Wady i uszkodzenia wełny oraz sposoby zapobiegania ich powstawaniu
Polskie owczarstwo i produkcja wełny krajowej dla przemysłu
wełniarskiego w ostatnich 30 latach przechodziło wiele zmian. Ma
to odzwierciedlenie w zmniejszającym się stanie pogłowia owiec.
W roku 1980 pogłowie owiec w Polsce wynosiło 4200 tysięcy
sztuk, a 6 lat później mieliśmy już w Polsce prawie 5 mln owiec,
a przemysł zakupił prawie 9 tysięcy ton wełny na bazie pranej
[1, 2, 3]. Znacząco poprawiła się jakość surowca, wzrosła wydajność
po strzyży i wydajność po praniu.
Pod koniec roku 1989 nastąpił gwałtowny spadek liczebności
owiec w Polsce. Pierwszy powód to uchylenie wszelkich dotacji
z budżetu państwa dla przedsiębiorstw państwowych i spółdzielczych.
Drugim powodem było zmniejszenie zapotrzebowania na
wełnę przechodzącego kryzys przemysłu lekkiego. W tej sytuacji
produkcja wełny stała się nieopłacalna. W 1994 roku stan pogłowia
owiec w Polsce osiągnął poziom poniżej 1 mln sztuk (870 tysięcy).
Mimo opracowanego przez Ministerstwo Rolnictwa programu
zahamowania spadku i odbudowy populacji owiec w Polsce w latach
1994 - 2000, zamiast planowanego rozwoju owczarstwa nastąpił
dalszy spadek w hodowli owiec i produkcji owczarskiej. Obecnie
stan liczbowy owiec w Polsce wynosi już tylko 225 tys. sztuk [4]. Stan
pogłowia owiec w latach 1980 - 2010 przedstawia poniższy rysunek.
Stan pogłowia owiec w Polsce w latach 1980 - 2010
W strukturze rasowej owiec krajowych nadal dominuje merynos
polski - 46%, dalej owca nizinna - 31%, owca długowełnista
- 10%. Pozostałe 13% stanowią rasy mięsne i rasy pozostałe.
Rasowy skład utrzymywanego pogłowia owiec uzależniony jest od
zmieniającego się zapotrzebowania na główne produkty owczarstwa,
którymi są wełna i mięso.
Aktualnie chów owiec w Polsce ze względów ekonomicznych
jest coraz bardziej ukierunkowany na użytkowanie mięsne. Następstwem
tego zjawiska jest obserwowane w ostatnich latach
pogarszanie się jakości wełny krajowej. Podstawowym sposobem
przeciwdziałania temu zjawisku jest większe niż[...]
Wełniane wyroby wspomagające leczenie niektórych schorzeń człowieka
Wełna jest naturalnym włóknem zwierzęcym, które chroni
także człowieka przed niekorzystnymi warunkami środowiska
zewnętrznego. Wełna od dawna cieszy się wielkim uznaniem jako
ekologiczny i naturalny surowiec włókienniczy do wytwarzania
różnego rodzaju wyrobów. W postaci odzieży chroni znakomicie
ludzki organizm przed niekorzystnymi wpływami klimatu i sprzyja
dobremu samopoczuciu człowieka. Stąd popularność wełny wśród
jej użytkowników. Stan ten nadal się utrzymuje, mimo że ogromne
postępy w produkcji włókien chemicznych zdawały się zapowiadać
zmierzch tego surowca.
Jednym z aktualnych kierunków wykorzystania wełny są
dzianiny wysokorunne z przeznaczeniem na wyroby pościelowe.
Dlaczego pościel z wełny zrobiła na świecie, w tym również w
Polsce, tak zawrotną karierę? Powodów jest kilka, a odpowiedzią
na to pytanie są właściwości samej wełny [1 - 3].
Wełna pozwala na utrzymanie stałej temperatury ciała.
Tradycyjna pościel doskonale izoluje i nie przepuszcza powietrza.
Gdy temperatura wzrasta, człowiek w takiej pościeli przegrzewa
się i poci. Potem odkrywa się, by ochłodzić się. Przez całą noc
podświadomie "walczy" o właściwą temperaturę wciąż odkrywając
się i przykrywając.
