Polskie owczarstwo i produkcja wełny krajowej dla przemysłu wełniarskiego w ostatnich 30 latach przechodziło wiele zmian. Ma to odzwierciedlenie w zmniejszającym się stanie pogłowia owiec. W roku 1980 pogłowie owiec w Polsce wynosiło 4200 tysięcy sztuk, a 6 lat później mieliśmy już w Polsce prawie 5 mln owiec, a przemysł zakupił prawie 9 tysięcy ton wełny na bazie pranej [1, 2, 3]. Znacząco poprawiła się jakość surowca, wzrosła wydajność po strzyży i wydajność po praniu. Pod koniec roku 1989 nastąpił gwałtowny spadek liczebności owiec w Polsce. Pierwszy powód to uchylenie wszelkich dotacji z budżetu państwa dla przedsiębiorstw państwowych i spółdzielczych. Drugim powodem było zmniejszenie zapotrzebowania na wełnę przechodzącego kryzys przemysłu lekkiego. W tej sytuacji produkcja wełny stała się nieopłacalna. W 1994 roku stan pogłowia owiec w Polsce osiągnął poziom poniżej 1 mln sztuk (870 tysięcy). Mimo opracowanego przez Ministerstwo Rolnictwa programu zahamowania spadku i odbudowy populacji owiec w Polsce w latach 1994 - 2000, zamiast planowanego rozwoju owczarstwa nastąpił dalszy spadek w hodowli owiec i produkcji owczarskiej. Obecnie stan liczbowy owiec w Polsce wynosi już tylko 225 tys. sztuk [4]. Stan pogłowia owiec w latach 1980 - 2010 przedstawia poniższy rysunek. Stan pogłowia owiec w Polsce w latach 1980 - 2010 W strukturze rasowej owiec krajowych nadal dominuje merynos polski - 46%, dalej owca nizinna - 31%, owca długowełnista - 10%. Pozostałe 13% stanowią rasy mięsne i rasy pozostałe. Rasowy skład utrzymywanego pogłowia owiec uzależniony jest od zmieniającego się zapotrzebowania na główne produkty owczarstwa, którymi są wełna i mięso. Aktualnie chów owiec w Polsce ze względów ekonomicznych jest coraz bardziej ukierunkowany na użytkowanie mięsne. Następstwem tego zjawiska jest obserwowane w ostatnich latach pogarszanie się jakości wełny krajowej. Podstawowym sposobem przeciwdziałania temu zjawisku jest większe niż[...]

  Wełna jest naturalnym włóknem zwierzęcym, które chroni także człowieka przed niekorzystnymi warunkami środowiska zewnętrznego. Wełna od dawna cieszy się wielkim uznaniem jako ekologiczny i naturalny surowiec włókienniczy do wytwarzania różnego rodzaju wyrobów. W postaci odzieży chroni znakomicie ludzki organizm przed niekorzystnymi wpływami klimatu i sprzyja dobremu samopoczuciu człowieka. Stąd popularność wełny wśród jej użytkowników. Stan ten nadal się utrzymuje, mimo że ogromne postępy w produkcji włókien chemicznych zdawały się zapowiadać zmierzch tego surowca. Jednym z aktualnych kierunków wykorzystania wełny są dzianiny wysokorunne z przeznaczeniem na wyroby pościelowe. Dlaczego pościel z wełny zrobiła na świecie, w tym również w Polsce, tak zawrotną karierę? Powodów jest kilka, a odpowiedzią na to pytanie są właściwości samej wełny [1 - 3]. Wełna pozwala na utrzymanie stałej temperatury ciała. Tradycyjna pościel doskonale izoluje i nie przepuszcza powietrza. Gdy temperatura wzrasta, człowiek w takiej pościeli przegrzewa się i poci. Potem odkrywa się, by ochłodzić się. Przez całą noc podświadomie "walczy" o właściwą temperaturę wciąż odkrywając się i przykrywając. Wełna przepuszcza powietrze - ułatwia wentylację. Tradycyjna pościel praktycznie nie przepuszcza powietrza. Ta poważna wada uniemożliwia oddychanie organizmu przez skórę, a zarazem istotnie przyczynia się do przegrzewania ciała podczas snu. Pościel z wełny samoczynnie wymusza pewien przepływ powietrza, dostosowany do warunków temperaturowych otoczenia, poprzez mechanizm kurczenia i rozprężania się włókien wełnianych. Wełna wchłania wilgoć. Spośród włókien naturalnych wełna owcza ma zdolność wchłaniania wilgoci do 33% masy bez wykazywania uczucia wilgotności. Dlatego właśnie pościel z wełny, nie dając odczucia wilgoci jest w stanie[...]

