The Japan 5S system was implemented in 2013-2015 in a medium-sized chem. enterprise in Poland to improve the quality management. The implementation efficiency was 80-90%. The improvement of self-discipline was the most difficult. Przedstawiono technikę 5S wspomagającą zarządzanie jakością oraz pomagającą ograniczenie marnotrawstwa, wdrożoną w przedsiębiorstwie chemicznym Nicols położonym w Trawnikach, woj. lubelskie. Zaprezentowano etapy i proces wdrażania tej techniki wraz z przykładowymi usprawnieniami. Przedstawiono wyniki audytów prowadzonych w okresie od czerwca 2014 r. do lutego 2015 r., na podstawie których można zaobserwować trudny proces doskonalenia samodyscypliny, najważniejszego filaru tej techniki. Po 1,5 roku funkcjonowania techniki 5S wśród pracowników przedsiębiorstwa przeprowadzono ankietę, której wyniki pozwalają stwierdzić, że wprowadzenie techniki 5S w znaczny sposób poprawiło bezpieczeństwo i organizację pracy. Obecnie zarządzanie w przedsiębiorstwie to już nie tylko wdrażanie i funkcjonowanie systemu zarządzania jakością opartego na normie ISO 9001:20081). Organizacje czują coraz większą potrzebę ciągłego doskonalenia swoich działań i produktów, chcą spełniać oczekiwania klientów poprzez dostarczenie im wymaganej wartości, jednocześnie ograniczając ponoszone nakłady i zmniejszając marnotrawstwo2, 3). Szczególne wymagania stawiane są firmom, które zajmują się produkcją substancji chemicznych, ponieważ emitują one wiele rodzajów zanieczyszczeń ze względu na różnorodność powstających produktów i skalę zagrożeń środowiska, które mogą powodować4). Przedsiębiorstwa te, zgodnie z wymaganiami dyrektyw UE, powinny stosować się do wymagań BAT poprzez zastosowanie odpowiednich technik i technologii zmniejszania emisji zanieczyszczeń. Jednym z narzędzi pozwalających na ograniczenie marnotrawstwa, zmniejszenie ilości powstających odpadów oraz ulepszenie organizacji stanowiska pracy jest japońska metoda 5S5). Nar[...]

  Ten phenolic acids were recovered from Sambucus nigra L. flowers by using microwave-assisted extn. (MAE) and Soxhlet extn. with aq. EtOH (80%). MAE was more effective technique for the isolation of phenolic acids than the Soxhlet extn. High-performance liq. chromatog. with electrospray ionization mass spectrometry was used for identification of the phenolic acids. Przeprowadzono optymalizację warunków ekstrakcji kwasów fenolowych z kwiatów Sambucus nigra L., odgrywających ważną rolę w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i chemicznym. Zastosowano ekstrakcję wspomaganą mikrofalami (MAE) i ekstrakcję w aparacie Soxhleta. Najbardziej skuteczną metodą izolacji większości analizowanych kwasów fenolowych była MAE z użyciem 80-proc. roztworu etanolu. Ekstrakcja tą metodą jest łatwa do wykonania, dostępna w większości laboratoriów i stosunkowo tania. Analizę ilościową i jakościową przeprowadzono metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej sprzężonej ze spektrometrią mas (HPLC-ESI-MS/MS). Dziki bez czarny (Sambucus nigra L.) jest jedną z najstarszych roślin wykorzystywanych w celach leczniczych i przemysłowych. Najważniejszymi częściami tej rośliny, ze względu na właściwości farmakologiczne i możliwości aplikacji w przemyśle, są kwiaty i owoce1, 2).Kwiaty bzu czarnego znalazły szerokie zastosowanie w medycynie oraz w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i chemicznym ze względu na dużą zawartość flawonoidów i kwasów fenolowych. Bogate są one również w aminokwasy, olejki eteryczne, garbniki i sole mineralne1). Działają silnie napotnie, przeciwgorączkowo, moczopędnie oraz wykrztuśnie, co pozwala na wewnętrzne zastosowanie naparów z kwiatów w leczeniu nieżytów dróg oddechowych, stanów zapalnych dróg moczowych oraz przeziębień połączonych z wysoką gorączką. Stosowanie zewnętrzne jest możliwe dzięki miejscowemu działaniu przeciwzapalnemu. Ekstrakty z kwiatu czarnego bzu pozyskuje się także w celu produkcji toników do twarzy, masecz[...]