Wełna przepuszcza powietrze - ułatwia wentylację. Tradycyjna
pościel praktycznie nie przepuszcza powietrza. Ta poważna
wada uniemożliwia oddychanie organizmu przez skórę, a zarazem
istotnie przyczynia się do przegrzewania ciała podczas snu. Pościel
z wełny samoczynnie wymusza pewien przepływ powietrza,
dostosowany do warunków temperaturowych otoczenia, poprzez
mechanizm kurczenia i rozprężania się włókien wełnianych.
Wełna wchłania wilgoć. Spośród włókien naturalnych wełna
owcza ma zdolność wchłaniania wilgoci do 33% masy bez wykazywania
uczucia wilgotności. Dlatego właśnie pościel z wełny, nie
dając odczucia wilgoci jest w stanie[...]
Hodowla alpak w Polsce
Alpaka jest ssakiem z rzędu parzystokopytnych, rodziny
wielbłądowatych. Alpaki są roślinożernymi przeżuwaczami,
które różnią się od pozostałych znanych nam gatunków zwierząt
gospodarskich. Mogą być hodowane w każdym klimacie. Alpaki
są zwierzętami średniej wielkości i mają oryginalną budowę ciała
z delikatną głową, dużymi oczami i dwudzielną wargą. Głowa osadzona
jest na długiej szyi, a tułów na smukłych kończynach. Całe
ciało pokryte jest okrywą wełnianą. Dwudzielna warga służy do
skubania roślinności bez wyrywania jej z korzeniami, co odróżnia
je od pozostałych przeżuwaczy. Alpaki posiadają niezwykle wydajny
system trawienny pozwalający im przeżyć w bardzo trudnych
warunkach klimatycznych. Posiadają trzykomorowy żołądek.
W swojej diecie mają najtańsze pasze gospodarskie. Oczy alpak
chronione są trzema powiekami. Trzecia powieka, tzw. migotka,
porusza się w poziomie, od spojówki na zewnątrz oka. Oprócz
trzeciej powieki, alpaki mają w oczach poziome przesłony na górze
i na dole oka wyglądające jak "grzebienie". Grzebienie te chronią
oko przed silnym działaniem wysokogórskiego słońca. Przy silnym
nasłonecznieniu "grzebienie" górny i dolny prawie łączą się sobą.
Alpaki żyją 15 - 20 lat. Ich życie reprodukcyjne jest także długie,
dzięki czemu hodowla jest długotrwała. Alpaki są inteligentne,
odporne na choroby, łatwe w utrzymaniu i nie powodują strat
w hodowli [5, 8, 10].
Pochodzenie alpak
Nazwa wielbłądowate południowo-amerykańskie obejmuje
dwa udomowione gatunki: lamy i alpaki oraz dwa dzikie - wikunie
i guanako. Badania naukowe nad tymi zwierzętami budzą wciąż
wiele wątpliwości, ponieważ pomiędzy wymienionymi 4 gatunkami
istnieje wiele podobieństw morfologicznych i fizjologicznych.
Jedna z hipotez głosi, że guanako lub jego przodek dał początek
lamie w czasie długotrwałego procesu udomowienia, o czym
świadczy duże podobieństwo pomiędzy nimi. W przypadku alpak
nie ma przekonywującego wyjaśnienia [8]. Ze względu na to, że
alp[...]
Rozwój hodowli alpak w Polsce jako nowy kierunek aktywizacji gospodarczej środowisk wiejskich
Development of alpaca breeding in Poland, as new direction of the
economic activation of rural societies
This paper presents actual state of the polish flock breed and the lack
of perspectives in its development. At present the alternative solution of the
sheep breeding is the alpacas breeding. Simulation calculations which include
the costs and profits resulting from starting with alpaca breeding have
been given. It results from carried-out analysis of the profitability of sheep
and alpacas breeding that the sheep breeding gives the loses but alpacas
breeding the large incomes. The end party of this paper introduces the basic
knowledge on the alpaca breeding for the future breeder before he decides
properly on such investment.
