Jakość spalin jest jednym z czynników warunkujących możliwość stosowania procesów spalania w przemyśle. Obecność wielu składników w spalinach, o różnej szkodliwości, utrudnia jednoznaczną ocenę oddziaływania technologii spalania na środowisko. W niniejszej pracy sformułowano indeks toksyczności spalin, który będąc współczynnikiem bezwymiarowym, uwzględnia obecność w spalinach dowolnej iloś[...]

Badano możliwość zgazowania węgla kamiennego parą wodną bez udziału tlenu. Zaproponowano układ sprzężonych reaktorów fluidyzacyjnych, połączonych strumieniem recyrkulujących ziaren ciała stałego. Ciepło potrzebne do zgazowania uzyskuje się ze spalenia części surowca w atmosferze powietrza. Maksymalna temperatura w układzie nie przekracza 1000°C. Opracowano matematyczny model węzła zgazowani[...]

  Przedstawiono wyniki badania procesów zachodzących podczas termicznego przetwarzania opakowań aseptycznych, prowadzonego w reaktorze fluidyzacyjnym ze złożem piaskowym. W testach spalania okresowego wyróżniono dwa etapy procesu, różniące się efektami wizualnymi i czasem trwania. W przypadku ciągłego doprowadzania materiału do reaktora, przeprowadzono analizę zanieczyszczeń gazowych wykorzystując analizator FT-IR oraz określono rodzaje głównych składników organicznych. Stwierdzono występowanie metanu, etenu, etynu oraz naftalenu i benzenu. Waste aseptic packagings were disintegrated (end size 10-20 mm) and combusted in a fluidized sand bed reactor at 900°C to study the combustion course and compn. of flue gases. Two steps were distinguished in the process (carbonization with flame combustion and heterogeneous combustion with disintegration of solid particles). Some amts. of CH4, CH2=CH2, CH≡CH, naphthalene and PhH were obsd. in the flue gas. Wielowarstwowa budowa opakowań aseptycznych (papier i aluminium przedzielone i pokryte polietylenem) pozwala wykorzystać indywidualne zalety materiałów stanowiących poszczególne warstwy. Dzięki zastosowaniu folii aluminiowej, będącej barierą dla tlenu, drobnoustrojów i promieniowania UV1), produkty w opakowaniach aseptycznych nie muszą być przechowywane w chłodniach. Jest to powód, dla którego opakowania takie są stosowane na tak Politechnika Krakowska Jadwiga Zabagło*, Witold Żukowski Termiczne przetwarzanie opakowań aseptycznych w reaktorze fluidyzacyjnym Thermal processing of aseptic packagings in a fluidized bed reactor Dr hab. inż. Witold ŻUKOWSKI, prof. PK, w roku 1990 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. W 1994 r. obronił pracę doktorską, w 2005 r. przeprowadził przewód habilitacyjny. Jest dyrektorem Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej tej uczelni. Specjalność - inżynieria chemiczna i procesowa, inżynieri[...]

  Yellow and red varieties of Capsicum chinense sp. peppers fruits were dried in a drying oven or in a fluidized bed apparatus, fragmented and extd. with EtOH. The exts. were analyzed by gas chromatog. coupled to mass spectrometry. The anal. confirmed the presence of capsaicinoids in the exts. The yield of capsaicin from the yellow variety was 26.9-33.7 mg/g and from the red variety 5.0-16.4 mg/g of dry matter. Owoce żółtej i czerwonej odmiany papryki Capsicum chinense suszono dwiema metodami, w suszarce komorowej i w aparacie ze złożem fluidalnym. Wysuszony materiał rozdrobniono i poddano procesowi trójfazowej ekstrakcji. Otrzymane ekstrakty analizowano metodą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas. Analizy potwierdziły obecność kapsaicynoidów w ekstraktach. Z żółtej odmiany papryki otrzymano 26,9-33,7 mg kapsaicyny, a z odmiany czerwonej 5,0-16,4 mg na gram suchej masy produktu. Produkty pochodzenia roślinnego stanowią ważną grupę związków ze względu na ich szerokie spektrum zastosowań i wielu odbiorców na rynku. Wykorzystywane są m.in. jako substancje aktywne w lekach, składniki suplementów diety, dodatki do żywności w postaci przypraw i barwników oraz składniki kosmetyków. Znajdują zastosowanie w rolnictwie, a nawet w przemyśle obronnym. Sposób pozyskiwania substancji z roślin zależy od ich charakteru chemicznego, w tym m.in. od ich rozpuszczalności w wodzie. Wiele związków aktywnych jest rozpuszczalnych w wodzie, więc ich pozyskiwanie jest proste. Część rozpuszcza się tylko w tłuszczach, dlatego ich otrzymanie jest trudniejsze, często wieloetapowe, czasochłonne, a przez to droższe. Optymalizacja takich procesów jest ważnym zadaniem badawczym. Surowiec roślinny musi być dobrze wysuszony, by czynnik ekstrahujący mógł mieć bezpośredni kontakt z matrycą zawierającą ekstrahowaną substancję. Jest to warunek konieczny do uzyskania wysokiej efektywności ekstrakcji. Owoce papryki są bogatym źródłem wielu ważnych [...]

