W Polsce dla małych i średnich oczyszczalni ścieków rolnicze wykorzystanie osadów jest najbardziej korzystne1), zwłaszcza w tych rejonach, w których w użytkowaniu rolniczym dominują gleby lekkie i ubogie w warstwę próchnicy2). W osadach ściekowych występują jednak liczne mikroorganizmy potencjalnie chorobotwórcze oraz patogenne, przy czym do najczęściej identyfikowanych bakterii należą: Salmonella spp., Shigella spp., Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Clostridium perfringens, Proteus vulgaris oraz Listeria monocytogenes2, 3). Analizy zachowania L. monocytogenes w ściekach i osadach przeprowadzili Garrec i współpr.4). Największą liczbę tych bakterii w osadzie stwierdzono w ilości 5,3·101-2,8·104 jtk/g suchej masy (s.m.) w 93% pobranych próbek. Liczba bakterii Listeria spp. kształtowała się na tym samym poziomie zarówno w zmieszanych, jak i odwodnionych osadach (11-35 jtk/g s.m.). W przypadku L. monocytogenes stwierdzono liczebność nie większą niż 4,3 jtk/g i jej obecność w 70% osadów zmieszanych oraz 73% odwodnionych. W niesprzyjających warunkach środowiska liczne bakterie patogenne, dzięki wstrzymaniu wzrostu i syntezy ściany komórkowej oraz poprzez spowolnienie przemian metabolicznych, uzyskują możliwość przetrwania i uaktywnienia się w bardziej korzystnym środowisku5). Szczególną oporność L. monocytogenes na warunki środowiska w porównaniu z innymi bakteriami stwierdzili Pourcher i współpr.6). Według niektórych autorów7, 8) u bakterii L. monocytogenes w niesprzyjających warunkach środowiskowych (m.in. w stresie głodowym) może występować zjawisko VBNC (viable but nonculturable). Istnieje pogląd, że stan ten jest genetycznie zaprogramowaną odpowiedzią bakterii na stresy środowiskowe, umożliwiającą przetrwanie w bardzo trudnych warunkach. Mimo pewnych rozbieżności dotyczących traktowania zjawiska VBNC przez różnych badaczy, pewne jest, że bakterie znajdujące się w tym stanie są ewidentnym zagrożeniem, ponieważ [...]

  Eggs of intestinal parasites (Ascaris suum) were added to dehydrated municipal sewage sludge and treated with doses of CaO or Ca(OH)2 (20% or 26%). The treatment resulted in increasing the pH values up to above 12 and achieving the effective degree of the sludge sanitization (near 100%). CaO was not more efficient than Ca(OH)2. W celu uzyskania osadów ściekowych bezpiecznych z sanitarnego punktu widzenia przeprowadzono badania, których zadaniem było sprawdzenie skuteczności eliminacji żywych jaj pasożytów jelitowych w procesie wapnowania. Próby doświadczalne stanowiły odwodnione komunalne osady ściekowe, do których wprowadzano zawiesinę jaj Ascaris suum, a następnie aplikowano odpowiednie dawki wapna palonego (CaO) i hydratyzowanego (Ca(OH)2) w ilości 20 i 26%. Uzyskane wyniki wskazują, że zastosowane dawki wapna pozwalają na osiągnięcie wysokiej wartości pH, co z kolei przyczynia się do uzyskania efektywnego stopnia higienizacji i uzyskania produktu, który może zostać wykorzystany rolniczo. Powstające w procesach biologicznego oczyszczania ścieków osady ściekowe charakteryzują się znaczną zawartością materii organicznej, makro- i mikroskładników, co sprawia, że mogą być wykorzystywane w nawożeniu terenów rolniczych i leśnych oraz do rekultywacji terenów zielonych. Dla małych i średnich oczyszczalni ścieków przyrodnicze zagospodarowanie osadów okazuje się najbardziej korzystne. Pochodzące z takich obiektów osady cechują się małą zawartością metali ciężkich, dzięki czemu po procesie higienizacji mogą być wykorzystywane do celów nawozowych1). Oprócz wielu korzystnych aspektów charakteryzujących osady przemawiających za ich rolniczym zagospodarowaniem, istnieją również znaczne ograniczenia. Jednym z głównych zagrożeń dla środowiska wynikających ze stosowania osadów jest obecność w ich składzie chorobotwórczych drobnoustrojów i jaj pasożytów jelitowych. Jaja Ascaris, Trichuris i [...]