Dawniej w Polsce owce stanowiły źródło dodatkowych dochodów
w gospodarstwach wiejskich. Owce hodowano przede
wszystkim dla wełny, mięsa i skór. Po transformacji ustrojowej
kraju zmiany jakie dokonały się w wielu sektorach gospodarki,
w tym w rolnictwie i w przemyśle włókienniczym, spowodowały,
iż chów owiec w Polsce w celu pozyskiwania wełny stał się zupełnie
nieopłacalny. Wartość wełny uzyskanej z polskiego merynosa
pokrywa zaledwie koszty strzyżenia. Cenniejsze jest owcze mleko
i mięso z młodych sztuk, tzw. jagnięcina.
Jak zmieniła się ekonomiczna efektywność produkcji owczarskiej,
świadczy fakt, że pogłowie tego gatunku w Polsce zmniejszyło
Zdzisław Czaplicki
Rozwój hodowli alpak w Polsce jako nowy kierunek
aktywizacji gospodarczej środowisk wiejskich
Referat dra inż. Tadeusza Graczyka, dra inż. Janusza Fabii, dra inż. Andrzeja Gawłowskiego zaprezentowany został podczas
konferencji naukowo-technicznej, współorganizowanej przez Stowarzyszenie Producentów Geotekstyliów oraz Wydział Nauk
o Materiałach i Środowisku Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej.
Przegląd - WOS 10/2013 29
SUROWCE
się z prawie 5 mln sztuk w latach 1985 - 1986, do około 200 tys.
obecnie [1].
Stan pogłowia owiec w Pol[...]
Wełna alpaki - nowy surowiec włókienniczy w Polsce1 DOI:10.15199/60.2017.07.1
W artykule przedstawiono aktualny stan polskiego owczarstwa, produkcji
wełny oraz rozwój hodowli alpak w Polsce, zwierząt dających jedną z najlepszych
wełen na świecie. Dokonano porównania struktury zewnętrznej i wewnętrznej
wełny owczej z wełną alpak. Zwrócono uwagę także na niektóre właściwości
fizyko-mechaniczne i użytkowe tych wełen. Przeprowadzono także analizę
opłacalności hodowli alpak w Polsce oraz kierunki zastosowania wełny alpaki
w wyrobach włókienniczych.
Wełna alpak ze względu na swoje właściwości użytkowe, wysoką opłacalność
ekonomiczną i możliwości zastosowań stanowi wystarczające uzasadnienie
rozwoju chowu i hodowli alpak w Polsce.
Słowa kluczowe: wełna owcza, wełna alpaki, struktura zewnętrzna,
struktura wewnętrzna, opłacalność hodowli
Alpaca wool - a new raw material in Poland
The article presents the current situation of sheep farming in Poland, wool
production and the development of alpac breeding in Poland. Alpacas gives one of
the best type of wool in the world. The outer and inner structure of sheep wool and
alpaca wool were compared. Some physico-mechanical and functional properties
of these wools were highlighted. An analysis of the profitability of alpac farming in
Poland and the directions of applying alpaca wool in textiles were also carried out.
Due to its properties, high economic profitability and application possibilities,
alpaca wool farming should be developed in Poland.
Keywords: sheep wool, alpaca wool, outer structure, inner structure,
profitability of breeding
Wstęp
Alpaka (Lama pacos) to ssak z rzędu parzystokopytnych, rodziny
wielbłądowatych. Opracowanie drzewa genealogicznego
sprawiało naukowcom wiele problemów. Wątpliwości istnieją do
dzisiaj. Najprawdopodobniej wikunia jest przodkiem alpaki, a guanako
przodkiem lamy. Wszystkie jednak mają wspólnego przodka
północnoamerykańskiego wielbłąda, który przybył do Ameryki
Południowej i tam dał początek wikuniom i guanako. Wśród alpak
wyróżni[...]
Tekstylia i odzież w roku 2016. Cz. I. Branża odzieżowa DOI:
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego tempo
wzrostu gospodarczego w Polsce w 2016 roku było wolniejsze niż
przed rokiem. Głównym czynnikiem wzrostu był konsumpcyjny
popyt krajowy, ale przy negatywnym wpływie popytu inwestycyjnego.
Z danych statystycznych za miniony rok wynika, że produkcja
sprzedana przemysłu ogółem była wyższa niż przed rokiem
o 3,2% (wobec sześcioprocentowego wzrostu w 2015 roku).
W 2016 roku umocniły się pozytywne tendencje na rynku pracy.
