Przedstawiono możliwość kompleksowego stosowania zasad zrównoważonego rozwoju i metodyki oceny cyklu życia LCA do wdrażaniu i oceny czystszych produkcji. Zrównoważony rozwój może być osiągnięty przez [...]

  Ocena cyklu życia (Life Cycle Assessment - LCA) jest jedną z technik zarządzania środowiskowego. Na jej podstawie możliwe jest określenie w postaci liczbowej potencjalnego wpływu na środowisko. Wg definicji podanej przez Komisję Europejską [1], LCA to proces zbierania i oceny danych "wejściowych" i "wyjściowych" wyrobu oraz potencjalnego wpływu na środowisko w całym jego cyklu życia (produkcja, użytkowanie i utylizacja). Technika LCA została opisana przez Międzynarodowy Komitet Normalizacyjny w normach: PN-EN ISO 14040:2009 Zarządzanie środowiskowe - Ocena cyklu życia - Zasady i struktura oraz PN-EN ISO 14044 Zarządzanie środowiskowe - Ocena cyklu życia - Wymagania i wytyczne. Celem referatu jest ocena wpływu na środowisko polskiego przemysłu szklarskiego, opracowana na podstawie ogólnodostępnych i specjalistycznych danych statystycznych, zakupionych w Głównym Urzędzie Statystycznym (GUS) oraz w Agencji Rynku Energii (ARE). 2. Polski przemysł szklarski Polski przemysł szklarski to około 100 przedsiębiorstw, które wytapiają rocznie około 2,6 mln Mg szkła [2], plasując się na siódmym miejscu w Europie. Łączna wartość produkcji sprzedanej szkła i wyrobów ze szkła wyniosła w 2009 r. ponad 6 mld zł [3]. Pod względem wielkości produkcji, dominują opakowania szklane, a wśród nich butelki i słoje wykonane ze szkła bezbarwnego (blisko 80% produkcji). W Polsce wytwarza się zarówno opakowania spożywcze, jak i kosmetyczne, farmaceutyczne oraz naczynia na znicze. Niewiele mniejsza, pod względem tonażu, jest produkcja szkła płaskiego (typu "float"), walcowanego, ornamentowego i zbrojonego. Polskie zakłady produkujące szkło płaskie i wyroby z niego należą do najnowocześniejszych w Europie. Produkują one m.in. szyby samochodowe i nowoczesne szkło niskoemisyjne pozwalające uzyskać znaczne oszczędności energii. Łączna wielkość produkcji szkła i wyrobów ze szkła rośnie systematycznie, co potwierdzają również dane statystyczne z 2010 rok[...]

  Średnia zawartość rtęci w polskich węglach kamiennych szacowana jest na 100-150 ppb, a w węglu brunatnym na 300-350 ppb. Emisja rtęci w Polsce wynosi ok. 20 t/r. Wymagania co do poziomu emisji rtęci w spalinach z instalacji energetycznych opalanych węglem, które zostaną wprowadzone przez Unię Europejską i będą konieczne do spełnienia przez istniejące instalacje zgodnie z konkluzjami BAT wynoszą dla węgla kamiennego 1-9 μg/m3, a dla węgla brunatnego 2-10 μg/m3. Do nowych norm emisji rtęci trzeba się będzie dostosować w ciągu 4 lat od daty ich wejścia w życie. Najskuteczniejszymi metodami usuwania rtęci ze spalin są metody iniekcji pylistych węgli aktywnych do gazów spalinowych. Są one powszechnie stosowane w USA i charakteryzują się wysoką efektywnością przy kosztach usunięcia 1 kg rtęci na poziomie 60-80 tys. USD. Aby skutecznie oczyścić spaliny stosunek masowy C:Hg powinien wynosić 40000:1. Problemem jest jednak zawartość węgla w popiołach, co może ograniczyć możliwość ich stosowania do produkcji materiałów budowlanych.Toksyczność rtęci zależy od formy w jakiej występuje. Szczególnie silnie toksyczne są pary rtęci. Najbardziej niebezpieczne są związki rtęcioorganiczne, zwłaszcza metylo-rtęć, które są rozpuszczalne w tłuszczach, we frakcjach lipidowych i tkance mózgowej. Podstawowe grupy związków rtęci można ze względu na stopień toksyczności ustawić w szeregu: związki metylo- i etylortęciowe → pary rtęci metalicznej → → sole nieorganiczne → związki fenylo- i metoksyetylortęciowe1). Spożywanie produktów (np. ryb) zatrutych rtęcią może prowadzić do ciężkich zatruć na masową skalę, czego przykładem jest choroba z Minamaty. Światowa emisja rtęci wynosi 4400-7500 t/r, w tym aż 70% z krajów Azji i Afryki. Jedna trzecia emitowanej rtęci pochodzi ze źródeł naturalnych (oceany, morza, erupcje wulkanów) a pozostała ze źródeł antropogenicznych. Dotyczy to przede wszystkim emisji rtęci ze spalania węgla [...]

