Horse hair samples were collected in 3 regions of Poland and studied for elementary compn. by electron microscopy and X-ray spectroscopy. Substantial higher contents of F, Al and S were obsd. in hair of horses from an industrial region. Wykazano przydatność analizy rentgenowskiej SEM-EDS do określania stanu czystości środowiska naturalnego na przykładzie oznaczenia zawartości pierwiastków w okrywie włosowej zwierząt pochodzących z różnych środowisk. Potwierdzono, że analiza ta daje informacje o stanie zdrowotnym zwierzęcia, nadmiarze lub niedoborze różnego rodzaju pierwiastków w organizmie i może być dobrym narzędziem w biomonitoringu środowiska. Wyniki pracy mogą być przydatne m.in. w badaniach dotyczących stanu środowiska, a także w przemyśle pasz i suplementów diety dla zwierząt. Elektronowa mikroskopia skaningowa SEM (electron scanning microscopy) w połączeniu z mikroanalizą rentgenowską EDS (energydispersive X-ray spectroscopy) jest metodą pozwalającą na ocenę składu chemicznego różnego rodzaju prób. Jest ona obecnie powszechnie stosowanym narzędziem poznawczym w wielu gałęziach nauki i przemysłu, np. do analizy ekstraktów roślinnych1), odpadów z przemysłu rybnego2) czy produktów jajczarskich3), a także prób środowiskowych4). Metoda ta opiera się na emisji promieniowania rentgenowskiego charakterystycznego dla danego pierwiastka wchodzącego w skład analizowanej próby, wykorzystuje oddziaływanie elektronów z atomami badanego materiału, umożliwia odczyt i rejestrację kwantów promieniowania powstałych w wyniku pobudzenia elektronów wtórnych z powierzchni analizowanej próby5), co pozwala na uzyskanie informacji o składzie pierwiastkowym badanego materiału. Ponadto elektrony wtórne oraz wstecznie rozproszone umożliwiają obrazowanie (mapping) powierzchni ocenianego materiału6). Energia pobudzenia zależna jest od składu analizowanej próby, co umożliwia określenie składu pierwiastkowego [...]

Przedstawiono zmodyfikowaną technologię uzyskiwania koncentratów kwasów tłuszczowych omega-3 w zmydlonych próbkach oleju rybnego, uzyskanego z filetów makreli atlantyckiej. Zastosowano metodę polegającą na kompleksowaniu mocznikiem kwasów nasyconych i jednonienasyconych. W uzyskanych koncentratach prawie całkowicie usunięte zostały kwasy tłuszczowe nasycone, a procentowa zawartość kwasów omega-3 wzrosła z 35,5% do 90,4%. Stwierdzono, że dodatek do uzyskanego koncentratu 0,2% dawki a-tokoferolu zabezpiecza przez 4 tygodnie uzyskany produkt przed zmianami oksydacyjnymi i spadkiem zawartości kwasów omega-3. Unsatd. omega-3 fatty acids were concd. in a fish oil (Atlantic mackerel fillets) from 35.5% to 90,4% by complexing satd. and monounsatd. fatty acids with urea in aq. EtOH[...]