Średnie zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 2,8%
w porównaniu z rokiem poprzednim, a wydajność o 1%. Wzrosło
również przeciętne miesięczne wynagrodzenie nominalne brutto
w skali roku o 3,8%.
Ceny towarów i usług konsumpcyjnych, w porównaniu do 2015
roku, były wyższe o 0,6%.
W okresie styczeń - listopad 2016 dynamika obrotów towarowych
handlu zagranicznego była nieco słabsza niż w 2015 r.
Eksport rósł szybciej niż import, zwiększył się on o 5,7% do kwoty
730,0 mld zł. Import wzrósł o 4,4%, do wartości 711,1 mld zł. Saldo
obrotów osiągnęło wartość 18,9 mld zł.
Produkcja
W 2016 roku największy wzrost produkcji zanotowano w odniesieniu
do damskich i dziewczęcych spodni, ogrodniczek, bryczesów
i szortów - o 180 tys. sztuk, a także żakietów - o 15 tys. sztuk.
Natomiast największy spadek nastąpił[...]
Tekstylia i odzież w roku 2016. Cz. II. Branża tekstylna DOI:
Produkcja
W grupie wyrobów tekstylnych największe zmiany zanotowano
w odniesieniu do tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej
nie większej niż 200 g/m2 , których produkcja spadła niemal o
2 tys. m2. Za to produkcja tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej
przekraczającej 200 g/m2 wzrosła o 116 tys. m2. Produkcja
pozostałego asortymentu utrzymała się na poziomie z roku 2015.Wartość wskaźnika cen była korzystniejsza niż w analogicznych
okresach w 2015 i 2014 roku, niemniej w drugiej połowie 2016 roku
wskaźnik ten był nieco niższy niż w pierwszym i drugim kwartale.Sprzedaż, zatrudnienie i wynagrodzenia
Producenci wyrobów tekstylnych przez niemal cały 2016 rok
utrzymywali korzystny poziom sprzedaży, która na koniec roku
była wyższa o 1 854 mln zł w porównaniu z 2015.
W firmach z branży tekstylnej zatrudnionych było 46,7 tys.
osób, czyli o 3,5 tys. więcej w porównaniu z rokiem 2015 (dane nieuwzględniają stanu zatrudnienia w mikrofirmach). O 188 zł wzrosło
również przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto.
Produkcja sprzedana, zatrudnienie i przeciętne miesięczne
wynag[...]
Czy w Polsce nastąpi odbudowa i rozwój owczarstwa? DOI:10.15199/60.2018.03.1
Produkcja owczarska w Polsce tradycyjnie opierała się na
produkcji wełny. Po wojnie, zapotrzebowanie na wełnę krajową
było wysokie, a ceny subsydiowane przez państwo jako element
polityki antyimportowej [2, 5, 6]. W latach 60. ubiegłego stulecia
wielkość pogłowia była ustabilizowana i wynosiła około 3,5
miliona. W tym okresie w całkowitym przychodzie gospodarstw
owczarskich 70% stanowiła sprzedaż wełny. We wczesnych latach
80., dzięki możliwości eksportu jagniąt do krajów Unii Europejskiej,
pogłowie zaczęło rosnąć, osiągając blisko 5 milionów w 1986 roku.
W tym okresie relacje między udziałem wełny i jagniąt w przychodzie
uległy odwróceniu - eksport jagniąt stanowił 60-70%
przychodu [4, 6].
Kryzys ekonomiczny końca lat 80., który doprowadził w efekcie
do wprowadzenia gospodarki wolnorynkowej, w dużym stopniu
zaważył na sytuacji w produkcji zwierzęcej, a szczególnie owczarskiej.
Wełna przestała być dotowana, a zapotrzebowanie na wełnę
krajową malało ze względu na załamanie się przemysłu lekkiego
i jednocześnie łatwy dostęp do wysokiej jakości wełny na rynku
światowym. Opłacalność produkcji gwałtownie obniżyła się, bowiem
uzależniona była jedynie od sprzedaży jagniąt rzeźnych.
Przemiany transformacyjne w sektorze publicznym generalnie
przyspieszyły spadek pogłowia. Inflacja, wysokie koszty środków
produkcji i brak płynności finansowej spowodowały likwidację
wielu stad. Zmiany pogłowia owiec w ostatnim trzydziestoleciu
przedstawia rysunek 1.