  Fruits of yellow and red varieties of Capsicum chinense sp. peppers were dried, fragmented and extd. with n-hexane, cyclohexane, AcOEt, COMe2, EtOH and MeOH. The exts. were analyzed by gas chromatog. coupled to mass spectrometry. The anal. confirmed the presence of capsaicinoids in the exts. The recovery of capsaicin and dihydrocapsaicin was highest when MeOH and EtOH were used as extn. solvents. Przeprowadzono trójfazowe fluidalne ekstrakcje wysuszonych i rozdrobnionych owoców żółtej i czerwonej odmiany papryki Capsicum chinense z wykorzystaniem n-heksanu, cykloheksanu, octanu etylu, acetonu, etanolu i metanolu jako ekstrahentów. Otrzymane ekstrakty analizowano metodą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas. Uzyskane wartości odzysków kapsaicyny i dihydrokapsaicyny potwierdzają celowość wykorzystywania do ekstrakcji rozpuszczalników o budowie polarnej. Owoce papryki są bogatym źródłem kapsaicynoidów, substancji odpowiedzialnych za ich pikantny smak. Do kapsaicynoidów zalicza się: kapsaicynę, dihydrokapsaicynę, homokapsaicynę, homodihydrokapsaicynę i nordihydrokapsaicynę. Ich ilość w owocu zależy od odmiany papryki. W tabeli 1 przedstawiono zawartość dwóch najważniejszych kapsaicynoidów, kapsaicyny i dihydrokapsaicyny, w odniesieniu do całkowitej ilości kapsaicynoidów w owocach sześciu odmian papryki1). Duże wahania w stwierdzonych ilościach potwierdzają informacje, że warunki klimatyczne, wilgotność i ilość opadów, mogą mieć znaczny wpływ na zawartości kapsaicynoidów w owocach2). Kapsaicyna i dihydrokapsaicyna o ostrości w skali Scoville’a równoważnej 16,1·106 SHU należą do najbardziej ostrych kapsaicynoidów3). Mają one wiele zastosowań w różnych dziedzinach życia. Przejawiają działanie farmakologiczne i fizjologiczne, są wykorzystywane w preparatach przeciwbólowych, przeciwnowotworowych, przeciwzapalnych, przeciwutleniających i zwalczających nadwagę. Ponadto kapsaicynoidy mogą również korzys[...]

  Shredded phones were burned at high temp. (fuel gas flame), the products were grinded to approx. 1 mm and then subjected to magnetic sepn. carried out by using Nd magnet. Two separator types were used for the elements smaller or bigger than 1 mm. Total degrees of sepn. reached 81.9% , 96.6% and 99.2% for Co, Fe and Nd, resp. Przedstawiono wyniki badań separacji magnetycznej materiałów uzyskanych po termicznej utylizacji telefonów komórkowych w laboratoryjnym reaktorze fluidyzacyjnym. Materiał wyjściowy stanowiło 10 telefonów komórkowych, które poddano termicznej utylizacji, uzyskując kruche produkty stałe. Otrzymane materiały zmielono do uziarnienia poniżej 1 mm oraz poniżej 0,5 mm, a następnie przeprowadzono separację magnetyczną, wykorzystując magnes neodymowy, separator płytowy (trójfazowy) oraz separator talerzowy (taśmowy). Przeprowadzone kilkuetapowe wzbogacanie magnetyczne pozwoliło na uzyskanie we frakcjach magnetycznych łącznego stopnia separacji 81,9% dla kobaltu, 96,6% dla żelaza i 99,2% dla neodymu. Zarówno w Europie, jak i na świecie obserwuje się niezmienną tendencję wzrostową ilości zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE). W Unii Europejskiej każdego roku powstaje ok. 8 mln t odpadów elektronicznych, przy czym tempo wzrostu wynosi rocznie 3-5%. Na całym świecie w skali roku pojawia się 20-50 mln t tych niebezpiecznych odpadów1-3). Największą tendencję wzrostową wśród ZSEE stanowią sprzęty teleinformatyczne i telekomunikacyjne, takie jak telefony komórkowe i komputery osobiste, ze względu na coraz krótszą ich żywotność (wymiana następuje średnio co 2-5 lat). Obecnie szacuje się, że rocznie wyrzucanych jest 17 mln komputerów oraz 400 mln telefonów komórkowych z powodu nieprawidłowego działania sprzętu, przestarzałej technologii lub też chęci posiadania urządzeń bardziej funkcjonalnych. Szacuje się, że w 2020 r. liczba zużytych aparatów telefonicznych wzrośnie nawet 7-krotnie4-6). Telefony komó[...]