  Water samples were collected from ponds for breeding carp at the water inlet to the pond, in the pond and at the outlet to the receiver. The concns. of Cl and Cl ions were slightly higher than allowed under Polish conditions. Przedstawiono wyniki badania wód pochodzących ze stawów przeznaczonych do hodowli karpia. Próbki wody pobierano z dwóch stawów hodowlanych, zlokalizowanych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, przy czym w każdym obiekcie wyznaczono punkty kontrolne w miejscu dopływu wody do stawu (1), w stawie (2) oraz na odpływie do odbieralnika (3). Pobierane próbki wody wykazywały nieznaczne zmiany jakościowe pod względem chemicznym w stosunku do obowiązujących rozporządzeń w sprawie stanu wód powierzchniowych w Polsce. Pogarszający się stan środowiska przyrodniczego, w tym również niska jakość wód powierzchniowych, przyczyniają się do trudności w zaspokajaniu wodnych potrzeb gospodarstw rybackich. Stan ten jest wynikiem nie tylko niedoborów ilościowych wody, lecz występuje na skutek silnej antropopresji związanej z rozwojem przemysłu, co prowadzi do znacznego zanieczyszczenia wód powierzchniowych1). Potrzeby wodne stawów rybnych obejmują ilość wody niezbędną do ich zalania, podtrzymywania zalewu oraz stałej wymiany w okresie eksploatacji. Wielkość zapotrzebowania wodnego zależy od powierzchni stawów, rodzaju i stanu uwilgotnienia gruntu bezpośrednio przed zalewaniem oraz głębokości wód gruntowych2). Stawy stanowią często ogniwo lokalnego systemu wodnogospodarczego, przyczyniając się do zwiększenia retencji wody i regulacji poziomu wód gruntowych na terenach przyległych3). Do stawów hodowlanych wprowadza się często w określonych przypadkach różne substancje chemiczne w postaci środków odkażających oraz związków służących do strącania zakwitów planktonu. Jednak związki te zastosowane zgodnie z zaleceniami hodowców nie wyrządzają szkód w środowisku, są wypłukiwane [...]

  Activated sludge was treated with AlCl3 and H2O2 to eliminate filamentous bacteria. AlCl3 did not show any negative impact on the biocenosis of activated sludge but reduced the bacteria no. H2O2 neither influenced positively the compn. of the biocenosis nor eliminated the bacteria. Przedstawiono wpływ zastosowania zróżnicowanych dawek chlorku glinu i nadtlenku wodoru na eliminację bakterii nitkowatych występujących w osadzie czynnym wykorzystywanym do oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych. Dowiedziono, że chlorek glinu nie wykazuje negatywnego wpływu na biocenozę osadu czynnego przy zadowalającym stopniu obniżania liczby bakterii nitkowatych. Nadtlenek wodoru nie wpływał korzystnie ani na skład biocenozy osadu czynnego, ani na eliminację bakterii nitkowatych. Technologia osadu czynnego jest jedną z najbardziej popularnych metod biologicznego oczyszczania ścieków. Ekosystem ten jest bardzo wrażliwy na różne czynniki środowiskowe zmniejszające efektywność usuwania zanieczyszczeń ze ścieków. Jedną z przyczyn niewłaściwej pracy osadu czynnego jest nadmierny rozwój bakterii nitkowatych. Zmniejszenie liczby tych bakterii usprawnia usuwanie zanieczyszczeń ze ścieków, zapobiega ich kolejnemu namnażaniu, eliminuje zjawisko puchnięcia osadu oraz poprawia klarowność cieczy nadosadowej. Efekty te osiąga się dzięki stosowaniu niektórych substancji chemicznych w dawkach dostosowanych do parametrów prowadzonego procesu. Nadmiernemu rozwojowi bakterii nitkowatych można zapobiegać, stosując reagenty specyficznie działające na typ stanowiący przyczynę problemów eksploatacyjnych lub dawkując substancje niespecyficznie działające na całą mikrofaunę osadu czynnego. Istotnym czynnikiem decydującym o skuteczności reagentów chemicznych jest ich selektywne działanie, które nie powinno wpływać ujemnie na skład mikrofauny osadu czynnego. Nadmierną proliferację niektórych typów bakterii nitkowatych w osadzie czynnym efektywnie ograniczają związki[...]