  W technologiach produkcji proszków piorących w postaci tabletek, środków kompaktowych, koncentratów i superkoncentratów ważnym etapem stały się procesy służące zwiększaniu gęstości nasypowej gotowego produktu. Należą do nich kompaktowanie, granulacja na mokro oraz wytłaczanie lub kształtowanie. Obserwuje się także wyraźną tendencję doskonalenia metod produkcyjnych w celu uzyskiwania również półproduktów o zwiększonych gęstościach nasypowych. Tripolifosforan sodu (TPFS) ze względu na swoje właściwości (zdolność sekwestracji jonów wapnia i magnezu, deflokulacji i dyspersji cząstek brudu oraz emulgacji tłuszczu) znalazł zastosowanie jako komponent syntetycznych środków czyszczących, w tym nowoczesnych środków do prania typu compact1-3). Oprócz odpowiedniej zawartości faz krystalicznych (Faza I i Faza II), stopnia hydratacji, rozpuszczalności i granulacji, powinien on mieć dużą gęstość nasypową. TPFS otrzymywany jest w wyniku trzech procesów chemicznych, a ciąg technologiczny składa się z części mokrej i suchej1-3). W części mokrej kwas fosforowy neutralizowany jest sodą. Stosunek molowy Na2O:P2O5 (TM) dla procesu neutralizacji wynosi ok. 1,67. W wyniku tego procesu otrzymuje się mieszaninę ortofosforanów, w której na 1 mol fosforanu(V) sodu przypadają 2 mole fosforanu(V) disodu. W części suchej instalacji produkcyjnej ma miejsce suszenie i kalcynacja fosforanów. W czasie suszenia mieszanina fosforanów(V) sodu ulega kondensacji do pirofosforanów. Powstała mieszanina pirofosforanów sodu (diwodoropirofosforanu disodu i pirofosforanu tetrasodu) kondensuje w procesie kalcynacji tworząc tripolifosforan sodu (trifosforan(V) pentasodu, TPFS)3, 4). Parametry procesu suszenia i kalcynacji wpływają na właściwości fizykochemiczne otrzymanego produktu. Temperatura kalcynacji jest parametrem decydującym o stosunku masowym Fazy I do Fazy II w produkcie końcowym5-8). Tripolifosforan sodu wytwarzany jest najczęściej metodą rozpyłowo- piecową pole[...]

