Kwas fosforowy(V) stanowi bardzo ważny surowiec dla przemysłu chemicznego i może być otrzymywany metodami ekstrakcyjnymi oraz termicznymi. Ze względów ekonomicznych w przemyśle nawozowym wykorzystywana jest metoda ekstrakcyjna (mokra) polegająca na rozkładzie rudy fosforanowej (apatytów lub fosforytów) kwasem siarkowym(VI)1, 2) lub azotowym(V) w procesie Odda2). W Grupie Azoty Zakłady Chemiczne Police SA do produkcji ekstrakcyjnego kwasu fosforowego wykorzystywane są surowce fosforowe pochodzenia osadowego oraz kwas siarkowy(VI) produkowany na terenie Zakładu lub kwas siarkowy(VI) z przerobu siarczkowych rud miedzi, tzw. metalurgiczny. W zależności od zastosowanej rudy fosforanowej, otrzymywane ekstrakcyjne kwasy fosforowe mogą się między sobą różnić zawartością zanieczyszczeń oraz wpływać na właściwości produktów wytworzonych na ich bazie1-3). W praktyce przemysłowej do określania stopnia czystości surowca w odniesieniu do zawartości zanieczyszczeń używa się indeksu MER (minor element ratio) będącego sumą zawartości tlenków głównych zanieczyszczeń w odniesieniu do zawartości P2O5 1): MER = (MgO + Al2O3 + Fe2O3)/P2O5 ·100% (1) Ekstrakcyjny kwas fosforowy jest surowcem do produkcji nawozów mineralnych1, 2) oraz może być wykorzystywany do otrzymywania kwasu polifosforowego(V), którego sole znalazły zastosowanie m.in. w przemyśle nawozowym jako dodatek w nawozach płynnych4). Polikondensacja kwasu fosforowego(V) polega na jego termicznej dehydratacji, w wyniku której tworzą się połączenia łańcuchowe i pierścieniowe5). Efekt kondensacji kwasu zależy od temperatury, czasu trwania procesu oraz rodzaju kwasu wyjściowego1). Otrzymane kwasy polifosforowe(V) oraz ich sole cechują się elastycznością wiązania, ułatwiającą powstanie pierścieni oraz związków kompleksowych6). Podstawowym parametrem opisującym właściwości związków polifosforowych jest stopień polikondensacji kwasu fosforowego( V) w polifosforowy(V), określany jako stosu[...]