  Bardzo ważnym problemem badawczym jest doskonalenie procesu aplikowania nawozów mineralnych na powierzchnie pól uprawnych, przede wszystkim w celu zapewnienia jak największej równomierności ich wysiewu. Wynika to głównie z konieczności zapewnienia efektywnego wykorzystania ich potencjału plonotwórczego, przy równoczesnym ograniczeniu do minimum niekorzystnego wpływu na stan środowiska przyrodniczego1). Nierównomierne rozmieszczenie na powierzchni pola granul nawozu zmniejsza bowiem plonowanie, a niewykorzystany przez rośliny nawóz może prowadzić do degradacji lub zanieczyszczenia środowiska naturalnego2, 3). Na równomierność aplikacji nawozów ma wpływ bardzo wiele czynników, które związane są z budową i parametrami pracy rozsiewaczy, właściwościami cząstek nawozu oraz warunkami zewnętrznymi panującymi podczas wysiewu. Potwierdzają to wyniki prowadzonych w tym zakresie badań4-6), które wykazały, że nie tylko konstrukcja rozsiewacza, niewłaściwy dobór łopatek tarczy, czy błędne ustawienie parametrów pracy maszyny, ale także warunki zewnętrzne oraz właściwości fizyczne granul nawozów mają wpływ na jakość ich aplikacji. Na równomierność wysiewu nawozów mineralnych mają wpływ7) takie ich cechy fizyczne, jak gęstość oraz właściwości aerodynamiczne poszczególnych cząstek. Jedną z tych właściwości jest współczynnik oporu aerodynamicznego, który jest zależny przede wszystkim od kształtu granul nawozów mineralnych. W teoretycznych modelach symulujących trajektorie ich ruch w powietrzu zakłada się najczęściej8-10), że mają one kształt sferyczny, a współczynnik oporu aerodynamicznego zależy jedynie od liczby Reynoldsa. Jednorodne oraz kuliste granule są równomierniej rozsiewane po polu, a w konsekwencji nawóz jest efektywniej wykorzystywany przez rośliny uprawne. Granule nawozu o niekulistym kształcie mają większy opór aerodynamiczny, a jego wzrost może być jeszcze silniejszy w przypadku cząstek chropowatych występujących np. w nawozach po[...]

  A com. amino acids-contg. biostimulator was applied on leaves of 2 common bean varieties in field exps. to study its effects on seed, mass and pod nos. The seeds were analyzed for protein, moisture and ash contents. Use of the biostimulator resulted in increasing the seed no. and mass as well as the protein content in the seeds. Dokonano oceny działania wybranych nawozów płynnych zaliczanych do grupy biostymulatorów zawierających aminokwasy. Przedstawiono wyniki badań efektywności nawożenia biostymulatorem Terra Sorb Complex fasoli zwykłej odmiany Aura i Toska. Dokonano porównania zawartości białka i popiołu w obu odmianach w zależności od formy i stężenia aplikowanego biostymulatora. Stwierdzono, że nawożenie Terra Sorb Complex korzystnie wpływa na plonowanie fasoli zwykłej i determinuje zawartość białka i popiołu w badanych odmianach fasoli. Optymalne warunki do wzrostu i rozwoju roślin zapewniają uzyskanie wysokiego plonu. W okresie wegetacji często występują niekorzystne warunki środowiskowe (zbyt niska lub wysoka temperatura powietrza, niedobór lub nadmiar opadów atmosferycznych), co powoduje utrudnienia w pobieraniu składników pokarmowych ze środowiska glebowego. Dostarczenie składników pokarmowych roślinie w warunkach dla niej stresowych przyczynia się do poprawy jej wzrostu i rozwoju, a w konsekwencji korzystnie wpływa na parametry plonotwórcze. Skutecznym sposobem na zwiększenie odporności roślin na czynniki stresowe jest zastosowanie nawozów dolistnych. W grupie tej znajdują się m.in. różnego rodzaju biostymulatory oparte na wyciągach z alg morskich1-3), związkach nitrofenolowych4, 5) lub wolnych aminokwasach6, 7). W ostatnim okresie coraz częściej można spotkać na rynku nawozy o działaniu biostymulującym zawierające aminokwasy. Aminokwasy są elementem składowym białek, a ich biosynteza wymaga dużych nakładów energetycznych. Dostarczenie roślinom aminokwasów, szczególnie w momentach krytycznych (po wystąpieniu [...]