  Alpaka jest ssakiem z rzędu parzystokopytnych, rodziny wielbłądowatych. Alpaki są roślinożernymi przeżuwaczami, które różnią się od pozostałych znanych nam gatunków zwierząt gospodarskich. Mogą być hodowane w każdym klimacie. Alpaki są zwierzętami średniej wielkości i mają oryginalną budowę ciała z delikatną głową, dużymi oczami i dwudzielną wargą. Głowa osadzona jest na długiej szyi, a tułów na smukłych kończynach. Całe ciało pokryte jest okrywą wełnianą. Dwudzielna warga służy do skubania roślinności bez wyrywania jej z korzeniami, co odróżnia je od pozostałych przeżuwaczy. Alpaki posiadają niezwykle wydajny system trawienny pozwalający im przeżyć w bardzo trudnych warunkach klimatycznych. Posiadają trzykomorowy żołądek. W swojej diecie mają najtańsze pasze gospodarskie. Oczy alpak chronione są trzema powiekami. Trzecia powieka, tzw. migotka, porusza się w poziomie, od spojówki na zewnątrz oka. Oprócz trzeciej powieki, alpaki mają w oczach poziome przesłony na górze i na dole oka wyglądające jak "grzebienie". Grzebienie te chronią oko przed silnym działaniem wysokogórskiego słońca. Przy silnym nasłonecznieniu "grzebienie" górny i dolny prawie łączą się sobą. Alpaki żyją 15 - 20 lat. Ich życie reprodukcyjne jest także długie, dzięki czemu hodowla jest długotrwała. Alpaki są inteligentne, odporne na choroby, łatwe w utrzymaniu i nie powodują strat w hodowli [5, 8, 10]. Pochodzenie alpak Nazwa wielbłądowate południowo-amerykańskie obejmuje dwa udomowione gatunki: lamy i alpaki oraz dwa dzikie - wikunie i guanako. Badania naukowe nad tymi zwierzętami budzą wciąż wiele wątpliwości, ponieważ pomiędzy wymienionymi 4 gatunkami istnieje wiele podobieństw morfologicznych i fizjologicznych. Jedna z hipotez głosi, że guanako lub jego przodek dał początek lamie w czasie długotrwałego procesu udomowienia, o czym świadczy duże podobieństwo pomiędzy nimi. W przypadku alpak nie ma przekonywującego wyjaśnienia [8]. Ze względu na to, że alp[...]