  A mixt. of industrial and municipal sludges (after mech. and biol. treatment) was treated with ClO2 or H2O2 to eliminate Salmonella enteritidis bacteria. Both use of ClO2 324 mg/L for 2 h and H2O2 2760 mg/L for 1 h resulted in a complete inactivation of Salmonella rods in the wastewater. The results were presented as regression equations. W związku z częstym występowaniem mikroorganizmów chorobotwórczych w ściekach po klasycznych mechaniczno-biologicznych etapach oczyszczania podjęto badania mające na celu określenie skuteczności dezynfekcji ścieków ditlenkiem chloru i nadtlenkiem wodoru. Jako drobnoustrój wskaźnikowy wybrano bakterie Salmonella enteritidis. Przeprowadzone doświadczenie pozwoliło na ustalenie optymalnych dawek zastosowanych dezynfektantów. Stężenie ClO2 na poziomie 320 mg/dm3 po 2 h oraz 2660 mg/dm3 H2O2 po 1 h oddziaływania przyczyniło się do całkowitej inaktywacji pałeczek Salmonella ze ścieków. Ścieki komunalne stanowią potencjalne źródło zagrożeń biologicznych, które sprzyja rozprzestrzenianiu się organizmów patogennych. Do najczęściej izolowanych ze ścieków bakterii należą Salmonella spp., Shigella spp., Shigella flexneri, Yersinia enterocolitica, Streptococcus faecalis, Leptospira spp., Mycobacterium tuberculosis, Vibrio cholerae, Pseudomonas aeruginosa, Bacillus cereus, Klebsiella spp., Serratia spp. oraz Proteus spp.1). Ścieki z przemysłu celulozowo-papierniczego uważane są za istotne źródło zanieczyszczenia odbiorników wodnych. Doniesienia literaturowe2, 3) podają, że pałeczki z rodzaju Salmonella często występują w ściekach surowych, do 70% analizowanych próbek. Koivunen i współpr.4) donoszą, że proces mechaniczno-biologicznego oczyszczania pozwala na zmniejszenie liczby mikroorganizmów o 2-3 rzędy wielkości. Pomimo znacznego zmniejszenia liczby bakterii w ściekach w procesie mechaniczno-biologicznego oczyszczania (99,99%), odpływy z oczyszczalni ścieków nadal zawierają znaczną liczbę drobnoustr[...]

  Sewage sludge was treated with CaO or Ca(OH)2 (doses up to 350 g/kg of dry mass) for 96 h to eliminate Salmonella enteritidis bacteria. Full hygienization of the sludge was achieved after 1 h when CaO doses 250 g/kg or Ca(OH)2 doses 350 g/kg were used. Zbadano wpływ zróżnicowanych dawek wapna palonego i hydratyzowanego na higienizację osadów ściekowych zawierających bakterie Salmonella enteritidis. Dawką CaO zapewniającą całkowitą eliminację tych bakterii było 220 g/kg s.m. po 24 h kontaktu, a w przypadku Ca(OH)2 300 g/kg s.m. po 48 h. Stosując Ca(OH)2, oczekiwane efekty higienizacyjne można uzyskać przy niższych dawkach po wydłużeniu czasu oddziaływania. Osady ściekowe pochodzące z mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków o małej równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) mają korzystne właściwości nawozowe, przy czym zawartość metali ciężkich nie przekracza w nich wymagań określonych w Rozporządzeniu1). Duża zawartość substancji organicznej, związków azotu i fosforu, a także makro- i mikroskładników sprawia, że odpady te coraz częściej są wykorzystywane w nawożeniu terenów rolniczych i leśnych oraz do rekultywacji terenów zielonych2-4). Oprócz wielu aspektów przemawiających za ich rolniczym zagospodarowaniem, istnieją również znaczące ograniczenia, m.in. wynikające z obecności w ich składzie chorobotwórczych drobnoustrojów. Do najczęściej identyfikowanych mikroorganizmów patogennych w osadach ściekowych należą bakterie Salmonella spp., Shigella spp., Escherichia coli O157, Vibrio cholerae, Mycobacterium tuberculosis, Pseudomonas aeruginosa, Clostridium perfringens, Bacillus anthracis, Streptococcus faecalis i Proteus vulgaris5-7). Zgodnie z obecnym stanem prawnym w osadach ściekowych przeznaczonych do nieprzemysłowego wykorzystywania niedopuszczalne jest występowanie pałeczek z rodzaju Salmonella. Jednak skażenie surowych osadów ściekowych tymi bakteriami stwierdziło wielu autorów2, 8-10). Liczba pałeczek Salmonella w [...]