W wyniku zastosowania procesów opracowanych lub zmodyfikowanych przez autorów pracy uzyskano znaczny wzrost stężenia kwasów tłuszczowych omega-3 (głównie kwasów eikozapentaenowego EPA i dokozaheksaenowego DHA) w oleju rybim oraz kwasów 11t C18:1 (kwas wakcenowy VA) i 9c,11t C18:2 (izomer kwasu linolowego CLA) w tłuszczu mleka owczego, a także zsyntetyzowano z zawartego w oleju winogronowym kwasu linolowego 9c,12c C18:2 jego sprzężone dieny o konfiguracji 9c,11t i 10t,12c (izomery CLA). Na bazie tych 3 preparatów lipidowych opracowano kompozycję bioaktywnego kompleksu lipidowego (BKL), który zawierał ok. 35% kwasów EPA i DHA, 8,5% sprzężonych dienów CLA i 3,9% VA. Suplementacja kompleksem BKL dawki pokarmowej szczurów żywionych dietą wysokotłuszczową bogatą w kwasy tłuszczowe nasycone spowodowała istotny spadek wszystkich aterogennych wskaźników lipidowych krwi. Zawartość triglicerydów zmniejszyła się o 32%, cholesterolu całkowitego o 27% oraz lipoprotein LDL o 28%. Uzyskany spadek był znacznie większy od tego, jaki uzyskano dla poszczególnych preparatów lipidowych wchodzących w skład BKL, co wskazuje na ich synergistyczne i bardzo korzystne działanie w opracowanym przez autorów pracy kompleksie. The grapeseed oil was enriched in conjugated 10t,12c C18:2 linoleic and 11t C18:1 vaccenic acids by alk. hydrolysis and acidification with following cryst. from urea. The sheep milk fat was enriched in 9c,11t C18:2 linoleic and 11t C18:1 oleic acids and the fish (mackerel) oil was enriched in C20:5 eicosapentaneoic and C22:6 docosahexaneoic acids by similar methods. All 3 prepns. were combined to produce a bioactive lipid complex (BKL). The supplementation of feeding dose for rats fed with a diet rich in saturated fatty acids (pork lard) with BKL resulted in a significant decrease in all atherogenic indices of blood (triglycerides by 32%, total cholesterol by 27% and lipoprotein by 28%). The decrease was significantly high[...]

  Przedstawiono wyniki badań dotyczących możliwości optymalizacji procesu niskotemperaturowej krystalizacji olejów rybnych w celu zwiększenia w nich stężenia kwasów ω-3 (EPA, DHA). Przeanalizowano wpływ rodzaju rozpuszczalnika, jego stosunku do oleju oraz temperatury wymrażania. Na postawie uzyskanych wyników stwierdzono, że stosunek masy oleju do masy rozpuszczalnika (1:2,5 i 1:5) nie miał w zasadzie wpływu na efektywność tego procesu. Z kolei użycie jako rozpuszczalnika acetonu lub jego mieszaniny z heksanem (1:4) pozwoliło na uzyskanie znacznie większej koncentracji kwasów EPA i DHA niż w przypadku zastosowania samego heksanu. Najistotniejszy wpływ na przebieg procesu niskotemperaturowej krystalizacji miała temperatura wymrażania. W temp. -18°C proces był znacząco mniej efektywny niż w temp. -70°C (P ≤ 0,01). Crude fish oil was crystd. at -18°C and -70°C after diln. with AcMe, hexane or their mixt. (1:4) to increase the contents of eicosapentanoic (C20:5) and docosahexanoic (C22:6) acids. The total content of both acid was increased from 21.5% by mass up to 41.5% by mass after diln. with AcMe. Kwasy ω-3 należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Kwasy te nie mogą być syntetyzowane przez ssaki i muszą być im dostarczane ze źródeł egzogennych. W organizmie człowieka NNKT wykazują bardzo korzystne i wielokierunkowe działanie, m.in. obniżają poziom cholesterolu całkowitego i jego niekorzystnej frakcji LDL oraz ciśnienie tętnicze krwi, wykazując tym samym działanie kardioprotekcyjne1-3). Głównym i właściwie jedynym źródłem kwasów EPA (eikozapentaenowego C20:5) i DHA (dokozaheksanowego C22:6) w diecie człowieka są ryby i owoce morza. Kwasy te nie występują w tłuszczach pochodzenia roślinnego, a w innych tłuszczach zwierzęcych obecne są tylko w śladowych ilościach4-6). Okazuje się jednak, że poprzez suplementację diety zwierząt olejami pochodzenia rybnego można zwiększyć w ich tłuszczu mle[...]

