Jedną z głównych przyczyn ograniczających plonowanie roślin uprawnych w Polsce jest duże zakwaszenie gleb. Badania prowadzone przez Stacje Chemiczno-Rolnicze wykazały1), że już od wielu lat udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych przekracza 50% powierzchni użytków rolnych. Występują jednak i takie obszary, na których gleby najsilniej zakwaszone stanowią ponad 80% powierzchni. Stan taki powoduje2) zmniejszenie ich produktywności i żyzności, a dla uprawianych na nich roślin ograniczenie dostępności mineralnych składników pokarmowych. Gleby te mają ponadto obniżone zdolności buforowe i niższą odporność na procesy prowadzące do degradacji. Zakwaszenie większości powierzchni użytków rolniczych w Polsce jest związane z dużym udziałem gleb lekkich, ale także wpływem klimatu oraz czynników antropogenicznych3). W bardzo dużym stopniu jest jednak skutkiem za małego zużycia nawozów wapniowych. W ostatnich kilkunastu latach ich średnie roczne zużycie obniżyło się z ponad 90 do ok. 40 kg na 1 ha użytków rolnych, przy czym na glebach najsłabszych (lekkich i kwaśnych) zanotowano największy spadek nawożenia wapniem. Przyczyn tego niekorzystnego trendu4-6) należy poszukiwać w tym, że po wejściu Polski do UE zlikwidowano dotacje budżetowe do wapnowania gleb, a jego kosztami obciążono w całości producentów rolnych. Wiele wskazuje jednak na to, że w najbliższych latach nawożenie mineralne będzie wykazywać tendencję wzrostową. W najbardziej prawdopodobnym7), zrównoważonym scenariuszu przemian w rolnictwie wzrost ten będzie wynosił ok. 15%. Pozwoli to na umiarkowany wzrost wolumenu produkcji roślinnej pomimo dalszego zmniejszania się powierzchni ziemi użytkowanej rolniczo i wypadania z produkcji drobnych gospodarstw rolnych. Przemysł nawozowy produkuje obecnie coraz więcej wapna granulowanego, które można rozsiewać na szerokość nawet kilkudziesięciu metrów za pomocą powszechnie stosowanych w gospodarstwach rozsiewaczy tarczowych. Podczas wysiewu wapna[...]

  Projects of geothermal hybrid power plants based on biomass and biogas were presented and analyzed from economic point of view. Polska jako członek Unii Europejskiej jest zobowiązana do zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W pracy podano ogólne wiadomości o biomasie i energii geotermalnej jako odnawialnych źródłach energii oraz przedstawiono koncepcję połączenia ich wykorzystania w systemie hybrydowym. Omówiono również projekty hybrydowych siłowni geotermalnych wspomaganych biomasą i biogazem znajdujące się w fazie realizacji. Rozwiązania tego rodzaju przyczynią się do zrównoważonego rozwoju, zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski i poprawy stanu środowiska naturalnego. Polska przystępując do Unii Europejskiej, przyjęła zobowiązania związane z rozwojem produkcji energii elektrycznej i ciepła z odnawialnych źródeł energii (OZE). Podstawowymi dokumentami rządowymi dotyczącymi sektora OZE są "Polityka energetyczna Polski do 2030 r." oraz "Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych" wynikający z postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/EU w sprawie promowania wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Według tego planu w 2020 r. w końcowym zużyciu energii w Polsce co najmniej 15% będzie pochodzić z OZE, przy czym dominujący udział ma mieć biomasa1). Biomasa jako źródło energii Na biomasę składają się substancje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, pochodzące z produktów, odpadów oraz pozostałości z produkcji rolnej i leśnej, a także z przemysłu przetwarzającego ich produkty oraz inne części odpadów2). Biomasa jest jedynym niekopalnym źródłem węgla, a naturalna powszechność występowania czyni ją trzecim największym nośnikiem energetycznym na świecie3, 4). W porównaniu z paliwami kopalnymi charakteryzuje się zerowym bilansem emitowanego ditlenku węgla, a z punktu widzenia bioekonomii będzie w perspektywie podstawowym surowcem chemicznym i energetycz[...]