  Development of alpaca breeding in Poland, as new direction of the economic activation of rural societies This paper presents actual state of the polish flock breed and the lack of perspectives in its development. At present the alternative solution of the sheep breeding is the alpacas breeding. Simulation calculations which include the costs and profits resulting from starting with alpaca breeding have been given. It results from carried-out analysis of the profitability of sheep and alpacas breeding that the sheep breeding gives the loses but alpacas breeding the large incomes. The end party of this paper introduces the basic knowledge on the alpaca breeding for the future breeder before he decides properly on such investment. Dawniej w Polsce owce stanowiły źródło dodatkowych dochodów w gospodarstwach wiejskich. Owce hodowano przede wszystkim dla wełny, mięsa i skór. Po transformacji ustrojowej kraju zmiany jakie dokonały się w wielu sektorach gospodarki, w tym w rolnictwie i w przemyśle włókienniczym, spowodowały, iż chów owiec w Polsce w celu pozyskiwania wełny stał się zupełnie nieopłacalny. Wartość wełny uzyskanej z polskiego merynosa pokrywa zaledwie koszty strzyżenia. Cenniejsze jest owcze mleko i mięso z młodych sztuk, tzw. jagnięcina. Jak zmieniła się ekonomiczna efektywność produkcji owczarskiej, świadczy fakt, że pogłowie tego gatunku w Polsce zmniejszyło Zdzisław Czaplicki Rozwój hodowli alpak w Polsce jako nowy kierunek aktywizacji gospodarczej środowisk wiejskich Referat dra inż. Tadeusza Graczyka, dra inż. Janusza Fabii, dra inż. Andrzeja Gawłowskiego zaprezentowany został podczas konferencji naukowo-technicznej, współorganizowanej przez Stowarzyszenie Producentów Geotekstyliów oraz Wydział Nauk o Materiałach i Środowisku Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Przegląd - WOS 10/2013 29 SUROWCE się z prawie 5 mln sztuk w latach 1985 - 1986, do około 200 tys. obecnie [1]. Stan pogłowia owiec w Pol[...]

  W artykule przedstawiono aktualny stan polskiego owczarstwa, produkcji wełny oraz rozwój hodowli alpak w Polsce, zwierząt dających jedną z najlepszych wełen na świecie. Dokonano porównania struktury zewnętrznej i wewnętrznej wełny owczej z wełną alpak. Zwrócono uwagę także na niektóre właściwości fizyko-mechaniczne i użytkowe tych wełen. Przeprowadzono także analizę opłacalności hodowli alpak w Polsce oraz kierunki zastosowania wełny alpaki w wyrobach włókienniczych. Wełna alpak ze względu na swoje właściwości użytkowe, wysoką opłacalność ekonomiczną i możliwości zastosowań stanowi wystarczające uzasadnienie rozwoju chowu i hodowli alpak w Polsce. Słowa kluczowe: wełna owcza, wełna alpaki, struktura zewnętrzna, struktura wewnętrzna, opłacalność hodowli Alpaca wool - a new raw material in Poland The article presents the current situation of sheep farming in Poland, wool production and the development of alpac breeding in Poland. Alpacas gives one of the best type of wool in the world. The outer and inner structure of sheep wool and alpaca wool were compared. Some physico-mechanical and functional properties of these wools were highlighted. An analysis of the profitability of alpac farming in Poland and the directions of applying alpaca wool in textiles were also carried out. Due to its properties, high economic profitability and application possibilities, alpaca wool farming should be developed in Poland. Keywords: sheep wool, alpaca wool, outer structure, inner structure, profitability of breeding Wstęp Alpaka (Lama pacos) to ssak z rzędu parzystokopytnych, rodziny wielbłądowatych. Opracowanie drzewa genealogicznego sprawiało naukowcom wiele problemów. Wątpliwości istnieją do dzisiaj. Najprawdopodobniej wikunia jest przodkiem alpaki, a guanako przodkiem lamy. Wszystkie jednak mają wspólnego przodka północnoamerykańskiego wielbłąda, który przybył do Ameryki Południowej i tam dał początek wikuniom i guanako. Wśród alpak wyróżni[...]