  Ag nanoparticles were deposited on mineral sorbents (vermiculite, bentonite, halloysite) and added to poultry droppings mixed with sawdust-straw litter, placed in tightly closed glass bottles and studied for NH3 emission by measuring the NH3 concn. in air in upper litter layer and above its surface. Addn., temp. and humidity of the litter and in the air were measured. A decrease in NH3 concn. both in the litter and above its surface was noted in all the cases, the highest for vermiculite-based prepns. Określono w warunkach laboratoryjnych wpływ preparatów na bazie nanocząstek srebra i sorbentów mineralnych (wermikulit, bentonit, haloizyt) na stężenie amoniaku w ściółce i ponad jej powierzchnią oraz parametry fizyczne ściółki i powietrza. Materiał badawczy (pomiot kurzy zmieszany ze ściółką trocinowo-słomiastą) umieszczono w szczelnie zamkniętych szklanych butlach, natomiast preparaty podawano na powierzchnię odchodów. Przeprowadzono pomiary stężenia amoniaku w górnej warstwie ściółki oraz ponad jej powierzchnią, a także określono parametry fizyczne ściółki i powietrza w butlach. Zmniejszenie stężenia amoniaku w ściółce i ponad jej powierzchnią zaobserwowano w przypadku wszystkich zastosowanych preparatów, jednak największą obniżkę uzskano dla preparatów na bazie wermikulitu. Nie zaobserwowano wyraźnego wpływu zastosowanych preparatów na parametry fizyczne ściółki i powietrza. Konieczność optymalizacji warunków utrzymania zwierząt gospodarskich jest kwestią ważną i ciągle aktualną. Pod pojęciem optymalizacji warunków utrzymania kryją się zarówno ograniczenie emisji gazów odorotwórczych, w tym amoniaku, jak i kwestie związane z zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi pochodzącymi z rolnictwa, głównie zaś z produkcji zwierzęcej. Chów i hodowla zwierząt są nieustannie konfrontowane [...]

Przedstawiono przegląd różnego rodzaju metod otrzymywania wybranych nanozwiązków srebra, złota, glinu, żelaza, tytanu, cynku i niklu, a także zaprezentowano szeroki zakres ich możliwego zastosowania oraz znaczenie w rozmaitych gałęziach przemysłu i nauki. A review, with 74 refs., of methods for prodn. of Ag, Au, Al, Fe, Ti, Zn and Ni nanocompds. and their uses in various branches of industry and science. Nanotechnologia nie jest poj􀄊ciem nowym. Ju􀄪 od dziesi􀄊cioleci naukowcy g􀃡osili pogl􀄅d, 􀄪e je􀄞li mogliby manipulowa􀃼 pojedynczymi moleku􀃡ami, mogliby projektowa􀃼 materia􀃡y o w􀃡a􀄞ciwo􀄞ciach, których uzyskanie nie jest mo􀄪liwe w skali makro i tym samym mogliby wytyczy 􀃼 nowe granice we wszystkich dziedzinach przemys􀃡u i nauki1). Za pocz􀄅tek nanotechnologii jako wyodr􀄊bnionej dziedziny nauki mo􀄪na uzna􀃼 odkrycie w 1985 r. fulerenów, nowej odmiany alotropowej w􀄊gla. Przed ich odkryciem uwa􀄪ano, 􀄪e w􀄊giel wyst􀄊puje jedynie w 2 odmianach alotropowych (diament i grafit), ró􀄪ni􀄅cych si􀄊 struktur􀄅 krystaliczn 􀄅. W 1985 r. wiedza na temat w􀄊gla zosta􀃡a zrewolucjonizowana dzi􀄊ki odkryciu klatkowej odmiany alotropowej tego pierwiastka. Odkrycie fulerenów i ogromny rozwój bada􀄔 w tej dziedzinie poci􀄅gn􀄊􀃡y za sob􀄅 post􀄊p wiedzy o nanostrukturze w􀄊gla. Odkryto nanorurki w􀄊glowe (nanokrystality w􀄊gla o strukturze cebulkowej) oraz nanokapsu􀃡ki w􀄊glowe2). Nanotechnologia dotyczy wytwarzania struktur, urz􀄅dze􀄔 i systemów o wymiarach 1-100 nm. Jest to szczególnie interesuj􀄅ce ze wzgl􀄊du na to, 􀄪e w􀃡a&[...]