  Po raz pierwszy nazwa chlorofil została użyta w 1818 r. przez Pelletiera i Caventou do opisu barwnika nadającego zielony kolor liściom. Słowo chlorofil pochodzi z języka greckiego (chloros oznacza zielony, a phyllon liść)1). Badaniem cząsteczki chlorofilu zajmował się w latach 1907-1913 Richard Willstätter, profesor chemii organicznej Politechniki w Zurychu. Za wykazanie obecności magnezu w cząsteczce chlorofilu i określenie jej ogólnej struktury otrzymał w 1915 r. Nagrodę Nobla. Ostatecznie budowę cząsteczki chlorofilu wyjaśnił Hans Fischer, niemiecki profesor chemii lekarskiej i organicznej, uhonorowany Nagrodą Nobla w 1930 r. Trzecia Nagroda Nobla związana z chlorofilem została przyznana w 1965 r. amerykańskiemu chemikowi organicznemu Robertowi Woodwardowi za opracowanie syntezy chlorofilu2). Mimo że od odkrycia chlorofilu przez R. Willstattera minęło już ponad 100 lat, to badania nad nowymi rodzajami chlorofili i sposobami ich wykorzystania trwają nadal.Biomasa pochodzenia roślinnego powstaje w procesie fotosyntezy, który jest jednym z najważniejszych procesów bioenergetycznych na Ziemi, a polega na przetworzeniu energii słonecznej na dostępną dla podtrzymania życia energię wiązań chemicznych. W wyniku fotosyntezy, zapoczątkowanej ponad 3 mld lat temu, powstaje rocznie ponad 100 mld t suchej biomasy3-5). Biomasa jest zatem najstarszym źródłem energii chemicznej6) i będzie nieprzerwanie odgrywać istotną rolę jako odnawialne źródło energii7). Zostało to podkreślone podczas debaty pt. "Transformacja w stronę źródeł odnawialnych: rola biomasy?", która odbyła się w Brukseli na początku 2018 r. Polski Komitet Energii Elektrycznej jako uczestnik debaty wyraził przekonanie, że biomasa może odgrywać również kluczową rolę w zakresie spełnienia celów klimatycznych, a także mieć istotny wkład w proces tworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym8). Biomasa jest jedynym niekopalnym źródłem węgla, tzw. czystym węglem i trzecim największym noś[...]

Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) jest krzewem liściastym z rodziny Elaeagnaceae, szeroko rozpowszechnionym w Europie i Azji. Z różnych części rokitnika wytwarza się soki, dżemy, olej, herbaty ziołowe, suplementy diety, tradycyjne leki, nalewki, barwniki spożywcze i kosmetyki (szampony, kremy i balsamy do opalania)1, 2). Owoce, nasiona, kora i liście tej rośliny są cennym źródłem składników odżywczych3). Należą do nich przede wszystkim flawonoidy, karotenoidy, witaminy (C, E i K), garbniki, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, związki fenolowe, tokoferole, fitosterole, niezbędne aminokwasy oraz wiele makro- i mikroelementów4- 7). Owoce rokitnika zawierają wiele naturalnych przeciwutleniaczy (witaminy C i E), karotenoidy, flawonoidy, polifenole, tokoferole, alkaloidy, sterole, garbniki i inne8, 9). W zależności od podgatunku zawartość witaminy C w owocach rokitnika zawiera się w granicach 360-2500 mg/100 g. Zawartość witaminy E w miazdze z owoców rokitnika mieści się w granicach 100-160 mg/100g10). Za barwę owoców rokitnika odpowiadają karotenoidy. Głównym karotenoidem występującym w tych owocach jest β-karoten. Oprócz β-karotenu występują również likopen, zeaksantyna, γ-karoten, luteina, kantaksantyna i β-kryptoksantyna11). Kolejną ważną grupą związków antyoksydacyjnych, odpowiadającą w znacznym stopniu za właściwości antyoksydacyjne są związki fenolowe. W zależności od odmiany i stopnia dojrzałości owoców zawartość tych związków zawiera się w granicach 120-550 mg/100 g12). Głównymi związkami fenolowymi występującymi w rokitniku są flawonoidy i fenolokwasy. Całkowita zawartość flawonoidów w soku z owoców rokitnika wynosi ok. 15,4 mg/100 g. Głównymi flawonoidami zawartymi w owocach rokitnika są glikozydy, izorametyna, kwercetyna i kemferol13, 14). Kwasy fenolowe występujące prawie wyłącznie w owocach rokitnika to najczęściej pochodne kwasu hydroksybenzoesowego, hydroksycynamonowego, salicylowego, p-ku[...]