  Według danych Głównego Urzędu Statystycznego tempo wzrostu gospodarczego w Polsce w 2016 roku było wolniejsze niż przed rokiem. Głównym czynnikiem wzrostu był konsumpcyjny popyt krajowy, ale przy negatywnym wpływie popytu inwestycyjnego. Z danych statystycznych za miniony rok wynika, że produkcja sprzedana przemysłu ogółem była wyższa niż przed rokiem o 3,2% (wobec sześcioprocentowego wzrostu w 2015 roku). W 2016 roku umocniły się pozytywne tendencje na rynku pracy. Średnie zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 2,8% w porównaniu z rokiem poprzednim, a wydajność o 1%. Wzrosło również przeciętne miesięczne wynagrodzenie nominalne brutto w skali roku o 3,8%. Ceny towarów i usług konsumpcyjnych, w porównaniu do 2015 roku, były wyższe o 0,6%. W okresie styczeń - listopad 2016 dynamika obrotów towarowych handlu zagranicznego była nieco słabsza niż w 2015 r. Eksport rósł szybciej niż import, zwiększył się on o 5,7% do kwoty 730,0 mld zł. Import wzrósł o 4,4%, do wartości 711,1 mld zł. Saldo obrotów osiągnęło wartość 18,9 mld zł. Produkcja W 2016 roku największy wzrost produkcji zanotowano w odniesieniu do damskich i dziewczęcych spodni, ogrodniczek, bryczesów i szortów - o 180 tys. sztuk, a także żakietów - o 15 tys. sztuk. Natomiast największy spadek nastąpił[...]

  Produkcja W grupie wyrobów tekstylnych największe zmiany zanotowano w odniesieniu do tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej nie większej niż 200 g/m2 , których produkcja spadła niemal o 2 tys. m2. Za to produkcja tkanin bawełnianych o masie powierzchniowej przekraczającej 200 g/m2 wzrosła o 116 tys. m2. Produkcja pozostałego asortymentu utrzymała się na poziomie z roku 2015.Wartość wskaźnika cen była korzystniejsza niż w analogicznych okresach w 2015 i 2014 roku, niemniej w drugiej połowie 2016 roku wskaźnik ten był nieco niższy niż w pierwszym i drugim kwartale.Sprzedaż, zatrudnienie i wynagrodzenia Producenci wyrobów tekstylnych przez niemal cały 2016 rok utrzymywali korzystny poziom sprzedaży, która na koniec roku była wyższa o 1 854 mln zł w porównaniu z 2015. W firmach z branży tekstylnej zatrudnionych było 46,7 tys. osób, czyli o 3,5 tys. więcej w porównaniu z rokiem 2015 (dane nieuwzględniają stanu zatrudnienia w mikrofirmach). O 188 zł wzrosło również przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto. Produkcja sprzedana, zatrudnienie i przeciętne miesięczne wynag[...]

  Produkcja owczarska w Polsce tradycyjnie opierała się na produkcji wełny. Po wojnie, zapotrzebowanie na wełnę krajową było wysokie, a ceny subsydiowane przez państwo jako element polityki antyimportowej [2, 5, 6]. W latach 60. ubiegłego stulecia wielkość pogłowia była ustabilizowana i wynosiła około 3,5 miliona. W tym okresie w całkowitym przychodzie gospodarstw owczarskich 70% stanowiła sprzedaż wełny. We wczesnych latach 80., dzięki możliwości eksportu jagniąt do krajów Unii Europejskiej, pogłowie zaczęło rosnąć, osiągając blisko 5 milionów w 1986 roku. W tym okresie relacje między udziałem wełny i jagniąt w przychodzie uległy odwróceniu - eksport jagniąt stanowił 60-70% przychodu [4, 6]. Kryzys ekonomiczny końca lat 80., który doprowadził w efekcie do wprowadzenia gospodarki wolnorynkowej, w dużym stopniu zaważył na sytuacji w produkcji zwierzęcej, a szczególnie owczarskiej. Wełna przestała być dotowana, a zapotrzebowanie na wełnę krajową malało ze względu na załamanie się przemysłu lekkiego i jednocześnie łatwy dostęp do wysokiej jakości wełny na rynku światowym. Opłacalność produkcji gwałtownie obniżyła się, bowiem uzależniona była jedynie od sprzedaży jagniąt rzeźnych. Przemiany transformacyjne w sektorze publicznym generalnie przyspieszyły spadek pogłowia. Inflacja, wysokie koszty środków produkcji i brak płynności finansowej spowodowały likwidację wielu stad. Zmiany pogłowia owiec w ostatnim trzydziestoleciu przedstawia rysunek 1. 0 1000 2000 3000 4000 5000 1985 1990 1995 2000 2006 2007 2010 2013 2014 2015 2016 Liczba sztuk x 103 Lata Rys. 1. Zmiany pogłowia owiec w Polsce w latach 1985-2016 W 1995 roku stan pogłowia wynosił 713 tys. sztuk (w tym 450 tys. owiec - matek), co stanowiło jedynie 16,2% w stosunku do stanu z 1986 roku [5, 6, 7]. Pogłowie owiec, mimo zastosowania Przegląd - WOS 3/2018 23 SUROWCE różnych bodźców ekonomicznych w dalszym ciągu wskazywało trend spadkowy. Generalnie można było stwierdzi[...]