  Risk anal. of the liq. pressurized gas (LPG) tankage was performed by using particular cases. Some measures for increasing the safety (gas detectors, double level gauges, computer monitoring) were recommended. Przeprowadzono analizę ryzyka oraz przedstawiono wybrane scenariusze awaryjne dla stacji dystrybucji gazu propan-butan (LPG). Uwzględniono nowe przepisy dotyczące samodzielnego napełniania przez kierowców zbiornika samochodowej instalacji gazowej. Zaproponowano rozwiązania podnoszące bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń do napełniania samochodów gazem propan-butan. Gaz propan-butan jest powszechnie stosowany zarówno w przemyśle, jak i gospodarstwach domowych. Polska zaś jest krajem przodującym w jego użyciu w transporcie przemysłowym i publicznym. W 2015 r. zajmowała ona czwartą pozycję1), a w 2008 r. trzecią2) (rys. 1). Użytkowane w Polsce instalacje do dystrybucji gazu LPG często pochodzą sprzed wielu lat i od dawna nie były modernizowane. Ze względu na właściwości gazu muszą być jednak zachowane rygorystyczne zasady bezpieczeństwa, zarówno przy wydobyciu gazu i jego transporcie, jak również przy produkcji gazu z różnych materiałów, np. z biomasy3). Gaz ten jest cięższy od powietrza i w przypadku awarii łatwo zalega w kanałach i szczelinach, co prowadzi do sytuacji potencjalnie niebezpiecznych. Podczas magazynowania i dystrybucji LPG występują zagrożenia, w wyniku których może wystąpić awaria powodująca straty ludzkie, finansowe oraz środowiskowe. System prawny oraz kontrole Urzędu Dozoru Technicznego (UDT) wymuszają na właścicielach stacji LPG zachowanie odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa. Nie zwalnia to ich jednak z ciągłego podnoszenia poziomu bezpieczeństwa, szczególnie w ostatnim czasie, kiedy do tankowania samochodów zostali dopuszczeni kierowcy bez przeszkolenia. Samoobsługa podczas tankowania pojazdów podnosi ryzyko wystąpienia awarii, ponieważ zmniejszony został nadzór obsługi stacji nad sytuacjami, w k[...]

  Drewno jest naturalnym materiałem kompozytowym o osnowie polimerowej. Podstawowe związki wielkocząsteczkowe w drewnie to celuloza (38-50%), lignina (15-25%) i hemicelulozy (23-32%), które mogą mieć charakter jednorodny lub niejednorodny. W drewnie zawarte są również inne substancje, tj. węglowodany (w tym skrobia), białka, garbniki, tłuszcze oraz terpeny, związane z drewnem w sposób niestrukturalny. W związku z tym, podstawowymi pierwiastkami wchodzącymi w skład drewna są: węgiel (49,5%), tlen (43,8%), wodór (6,0%) i azot (0,2%)1, 2). Związkiem, który w drewnie odgrywa szczególną rolę jest celuloza. Stanowi ona objętościowo największą jego część. W sensie chemicznym jest ona polisacharydem zbudowanym z jednostek anhydroglukozowych powiązanych ze sobą wiązaniami β-1,4-glikozydowymi. Monomerem celulozy, podobnie jak w przypadku skrobi i glikogenu, jest glukoza, ale jednostką powtarzalną anhydrocelobioza. Średni stopień polimeryzacji celulozy w drewnie wynosi 9-10·103. Celuloza naturalna stanowi podstawowy składnik ściany komórkowej (pierwotnej i wtórnej) roślin, gdzie występuje tylko i wyłącznie w formie liniowej, nie wykształcając odgałęzień. Jedną z podstawowych właściwości celulozy jest tendencja do tworzenia intra- i intermolekularnych wiązań wodorowych. Dzięki temu poszczególne makrołańcuchy celulozowe tworzą wiązki, które agregują, tworząc mikrofibryle zawierające fragmenty krystaliczne i amorficzne. Mikrofibryle z kolei agregują w fibryle, z których składają się właściwe włókna celulozowe. Konsekwencją budowy fibrylarnej oraz silnych wiązań wodorowych jest nierozpuszczalność celulozy w większości popularnych rozpuszczalników oraz wysoka odporność mechaniczna materiałów celulozowych, w tym drewna. Oddziaływanie rozpuszczalników (głównie polarnych) na celulozę powoduje pęcznienie materiału, co umożliwia wniknięcie czynnika modyfikującego do wnętrza drewna3, 4). W odróżnieniu od regularnej struktury celulozy, która[...]