszenia złoża dochodzi nie tylko do jego pękania, a tym samym tworzenia pewnych kanałów przepływu [...]

  Emissions of baked bread, noodle and EtOH smells from plants for prodn. of gluten, glucose and fructose syrups and EtOH for techn. purposes were detd. by olfactometry. Odour distribution models were developed and used for establishing the odour nuisance. Narrow range of EtOH smell impact was evidenced. The baked bread and noodle smells may be removed by thermal or catalytic combustion near to the emitors. Przedstawiono obliczenia dotyczące rozprzestrzeniania się zapachów w atmosferze w pobliżu wytwórni produktów agrochemicznych z zastosowaniem polskiego modelu referencyjnego. Na podstawie otrzymanych wyników i określonych w projekcie Ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej dopuszczalnych wartości stężeń zapachowych i częstości przekroczeń obliczono wymagany poziom redukcji emisji odorów oraz ustalono dopuszczalną jej wartość. Zaproponowano również możliwości ograniczenia emisji odorów w odniesieniu do wybranego obiektu. Uciążliwość zapachowa staje się w Polsce coraz większym problemem dla ludności mieszkającej w pobliżu obiektów emitujących substancje zapachowe. Do największych emiterów odorów należy zaliczyć zakłady przemysłowe (m.in. przemysł spożywczy), rolnictwo oraz obiekty gospodarki komunalnej. Problem zdaje się być o tyle bardziej skomplikowany, że w Polsce wciąż nie wprowadzono uregulowań prawnych nakładających na wymienione obiekty obowiązku ograniczania emisji odorotwórczych gazów. Dlatego też większość przedsiębiorców skupia się jedynie na ograniczaniu emisji tych zanieczyszczeń wprowadzanych wraz z gazami odlotowymi do atmosfery,których limity podane są w odpowiednich rozporządzeniach krajowych1, 2) oraz przepisach unijnych3). Pomimo to wielu mieszkańców obszarów narażonych na oddziaływanie zapachowe zgłasza skargi na uciążliwość zapachową w odpowiednich organach4). Na skutek niezadowolenia społeczeństwa, mimo braku rozwiązań legislacyjnych, władze obiektów wprowadzających do środowiska naturalnego [...]

Przedstawiono wyniki ustnych badań ankietowych przeprowadzonych w wybranych okresach 2009 r. na obszarach położonych wokół 4 obiektów przemysłowych. Badania wykonano zgodnie z metodyką zawartą w wytycznych Zrzeszenia Inżynierów Niemieckich VDI 3883. Na podstawie analizy porównawczej metod opisu słownego i liczbowego uciążliwości zapachowej oceniono możliwość zastosowania ankietyzacji ustnej do oceny jakości zapachowej powietrza. Odour annoyance in the neighbourhood of 4 foodprocessing and chem. plants was studied by oral polling the population to check the applicability of method. The annoyance was detd. both verbally and numerically (11 score rating). A quite good correlation between the verbal and numerical assessments was obsd. Nie mo􀄪na w sposób prosty okre􀄞li􀃼 bezpo􀄞redniej, jednoprzyczynowej zale􀄪no􀄞ci mi􀄊dzy bod􀄨cami w postaci czynników w􀄊chowych a powodowan􀄅 przez nie uci􀄅􀄪liwo􀄞ci􀄅. Uci􀄅􀄪liwo􀄞􀃼 zapachowa jest bowiem wynikiem oddzia􀃡ywania kilku czynników, które mog􀄅 nasila􀃼 lub zmniejsza􀃼 reakcj􀄊 wybranej osoby na odbiór zapachu1-8). Poza czynnikami w􀄊chowymi, na percepcj􀄊 zapachu mog􀄅 wp􀃡ywa􀃼 czynniki zewn􀄊trzne. Nale􀄪􀄅 do nich9, 10) stan 􀄞rodowiska oraz zagospodarowanie przestrzenne na obszarze wyst􀄊powania uci􀄅􀄪liwo􀄞ci zapachowej (obecny poziom zapachów, struktura socjalno-ekonomiczna w obszarze zamieszkania, architektura), a tak􀄪e inne ni􀄪 w􀄊chowe w􀃡a􀄞ciwo􀄞ci 􀄨ród􀃡a zanieczyszczenia (ha􀃡as, wibracje, zapylenie). Ponadto, takie samo nat􀄊􀄪enie zapachu mo􀄪e wywo􀃡a􀃼 odmienne st[...]