  Opracowano procedury przygotowania prób mleka do oznaczeń całkowitej i wolnej L-karnityny metodami spektroskopowymi, a także oceniono przydatność metod spektrofotometrycznej i spektrofluorymetrycznej w tego typu analizach. Obie metody gwarantowały zbliżoną dokładność i powtarzalność wyników, jednak metoda kolorymetryczna z użyciem DTNB była tańsza, a samo wykonanie oznaczeń mniej pracochłonne. W ramach badań określono także wpływ gatunku mleka oraz jego obróbki termicznej i czasu przechowywania na zawartość L-karnityny. Największą zawartością całkowitej i wolnej L-karnityny charakteryzowało się mleko owcze, średnią krowie, natomiast najmniejszą kozie. Proces obróbki termicznej (pasteryzacja) oraz przechowywanie zmniejszały stężenie wolnej L-karnityny w mleku. Two anal. methods (spectrophotometry, spectrofluorometry) were tested for their applicability for enzymatic detn. of total and free L-carnitine contents in cow, goat and sheep milk samples. The samples were preliminary prepd. by hydrolysis with KOH at 60°C for 1 h, neutralization with HClO4 and ultrafiltration and then analyzed after enzymatic acetylation of L-carnitine with carnitine acetyltransferase either by colour reaction of the released free coenzyme A with 5,5’-dithio-bis(2-nitro-benzoic) acid (absorption at 412 nm) or by reaction of the coenzyme A with 2-oxoglutarate in presence of its dehydrogenase to hydrogenated nicotin-amide-adenine dinucleotide (absorption at 340 nm). Both methods tested were consistent but the spectrophotometric method was distinguished by higher simplicity. The highest content of total L-carnitine was found in sheep milk (10.8-10.9%) and the lowest in the goat milk (5.7-5.9%). Both the storage of the milk samples at -18°C for 4 weeks and the pasteurization of cow milk at 75°C and 90°C resulted in decrease in the L-carnitine content. Jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego społeczeństwa są "choroby cywiliz[...]

  Przedstawiono wyniki badań dotyczących procesu syntezy biologicznie aktywnych soli wapniowych izomerów kwasu linolowego c9,t11 i t10,c12C18:2 (Ca-CLA) z wykorzystaniem katalizatora tlenkowego. Do badań użyto oleju z pestek winogron o zawartości kwasu linolowego c9,c12C18:2 68,5% mas., środowisko reakcji stanowił glikol etylenowy lub glicerol, temp. reakcji wynosiła 185°C, a czas reakcji 3 h. Katalizatorem reakcji był tlenek wapnia w ilości dwukrotnie większej od stechiometrycznej. Uzyskane wyniki porównano z wynikami procesu alkalicznej izomeryzacji prowadzonej w obecności wodorotlenku potasu jako katalizatora, w znany sposób. W wyniku izomeryzacji kwasu linolowego zawartego w oleju z pestek winogron prowadzonej wobec wodorotlenku potasu uzyskano produkt zawierający 56,8% mas. sumy izomerów c9,t11 + t10,c12C18:2. W mydłach wapniowych (Ca-CLA), stanowiących produkty izomeryzacji prowadzonej w obecności tlenku wapnia, zawartość izomerów kwasu linolowego c9,t11 + t10,c12C18:2 wynosiła 5,6% mas. i 1,5% mas. dla reakcji prowadzonej odpowiednio w glikolu etylenowym i glicerolu. Grape seed oil was treated with KOH or CaO in (HOCH2)2 or glycerol at 185°C for 3 h to isomerize the 9c,12cC18:2-linoleic acid to its conjugated diene 9c,11tC18:2 and 10t,12cC18:2 isomers. CaO was more less active than KOH as the isomerization catalyst, but the Ca salts are of higher practical use. Izomery kwasu linolowego (CLA), c9,c12C18:2, stanowią grupę związków zawierających układy sprzężonych wiązań podwójnych w pozycjach cis,cis, cis,trans, trans,cis i trans,trans1). Dotychczas najlepiej przebadano i poznano właściwości izomerów o konfiguracji c9,t11 i t10,c12, które wykazują m.in. aktywność antyproliferacyjną w stosunku do komórek nowotworowych oraz redukują udział tkanki [...]