  Społeczna odpowiedzialność biznesu (ang. Corporate Social Responsability, CSR) jest zagadnieniem multidyscyplinarnym, które rozważa się w aspekcie socjologicznym, filozoficznym, ekonomicznym i środowiskowym [7]. Zagadnienia CSR rozwijane są przez teoretyków i praktyków od blisko 60 lat. W pierwszym okresie społeczną odpowiedzialność odnoszono jedynie do organizacji sektora biznesu, których celem był zysk. Obecnie CSR znajduje także zastosowanie w kontekście działań organizacji nie działających dla zysku. Celem artykułu jest wskazanie w oparciu o wytyczne raportowania społecznego działań, które wpisują się w aspekt środowiskowy uczelni i mogą być podstawą kształtowania pozytywnego wizerunku oraz budowania relacji z interesariuszami szkół wyższych. Społeczna odpowiedzialność biznesu Koncepcja ta oznacza, że organizacje, z własnej inicjatywy i niezależnie od uregulowań prawnych, w swojej codziennej działalności, podejmują działania na rzecz społeczeństwa i środowiska [1]. CSR oznacza zatem dobrowolne przyjęcie na siebie przez organizacje zobowiązań wobec otoczenia, wychodzących ponad przepisy prawa, w celu wspieraniarozwiązywania problemów społecznych, niemożliwych do rozwiązania bez współpracy i udziału świata gospodarczego, przy jednoczesnym unikaniu zachowań niezgodnych z prawem i nieetycznych [5]. Koncepcja CSR została spopularyzowana i zdefiniowana m.in. przez Komisję Europejską, Bank Światowy, Organizację Narodów Zjednoczonych oraz Międzynarodową Organizację Standaryzacyjną.Każda z tych organizacji opracowała swoje definicje pojęcia społecznej odpowiedzialności, których wspólnym mianownikiem, jest uwzględnianie w działaniach oczekiwań i potrzeb interesariuszy w aspekcie ekonomicznym, społecznym i środowiskowym. Według definicji Międzynarodowej Organizacji Standaryzacyjnej społe[...]

  WPROWADZENIE Odpowiednie gospodarowanie zasobami w całym łańcuchu wartości sprzyja efektywnemu pozyskiwaniu surowców, wytwarzaniu niezbędnych produktów, a także minimalizuje wpływ na środowisko. Takie działania wymagają wdrażania rozwiązań organizacyjnych i technologicznych umożliwiających szybkie przejście z modelu gospodarki linearnej do gospodarki o obiegu zamkniętym. Nowy model GOZ bazujący na obiegu materii w ekosystemie, pozwala wykorzystać maksymalny potencjał drzemiący w produktach, które nawet po skończeniu jednego cyklu życia, jako odpad, mogą być ponownie wykorzystane w takiej samej lub innej formie w innym cyklu. Z tego względu, ujęcie to nazywane jest również "od kołyski do kołyski" (ang. cradle to cradle). W strategii GOZ istotnym wyzwaniem jest promowanie produktów trwałych, możliwych do naprawy i modernizacji, umożliwiających demontaż oraz łatwych do ponownego użycia i recyklingu [1]. Oznacza to z jednej strony mniejszą podaż odpadów z produktów (trwałość), a z drugiej możliwość szybszego i skutecznego recyklingu, szczególnie, gdy wytwórcy zaczną uwzględniać ekoprojektowanie. W Polsce ponad 80% używanych baterii to baterie jednorazowe, które wraz z odpadami komunalnymi trafiają na składowisko odpadów stanowiąc istotne zagrożenie dla środowiska oraz życia i zdrowia. [2]. Niezależnie od rodzaju baterii, jednymi z ich głównych składników są metale ciężkie i ich związki o właściwościach toksycznych, a niekiedy nawet rakotwórczych. Poprzez szeroką edukacje ekologiczną i coraz wyższą świadomość ekologiczną społeczeństwa, dochodzi do stopniowego wzrostu liczby zbieranych zużytych baterii i akumulatorów [10]. Baterie po wstępnej segregacji poddawane są procesom recyklingu i odzysku materiałów wchodzących w ich skład, również metali ciężkich. Dzięki odpowiedniej obróbce hydrometalurgicznej [13], niebezpieczne odpady bateryjne mogą stać się cennym źródłem wielu metali dr hab. Joanna Kulczycka, prof. AGH - AGH Akademia[...]