  An activated sludge was treated with Fe2(SO4)3 (5-7 g/kg dry mass) and AcOOH (0.15-0.75 mg/kg dry mass) to change the suspension content, sediment index and d. index of the sludge. The addn. resulted in decrease of the biotic sediment index but did not result in any substantial decrease in the filamentous bacteria no. Zbadano wpływ siarczanu żelaza(III) i kwasu nadoctowego na właściwości osadu czynnego, opierając się na wskaźnikach fizykochemicznych i mikrobiologicznych (indeks osadowy, indeks gęstości, zawiesiny ogólne, indeks biotyczny osadu, bakterie nitkowate). Zastosowane w doświadczeniu reagenty chemiczne wpływały na skład ilościowy i gatunkowy biocenozy osadu czynnego. Siarczan żelaza stanowił czynnik limitujący proliferację bakterii nitkowatych, jednak ograniczał w znacznym stopniu rozwój pozostałych elementów mikrofauny. Dozując siarczan żelaza(III) w dawce powyżej 6 g/kg s.m. zawiesin ogólnych (ZO), stwierdzono tendencję zmniejszenia ilości bakterii nitkowatych oraz obniżenie wartości indeksu biotycznego osadu. Kwas nadoctowy jako reagent nieselektywnie utleniający niekorzystnie wpływał na właściwości osadu czynnego, gdyż powodował znaczny wzrost proliferacji morfotypów bakterii nitkowatych już przy najniższej dawce. Jednocześnie kwas ten negatywnie wpływał na biocenozę osadu czynnego, co powodowało obniżenie indeksu biotycznego osadu o 8 jednostek w 10-stopniowej skali.Oczyszczanie ścieków komunalnych metodą osadu czynnego należy do najbardziej popularnych i wydajnych technologii. Podstawowy proces oczyszczania składa się z 2 głównych etapów obejmujących rozkład zanieczyszczeń zawartych w ściekach przez mikroorganizmy w wyniku przemian biochemicznych oraz oddzielenie ścieków oczyszczonych od biomasy osadowej przez sedymentację i dekantację. Efektywność poszczególnych składowych w znacznym stopniu zależy od składu biocenozy osadu czynnego oraz parametrów ścieków surowych dostarczanych do układu1-3). Dla odpowi[...]

  Water from Mogileńskie Lake was studied for content of PO4 3- ions, total P as well as nitrate(V), nitrate(III) and N-NH4. The total P content was 0.029-0.798 mg/dm3, PO4 3- 0.07-0.34 mg/dm3, total N 10.4-11.9 mg/dm3, NO- 3 8.1-11.9 mg/dm3, NO- 2 0.16-0.35 mg/dm3 and NH4 + 0.09-0.21 mg/dm3. Zawartości pierwiastków biogennych i ich związków w wodzie Jeziora Mogileńskiego były wyższe od wyników uzyskanych w 2001 r. (zaraz po rekultywacji), co mogło świadczyć o niewłaściwej gospodarce ściekowej i rolnej w zlewni jeziora. Ponadnormatywna zawartość substancji biogennych wskazywała na ponowny wzrost trofii jeziora. Położenie jezior w zagłębieniu terenu sprawia, że są one z natury rzeczy osadnikiem, w którym sedymentują zawiesiny i do którego dopływają związki rozpuszczone ze zlewni (materia allochtoniczna), jak również powstające w jeziorze z "produkcji własnej" (materia autochtoniczna). Proces ten zachodzi we wszystkich jeziorach w tempie uzależnionym od wieku i indywidualnych cech (typu morfometrycznego, charakteru otoczenia-zlewni, tempa wymiany wody) i doprowadza w efekcie do zaniku zbiornika na skutek wypełnienia misy osadami okruchowymi i organogenicznymi1). Eutrofizacja w warunkach naturalnych następuje na przestrzeni tysięcy lat. Wywołuje masowy rozwój glonów i sinic, co w konsekwencji prowadzi do zmętnienia wody i zaniku życia biologicznego2). Najszybciej ulegają jej małe jeziora wytopiskowe, największy opór stawiają duże jeziora rynnowe. Ten naturalny proces uległ znacznemu przyspieszeniu (od połowy XVIII w.) w wyniku zmian zagospodarowania zlewni, wycinania i wypalania lasów oraz zwiększenia terenów uprawnych. Kolejne przyspieszenie (XX w.) znajduje swoje źródła w stosowaniu nawozów sztucznych, przejściu z hodowli na chów wielkotowarowy oraz w melioracji terenów rolnych. Intensyfikację spowodowała również urbanizacja, w wyniku której do jezior zaczęły spływać ścieki. Wszystko to wiąże się z przemieszczaniem biogenó[...]