  Zaprezentowano wyniki badań mających na celu określenie skuteczności zmniejszenia emisji amoniaku w obiekcie inwentarskim przy użyciu preparatu nanotechnologiczno-mineralnego na bazie nanosrebra i wermikulitu. Zaobserwowano, że dodatek ten spowodował obniżenie zawartości amoniaku ponad ściółką w granicach 5-73%, a w górnej warstwie ściółki w zakresie 5-47%. Odnotowano także pewien wpływ dodatku na obniżenie wartości wskaźników fizycznych ściółki (temperatura, wilgotność, pH). Bedding in a sheephouse was powdered (100 g/m2) with wermiculite humodetrinite (95:5) blend covered with nano Ag (about 0.1 g/L) to decrease the NH3 concn. in the upper layer of bedding and above its surface. A substantial difference between the studied and control groups was obsd. only after 12 weeks of the expt. Jedną z bardzo intensywnie rozwijających się w ostatnich latach dziedzin nauki jest szeroko pojęta nanotechnologia. Nauka ta zaczyna odgrywać coraz większą rolę m.in. w ochronie środowiska, a także w rolnictwie, weterynarii, jak również w chowie i hodowli zwierząt1- 7). Jednym z najpowszechniej stosowanych w nanotechnologii pierwiastków jest srebro. Pierwiastek ten w skali nano charakteryzuje się wysoką aktywnością biobójczą wobec licznych patogenów, takich jak bakterie, wirusy, grzyby i drożdże8-11). Wykazano także, że zastosowanie nanosrebra w połączeniu z sorbentami naturalnymi może dawać dobre wyniki w zakresie redukcji emisji amoniaku ze ściółki oraz powodować zmniejszenie liczby bakterii12, 13). Parametry fizykochemiczne zarówno powietrza, jak i ściółki w pomieszczeniach gospodarskich są jedną z ważniejszych kwestii dotyczących utrzymania zwierząt i ich dobrostanu. Mają one wpływ na zdrowotność zwierząt, ale także warunkują emisję do środowiska zanieczyszczeń gazowych, w tym amoniaku, oraz mikrobiologicznych, które stanowią zagrożenie nie tylko dla zwierząt, ale również są znaczącym obciążeniem dla środowiska i mieszkańców obszarów s[...]

  Przedstawiono wyniki analiz zawartości pierwiastków oraz struktury preparatów nanotechnologiczno- mineralnych otrzymanych z połączenia wodnej i alkoholowej zawiesiny nanosrebra z sorbentami mineralnymi (wermikulit, bentonit, haloizyt). Stwierdzono, że uzyskane preparaty charakteryzują się zróżnicowanym składem pierwiastkowym oraz strukturą, co przypuszczalnie determinuje ich właściwości w zakresie aktywności biobójczej i dezynfekcyjnej. Aq. and alc. nano-Ag suspensions were deposited on mineral sorbents (vermiculite, bentonite, halloysite) studied for microstructure and element distribution on the surface to assess their biocide and disinfection activity. The bacteriocidic efficiency was the highest for the bentonitebased sorbent modified with alc. nano-Ag dispersion (up to 95.6%). Nanotechnologia jest jedną z najintensywniej rozwijających się w ostatnim czasie dziedzin nauki. Znajduje zastosowanie m.in. w medycynie, farmacji1-4), weterynarii5), biotechnologii6-8), a także w przemyśle spożywczym9), w badaniach dotyczących środowiska10, 11) czy też w ekotoksykologii12, 13). Jednym z pierwiastków, którym poświęca się wiele uwagi jest srebro stosowane w postaci nanocząstek. Działanie dezynfekcyjne i bakteriobójcze tego pierwiastka zostało już doskonale udokumentowane14- 17), pojawia się natomiast potrzeba opracowania jego nowych połączeń w celu wytworzenia preparatów mogących mieć zastosowanie m.in. do dezynfekcji w produkcji rolniczej i zwierzęcej. Z tego względu podjęto próby opracowania preparatów nanotechnologiczno- mineralnych na bazie nanosrebra i sorbentów mineralnych, które dzięki stałej i sypkiej konsystencji mogłyby być w łatwiejszy i bardziej wygodny sposób stosowane w warunkach produkcyjnych. Część doświadczalna Materiały i metody Nanopreparaty użyte do badań uzyskano, nanosząc wodną (W) i alkoholową (A) zawiesinę nanosrebra (firmy Amepox, Polska) metodą natryskową na sorbent w temperaturze pokojowej. W chara[...]