  Wstęp Do końca lat 80. XX w. w Europie Środkowej, w tym w Polsce, dominowały owce o cienkiej wełnie (merynosy). Merynosy były utrzymywane dla strategicznego surowca - wełny dla potrzeb armii krajów RWPG. W końcu XX w. wełna przegrała konkurencję z włóknami chemicznymi i jest wykorzystywana głównie lokalnie do produkcji wyrobów tradycyjnych. Kraje utrzymują przede wszystkim owce, które stanowią lokalne dziedzictwo kulturowe. W basenie morza Śródziemnego dominują owce o użytkowaniu mlecznym i pozyskuje się lekkie tuszki jagnięce do celów kulinarnych (masa tusz nie przekracza 13 kg). Na zachodzie Europy (Wielka Brytania, Niemcy, Holandia) są użytkowane owce o kierunku mięsnym (masa tusz 18-22 kg). W części środkowej Europy (Czechy, Słowacja, Rumunia) utrzymywane są owce o wszechstronnym użytkowaniu, a ich mleko jest cennym składnikiem do produkcji tradycyjnych serów. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat technologie owczarskie w Europie niewiele się zmieniły. Produkty owcze były od dawna związane z lokalnymi rynkami zbytu i prawie nic w tym zakresie się nie zmieniło w porównaniu z pozostałymi gałęziami produkcji zwierzęcej, które uległy pewnej standaryzacji (mięso wieprzowe i drobiowe, mleko krowie). Średnie ceny, jakie są płacone producentom owczarskim za jagnięta, w stosunku do cen na rynku konsumenckim stanowią 40-45% i relacje te ulegają stale obniżeniu na niekorzyść producentów. Produkty owcze w różnych krajach europejskich miały i dalej mają określone okresy popytu. Konsumenci danego kraju mając do wyboru różne tusze z krajów europejskich, cenią przede wszystkim swoje lokalne. Przykład może stanowić Wielka Brytania, gdzie najwyżej cenione były tusze z lokalnych, angielskich hodowli w porównaniu do pochodzących z innych krajów. Sytuacja ta powoduje trudności z opanowaniem lokalnego rynku jagnięciny przez produkty z innych krajów. O ile eksport na rynki sąsiednie wystandaryzowanego mięsa drobiowego czy też wieprzowego nie[...]

Rok 2017 można uznać za kolejny, w którym obserwujemy rozwój sektora tekstylno-odzieżowego. Dane statystyczne dla produkcji, zatrudnienia i wynagrodzeń za rok 2017 zaprezentowano w tabeli poniżej. Produkcja całej branży osiągnęła poziom 21 mld zł, z czego na tekstylia przypada 13,2 mld zł (wzrost o 7,8%), a na odzież 7,7 mld zł (wzrost o 3,2%). Bezpośrednim skutkiem zwiększenia produkcji w roku 2017 było polepszenie produktywności w całym sektorze w stosunku do roku 2016 odpowiednio o 4,06% dla branży tekstylnej i o 4,6% dla branży odzieżowej. Produkcja, zatrudnienie i wynagrodzenia sektora tekstylno-odzieżowego w roku 2017 (wg Eurateksu) Lp. Parametr Tekstylia Wzrost lu[...]