0
1000
2000
3000
4000
5000
1985 1990 1995 2000 2006 2007 2010 2013 2014 2015 2016
Liczba sztuk x 103
Lata
Rys. 1. Zmiany pogłowia owiec w Polsce w latach 1985-2016
W 1995 roku stan pogłowia wynosił 713 tys. sztuk (w tym
450 tys. owiec - matek), co stanowiło jedynie 16,2% w stosunku
do stanu z 1986 roku [5, 6, 7]. Pogłowie owiec, mimo zastosowania
Przegląd - WOS 3/2018 23
SUROWCE
różnych bodźców ekonomicznych w dalszym ciągu wskazywało
trend spadkowy. Generalnie można było stwierdzi[...]
Produkcja owczarska w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej DOI:
Wstęp
Do końca lat 80. XX w. w Europie Środkowej, w tym w Polsce,
dominowały owce o cienkiej wełnie (merynosy). Merynosy były
utrzymywane dla strategicznego surowca - wełny dla potrzeb
armii krajów RWPG. W końcu XX w. wełna przegrała konkurencję
z włóknami chemicznymi i jest wykorzystywana głównie lokalnie
do produkcji wyrobów tradycyjnych. Kraje utrzymują przede
wszystkim owce, które stanowią lokalne dziedzictwo kulturowe.
W basenie morza Śródziemnego dominują owce o użytkowaniu
mlecznym i pozyskuje się lekkie tuszki jagnięce do celów
kulinarnych (masa tusz nie przekracza 13 kg). Na zachodzie Europy
(Wielka Brytania, Niemcy, Holandia) są użytkowane owce
o kierunku mięsnym (masa tusz 18-22 kg).
W części środkowej Europy (Czechy, Słowacja, Rumunia) utrzymywane
są owce o wszechstronnym użytkowaniu, a ich mleko
jest cennym składnikiem do produkcji tradycyjnych serów.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat technologie owczarskie
w Europie niewiele się zmieniły. Produkty owcze były od dawna
związane z lokalnymi rynkami zbytu i prawie nic w tym zakresie
się nie zmieniło w porównaniu z pozostałymi gałęziami
produkcji zwierzęcej, które uległy pewnej standaryzacji (mięso
wieprzowe i drobiowe, mleko krowie). Średnie ceny, jakie są
płacone producentom owczarskim za jagnięta, w stosunku do
cen na rynku konsumenckim stanowią 40-45% i relacje te ulegają
stale obniżeniu na niekorzyść producentów. Produkty owcze
w różnych krajach europejskich miały i dalej mają określone
okresy popytu. Konsumenci danego kraju mając do wyboru
różne tusze z krajów europejskich, cenią przede wszystkim swoje
lokalne. Przykład może stanowić Wielka Brytania, gdzie najwyżej
cenione były tusze z lokalnych, angielskich hodowli w porównaniu
do pochodzących z innych krajów.
Sytuacja ta powoduje trudności z opanowaniem lokalnego rynku
jagnięciny przez produkty z innych krajów. O ile eksport na
rynki sąsiednie wystandaryzowanego mięsa drobiowego czy też
wieprzowego nie[...]
Tekstylia i odzież w 2017 roku DOI:
Rok 2017 można uznać za kolejny, w którym obserwujemy rozwój sektora tekstylno-odzieżowego. Dane statystyczne dla produkcji, zatrudnienia i wynagrodzeń za rok 2017 zaprezentowano w tabeli poniżej. Produkcja całej branży osiągnęła poziom 21 mld zł, z czego na tekstylia przypada 13,2 mld zł (wzrost o 7,8%), a na odzież 7,7 mld zł (wzrost o 3,2%). Bezpośrednim skutkiem zwiększenia produkcji w roku 2017 było polepszenie produktywności w całym sektorze w stosunku do roku 2016 odpowiednio o 4,06% dla branży tekstylnej i o 4,6% dla branży odzieżowej. Produkcja, zatrudnienie i wynagrodzenia sektora tekstylno-odzieżowego w roku 2017 (wg Eurateksu) Lp. Parametr Tekstylia Wzrost lu[...]