Przedmiotem badań było termiczne przekształcanie wybranych odpadów polimerowych w chemicznie obojętnym złożu fluidalnym. Wysoka kaloryczność tworzyw sztucznych umożliwia spalanie autotermiczne, po ustaleniu parametrów początkowych procesu. Analiza ilościowa gazów spalinowych ujawniła wysokie stężenie CO dla wszystkich materiałów odpadowych, natomiast stężenia NOx dla poliwęglanów oraz politereftalanu etylenowego spełniało standardy emisyjne. Wyjątek stanowiła mieszanka PC/ABS, dla której zawartość NOx w gazach odlotowych przekraczała normy emisji.W POLSCE wytwarza się ponad 10 mln. Mg odpadów komunalnych rocznie, co stanowi około 8% wszystkich odpadów powstałych w kraju [7]. Odpady spożywcze stanowią ponad 33%, papier to około 16%, natomiast tworzywa sztuczne zajmują średnio 14% ich ogólnego składu [6]. W roku 2008 na składowiskach zdeponowano 8 693 tys. Mg (86,61%) odpadów komunalnych, biologicznie unieszkodliwiono 262 tys. Mg (2,6%), a termicznie tylko 63 tys. Mg (0,63%). Z selektywnej zbiórki surowców wtórnych uzyskano 682 tys. Mg (6,79%), natomiast segregacja zmieszanych odpadów pozwoliła uzyskać dodatkowe 336 tys. Mg (3,35%) [7]. Recykling w Polsce utrzymuje się na poziomie około 16%, a odzysk energii z pokonsumenckich odpadów z tworzyw sztucznych wynosi ok. 28%, co stawia Polskę na dwudziestym miejscu wśród państw europejskich [5]. W Europie zapotrzebowanie na materiały polimerowe w 2009 roku wyniosło 45 mln. Mg, największe, niezmiennie od lat zużycie notuje segment opakowań, kolejne miejsca zajmują: budownictwo, motoryzacja oraz przemysł elektroniczny. Na pozostałe (26,9%) składa się udział takich sektorów przemysłu jak: sport, rekreacja, rolnictwo itp. (tab. 1). Większość materiałów polimerowych, potocznie zwanych plastikami, może być z powodzeniem poddana powtórnemu przetworzeniu, jednak zawsze pozostaje frakcja zanieczyszczona, która ze względów ekonomicznych przeznaczona jest do utylizacji. Tworzywa sztuczne ch[...]

  Przedstawiono wyniki badania procesu spalania niezmieszanego wcześniej z powietrzem LPG w reaktorze fluidyzacyjnym ze złożem inertnym. Wykazano, że niezależnie od średniej temperatury złoża spalanie paliwa jest możliwe dopiero w pewnej odległości od warstwy złoża, do której paliwo wprowadzono. Przy niskich wartościach współczynnika nadmiaru powietrza (≤1,15) proces spalania częściowo przebiega nad złożem także wtedy, gdy średnia jego temperatura przekracza 900°C. Gdy wartość współczynnika nadmiaru powietrza jest nie mniejsza niż 1,6 spalanie w złożu o średniej temperaturze wyższej od 800°C przebiega wewnątrz złoża, podobnie jak spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej. Przeprowadzone próby wykazały, że warunki mieszania reagentów gazowych w sfluidyzowanej warstwie inertnego chemicznie złoża umożliwiają efektywne prowadzenie procesu spalania, także wtedy, gdy paliwo nie jest wcześniej zmieszane z utleniaczem. Non-premixed liq. pressurized gas-air mixt. was combusted in a fluidized sand bed reactor to study the course of the combustion. At the excess air ratio below 1.15, the combustion took place partly on the bed, even when the average temp. exceeded 900°C. When the excess air was higher than 1.6, the combustion took place inside the bed at above 800°C as in the burning of fuel-air mixt. Politechnika Krakowska Jerzy Baron*, Witold Żukowski, Przemysław Migas Wpływ sposobu wprowadzania reagentów na spalanie paliwa gazowego w reaktorze fluidyzacyjnym Effect of reagents introduction method on the combustion of gaseous fuel in a fluidized bed reactor Dr hab. inż. Witold ŻUKOWSKI, prof. PK w roku 1990 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. W 1994 r. obronił pracę doktorską, w 2005 r. przeprowadził przewód habilitacyjny. Jest dyrektorem Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej tej uczelni. Specjalność - inżynieria chemiczna i procesowa, inżynieria środowiska. In[...]

