A review, with 26 refs. Dokonano przeglądu literaturowego metod estryfikacji glikolu etylenowego kwasem octowym ze szczególnym uwzględnieniem katalizatorów stosowanych w tej reakcji oraz problemów środowiskowych. Kwas octowy znany był od początku cywilizacji pod nazwą "ocet". W 1847 r. niemiecki chemik Hermann Kolbe syntetyzował kwas octowy ze związków nieorganicznych. Reakcja otrzymywania kwasu octowego polegała na chlorowaniu disiarczku węgla do tetrachlorometanu, jego pirolizie do tetrachloroetylenu i jego reakcji z kwasem solnym do kwasu trichlorooctowego, który z kolei poddany elektrolitycznej redukcji tworzył kwas octowy1). Glikol etylenowy został otrzymany po raz pierwszy w 1859 r. z tlenku etylenu przez francuskiego chemika Charlesa Wurtza. Produkowano go na małą skalę podczas pierwszej wojny światowej jako chłodziwo i składnik materiałów wybuchowych. W momencie kiedy tlenek etylenu stał się dostępny w obrocie handlowym, już w 1937 r. rozpoczęto produkcję glikolu etylenowego w skali przemysłowej2). Inne źródła literaturowe donoszą, że glikol etylenowy po raz pierwszy otrzymano w 1859 r. z dioctanu glikolu etylenowego przez zmydlanie wodorotlenkiem potasu, a w 1860 r. w reakcji hydratacji z tlenku etylenu3). Emil Fischer zauważył w 1895 r., że estry powstają bezpośrednio w czasie ogrzewania mieszaniny kwasu karboksylowego i alkoholu w obecności niewielkiej ilości kwasu jako katalizatora. Wydajności tych reakcji, zwanych reakcjami estryfikacji Fischera, są z reguły duże. Stają się one znacznie bardziej efektywne w obecności mocnych kwasów, jak kwas solny lub siarkowy4). Ciągły sposób wytwarzania estrów po raz pierwszy opatentowano w 1921 r. i obecnie jest szeroko stosowany w produkcji przemysłowej2).Metody syntezy Podstawową metodą otrzymywania dioctanu glikolu etylenowego jest estryfikacja kwasu octowego glikolem etylenowym w obecności katalizatora i czynnika azeotropującego powstającą w reakcji wodę. [...]

  (HOCH2)2 was esterified with AcOH at 25-90°C in presence of 3 sulfonic acid catalysts to resp. mono- and diacetates to study the reaction kinetics and selectivity. The selectivity of diacetate formation was only 10-15%. The exptl. results agreed well with the math. model of the reaction. Na podstawie przeglądu literaturowego przedstawiono stan wiedzy na temat katalitycznej syntezy dioctanu etylenu, omówiono dobór metod analitycznych, określono stosunki stałych szybkości reakcji w stanie równowagi chemicznej, opracowano model matematyczny i estymację wartości stałych szybkości reakcji w funkcji temperatury. Doświadczalnie wyznaczono stopień konwersji glikolu etylenowego oraz selektywność powstawania mono- i dioctanu glikolu etylenowego. Wiedza dotycząca kinetyki tworzenia się estrów jest niezbędna przy projektowaniu procesowym reaktorów chemicznych. Może być ona wykorzystana również przy intensyfikacji i optymalizacji pracujących instalacji. Wprawdzie literatura dotycząca estryfikacji jest bardzo obszerna, jednak liczba pozycji drastycznie maleje, jeżeli ograniczyć się do prac omawiających kinetykę estryfikacji alkoholi dwu- lub trójfunkcyjnych. Reakcje estryfikacji prowadzone są najczęściej w fazie ciekłej. Gdy przebiegają bez obecności katalizatora, są reakcjami powolnymi i wymagają dłuższego czasu do osiągnięcia stanu równowagi1-4). Homogeniczne reakcje katalityczne zachodzą przez cyklizację składającą się z kilku następczych lub następczo- -równoległych etapów, w wyniku których katalizator ulegający zużyciu w pierwszym etapie jest regenerowany w ostatnim etapie. W przypadku katalizatorów heterogenicznych reakcja chemiczna zachodzi na granicy rozdziału faz katalizatora i reagentów5). Działanie to można zobrazować na przykładzie katalizatora o nazwie Seralite SRC-120 i sita molekularnego 13X, katalizujących reakcję estryfikacji kwasu octowego glikolem etylenowym w zakresie temp. 60-90°C i przy stężeniu katalizatora 0,5-2,0[...]