  WPROWADZENIE Przeciętny obywatel OECD zużywa 46 kg zasobów dziennie w tym 10 kg biomasy, 18 kg surowców niemetalicznych, 13 kg paliw kopalnych i 5 kg metali [19]. W raporcie UNEP Global Resource Outlook 2019 podkreślono, iż od 1970 r. wykorzystanie zasobów potroiło się, w tym nastąpił pięciokrotny wzrost zużycia surowców niemetalicznych i 45% wzrost zużycia paliw kopalnych. Wskazano również, iż do 2060 r. całkowite zużycie surowców może się podwoić osiągając poziom 190 mld ton (obecnie 92 mld), powodując 43% wzrost emisji gazów cieplarnianych [25]. Konieczne jest zatem wdrożenie idei, która minimalizowała wytwarzanie odpadów przy jednoczesnym utrzymaniu jak najdłuższej wartości dodanej z produktów, materiałów i zasobów w gospodarce, co jest przesłaniem GOZ. Takie działania podejmowane są na całym świecie, stąd powstało już wiele dokumentów strategicznych, planów, które mają zapewnić efektywną oraz skuteczną politykę na rzecz promowania GOZ na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym oraz międzynarodowym. Komisja Europejska (KE) od 2014 r. pracuje nad wdrożeniem GOZ do systemu gospodarczego Unii Europejskiej (UE). Do tej pory KE przedstawiła trzy główne komunikaty w tym zakresie - pierwszy w 2014 r. Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program "zero odpadów dla Europy" [12], w 2015 r. Zamknięcie obiegu - plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym [13] i w 2018 r. Monitorowanie gospodarki o obiegu zamkniętym [15]. Ponadto, w marcu 2019 r. KE przedstawiła kompleksowe sprawozdanie z realizacji przyjętego w 2015 r. planu działania na rzecz GOZ [24], w którym podkreśla, iż wszystkie z 54 działań w kierunku GOZ zostały zrealizowane lub są w trakcie realizacji. Równolegle, wezwała państwa członkowskie do opracowania krajowych dokumentów wyznaczających kierunki procesu transformacji w poszczególnych państwach. Coraz więcej krajów publikuje oficjalnie przyjęte dokumenty w tym zakresie. Większość z nich znajduje się równ[...]

  Analizę wielokryterialną wykorzystano do porównania metod składowania i spalania odpadów komunalnych. Do obliczenia wartości kryteriów wykorzystanych w analizie wielokryterialnej zastosowano metodę jakości technologicznej, uwzględniając kryteria środowiskowe i ekonomiczne. Dla wszystkich analizowanych wariantów przy zastosowaniu analizy wielokryterialnej, jak i metody jakości kompleksowej, bez względu na przyjętą hierarchię ważności kryteriów, technologia spalania odpadów została wybrana jako zdecydowanie korzystniejsza od ich składowania, zwłaszcza pod względem ich oddziaływania na środowisko naturalne. Multicriteria analysis was used to compare landfilling and incineration as municipal waste management methods. Both environmental and economic criteria were taken into account. The waste incineration technol. was selected as more favourable than disposal, especially in terms of its impact on the environment. Systemowo ujęta regionalna gospodarka odpadami pozwala na ocenę funkcjonowania systemu w różnych aspektach i może stanowić jeden z wymiernych wyznaczników zrównoważonego rozwoju, uwzględniając różne cele. Wskaźniki oceny zarządzania odpadami powinny stanowić miarę dla porównania funkcjonowania gospodarki odpadami w tym samym regionie. Dla danego systemu zarządzania wskaźniki oceniające można wyznaczać, uwzględniając cele techniczne, środowiskowe, ekonomiczne, społeczne lub inne, w których brane są pod uwagę specyficzne uwarunkowania regionu1, 2). Przedstawiono analizy wpływu na środowisko porównywanych technologii składowania i spalania odpadów komunalnych z wykorzystaniem analizy wielokryterialnej. Do obliczenia wartości kryteriów wykorzystanych w analizie wielokryterialnej zastosowano metodę jakości technologicznej3, 4). Ocena wariantów metodą jakości technologicznej Wskaźniki efektów ekologicznych i ekonomicznych procesów technologicznych gospodarowania odpadami mogą być podstawą jakościowego porównania technolog[...]