  Przedstawiono wyniki badań spalania odpadów tworzyw sztucznych w reaktorze z pęcherzowym złożem fluidalnym. Szybkość rozkładu termicznego i skład powstałych gazów spalinowych zależą od rodzaju badanego tworzywa sztucznego oraz warunków, w jakich prowadzono proces ich spalania. Współspalanie tworzyw sztucznych z paliwem gazowym powodowało bardziej stabilny przebieg procesu, lecz zwiększało stężenie lotnych związków organicznych w strefie nadzłożowej w porównaniu ze spalaniem samodzielnym próbek w rozgrzanym do temp. ok. 950°C złożu fluidalnym. Eight types of plastics were combusted at 850-950°C together with liquefied petroleum gas (LPG) in a fluidized sand bed to study the combustion course and compn. of flue gases. Use of LPG resulted in a stabilization of the combustion process. A stable combustion of glass fiberreinforced polyamide (without LPG) was also obsd. Gwałtowny rozwój nauk zajmujących się związkami wielkocząsteczkowymi nastąpił w drugiej połowie XIX w. W 1839 r. Goodyear odkrył zjawisko wulkanizacji kauczuku naturalnego za pomocą siarki. Politechnika Krakowska Dawid Jankowski*, Jerzy Baron, Witold Żukowski Dynamika spalania polimerowych tworzyw sztucznych w reaktorze z pęcherzowym, inertnym złożem fluidalnym Dynamics of plastics combustion in a reactor with inert bubble fluidized bed Dr inż. Jerzy BARON - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 672. Prof. dr hab. inż. Witold ŻUKOWSKI - notkę biograficzną i fotografię Autora drukujemy w bieżącym numerze na str. 672. Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej, Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-27-71, fax: (12) 628-20-36, e-mail: jankowski_dawid@o2.pl� Mgr inż. Dawid JANKOWSKI w roku 2009 ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Jest doktorantem w Instytucie [...]

  Przedstawiono wyniki badań procesu termicznego rozkładu dichlorometanu i chlorobenzenu w czasie spalania LPG w inertnym, pęcherzowym złożu fluidalnym. Dodanie do mieszanki palnej organicznych związków chloru wpływa na mechanizm i kinetykę procesu spalania, powodując istotne zwiększenie stężenia CO i NOx w spalinach. Stwierdzono, że stopień konwersji badanych chloropochodnych wynosił 92-100%, gdy średnia temperatura złoża zmieniała się w zakresie od 900°C do temperatury płynięcia materiału złoża. CH2Cl2 and PhCl were added (900-5350 ppm) to liq. petroleum gas combusted in fluidized sand bed under lab. conditions to study formation of the Cl-contg. org. compds., CO and NOx in flue gas. The conversion of CH2Cl2 and PhCl added was 92-100% at above 900°C. An increased contents of CO and NOx were also obsd. Chloropochodne węglowodorów alifatycznych i aromatycznych należą do grupy związków wytwarzanych na wielką skalę (m.in. rozpuszczalniki i niektóre biocydy). Substancje te są trwałymi zanieczyszczeniami środowiska. Ich rozkład w naturze zachodzi powoli ze względu na obecność wiązań kowalencyjnych Dr inż. Małgorzata OLEK w roku 2002 ukończyła studia na Wydziale Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jest adiunktem w Instytucie Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza Politechniki Krakowskiej. Specjalność - utylizacja odpadów. Instytut Inżynierii Cieplnej i Ochrony Powietrza, Politechnika Krakowska, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, tel.: (12) 628-25-92, e-mail: mmt.olek@gmail.com * Autor do korespondencji: Politechnika Krakowska Małgorzata Olek*, Jerzy Baron, Witold Żukowski Termiczny rozkład wybranych związków chloroorganicznych w procesie spalania gazu w złożu fluidalnym Thermal decomposition of selected organochlorine compounds during gas combustion in fluidized bed Dr inż. Jerzy BARON w roku 1979 ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej. Jest adiunkt[...]