  Survival times of the title bacteria at 4°C and 20°C as well as effectiveness of their removal by treatment of the wastewater with ClO2 or H2O2were detd. Total disinfection of wastewater was reached after application ClO2or H2O2 doses of 3.0 g/dm3 or 1.67 g/dm3 of wastewater, resp. W ściekach po mechaniczno-biologicznych etapach oczyszczania często występują bakterie patogenne, które mogą w środowisku wodnym przeżywać przez długi czas, stwarzając zagrożenie dla zdrowia ludzi. Podjęte badania miały na celu oznaczenie czasu przeżywalności bakterii Salmonella Enteritidis w ściekach z przemysłu owocowo-warzywnego oraz określenie skuteczności dezynfekcji ścieków ditlenkiem chloru i nadtlenkiem wodoru. Ustalono optymalne dawki zastosowanych dezynfektantów. Pełną eliminację szczepów wzorcowych bakterii uzyskano przy stężeniu ditlenku chloru 3,0 g/dm3. W przypadku stosowania nadtlenku wodoru całkowitą inaktywację badanych drobnoustrojów uzyskano przy stężeniu 1,67 g/dm3. W zależności od rodzaju produkcji i przerabianego surowca zakłady przetwórstwa owoców i warzyw zużywają duże ilości wody, produkując przy tym sezonowo znaczną ilość ścieków, które charakteryzują się dużą zawartością węglowodanów, związków mineralnych, zmiennym pH, dużą wartością parametrów BZT5 (biochemiczne zapotrzebowanie na tlen), ChZT (chemiczne zapotrzebowanie na tlen) oraz wysokim stężeniem zawiesin. Wskaźnik BZT5 tych ścieków waha się najczęściej w przedziale 500-5000 mg/dm3, a w małych przetwórniach owoców osiąga średnio wartość ok. 10-krotnie większą niż dla typowych ścieków komunalnych1). Ścieki pochodzące z zakładów przerobu owoców i warzyw mogą być również skażone mikrobiologicznie. Wśród tych zanieczyszczeń znajdują się bakterie, wirusy, pasożyty oraz grzyby. Za najczęściej występujące w żywności bakterie, które mogą przedostawać się do ścieków uważa się: Salmonella spp., Brucella spp., Aeromonas hydrophila, Escherichia coli, Vibrio spp., Yersinia sp[...]

  Survival times of the title bacteria at 4°C and 20°C as well as effectiveness of their removal by treatment of the wastewater with ClO2 or H2O2 were detd. Total disinfection of wastewater was reached after application of ClO2 or H2O2 doses of 7.39 g/L or 10.34 g/L of wastewater, resp. W ściekach z przemysłu owocowo-warzywnego często występują bakterie patogenne, w tym Listeria monocytogenes. Drobnoustroje te wykazują zdolność do długiego przeżywania w środowisku wodnym, co stwarza zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne. Przeprowadzone badania dotyczyły ustalenia czasu przeżycia L. monocytogenes w ściekach z przemysłu owocowo-warzywnego, a także określenia efektywności działania ditlenku chloru i nadtlenku wodoru na te bakterie. Wyniki badań dowiodły, że w celu całkowitej inaktywacji bakterii L. monocytogenes w ściekach należy zastosować duże dawki ClO2 i H2O2. Obliczone z równań regresji optymalne dawki gwarantujące pełną eliminację tych patogenów ze ścieków wynoszą dla ClO2 7,39 g/L, a dla H2O2 10,34 g/L. W zakładach przetwórstwa owocowo-warzywnego obowiązują wysokie standardy sanitarne, co wiąże się z dużą ilością powstających ścieków, które pochodzą głównie z mycia surowców, aparatury i urządzeń produkcyjnych. Ścieki te charakteryzują się zróżnicowanym składem fizykochemicznym i mikrobiologicznym wynikającym z sezonowości procesów produkcyjnych. Z uwagi na fakt, że zawierają one dużo zawiesin, mają wysokie wskaźniki BZT5 i ChZT oraz charakteryzują się wysoką kontaminacją drobnoustrojami chorobotwórczymi, nie mogą być bezpośrednio odprowadzane do środowiska bez uprzedniego oczyszczenia i dezynfekcji1). Na owocach i warzywach identyfikuje się liczne mikroorganizmy chorobotwórcze, w tym bakterie Listeria monocytogenes2), które należą do drobnoustrojów psychrofilnych, dobrze rozwijających się w żywności przechowywanej w niskich temperaturach, co wydłuża ich czas generacji. Bakterie te często są główną mikroflorą w żywności[...]