  Przedstawiono analizy wyboru czterech wariantów lokalizacji spalarni odpadów w Krakowie wykonane metodami analizy wielokryterialnej, programowania kompromisowego i hierarchicznej analizy problemu AHP. Metoda programowania kompromisowego wskazała jako najkorzystniejszą lokalizację zakładu termicznego przekształcania odpadów w Krakowie ul. Giedroycia, a na drugim miejscu lokalizację przy EC Kraków. Lokalizacja przy ul. Dymarek została wybrana jako najmniej korzystna. Wynik analizy metodą AHP jest zbieżny z wynikiem analizy metodą programowania kompromisowego. Analiza wrażliwości wyboru lokalizacji potwierdza, że przy różnych wagach grup kryteriów techniczno- prawnych, geotechnicznych i transportowych wynik analizy lokalizacyjnej w zasadzie nie ulega zmianie. Four variants for location of an waste incineration plant in Cracow were compared by using of multicriteria anal., compromise programming, and anal. hierarchy process. Tech.-legal, geotech. and transportation criteria were taken into consideration. The best location was selected. Z ogólną charakterystyką elementów związanych z lokalizacją inwestycji wiąże się wpływ różnych czynników, a ich liczba i cechy są zmienne w zależności od danego regionu czy miejscowości. Pod uwagę należy wziąć możliwości ekonomiczne regionu, w którym będzie dana inwestycja funkcjonowała, uwarunkowania lokalizacji obiektów i akceptację społeczną poszczególnych rozwiązań technologicznych, ekonomicznych i lokalizacyjnych1-6). Charakteryzowanie i uszczegółowianie elementów wartościujących pozwala na ustalenie konkretnych kryteriów wartości służących do budowy struktury hierarchicznej modelu. Ocena, porównanie i ranking proponowanych lokalizacji jest zagadnieniem wielokryterialnym. Złożoność związana jest zarówno z liczbą analizowanych czynników, jak i ich różnorodnością lub też intensywnością oddziaływania. Ponadto analizowane czynniki mogą być ze sobą sprzeczne. Podjęcie decyzji o wyborze optym[...]

  Life cycle assessment was used for comparison ecoinnovativeness of biogas prodn. by gasification of sewage sludge by using elec. energy from conventional sources and that produced from renewable sources. Biogasification of sewage sludge with renewable energy reduced the potential burden on the environment by almost 60%. Omówiono w skrócie technologie przetwarzania osadów ściekowych oraz przeprowadzono ocenę ekoinnowacyjności technologii przetwarzania osadów ściekowych do biogazu dla dwóch wariantów: podstawowego oraz z użyciem energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Na podstawie przeprowadzonej analizy LCA stwierdzono, że zastosowanie ekoinnowacji w przetwarzaniu osadów ściekowych, jaką jest użycie energii elektrycznej powstałej z odnawialnych źródeł energii, zmniejsza potencjalne obciążenie środowiska dla omawianej technologii o prawie 60%. Ekoinnowacją można nazwać każdą innowację, która prowadzi do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju przez ograniczenie negatywnego oddziaływania działalności produkcyjnej na środowisko, zwiększenie odporności przyrody na obciążenia lub zapewnienie większej skuteczności i odpowiedzialności w zakresie korzystania z zasobów naturalnych. Ekoinnowacyjne rozwiązania mają wpływ na wzrost gospodarczy oraz pośrednio umożliwiają modelownie takich czynników, jak zmiana klimatu, niedobór zasobów naturalnych oraz zanikanie różnorodności biologicznej. W najnowszych dokumentach UE coraz częściej w ocenie ekoinnowacyjności produktów, organizacji czy technologii proponuje się obliczenie efektu ekologicznego w całym cyklu życia produktu z uwzględnieniem łańcucha dostaw. Takie podejście trzeba brać pod uwagę przy ubieganiu się podmiotów o środki finansowe na wsparcie ekoinnowacyjnych rozwiązań technologicznych. W związku z tym, metodę oceny cyklu życia LCA (life cycle assessment), zaproponowano w celu oceny i identyfikacji potencjalnego wpływu na środowisko przetwarzania osadów ściekowych w P[...]